ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΡΠΟΥΖΟΣ

γλώσσα “οίκο του είναι” και, γι΄αυτό το λόγο, η γλώσσα
αντιστέκεται σε κάθε σχέδιο εξορθολογισμού, σχηματοποίησης
και τυποποίησής της που επιχειρούν η γραμματική ή η λογική. Και
αντιστέκεται γιατί η γλώσσα στις φιλοσοφίες της γλώσσας
υπόκειται στην ανθρώπινη βούληση, και αυτό συνδηλώνει ότι ο
ανθρωπισμός, η ανθρωποκεντρική ιδεολογία, συνιστά το
τελευταίο στάδιο της μεταφυσικής της παρουσίας, ο επιθανάτιος
ρόγχος μιας απόπειρας κατανόησης του Όντος που έχει, ιστορικά,
εξαντλήσει τις δυνατότητες κατανόησης του Όντος.
Στη Heideggerιανή προοπτική η κατανόηση της γλώσσας,
αποσυνδέεται από κάθε ορθολογιστική εργαλειακή προσέγγιση,
αλλά και από το γνωσιοθεωρητικό αίτημα για τη θεμελίωση της
υποκειμενικότητας. Και αυτό το σημείο αξίζει περαιτέρω
διερεύνησης. Για τον Heidegger, δεν υφίσταται ένα θεμελιωτικό
ανθρώπινο υποκείμενο, το οποίο σχετίζεται με αντικείμενα όντα.
Αντίθετα, η ανθρώπινη συνείδηση είναι συνείδηση τινός, δηλαδή
η συνείδηση είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τον περιβάλλοντα
κόσμο και με έναν αυτοσυνειδητοποιημένο εαυτό που τον
αναγνωρίζει. Ο Heidegger θα αντιτείνει στο Καρτεσιανό και
Καντιανό “εγώ σκέπτομαι” το “εγώ σκέπτομαι κάτι” ή, αλλιώς, το
“εγω-είμαι-μέσα-σε-έναν-κόσμο. Δηλαδή ο Heidegger αντιτίθεται
στο γνωσιοθεωρητικό εγχείρημα (Καντιανής επινόησης) της
νεώτερης σκέψης όπου το εγώ υπό-κειται ως υποκείμενο και τα
υπόλοιπα όντα αντί-κεινται ως αντικείμενα. Για τον Heidegger, η
θεμελιώδης δομή του εγώ συνυφαίνεται a priori με το άλλο που
το αναπλάθει νοηματικά μέσω του προθετικού ενεργήματος της
συνείδησης, και με αυτό το τρόπο συστήνεται ο κόσμος. Με άλλα
λόγια η κοσμικότητα, ως καταστατική συνθήκη της ύπαρξης, είναι
η πηγή του νοήματος. Θα λέγαμε ότι η “κοσμικότητα” είναι μια
σχεσιακή δομή, η δομή ουσιαστικά του ανθρώπινου υπάρχειν μέσα
στον κόσμο.
Lacan και Heidegger
“Ό,τι και να λέμε μένει λησμονημένο πίσω από εκείνο που λέγεται
μέσα σε κείνο που γίνεται αντιληπτό. Το εκφώνημα αυτό που
μοιάζει αποφαντικό, έτσι ώστε να παραχθεί σε καθολική μορφή,
38