ΟΙ ΓΛΩΣΣΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ - ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΡΠΟΥΖΟΣ

το να σταματήσει να σκέφτεται γύρω από την πραγματική
πραγματικότητα, έξω πλέον από κάθε παραδοσιακή ιεραρχική
αντίθεση.
Ό,τι ο Heidegger ονομάζει “πλατωνισμό” ή “μεταφυσική” ή
“οντοθεολογία”, ο Derrida ονομάζει “μεταφυσική της παρουσίας”
ή “λογοκεντρισμό”. Και οι δύο βλέπουν ότι η επίδραση των
παραδοσιακών δυαδικών αντιθέσεων έχει προσβάλλει και
διαβρώσει όλες τις περιοχές της ζωής και της σκέψης στο Δυτικό
πολιτισμό.
Για το Derrida, πρωταρχικό σημάδι για τον επίμονα μεταφυσικό
χαρακτήρα της σκέψης του Heidegger, αποτελεί η χρήση της
έννοιας του “Είναι”. Ο Heidegger περιέγραψε τη σταδιακή
μετάβαση, στο διάστημα δύο χιλιετιών, από τον πλατωνισμό του
Πλάτωνα στον ανεστραμμένο πλατωνισμό του Nietzsche, ως
βαθμιαία “λήθη του Είναι”. Η λήθη του Είναι συμπίπτει, κατά τον
Heidegger, με τη σύγχυση ανάμεσα στο Είναι και στα όντα. Ο
Πλάτωνας, όπως υποστηρίζει ο Heidegger, διατυπώνει συγχρόνως
το ερώτημα “τί είναι το Είναι;” και “ποιό είναι το γενικό
χαρακτηριστικό των όντων;”, εξομοίωση που συσκοτίζει την
έννοια που ο Heidegger ονομάζει “οντολογική διαφορά”, δηλαδή
ανάμεσα στο Είναι και τα όντα. Για το Heidegger αυτή η διαφορά
είναι παράλληλη προς τη διαφορά ανάμεσα στην αποδοχή
ακρόασης του Είναι και στην επιθυμία σχηματοποίησης και
ελέγχου.
Το στοιχείο από τη σκέψη του Heidegger που ο Derrida
εγκαταλείπει είναι η έννοια του Είναι. Παρεμπιπτόντως, η έννοια
του Είναι τέθηκε από τους προσωκρατικούς, αλλά στη συνέχεια
σταδιακά λησμονήθηκε, καθώς η Δύση οδηγήθηκε στη λατρεία
της δύναμης και σ΄έναν πολιτισμό στον οποίο δεσπόζει ο
ορθολογισμός μέσων και σκοπών και ο τεχνολογικός γιγαντισμός.
Για το Derrida η “οντολογική διαφορά” είναι μια έννοια που
βρίσκεται ακόμη υπό τον έλεγχο της μεταφυσικής και, όπως
αναφέρει, “Δεν πρόκειται να υπάρξει μοναδικό όνομα, ακόμη και
αν αυτό θα ήταν το όνομα του Είναι. Και αυτό είναι κάτι που
πρέπει να το σκεφτόμαστε χωρίς νοσταλγία, κάτι που σημαίνει,
22