Af sjónhverfingum Um sjálfsöguna og sjálfsöguleg ... - Skemman

Höfundi með því að fá skáldföðurinn og verk hans á heilann. 67 Eins og Bloom bendir einnig á
er samband höfundarins við skáldföðurinn sérstaklega flókið og jafnvel flóknara en
Ödipusarflækjan í hefðbundnu feðgasambandi því skáldfaðirinn verður ekki drepinn. Textar
hans eru eilífir. Höfundurinn er því dæmdur til að lifa í skugganum af verkum skáldföðurins. Í
Níu þjófalyklum er þessari kenningu Bloom aftur á móti snúið á haus. Undir lok síðustu
sögunnar í smásagnasafninu drepur Guðjón Ólaf Jóhann með því að eyðileggja skuggsjána
hans sem í samhengi sögunnar er forsenda skrifa hans. 68
5.3. Textamyndlíkingin í Níu þjófalyklum
Í báðum verkunum sem hér eru til umræðu er að finna myndlíkingar fyrir texta en þær
myndlíkingar styðja kenningar um textatengsl og sýna texta sem afurð textalegra sambanda
þar sem sérhver texti er upptaka og umbreyting annars texta. Myndlíkingarnar eru samt sem
áður fyrirferðarmeiri í Níu þjófalyklum og eru sjálfsvísandi því þær eiga við um verkið, um
meðvituð textatengsl höfundar, um leið og þær skírstota til texta og skáldskapar almennt.
Augljósasta myndlíkingin fyrir texta, sem ávallt er textatengdur, eru ruslatunnurnar í
smásögunni „Vegamót“, en sögumaðurinn í þeirri sögu er ruslakall sem finnur oft bækur í
ruslatunnum. Í einni efnisgrein sögunnar eru allar bækurnar, sem hann hefur fundið, taldar
upp. Hver titill vekur upp hugmynd um tengsl sögunnar við tiltekin verk; að verkið, sem nefnt
er, eigi með vissum hætti að spegla eða varpa ljósi á textann í Níu þjófalyklum.
Við starf sitt finnur sögumaðurinn meðal annars eftirfarandi bækur: Stúlkan í
skóginum eftir Vigdísi Grímsdóttur, sem er sjálfsaga rétt eins og smásagnasafnið og fjallar um
stúlku sem finnur bókmenntaverk í öskutunnum, Um sálina eftir Aristóteles, Skuggaleikir
eftir José Carlos Samoza, en sú saga fjallar um þýðanda sem gagntekinn er af dulinni
merkingu textans og tengist ákveðinni hugmynd sem frekar verður komið að hér á eftir.
Sögumaður finnur einnig texta eftir ljóðskáldið Dylan Thomas og Jorge Louis Borges en, eins
og kom áður fram, er Borges einn af frumkvöðlum hins sjálfsvísandi forms og höfundur sem
Hermann vitnar mikið til í verkum sínum. Þetta eru asnar, Guðjón eftir Einar Kárason tengir
aðalsöguhetjuna, rithöfundinn Guðjón, við verk Einars Kárasonar. Einnig undirbýr þessi
fundur sögumannsins vísun sem kemur fram síðar í Níu þjófalyklum en síðasta saga safnsins
ber heitið „Þetta eru þjófar, Guðjón“. Sögumaðurinn finnur jafnframt gallað eintak af Stolið
frá höfundi stafrófsins sem er einnig dæmi um sjálfsvísun og ítrekar tengsl fyrstu sögunnar
67
Sama rit, bls. 135.
68
Gunnþórunn Guðmundsdóttir bendir á þennan viðsnúning á kenningu Bloom í greininni „Stolið og stælt“ á
Bókmenntavefnum.
27