ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΡΠΟΥΖΟΣ

διαπλέκονται σε έναν απεριόριστο και απροσδιόριστο ιστό
σήμανσης. Η απροσδιοριστία και η διασπορά, αναδεικνύονται ως
οι κεντρικές νοηματοδοτικές μονάδες της αποδομιστικής σκέψης.
O Derrida, ισχυρίζεται ότι κάθε σύστημα σκέψης που θεμελιώνεται
σε μια αδιάσειστη βάση, σε μια πρώτη αρχή ή
αδιαμφισβήτητη αιτία (δημιουργός των αποτελεσμάτων), που
τίθεται εξωτερικά ως προς το σύστημα σημείων, ονομάζεται
μεταφυσικό. Αυτά, όμως, όπως είπαμε, είναι σημεία του σημειακού
συστήματος και τα νοήματά τους είναι παράγωγα άλλων
νοημάτων. Ο Derrida ονόμασε αυτές τις πρώτες αρχές που
ορίζονται από αυτές που αποκλείουν, “δυαδικές αντιθέσεις”. Οι
“δυαδικές αντιθέσεις” αποτελούν το βασικό εργαλείο ανάλυσης
και ερμηνείας στο δομισμό και αυτές επιχειρεί να ανατρέψει ο
αποδομισμός. Να επισημάνουμε ότι στις “δυαδικές αντιθέσεις” ο
ένας από τους δύο πόλους της σχέσης έχει προνομιακή και πιο
ισχυρή θέση έναντι του άλλου, υπάρχει μια θετική αξιολογική
συνδήλωση του ενός πόλου της σχέσης έναντι του άλλου.
Ο Αποδομισμός κατανόησε ότι οι “δυαδικές αντιθέσεις” (καλόκακό,
αληθής κόσμος της Πραγματικότητας - κόσμος των
φαινομένων, ύλη-πνεύμα, αντικειμενικό-υποκειμενικό -, ενιαίοπολλαπλό,
πρωτότυπο-παράγωγο, ορθολογικό-ανορθολογικό,
λόγος-μύθος, υλισμός-ιδεαλισμός κ.τ.λ.) αντιπροσωπεύουν ένα
συγκεκριμένο τρόπο αντίληψης, το μεταφυσικό. Αυτός ο τρόπος
πιστεύει ότι μπορούμε να εκφράσουμε το άφατο, να βγούμε έξω
από τη γλώσσα και να βρούμε λέξεις-σημεία που να αντλούν το
νόημά τους απευθείας από τον κόσμο, από τη μη γλώσσα. Όπως
υποστηρίζει ο Derrida και άλλοι αποδομιστές στοχαστές, αυτή η
πάλη για την έκφραση του άφατου διεξάγεται από την
αρχαιότητα, αλλά είναι καταδικασμένη, καθώς η γλώσσα είναι
διαφορές. Δηλαδή οι λέξεις αποκτούν το νόημά τους μόνον
εξαιτίας των αντιθετικών τους σχέσεων προς άλλες λέξεις. Η
γλώσσα δεν μπορεί να εκφράσει άμεσα κάτι μη γλωσσικό (π.χ. ένα
συναίσθημα, μια αισθητηριακή πληροφορία, ένα φυσικό αντικείμενο,
μια ιδέα).
Τις “δυαδικές αντιθέσεις” χρησιμοποιούν οι ιδεολογίες για να
χαράζουν αυστηρά όρια μεταξύ του “αποδεκτού” και του “μη
18