Strategji e Zhvillimit Rajonal - Ministria e Ekonomisë

Strategji e Zhvillimit Rajonal 

Manual për Formulimin e SZHR-së 

Dhjetor 2003

Albania 

Ky manual mbi Formulimin e Strategjisë Rajonale të Zhvillimit është 

përgatitur me inciativën e Ministrisë së Ekonomisë me ndihmën 

financiare dhe teknike të Projektit të Zhvillimit të Kombeve të 

Bashkuara (UNDP).

Përmbajtja: 

HYRJE 

1 KUADRI KONCEPTUAL DHE OPERACIONAL I SZHR ........................................7 

1.1 Roli dhe vendi i SZHR-së në sistemin e dokumentave të politikave ekonomike...................................7 

1.2 Kuadri konceptual i SZHR-ve ..........................................................................................................................11 

2 PROÇESI I HARTIMIT TË SZHR-VE........................................................................13 

2.1 Faza 1: Përgatitja e SZHR-së............................................................................................................................14 

2.1.1 Sigurimi i mbështetjes për strategjinë ...................................................................................................... 15 

2.1.2 Identifikimi dhe përfshirja e të gjithë aktorëve të interesuar................................................................ 18 

2.1.3 Ngritja e grupit të punës ............................................................................................................................. 15 

2.1.4 Aprovimi i planit të veprimit dhe strukturës së SZhR........................................................................... 21 

2.2 Faza II: Formulimi i SRZH-së..........................................................................................................................21 

2.3 Faza III: Zbatimi i SRZH-së.............................................................................................................................22 

2.4 Mbledhja dhe organizimi i të dhënave ...........................................................................................................25 

2.4.1 Specifikat kryesore të informacionit dhe mënyrës së mbledhjes së tij ............................................... 25 

2.4.2 Burimet e informacionit .............................................................................................................................. 27 

2.4.3 Sisitemimi i informacionit .......................................................................................................................... 29 

3 STRUKTURA DHE PËRMBAJTJA E SRZH-VE....................................................30 

3.1 Analiza e gjendjes aktuale..................................................................................................................................30 

3.1.1 Parime të përgjithshme ............................................................................................................................... 31 

3.1.2 Analiza e kontekstit të zhvillimit rajonal................................................................................................. 32 

3.1.3 Karakteristikat e përgjithshme; vendndodhja dhe struktura administrative ...................................... 33 

3.1.4 Analizë e Burimeve Njerëzore .................................................................................................................. 33 

3.1.5 Analizë e proçeseve dhe tendencave të zhvillimit ekonomik të rajonit.............................................. 35 

3.1.6 Analizë e infrastrukturës............................................................................................................................. 39 

3.1.7 Statusi mjedisor në rajon (qark) ................................................................................................................ 40 

3.1.8 Analizë e aktiviteteve që lidhen me zhvillimin ...................................................................................... 40 

3.1.9 Mundësitë dhe burimet financiare për zhvillimin .................................................................................. 41 

3.2 Analiza SWOT .....................................................................................................................................................42 

3.3 Strategjia dhe objektivat e saj...........................................................................................................................48 

3.3.1 Strategjia ........................................................................................................................................................ 48 

3.3.2 Një sistem objektivash për zhvillimin e qarkut ...................................................................................... 58 

3.3.3 Identifikimi i prioriteteve ........................................................................................................................... 60 

3.4 Plani i Veprimit.....................................................................................................................................................61 

3.4.1 Elementët kryesore të Planit te Veprimit ................................................................................................. 65 

3.4.2 Përshkrimi i masave të parashikuara ....................................................................................................... 68 

3.4.3 Justifikimi i burimeve financiare të alokuara për prioritete të ndryshme. ......................................... 68 

3.4.4 Objektiva dhe tregues (indikatorë)............................................................................................................ 70

4 ZBATIMI I SRZH-VE ....................................................................................................74 

4.1 Menaxhimi i Zbatimit të SRZH-së..................................................................................................................74 

4.2 Monitorimi, vlerësimi dhe rishikimi i SRZH-së...........................................................................................76 

5 REFERENCAT:.............................................................................................................99

Hyrje 

Manuali për hartimin e Strategjive Rajonale të Zhvillimit është përgatitur me inisiativën e 

Ministrisë së Ekonomisë në kuadrin e projektit Menaxhimi i Ndihmës – ALB/01/017 

Projekt, financuar nga UNDP. 

Qëllimi i manualit 

Manuali është përgatitur me synimin për t’u ardhur në ndihmë Këshillave të Qarqeve dhe 

autoriteteve të tjera lokale në realizmin e funksioneve të tyre: “hartimi dhe zbatimi i 

politikave në nivel qarku dhe harmonizimi i tyre me politikat shtetërore ne nivel kombëtar” 

(Neni 13, kapitulli 1 i Ligjit Nr. 8652, datë 31.07.2000, “Mbi Organizimin dhe Funksionimin 

e Pushtetit Lokal”). 

Ky udhëzim përcakton një kuadër të përgjithshëm – parimet, qëllimin, procesin, përmbajtjen 

dhe organizimin e formulimit te SRZH-ve, dhe synon të sigurojë një bazë të perbashkët për të 

gjitha qarqet, në menaxhimin e funksionit të programimit ekonomik. Unifikimi i strukturës 

dhe përmbajtjes së SRZH-ve kontribon në rritjen e rolit të tyre si një dokument i rëndësishëm 

dhe lehtëson menaxhimin dhe monitorimin e proçesit. 

Në veçanti, manuali ka për qëllim te: 

• Fokusohet në elementët kryesore të një SRZH-je të orientuar drejt rezultateve; 

• Prezantojë një proçes planifikimi gjithpërfshirës; 

• Prezantojë një formulim të integruar të SRZH-ve; 

• përpjekje për ndihmë në nivel rajonal për të përmbushur synimet e Objektivave të 

Zhvillimit te Mileniumit, Strategjisë Kombëtare të Zhvillimit Ekonomik dhe Social 

dhe të strategjive sektoriale. 

• Forcojë rolin e planifikimit mbi bazë qarku, që në këndvështrimin afatgjatë do të 

përgatisë vendin për të përfituar nga (CSF) Kuadri Mbështetës për Komunitetin në 

BE. 1 ; 

• Mbështesë ngritjen e kapaciteteve të administratës vendore dhe të zgjedhurit e saj; 

• Forcojë lidhjet në nivele të ndryshme – administratë qëndrore, qark, bashki, etj. 

Përdoruesit e manualit 

Ky vëllim është përgatitur për përdoruesit e mëposhtëm: 

� Strukturat vendimmarrëse në nivele të ndryshme të pushtetit vendor dhe 

strukturat e administratës. 

� Të gjithë aktorët në qark, bashki, duke përfshirë dhe agjenci të ndryshme të 

zhvillimit rajonal, OJF, etj. 

Ky manual mund të përdoret gjithashtu edhe për hartimin e strategjive në nivel bashkie. 

Manuali është i organizuar në katër kapituj dhe katër anekse. 

1 CSF konsideron qarqet brenda një vendi si përfituesit kryesore të fondeve strukturore

Kapitulli i Parë përshkruan kuadrin konceptual dhe operacional të planifikimit strategjik në 

bazë qarku. Jepet një përshkrim i rolit dhe vendit të SRZH-së në kontekstin e tërësisë së 

dokumentave kryesorë të hartuar për proçesin e zhvillimit ekonomik. Dokumenti synon të 

jetë i orientuar nga rezultatet, duke përfshirë problematikën ekonomike, sociale dhe 

mjedisore. 

Kapitulli i Dytë paraqet proçesin e planifikimit të SRZH-së si një seri fazash dhe hapash. Një 

karakteristikë e rëndësishme e këtij procesi është prezantimi i një modeli gjithpërfshirës dhe 

partneritetesh në formulimin e strategjisë, element që trajtohet në detaje në këtë kapitull. 

Kapitulli i Tretë ju ofron menaxhereve në nivel vendor një udhëzim për përgatitjen e SRZHsë 

si një dokument i mirëfilltë politik e ekonomik, i përberë nga katër seksione të ndërvarura 

nga njëri – tjetri: (1) analiza e situatës aktuale, (2) analiza SWOT, (3) përcaktimi i 

objektivave dhe prioriteteve, dhe (4) plani i veprimit. Kjo pjesë specifikon kërkesat në lidhje 

me seksionet e vecanta, modelet, parimet dhe metodat e prezantimit të tyre ne SRZH. 

Kapitulli i Katërt përqëndrohet në zbatimin e SRZH-së duke përfshirë menaxhimin, 

monitorimin, vlerësimin dhe rishikimin e SRZH-së. Ky kapitull është ndërtuar duke ndjekur 

konceptin e planifikimit “të vazhdueshëm”. Për këtë arsye SRZH-ja duhet parë si një 

dokument i hapur, fleksibël dhe subjekt i ndryshimeve. 

Anekset përmbajnë: 

Aneksi 1: Tabela përmbledhëse për burimet e informacionit për formulimin e SRZH-së 

Aneksi 2: Të dhëna në dispozicion në nivel rajonal 

Aneksi 3: Tabela përmbledhëse e projekteve me Financim të Huaj në Shqipëri 

Aneksi 4: Strategjitë Kombëtare dhe Sektoriale të ministrive të ndryshme të aprovuara 

me vendim të Këshillit të Ministrave 

Aneksi 5: Lista e ligjeve, amendimeve, udhëzimeve që rregullojnë raportet nivel qendror 

– nivel vendor 

Një numër i konsiderueshëm rastesh reale dhe hipotetikë janë përdorur për të ilustruar 

përmbajtjen e SRZH-së.

1 Kuadri konceptual dhe operacional i SRZH-së 

1.1 Roli dhe vendi i SRZH-së në sistemin e dokumentave strategjikë 

Nevoja për SRZH-në rrjedh si rezultat i një sërë arsyesh: 

⇒ Karakteristikat komplekse dhe shumë dimensionale të zhvillimit rajonal; 

⇒ Pasiguria dhe ndryshimi i situatave; 

⇒ Kërkesat dhe përfitimet për autoritetet në nivel qendror, dhe në nivel vendor; 

⇒ Kërkesat ligjore 2 ; 

⇒ Nevoja e zbërthimit dhe harmonizimit të politikave të Qeverisë, të përcaktuara në 

SKZHES, me strategjitë e zhvillimit në nivele rajonale (qarku) dhe lokale. 

⇒ Nevoja dhe kërkesa për tu përshtatur në periudha afatmesme me proçedurat e 

programimit të BE-së. 

⇒ Nevoja për të formuluar, financuar dhe zbatuar politika dhe plane strategjike aftgjata në 

nivel rajonal për të përmbushur synimet e Objektivave të Zhvillimit të Mileniumit, 

Strategjinë Kombëtare të Zhvillimit Ekonomik dhe Social, si dhe strategjitë e tjera. 

Si rezultat i shumëllojshmërisë së detyrimeve, mundësive të kufizuara financiare, dhe në disa 

raste edhe të burimeve njerëzore, autoritetet e qarqeve dhe bashkive disa herë demonstrojnë 

pakënaqësite e tyre ndaj këtyre SRZH-ve. Për këtë arsye është e nevojshme që të prezantohen 

përfitimet që vijnë nga SRZH: 

� Në aspektin organizativ 

- Realizimi i zhvillimit në baze rajonesh (qarqesh); 

- Prezantimi i një perspektive në procesin e zhvillimit; 

- Prezantimi i kuadrit të veprimeve në bazë qarku ose bashkie; 

- Nxjerrja më mirë në pah e problemeve dhe mundësive; 

- Renditja e veprimeve; 

- Sigurimi i mundësive për fillimin e projekteve të reja. 

� Në aspektin menaxhues 

- Një shpërndarje më e mirë e përgjegjësive, transparencë më e lartë, përkushtim dhe 

pjesëmarrje e aktorëve të interesuar; 

- Ndërtimi dhe nxitja e një partneriteti efektiv; 

- Marrja në konsideratë e mendimit të të gjitha segmenteve të komunitetit të qarkut, 

veçanërisht kur këto probleme influencojnë drejtpërsëdrejti stilin e tyre të jetesës. 

2 Artikulli 13, Neni 1 i Ligjit No. 8652, datë 31.07.2000, “Mbi organizimin dhe funksionimin e Qeverisë 

Lokale”

� Në aspektin e burimeve 

- Të ofrojë mundësinë e inventarizimit të burimeve të disponueshme në qark; 

- Të ofrojë një tablo të qartë të burimeve të nevojshme; 

- Të përcaktojë një mekanizëm të besueshëm për një shpërndarje të përshtatshme, sipas 

prioriteteve, të burimeve të kufizuara; 

- Të sigurojë kushte më të mira për tërheqjen e investimeve të huaja duke siguruar dhe 

një harmonizim më të mirë të fondeve të donatorëve dhe investitorëve private. 

� Në aspektin e informacionit 

- Të sigurojë informacion mbi situatën aktuale në qark, potencialet dhe mangësitë; 

- Të shndërrohet në një “kartvizitë” të qarkut (Kush jemi? Çfarë kemi? Çfarë 

dëshirojmë të arrijmë? Si do ti arrijmë keto objektiva? etj.); 

- Të qartësojë pozicionin e qarkut mbi baza krahasimore; 

- Të promovojë “imazhin” specifik të qarkut. 

Kuti. 1: Këndvështrime të SRZH-së 

♦ Një pikë orientimi për zhvillimet më të rëndësishme të së ardhmes; 

♦ Një instrument për përshtatjen e zhvillimit rajonal me mjedisin e jashtëm e të 

brendshëm; 

♦ Një metodë për të përcaktuar apo marrë në konsideratë interesat e të interesuarve; 

♦ Një stil i integruar në vendimmarrje; 

♦ Një koncept llogjik për arritjen e rezultateve të dëshiruara; 

♦ Një trajtim për sigurimin e avantazheve afatgjata. 

Burimi: Forcimi i kapaciteteve lokale e rajonale, DFID, ITS, 2003 

Vëndi i SRZH-së në tërësinë e dokumentave strategjikë të hartuar në vend 

SRZH-të janë dokumenta strategjikë, si rezultat ato duhet të jenë të integruara me tërësinë e 

dokumentave strategjikë të hartuar në vend. 

SRZH-të duhet të jenë në përputhje me objektivat e Kuadrit Kombëtar të Zhvillimit: 

Strategjia Kombëtare për Zhvillim Ekonomik dhe Social (SKZHES), Objektivat e Zhvillimit 

të Mijëvjecarit (OZHM) dhe Marrëveshja e Stabilizim – Asocijimit me Bashkimin Europian. 

SKZHES është dokumenti themelor i Qeverisë Shqiptare , i përgatitur në një proces të gjerë 

dhe të hapur konsultimesh me të gjithë aktorët e interesit dhe i udhëhequr nga sygjerimet e 

partnerëve ndërkombëtare të zhvillimit, i cili integron dhe përcakton objektivat afatgjata dhe 

afatmesme të zhvillimit ekonomik dhe social të vendit, duke shërbyer si dokumenti bazë për 

hartimin e Programit Afatmesëm Buxhetor.

SKZHES është një strategji zhvillimi afat-gjatë me objektiva kryesorë reduktimin e varfërisë 

nëpërmjet rritjes së shpejtë ekonomike, përmirësimit të qeverisjes dhe arsimit.

Nivel 

kombëtar 

Nivel 

Sektorial 

Nivel 

Qarku 

Nivel 

bashkie 

Fig. 1:SRZH në sistemin e dokumentave strategjikë të zhvillimit ekonomik 

DIZENJIMI I SRZH IMPLEMENTIMI I SRZH 

OZHM SKZhES SAp 

Strategjitë 

Sektoriale 

PZhEL 

SRZH 

PBA 

PIP

OZHM-të 3 janë pjesë e një programi politik afatgjatë (2015) për të reduktuar varfërinë dhe 

përmirësuar cilësinë e jetës së popullsisë. Objektivat e Mileniumit përfshijnë: 

1. Përgjysmimin e varfërisë ekstreme 

2. Përfundimi i arsimit fillor nga të gjithë 

3. Promovimi i barazisë gjinore 

4. Reduktimi i vdekshmerisë foshnjore 

5. Reduktimi i vdekshmërisë foshnjore me 75% 

6. Parandalimi i përhapjes së sëmundjeve infektive HIV/AIDS, malarjes, dhe 

tuberkulozit 

7. Ruajtja e qëndrueshmërisë mjedisore 

8. Nxitja e partneritetit global për zhvillimin, me objektiva të përcaktuar për ndihmën, 

tregtinë dhe shlyerjen e borxhit 

Këto Objektiva të Zhvillimit të Mileniumit (MDG) janë mbështetur në kontekstin kombëtar, 

rajonal, dhe lokal në Shqipëri përmes një procesi të pjesëmarrjes konsensuale të 

vazhdueshme. 

SRZH duhet gjithashtu të sigurojë përputhshmëri dhe me rregullat dhe politikat e Bashkimit 

Europian. Kjo do të mbështesë dhe plotësimin e kushteve nga ana e Shqipërisë për asociimin 

në BE, sikurse dhe presupozohet në procesin e Stabilizim Asociimit me BE-në. 

Raportet midis SRZH-së dhe strategjive sektoriale janë të dyfishta. Nga njëra anë, strategjitë 

sektoriale duhet të jenë të shpërndara në mënyrë të përshtatshme në të gjithë territorin e 

vendit. Në krahun tjetër, problemet e identifikuara dhe veprimet e propozuara në strategjitë 

rajonale duhet të gjejnë pozicionin e tyre në planet e veprimit sipas sektorëve. Praktikat e 

mira tregojnë se duhet të ketë sisteme dhe procedura për të futur të dhëna të Strategjive 

Rajonale të Zhvillimit që të përfshihen në të gjitha këto strategji si edhe anasjelltas. 

Një lidhje e tillë e dyfishtë duhet të synohet të krijohet edhe midis Strategjisë së Zhvillimit 

rajonal dhe strategjive të zhvillimit të përpiluara nga bashkitë, të cilat duke u bazuar në Ligjin 

për Organizimin dhe Funksionimin e Pushtetit Vendor janë funksion i komunave dhe 

bashkive (neni 10, fq.3). 

1.2 Kuadri konceptual i SRZH-së 

Në referencë me qëllimin: SRZH mund të jetë i gjerë, me synimin për të trajtuar një gamë të 

gjerë problemesh dhe sferash – ekonomike, burime njerëzore, zhvillime sociale, mjedis, 

infrastrukturë, ose mund të ketë një fokus më të ngushtë duke u përqëndruar në një temë 

specifike që mund të konsiderohet e një rëndësie të vecantë – p.sh. zhvillimi ekonomik 

rajonal ose arritja e OZHM-ve në rajon. 

?shtë e rekomandueshme që të formulohet një SRZH me një objektiv të gjerë në mënyrë që 

të mbështeten të gjitha sferat e politikës rajonale dhe ky manual është hartuar duke favorizuar 

3 Në Shtator 2000, 147 kryetarë shtetesh – dhe 191 anëtare të UN-it, duke përfshirë edhe Shqipërinë – pershtatën 

Deklaraten e Mijëvjeçarit dhe u angazhuan për arritjen e objektivave deri në 2015. Për më shumë informacion shiko 

“Përgjigjja Shqiptare ndaj Objektivave te Mijëvjecarit”, UNDP, Tirana, 2002 

Manual - Strategjia e Zhvillimit Rajonal Dhjetor, 2003 11

kryesisht këtë lloj filozofie dhe duke u perpjekur për të përpunuar një SRZH komprensive. 

Në referencë me trajtimin: Teoria dhe praktika e programimit njeh një numër të madh 

mënyrash konceptimi në varësi te qëllimit dhe karakteristikave të pjesëmarrësve. Modalitetet 

variojnë nga planifikim tërësisht i realizuar nga ekspertë deri tek të ashtuquajturat modele të 

planifikimit (programimit) “demokratik”, që përfshijnë një numër të madh aktorësh në 

formulimin e strategjisë. 

Modeli që rekomandohet mund të përshkruhet shkurtimisht si: strategji e realizuar nga (e 

udhëhequr nga) një Këshill Qarku me pjesëmarrjen e të gjithë aktorëve të interesuar dhe me 

mbështetjen e konsulentëve (ekspertëve) të jashtëm. 

Baza konceptuale e zhvillimit do të ndikojë në një masë të madhe përmbajtjen e strategjisë 

dhe në mënyre specifike prioritetet e saj. Një numër i madh konceptesh mund të përdoren si 

baza konceptuale të strategjisë, si për shembull: 

- Rritja ekonomike; 

- Zhvillimi i qëndrueshëm; 

- Objektivat e Zhvillimit të Mijëvjecarit. 

Objektivat Sociale: 

� Reduktimi i varfërisë 

� Kohezioni social 

� Lëvizja sociale 

� Pjesëmarrja 

� Identiteti social 

Kuti 2: Objektivat e zhvillimit të qëndrueshëm 

Objektiva ekonomike: 

� Rritje 

� Eficencë 

� Stabilitet 

Objektivat mbi Ambientin 

� Mjedis i shëndetshem 

� Nivel racional i 

përdorimit të burimeve 

të rigjenerueshme 

� Ruajtja e burimeve të 

parigjenerueshme 

Burimi: Strategjitë për Zhvillimin Kombëtar të Qëndrueshëm , Manual për Planifikimin dhe Zbatimin e tyre , 

IUCN, IIED, 1994 

?sht ë vështirë të mendohet që në jetën reale të ketë një model ideal apo universal të një 

strategjie zhvillimi. Padyshim që strategjia për një zonë malore do të jetë e ndryshme nga ajo 

për një zonë bregdetare. Megjithatë, ka disa elementë apo kërkesa që duhen plotësuar nga të 

gjitha strategjitë dhe që në mënyre grafike paraqiten më poshtë: 


Kuti 3: Kërkesat bazë për formulimin e një Strategjie të Zhvillimit Rajonal 

Në mënyre ideale një SZhR duhet: 

• të bazohet në një analizë cilësore të faktorëve mbi të cilët mbështetet zhvillimi aktual; 

• të jetë komprensiv dhe i vazhdueshëm; 

• të jetë e orientuar drejt veprimeve që duhet të ndërmerren (rezultateve që duhet të arrihen) 

dhe të jetë në gjendje të prodhojë një impakt real në proçesin e zhvillimit të qarkut; 

• të jetë afatgjatë dhe relativisht e qëndrueshme, megjithatë në të njëjtën kohë mjaftueshëm 

fleksibël për të respektuar planet afatshkurtra dhe veprimet që duhet të merren: 

• të jetë autentike dhe të reflektojë situatën reale të qarkut, bashkisë, etj. 

2 Proçesi i realizimit të SRZH-së 

Planifikimi Strategjik ka dy aspekte kryesore: (1) strategjia si një dokument politik, dhe (2) si 

një proçes programimi (një seri hapash specifike për elaborimin e saj). Të dy aspektet duhet 

të jenë në përputhje me disa kërkesa specifike për të siguruar që proçesi i programimit të 

arrijë objektivat e tij. 

Proçesi i dizenjimit dhe menaxhimit të strategjisë luan një rol shumë të madh në drejtim të 

cilësisë dhe vlerave reale të një SZHR-je. Ky proçes përfshin tre faza që janë të lidhura me 

njëra-tjetrën: puna parapërgatitore, formulimi i strategjisë dhe zbatimi i saj (Fig. 2). 


FAZA I: 

Pergatitja 

eSZHR-së 

2.1 Faza 1: Përgatitja e SZHR 

Fig. 2: Procesi i Strategjise 

------------------------------------------------------------------------------------------------------- 

FAZA II: 

Assembly and analysis of information 

Formulim 

iSZHR-së 

Prepare final draft and adopt the Strategy 

document 

------------------------------------------------------------------------------------------------------- 

PHASE III: 

The RDS 

Implementation 

Faza përgatitore e Strategjise së Zhvillimit Rajonal (SZHR) zakonisht ndahet në pesë hapa të 

cilat mund të ndërmerren njëkoheshit 

Hapi 1: Fillimi i përpjekjeve për SZHR 

Hapi 2: Sigurimi i mbështetjes për strategjinë 

Hapi 3: Ngrija e ekipit/grupit të punës 

Sigurimi i mbështetjes per SZHR-në 

Analiza dhe përfshirja e aktorëve të 

ndryshëm 

Setting up of a team 

Approval of the organisation and the RDS 

structure 

Strategy Formulation and Action Planning 

Prepare 1 st draft of document 

Review 

Implementation 

Monitoring and evaluation 

Adaptation 

Hapi 4: Identifikimi dhe sigurimi i përfshirjes së të gjithë palëve të interesuara 

Hapi 5: Aprovimi i organizimit të punës dhe strukturës të SZHR. 


2.1.1 Fillimi i përpjekjeve për SZHR. 

Këshilli Rajonal duhet të marrë përgjegjësinë për të filluar duke u përqëndruar tek SZHR. 

Edhe në rast se nismëtari nuk është pushteti rajonal, është e domosdoshme të sigurohet 

mbështetja e procesit nga pushteti rajonal dhe vendor. 

Personi përgjegjës mund te jetë Kryetari i Departamentit të Programimit në Këshillin 

Rajonal. E mira do të ishte që ky person të kishte përvojë në zhvillimin rajonal, përfshirë ketu 

kuptimin e drejtë të nevojave të biznesit, megjithatë kjo nuk është thelbësore meqënëse këto 

aftësi mund të mësohen. Si fillim, personi përgjegjëes duhet t’i kushtojë një pjesë të madhe të 

kohës njohjes dhe familiarizimit me zhvillimin rajonal, identifikimit të palëve të interesuara, 

për të siguruar mbeshtetjen për strategjinë dhe për të ngritur grupin e punës. Ai/Ajo duhet të 

ketë mbështetjen e duhur nga autoritet rajoinale dhe lokale për përpjekjet në këtë drejtim. 

2.1.2 Sigurimi i mbështetjes për realizimin e strategjisë 

Objektivi i këtij momenti është promovimi, konsolidimi dhe përhapja e një qëndrimi 

publik pozitiv në lidhje me këtë proçes dhe me vetë strategjinë. Kjo do të thotë të bësh 

publike idenë e hartimit të një SZHR. 

Mekanizma efektive për sigurimin e një mbështetje publike janë: 

• Organizimi i debateve dhe konsultimeve publike; 

• Grumbullimi i komenteve dhe opinioneve të publikut; 

• Organizimi i referendumeve; 

• Përhapja i informacionit nëpërmjet medias. 

2.1.3 Ngritja e ekipit të punës 

Qartësimi i rolit të autoriteteve të qarkut në formulimin e SZHR 

Tre modele mund të ndiqen në formulimin e SZHR-së duke u nisur nga roli i autoriteteve të 

qarkut: 

1) Ekspertët e autoriteteve të qarkut përpunojnë strategjinë në mënyrë të pavarur, 

duke përdorur kapacitetet e tyre. 

Pikat e forta dhe të dobëta të këtij modeli paraqiten si më poshtë: 

• Ekspertët i njohin kushtet e komunitetit “nga brenda”; 

• Kosto, koha e shpenzuar dhe përpjekjet në pjesën më të madhe do të mbarten nga 

administrata lokale; 

• Proçesi i elaborimit mund të kërkojë më shumë kohë; 

• Përfundimet e arritura mund të mos konsiderohen plotësisht objektive dhe mund të 

kenë mungesë autoriteti; 

• Propozimet mund të mos gjejnë mbështetjen e duhur për mungesë argumentash, 

mungesë eksperience apo mungesë informacioni. 


2) Ekspertët e autoritetit lokal nuk janë të përfshirë në përpunimin e strategjisë, ky 

proçes realizohet nga një grup konsulentësh. 

Ka disa argumenta bazë që favorizojnë tërheqjen e konsulentëve në proçesin e planifikimit të 

zhvillimit të qarkut ose bashkisë: 

• Autoritetet e qarkut ose bashkisë ushtrojnë dhe fuksione të tjera dhe nuk mund të 

përqëndrohen tërësisht vetëm në këtë proçes; 

• Proçesi i planifikimit është një proçes i ri, qëllimi i tij është kompleks dhe autoritetet 

lokale nuk zotërojne informacionin, aftësitë, njohuritë dhe eksperiencën e nevojshme 

për ta realizuar atë; 

• Përdorimi i shërbimit të konsulencës zakonisht garanton një nivel më të lartë 

objektiviteti të analizave dhe propozimeve për zhvillim dhe njëkohësisht opinioni i 

tyre ka një peshë më të madhe veçanërisht për institucionet financiare; shumë shpesh 

asistenca është shumë e shpejtë si rezultat i kontakteve direkte midis konsulentëve dhe 

këtyre institucioneve. 

Avantazhet dhe disavantazhet e përdorimit të shërbimeve të konsulentëve janë paraqitur në 

mënyrë sistematike në tabelën e mëposhtme (Tabela 2): 

Tabela1.Avantazhet dhe disavantazhet e përdorimit të shërbimit të konsulentëve (ekspertëve) të jashtëm 

AVANTAZHET DISAVANTAZHET 

Ata kanë njohuri shkencore të sistemuara për 

mbledhjen, përpunimin dhe analizimin e 

informacionit 

Ata janë të familjarizuar me metodologjinë e 

planifikimit rajonal 

Ata njohin formatin e paraqitjes së projekteve 

konkrete dhe sigurojnë më lehtë financimin e tyre 

Ata janë më të familjarizuar me ambientin e 

jashtëm (komb ëtar dhe ndërkomb ëtar) dhe mund të 

sigurojnë informacion shtes ë mbi këtë ambient 

Ata sigurojnë një opinion të jashtëm, objektiv dhe 

krahasues 

Ata janë në gjendje të shprehin gjëra, për të cilat “të 

brendshmit” do të hezitonin ti vinin në dukje ose 

nuk do të preferonin të flisnin. 

Burimi: Fuqizimi i kapaciteteve të qarkut dhe bashkisë, DFID, ITS , 2003 

Ata kërkojnë financime shtesë për zbatimin e 

programeve 

Mund të ndodhë që të propozojnë zgjidhje të gatshme 

që kanë reultuar efektive në vende të tjera. 

Atyre ju duhet një kohë relativisht e gjatë për tu 

adoptuar me rrethanat lokale. 

Ata nuk ndjehen personalisht të përfshirë dhe nuk 

ndjejnë përgjegjësi për produktin, dhe veçanërisht për 

zbatimin e tij. 

Ata nuk kanë instrumentat dhe pushtetin për të 

realizuar koordinim dhe sigurim financimesh. 

Ekzistojnë edhe mundësitë që të rekrutohen 

konsulentë “jo të kualifikuar”. 

3) Modeli i kombinuar, i cili bashkon avantazhet e dy modeleve të mësipërm. 

Modeli i kombinuar është i rekomandueshëm për proçesin e vendimmarrjes, elaborimin e 

SZHR-së dhe ngritjen e grupit të punës. 

Parimet bazë për ngritjen e grupit të punës 

Për të qenë efektiv grupi i punës së SZHR duhet të bazohet në parimet e mëposhtme: 


• Një grup i mirë pune nuk konsiston vetëm në “ekspertë të planifikimit”. Ai duhet të 

përfshijë ata që do të merren me zbatimin e kësaj strategjie, ata që janë përgjegjës për 

këtë strategji, dhe ata që do të ndikohen nga zbatimi i kësaj strategjie; 

• Ngritja e grupeve më të vogla (grupe tematike) që do të mbulojnë të gjitha problemet 

e zhvillimit rajonal. Ato duhet të përbëhen nga përfaqësues të grupit të konsulentëve, 

autoriteteve të qakut apo bashkisë, dhe grupeve të interesuara. Numri i grupeve 

tematike dhe qëllimi i tyre varet nga specifikat e qarkut dhe nga konceptet paraprake 

të zhvillimit (për shembull, burime njerëzore dhe zhvillim social; infrastrukturë; 

mjedis; zhvillimi ekonomik; sektorët prioritare për zhvillimin e qarkut). 

• Përcaktimi i rregullave proçeduriale për punën dhe koordinimin e grupeve të punës; 

• Formulimi i detyrave të sakta dhe përcaktimi i afatave kohore për implementimin e 

tyre; 

• Zgjedhja e metodave dhe formave të përshtatshme për përfshirjen e të gjithë grupeve 

të interesuara. Ekzistojnë një numër i madh metodash për të realizuar konsultimet me 

grupet e interesuara: 

- Informimi nëpërmjet medias; 

- Mbledhja e informacionit, komenteve, preferencave, dhe zgjidhjeve të 

mundshme nëpërmjet vrojtimeve apo diskutimeve në grup; 

- Konsultimi i çështjeve të rëndësishme të strategjisë (objektivat, plani i 

veprimeve) nëpërmjet grupeve të punës dhe diskutimeve në grup me 

aktorët kyç (për shembull, përfaqësuesit e biznesit), ose nëpërmjet 

mbledhjeve publike (forumeve) me pjesëmarrjen e një numri më të madh 

njerëzish. 

Fig. 3: Struktura organizative e përgatitjes së SZhR 

Burimi: Strategjia e Zhvillimit Rajonal, UNDP, 2003 


• Organizimi i një Forumi Rajonal Publik të përhershëm si një autoritet publik 

suprem, që do të përfshijë të gjithë aktorët e rëndësishëm dhe do të jetë pjesë e të 

gjithë proçesit të elaborimit të SZHR-së. Veçanërisht është e nevojshme përfshirja e 

këtij autoriteti në formulimin e konkluzioneve kryesore të analizës, paraqitjes së 

objektivave kryesore dhe hartimit të planit të Veprimit. 

2.1.4 Identifikimi dhe sigurimi i pjesmarrjes së të gjithë aktorëve të interesuar 

Qëllimi është realizimi i një proçesi identifikimi dhe analizë të aktorëve dhe zbatimi i një 

strategjie të përshtatshme për përfshirjen e tyre në procesin e hartimit të një SZHR-së. 

Gjatë dy dekadave të fundit, praktika e planifikimit ka pësuar një ndryshim duke u 

zhvendosur nga planifikimi i dominuar nga ekspertët apo konsulentët e jashtëm (“të 

planifikosh për përfituesin”) drejt planifikimit gjithpërfshirës, që presupozon përfshirjen e 

të gjithë palëve të interesuarve në zhvillimin rajonal. 

Palët e interesuara janë individë, firma dhe/ose organizata në sektorin publik, privat dhe në 

sektorët jo-fitim prurës, të cilët janë të interesuar dhe kanë mundesitë për të kontribuar në 

zhvillimin rajonal. 

Pjesëmarrja e përfaqësuesve të grupeve të interesuara është kritike për proçesin e 

vendimmarrjes dhe për të gjitha fazat e ciklit të strategjisë dhe merr forma të ndryshme në 

momente të ndryshme. 

Procesi i menaxhimit të palëve të interesura pranojnë që të gjitha palët e interesuara janë të 

rëndësishme dhe që disa prej tyre janë në gjëndje të marrin pjese më shumë se disa të tjerë. 

Analiza e aktorëve të interesuar duhet të kalojë nëpër katër faza: 

⇒ Identifikimi i grupeve të interesuara; 

⇒ Vlerësimi i grupeve të interesuara; 

⇒ Përcaktimi i rolit të secilit aktor në proçesin e planifikimit; 

⇒ Mënyra më e mirë e përfshirjes së aktorëve në proçesin e hartimit të SZhR-së. 

1. Identifikimi i grupeve të interesuara 

Lista e grupeve të interesuara duhet të mbajë parasysh katër kritere që kanë të bëjnë me 

identifikimin e tyre: 

• Të kenë përgjegjësi menaxhuese në atë rajon; 

• Të zotërojnë pushtetin për të influencuar proçesin e vendimmarrjes, ose 

• Të kenë rol të rëndësishëm në zbatimin e vendimeve, ose 

• Të jenë të ndikuar nga aktivitetet e sugjeruara apo veprimet që do të ndërmerren. 


2. Vlerësimi i grupeve të interesuara 

Detyrë tjetër është sigurimi i një përshkrimi dhe një analize të karakteristikave të grupeve të 

interesuara, që do të jetë vërtet e rëndësishme për përfshirjen e tyre në proçesin e formulimit 

të SZHR-së. 

Vlerësimi duhet të bazohet në pyetjet e mëposhtme: 4 

• Kush do të ketë përfitimet më të mëdha të mundshme nga veprimet që do të 

ndërmerren me zbatimin e strategjisë (grupet e interesuara në mënyre direkte, 

përfituesit)? 

• Kush ka autoritetin/influencën për të përcaktuar suksesin apo dështimin e 

veprimeve të mundshme gjatë zbatimit të strategjisë (grupe të interesuara në 

mënyre indirekte, vendimmarrës)? 

• Kush është roli (funksioni) kryesor i grupeve (përfaqësuesve të tyre) të 

interesuara? 

• Në çfarë mënyrë ai/ajo janë të ndikuar nga problemet aktuale apo veprimet e 

mundshme që do të ndërmerren në të ardhmen? 

• Kush është motivi i tij/saj për tu përfshirë në zgjidhjen e problemeve (cilat janë 

përfitimet e pritshme)? 

• Cilat janë mundësitë e këtyre grupeve (përfaqësuesve të tyre) për të marrë pjesë në 

zgjidhjen e problemeve (përgjegjësitë, burimet, aftësitë, dhe eksperienca)? 

• Cilat janë raportet e tyre me grupet e tjerë të të interesuarve (përfaqësuesit e tyre) 

(partneritete, konflikte interesash)? 

• Si mund të nxitet interesi i grupeve të ndryshme për të marrë pjesë në këtë proçes? 

Rezultatet e një analize të tillë mund të paraqiten në formë tabelore. 

Tabela 2. Karakteristikat kryesore të grupeve të interesuara 

Roli 

Grupi i interesuar kryesor Rëndësia 

(funksioni) 

Roli I grupit të 

Influenca dhe 

Strategjia për 

Në ç’menyre 

interesuar 

kapaciteti për tu 

Raporti me 

nxitjen e 

(bazuar në atë 

janë të ndikuar 

Motivi I 

përfshirë 

pjesëmarrjes 

grupet që thotë 

nga problemet 

(përgjegjësite, 

(bazuar në atë 

përfshirjes 

(përfaqesuesit) e kolona 3 dhe 

(pozitivisht, 

aftësitë, 

që thotë 

tjerë 

negativisht) 

kolona 6 dhe 

eksperienca, 

kolona 5 dhe 

matrica e 

burimet) 

7) 

vlerësimit) 

1 2 3 4 5 6 7 8 9 

4 Forcimi i kapaciteteve rajonale dhe lokale, DFID, ITS , 2003 


3. Përcaktimi i rolit të grupeve të interesuara në formulimin e SZHR-së 

Do të ishte jo realiste dhe pragmatike të thuhej se të gjithë grupet (apo përfaqësuesit e tyre) 

do të ishin në gjendje të merrnin pjesë në mënyrë direkte dhe aktive në proçesin e 

planifikimit. Disa prej tyre do të inkorporohen në Grupin Drejtues (p.sh: Forumi Rajonal 

Publik), të tjerë do të marrin pjesë në grupe të ndryshme pune, dhe po kështu një grup tjetër 

thjesht do të konsultohet apo informohet. 

Përzgjedhja e grupeve dhe përcaktimi i rolit të tyre do të ishte më normale po të niseshim 

nga përgjigjet e dy prej pyetjeve të mësipërme. 

• Kush do të ndikohej më shumë nga SZHR? 

• Kush ka pushtetin apo influencën për të ndikuar në suksesin apo dështimin e 

strategjisë? 

Grupet që ndikohen më shumë dhe ato që kanë një rol më të madh në suksesin e strategjisë 

duhet të përfshihen në mënyrë të drejtpërdrejtë në proçesin e hartimit. Ndërsa, grupet e tjera 

duhet të informohen dhe të konsultohen. 

Tabela 3: Palët e interesuara në procesin e SZHR 

Sektori Publik Sektori Privat Shoqeria Civile 

Këshilli Rajonal dhe departamentet e 

tij 

Pushteti Lokal dhe departamentet e tij Sipërmarrësit e mesëm dhe të 

vegjël 

Bordet dhe Autoritet sektoriale 

(shëndetsi, arsim ,transport, punësim 

Shërbimet komunale ujë -dritakanalizime 

Korporatat e rëndëishme/të mëdha Agjencitë rajonale të zhvillimit 

Bankat dhe grupet e tjera 

financiare 

Organizatat e mjedisit, kulturore 

dhe fetare 

Institucione lokale të edukimit 

Dhomat e Tregtisë Institutet rajonale dhe të 

zhvilimit 

Grupet e tjera që mbështesin 

biznesin 

Shoqatat profesionale 

Shërbimet private 

Organizatat e tjera me baze 

komune ose OJQ-të 

4. Strategjia për përfshirjen e grupeve të përzgjedhura për të marrë pjesë në 

proçesin e hartimit të saj 

Jo të gjitha organizatat apo grupet do të marrin pjesë në mënyrë aktive në proçesin e hartimit 

të strategjisë në përgjigje të rolit që u është caktuar. 

Hezitimi i disa grupeve të caktuara për tu përfshirë në këtë proçes reflekton mosbesimin e 

tyre ndaj këtij proçesi, ose faktin që ato nuk e ndjejnë nevojën për tu përfshirë në këtë proçes. 

Po kështu, shumë prej tyre mund të hezitojnë të shpenzojnë një pjesë të kohës apo 

përpjekjeve të tyre në proçesin e hartimit të SZHR nëse mendojnë se opinionet e tyre nuk do 

të dëgjohen apo merren në konsideratë gjatë proçesit të vendimmarrjes. Për tu kapërcyer kjo 


fazë hezitimi, është e nevojshme që të hapet një dialog, të ilustrohet interesi afatgjatë i 

përbashkët, dhe të demonstrohet një përkushtim real nga ana e institucioneve partnerë për të 

dëgjuar shqetësimet e grupeve të interesuara. 

Strategjia për tërheqjen dhe motivimin e pjesëmarrësve potenciale duhet bazuar në idenë e 

përfitimeve apo interesave të tyre. Në këtë aspekt është e nevojshme që të zgjidhen dy 

detyra bazë: 

• Identifikimi i përfitimit, që grupi apo organizata respektive do të ketë nëse përfshihet 

në proçesin e elaborimit të SZHR-së. 

• Paraqitja e këtij përfitimi në mënyrë të qartë dhe të saktë për të gjitha grupet 

respektive. 

2.1.5 Aprovimi i organizimit të punës dhe strukturës së SZHR-së 

Gjatë kësaj faze lind nevoja e zbatimit të aktiviteteve të mëposhtme: 

⇒ Përcaktimi i mekanizmave për menaxhimin e proçesit të formulimit të SZHR; 

⇒ Përcaktimi i mekanizmave të partneritetit; 

⇒ Formulimi dhe aprovimi i qëllimit të SZHR; 

⇒ Formulimi dhe aprovimi i strukturës, përmbajtjes dhe formatit paraprak të 

strategjisë; 

⇒ Aprovimi i një skeduli kohor për elaborimin e SZHR me një përshkrim të qartë të 

aktiviteteve, afateve dhe personave përgjegjës për realizimin e këtyre aktiviteteve. 

2.2 Faza II: Formulimi i SZHR 

Planifikimi përfshin fazat e mëposhtme: 

1. Analiza e problemeve 

Hapat dhe aktivitetet më të rëndësishme në këtë fazë janë: 

⇒ Përcaktimi i qëllimit të analizës, për shembull, kush janë proçeset kryesore që do 

të studiohen dhe analizohen, deri në çfare niveli (sa në detaje) do të studiohen; 

dizenjimi i formave të nevojshme për mbledhjen e të dhënave dhe identifikimi i 

aktorëve të qarkut që do të analizohen dhe intervistohen; 

⇒ Mbledhja e informacionit; 

⇒ Identifikimi i aspekteve kyç të zhvillimit, për shembull, strategjia duhet të 

reflektojë vetëm çështjet kyçe të zhvillimit, çështje të cilat janë identifikuar gjatë 

analizës; 


⇒ Vlerësimi i aktiviteteve që realizohen aktualisht. Në këtë moment studiohet 

efektiviteti i aktiviteteve që zbatohen aktualisht, roli i organizatave lokale, 

menaxhimi i këtyre aktiviteteve në nivel lokal dhe ndërveprimi gjatë këtij proçesi. 

Po në këtë fazë bëhet edhe një vlerësim i kontributit të organizatave të zhvillimit 

në qark ose bashki. 

⇒ Investigimi i burimeve natyrore, fazë në të cilën përcaktohet se mbi cilat burime 

do të mbështetemi në të ardhmen, çfarë burimesh të tjera do të duhen dhe nga 

mund të sigurohen ato; për shembull, në këtë moment bëhet një vlerësim paraprak 

i burimeve të disponueshme dhe bëhet një parashikim se ku mund të gjenden 

burimet e tjera financiare dhe jo vetëm financiare. 

⇒ Analiza e pikave të forta dhe dobësive, mundësive dhe kërcënimeve për 

zhvillimin rajonal (analiza SWOT. Pikat e forta dhe të dobëta rezultojnë nga 

karakteristikat dhe dinamika e komunitetit (qarkut), dhe mundësitë (oportunitetet) 

dhe kërcënimet – rezultojnë nga influenca (ndikimi) i rrethanave të jashtme 

(eksternaliteteve). 

2. Përcaktimi i objektivave të strategjisë dhe të zhvillimit 

Gjatë kësaj faze duhet të jepet një indikacion i saktë mbi atë që duhet të realizohet në mënyrë 

që të nxitet zhvillimi i qarkut dhe politikat për arritjen e këtij qëllimi. 

Kuadri i politikës së SZHR përfshin parimet, qëllimin dhe objektivat, dhe synimet për arritjen 

e këtyre objektivave. 

SZHR duhet të vendosë objektiva të cilat janë: 

- Të pakta në numër në mënyrë që ato të jenë të realizueshme, 

- Të qarta dhe të matshme në mënyrë që të monitorohet progresi i tyre. 

3. Plani i veprimeve 

Plani i veprimeve është një përshkrim praktik i aktiviteteve të cilat do të ndërmerren me 

qëllim që të zgjidhen problemet strategjike, me qëllim që të përfitohet nga mundësitë që 

krijohen me synimin përfundimtar që të arrihen objektivat e vendosura. 

Plani i veprimeve përshkruan prioritetet, masat dhe projektet, përcakton afatet kohore të 

realizimit të tyre, piketon agjentët dhe organizatat partnere që do të realizojnë këto projekte, 

si dhe bën një vlerësim të burimeve financiare dhe jep një propozim për mënyrën e 

prokurimit të tyre. Plani i veprimit është si një moderator ndërmjet projekteve për të siguruar 

që projektet të mos konkurojnë në mënyrë të papërshtatshme për burime financiare. 

2.3 Faza III: Zbatimi i SZHR 

Kjo fazë është me të vërtetë e një rëndësie shumë të madhe, përderisa elaborimi i SZHR nuk 

është qëllim në vetvete, por një instrument i menaxhimit të zhvillimit rajonal. 


Gjatë kësaj faze ka një numer aktivitetesh (veprimesh) që duhen realizuar: 

⇒ Prezantimi dhe aprovimi i strategjisë 

Strategjia e Zhvillimit Rajonal prezantohet dhe aprovohet nga këshilli i Qarkut, pasi është 

analizuar në detaje dhe është konsultuar paraprakisht me Forumin Publik Rajonal. 

⇒ Komunikimi 

Gjatë kësaj faze, drafti final rishikohet dhe njëherë, përpunohen komentet dhe propozimet e 

fundit dhe sigurohet mbështetja e gjerë e publikut. 

Në rastin më të mirë, SZHR duhet të dokumentohet, të komunikohet dhe të negociohet në 

etapa të ndryshme dhe duhet të botohet. Fillimi i punës për komunikimin është etapa e parë e 

përpunimit të SZHR. Etapa e dytë e rëndësishme është koha kur përfundon analiza e 

zhvillimit rajonal. Një diskutim i gjërë në bashki do të sjellë ide dhe mendime nga një rreth 

më i gjërë i komunitetit. Një moment tjetër i rëndësishëm është rishikimi dhe debati pasi të 

jetë përfunduar drafti i Strategjisë dhe Plani i Veprimeve. Mbas diskutimit përfundimtar dhe 

aprovimit të strategjisë, rekomandohet që strategjia të botohet. Këto dokumente duhet t’iu 

vihen në dispozicion të gjithë njerëzve nëpërmjet mjeteve të reja të komunikimit si hapja e 

faqes në internet, si edhe me mjetet tradicionale përfshirë ketu shtypin, radion, mediat e 

bashkisë dhe të tjerat. 

⇒ Manaxhimi i SZHR 

Numri i madh i elementëve që përmban një strategji, kërkesat e tyre specifike, si dhe numri i 

madh i pjesëmarrrësve në këtë strategji sjellin nevojën e një proçesi të mirë menaxhimi. 

Proçesi i menaxhimit presupozon një numër veprimesh që duhen ndërmarrë gjatë zbatimit të 

strategjisë. Dy momente kryesore – institucionalizimi i zbatimit të strategjisë dhe përcaktimi i 

sistemit zinxhir të projekteve - janë veçanërisht të rëndësishme gjatë kësaj faze. 

Institucionalizimi i menaxhimit që lidhet me zbatimin e strategjisë mund të realizohet 

nëpërmjet delegimit të të drejtave një grupi të caktuar koordinimi dhe nëpërmjet ngritjes së 

një grupi tjetër që do të jetë përgjegjës për zbatimin e veprimeve strategjike dhe që përbëhet 

nga vendimarrësit kryesore të qarkut. 

⇒ Prokurimi i burimeve për zbatimin e strategjisë 

Kërkohen shumë përpjekje për të përfituar maksimumin e burimeve financiare dhe njerëzore 

që kërkohen për zbatimin e Strategjisë së Zhvillimit Rajonal. Për këtë arsye është i 

nevojshëm plotësimi i një numri të caktuar formularësh pranë institucioneve të ndryshme 

financiare. Përveç këtyre formave direkte është i nevojshëm një proçes i tërë “lobbying-u” një 

numër i madh intervistash dhe takimesh. 

Një aspekt tjetër i rëndësishëm në proçesin e zbatimit të strategjisë është gatishmëria dhe 

cilësia e burimeve njerëzore dhe çdo nënvleftësim i këtij faktori do të pengonte ndjeshëm të 

gjitha përpjekjet për zbatimin e strategjisë. Si rezultat, aktivitetet për zhvillimin e 

kapaciteteve njerëzore duhet të jenë të pranishme në të gjitha fazat e dizenjimit dhe zbatimit 

të SZHR-së. 


⇒ Monitorimi dhe vlerësimi 

Autoritetet e qarkut, që në momentet e para atë të elaborimit të strategjisë, parashikojnë fazat 

e monitorim/vlerësimit dhe përcaktojnë strukturat që do ti ushtrojnë këto momente. 

Përndryshe, strategjia do të mbetej në një masë të konsiderueshme thjesht dhe vetëm një 

sipërmarrje e dëshiruar. 

Vlerësimi realizon krahasimin e zbatimin e projekteve/programeve me rezultatet aktuale dhe 

merr në konsideratë impaktin përfundimtar të këtyre projekteve/programeve. 

Për të kontrolluar nëse masat dhe veprimet e planifikuara janë zbatuar rigorozisht, 

përcaktohen procedura monitorimi, të cilat brenda mundësive përkthehen në tregues të 

matshëm specifike. Rezultatet e gjetura shërbejnë si “feedback” për personat që janë 

përgjegjës për SZHR-në (Këshillin e Qarkut dhe Forumin Publik Rajonal). 

⇒ Rishikim, revizionim dhe adaptim 

Një rishikim i strategjisë dhe planit të veprimeve duhet të bëhet të paktën një herë në vit. 

Rishikimi i SZHR-së është i pashmangshëm për një numër të konsiderueshëm arsyesh: 

• Çdo vit, në varësi të miratimit të buxhetit të shtetit, ndryshojnë edhe buxhetet që 

miratohen lokale për bashkitë dhe komunat. 

• Mund të ngjasë që të ndryshohen prioritetet e zhvillimit në një qark apo bashki të 

caktuar. 

• Mund të ndodhë që të lançohen programe të reja donatorësh. 

• Mund të lindë nevoja e adoptimit më të mirë ndaj mundësive të ndryshme të 

financimit. 

Rishikimi duhet të mbështetet në tregues të përcaktuar të monitorimit dhe vlerësimit të 

ekonomisë rajonale dhe burimeve në dispozicion për realizimin e strategjisë . Rishikimi duhet 

të përfshijë jo vetëm të dhënat, punën, rezultatet, ndikimin, por edhe procesin e zbatimit, 

nivelin e pjesmarrjes, dinamikën e ndryshimeve të kushteve lokale dhe ndryshimeve në 

marrëdhënjet ekonomike (dhe politike) të ekonomisë lokale, në rajon ose ne tregun kombetar 

dhe ndërkombetar. Së bashku me rishikimin e strategjisë duhet të krijohet një sistem për të 

monitoruar përparimin e secilit projekt. Këto sisteme duhet t’iu japin vendimarrësve mjetet e 

nevojshme për t’ia përshtatur strategjinë dinamikës së ndryshimeve të kushteve lokale. 5 . 

SZHR duhet parë si një dokument që duhet të jetë i hapur, fleksibël dhe subjekt 

ndryshimesh. Pas aprovimit të saj në Këeshillin e Qarkut ajo shndërrohet në pronë të 

agjentëve (aktorëve) të zhvillimit, por ata nuk duhet thjesht ta aplikojnë atë, por duhet ta 

vlerësojnë në mënyrë kritike dhe ta azhornojnë periodikisht. 

5 Zhvillimi Ekonomik Lokal, A Primer, Si te Zhvillojme dhe te Zbatojme Strategjite e Zhvillimit Ekonomik 

Lokal dhe Planet e Veprimeve, Gusht 2003, Fondacioni Bertelsmann dhe Banka Boterore, Iniciativa Qytetet 

ne ndryshim 


Kuti 4: Dhjetë mësime dhe karakteristika të SZHR-së 

1. Ato kërkojnë të përmirësojnë dhe ruajnë mirëqënien e njerëzve 

2. Qëllimi i tyre i përgjithshëm është zhvillimi i qëndrueshëm 

3. Objektivat e tyre janë strategjikë dhe taktikë 

4. Proçesi është adaptues dhe ciklik 

5. Ato janë gjithëpërfshirëse 

6. Ato mb ështeten në komunikim 

7. Ato janë proçes planifikimi dhe veprimi 

8. Ato janë integrative dhe ndërsektoriale 

9. Ato ngrenë kapacitete 

10. Ato mb ështeten dhe nga agjenci të jashtme 

Burimi: Strategji për zhvillimin e qëndrueshëm, IUCN, IIED, 1994 

2.4 Grumbullimi dhe organizimi i të dhënave 

Gjatë fazave të ndryshme të proçesit të formulimit të SZHR-së del i nevojshëm përdorimi i 

një tipi të caktuar informacioni. 

• Gjatë fazës fillestare informacioni duhet për të zgjuar interesin e njerëzve, për të 

rritur ndërgjegjësimin e tyre mbi çështje dhe probleme të ndryshme, dhe për ti 

bindur ata për nevojën e lançimit të SZHR-së dhe përfshirjes së tyre në të. 

• Në fazën e zhvillimit të SZHR-së dhe proçesit të vendimmarrjes, informacioni 

është i nevojshëm për të kryer analiza, për të vendosur objektiva dhe për të 

përcaktuar planin e veprimeve; 

• Gjatë fazës së zbatimit informacioni i marrë siguron një bazë solide për zbatimin 

e projektit, për monitorimin dhe vlerësimin e SZhR. 

2.4.1 Kërkesat kryesore për cilësinë dhe mënyrën e grumbullimit të informacionit 

• Rishikim i informacionit më të rëndësishëm dhe të disponueshëm (për shembull 

statistikat e disponueshme për qarkun, raporte të prodhuara më parë, raporte 

financiare, buxhete dhe programe lokale, informacion mbi politikat dhe strategjitë në 

nivel kombëtar) që në momentet fillestare të proçesit; 

• Përdorimi i metodës me zgjedhje për grumbullimin e informacionit (shih kutinë 5); 

• Përpara se të kalohet në përpjekjet për të grumbulluar dhe analizuar informacionin do 

të ishte i dobishëm një rishikim i çështjeve, problemeve dhe mundësive që ekzistojnë; 

• Dhënia e detyrës së grumbullimit të informacionit grupeve të caktuara tematike me 

afate të përcaktuara qartë për plotësimin e fazës së parë të këtij aktiviteti dhe 

përcaktimi i kritereve në varësi të treguesve të përdorur. 


Kuti 5:Kritere të rëndësishme për grumbullimin dhe përzgjedhjen e treguesve 

• Disponibiliteti i të dhënave; 

• Krahasueshmëria territoriale dhe kohore me qëllim që të jetë e mundur krijimi i 

serive kohore për krahasime dhe analiza dhe për të përcakktuar tendencat në qark 

(rajon); 

• Besueshmëria e të dhënave; 

• Zbatueshmëria në funksion të konceptit të përzgjedhur të zhvillimit; 

• Qëndrueshmëria e përmbajtjes në mënyrë që treguesit (ndryshimi i tyre) të 

reflektojë ndryshimet reale; 

• Studim i balancuar dhe shmangie e dublimeve brenda kuadrit të një grupi 

treguesish; 

• Tregues që krijojnë mundësinë e interpretimit dhe që çojnë drejt formulimit sa më 

të saktë të konkluzioneve; 

• Konformitet me treguesit e BE-së (sipas dëshirës dhe mundësisë) 

Burimi: Udhëzimi për matjen e pabarazive rajonale, NCRD, Sofie, 2002 

Problemet kryesore që hasen gjatë proçesit të përzgjedhjes së kritereve dhe treguesve mund të 

grupohen në dy grupe (që mund të konsiderohen dhe ekstreme): 

1. Pjesëmarrësit në proçesin e planifikimit rajonal (nivel qarku, bashkie) zakonisht 

ndeshen me problemin e pamjaftueshmërisë së të dhënave. Ky problem mund të 

përkeqësohet (agravohet) dhe nga pamundësia praktike për të realizuar analiza sasiore 

në mungesë të të dhënave të krahasueshme në nivel qarku. Në disa raste, një problem 

i tillë mund të kapërcehet duke përdorur një grup ekspertësh që kanë një eksperincë të 

konsoliduar në këtë drejtim ose nëpërmjet diskutimeve brenda grupeve tematike, që 

karkterizohen dhe nga një pjesëmarrje e gjerë e aktorëve të interesuar. 

2. Nevoja për të bërë një përzgjedhje kritike të të dhënave të disponueshme. 

Orientimi drejt sigurimit të një sasie maksimale të dhënash mund të çojë drejt rrezikut 

të përkeqësimit të karakteristikave cilësore të treguesve dhe mund të kërkojë më 

shumë kohë se ç’duhet. 

Ekziston një numër i madh metodash dhe teknikash për grumbullimin e të dhënave dhe 

informacionit (Kuti 6). ?shtë e rëndësishme që të vlerësohet nga njëra anë sasia dhe dobia e 

informacionit, dhe nga ana tjetër kostoja e mbledhjes dhe përdorimit të këtij informacioni. 

Lloji i mbledhjes së të dhënave që kërkohen varet nga përzgjjedhja e treguesve. 

Kuti 6: Shembuj të metodave dhe teknikave për mbledhjen e informacionit 

• Studime ose shfrytëzimi i burimeve statistikore 

• Studimi i dokumentave që lidhen me zhvillimin lokal dhe rajonal 

• Studimi i strategjive, dokumentave, dhe projekteve kombëtare dhe sektoriale 

• Studimi i programeve të donatorëve 

• Hartat 

• Intervistat 


• Vrojtimet 

• Diskutimet në grup (focus-groups) 

• Mbledhjet publike 

2.4.2 Burimet e informacionit 

Burimet kryesore të grumbullimit të informacionit për formulimin e SZHR-së janë si më 

poshtë: 

1. Të dhënat statistikore, që sigurohen nëpërmjet praktikës së raporteve të zyrave 

statistikore, respektivisht Institutit të Statistikave (Instat) dhe strukturave territoriale të 

këtij institucioni. 

Avantazhet që vijnë nga shfrytëzimi i këtij burimi informacioni përfshijnë aksesin që 

sigurohet për të marrë këtë informacion, besueshmërinë e këtij informacioni duke u nisur nga 

fakti që grumbullimi dhe përpunimi i tij bazohet mbi një metodologji të aprovuar, dhe 

grumbullimi i tij në baza periodike. 

Ndërkohë që disa nga disavantazhet mund të jenë: 

• Hapësira relativisht e kufizuar e treguesve në nivel qarku e veçanërisht në nivel 

bashkie dhe komune; 

• Koha relativisht e largët e botimit të rezultateve zyrtare statistikore (gati 2 vjet) duke 

e krahasuar me periudhën e kohës së cilës i referohen këto statistika. Kjo gjë sigurisht 

që rezulton në reduktimin e besueshmërisë së konkluzioneve të nxjerra. 

2. Të dhëna të siguruara nga sistemi i informacionit të institucioneve, siç mund të jenë 

Ministria e Punës dhe Çështjeve Sociale dhe zyrat territoriale të punësimit, Ministria e 

Mjedisit, Ministria e Bujqësisë si dhe ministri të tjera dhe sistemi i tyre i të dhënave. 

Mundësitë e shfrytëzimit të këtyre të dhënave janë të kufizuara, për aq kohë sa nuk është i 

qartë ky sistem dhe treguesit e tij. Gjithsesi duhen vlerësuar projektet e fundit nga të gjitha 

këto institucione për të ndërtuar faqet e tyre të internetit si dhe për të siguruar transparencë 

më të madhe për të gjitha proçeset që realizohen në funksion të misionit të këtyre 

institucioneve. 

Disa burime të mundshme informacioni për formulimin e SZHR tregohen në Aneksin 1. Në 

Aneksin 2 janë paraqitur të dhënat që janë në dispozicion sipas niveleve teritoriale. 

3. Të dhëna që sigurohen nëpërmjet vrojtimeve ose sistemit të votimit 

Në rrethana të caktuara (kur duhet të gjenden zgjidhje për probleme vërtet kardinale dhe kur 

nuk ekzistojnë të dhëna nga zyrat përkatëse statistikore) është e mundur që ti drejtohemi 

vrojtimeve direkte ose realizimit të votimeve ose referendumeve. 


Një praktikë e mirë që ndihmon për identifikimin e pozicionit konkurues të rajonit është të 

bëhet një vrojtim i qëndrimit të biznesit. Këto vrojtime duhet të strukturohen në formën e një 

pyetësori dhe duhet të synojnë realizimin e një sërë rezultateve. Ato duhet : 

• Të marrin të dhëna për bizneset individuale, të mbledhin informacione për themelimin e 

tyre, numrin e punonjësve, aftësitë kryesore të tyre, llojin e prodhimeve, eksportet, fu 

rnizuesit etj.; 

• Të përcaktojnë duke u bazuar në mendimin e komunitetit të biznesit se cilat janë anët 

pozitive, mangësitë, oportunitetet, dhe rreziqet me të cilat perballet ai; 

• Të formulojnë problemet kyce dhe pengesat me të cilat përballen bizneset në rajon 

përfshirë sa i përket kontakteteve/marrëdhënieve me autoritetet dhe administratat lokale 

dhe rajonale; 

• Të merren mendimet aktuale dhe parashikimet rreth zhvillimit të biznesit duke përfshirë 

të dhënat në se individët kanë ndërmend të zgjerojnë bizneset e tyre apo të ulin aktivitetet 

prodhuese në fushat respektive, numrin e punonjësve, nëse duan të zgjerojnë gamën e 

prodhimeve, të ngrejnë shërbime të tjera që lidhen me biznesin etj.; 

• Të hulumtojnë llojet e ndihmës ose mbështetjes që presin bizneset nga autoritetet lokale 

dhe rajonale; 

• Të identifikojnë aftësitë dhe kualifimin e nevojshëm të fuqisë punëtore nga pikëpamja e 

zhvillimit të bizneseve të parashikuara, etj. 

• Të krijojnë kontakte me biznesin lokal, të cilat do jenë të dobishme në procesin e 

zhvillimit të një strategjie nga ana e ekipit lokal. 

Kjo punë duhet të realizohet dhe të paraqitet në mënyrën e përshtatshme tek komuniteti i 

bisnesit për të kuptuar se ky është një process i dyanshëm - biznesi ndan informacionin dhe 

mendimet e tij dhe në të njëjtën kohë shpreson se këto mendime dhe ide do të dëgjohen dhe 

do të merren masat dhe veprimet e duhura per t’i korrigjuar. 

2.4.3 Sistemimi i informacionit 

Për hartimin e SZHR-së grumbullohet një vëllim i konsiderueshëm informacioni që sigurohet 

nga burime të ndryshme, sistemohet në formate të ndryshme që arshivohen në forma të 

ndryshme (kompjuter, disketa, apo letër). Nëse i gjithë ky informacion nuk është i sistemuar 

dhe i organizuar atëhere vlera e tij reduktohet. 

Duhet theksuar se, informacioni nuk përdoret vetëm njëherë. Disa prej këtyre të dhënave do 

të përdoret për analiza të menjëhershme, ndërkohë që një pjesë tjetër e tyre do të përdoret në 

një moment të dytë (për shembull për të bërë analiza më të thella dhe më të detajuara 

veçanërisht kur duhet të studjohen alternativat e zhvillimit, etj.). 

Rekomandimet kryesore në lidhje me krijimin e një sistemi të thjeshtë database janë si më 

poshtë: 

1. i gjithë informacioni dhe të dhënat duhet të grumbullohen në të njëjtin vend; 

2. informacioni dhe të dhënat duhet të rregjistrohen në mënyrë të tillë që të lejojnë 

identifikimin e tyre sa më lehtë; 


a) duhet të përpunohet një listë me burimet kryesore të të dhënave dhe informacionit, e 

cila më pas duhet të përditësohet; 

b) dosjeve kompjuterike duhet tu vendosen emra të përshtatshme për ruajtjen dhe 

përdorimin e tyre në të ardhmen; 

3. informacioni statistikor që paraqitet në formë elektronike duhet të konservohet në një 

formë të unifikuar që krijon dhe mundësinë e realizimit të veprimeve 

matematikore/statistikore; 

4. përdorimi i një Teknologjie të Përshtatshme të Menaxhimit të Informacionit për të: 

• Sistemuar të dhënat 

• Për të lidhur të dhëna dhe programe në mënyrë që të realizohen analiza, të ndërtohen 

modele parashikimi dhe të përftohen tregues për të ardhmen 

• Të shpërndahet informacioni në disa formate të besueshme, duke përfshirë harta, 

grafike dhe tabela. 

Kuti 7:Transformimi i të dhënave në informacion 

Dobishmëria e informacionit varet nga ekzistenca e të dhënave të përshtatshme dhe 

nga analiza korrekte e tyre. Proçesi i transformimit të këtyre të dhënave konsiston 

në shndërrimin e tyre në informacion të dobishëm për ata që do të realizojnë 

planifikimin dhe për vendimmarrësit. 

Duke filluar nga disponibiliteti i të dhënave, shndërrimi i tyre në informacion të 

dobishëm presupozon: 

- Përdorimin e teknikave të agregimimit, analizës dhe transformimit 

- Paraqitjen e informacionit në formate të përdorshme 

- Pranueshmërinë në nivel të lartë të informacionit 


3. Struktura dhe përmbajtja e SZHR-së 

3.1 Analiza e situatës aktuale 

3.1.1 Parime të përgjithshme 

Vlerësimi i situatës rajonale është komponenti i parë i strategjisë që përcakton dhe realizon 

diagnostikimin e zhvillimit rajonal (gjithmonë duke ju referuar zhvillimit të qarkut). Ky 

diagnostikim mbulon qarkun (diagnostikim “i brendshëm”) dhe rrethanat në të cilat 

presupozohet zhvillimi i tij (diagnostikimi “i jashtëm”) 

Rezultatet e pritshme nga analiza: 

• Krijimi i një sistemi të dhënash për situatën aktuale dhe ngritja e një sistemi të 

dhënash për përdorim në të ardhmen në monitorim dhe vlerësim; 

• Vlerësim sasior dhe cilësor i sistemit të parametrave të qarkut; 

• Formulimi i tendencave të zhvillimit rajonal; 

• Dizenjimi i proçeseve kritike që ndikojnë në qëndrueshmërinë e zhvillimit rajonal, 

sikurse dhe ato proçese që mund të inkurojnë këtë zhvillim në të ardhmen; 

• Konkluzione që lidhen me variablat shkak-pasojë dhe formulimi i opsioneve për 

zgjidhjen e këtyre problemeve. 

Kërkesa të përgjithshme për tu mbajtur parasysh gjatë analizës së situatës aktuale 

• Të jetë e plotë, të mbulojë të gjitha çështjet dhe aspektet më të rëndësishme në 

përputhje të plotë me qëllimin dhe objektivat e mundshme të strategjisë; 

• Në të njëjtën kohë ajo duhet të jetë përzgjedhëse: ajo nuk duhet të përfshijë çdo 

gjë dhe nuk duhet të shkojë deri në detaje me qëllim që ti mos largohet qëllimit 

kryesor për të cilin kryhet; 

• Të jetë e integruar, duhet të nënvizojë lidhjet që ekzistojnë midis temave dhe 

aspekteve të ndryshme të zhvillimit; 

• Të jetë e thelluar dhe të nxjerrë në pah çështje themelore, për shembull ajo nuk 

duhet të jetë thjesht dhe vetëm një listim faktesh, por më tepër duhet të synojë në 

shpjegimin e këtyre fakteve dhe lidhjet që ekzistojnë mes tyre, për të lejuar në këtë 

mënyrë dhe formulimin e konkluzioneve; 

• Të mos jetë e kufizuar vetëm në të kaluarën dhe në të tashmen, por të jetë e 

orientuar drejt së ardhmes, të marrë në konsideratë të ardhmen dhe të parashikojë 

tendencat kryesore në zhvillimin e rajonit (qarkut) dhe ambientit në përgjithësi; 

• Të ndërtohet mbi përdorimin korrekt të metodave analitike; 


• Të paraqitet në një format optimal (shkurt – e lehtë për tu interpretuar dhe 

tërheqëse). 

Parime dhe modele udhëzuese për analizën e të dhënave 6 

• Të përqëndrohemi në modele krahasimore dhe atë të vlerave relative (vlera relative, 

densiteti, indekset e ndryshme, niveli, etj.) gjatë proçesit të përpunimit të të dhënave 

dhe komenteve të ndryshme, pa u përqëndruar në mënyrë të veçantë në vlera absolute 

në mënyrë që të jemi në gjendje që ti përgjigjemi pyetjeve të tilla si “A është situatë e 

favorshme apo jo?, A është aspekti që po analizojmë një pikë e dobët apo e fortë, një 

kërcënim apo një mundësi dhe pse?”, me përjashtim të rasteve kur ka norma të 

përcaktuara qartë (te cilat janë të përcaktuara me rregullore ose jo). Zakonisht 

krahasimet bëhen mbi bazën e niveleve kombëtare ose të rajoneve (qarqeve) të tjera. 

Nëse është e përshtatshme dhe nëse ka seri të dhënash ndërkombëtare, edhe këto të 

fundit mund të përdoren për analiza. 

• Gjatë realizimit të proçesit të vlerësimit të parametrave është e detyrueshme që të 

nxirren në pah pabarazitë midis rajoneve (qarqeve) të ndryshme dhe çfarë është më 

e rëndësishme pabarazitë brenda të njëjtit rajon (qark), për shembull ndryshimet midis 

bashkive dhe komunave të ndryshme, midis zonave rurale dhe atyre urbane, midis 

zonave bregdetare dhe atyre që janë në brendësi të territorit. 

• Të paraqitet dinamika e zhvillimeve dhe ndryshimeve të vëna re me kalimin e 

kohës. Në shumë raste është shumë më e rëndësishme që të kuptohet dinamika dhe 

drejtimi i ndryshimeve sesa të abstragohet një fotografi statike e situatës aktuale. 

Çështjet kryesore lidhur me sa më sipër janë: 

- Të kuptohet nëse situata aktuale (në një fushë të caktuar) po përmirësohet apo 

po përkeqësohet? Cili është vlerësimi në një aspekt afatshkurtër (krahasuar me 2- 

3 vitet e fundit) dhe në një aspekt afatgjatë (5-10 vjet)? 

- Cilat janë tendencat e mundshme dhe që kanë më shumë probabilitet që të 

ngjasin? Cfare ka të ngjarë që të ndodhë me apo pa ndërhyrjen tonë? A ka ndonjë 

kërcënim të mundshëm që mund të rrezikojë realizimin e një synimi të caktuar? 

Parime dhe metoda të përdorura gjatë analizës së informacionit 

• Një kërkesë tepër e rëndësishme përpara se të fillohen analizat është përcaktimi i 

marrëdhënieve ndërsektoriale, për shembull analiza duhet të jetë e integruar 

dhe jo sektoriale. Kjo gjë kërkon një lidhje të vazhdueshme dhe koordinim 

midis sektorëve ose seksioneve. Momenti më i përshtatshëm për tërhequr 

vëmendjen drejt këtyre çështjeve dhe për ti paraqitur në një mënyrë sa më të 

qartë është seksioni i konkluzioneve. Grupet e vecanta të punës duhet që 

vazhdimisht të shkëmbejnë informacion midis tyre dhe në një moment të 

caktuar duhet të punojnë së bashku për të bërë korrigjimet e kontradiktave të 

mundshme dhe të integrojnë të gjithë aspektet sektoriale. 

• Analiza në mënyrë të qartë duhet të bëjë diferencimin midis çështjeve 

rajonale (qark) dhe atyre kombëtare dhe duhet të përqendrohet vetëm në 

6 Forcimi i kapaciteteve lokale e rajonale, DFID, ITS , 2003 


problemet që kanë të bëjnë me rajonin (qarkun). Çështjet dhe problemet mbi 

nivelin e rajonit (qarkut) për shembull çështje me karakter kombëtar ose dhe 

global duhet të konsiderohen si pjesë e ambientit, respektivisht si kërcënim ose 

si mundësi. 

• Analiza duhet të përfundojë me rekomandime/udhëzime për veprim. Kjo 

është një praktikë tepër e përdorur dhe mjaft e dobishme. Duhet theksuar që këto 

janë rekomandime të nxjerra vetëm pas analizës dhe jo objektivat apo masat 

përfundimtare për veprim. Zakonisht mund të bëhen një numër i madh 

rekomandimesh, por në fund vetëm disa prej tyre do të supozohen si objektiva 

dhe masa veprimi (kjo për arsye të burimeve të kufizuara ose natyrës 

konfliktuale që mund të kenë rekomandimet). 

Rekomandime për paraqitjen e informacionit 

Qëllimi i analizës 

• Nuk është e nevojshme të jepen komente mbi çdo tregues të përdorur. Një 

zgjidhje pragmatike do të ishte paraqitja e të dhënave në formë tabelash ose 

diagramash (në disa raste edhe hartat) dhe të përqëndrohet vëmendja mbi 

situatën e përgjithshme në një fushë të caktuar, duke ju referuar treguesve më të 

rëndësishëm. 

• Kurdo që të jetë e mundur (ose e përshtatshme) duhet cituar burimi i 

informacionit (kjo do të krijonte mundësi për të verifikuar nëse informacioni 

është i besueshëm, nëse janë të dhëna statistikore, ose fakte të deduktuara në një 

mënyrë të caktuar, ose mendime personale). 

Analiza e situatës aktuale dhe e tendencave të zhvillimit mbulojnë sferat e mëposhtme: 

kontekstin e zhvillimit rajonal (të qarkut), burimet njerëzore dhe zhvillimin social, zhvillimin 

ekonomik, aktivitetet që mbizotërojne aktualisht në rajon (qark), infrastrukturën dhe 

shërbimet publike, burimet aktuale dhe ato të mundshme financiare. 

3.1.2 Analiza e kontekstit të zhvillimit rajonal 

Zhvillimi rajonal nuk realizohet në mënyrë të izoluar. Ai nuk mund të kuptohet jashtë 

kontekstit të zhvillimeve kombëtare dhe ndërkombëtare. Çdo strategji zhvillimi duhet të 

marrë në konsideratë një kontekst më të gjerë, në të cilin ekonomitë rajonale dhe ato lokale 

bashkëpunojnë. Njohja e konteksit rajonal është kyc për të ndihmuar palët e interesuara për 

të ngritur strategjinë për të ardhmen 

Ndikimi i ambientit të jashtëm dhe të brendshëm në zhvillimin rajonal (atë të qarkut) duhet të 

vlerësohet duke u përqëndruar në: 

• Faktorët e jashtëm që ndikojnë mbi zhvillimin e rajonit (qarkut) – vlerësim 

aktual dhe në perspektivë, sic janë: 

- situatë gjeopolitike e rajonit; 

- vendndodhja e rajonit (qarkut) në raport me rrugët, aeroportet, hekurudhat 

dhe portet më të rëndësishme; 

- projekte potenciale për korridore transporti Europiane; 


- teknologjitë e reja të telekomunikacionit; 

- perspektiva afat-gjatë e vendit për tu bërë pjesë e Bashkimit Europian. 

• Faktorët e brendshëm, sic janë kuadri makroekonomik, konteksti politik, 

prioritetet e zhvillimit kombëtar, (duke përfshirë këtu projektet në zbatim dhe ato 

të mundshme që do të kenë ndikim mbi qarkun), dhe lidhjet që ekzistojnë midis 

MDG-ve, SKZHES-së dhe strategjive sektoriale, etj. 

?sht ë e dobishme të përgatiten harta, të cilat ilustrojnë rajonin në aspektin gjeografik, 

kombëtar sikurse dhe paraqesin mënyrat e komunikimit (transportit) qofshin këto 

hekurudhore, ajrore apo detare. 

3.1.3 Karakteristika të përgjithshme, vendndodhja dhe struktura administrative 

?shtë mëse normale që të kihet një informacion mbi situatën dhe vecantitë e rajonit (qarkut). 

?sht ë e nevojshme që të dihet dhe vlerësohet: 

• Vendndodhja e rajonit (qarkut), në kufijtë dhe sa i aksesueshëm është, 

• Karakteristika të përgjithshme gjeografike dhe demografike, vecanti të natyrës, 

sipërfaqja, struktura dhe përdorimi i tokës, densiteti i popullsisë, struktura e 

popullsisë dhe tendenca në ndryshimin e saj, trashëgimia kulturore, karakteristika 

unikale të rajonit (qarkut), etj. 

• Ndarja administrative dhe rrjeti i tyre, bashkitë, komunat, raporti i popullsisë 

rurale dhe urbane, qendrat kryesore urbane, karakteristika që lidhen me strukturat 

e mësipërme, etj. 

• Karakteristika të zhvillimit rural/urban. 

3.1.4 Analiza e zhvillimit të burimeve njerëzore 

A) Karakteristikat demografike 

Mjaft i rëndësishëm është identifikimi i tendencave të mëposhtme: 

• Densiteti dhe madhësia e popullsisë; 

• Dinamika (ndryshimi) i popullsisë; 

• Rritja natyrore e popullsisë; 

• Struktura gjinore dhe moshore e popullsisë, ekuilibri midis grupmoshave të 

ndryshme; 

• Tendencat e popullsisë ekonomikisht aktive; 

• Emigrimi, imigrimi; 

• Struktura e popullsisë rurale dhe asaj urbane dhe shpërndarja e tyre; 

• Niveli i arsimimit dhe kualifikimit. 


B) Tregu i punës 

Analiza duhet të mbështetet në: 

C) Edukimi 

• Strukturën dhe qëndrueshmërine e punësimit; 

• Nivelin, dinamikën dhe strukturën e të papunëve; 

• Shpërndarjen e të punësuarve brenda rajonit (qarkut); 

• Kualifikimet e të punësuarve dhe të papunëve dhe përshtatshmërinë e tyre me 

kërkesat e atyre që janë të punësuar; 

• Karakteristikat e kërkesës dhe ofertës për punë; 

• Masat që janë marrë për të reduktuar papunësinë (aktive dhe pasive); 

• Adaptueshmëria ndaj tregut të punës; 

• Kapaciteti adaptues dhe tendenca sipërmarrëse. 

?shtë vecanërisht e rëndësishme të analizohet se në cfarë mase niveli i arsimimit 

korrespondon në terma të profilit me kërkesat e reja për cilësinë e forcës së punës. Për këtë 

qëllim është e nevojshme të vlerësohet: 

• Karakteristikat e shërbimit arsimor në çdo nivel të mësimdhënies; 

• Organizimi territorial dhe shpërndarja optimale e shkollave; 

• Disponibiliteti i stafit mësimdhënës; 

• Treguesit kryesorë të arsimit parësor; 

• Arritja e standarteve të mësimdhënies; 

• Niveli dhe qëllimi i arsimit tetëvjecar dhe të mesëm; 

• Norma e lënies së shkollës; 

• Aftësitë bazë (kompjuteri, etj.); 

• Llojet ekzistuese të arsimit dhe analiza e asaj që kërkohet për të ardhmen; 

• Qëndrimi ndaj arsimit nga këndvështrimi i të punësuarve dhe i të papunëve. 

D) Kujdesi shëndetësor 

Analiza e kujdesit shëndetësor duhet të përqëndrohet në problemet kryesore në këto drejtime 

pikërisht në: 

• Organizimin territorial të kujdesit shëndetësor; 

• Personeli; 

• Kujdesi për nënën dhe fëmijën; 

• Vdekshmëria foshnjore; 


• Vdekshmëria e nënave gjatë lindjes; 

• Aksesi në shëbimet bazë shëndetësore. 

E) Niveli i të ardhurave dhe varfërisë 

Analiza konsiton në: 

• Strukturën dhe dinamikën e të ardhurave; 

• Niveli i varfërisë dhe pabarazia brenda rajonit (qarkut); 

• Përqëndrimi i problemeve të varferisë dhe përjashtimit shoqëror të disa grupeve si 

pas distrikteve, bashkive dhe komunave, zonave rurale ose urbane. 

F) Integrimi shoqëror dhe barazia gjinore 

Vlerësimi i situatës duhet bërë dhe ne terma të barazisë midis burrit dhe gruas në mundësitë 

që ata kanë per punësim dhe arsimim duke përfshirë këtu vështiresitë specifike të secilit grup 

dhe duke e përqëndruar vëmendjen në: 

• Shkalla e mbulimit me shkolla sipas niveleve të ndryshme, etj. 

• punësimi, papunësia, në terma gjinore; 

• barriera për integrimin e gruas në tregun e punës, kjo si rezultat i arsyeve të 

ndryshme familjare, përkujdesit që duhet te ketë ndaj fëmijëve, probleme që 

lidhen me transportin, etj. 

Një paraqitje më e përgjithshme dhe përfshirëse e kushteve të zhvillimit njerëzor dhe të 

kushteve të jetesës të një rajoni të dhënë, mund të sigurohet duke llogaritur indeksin e 

zhvillimit njerëzor 7 . Indeksi përfshin tre komponente bazë: të ardhurat mesatare, që maten 

me PBB për frymë, e aftësisë blerëse si masë për standartin mesatar të jetesës, jetëgjatësia 

si masë e gjëndjes shëndetsore të popullsisë, dhe gjëndja e arsimimit, një indeks i 

kombinuar i situatës së alfabetizmit të popullsisë së rritur dhe shkallës së rregjistrimeve në 

shkollë në nivele të ndryshme të arsimit. Ky indeks ka avantazh sepse ai integron 

dimensionet e ndryshme të zhvillimit dhe mundëson krahasimet në nivele të ndryshme 

territoriale. Gjithashtu, meqenëse vlerat e saj variojnë nga 0 tek 1, ai tregon mangësitë 

kryesore dhe se sa larg janë, krahasuar me situatën e mundshme “ideale” (1). 

3.1.5 Analiza e proçeseve dhe tendencave në ekonomi 

Zhvillimi ekonomik duhet të jetë subjekt i një diagnoze në shumë aspekte në terma të tij si: 

• Një faktor i rritjes ekonomike në rajon(qark); 

7 Indeksi i Zhvillimit Njerëzor është një përmbledhje e matësave, e përdorur gjërësisht nga UNDP për analiza 

krahasuese në botë mbi zhvillimin njerëzor. IZHNJ është përllogaritur për here të parë në nivel kombëtar dhe në 

nivel rrethi dhe prefekture në Shqipëri në Raportin e Zhvillimit Njerezor 2002, UNDP, dhe në nivel bashkie për 

rajonin e Kukësit në Strategjinë e Zhvillimit Rajonal 2003. Shënimet teknike mbi metodologjinë e llogaritjeve 

për IZHNJ janë paraqitur në të dy botimet. 


• Një kombinim i sektorëve, degëve apo aktiviteteve me kërkesa dhe kushte të 

ndryshme për qarkun e tyre dhe që çojnë në konflikte përsa i përket përdorimit të 

burimeve të ndryshme; 

• Spektrit të përqendrimit të tyre në territor dhe marrëdhëniet që krijohen, mundësia 

e formimit të “cluster” dhe impakti i tyre në zhvillimin e rajonit (qarkut); 

• Kërkesat në lidhje me mekanizmat rregullues dhe politikat që sigurojnë arritjen e 

objektivave të planit të zhvillimit. 

Renditja dhe përmbajtja e vlerësimit ekonomik janë si më poshtë: 

A) Tendencat dhe karakteristikat kryesore të ekonomisë rajonale (të qarkut) 

• Niveli i zhvillimit ekonomik të rajonit (qarkut); 

• Struktura sektoriale e zhvillimit të rajonit (qarkut); 

• Zhvillimi i sektorit privat; 

• Dinamika në bazë sektori ose nënsektori; 

• Investimet lokale dhe të huaja; 

• Diversifikimi dhe monostruktura; 

• Lidhjet ekonomike midis sektorëve dhe strukturave mbështetëse njerëzore; 

• Kapacitetet (avantazhet) konkurruese; 

• Aktivitetet kërkim – zhvillim dhe niveli i inovacionit teknologjik. 

B) Zhvillimi i biznesit, ndërmarrjet e vogla dhe të mesme 

• Struktura e biznesit sipas sektorëve (përqindja ndaj totalit, numri i të punësuarve, 

prodhimi total, etj).; 

• Struktura e ndërmarrjeve të biznesit sipas madhësisë, mikro, të vogla apo të 

mesme dhe ndërmarrje të mëdha (përqindja ndaj totalit, numri i të punësuarve, 

prodhimi total, etj); 

• Numri i ndërmarrjeve të porsahapura dhe sektori ku operojnë; 

• Numri i kompanive që eksportojnë /ku/çfarë (sipas sektorëve )/madhësisë së 

kompanive; 

• Densiteti, jetëgjatësia e ndërmarrjeve dhe rritja e tyre; 

• Vlerësim mbi klimën e biznesit në rajon (qark); 

• Kërkesat kryesore për zbatimin e strategjisë së zhvillimit ekonomik në rajon 

(qark) – çfarë konsiderojnë si të përshtatshme ndërmarrjet në rajon (qark)? Çfarë 

mbështetje presin ato nga autoritetet vendore, zyrat e punësimit, autoritetet 

qëndrore, etj? (vrojtime) 


C) Profili i prodhimit industrial 

• Struktura e prodhimit industrial dhe shkalla e specializimit; 

• Shpërndarja dhe përqëndrimi territorial; 

• Madhësia e ndërmarrjeve (qarkullimi dhe numri i të punësuarve); 

• Niveli dhe struktura e investimeve; 

• Tendencat kryesore në ristrukturimin industrial; 

• Arsyet specifike për vlerësimin e bërë duke përfshirë këtu probleme që lidhen me 

infrastrukturën, me rënien e kërkesës, orientimit import/eksport, procesin e 

privatizimit, tendencave të punësimit, impaktin që ka ristrukturimi në forcën e 

punës, etj.; 

• Avantazhet krahasuese dhe konkurruese të prodhimit të rajonit (qarkut), vlerësimi 

i prodhimit në rajon nën këndvështrimin e mbijetesës dhe zhvillimit të mëtejshëm. 

D) Zhvillimi i bujqësise dhe zonave rurale 

• Potenciali i rajonit (qarkut) për zhvillimin e këtij sektori dhe nënsektorëve – 

bujqësi ose blegtori; 

• Përdorimi i tokës, madhësia e parcelave, çështje të pronësisë; 

• Struktura territoriale e sektorit dhe rezultatet e rajonit (qarkut) në këtë drejtim 

duke ju referuar prodhimit, punësimit, nivelit të të ardhurave të fermerëve; 

• Raporti midis asaj që është arritur dhe potencialit të zonës në këtë drejtim; 

• Arsyet e pabarazisë; 

• Probleme të komunitetit rural, (depopullimi, karakteristikat sipas moshës, gjinisë 

arsyet e nënzhvillimit, etj) 

E) Zhvillimi i turizmit 

Vlerësimi për zhvillimin e turizmit është komponent i rëndësishëm në analizën rajonale, 

meqenëse të gjitha rajonet kanë burime të favorshme natyrore për zhvillim e formave të 

ndryshme të turizmit. Sa më poshtë duhet të studiohen dhe të merren parasysh në procesin e 

analizës: 

• Burimet natyrore të argëtimit, ato kulturore dhe historike: karakteristikat, cilësia, 

sa tërheqëse janë dhe kapaciteti i burimeve natyrore, trashëgimia kulturore, 

elementët unikale të burimeve, mundësitë për zhvillimin e formave të ndryshme 

të turizmit; 

• Struktura dhe kapaciteti i mundësive për strehim në turizëm; 

• Infrastruktura e specializuar për turizmin, shumëllojshmeria dhe cilësia e 

shërbimeve në turizëm; 

• Llojet e turizmit, faza e zhvillimit, qëndrat kryesore dhe pikat turistike në zonë; 


• Kërkesa në sektorin e turizmit: karakteristikat dhe struktura e turistëve, numri i 

turistëve që flejnë për një natë, numri i turistëve, mesatarja e qëndrimit, aspekte 

sezonale; 

• Furnizimi në sektorin e turizmit: segmente të furnizimit të turizmit në zonë, 

menaxhimi dhe marketingu i destinacioneve/itinerareve; 

• Karakteristikat e fuqisë punëtore në industrinë e turizmit (numri, niveli i 

kualifikimit , struktura e moshës, punësimi sezonal, etj.), mungesa e disa 

kategorive të personelit, dobësite në trainimin profesional, trainimi dhe rritja e 

mundësive; 

• Tendenca e zhvillimit të turizmit: kapacitetet e hotelerive, numri i turistëve, 

ngarkesa e kapaciteteve të hotelerive, kohëzgjatja e qëndrimit, aspekte sezonale, 

etj.; 

• Ndikimi fizik dhe ekonomiko–shoqeror i turizmit në zonat turistike dhe në 

bashkitë përfshirë ndikimin pozitiv nga zhvillimi i turizmit, rreziqet nga 

pikpamja e zhvillimit të qëndrueshëm; 

• Konkluzionet kryesore si një bazë të dhënash për zhvillimin e një strategjie, 

mundësive për zhvillim të një turizmi efikas. 

F) Zhvillimi i strukturës financiare në mbështetje të biznesit 

Një vëmendje e veçantë i duhet treguar parametrave të informacionit dhe infrastrukturës në 

mbështetje të biznesit, cilësisë dhe spektrit të shërbimeve të ofruara: 

• Infrastruktura e informacionit – sistemi i informacionit të biznesit, numri i 

klientëve që u është shërbyer; 

• Infrastruktura në mbështetje të biznesit – shërbimi i konsulencës, agjencitë e 

zhvillimit rajonal, dhomat e tregtisë, dhomat e biznesit, shoqatat e biznesit, etj.; 

• Vlerësimi i mundësisë së sigurimit të tokës, hapësirave dhe zyrave për 

zhvillimin e aktiviteteve ekonomike (përfshire zonat industriale). 

• Shërbimet bankare dhe financiare. 

• Taksat per bizneset 

• Sherbimet që ofrojnë autoritetet lokale ose që janë të subvencionuara për 

zhvillinin ekonomik 

• Mundesitë për financim (e.g. grante për trainim, stimuj për biznesin). 

Për të analizuar proçeset ekonomike në rajon (qark) përdoret një numër shumë i madh 

treguesish: 

- Tregues që përfaqësojnë nivelin e zhvillimit ekonomik si prodhimi total dhe 

ritmi i rritjes së tij, prodhimi për frymë 8 , rezultatet e prodhimit (fitim/humbje), 

struktura sektoriale, tregu i punës dhe tregues të tjerë sinjifikative për të 

8 Treguesit e përdorur janë GDP, Vlera Bruto e Shtuar sipas sektorëve, GDP për fryme, duhet theksuar se këta 

tregues ende nuk përgatiten nga INSTAT për nivel qark 


vlerësuar ecurinë ekonomike; 

- Tregues i modernizimit dhe diversifikimit. Këta duhet të përzgjidhen në mënyrë 

të tillë që të lejojnë investigimin e nivelit të zhvillimit strukturor të rajonit 

(qarkut) dhe shkallën e diversifikimit; 

- Treguesit e aftësive konkurruese. Aftësia konkurruese vlerëson fuqinë 

ekonomike të njësive territoriale, bazuar në potencialin e tyre dhe rezultatet 

aktuale të rajonit (qarkut) në tregun kombëtar dhe ndërkombëtar. 

- Treguesit e specializimit në nivel qarku, dhe të shpërndarjes gjeografike. 9 . 

3.1.6 Analiza e situatës së infrastrukturës bazë 

Analiza duhet të identifikojë gjendjen e faciliteteve, pra të analizojë disponibilitetin e tyre, 

mirëmbajtjen dhe shërbimet që ato ofrojnë. 

Do të ishte e dëshirueshme që të arrihej dhe të bëheshin krahasime me rajonet (qarqet) e tjera, 

krahasime në nivel kombëtar pse jo dhe ndërkombëtar aty ku është e mundur. 

?shtë e nevojshme që të përcaktohet përputhshmëria me kërkesat sasiore dhe cilësore të 

saturimit. Analiza duhet të bazohet në mirëkuptimin e faktit se infrastruktura është një nga 

kushtet e përgjithshme më të rëndësishme për zhvillimin e rajonit (qarkut) dhe për krijimin e 

një klime të përshtatshme biznesi. ? shtë një fakt i njohur që një sistem i mirë transporti, 

komunikim modern dhe shërbimet e mira janë një parakusht për aktivizimin e interesave të 

biznesit lokal dhe atij të huaj. 

Analiza e infrastrukturës përfshin vlerësimin e nivelit të ndërtimeve dhe shkalla e saturimit 

duke ndjekur rradhën e mëposhtme: 

Furnizimi me ujë 

• Sistemi i furnizimit me ujë – lehtësirat për furnizimin me ujë të pijshëm dhe ujë 

industrial, sistemi i ujitjes, niveli i ndërtimeve dhe gjendja e tye, uzinat dhe 

fabrikat për trajtimin e ujit, rrjeti i furnizimit me ujë, përqindja e popullsisë që 

kanë akses në furnizimin me ujë dhe sistemin e ujitjes, laboratorët e trajtimit të ujit 

të pijshëm (kapaciteti, madhësia e popullsisë së cilës i shërbehet); 

• Sistemi dhe rrjeti i ujrave të zeza, uzinat e trajtimit të ujrave të zeza (kapaciteti, 

dhe numri i popullsisë së cilës i shërbehet); 

• Infrastruktura e transportit: rrugët (gjatësia, struktura, mirëmbajtja); hekurudhat 

(gjatësia,); aeroportet (tipi, kapaciteti, qarkullimi në numër personash dhe 

ngarkesë; transporti detar (porte – tipet, kapaciteti, qarkullimi në pasagjerë dhe 

ngarkesë); 

• Rrjeti i komunikimit – ajror, kabllo dhe rele, mbulimi, radio dhe TV, densiteti i 

telefonave dhe zyrave postare, etj.); 

• ujitja (kapaciteti, përqindja e zonave të ujitura); 

9 për më shumë detaje sugjerohet përdorimi i treguesve të specializuar (Gini, Krugmann, Herfindal, etc.) 


• Landfills për mbeturinat e ngurta urbane; – 

• Rrjeti dhe sistemi i energjisë – burimet e energjisë sipas tipeve, kapaciteti 

karakteristikat e sistemit dhe niveli i ndërtimeve, konsumi i energjisë në total por 

edhe sipas sektorëve. 

3.1.7 Situata e ambientit në rajon (qark) 

Analiza duhet të nxjerrë në pah problemet më të mëdha të ambientit në rajon (qark), të 

vlerësojë sa të thella janë këto probleme, dhe të japë sugjerime për përmirësimin e situatës. 

Analiza duhet të mbulojë çështjet e mëposhtme: 

• Tokën e papunuar, tokën e ndotur, pyjet, zonat e gjelbra (masivet e gjelbra); 

• Mbeturinat e ngurta urbane, duke përfshirë materialet e paketimeve të ndryshme 

industriale, ushqimore, apo dhe materiale të tjera të rrezikshme; 

• Treguesit e ndotjes (në ajër, ujë dhe tokë) dhe burimet e kësaj ndotjeje; 

• Tregues për mbrojtjen dhe menaxhimin e ambientit (ajër, ujë, biodiversitet, 

menaxhimi i mbeturinave të ngurta dhe likuide, trajtimi i ujrave, etj.); 

• Tregues për përdorimin e qëndrueshëm dhe menaxhimin e burimeve natyrore 

organike dhe minerare; 

• Tregues për problemet e ambientit antropogjenik – ruajtje, rindërtim, higjene dhe 

siguri. 

Përdorimi i tokës dhe urbanizimi 

Në këtë seksion i kushtohet vëmendje përdorimit të tokës, urbanizimit dhe planifikimit 

urban, sikurse edhe formimit të zonave të caktuara ekonomike – përqëndrim i industrisë, 

peshkimit, turizmit, qendrave tregtare, etj. 

3.1.8 Analiza e aktivitete të lidhura me zhvillimin 

Qartësimi dhe vlerësimi i efektivitetit të aktiviteteve që aktualisht sigurojnë zhvillimin aktual 

të rajonit (qarkut) është një pjesë shumë e rëndësishme e proçesit të vlerësimit. 

?shtë e rëndësishme të analizojmë (vlerësojmë) të gjithë dokumentacionin që ekziston mbi 

vizione strategjike apo projekt-propozime të së kaluarës në mënyrë që të shfrytëzohet 

eksperienca e mëparshme. 

Dikush duhet të jetë në gjendje të rendisë të gjithë individët, organizatat dhe strukturat që 

kanë qenë të përfshira me këto çështje dhe të tregojë sferën e tyre të aktivitetit. Në shumë 

sfera, mund të ekzistojë një rrjet i madh njerëzish që janë të përfshirë në sigurimin e trainimit, 

konsultimeve, pasurinë e patundshme, ndërkohë që në sfera të tjera këto aktivitete mund të 

sigurohen mbi baza informale ose dhe nuk sigurohen fare. 

Kjo pjesë e analizës duhet gjithashtu të sigurojë informacion mbi inisiativat në lidhje me 

bashkëpunimin ndër- kufitar (cross – border). 


3.1.9 Mundësitë financiare dhe burimet e zhvillimit 

?sht ë e nevojshme që të vlerësohen burimet financiare që janë përdorur deri tani në rajon 

(qark) dhe të gjenden arsyet pse dikush mund të ketë dështuar në prokurimin e fondeve për 

zbatimin e projekteve të rëndësishme 

Analiza duhet të rivlerësojë burimet dhe shumën e fondeve ndaj të cilave rajoni (qarku) ka 

patur akses dhe të shohë sesi këto burime janë përdorur për qëllime të zhvillimit rajonal: 

• kapitali i vet dhe fonde (të kushtëzuara dhe të pakushtëzuara) nga buxheti i shtetit; 

• Fonde nga Ministritë e linjës; 

• Fonde për zbatimin e projekteve specifikë; 

• Kredi të ndryshme; 

• Fonde të siguruara nga sektori privat; 

• Fonde nga FDI-të; 

• Fonde nga donatorë ose ndihma ndërkombëtare. 

?sht ë gjithashtu e rëndësishme të identifikohen burimet gjendje dhe ato potenciale, të cilat 

mund të përdoren për të mbështetur zhvillimin e rajonit (qarkut). 

Burimet nuk mund të konsiderohen vetëm në terma monetarë. Ato mund të përfshijnë edhe 

organizatat ose rrjetet, programet ose inisiativat në mbështetje të biznesit. Këto burime mund 

të ndahen në disa grupe: 

• burimet (potenciale) të territorit dhe komunitetit lokal (për shembull lëndët e para, 

burimet njerëzore, etj.); 

• burimet për mbështetjen dhe orientimin e zhvillimit (R&D, konsulencë ligjore dhe 

financiare, etj.; 

• burimet e autoriteteve rajonale dhe lokale; 

• burimet e partnerëve të tjerë; 

• burimet nga organizata dhe grupe të tjera në komunitet; 

• burime kombëtare dhe ndërkombëtare. 

Në lidhje me grupin e dytë një aspekt tepër i rëndësishëm është analiza e buxhetit lokal – cila 

pjesë e tij është “e lirë” pra jo e lidhur me detyrime mandatore dhe nëse autoritetet lokale 

mund të përdorin keto shuma dhe nëse jo cilat janë arsyet për një gjë të tillë 

Përsa u përket burimeve rajonale, kombëtare dhe ndërkombëtare (burimet e financimit), ështe 

veçanërisht e rëndësishme familjarizimi me mundësitë e financimit të projekteve të 

ndryshme. ?shtë e rëndësishme që një informacion i tillë të jetë i disponueshëm në mënyrë që 

të mendojmë dhe të veprojmë në kohë. Për këtë arsye, në rast të elaborimit të një projekti 

specifik është e nevojshme që të kërkohet një informacion i azhornuar (përditësuar) lidhur me 

burimet e mundshme të financimit. 


3.2 Analiza SWOT 

Rekomandohet që pjesa analitike e SRZH-së të përfshijë analizën SWOT (Strength- 

Weaknesses-Opportunities-Threats) apo FDOK (Fuqitë-Dobësitë-Oportunitetet-Kërcënimet). 

Ajo është një mënyrë sistematike e reflektimit të fuqive (F) dhe dobësive (D) (duke 

vlerësuar karakteristikat e përgjithshme kryesore dhe mungesat/nevojat), oportunitetet (O) 

dhe kërcënimet (K) për zhvillimin rajonal (bazuar në faktorë të mjedisit të jashtëm). Kjo do 

të ndihmojë për të evidentuar se ku duhet të përqëndrohet strategjia. 

Analiza SWOT është një metodë, që e ka origjinën nga planifikimi strategjik i biznesit. Që 

prej vitit 1980, ajo ka gjetur aplikim të gjerë në planifikimin si në nivel rajonal ashtu edhe në 

atë lokal. Analiza lidhet me tre avantazhe kryesore 10 : 

• Analiza SWOT është e përshtatshme si një instrument për sintetizimin e 

rezultateve nga analiza e detajuar e gjendjes aktuale, dhe udhëheq direkt në 

formulimin e një strategjie zhvillimi; 

• Analiza SWOT është një instrument, vecanërisht i drejtë për planifikimin. Rastet 

kur ajo ka qenë përgatitur vetëm nga një ekspert janë shumë të rralla. Është 

evidente nga praktika që rezulatet më të mira (dhe më të shpejta) janë marrë kur 

është punuar në grup; 

• Analiza SWOT njihet ndërkombëtarisht si instrument analitik dhe rëndësia e saj 

është përmirësuar nga fakti se është konsideruar si element i detyrueshëm për 

planet që lidhen me përdorimin e fondeve strukturore të BE-së dhe instrumentave 

të para-pranimit. 

Analiza SWOT kërkon prezantimin ne një formë sintetike të: 

a) fuqive (avantazheve) të objektit të planifikimit (një vënd, rajon, rreth, bashki) = 

pasurive rajonale dhe lokale (për shembull, situatë gjeografike e favorshme, paga 

konkuruese, forca e kualifikur e punës, institucionet e kërkimit dhe edukimit, rrjet i fuqishëm 

transporti, vendndodhje e sigurt, firma ekzistuese prodhimi, afërsi me vëndndodhjen e lëndës 

së parë ose burimeve të tjera natyrore, etj.). 

b) dobësive (disavantazhet) të objektit të planifikimit = pengesat e rritjes (për 

shembull, papërputhshmëria e nivelit të kualifikimit të forcës së punës me kërkesat e tregut, 

mungesë e infrastrukturës se tregut dhe informacionit, nivel bashkëkohor i teknologjisë së 

prodhimit, etj.); rënia e sektorëve/industrive bazë, procedura regulluese lokale komplekse, 

infrastrukturë e papërshtatshme, fonde të brendshme të kufizuara për zhvillim, mundësi të 

kufizuar për kredi, shkallë e lartë kriminaliteti, etj.); 

c) oportunitetet, të siguruara kryesisht nga një ambjent i jashtëm për objektin e 

planifikimit të mjedisit = kushte të favorshme të jashtme (për shembull, fondet e 

akorduara nga EU ose organizata te tjera nderkombetare si edhe procesi i zgjerimit te BE, 

rritja e tregut për sektorët e zhvilluar në rajon, interes për investimet nga investitorët e huaj 

për vendin, zhvillimi i formave të reja të organizimit, ndryshimet teknologjike, zhvillimet 

makroekonomike/politike, zhvillimi i aeroportit rajonal, dalja e një fuqie të kualifikuar pune, 

etj,); 

10 Forcimi i kapaciteteve lokale dhe rajonale, DFID, ITS , 2003 


d) kërcënimet, që rezultojnë kryesisht nga të huajt për mjedisin e objektit = 

tendenca të disfavorshme të jashtëm (për shembull, destabilizimi ekonomik e politik, rënie 

në kërkesën apo barriera për shitjen e produkteve tradicionale, konkurencë e eger, ndryshimet 

demografike, humbja e tregut që solli si pasojë mbylljen e fabrikave lokale, largimi i 

popullsise së arsimuar nga këto zona në emigracion, etj.) 

Matrica standarte e analizës SWOT mund të konsiderohet edhe nga një tjetër këndvështrim, e 

që do të bëjë të njohur lidhjet midis fushave të ndryshme, respektivisht të nënvizojë rëndësinë 

e kategorive “forcë e zhvillimit”, “risqet” dhe “problemet” 11 : 

Faktorë të Brendshëm 

• Lidhja midis “oportuniteteve” dhe “fuqive” jep një ide për nivelet e zhvillimit. 

Kjo është një marrëdhënie e rëndësishme, e cila është bërë më se e përdorshme në 

hartimin e strategjisë. Ështe bazë e vlerësimit se cilat oportunitete mund të 

përdoren, kështu që brenda horizontit të kohës të strategjisë mund të zhvillohen 

fuqi të reja. 

• Lidhja midis dobësive dhe kërcënimeve shërben për formulimin e problemeve 

kryesore të adresuara nga zhvillimi. 

• Lidhja midis fuqive dhe kërcënimeve përcakton risqet e zhvillimit. 

• Lidhja midis dobësive dhe oportuniteteve identifikon kufizimet e procesit të 

zhvillimit. 

Kutia 8: Matrica standarde (kryesore)e analizës SWOT (FQOK) 

FUQITË 

� Tiparet pozitivë të një situate të dhënë, projekt apo 

aktivite,që funksion mirë 

� Burim apo kapacitet, që organizata (rajon)i mund të 

përdorë efektivisht për arritjen e objektivave te saja. 

� Burim, aftësi apo avantazhe të tjera, që organizata 

(rajoni) zotëron krahasuar me bashki të tjera të 

mesatares kombëtare 

� Një karakteristikë e shkëlqyer, që krijon avantazhe 

relative për organizatën (rajonin) 

� Burime të perdorura në mënyrë eficente për mjedisin e 

rasteve 

FAKTORË TË JASHTËM 

OPORTUNITETET 

� Oportunitete për ndërtimin e fuqive për kalimin e 

dobësive 

� Cdo situatë e favorshme në organizatë 

� Situata, në të cilat përfitimet e jashtme janë të qarta 

dhe ka shanse të mira për t’u realizuar, duke siguruar 

veprime të caktuara per t’u ndërmarrë 

11 ibid 

Faktorë të Brendshëm 

DOBËSITË 

� Gjërat që nuk funksionojnë mirë ose që mund të 

bëhen më mirë 

� Kufizime apo një paaftësi e organizimit, që e 

përjashton atë nga arritja e objektivave 

� Kufizime apo mungesë e burimeve, aftësive dhe 

kapaciteteve, që vonojnë seriozisht zhvillimin e 

bashkisë 

� Karakteristika nën zhvillim e bashkisë krahasuar me 

bashki të tjera të mesatares kombëtare 

FAKTORË TË JASHTËM 

KËRCËNIMET 

� Kufizime, të cilat dobësojnë oportunitetet për rritje 

dhe ndryshim 

� Cdo situatë e pafavorshme në organizatë, që 

kërcënon potencialisht strategjinë e saj. Situata, të 

cilat cojnë në kërcënime potenciale për ngjarjet e 

jashtme të organizatës, duke siguruar veprime jo të 

përshtatshme nga organizata: organizata duhet të 

veprojë aktivisht me qëllim që të parandalojë 


� Elementet më të favorshëm të mjedisit të jashtëm 

� Burime jo plotësisht të perdorura për mjedisin e 

rasteve 

emergjencën e problemeve 

Burimi: Forcimi i kapacitetit rajonal e lokal, DFID, ITS , 2003 

� Elementë më të pafavorshëm të mjedist të jashtëm 

� Elementët, që i kalojnë kapacitetet e organizatës 

Nuk ka trajtim të bashkuar për prezantimin e rezultateve nga analiza SWOT. Ështe e 

mundur të nënvizohen shumë trajtime, secila prej të cilave ka avantazhet dhe disavantazhet e 

veta: 

1. Përmbledhja e analizës SWOT, thekson avantazhet më të mira të manifestuara, 

disavantazhet, oportunitetet dhe kërcënimet. 

2. Analiza e detajuar SWOT, në të cilën fuqitë, dobësitë, oportunitetet dhe 

kërcënimet janë kërkuar për çdo element të objektit të studiuar dhe mjedisin e tij (më të 

rëndësishmit sigurisht). Në shumë raste një analizë e detajuar SWOT mund të konsiderohet si 

hapi i pare drejt përgatitjes së nje analize më shumë përmbledhëse. Me rastin e zgjerimit të 

një SRZH-së është e mundur të punohet jo vetëm mbi një analizë të përgjthshme SWOT , por 

gjithashtu analiza SWOT analizon sipas drejtimeve të veçanta të problemeve. 

3. Analiza SWOT sasiore, në të cilën realizohet një vlerësim sasior i fuqive, 

dobësive, oportuniteteve e kërcënimeve, ose ato rradhiten sipas rëndësisë. Një analizë e tillë 

mund të paraqitet në formë grafike. 

Përfundimisht, ia vlen të vesh re se pavarësisht aplikimit të saj të gjerë, analiza SWOT nuk 

duhet të mbivlerësohet. Ajo është mbi të gjitha një metodë për prezantimin e përmbledhur 

dhe të sintetizuar të informacionit. Virtyti kryesor është përgjithësimi, i cili lejon fomulimin e 

strategjive dhe objektivave. Gjithesesi, nuk mund te zëvendësoje në asnjë mënyrë analizat e 

specializuara që mund të jenë të rekomandueshme për t’u aplikuar gjithmonë në kombinim 

me metodat e tjera analitike. 

Rezultatet nga analiza SWOT mund të jenë shumë të përdorshme për qëllime të formulimit të 

strategjisë së përgjithshme të zhvillimit, e cila parapërcakton drejtimet për formulimin e 

objektivave individuale. 

Me identifikimin e fuqive dhe dobësive, oportuniteteve dhe kërcënimeve, mund të procedohet 

me pozicionimin e rajonit bazuar në raportin midis 4 katrorëve. Kjo është e lehtë për t’u 

siguruar me një analizë sasiore, megjithëse është e mundshme gjithashtu në rast të formulimit 

cilësor të analizës. Me realizimin e pozicionimit, mund të formulohen 4 strategji: 

Kërkesat kryesore për performancën e analizës 

• Identifikimi korrekt i faktorëve të jashtëm (fuqive dhe dobësive) dhe 

faktorëve të brendshëm (oportuniteteve dhe kërcënimeve) 

Fuqitë dhe dobësite kanë të bëjnë me cështje, të cilat janë të brendshme për fushën e 

veprimtarisë së organizatës. Ato janë burimet e brendshme të organizatës. Oportunitetet dhe 

kërcënimet i referohen cështjeve të jashtme të organizatës. Këta faktorë, trenda dhe ngjarje, 


që janë përtej natyrës së analizës, megjithatë konturojne një rëndësi të vecantë dhe mendimin 

për zhvillimin dhe funksionimin e organizatës. Nga ana tjetër, fuqitë dhe dobësitë janë 

cështje, që mund të zgjidhen (meqenëse aktorët e zhvillimit kanë pak a shume kontroll mbi 

ta), ndërsa oportunitetet dhe kërcënimet janë cështje që shkojnë pertej mundësisë për kontroll 

direkt, megjithatë duhet të merren në shqyrtim. 

Disa gabime tipike që mund të bëhen janë identifikimi i fuqive me oportunitetet, i dobësive 

me kërcënimet, kërcënimeve me problemet, dhe kohë pas kohë i oportuniteve me dëshirat 

apo i objektivave me zhvillimin. 

Nga ana tjetër, duhet të mbahet mend se analiza SWOT nuk është një “metodë e saktë”, që 

prezanton rezultate joekuivoike. Zhvillimi i saj është një aktivitet krijues dhe varet fuqimisht 

në idetë subjektive dhe vlerësimet. Për më tepër, anët pozitive dhe dobësite janë relative, jo 

absolute. 

• Nevoja për të përgjithësuar 

Prezantimi i sintetizuar dhe i shkurtër i rezultateve është një prej avantazheve më të 

rëndësishme të analizës SWOT. Anët pozitive dhe dobësite nuk përfshijnë të gjitha tiparet 

dhe fa ktorët e një rajoni, por vetëm ato që lidhen me faktorët kritike për suksesin.. Kjo do 

të thotë se matrica nuk duhet të mbulojë të gjithë faktorët, por vetëm më të rëndësishmit. 

Një listë që është shumë e gjatë flet për mungesën e përqëndrimit dhe të aftesisë për të 

vecuar ato që janë më të rëndësishme. Disa guida rekomandojnë kufizimin e inputeve në jo 

më shumë se 7-8 zëra, megjithatë shifra nuk është e rëndësishme. E rëndësishme është 

konflikti për përgjithësim dhe fokusi në substancën kryesore. 

• Nevoja për trajtim krahasues 

Fuqitë e dobësitë ekzistojnë vetëm në krahasim me fushë veprimtarie, sektorë apo organizata 

të tjera. 

Komente që shoqërojnë analizën SWOT nuk duhet të jenë një listim i thjeshtë i faktorëve 

(edhe nëse ka në disa detaje) nën 4 tituj (fuqi, dobësi, oportunitete dhe kërcënime). Kjo është 

pika më e saktë për të lidhur katrorët individualë dhe të kemi pyetje të tilla si: 

• Si të parandalohet transformimi i dobësive të identifikuara në kërcënime të ardhshme? 

• Si të transformojmë oportunitetet në fuqi të ardhshme? 

Një dhe disa elementë mund të përmbajnë avantazhe dhe disavantazhe njëkohësisht, 

oportunitete dhe kërcënime. Për shembull, situata gjeografike mund të jete e favorshme nga 

pikëpamja gjeografike dhe transportuale, megjithatë e pafavorshme nga pikëpamja 

gjeopolitike. Niveli i ulët i të ardhurave është një dobësi (apo madje një kërcënim), 

megjithatë ai është shume i lidhur me avantazhin e “forcës së lirë të punës”. Çmimet e ulta të 

shërbimeve turistike mund të jenë një fuqi nga këndvështrimi i tërheqjes së turistëve, 

megjithatë, nëse ato janë shumë të ulta mund të kthehen në një kërcënim për të ardhmen e 

turizmit (oportunitete të kufizuara për mirëmbajtjen e produktit). 

Rezultatet nga analiza SWOT mund të jenë shumë të përdorshme për qëllime të formulimit të 

strategjisë së përgjithshme të zhvillimit, e cila parapërcakton drejtimet për formulimin e 

objektivave individuale. 


Ka formulime të ndryshme lidhur me atë se cfare kuptojmë me strategjinë e zhvillimit 

bazuar në analizën SWOT. Në detaje, strategjitë kombinojnë elemente (mundësite dhe 

rreziqet ) e jashtme për sistemin – me elementët e brëndshëm (pikat e forta dhe te dobta). 

Dikotomia e brëndshme dhe e jashtme është e qartë se i referohet pikave te forta, veprimeve 

dhe aktoreve që veprojnë brënda dhe jashtë zonave që janë në kufi. 

Më poshtë janë paraqitur dy këndvështrime për zhvillimin e strategjisë bazuar në SWOT. 

Këndvështrini i parë përcakton katër tipe bazë të strategjisë 12 (shih fig.4). 

Edhe këndvështrimi i dytë është i mundshëm – t’i kthehesh serisë së strategjive që burojnë 

nga elementë të ndërlidhura. 

Dobesite 

Fig.4. Strategji të formuluara mbi bazën e analizës SWOT 

Strategjia Diversifikuese 

Përdorimi I kushteve 

ekzistuese të favorshme dhe 

zhvillimi I dobësive 

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 

4 

Strategjia Mbrojtëse 

Mbijetesa dhe tranzicione tek 

një kuadrant tjetër 

• Strategjia Agresive: bazohet në fuqitë dhe oportunitetet (S-O) dhe konsiston në 

zgjerimin dhe përmirësimin (e aktiviteteve dhe projekteve aktuale, të grupeve, etj), ashtu 

si edhe penetrimin në sfera të reja të veprimit. 

• Strategjia e Rehabilitimit: bazohet në fuqitë dhe dobësitë (S-T). Orientimi kryesor është 

drejt përmirësimit të fuqive dhe lehtësimi i efektit të kërcënimeve. Kjo strategji shpesh 

supozon përpjekje të përbashkëta me organizata të tjera për të shmangur kërcënimet dhe 

për qëllime të perdorimit më të mirë të fuqive të tyre të vecanta. 

12 Guidelines for strategic planning, FRLG, 2000 

Oportunitetet 

10 

9 

8 

7 

6 

5 

3 

2 

1 

0 

Rreziqet 

Strategjia Agresive 

Zgjerimi I zonës – promozioni 

fuqive dhe marrja e 

avantazheve të oportuniteteve 

Strategjia Rehabilituese 

Rehabilitimi I fuqive dhe 

reduktimi I kufizimeve të 

dobësive 

Manual - Strategjia e Zhvillimit Rajonal Dhjetor, 2003 46 

Fuqite

• Strategjia e Diversifikimit: në rastin e një kombinimi të dobësive dhe oportuniteteve të 

favorshme (O-W). Është e drejtuar drejt zhvillimit të veprimeve, që i përgjigjen 

oportuniteteve, lehtësimit të dobësimeve. Supozon fokusim në aktivitete, të cilat përdorin 

maksimumin e kapaciteteve të mjedisit. 

• Srategjia e Mbijetimit: në rastin e një kombinimi të dobësive me rreziqet (Ë-T). Është e 

orientuar drejt kursimeve maksimale të burimeve, të lidhura gjithashtu me zvogëlimin e 

spektrit të aktiviteteve. 

Një këndvështrim tjetër duke iu referuar nje sërë strategjive që dalin nga elementët e 

ndërlidhura është i mundshëm për zbatim. 13 : 

(a) Një strategji përforcuese (O��S): mundësia për zhvillim për t’u kapur pas pikave të 

forta. Kjo strategji përfshin aktorë dhe burime kyçe, që ekzistojnë në rajon dhe jashtë 

tij, të cilët janë veçanërisht aktivë - të parat, ose eficiente - të dytat; kjo strategji synon 

të forcojë pikat e forta të territorit me burime të jashtme por edhe t’i përdorë këto pika 

të forta për të tërhequr për shëmbull, investimet e huaja. 

(b) Strategji që kapërcejnë vështirësitë (O�W; S�W): mundësia për të kapur 

oportunitetet dhe pikat e forta për t’i transformuar pikat e dobëta. Strategjia përdor 

mjetet e brëndshme dhe të jashtme për të kapërcyar pikat e dobëta (modernizimi i 

industrise, përmirësimi i infrastrukturës lokale, trainimi i punonjësve institutionale, etj.) 

ose për të ulur efektet e tyre. 

(c) Një strategji mobilizimi (O�T; S�T): mundësia për të kapur dhe pikat e forta për të 

nxitur minimizimin e rreziqeve dhe kërcënimeve të jashtme. Së fundi, strategjia e tretë, 

është ajo që përdor të njëjtat instrumente si të mëparshmit, që llogarit rreziqet dhe 

kërcënimet të cilat pengojnë zhvillimin rajonal duke mobilizuar aktorë të brëndshëm 

dhe të jashtëm për të mbrojtur aktivitetet ekzistuese në dobi të bashkëpunimit kufitar 

(integrabiliteti i ekonomive, interesat qeveritare, struktura profesionale është e rrezikuar 

nga mbrojtja e tregut të punës, destabilizimi politik dhe migrimi). 

Të tri strategjitë aktivizojnë dhe kombinojnë elementët e ndryshëm të analizës SWOT. Këto 

strategji specifike theksojnë rolin e mundësive të jashtme; në të vërtetë ato nxisin fushat me 

pikat e forta (përmirësimin e infrastrukturës për të shfrytëzuar integratibilitetin e ekonomisë), 

ndërhyjnë në pikat e dobëta (përdorimi i investmentimeve të huaja për zhvillimin e sektorit 

privat) ose neutralizojnë rreziqet dhe kërcënimet (përfshirja e këtyre fushave në procesin e 

zgjerimit të BE). Roli që luhet nga mundësitë e jashtme nuk përjashtojnë mundësinë e një 

zhvillimi endogjen që buron ekskluzivisht nga aktorë dhe burime brënda rajonit, përkundrazi, 

ai mund të nxisë dhe përshpejtojë proçesin e zhvillimit duke iu siguruar aktorëve mundësi më 

të mëdha financimi si dhe përvojën për të maksimizuar përdorinim e burimeve. Agjencitë 

mbështetëse mundet të luajnë vecse një rol kyc në zhvillimin rajonal. 

Një shembull i formulimit të pikave të forta dhe dobësive të një kornize aktuale të 

kushteve për zhvillimin e biznesit në Shqipëri është dhënë më poshtë. 14 . 

13 Bashkëpunimi ndërkufitar në Zonën Balkan-Danub, Një analizë e Pikave të Forta dhe Dobësive , 

Oportunitetet dhe Rreziqet , Këshilli i Europës dhe I.S.I.G., 2003 

14 Will, M. dhe Anila Tanku. Promovimi i Exporteve nga Shqipëria, Rekomandime për një Strategji të 

Promovimit të Exportit Shqiptar, 2002 


Kutia 9: Pikat e Forta dhe Dobësitë e kuadrit të sotëm të 

kushteteve për zhvillimin e biznesit në Shqipëri 

Përmbledhje e PIKAVE TE FORTA 

• Politika liberale ekonomike dhe kuadri ligjor 

• Qëndrim në rritje drejt këndvështrimeve novatore në zhvillimin e biznesit dhe 

nxitjes së eksporteve nëpërmejt organizatave qeveritare dhe insitutcioneve të 

biznesit privat 

• Përparimi i negociatave të tregtisë dy dhe shumë palëshe (p.sh. BTO, BE, 

rajonale), 

• Vullnet politik për të nxitur zhvillimin rajonal të Tiranës dhe Durrësit, 

• Kontributi i Paktit të Stabilitetit për zhvillimin ekonomik të Shqipërisë, 

• Përparim në reformën e sektorit bankar, 

• Rritje e llogaridhënjes e institucioneve të sektorit privat që po zhvillohet, 

• Burime të ndjeshme natyrore dhe 

• Pozitë gjeografike (afërsi me tregjet e BE-së, korridori Lindje -Perendim). 

Përmbledhje e DOBESIVE 

• Pozicioni dobët i Shqipërise si partner i biznesit në eksporte në shumë 

sektorë, 

• Ligje për biznese të orientuara në mënyrë të papërshtatshme, 

• Zbatimi i dobët i legjislacionit dhe procedura jo efiçente administrative, 

• Planifikim strategjik i kufizuar si edhe zbatim i kapaciteteve në institucionet 

publike dhe private, 

• Kapacitete të kufizuara dhe kufizime në orientimin publik ndaj biznesit dhe 

institucioneve të shërbimit privat, 

• Nivel i ulet i infrastructures fizike (p.sh. transporti, energjia, uji, 

komunikacioni), 

• Infrastrukturë sociale e papërshtatshme (arsim, trainim dhe sigurimet 

shoqërore), 

• Shërbime të papërshtatshme të sektorit bankar (bankat, sigurimet, agjencitë 

e garancive), 

• Treg i pazhvilluar i pasurive (në veçanti tregu i tokës), 

• Sistem i dobët i marketingut (p.sh. në sektorin bujqësor), 

• Komunikim i dobët dhe arritje e konsensusit ndërmjet palëve të interesuara 

3.3 Strategjia dhe objektivat 

3.3.1 Strategjia 

Nocioni “strategji” përdoret në një kuptim të gjerë apo të ngushtë. “Strategji” në kuptimin e 

ngushtë është bërthama e SRZH-së. Pritet të sigurojë një përgjigje për pyetjen “Ku duam të 

shkojmë?” 


Fig. 4: Vendi i duhur i strategjisë në procesin e planifikimit strategjik 

Burimi: Në bazë të “Veprimi i Punësimit: Manual Praktik”, LRDP, LEDA Programi i Komunitetit, 1997 

Vendi i përshtatshëm i strategjisë midis analizës së gjendjes aktuale dhe planit të veprimit 

vendos gjithashtu kërkesat bazë drejt: 

• Nuk duhet të “zbresë me parashutë” në SRZH-së, por duhet formuluar mbi bazën e 

problemeve të zbuluara nga analiza ; 

• Duhet të percaktojë plotësisht dhe në mënyrë konsekuente drejtimin e zhvillimit; 

• Duhet të sigurojë një pikë fillimi për fazën tjetër të elementit të SRZH-së – plani i 

veprimit – që nënkupton se duhet të formulohet qartësisht, realisht dhe në mënyrë 

të realizueshme, dhe të jetë i orientuar nga veprimi; 

• Duhet të imponojë trajtimin e qëllimit tek planifikimi, i cili është shprehje e 

natyrës së vullnetshme për menaxhimin e proceseve rajonale, varësise së tyre në 

objektivat e zhvillimit, në ndryshim nga trajtimi i trashëguar, i cili është shprehje e 

prezencës së tendencave të qëndrueshme në proceset rajonale që importojnë pasivitet 

të sistemeve mbrojtës 15 . 

Elementet e strategjisë 

KU JEMI TANI? dhe SI ARRITËM KETU? 

Performanca e analizës 

KU DUAM TË SHKOJMË 

Marrja e vendimeve të duhura 

SI ARRITËM KETU? 

Veprimi në perputhje me vendimet 

SI TA KUPTOJME QË KEMI ARRITUR? 

Kërkimi në avancë 

Autorë dhe praktika të ndryshme përfshijnë në strategji elementë të ndryshëm, për shembull 

skenarët, formulimin e një vizioni zhvillimi, misionin, objektivat, prioritetet dhe masat. 

Skenarët zhvillues janë modele të mundshme të sistemit territorial nga fundi i periudhës së 

planifikimit. Roli i këtyre skenareve është të nënvizojne modalitete hipotetike të mundshme 

të situatave të ardhshme dhe të lejojnë zgjedhjen e atyre skenarëve me karakter pozitiv, për 

të cilët objektivi dhe veprimi do të jenë të bashkuara. Ose, ndryshe, të përcaktojnë 

manifestimet negative, të cilat duhet të kalohen apo shmangen në kursin e zhvillimit të 

strategjisë së zhvillimit. 

15 Trajtimet gjenetike dhe të targetuara plotësojne njëra tjetrën, sepse proceset e ardhshme janë të paracaktuara 

nga lidhjet e krijuara dhe tendencat, objektivat e parashikuara dhe kërkesat. 


Zakonisht zhvillohen dy tipe skenaresh – një skenar optimist dhe një pesimist, ose, një skenar 

“me tendencë zhvillim” dhe një skenar “zhvillimi i rregulluar”. Strategjia duhet të orientohet 

drejt tipit optimist (pozitiv) ose drejt skenarit “zhvillim i rregulluar”. Pothuajse shpesh, 

megjithatë, skenaret janë përdorur, një skenar që kombinon dy ekstremet është përcaktuar, 

ose sic njihet ndryshe skenari “real”. 

Vizioni konturon konceptet dhe pritjet strategjike për zhvillimin e ardhshëm të rajonit dhe 

propozon modelin e dëshiruar të zhvillimit. Në përbërjen e tij, vizioni është afër situatës së 

aspiruar dhe nuk është i limituar nga burimet ekzistuese. Është manifestim i arsyetimit 

kolektiv se si rajoni duhet të duket pas një periudhe të caktuar kohe, e cila shkon përtej kohës 

për zbatimin e strategjisë. Është përgjigjja më e sintetizuar e pyetjes “Ku dëshirojmë të 

shkojmë? Prandaj, është e rëndësishme që formulimi i strategjisë të ketë natyrë frymëzuese. 

Kutia 10: Deklarata për Vizionin e Fierit 

“Fier është një rajon me mundësi të mira për punësim, dhe 

zhvillim ekonomik të qëndrueshëm; një vënd pa varferi ku popullsia 

është shumë e arsimuar e cila mund të zhvillojë potencialin e saj si 

dhe një mjedis të shëndetshëm dhe të pastër; një rajon në të cilin 

shërbimet publike sigurohen në mënyrë të efektshme përmes një 

administrate të kualifikuar dhe vendimeve që merren me 

pjesmarrjen e të gjithë aktorëve.” 

Burimie: Strategjia e Zhvillimit Rajonal të Fierit, Nëntor 2003, 

Kutia 11: Deklarata e Vizionit të Kukësit 

“Në 2015, rajoni ynë ka një nivel të qëndrueshëm të zhvillimit 

siguron mirëqënjen e çdo qytetari në komunitetin tonë, në këtë 

mënyrë rrisim besimin dhe sigurojmë një jetë cilësisht më të mirë 

për të gjithë.” 

Burimie: Strategja e Zhvillimt Rajonal të Kukësit, Nëntor 2003, 

Objektivi është gjendja e dëshiruar e sistemit territorial dhe proceseve të zhvilluara në të 

gjatë një periudhë të caktuar planifikimi. Për sa i perket SRZH-së, formulimi i objektivave ka 

të bëjë me percaktimin e rezultateve përfundimtare që duhet të arrihen nga horizonti i 

përcaktuar strategjik nëpermjet kryerjes së një politike të caktuar apo veprimeve konkrete. 

Synimi është që të shfrytëzojmë pikat e forta, të kapërcejmë vështirësitë, të shfrytëzojmë 

mundësitë dhe të përballojmë rreziqet që janë identifikuar gjatë vlerësimit të zhvillimit 

rajonal 

Prioritet do të thotë një drejtim kryesor i zhvillimit të një rajoni, qyteti apo ndonjë territori 

tjetër, sektori, aktiviteti, etj., i cila i pergjigjet zbatimit të një qëllimi të caktuar dhe nuk 

toleron shtyrjet e pafundme brenda kuadrit kohor. 

Masë do të thotë veprim, megjithatë shpesh, një kombinim i aktiviteteve të ngjashme, të 

orientuara drejt arritjes së një objektivi të veçantë. Vecanërisht, në kontekstin e fondeve 

strukturore, një masë është një grup aktivitetesh të ngjashme, i cili ndihmon në arritjen e një 

prioriteti të caktuar dhe ka një buxhet të pavarur. 


Kutia 12: Objektivat dhe Përparësitë për Zhvillimin e Rajonit të 

Kukësit, Shqipëri 

Objektivat Përparësitë e Renditura Strategjike 

Objektiva 1 

Zhdukja e varfërisë 

dhe urisë ekstreme 

Objektiva 2: 

Realizimi i arsimimit 

tetëvjeçar për të 

gjithë 

Objektiva 3: 

Përmiresim i Shërbimit 

Shëndetsor 

Objektiva 4: 

Sigurimi i Një Mjedisi 

të Qëndrueshëm 

Objektiva 5: 

Përmirësim i 

Qeverisjes 

1. Ulje me 50% e nivelit të varfërisë dhe eliminimi i varfërisë 

ekstreme 

2. Rritja e zhvillimit të industrisë tregtare 

3. Rritje e balancës gjinore në punësim dhe në mundësi për 

kreditim 

1. 100% e djemve dhe vajzave të mbarojnë arsimin 

tetëvjeçar dhe një minimum prej 13.5 vitesh arsimim në 

total; 

2. Përmirësim i infrastrukturës shkollore 

1. Përmirësim i infrastrukturës të shëndetit parësor dhe 

paisjeve në qytetet, fshatrat, dhe veçanërisht në komunat 

e largëta në të gjithë rajonin e Kukësit 

2. Program gjithë përfshirës i zhvillimit për uljen e shkallës 

së vdekshmërisë të nënës dhe fëmijës (objektivat e MDG) 

3. Rritje e kapacitetit dhe numrit të punonjësve profesioniste 

të shëndetit publik në përputhje me normat e BE-së 

4. Eliminim i dhunës së burrave ndaj grave dhe i trafikimeve 

të grave dhe vajzave. 

1. Integrim i parimeve të zhvillimit të qëndrueshëm në 

politikat dhe programet rajonale 

2. Zëvëndësimi i humbjes së burimeve të rinovueshme të 

mjedisit duke i kushtuar vëmëndje të veçantë mbrojtjes 

dhe shtimit të zonave të gjelbra dhe pyjeve/parqeve të 

mbrojtura natyrore 

3. Ulje e shqetësimeve shëndetsore (duke kushtuar 

vëmëndje të veçantë për të përgjysmuar numrin e 

popullsisë që nuk ka mundësi për ujë të pishëm 

(Objektivat e MDG), duke përmirësuar sistemin e 

mbledhjes dhe depozitimit të mbeturinave në fusha dhe 

zona të identifikuara. 

1. Ulje e korrupsionit dhe rritje e pjesmarrjes së qytetarëve 

në marrjen e vendimeve 

2. Përmirësim i efiçencës së qeverisë vendore 

3. Përcaktim i perspektivave gjinore në programet dhe bu 

xhetet rajonale 

4. Përfshirje e problemeve gjinore në të dhënat rajonale 

5. Ngritje e kapaciteteve në qeverisjen e mirë përmes 

moduleve të trainimit që janë demokratike dhe të 

ndjeshme ndaj problemeve gjinore . 

1. Zhvillimi i Ndërmarrjeve të Mesme dhe të Vogla (NMV) 

1.1. Shërbimet për biznesin 

1.2. Mbështetje për ngritjen e NMV dhe zhvillimin e tyre 

1.3. Qëndra Kërkimore për NMV 

1.4. Transferim i Teknologjisë 

1.5. Parqet Industriale në ndërtesat e ndërmarrjeve shtetërore 

1.6. Asistencë për NMV 


1.7. Rrjeti i informacionit për bizneset 

2. Zhvillimi i Infrastruktures Fizike 

2.1. Rehabilitim/modernizim i rrugëve për në zonat industriale, turistike dhe malore 

2.2. Rehabilitim/zhvillim i furnizimit me gaz metan dhe si edhe i rrjetit të 

shpërndarjes 

2.3. Modernizim/zhvillim i infrastrukturës së telekomunikacionit 

3. Zhvillimi i Turizmit 

3.1. Investime në aktivitetet e turizmit 

3.2. Shërbimet për aktivitetet e turizmit 

3.3. Mbështetje për aktivitetet e agro- turizmit dhe kategorive të tjera të turizmit 

3.4. Iniciativa për Marketingun 

3.5. Infrastruktura rrugore në zonat malore 

4. Zhvillimi Rural 

4.1. Zhvillimi i NMV në zonat rurale 

4.2. Agro-industria dhe shërbimet që lidhen me zhvillimim e NMV 

4.3. Eko-bujqësia 

4.4. Marketingu dhe tregtimi i prodhimeve lokale bujqësore dhe jo bujqësore 

4.5. Zhvillimi i infrastrukturës rurale 

5. Zhvillimi I Burimeve Njerëzore 

5.1. Trainimi për punonjësit dhe menaxherët e NMV 

5.2. Trainimi profesional 

5.3. Trainimi për ndryshime të natyrës së punës 

5.4. Trainimi për administratën lokale publike 

5.5. Trainimi për shërbimet e turizmit 

5.6. Trainimi për teknikat e mbrojtjes së mjedisit 

5.7. Trainimi në agro-kulturë 

6. Mjedisi 

7. 6.1. Teknikat e biznesit që mbajnë parasysh mbrojtjen e mjedisit 

6.2. Riciklimi i mbeturinave 

6.3. Investime në ujë- drita- kanalizim si sektor publik 

6.4. Rehabilitimi i zonave që kanë pësuar dëme 

6.5. Rehabilitimi i zonave që ndikojnë në aktivitetet njerëzore 

8. Tërheqje e investimit të drejtpërdrejt të huaj 

7.1. Marketingu për tërheqjen e investitorëve të huaj 

7.2. Promovimi dhe stimujt e ofruar në zonat “me pak avantazhe ” dhe legjislacioni 

i zonave të lira 

Burimi: Rumania, Plani i Zhvillimit Kombëtar 2000-2006, Përmbledhje, 2000 

Kutia 14: Përparësitë dhe Masat për zhvillimin e Rajonit të Veliko 

Tarnovo, Bulgari 

1. Zhvillimi i klimës së favorshme të biznesit që do të ndihmojë në realizimin 

e rritjes së qëndrueshme ekonomike dhe rritjen e potencialit të zonave që 

eksportojnë 

1.1. Eliminimi i pengesave për zhvillimin e biznesit që lidhen me shërbimet 

administrative në bashkitë dhe në rajon 

1.2. Krijimi i kushteve për mbështetje për informacion, teknologji dhe financim për 


kompanitë në rajon 

1.3. Ngritja e rrjetit të partneritetit duke siguruar stimuj për zhvillimin dinamik 

ekonomik të rajonit 

1.4. Ngritja e zonave të reja të pajisura industriale 

1.5. Krijimi i kushteve të favorshme për zhvillimin e bizneseve të mëdha dhe 

ndërmarrjeve të mesme dhe të vogla 

1.6. Marketing intensiv në rajon 

2. Prodhimi dhe shitja e prodhimeve me cilesi të lartë konkuruese specifike 

për rajonin në tregjet kombëtare dhe Europiane duke konkuruar për 

prodhime bujqësore efiçente me teknologji të lartë të industrisë së 

përpunimit 

2.1. Mbështetje për prodhuesit bujqësorë për restaurimin e prodhimit , rritjen e 

aftësisë konkurruese, marketingun e prodhimeve bujqësore 

2.2. Ngritjen e lidhjeve të reja të produkteve bujqësore me industrinë e përpunimit në 

rajon 

3. Trasformimi i zonës Veliko Tarnovo – Gorna Oryahovitsa në një ‘ Zonë 

Zhvillimi’ dhe një Forcë Shtytëse për Zhvillimin Ekonomik Gjithëpërfshirës 

në Zonë 

3.1. Rinovimi dhe zhvillimi i teknologjisë së prodhimit 

3.2. Zhvillimi i kultures, artit dhe arsimit – kalimi i zonës në një qëndër të 

rëndësishme për kulturë dhe arsimim 

3.3. Ngritja e kësaj zone lidhëse urbane si një pikë shpërndarje për transport dhe 

komunikim. 

4. Ringjallja, shoqërizimi dhe “komercializimi ” I trashëgimise kulturore dhe 

natyrore në zonë për të arritur një zhvillim të balancuar efiçent të 

turizmit dhe për të ringjallur dhe transferuar kulturën e qyteteve Veliko 

Tarnovo, Svishtov dhe Elena në qëndra të rëndësishme kombëtare të 

kulturës 

4.1. Ruajtja. mbajtja dhe shoqërizimi i trashëgimise kulturore dhe natyrore 

4.2. Rritja e kontributit të turizmit për zhvillimin e rajonit me anë të transferimit 

në një destinacion që ofron prodhime turistike të kompletuara dhe individuale. 

5. Ngritja e një Mjedisi Institucional Bashkëkohor, të aftë për të frymëzuar 

dhe koordinuar përpjekjet e të gjithë pjesmarrësve për të realizuar 

stabilitetin ekonomik dhe zhvillim të balancuar 

5.1. Sigurimi i informacionit të besueshëm dhe mundësisë për përdorimin nga të 

gjithë pjesmarrësit 

5.2. Krijim i koordinimit të aktiviteteve të të gjithë pjesmarrësve në proçes 

5.3. Krijimi i levave ekonomike për një zhvillim efiçent . 

Burimi : Strategjia për një zhvillim të qëndrueshëm të Rajonit Veliko Turnovo, Bulgari, NCRD, UNDP, 2001 

Kutia 15: Objektivat për Zhvillimin e Rajonit të Blagoevgrad, 

Bulgaria 

OBJEKTIVAT STRATEGJIKE 1: 

Vlerësimi i natyrës impresionante dhe mjedisit potencial të bio- burimeve. 

Moto:” Le të shesim tepricat e një natyre të mbrojtur dhe të vërtetë –panoramë e 

bukur, diell, ajër, dëborë, oksigjen’, le t’i ofrojmë Europës nje “tullë- ekologjike” 

Nën objketivat: 


� Zgjerimi i zonave natyrore të mbrojtura dhe vëndeve panoramike të mbrojtura; 

� Futja në rrjetin e zonave të mbrojtura të Europës; 

� Reklamim dhe ofertë të zonës me natyrë të mbrojtur në tregun Europian; 

� Eksporti i natyres së bukur “aty për aty” dhe të burimeve bio natyrore përmes ekoturizmit, 

turizmit bio-rehabilitim-dhe -kurim, balneologji dhe turizëm rural; 

� Zhvillimi i bujqësisë bio-organike në shpatet e maleve; 

� Transformimi i trashëgimisë kulturore dhe historike nga qëndër ruajtje në faktorë 

zhvillimi përmes “paketave” me argëtime bio-burimore; 

� Ndalimi i përdorimit pa kriter dhe i dëmtimit të mjedisit në burimet natyrore. 

OBJEKTIVI STRATEGJIK 2: 

Vlerësimi i zonave në udhëkryqeve dhe në kufi 

Moto “Të transformojmë zonat periferike nga disavantazhe në avantazhe” 

Nën-objektivat: 

� Ndërtimi i korridorit të transportit Struma (No4 ne Greqi) dhe devijimi përgjatë 

destinacioneve Mesta, Strumitsa, Pehchevo, Berovo (R. e Maqedonise; 

� Përmirësimi i komunikacionit të transportit brënda rajonit; 

� Ndërtimi i tre pikave të reja kufitare; 

� Promovimi i funksioneve shtesë dhe aktiviteteve të korridorit të transportit dhe 

pikave kufitare; 

� Lidhjet me itineraret e turizmit Europian, përfshirë “Itinerarin Kulturor Europian”; 

� Promovimi i bashkëpunimit ndërkufitar dhe ngritja e Euro-rajoneve ndërkufitare që 

funksionojnë aktivisht në dobi të popullsisë lokale, ekonomisë lokale dhe mjedisit; 

� Organizimi i një mbështetje të gjërë publike për masa kombëtare dhe aktivitete “për 

të nxjerë në dritë ekonominë e errët”. 

OBJEKTIVAT STRATEGjIKE 3: 

Zhvillimi i ekonomisë të përqëndrohet tek Njeriu 

Moto: “ Të mbështesim rritjen ekonomike të lidhur me zhvillimin shoqëror dhe balancën 

me natyrën” 

Nën-objektivat / masat: 

� Sigurimi i shkallës së lartë të punësimit, kushte më të mira jetese dhe të nivelit 

cilësor të mjedisit, kulturës, arsimit dhe shërbimit shëndetsor; 

� Përmiresimi i mjedisit të biznesit në dimensionet e tij komplekse, përfshirë rritjen e 

terheqjes në zonë të investimeve të reja; 

� Ringjallje e sipërmarrësve dhe stabilizimi i NMV; 

� Rimëkëmbja dhe rehabilitimi i sektorëve të shëndetshëm të strukturuar dhe të 

përcaktuar të ekonomisë\(elektronike); 

� Zëvëndësimi i (trasformimi i ndërmarrjeve të vjetra/ të mbylluara të minierave dhe 

guroreve në ndërmarrje të reja; 

� Rimëkëmbje e prodhimit bujqësor me rendiment të lartë, të mekanizuar, nën ujë, në 

fushat pjellore pranë lumejve; 

� Lidhje e prodhimit bujqësor me industrinë e përpunimit; 

� Shtrirje e aktivitetit të turizmit dhe lidhjet e turizmit me aktivitete ekonomike 

sociale dhe të mbrojtes së mjedisit; 

� Rritja e e bashkëpunimit ndërkufitar për të përballuar vështirësitë e zonave periferike 

të bashkive në rajon dhe për të realizuar një marrëdhënje dhe bashkëpunim më të 

mirë tregtar dhe ekonomik, për të përmirësuar standartin e jetesës dhe mjedisin në 

zonat kufitare. 


OBJEKTIVI STRATEGJIK 4: 

Ngritja e mjedisit institutional dhe të partneritetit për një zhvillim të 

qëndrueshëm 

Moto: “Të ngrejmë partneritetin ndërmjet bashkive, ndërmjet grupeve fqinje të 

bashkive, brënda rajonit dhe në zonat ndërkufitare” 

Nën-objektivat: 

� Përmiresimi i kapaciteteve institucionale për zbatimin dhe monitorimin e SZHR. 

� Zbatimi i aktiviteteve për bashkëpunim ndër-institucional me synim kapërcimin e 

dallimeve ndër-rajonale brënda rajonit. 

� Përmirësimi i partneritetit ndërmjet administratës lokale dhe bashkiake, biznesit 

privat dhe organizatave shoqërore. 

� Përpjekje për të kapërcyer kontradiktat dhe rivalitetin ndërmjet bashkive fqinje dhe 

afrimi i bashkive fqinje në grupe për aktivitete ndërbashkiake për zhvillim. 

� Përmirësimi i partneritetit ndërmjet administratës së bashkive dhe rajoneve si dhe 

me strukturat e shpërbëra shtetërore në rajon. 

� Zhvillimi i partneritetit në rajon dhe institucioneve të bashkisë dhe rajoneve fqinje 

dhe të institucioneve nga ana tjetër e kufirit në kuadrin e Euro-rajonit ndërkufitar. 

Masat dhe projektet që mbështesin zbatimin e objektivave të mësipërme dhe të nën 

objektivave janë përmbledhur në Planin e Veprimeve sipas programeve tematike si më 

poshtë: 

• Programi “Infrastruktura teknike, vend-ndodhjet dhe mjedisi” 

• Programi “Industria NMV-të” 

• Programi “Bujqesia” 

• Programi “Turizmi” 

• Programi “Burimet Njerëzore” 

• Programi “Bashkëpunimi ndërkufitar” 

• Programi “Ngritja e Kapaciteteve Institucionale” 

Burimi : Strategjia për zhvillimin e qëndrueshëm të Rajonit të Blagoevgrad, Bulgari, NCRD, UNDP, 2002 

Kutia 16: Zhvillimi Objektivave dhe Përparësive të Rajoneve ÇEKE 

Programi i Përbashkët Operacional Rajonal (JROP) është një përmbledhje e dokumentave 

që përfshijnë zhvillimin e përparësive të shtatë rajoneve kohezive (I gjithë territori i 

Republikës Çeke me përjashtim të kryeqytetit Pragë) janë të periudhës 2004 - 2006 të 

cilat mund të mbështeten nga strukturat financiare të BE brënda Objektivit 1. 

Objektivat globale të JROP janë të realizohet rritja e vazhdueshme ekonomike dhe 

përmirsimi i cilësisë së jetës në rajonet bazuar në nxitjen e aktiviteteve të reja 

ekonomike duke theksuar hapjen e vëndeve të reja të punës në nivel lokal dhe rajonal, 

përmirësimi i cilësisë së infrastrukturës dhe të mjedisit si dhe në zhvillimin në 


përgjithësi të burimeve njerëzore dhe thellimin e integrimit social. 

Objektivat specifike të JROP janë si më poshtë: 

1. Rritja e begatisë të rajoneve nëpërmjet zhvillimit të ndërmarrjeve të vogla dhe 

artizanateve, rritja e volumit të investimeve direkte në rajone dhe hapja e vëndeve 

të reja të punës; 

2. përmirësim i përgjithshëm i cilësisë së infrastrukturës të transportit dhe 

telekomunikacioneve lokale dhe rajonale në mënyrë që ajo t’i përgjigjet nevojave në 

rritje të zhvillimit ekonomik të rajoneve duke respektuar mbrojtjen e mjedisit; 

3. përmiresimi i kushteve të jetesës së popullsisë dhe integrimi në komunitet dhe në 

tregun e punës i grupeve shoqërore që janë të përjashtuar; 

4. përmirësimi i cilësisë së elementëve të mjedisit në bashkitë dhe rajonet; 

5. përmirësmi i kushteve të jetesës së popullsisë rurale dhe zhvillimi i pjesëve rurale të 

rajonit; 

6. rritje e pjesës së turizmit që kontribuon në mirëqënien ekonomike në rajon, rritje e 

pjesëmarrjes të investimeve direkte në turizëm dhe në krijimin e vëndeve të reja të 

punës duke fuqizuar Republikën Çeke si një destinacion turistik Europian konkurues, 

tërheqës dhe të stabilizuar. 

Përparësitë 

Bazuar në objektivat e përcaktuara të JROP dhe drejtimet kryesore të 

strategjisë për përmbushjen e tyre si dhe në përzgjedhjen e çështjeve kyçe që 

kërkojnë mbështetje me fonde publike, janë përcaktuar shtatë përparësi si më 

poshtë: 

1. Zhvillimi i aktiviteteve të biznesit lokal; 

Objektivi me përparësi është rritja dhe përmirësimi i aftësive dhe i kapaciteteve të 

ndërmarrjeve të vogla dhe artizanateve, rritja e cilësisë së punonjësve dhe krijimi i 

vëndeve të reja të punës, tërheqja e investimeve të reja, rritja e kapaciteteve të 

informacionit dhe shërbimeve konsulente dhe shtimi i kompanive novatore. 

2. Zhvillimi rajonal i teknologjive të transportit dhe telekomunikacioneve; 

Përparësia është që zhvillimi të përqëndrohet në mirëmbajtjen dhe përmirësimin e 

infrastrukturës së transportit rajonal me synim për të siguruar mundësi për punësim, 

arsimim për të plotësuar nevojat sociale dhe për të hapur tregje për investitorët, të cilët 

duan të ngrenë kompanitë e tyre në zona larg qëndrave rajonale. Për këtë arsye merr 

përparësi mbështetja e projekteve të paraqitura nga rajonet dhe bashkitë dhe që lidhen 

me ndërtimin dhe mirëmbjatjen e rrugëve të kategorise së II dhe të III, përfshirë rrugët 

lidhëse dhe anësore të qyteteve si edhe ndërtimin dhe modernizimin e rrugëve anësore 

lokale. 

3. Zhvillimi i burimeve njerëzore lokale; 

Ky objektiv kërkon përmirësimin e rrjetit dhe ngritjen e kapacitetit shoqëror dhe 

infrastrukturës qytetare në bashki, për të rritur kapacitetin e infrastrukturës arsimore të 

organizatave jofitimprurëse dhe aktiviteteve qytetare për të zbutur disavantazhet 

shoqërore në bashkitë dhe rajonet dhe për të mbështetur mundësi të barabartë për 

burrat dhe gratë në tregun e punës. 

4. Përmirësimi i mjedisit në bashkitë dhe rajonet 

Objektivi është që të përmirësohet furnizimi me ujë të pijshëm në bashki dhe në rajone, 

përfshirë trajtimin e kanalizimeve, përmirësimi i cilësisë së ajrit, për të përmirësuar 

menaxhimin e kanalizimeve/mbeturinave (përfshirë kufizimin e shtimit të mbeturinave) 

dhe rigjenerimin e zonave në qytetet e zgjedhura. Përmirësimi i cilësisë së 

infrastrukturës së mjedisit do të kontribuojë në rritjen e tërheqjes të rajoneve dhe të 

bashkive dhe të zhvillimit të qëndrueshëm të rajoneve. Çështje të tjera prioritare janë të 

lidhura me rigjenerimin e qëndrave historike të dëmtuara të qyteteve dhe rigjenerimin e 

zonave urbane për shkak të ngadalësimit të zhvillimit ekonomik dhe kulturor. 


5. Ringjallja e zonave rurale 

Përparësi do ti vihet përmirësimit në përgjithësi të kushteve të jetesës të popullsisë 

rurale veçanërisht përmes përmirësimit të kushteve teknike të banimit, të bizneseve dhe 

shërbimeve në zonat rurale; stabilizimi dhe zhvillimi i vëndeve të punës, përmirësimi i 

shërbimeve publike dhe stabilizimi i popullsisë (veçanërisht i të rinjve) në bashkitë 

rurale. 

6. Zhvillimi i turizmit dhe trajtimet kurative; 

Objektivat e këtij prioriteti do të jenë si më poshte: 

a) Zhvillimi i aktiviteteve të turizmit në rajone, mbështetje në krijimin e infrastrukturës 

së turizmit, krijimi i zonave të reja, prodhime dhe biznese në turizëm, përdorim aktiv 

i trashëgimise historike dhe natyrore të rajoneve dhe përmirësimi i standartit të 

jetesës së popullsisë në zonat turistike; 

b) Përmirësimi i cilësisë së shërbimeve në turizëm, sigurimi i shërbimeve të përbashkëta 

për bizneset aktive në turizëm dhe në krijimin e sistemit të partneritetit, përfshirë 

rrjetin e nevojshëm, mbështetje e produkteve mbi-rajonale dhe ndërkombetare të 

turizmit dhe produkteve që lidhen me promovimi Republikës Çeke si pjesë e 

destinacioneve turistike Europiane. 

Mbështetja e disa produkteve mbi-rajonale do të përfshinte fushat e mësipërme: 

• Turizmi kurativ (infrastruktura termale, programe shoqëruese përfshirë format e 

reja të shërbimin për turizmin kurativ); 

• Turizmi zyrtar (do të jepet mbeshtetje kryesisht disa kategorive të ulta dhe të 

mesme të mjediseve të shërbimit dhe strehimit, ndërtimit dhe rinovimit të 

qëndrave për mbledhje brënda zhvillimit të territorit urban që rinovohet duke 

respektuar kufijtë e përdorimit të territoreve përfshirë paraqitjen e unifikuar të 

ofertave në tregun ndërkombëtar); 

• Eko-turizmi (në këtë rast ky do të përfshijë zhvillimin në veçanti të 

infrastrukturës mbështetëse në përputhje me parimet e zhvillimit të qëndrueshëm 

dhe do të përfshijë në veçanti përdorimin e rindërtimin dhe rinovimin e 

strukturave ekzistuese dhe infrastrukturën e zonave të mbrojtura panoramike dhe 

parqeve kombëtare për turizmin); 

• sportet dhe mundësitë për të kaluar kohën në mënyrë krijuese me karakter 

kombëtar dhe veçanërisht ndrkombëëtar duke respektuar kufijtë për përdorimin e 

një territori të veçantë ; 

• turizmi kulturor dhe ai i orientuar ndaj kishave (mundësi shfrytëzimi i 

trashëgimisë kulturore, historike, fetare me rëndësi përtej rajonit për turizmin, në 

veçanti do të përfshijë përkujdesjen për të ashtuquajturën trashegimi botërore, 

dmth zona të përfshira në listën e UNESCO dhe zona në mbrojtje të përfshira në 

listën e Ministrisë së Kulturës); 

• produkte specifike me dimension mbi rajonal dhe ndërkombëtar ose me rëndësi 

ndërkombëtare . 

Burimi: Republika Çeke,Programi i Përbashkët Operacional Rajonal, NPD 2000-2006 

Principet udhëheqëse në zhvillimin e strategjisë 

� Pragmantizmi. Duhet të merren shënime të realitetit dhe burimeve aktuale të rajonit, 

ashtu si edhe konteksti i mjedisit të jashtëm; 

� Specifikimi. Sa më specifike te jenë objektivat e parashikuara, prioritetet dhe masat, aq 

më të mira janë shanset e tyre për t’u zbatuar; 


� Kapaciteti zbatues. Objektivat, të cilat kanë shans të madh për t’u zbatuar, duhet të 

formulohen; 

� Trajtimi kompleks nëpërmjet marrjes në konsideratë të influencës së faktorëve të 

rëndësishëm dhe potencialeve të zhvillimit për rajonin; Profesionistët në qeverinë rajonale 

dhe palët kryesore të interesuara duhet të balancojnë zhvillimin ekonomik me nevojat 

sociale shoqërore e të mjedisit. 

� Përqëndrimi i burimeve. Përqendrimi i një numri të kufizuar objektivash, prioritetesh 

dhe territoresh. 

3.3.2 Një sistem objektivash për zhvillimin rajonal 

Objektivat duhet të kryejnë dy funksione bazë në sferën e planifikimit strategjik: 

1) nje guidë dhe kriter për përzgjidhjen e veprimeve dhe strategjive të zhvillimit; 

2) kriter për vlerësimin e rezultateve, të suksesit apo dështimit të veprimeve të 

ndërmarra 

Nuk ka objektiva universale për zhvillimin rajonal, që mund të aplikohen në cdo situatë dhe 

për cdo rajon. Sidoqoftë, mund të supozohet që ekzistojnë objektiva tipike të vecanta, të cilat 

janë të pranishme në pjesën më të madhe të SRZH-ve (Kutia 11) dhe që mund të shërbejnë si 

një pikë orientimi fillestare. 

Sistemi i mëposhtëm i objektivave mund të aplikohet 16 në formulimin e SRZH-së: 

1. Qëllimi kryesor: qëllimi më i përgjithshëm për horizontin e kohës të strategjisë, që 

bazohet në vizionin dhe që duhet të kontribuojë në arritjen e saj. Ndryshe nga vizioni, 

qëllimi duhet të përmbushë kërkesat për realizëm dhe kapacitet zbatimi, dhe duhet të 

shoqërohet me burimet aktuale. Kjo ka një natyre të integruar – përmban në vetvete 

idetë kryesore për drejtimet e zhvillimit, duke ndjekur atë nga fushat e ndryshme 

strategjike. Në të njëjtën kohë, shërben si bazë për formulimin e objektivave në 

nivelin më të ulët duke siguruar planin kryesor për aktivitetet. 

2. Sferat strategjike ose sferat prioritare (prioritetet): sferat më të gjera, që janë 

konsideruar të rëndësishme nga këndvështrimi i zhvillimit. Ato specifikojnë sferën, në 

të cilën aktivitetetet do të kryhen, sesa atë cfare saktësisht duhet të arrijnë. Temat 

strategjike duhet të paraqiten në analizat, megjithatë, jo gjithmonë në sistemin e 

objektivave (kur ato janë të përfshira në objektivat, mund të quhen “sferat prioritare”) 

3. Objektivat strategjikë (të përgjithshme): objektiva më të përgjithshme në çdo 

sferë/prioritet. 

4. Objektivat specifike (konkrete, operacionale): objektiva të përcaktuara saktësisht, të 

cilat janë përcaktuar me saktësine maksimale në termat sasiore. Ky është një deklarim 

i formuluar saktësisht i rezultateve të pritura për sa i perket çfarë, sa dhe kur duhet të 

arrihen. 

16 Forcimi i kapaciteteve rajonale dhe lokale, ( DFID, ITS , 2000 ) 


Zhvillimi 

Ruajtja 

Përmiresimi i burimeve (me 

këndvështrimin e 

mbështetjes së zhvillimit) 

Kohezioni social 

Kutia 17: Objektivat e zhvillimit rajonal 

Krijimi i aktiviteteve, sipërmarrese, oportuniteteve të reja, 

Rritja ekonomike rajonale, rritja e numrit te sipërmarrjeve dhe 

prodhimit/shitjes, rritja e punësimit 

Ristrukturimi dhe zhvillimi i ekonomisë, sfera sociale, infrastruktura, 

ndryshimet në strukturën e punësimit 

Mbrojtja e popullatës: të moshuarit, të rinjtë (ndalimi i emigrimit), etj. 

Mbrojtja e mjedisit dhe trashëgimise kulturore, zakoneve dhe traditave, 

etj. 

Përmirësimi i kapitalit njerezor (nga edukimi tek aktivitetet kulturore) 

Tërheqja e investimeve 

Zhvillimi i shërbimeve për popullatën dhe sipërmarrjet 

Krijimi i mundësive të barabarta për meshkujt dhe femrat për 

pjesëmarrjen në tregun e punës dhe jetën sociale 

Integrimi social dhe profesional i të papunëve dhe njerëzve të perjashtuar 

nga jeta sociale 

Integrim më i mirei zonave jo të zhvilluara dhe bashkive e komunave në 

rajon. 

Fillimisht, ne vendosëm nivelet më të larta – vizionin, qëllimin e pergjithshëm dhe termat e 

objektivave strategjike (fushave prioritare), të cilat jane më abstrakte, jo specifike. 

Hapi i dytë është përcaktimi i objektivave të përgjithshme, specifike dhe operacionale në cdo 

fushë strategjike dhe të sigurohet që ata jane me të vërtetë të vecantë, duke përshkruar 

saktësisht rezultatet e dëshiruara, në mënyrë që të mund të zbatohen dhe monitorohen. 

Së fundi, ne percaktuam aktivitetet, që duhet të zbatohen me qëllim që të arrihen objektivat, 

duke përfshirë parashikimin e burimeve të kërkuara, afate, përgjegjesitë për proçesin e 

zbatimit, etj. (kjo është në të vërtetë, hartimi i planit të veprimit) 

Është e qartë se objektivat e niveleve më të larta, janë përgjithësisht, më të përgithshme dhe 

abstrakte, ndërsa objektivat e niveleve më të ulta janë më të vecanta dhe me përmbajtje më të 

ngushtë. 

Trajtimi hierarkik i objektivave ka një sërë avantazhesh. Ai trajton qartësisht llogjikën 

për formulimin e objektivave në një nivel më të ulet, si edhe kërkesat për financim për 

arritjen e objektivave në një nivel më të lartë. Në këtë mënyrë, ky lloj trajtimi është një 

bazë e mirë për përcaktimin e prioriteteve dhe zgjedhjen e strategjisë, si edhe për realizimin e 

monitorimit dhe vlerësimit (para dhe mbrapa). Është shumë tipike për programimin e fondeve 

strukturore të BE-së, ku prioritetet janë të vendosura në kuadër të cdo programi dhe 

objektivat specifike dhe të përgjithshme janë përcaktuar për cdo prioritet. Më pas, janë 

përcaktuar masat për objektivat specifike, dhe çdo tipar i masave kthehet në objektiva te 

përgjithshme, specifike dhe operative. Objektivat në nivele të ndryshme janë të lidhura 

drejtpërsëdrejti me nivele të ndryshme të efekteve të dëshiruara – një produkt, rezultat apo 

efekt. 


Kërkesat kryesore për përcaktimin e objektivave 

Objektivat duhet: 

- Të sigurojnë rezulate aktuale, të shpejta dhe të matshme. Krahas kërkesave për t’u 

përshtatur me objektivat e zhvillimit strategjik, autoritetet rajonale duhet të përpiqen për 

zbatimin e projekteve, të cilët mund të ilustrojnë kapacitetet e tyre operative dhe aftësinë 

për të arritur rezultate brenda afateve të një kohe pune zyre. Kjo nuk do të thotë se nuk 

është e nevojshme të synohet baraspeshim midis veprimeve të nevojshme në një kohe 

afat-shkurtër, afat-mesëm dhe persperktivë afat-gjatë. 

- Të jenë në linjë me objektivat e të njëjtit nivel dhe ato të një niveli më të lartë, ndërsa 

nën-objektivat përkatëse duhet të përfaqësojnë instrumenta për arritjen e tyre; 

- Të jenë të përshtatshme p.sh. të lidhura me problemet dhe kapacitetet e mjedisit 

kombëtar, rajonal dhe lokal; 

- Të jenë të lidhura me deklarimin e problemeve dhe të kontribojnë në arritjen e një cilësie 

të re dhe sasie të rritjes; 

- Të pranueshme për vendimarrësit lokalë dhe palët e tjera të interesuara. 

Prezantimi i objektivave 

Për qëllimet e prezantimit të objektivave në SRZH-së është e nevojshme të: 

• Vendoset objektivi; 

• Përshkruhet kuptimi, cfarë do të përfitohet prej tij, instrumentat për arritjen e 

objektivit, etj.; 

• Karakterizohet objektivi – nëse është një objektiv i tanishëm, objektiv afatmesëm, i 

rëndësisë rajonale, lokale apo mbi- bashkiake, etj.; 

• Përcaktohen treguesit për arritjen e objektivave; 

• Shpjegohet se si kontibuon objektivi në drejtim të prioritetit të zgjedhur. 

• Identifikohen aktorët e interesuar që do të përfitojnë nga arritja e atij objektivi . 

3.3.3 Identifikimi i prioriteteve dhe perzgjedhja e programeve. 

Për shkak të problemeve klasike të mungesës së burimeve, është e pamundur të zbatohen 

gjithë objektivat e formuluar, veçanërisht brenda një periudhe kohe më të shkurtër (nevojat 

gjithmonë janë më të mëdha se sa mundësitë). Kjo imponon nevojshmërinë e zbatimit të një 

procesi përzgjedhje dhe vendosjeje prioritetesh. Ky proces duhet të sigurojë formulimin e 

objektivave prioritare (dhe veprimeve), të cilat do të garantojnë fokusimin e strategjisë se si 

të influencojë zhvillimin në mënyrën më të shpejtë dhe më efiçente (më pak të kushtueshme) 


Është gjithmonë më mirë që të ketë një numër të vogël objektivash se sa shumë. Shumë 

objektiva çojnë në shpërndarjen e përpjekjeve dhe sasi më të vogël të arritjeve. Në anën 

tjetër, megjithatë, një numër shumë i vogël objektivash tenton të tkurrë fokusin dhe çon në 

humbjen e frymëmarrjes dhe kuptueshmërise strategjike. 17 

Kërkesat e mëposhtme të përgithshme duhet zakonisht të vërehen në përcaktimin e 

prioriteteve udhëheqëse të një SRZH-je: 

Së pari, prioritetet duhet të formulohen mbi vlerësimin e rëndësisë së objektivave dhe 

analizave të kushteve reale dhe burimeve për zbatimin e tyre. 

Së dyti, shkalla e emergjencës së problemit (probleme me shkallë të lartë emergjence nuk 

janë vetëm një prioritet – vendimi i tyre është zakonisht i shtrirë si një objektiv afat-shkurtër) 

Së treti, lidhjet me objektivat afatgjata – prioritet i është dhënë atyre objektivave, të cilat 

shërbejnë si kushte papaprake për arritjen e objektivave të percaktuara tashmë si të 

rëndësishme ( kërkojnë veprime prioritare) 

Së katërti, prioritet duhet të jenë të natyrës rajonale, që në disa raste mund të tejkalojnë me 

prioritet të nivelit kombëtar . 

Dy trajtimet janë të mundshme për sa i përket zbatimit të objektivave dhe përcaktimit të 

prioriteteve strategjike – trajtimet e sistemeve dhe trajtimi selektiv. Nën trajtimin e sistemeve 

të gjitha veprimet për arritjen e objektivave janë të përshkruara (për shembull formimi i 

grupeve), ndërsa nën trajtimin selektiv ne nuk orientojmë përpjekjet tona drejt gjithçkaje që 

mund të krijojmë, por vetëm për atë që mund të arrijmë. Duhet të zgjidhen gjithashtu, për një 

kombimin midis një trajtimi sistemesh dhe një trajtimi selektiv. Në këtë rast, masat më të 

rëndësishme për arritjen e objektivave janë përcaktuar. Shtrirja se deri ku ato mund të 

zbatohen është çështje kohe, organizimi dhe burimesh . 

Përgjithësisht secila prej përparësive përpunohet si një program zbatimi i veçantë. 

Eshtë qartë se zhvillimi rajonal potencialisht përfshin një gamë të gjërë ndërhyrjesh. 

Praktika më e mirë e programeve për zhvillimim ekonomik lokal (LED) sipas Bankës 

Botërore përfshin 10 fushat e programit më të mirë si më poshtë 18 . 

1. Programi i Zbatimit opsion 1: Nxitja e zhvillimit të biznesit lokal 

2. Programi i Zbatimit opsion 2: Nxitja e e sipërmarrjeve të reja 

3. Programi i Zbatimit opsion 3: Përmirësimi i klimës lokale të biznesit 

4. Programi i Zbatimit opsion 4: Nxitja e investimeve të brëndshme 

5. Programi i Zbatimit opsion 5: Investimi në infrastrukturën e sektorëve 

strategjikë 

6. Programi i Zbatimit opsion 6: Investime në qëndra dhe hapësira për biznesin 

17 

Parimi i përqëndrimit të burimeve është themelor në rastet kur kërkohen financime për projekte nga struktura 

financiare të BE . 

18 

Zhvillimi Ekonomik Lokal, Zhvillimi dhe zbatimi i srtrategjive të zhvillimit ekonomik lokal dhe planet e 

veprimeve, Gusht 2003, Fondacioni Bertelsmann dhe Banka Botërore, Iniciativa Qytetet në ndryshim, aktualisht 

fondacioni Bertelsmann dhe Banka Botërore kanë një iniciativë të përbashkët Qytete në ndryshim e cila I 

ofron 10 qyteteve të vëndeve në tranzicion të Bullgarise, Latviaa, Polonis ë, Slovakisë dhe Hungarisë nje 

platformë për të zhvilluar koncepte të reja menazhimi për administratën lokale. 


7. Programi i Zbatimit opsion 7: Investim me infrastrukturën e Softeve (programe 

kompjuterike) 

8. Programi i Zbatimit opsion 8: Zhvillimi i sektorëve dhe bashkësive të biznesit. 

9. Programi i Zbatimit opsion 9: Strategjitë që synojnë zonat e caktuara/të 

rigjeneruara 

10. Programi i Zbatimit opsion 10: Integrimi i puntorëve më të ardhuara të ulta dhe 

me pamundësi për punësim 

Ka porgrame të tjera të cilat mund të zhvillohen. Këto janë programe të praktikave më të mira 

që kanë përdorur disa njësi territoriale. Kur rajonet bëhen më të sofistikuara atëhere edhe 

programet dhe projektet e tyre do të jenë më të sofistikuara. 

Kutia 18: Praktikat më të mira të zbatimit të programeve 

Programi I Zbatimit : 

Përmirësimi i klimës lokale të investimit 

të bizneseve 

Një vlerësim i klimës së biznesit për qeverinë 

lokale duhet të nxjerrë në pah aftësinë e 

pushtetit lokal lidhur me aspektet e klimës së 

investimeve që ai duhet të kontrollojë. 

Këto përfshijnë (por nuk kufizohen vetë 

ëm me): 

1. Toka dhe pasuria 

• Pronësia mbi tokën 

• Regjistrimi i pasurisë 

2. Kontrolli i Planifikimit dhe Zhvillimit 

• Përmirësimi i gjëndjes së ndërtimeve 

• Planet e ndërtimit që janë aprovuar 

3. Sigurimi I infrastrukturës dhe mirëmbajtja 

• Rrugët 

• Electriciteti 

• Ujë kanalizime 

• Mbledhja e plehrave 

4. Regjistrimi I Biznesit dhe Lejet 

• Regjistrimi I biznesit 

• Lejet për biznes 

5. Taksat lokale dhe sistemi fiskal 

• Shkalla e taksimit dhe procedura e 

mbledhjes së taksave 

6. Shëndeti dhe Sigurimet (përfshirë mjedisin) 

• Mbështetja e programeve HIV/AIDS 

Programi I Zbatimit 4: 

Nxitja e investimeve të brëndëshme 

Nxitja e investimeve të huaja dhe të 

brëndshme do të thotë tërheqje e bizneseve 

në këtë zonë nga zona të tjera brënda vëndit 

dhe nga vënde të tjera. Tërheqja e 

punonjësve të manifakturës dhe të sektorit të 

shërbimeve në komunitete është një nga 

strategjitë më të vështira dhe më me rrezik të 

zhvillimit ekonomik lokal; kjo pjesërisht për 

shkak se ka më pak investitorë se sa 

komunitete që përpiqen t’i tërheqin ata dhe 

sepse shume komunitete janë të gatshme të 

ofrojnë stimuj të shumtë për investitorët e 

brëndshëm. Investitorët e huaj zakonisht 

preferojnë biznese të reja në qëndrat në kufi 

të qyteteve, për të plotësuar këto dëshira 

shpesh komunitetet i neglizhojnë politikat e 

planifikimit për të tërhequr investitorët. Kjo 

mund të shkaktojë probleme dhe mund të 

nxjerrë shqetësime urbanistike dhe probleme 

të transportit. Duhet t’i kushtohet vëmëndje 

të veçantë kostove dhe përfitimeve për 

tërheqjen e investitorëve të brëndshëm. Kur 

përcaktojnë një lloj biznesi, investitorët e 

brëndshëm kërkojnë : 

• Një klimë të stabilizuar makro-ekonomike 

• Një mjedis të stabilizuar politik dhe 

rregullator 

• Mundësi hapje ndaj tregut dhe konkurencë 

e hapur 

• Një mjedis mikpritës 

• Mundësi për ndërtesa 

• Ujë-drita-telekomunikacion dhe transport 

të përshtatshëm 

• Mundësi për sigurimin e krahut të 

kualifikuar të punës 

• Mundësi për furnizime dhe burime lokale 

• Shërbime të përshtatshme për arsimim, 


• Standarteve mjedisore 

• Standartet shëndetsore të mjedisit të 

punës 

7. Procedurat dhe Operacionet e Brëndshme 

• Aprovimi i akteve ligjore 

• Sa i qartë dhe praktik është LGA 

• Kush është personi i duhur 

8. Nxitja dhe marketingu i investimeve 

9. Informationi për publikun 

10. Korrupsioni 

Sapo që përfundon diagnostikimi duhet të 

zbatohet programi i përmirësimit të klimës së 

biznesit disa nga projektet mund të 

përfshijnë: 

Programet e përmirësimit të burokracisë: 

Numri i madh i lejeve dhe aprovimeve që 

bizneset kanë nevojë të sigurojnë si dhe koha 

për t’i siguruar ato nuk janë vetëm të 

kushtueshme dhe kërkojnë shumë kohë por 

ato nuk janë stimuluese për t’u regjistruar në 

ekonominë formale dhe për t’u zgjeruar. Një 

mënyrë e mirë për të filluar është rishikimi i 

rregulloreve dhe ligjeve ekzistuese, konsultimi 

me palët e interesuara dhe hartimi i një plani 

ndryshimi. Kjo ndoshta mund të kërkojë uljen 

e procedurave të qeverisjes lokale dhe mund 

të përfshijë një program nxitës për të 

përmirësuar burokracinë në fushat e tjera të 

qeverisjes. Një program që minimizon 

kompleksitetin, kostot dhe burokracinë 

shoqëruar me proceduart e aprovimit do të 

përmirësojë fuqinë ekonomike në rajon. 

trainim dhe punë 

• Standart cilësor jetese veçanërisht për të 

huajt 

• Sistem të menaxhueshëm taksimi dhe 

regullator 

• Skema për stimuj 

Kur arrihet suksesi dobitë janë të mëdha. 

Përveç punësimit në masë, ka një rritje të 

bazës së taksimeve, dhe punësim indirekt, ka 

përfitime për komunitetin lokal për arsye të 

rritjes së aftësive të punonjësve, ngritje të 

pagave dhe oportuniteteve për NMD lokale të 

cilat furnizojnë dhe blejnë nga këta 

investitorë. Strategjitë e investimeve të 

brëndshme mund të kenë sukses kur: 

• Janë një komponent i një strategjie të 

gjërë të Zhvillimit Lokal Ekonomik 

• Komuniteti ka një infrastrukturë dhe 

shërbime të përshtatshme dhe është në 

gjëndje të mbështesë investimet e 

mundshme 

• Investimet e caktuara përputhen me 

avantazhet krahasuese të komunitetit që 

përfiton investimet (normalisht përfshrirja 

në një sektor/grup ka më shumë mundësi 

të ketë sukses) 

• Strategjitë e tregut janë përgatitur me 

kujdes, buxhetet janë të përshtatshme 

dhe ka procedura të ndjekjes së çështjeve 

• Janë marrë parasysh programet e 

stimulimit, të ndryshme dhe jo të tepërta 

• Stafi që merret me tërheqjen e 

investitorëve strategjikë kupton nevojat e 

investitorëve dhe çfarë mund t’ju ofrojë 

komuniteti 

• Oportunitetet për biznesin lokal të 

optimizuar me anë të programeve të 

përgatitura me kujdes. 

Kur një investor është vendosur në një 

komunitet ndërmerret çdo përpjekje që të 

stimulojë investitorin të shfrytëzojë 

burimet/furnizimet lokale, duke mundësur një 

zinxhir furnizimesh që mund shfrytëzohet në 

vënd. Kjo realizohet me sukses duke zhvilluar 

programe të kujdesit të mëtejshëm për 

investitorët. Këto programe synojnë që të 

sigurojnë që investorët të jenë të kënaqur 

dhe që të kenë çdo mundësi që të 

shfrytëzojnë burimet e komunitetit lokal. 

Programi i Zbatimit: Zhvillim Sektorial (dhe grup biznesesh) 

Zhvillimi në grup do të thotë që iniciativat e 

LED janë përqëndruar në inkurajimin dhe 

Shpesh është e vështirë që bizneset e vogla 

në grup ose jo të futen në tender për kontrata 


mbështetjen ndërmjet firmave, zhvillim 

institucional dhe mbështetje për sektorët 

industrial të përcaktuar. Këto janë strategji të 

LED të sofistikuara dhe duhet të ndiqen pasi 

të jetë bërë një studim i thellë. Sektorët 

përcaktohen në ato drejtime që ofrojnë 

potenciale zhvillimi ekonomik lokal më të 

mirë. Atëhere kur ekonomia lokale ka grupe 

biznesi mund të sigurohet një përqëndrim më 

i mirë për të përmirësuar aktivitetin e 

zhvillimit ekonomik duke përmirësuar burimet 

për të realizuar përfitime maksimale duke 

përdorur burimet e mundshme. Këto strategji 

të grupeve ndërmerren brënda strategjisë së 

gjërë të LED të cilat duhet normalisht të 

përfshijnë standartet e duhura. Projektet e 

mundëshme përfshijnë: 

Zhvillimi i agjencive të ndërmjetësve dhe 

të rrjetit: 

Vëmëndje e veçantë i kushtohet stimulimit të 

individëve lokalë që përfshihen në të njëjtin 

grup të cilët bashkohen për të përmirësuar 

mundësitë e zhvillimit të biznesit. Kjo mund të 

përfshijë nxitjen e peshkatarëve vëndas me 

përpunuesit e peshkut për të shkëmbyer ide, 

për të përmiëesuar prodhimin dhe për të 

shtuar vlerat e prodhimit në mënyrë që të 

përfitojnë të gjithë. Një shëmbull tjetër mund 

të jetë fillimi i një rrjeti të artizanatit. Ky rrjet 

mund të punojë bashkarisht për marketingun 

e prodhimeve dhe pastaj të fillojë një tregti 

me njëri-tjetrin duke krijuar sinergji 

Mbështetja e instiutucioneve kërkimore 

të përbashkët: 

Institutionet e arsimit të lartë mund të 

ndërmarrin studime kërkimore në dobi të 

grupeve të biznesit. Një shëmbull do të ishte 

realizimi i një studimi për të minimizuar 

humbjet pas të vjelave të prodhimit bujqësor. 

Zhvillimi i prokurimeve publike të 

përqëndruara në grupe dhe marrëveshjet 

lokale të blerjeve: 

Sektori publik eshte zakonisht blerësi më i 

madh në qytet ndaj dhe ka mundësi që 

bizneset lokale të futen më lehtesisht në 

proçesin e tenderimit. 

të mëdha të qeverisë. Një iniciativë e grupit 

në këtë rast mund të përfshijë krijimin e një 

rrjeti të furnizimit me ushqim për të plotësuar 

nevojat me ushqime të përgatitura për të 

furnizuar qeverinë. Një iniciativë për të 

zhvilluar këtë grup do të ishte nxitja e 

furnizuesve me prodhime bazë të ushqimit për 

të hyrë në një formë të përpunimit të ushqimit 

më tej aktivitetet e zhvillimit në grup mund të 

kalojnë tek transporti, magazinimi dhe 

paketimi i prodhimeve ushqimore. Më tej 

është shumë e mundshme që bizneset të 

fillojnë të shesin ushqimin e përpunuar për 

sektorin privat 

Sigurimi i informacionit specifik për 

grupet: 

Një nga mënyrat më efektive për krijimin e 

një grupi biznesi është të mblidhet 

informacion prej bizneseve dhe sistemeve 

mbështetëse institucionale në grupe dhe 

pastaj ta prodhosh atë që më tej të ndahet 

tek të tjerët. Në këtë mënyrë me pak 

përpjekje mund të zhvillohen lidhjet ndërmjet 

furnizuesve të cilat nuk kanë nevojë të jenë 

shumë të sofistikuara. 

Zhvillimi i grupeve që merren me 

problemet e marketingut : 

Sapo që një grup biznesi është identifikuar 

dhe fillon të zhvillohet ka mundësi që të nxitet 

dhe të tërheqë investime shtesë si dhe të 

nxisë mundësi të tjera biznesi nga jashtë për 

anëtarët e grupit. 

Zhvillimi i aftësive në bazë të kërkesës 

dhe programet e trajnimit dhe arsimimit: 

Një dobi e veçantë në zhvillimin iniciativave 

të grupit është fakti që një rrjet i biznesit do 

të bëjë vlerësimin e nevojave të aftësive të 

punonjësve në sektor. Kur një numër 

biznesesh kanë nevojë për aftësi të forcës 

punëtore është më e lehtë që të sigurohet 

trajnim për këtë gjë. Një zë i vetëm nuk do të 

merret aq seriozisht se sa kërkesa e grupit. 

Burimi : Zhvillimi Ekonomik Lokal , A Primer, Zhvillimi dhe Zbatimi iI Strategjive të Zhvillimit Ekonomik 

Lokal dhe Planet e Veprimit,gusht 2003, Fondacioni Bertelsmann dhe Banka Botërore 


3.4 Plani i Veprimit 

Praktika tregon se pjesa më e vështirë e formulimit të SRZH-së është Plani i Veprimit. Plani i 

Veprimit është një shprehje e përqëndruar e karakteristikave menaxhuese të SRZH-së, p.sh. 

ajo duhet të shërbejë si bazë për politikën rajonale nga autoritetet lokale dhe rajonale, dhe 

gjithashtu nga autoritetet kombëtare. Në zbatimin e Planit të Veprimit marrin pjesë edhe 

aktorët lokalë, të tillë si sektori i biznesit dhe organizatat e tij, etj. 

3.4.1 Elementet Kryesorë të Planit të Veprimit 

Sipas përkufizimit të përdorur nga Fondet Strukturore të BE-së, Plani i Veprimit përmban 

programe respektive, nën-programe dhe masa për të zbatuar prioritete të ndryshme. Zhvillimi 

i tij lejon planifikimin, zbatimin dhe monitorimin e të gjitha veprimeve dhe hapave që 

duhen ndërmarrë me qëllim arritjen e objektivave të caktuara. 

Elementët e detyrueshëm të Planit të Veprimit 19 janë si më poshtë: 

• Përshkrimi i masave të planifikuara për zbatimin e prioriteteve. 

• Justifikimi i burimeve financiare të shpërndara sipas prioriteteve të ndryshme. 

Prezantim i detajuar i elementëve kryesore të Planit të Veprimit në rastin ideal tregohet në 

Fig. 5. 

Plani i Veprimit është zakonisht i prezantuar në formën e një tabele (shiko tabelen 4). 

Tabela 4. Formati model i Planit të Veprimit 

Programi për Arritjen e Objektivit Prioritar (Përkufizimi) 

Nën-programi (Përkufizimi) 

Masa 

Aktiviteti 

/Projekti 

Vendndodhja 

Niveli i 

Prioritetit 

/Kuadri Kohor Agjencia 

Përgjegjëse 

Aktorët Potenciale Burimet e kërkuara financiare 

Agjencia 

Zbatuese 

Totali Të 

siguruara 

Jo të 

siguruara 

Treguesit dhe 

qëllimet e 

Përshtatshme 

Plani i Veprimit kërkon gjithashtu hartim të prezantimeve të tjera në forme tabele, për 

shembull përshkrimi i projekteve, planit financiar, etj. Për më tepër, një varietet matricash, në 

të cilën alternativa të ndryshme janë vendosur në evidencë për t’u rivlerësuar, mund të 

përdoren për të lehtësuar koleksionin e Planit të Veprimit. 

19 Fondet strukturore dhe fondet e Kohezionit. Guide per programet e ardhshme (2000-2006) – Dokument i 

Komisionit, Shkurt 1999. 


“Program” do të thotë: (1) kompleks i koordinuar i aktiviteteve të natyrave të ndryshme, (2) 

i përcaktuar përpikshmërisht nga masa konkrete (3) i kufizuar në terma të kuadrit kohor dhe 

burimeve të shpërndara. 

Niveli “Nën-Program” nuk është i detyrueshëm. Ai është i krijuar kur masat për zbatimin e 

një prioriteti të caktuar mund të ndahen në disa grupe. 

Një rregull i rëndësishëm praktik për përcaktimin e numrit të programeve dhe nënprogrameve 

është se ata nuk duhet të jenë shumë. Është e vështirë të jepet ndonjë këshillë për 

sa i përket numrit të tyre, meqë kjo varet në karakteristikat specifike të zhvillimit të rajonit. 

Gjithsesi, një sugjerim i përgjithshëm mund të jetë se ata nuk duhet të jenë më shumë se 

shtatë. 

Paraqitja e detajuar e komponenteve kryesore te nje Plani Veprimi ne nje rast ideal jepet ne 

Fig.6: 


Fig.6: Elementet Kryesore të Planit të Veprimit 

Programi për Arritjen e Objektivit 

Prioritar 1 

Nën-programi 

Masa 

Aktiviteti/Projekti 

Përshkrimi: 

Emri 

Vendndodhja 

Niveli i Prioritetit 

/Kuadri kohor 

Aktorët Potenciale 

Kostot e 

vlerësuara 

Plani i veprimit 

ACTION PLAN 

Burimet financiare të shpërndara 

sipas prioriteteve të ndryshme 

Programi për arritjen e Objektivit 

Prioritar 2 

Financimi nga burimet (financimet e mundshme/të 

siguruara dhe financimet e kërkuara/jo të siguruara 

nga një moment i caktuar kohe, duke përfshirë edhe 

burimet) 

Treguesit dhe qëllimet e përshtatshme 


3.4.2 Përshkrimi i masave të planifikuara për zbatimin e prioriteteve 

Masat janë një grup veprimesh për arritjen e objektivave strategjike. Ato janë të planifikuara 

për zbatim brenda një kuadri kohor të përcaktuar dhe konsekuent. 

Proçesi i planifikimit të masave individuale përfshin detyrat e mëposhtme: 

⇒ Formulimi i emrit të masës; 

⇒ Përshkrimi i masës; 

⇒ Përkufizimi i kriterit kryesor për përzgjedhjen e masës; 

⇒ Efektet e masës; 

⇒ Të interesuarit kryesore në rezultatet e zbatimit të masës (autoritetet rajonale, 

kapitali privat, etj.); 

⇒ Kuadri kohor i masës; 

⇒ Institucioni (/net) i (/e) përgjegjshëm për zbatimin e masës; 

⇒ Burimet e financimit; 

⇒ Ndërveprimi me masa të tjera nën objektivin strategjik specifik. 

Pika kryesore në draftimin e Planit te Veprimit është identifikimi i veprimeve (hapave) të 

kërkuar për arritjen e objektivave. Duke siguruar që fazat e planifikuara të jenë zbatuar në 

mënyrë korrekte dhe të kuptueshme, identifikimi i veprimeve do të jetë një fund i lehte dhe 

natyral i detyrës (meqë këto veprime ndjekin direkt objektivat e nivelit më të ulët dhe janë një 

hap pasues llogjik i pemës së objektivave). 

Është e rëndësishme të planifikohet një kompleks i realizueshëm i masave për çdo prioritet. 

Me qëllim që të jetë i aftë të lëvizë nga një “listë pazari” në një Plan Veprimi realist, është e 

nevojshme të bëhet një vlerësim i përafert i të gjitha burimeve të kërkuara dhe organizatave të 

përfshira dhe vetëm atëherë të zgjidhet për vlerësimin nëse dhe sa larg kjo është e 

realizueshme brenda horizontit kohor. 

Megjithatë, nuk duhet të kalohet në ekstremin tjeter. Meqë zbatimi i programeve është deri 

diku gjerësisht i lidhur me disa pritje për asistencen e donatorëve të huaj, një hapësirë më e 

madhe duhet të lejohet për zgjedhjen e projekteve. Sistemi është me fund të hapur dhe i 

ndryshueshëm. Kjo do të thotë që programet nuk janë “te lidhura“ në termat e limiteve të 

kohës dhe kuadrit të prioriteteve dhe masave të përcaktuara, dhe që masat alternative mund të 

shtohen në ngjarjen e interesave specifike nga ana e investitorëve dhe donatorëve. 

Niveli i prioritetit është i përcaktuar bazuar në rëndësinë e aktiviteteve të lidhura me zbatimin 

e prioriteteve. Sekuenca teknike dhe ndërvarësia e zbatimit të aktiviteteve individuale dhe 

projekteve në kuadrin kohor duhet të merren në konsideratë gjithashtu. 

Për qëllime të vendosjes së afateve, zgjatja dhe koha e aktiviteteve, është e rekomanduar të 

përdorë një matrice shtesë të vecantë (skeduli i aktiviteteve). 

3.4.3 Justifikimi i burimeve financiare të shpërndara sipas prioriteteve. 

Ndoshta pjesa më e vështirë e sjelljes së Planit të Veprimit është sigurimi i burimeve të 

nevojshme. 


Sigurimi i fondeve zgjidhet mbi identifikimin e të gjitha burimeve potenciale dhe krijimin e 

kushteve për koordinimin dhe tërheqjen e financimit. Këto mund të jenë buxheti i shtetit, 

fondet e kushtëzuara dhe të pakushtëzuara të shpërndara në bashki dhe komuna nga buxheti i 

shtetit, ministri të ndryshme dhe institucione të ndryshme ndërkombëtare, kontributet e 

pritura nga sektori privat, investitorë të huaj, OJF, etj 20 . 

Përmbajtja e këtij seksioni të Planit të Veprimit përmban prezantimin e çështjeve bazë që 

vijojnë më poshtë: 

• Sugjerimet e përafërta për peshën financiare të çdo mase dhe projekteve 

individuale; 

• Shpërndarjen e fondeve të siguruara sipas masave individuale, aktiviteteve dhe 

projekteve; 

• Burimet e identifikuara të financimit për zbatimin e masave, aktiviteteve e 

projekteve; 

• Plani fiananciar përmbledhës sugjerues; 

Hapat e përfshirë në zhvillimin e këtij seksioni përfshijnë: 

⇒ Përcaktimin e kostove totale financiare të projektit; 

⇒ Shpërndarjen e kostove totale sipas tipeve të financimit : kombëtare, 

ndërkombëtare, të tjera; 

⇒ Përshkrimin e kontributit të propozuar të burimeve financiare individuale sipas 

termave dhe kushteve të tyre; 

⇒ Përmbledhjen e marrëveshjeve financiare nga masat individuale, prioritet dhe 

programet me dobesitë respektive të burimeve financiare; 

⇒ Komentet nëse financimet e propozuara janë reale në kuadrin e skedulit të 

propozuar të zbatimit dhe veprimeve të kerkuara për zbatimin e tij. 

Këto veprime formojnë bazën, mbi të cilën Tabela Financiare Sugjeruese (Tabela 5) është e 

plotësuar me kontributet financiare të propozuara të burimeve të ndryshme të financimit. 

Rekomandimet kryesore në lidhje me planifikimin e aseteve financiare: 

• Për shkak të faktit se nuk është jo gjithmonë e mundur të përcaktohet në avancë 

sasia e saktë e financimit të kërkuar të projektit (pa studim paraprak teknik e 

ekonomik apo studim tjetër të vecantë), një sasi e vlerësuar është sugjeruar së 

bashku me argumentat e aplikuar për vlerësimin e përafërt. 

20 Për informacion mbi burimet e mundshme financiare , ju lutem rishikoni Aneksin 2 të këtij Manuali, mbi 

bazën e Guidës se referencës të Programeve të Drejtpërdrejta të Donatorëve ne Shqipëri (PNUD. Tiranë, 2003). 


• Në planifikimin e sigurimit të financimit për projektet është e nevojshme të 

propozohet për përdorimin e një ose disa burimeve për financim kur kjo është e 

lidhur me terma dhe kushte të vecantë për shpërndarjen e financimeve prej tyre. 

• Pavarësisht mungesës së studimeve të detajuar të fizibilitetit, në shume raste është 

e dobishme të përdoren vlerësimet e eskpertëve, që do të thotë përfshirja e 

ekspertëve në këtë fushë në proçesin e zhvillimit të programit. 

• Në përcaktimin e kostove dhe burimeve të financimit të aktiviteteve të ndryshme, 

projekteve, etj. Ështe e detyrueshme të parashikohet pjesëmarrja e ekspertëve 

teknik dhe gjithashtu e përfaqësuesve të ministrive të ndryshme, dhe vecanërisht e 

Ministrisë së Ekonomisë, e cila mund të sigurojë asistencë jo vetëm për ndonjë 

pjesëmarrje të huaj të mundshme, po gjithashtu në një kohë me të vonë, në 

sigurimin aktual të financimit dhe zbatimit të projekteve. 

• Tabelat e financimit duhet të jenë reale dhe afër mundësive të sigurimit të 

financimit të brendshëm e të jashtëm. 

• Ky seksion është për krijimin e lidhjeve midis SRZH dhe buxheteve rajonale e 

lokale. Ideja kryesore është krijimi i marrëdhenieve positive me buxhetin dhe 

lehtësimi I shpërndarjes së buxhetit. 

Është e nevojshme të theksohet karakteri i kushtëzuar i informacionit në këtë pjesë të 

programit në lidhje me sasinë financiare të kuotuar dhe burimeve të propozuara të financimit. 

E para lidhet me nevojshmërine e studimeve të veçanta të fizibilitetit në një numër rastesh 

dhe e fundit – me risqet e lidhura me thtithjen e financimeve nga burime financiare të 

ndryshme dhe nën mekanizma financiar të ndryshëm. 

3.4.54 Qëllime dhe tregues 

Pjesa e fundit e Planit të Veprimit ka të bëjë në përcaktimin e termave sasiorë të efekteve nga 

masat e propozuara dhe veprimet dhe ndikimi i tyre. Kjo arrihet nëpërmjet përfshirjes në 

Planin e Veprimit të treguesve dhe qëllimeve të përshtatshme. 

Në përgjithësi, objektivat dhe treguesit respektivë të programeve, prioriteteve dhe masave 

duhet të jenë shkencorë. Përndryshe nuk do të jetë e mundur të matet shkalla e zbatimit të 

objektivave origjinalë. 

Treguesit e përzgjedhur sigurojnë, nga njëra anë, një ide të qartë të rezultateve të pritura dhe 

nga ana tjetër, në një moment të mëvonshëm gjatë zbatimit shërbejnë gjithashtu si etapë për 

kryerjen e monitorimit dhe vlerësimit të SRZH-së. 

Vlerësimi i efekteve të natyrës komplekse të zhvillimit (të një rajoni apo bashkie) nuk duhet 

domosdoshmërisht të kufizohet vetëm tek aspektet e reduktimit të kostos. Prandaj, për 

shembull, në vlerësimin e efekteve nga zgjidhjet e propozuara në fushën e mbrojtjes së 

mjedisit, duhet të jemi të ndërgjegjshëm se ata mund të arrihen rrallë, bazuar në koston më të 

ulët. 


Tabela 5. Tabela Financiare e Planit të Veprimit 

Periudha e zbatimit: 

Prioritetet 

dhe masat 

Periud 

ha e 

zbatim 

it 

Financimi total 

(kombëtar + 

asistencë 

donatoresh ) 

1=2+4+5+6+7+ 

8+9+10+11+12 

Financimi Kombëtar Fonde te pakushtëzuara të ndryshme Fonde të 

kushtëzua 

ra të 

ndryshme 

Buxheti i 

konsoliduar 

Incl.. 

Fonde të 

pakushtëzu 

ara lokale 

Fonde të 

pakushtë 

zuara 

lokale 

Kompani 

tregtare 

publike 

Kompani 

tregtare 

private 

Asete të 

tërhequra 

BE Marrëveshje 

dypaleshe 

Marrëveshje 

disa palëshe 

Burime 

financiare të 

ndryshme dhe 

organizata 

A b 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 

Prioriteti 1 

Masa 1 

Projekti 1 

… 

… 

… 

Totali

Objektivat 

Globale 

Objektiva të 

vecanta 

Objektiva 

Operacionale 

Logjika ndërhyrese 21 

Tabela 6: Tregues dhe logjika ndërhyrese e një programi 

Ndikimet 

Rezultate 

Outpute 

Veprimet e 

Programit 

Shembuj të treguesve 

Kryesore Të veçanta –ndërrajonale 

Reduktimi në papunësi 

midis grupeve 

Përmirësim në punësimin 

e grupeve nëpërmjet 

trajnimit 

Parashikim i trajnimeve 

për grupet e caktuara 

Hapat p.sh. rendi i veprimeve për të vlerësuar efektet, janë si vijon: 

⇒ Formulimi i treguesve për produktet, rezultatet dhe efektet; 

Rritje nëshkëmimet kufitare / 

rekrutim në anën tjetër të kufirit 

Përmirësim në punësimin 

kufitar nëpërmjet kualifikimeve 

të dyfishta (përqindje e 

njerëzve me kualifikime të 

njohura ) 

Numri i njerezve te trajnuar ne 

kualifikime te njohura 

⇒ Krahasimi i treguesve të zgjedhur me linjën bazë të të dhënave nga ekspertizat dhe 

vlerësimet e mëparshme; 

⇒ Vlerësimi i efekteve komplekse të programit në këndvështrimin e kritereve për 

efektet ekonomike, sociale, planifikimin urban, mjedisin dhe efekteve të tjera. 

Kutia 6. Treguesit 

• Treguesit e autputit i referohen arritjeve fizike, rezultateve dhe shërbimeve. Ato masin volumet dhe karakteristikat e 

aktiviteteve të kryera (vendeve të reja të punës, gjatësia e rrugëve të ndërtuara apo rehabilituara në km, etj ). 

• Treguesit e rezultateve janë të lidhura me efektet direkte dhe të menjëhershme të prodhuara nga programi. Ato 

sigurojnë informacion rreth ndryshimeve, për shembull, për sjelljen, kapacitetin e performancës për përfituesit e 

ndryshëm. Ato mund të jenë fizike (për shembull, reduktimi i kohëzgjatjes së udhëtimit, numri i personave të 

kualifikuar, numri i aksidenteve rrugore, etj.) apo financiare (breza burimesh nga sektori privat, reduktimi i kostove të 

transportit, etj.). 

• Treguesit e efekteve janë të lidhura me ndikimin e programit përtej efekteve të menjëhershme në përfituesit e tij. Dy 

koncepte për efektin janë të mundura. Ndikime të veçanta janë ato, të cilat janë manifestuar pas një periudhe të 

caktuar kohe si pasojë direkte e veprimeve të marra. Efektet e përgjithshme kanë një efekt më të gjatë në kohë dhe 

ndikojnë pjesë më të mëdha të popullsisë. Është evidente që masa e këtij lloji ndikimi është komplekse dhe është 

shpeshherë e vështirë të identifikohen qartësisht marrëdheniet shkak-efekt. 

21 Shikoni Figurën 1, Artikulli 3 : Tregues për monitorimin dhe vlerësimin: Një metodë treguese 

(http://www.inforegio.cec.eu.int/wbdoc/docoffic/working/sf2000c_en.htm).

Në Tabelen 7 më poshtë, është dhënë një shembull për shprehjen sasiore të ndikimit mbi 

punësimin. Është e vlefshme të vihet re se zbatimi i një programi për arritjen e një 

objektivi formulohet si “Përmirësimin i normave të punësimit” dhe mund të çojë në efekte 

direkte (për shembull, në krijimin e vendeve të reja të punës në sipërmarrjet e vogla dhe të 

mesme të mbështetura nga programi) ose në efekte indirekte (për shembull, vendet e reja 

të punës në vazhdim të zhvillimit të infrastrukturës së re) 

Treguesit e autputit 

Treguesit për rezultate 

Treguesit për impaktin 

Tabela 7: Treguesit për matjen e një programi për promocionin e punësimit 

- Masat aktive të ndërmarra në tregun e punës 

- Numri i vendeve për trajnime profesionale 

- Aftësi të ndërmarra për përmirësimin e kurseve për grupe të 

veçanta 

- Numri i konsultimeve dhe sesioneve këshilluese 

- Numri, pjesa relative dhe indekse për ndryshime në numrin e 

personave, të cilët kanë marrë pjesë në trajnimin për masterimin 

e një profesioni të ri, përmirësimin e aftësive, trajnimin në 

njohuri dhe mjeshtëri kryesore; 

- Pjesë relative e personave të papunë, të cilët kanë gjetur një 

punë, nga numri total i të papunëve; 

- Pjesa relative e papunësisë afatgjatë nga numri total i të 

papunëve dhe gjatësia mesatare e periudhës së papunësisë; 

- Numri dhe pjesa relative e personave të papunë, të përfshirë në 

masat aktive të tregut të punës, nga numri total i personave të 

papunë; 

- Numri i kërkesave për konsultime dhe këshilla. 

- Punë shtesë (dhe forcë pune shtesë), e cila nuk do të kishte 

ekzistuar pa programin, masën e pojektit (niveli, në të cilin matja 

është bërë, do të specifikohet në fazën e vlerësimit). 

- Punë (dhe forcë pune e punësuar shtesë), e cila ka qenë ruajtur 

si rezultat i programit dhe i cili do të ishte ndërprerë (niveli, në 

të cilin është bërë matja, do të specifikohet në fazën e vlerësimit) 

- Numri, pjesa relative dhe indekse të ndryshimit në strukturë të 

personave të punësuar në seks, moshë, edukim, profesion, 

sektor. 

- Numri i personave të papunë, të cilët janë asistuar të gjejnë një 

punë, për 100 persona të punësuar; 

- Reduktimi i normës së papunësisë; 

- Rritje e nivelit të të ardhurave të popullsisë 

73

4. Zbatimi i SRZH-së 

Zbatimi i strategjisë është një proçes kompleks. Fakte dhe rrethana të reja, të cilat nuk janë 

marrë në konsideratë në proçesin e formulimit të SRZH-së për një varitet arsyesh, shfaqen 

gjatë gjithë kohës. Prandaj, zbatimi i strategjisë është një proçes permanent i veprimeve 

dhe feedback-ut (përgjigjes) (strategji-realitet), e cila shprehet në programet e zbatimit dhe 

veçanërisht në vendet (projektet) e përfshira në to. Ky mekanizëm lejon integrimin e 

hartimit të instrumentave të menaxhimit dhe zbatimin e strategjisë me kontrollin e zbatimit 

dhe falë konsideratave të përmirësimeve të bëra. 

4.1 Menaxhimi i zbatimit të SRZH-së 

Një prej metodave që mund të përdoret është ngritja e një grupi për aktivitetet strategjike, 

e kompozuar nga përfaqësuesit e Këshillit Rajonal dhe personaliteteve të jashtme 

kryesore. Grupi duhet të gëzojë autoritet të mjaftueshëm për të qenë i aftë për të aplikuar 

strategji dhe për të arritur rezultatet e pritura. 

Hapat kryesore janë: 

⇒ Ngritja e një Grupi Menaxhimi, i cili duhet të kompozohet nga të njëjtët anëtarë 

të ashtu-quajtur Task Forcë, p.sh. të jenë pasardhës të Grupit Drejtues të 

proçesit të planifikimit; 

⇒ Miratimi i i rregullave të operimit të Grupit të Menaxhimit; 

⇒ Përpilimi i planit të menaxhimit dhe zbatimit të SRZH-së; 

⇒ Koordimi dhe menaxhimi i aktiviteteve të lidhura me zbatimin e SRZH-së. 

Fazat e rëndësishme të proçesit të menaxhimit janë: 

• Veprimi për promovimin e SRZH-së 

Komunikimi është një element integral i proçesit të SRZH-së. Në fazën e zbatimit këto 

veprime duhet të përfshijnë: 

- Krijimin e faqes së internetit për popullarizimin e SRZH-së si në nivel 

kombëtar ashtu edhe ndërkombëtar me qëllim tërheqjen e investitorëve dhe 

pjesëmarrësve të tjerë aktivë në zbatimin e prioriteteve strategjike; 

- Përveç popullarizimit të strategjisë, faqja e internetit duhet të prezantojë rajonin 

në një mënyrë tërheqëse. Duhet të diferencohet midis profilit të rajonit, i 

prezantuar në pjesën analitike të SRZH-së, dhe prezantimit të tij për qëllime të 

promovimit si një vend për investime dhe zhvillim prospektiv; 

- Raporte progresiste periodike mbi zbatimin e SRZH-së; 

- Organizimin e mbulimit nga ana e mediave të aktiviteteve promocionale të 

SRZH-së 

74

Kutia 19: Përgjegjesitë e Keshillit Rajonal sipas sektorëve jane si më poshtë: 

Sektorët Përgjegjësitë e propozuara të KR 

Edukimi • Sigurimi i mb ështetjes për zbatimin e Strategjis ë në edukim, duke përfshirë programe speciale që të sigurojë akses të grupeve minoritare 

për edukimin 

• Sigurimi i mb ështetjes për planin e shpërndarjes së shkollave të identifikojë dhe zvogëlojë pabarazinë midis zonave të ndryshme të rajonit 

• Sigurimi i mb ështetjes për krijimin e programuesve trajnues profesional 

• Koordinimi i aktorëve për të përmirësuar investimet në sektorin e edukimit 

Shëndetësi • Sigurimi i mb ështetjes për planin e shpërndarjes së infrastrukturës s ë shëndetit të identifikojë dhe zvogëlojë pabarazitë midis zonave të 

ndryshme të rajonit 

Infrastrukturë dhe 

urbanizim 

• Koordinimi i aktorëve për të përmirësuar investimet në sektorin e shëndetit 

• Sigurimi i asistencës teknike për ko munat dhe bashkitë në çështjet lidhur me menaxhimin urban, studimet urbane, zhvillimet 

infrastrukturore, etj. dhe trajnimi i stafit të bashkive e komunave 

• Zhvillimi i planeve sektoriale të integruara në nivelin rajonal për zhvillimin e infrastrukturës, transportit, tokës. . 

• Koordinimi i aktorëve dhe investimeve për të siguruar menaxhim të mire urban dhe zhvillim të qëndrueshëm 

Mjedis • Përgatitja e planifikimit fizik dhe studimeve të vendndodhjeve të hedhjeve solide: plehra të rrezikshme urbane dhe menaxhimit të tyre 

• Sigurimi i asistencës teknike për komunat dhe bashkitë në çështjet e menaxhimit të mjedisit dhe formulimit të projektit 

• Lehtësimi i trajnimit të stafeve të komunave dhe bashkive në menaxhimin e mjedisit 

Monitorimi i përmirësimit të situatës së nivelit rajonal brenda kuadrit të SRZH-së 

• Kordinimi i aktorëve dhe investimeve mbi veprime për të përmirësuar kushtet e mjedisit 

Zhvillim Ekonomik • Sigurimi i mb ështetjes për zhvillimin e aftësive p.sh. planifikimi i biznesit, ligjit mbi punësimin dhe trajnimin e taksave, teknologjis ë së 

informacionit dhe trajnimet 

• Shpërndarja e informacionit për zhvillimin ekonomik të LGs për të udhëhequr investimet. 

• Ngritja dhe mirëmbajtja e strukturave të koordinimit: zhvillimi ekonomik, zhvillimi i infrastrukturës, planifikimi fizik, dhe mjedisit 

• Zbatimi i infrastrukturës ( të deleguar sipas komunave ) 

Burimi: Strategjia e Zhvillimit Rajonal të Fierit, PNUD, 2003 

75

• Sigurimi i burimeve për zbatimin e SRZH-së 

Financimi i strategjisë së zhvillimit rajonal (SZHR) shpesh është shumë i vështirë. Për 

këtë arsye, ka rëndësi mbështetja politike dhe angazhimi për të kontribuar me burime për 

zhvillimin rajonal. Ka rëndësi gjithashtu që qeveria, autoritetet lokale dhe rajonale ta 

konsiderojnë SZHR-së si një mekanizëm për të mbështetur burimet e ardhshme të rritjes 

së të ardhurave. 

Sigurimi i burimeve financiare kërkon shumë përpjekje për përfitimin e sasisë 

maksimale të burimeve nga të gjitha institucionet, të cilat janë të lidhura me shpërndarjen 

e fondeve për strategjitë rajonale. Kjo mbulon gjithashtu përpjekjet për hartimin e 

projekteve, kërkimin për mbështetje nëpërmjet lobingut, intervista dhe prezantim i 

projekteve, përballimi i konkurencës, etj. Prandaj, është e nevojshme të bëhet njohja me 

kërkesat e institucioneve financiare, instrumentat financiare, donatorëve, etj, me 

pikëpamjen për të përfituar avantazh nga to, për zbatimin e masave të planifikuara dhe 

projekteve. 

Sigurimi i burimeve është i vështirë, nëpërmjet detyrave, dhe është shumë i rëndësishëm 

për strategjinë që të reflektojë kohën dhe përpjekjet e nevojshme për plotësimin e këtij 

aktiviteti jetësor. 

Burimet e financimit për iniciativat e SZHR-së përfshijnë: 

• Buxhetin shtetëror dhe buxhetet e ministrive të linjës; 

• Buxhetet lokale; 

• Grante dhe kredi nga donatoret ndërkombetarë; 

• Financime nga sektori privat përfshirë invesitime direkte të huaja; 

• Fonde për zbatimin e programeve të veçanta; 

• Fondacionet dhe OJQ dhe veçanërisht ato për përmirësime të mjedisit, iniciativat e 

burimeve njerëzore dhe lehtësimi i varfërisë. 

Burimet nuk duhet të jenë të limituara vetëm për burimet financiare. Duhen të merret 

në konsideratë gjithashtu burimet materiale (plani i tokës, ndërtesave, pajisjeve dhe 

lehtësirave), burimet humane (duke përfshirë numrin e personelit, nivelin e kualifikimit, 

aftësiste specifike), informacion dhe burime komunikuese, burimet organizative (për 

shembull, organizatat e vecanta të ngritura për mbështetjen e zhvillimit ), etj. Megjithëse 

është e mundur të shprehen gjithë burimet në terma financiar, disa prej tyre nuk do të 

kërkonin marrëveshje për kostot specifike, megjithëse mungesa apo pamjaftueshmëria e 

planeve të tyre të avancuara mund të veprojë si një kufizim serioz për zbatimin e 

aktiviteteve. 

4.2 Monitorimi, vlerësimi dhe rishikimi i SZHR-së 

Çdo dokument planifikues është subjekt ndryshimi. Mund të ketë një varietet arsyesh 

për këtë – ndryshime të rëndësishme në rrethana, dështim për të zbatuar aktivitete të 

caktuara apo të arrijë rezultate të pritura, diferencë midis burimeve aktuale dhe atyre të 

76

vlerësuara (ato mund të jenë poshtë apo më lartë atyre të matura), raste të angazhimeve të 

paplotësuara, etc. 

Ky ndryshim, gjithsesi, nuk duhet të jetë arbitrar, duhet të jetë subjekt i rregullave të 

caktuara. Këto rregulla formojnë përmbajtjen e një seksioni thelbësor në planin strategjik 

– duke monitoruar zbatimin, vlerësimin dhe përditësimin. Është e rëndësishme të 

sigurohet raportim dhe fleksibilitet (oportunitet për të prezantuar ndryshime) të 

strategjisë. 

Sistemi i monitorimit dhe vlerësimit të strategjisë duhet të jetë mundësisht sa më e 

thjeshtë. Elementët e tij kryesorë janë si më poshtë 22 : 

• Rregullat, proçedurat dhe përgjegjësitë për të prezantuar ndryshime të 

strategjisë (kush dhe si do të merret vendimi për ndryshim, për shembull 

anullimi I aktiviteteve të ndryshme dhe shtimi i të rejave, rishikimi i 

përgjithshëm i strategjisë, etj.); 

• Tregues për monitorimin dhe vlerësimi (çfarë do të monitorohet?) dhe burimet 

e informacionit (si do ta dimë?) 

• Shkalla e kohës për monitorimin dhe vlerësimin (kur do të përgatiten raportet 

respektive?); 

• Përgjegjësitë për zbatimin e monitorimit dhe vlerësimit (kush do të jetë 

përgjegjës?). 

Një trajtim shumë i mundshëm dhe i thjeshtë për organizimin e monitorimit, vlerësimit 

dhe përditësimin e strategjisë është t’i bashkëngjitet proçedurave bazë të mëposhtme: 

• Mbajtja e rekordeve vjetore të rezultateve të arritura mbi bazën e treguesve 

paraprakë të formuluar; 

• Krahasimi i rezultateve të arritura me ato të planifikuara; 

• Marrja e një vendimi për nevojën e ndryshimit të varur në raportin midis 

rezultateve të arritura dhe atyre të planifikuara; 

• Kujtoni se vendimet për ndryshime të vogla (brenda limiteve të përcaktuara në 

mënyrë strikte) mund të merren nga Kryetari i Këshillit Rajonal të Grupit të 

Menaxhimit. 

• Ngritja më parë e një dallimi të qartë midis vendimeve kryesore e dytësore 

p.sh. cilat vendime do të merren nga Këshilli dhe cilat respektivisht nga Forumi 

Publik Rajonal i Grupit Drejtues (për shembull, vendime të rëndësisshme mund 

të jenë ato të lidhura me ndryshimet në objektiva, ndryshimet në burimet e 

shpërndara për aktivitetet individuale tek sasia e më shumë se 10% të 

vlerësimit origjinal, etj.) 

22 Forcimi i kapaciteteve lok ale e rajonale, DFID, ITS , 2003 

77

Një sistem treguesish është i kërkuar për qëllime të monitorimit dhe vlerësimit të kursit të 

zbatimit të strategjisë. Ështe e nevojshme të kemi njësi matëse si sasiore ashtu edhe 

cilësore. Çfarë është më e rëndësishme është kontrolli i shifrave, por gjithashtu dhe 

studimi i trendave, ndryshimeve e opinioneve, të cilat nuk mund të shprehen me shifra. 

Rishikimi i SZHR-së bëhet zakonisht çdo vit në lidhje me ciklin e planifikimit financiar të 

autoriteteve rajonale dhe lokale dhe të ciklit të buxhetit shtetror në mënyrë të 

vazhdueshme për t’iu përgjigjur mjedisit konkurrues. 

78

Aneks 1: Burimet e informacionit për formulimin e SZHR-së. 

A) Në nivel kombëtar 

Burimet kryesore të informacionit janë ministritë e linjës, agjencitë ekzekutive dhe 

qeveritare (ndërmarrjet e vogla dhe të mesme, nxitja e investimeve të huaja etj), 

respektivisht analizat e tyre, strategjitë, programet dhe sistemet e informacionit. Mundësia 

për këtë informacion bëhet më e lehtë kur krijohen faqe interneti në rastet më të shumta 

megjithatë duhet të krijohen lidhje informacioni ndërmjet ministrive, institucioneve 

qëndrore dhe autoriteteve lokale. 

Disa burime të rëndësishme informacioni në nivel kombëtar përfshijnë: 

• INSTAT është një nga burimet kryesore të statistikave të rregullta dhe të dhënave 

periodike, siç janë regjistrimi i popullsisë, regjistrimi i tokave bujqësore, vrojtime 

tematike . 

Sigurimi i informacionit nga INSTAT ka avantazh që gjithkush mund të mbledhë nga një 

pikpamje një numër të konsiderueshëm të treguesve përkatës. Ai ofron një metodologji të 

qartë treguesve. Për një pjesë të madhe të treguesve ka një afat të përcaktuar kohor të 

mbledhjes së tyre. Mungesat e të dhënave lidhen me synimin e kufizuar të treguesve sa i 

përket cilësise dhe sasisë si edhe zonave që mbulojnë. Sa i përket strukturave territoriale 

për grumbullimin e treguesve nga INSTAS është e mundur sigurimi i të dhënave në nivele 

më të ulta si psh në rajon ose në rreth. Një tjetër mangësi është vonesa e botimit të 

treguesve statistikor formal të periudhës nën vrojtim (dy vjet). 

Të dhënat statistikore nga INSTAT për komunitetet kanë të bëjnë me popullsinë, banesat 

të mbledhura gjatë regjistrimit të popullsisë të vitit 2001. Informacioni për punësimin dhe 

tregun e punës, strukturën, madhësinë e firmave industriale, të ndërtimit, të tregtisë dhe 

të transportit sigurohen në nivel rrethi. Në nivel rajonal sigurohen të dhëna për arsimin, 

shërbimet publike, të ardhurat, nivelin e varfërisë dhe prodhimin sipas sektorit . 

• Ministria e Punës dhe Çështjeve Sociale dhe Shërbimi Kombëtar i Punësimit 

mund të ketë informacion rreth punësimit dhe tregut të punës, të cilët përmbajnë të 

dhëna rreth numrit të punonjësve dhe nivelet e aftësive të punonjësve, rreth numrit të 

të papunëve dhe strukturës së tyre sipas moshës, aftësive, përfshirë papunësinë 

afatgjatë, masat e ndërmarra në tregun e punës, përfshirë trajnimin. 

Dallimi në nivelet e papunësisë i bazuar në të dhënat nga INSTAT dhe MPÇS dhe 

Shërbimi Kombëtar i Punësimit dhe Zyrat e Punës në nivel rrethi është që këto të fundit 

merren me treguesit rreth të papunëve të regjistruar të cilët mund të jenë më pak se sa 

numri aktual i të papunëve. Në këtë mënyrë shkalla e papunësisë e llogaritur si raporti 

ndërmjet numrit të të papunëve dhe popullsisë në moshë aktive për punë x 100, mund të 

dalë më i ulët se sa shifra aktuale. 

• Ministria e Arsimit dhe Shkencave, ka informacion rreth numrit dhe llojit të 

institucioneve të arsimit, ndjekjes së shkollës në shkollat fillore, tetëvjecare, të 

mesme dhe të larta, numri i mësuesve dhe kualifikimi i tyre niveli i arsimit të 

popullsisë si dhe informacion të aktiviteteve rajonale dhe të rrethit . 

• Ministria e Shëndetsisë Informacioni nga këto burime paraqet numrin dhe 

specializimet e qëndrave shëndetsore, mundësinë që ka popullsia për shërbime të 

79

ndryshme shëndetsore, shkalla e sigurimit të personelit shëndetsor, kapaciteti I 

shtretërve të spitaleve, si dhe tregues që lidhen me mortalitetin foshnjor të nënës 

(për çdo 100 mijë lindje, shkalla e sëmundshmërisë), ky informacion gjëndet në 

nivel rrethi. 

• Ministria e Bujqësisë dhe Ushqimit mbledh të dhëna për burimet e tokës, 

parcelave, përdorimet e tokës, tokës së kultivuar sipas bimëve dhe pronësisë, 

shpërndarja dhe zonat e të mbjellave, blegtorinë, prodhimet bujqësore, numrin e 

gastrave bujqësore, kooperativat, fermat, prodhuesit e pavarur bujqësor, numri i 

fermave sipas madhësisë, numri i veterinerëve, farmacive veterinare, toka nën ujë 

(kundrejt 100% të tokës së punuar), pajisjet bujqësore. Të dhënat mblidhen 

përmes vrojtimeve dhe janë mjaftueshmërisht përfaqësuese për të bërë vlerësim 

statistikor dhe analizë cilësore. Të dhënat gjënden në nivel komune. 

• Drejtoria e Përgjithshme e Pyjeve dhe Kullotave mund të sigurojë informacion 

për pyjet sipas llojeve dhe zonave, shpyllëzimet, përdorimi i pyjeve, pyllëzimet, 

shfrytezimi i pyjeve, zonat e mbrojtura, informacioni gjëndet në nivel bashkie. 

• Ministria e Rregulimit të Territorit dhe Turizmit përpunon informacionin që 

lidhet me planet për zhvillimin e hapësirave dhe zonave të ndryshme, 

informacionin për planifikimin urban si edhe projekte për zhvillimin e hapësirave 

për turizëm dhe informacion në fushën e turizmit. 

• Ministria e Financës dhe zyrat e rretheve të taksave të ardhurave të buxhetit 

dhe financës si struktura për zbatimin e buxhetit të bashkisë: të ardhurat dhe 

shpenzimet, fondet e kushtëzuara dhe të pakushtëzuara, subvencionet dhe 

shpenzimet kapitale.. 

Më poshtë janë renditur burimet kryesore të informacionit në nivel kombëtar: 

• Enti Rregullator i ujrave 

• Enti Rregullator i energjisë 

• Dhoma Shqiptare e Biznesit, Dhoma Shqiptare e Tregtisë dhe Industris, etj. 

• OJQ kombëtare 

• Universitete, insititutet kërkimore; 

• Shoqata Kombëtare e Bashkive 

• Organizata ndërkombëtare dhe programet: Programi i Zhvillimit të Kombeve të 

Bashkuara, delegacion i BE, Banka Botërore, programe dypalëshe etj. 

B) Në nivel rajonal dhe lokal: 

• Autoritete rajonale dhe lokale dhe departamentet/adminitratat e tyre; 

• Strukturat e decentralizuara territoriale të ministrive të ndryshme, zyrat rajonale të 

punësimit në nivel rrethi, seksionet e arsimit në nivel rrethi, seksionet e rrethit 

pranë drejtorive të shëndetit publik të rrethit etc. 

• Agjencitë e zhvillimit rajonal dhe qëndrat e biznesit; 

• Dhomat rajonale të tregtisë dhe industris ; 

• Ndërmarrjet rajonale të infrastrukturës (ujë kanalizime); 

• OJQ aktive në fushat e ndryshme; 

• Kompani dhe firma që operojnë . 

80

Aneks 2: Te dhena te vlefshme ne nivel Rajonal 

Seksioni 

I. Ndarja territoriale 

administraive dhe organet e 

pushtetit lokal 

II. Treguesit e zhvilimit social 

dhe demografik 

1. Popullsia 

2. Shëndeti dhe shërbimet 

shëndetsore 

Niveli territorial 

R- Rajoni 

P- Prefe ktura 

RR - Rrethi 

L- Lokal 

L – INSTAT 

Informacioni aktual 

dhe regjistrimi 

D – MSH, 

SRRDRRSHP, 

INSTAT 

Treguesit Burimet 

Numri i rretheve, bashkive komunave, siperfaqja në kilometra katrore Qeveria rajonale dhe lokale 

Total INSTAT 

Sipas moshës (nga … deri në …..) INSTAT 

Sipas seksit INSTAT 

Sipas arsimit(I lartë, profesional, i mesëm, tetëvjecar , fillor, fillore e pambaruar) INSTAT 

Nën , në dhe mbi moshën aktive INSTAT 

Rritje natyrore e popullsisë INSTAT 

Shkalla e lindjeve e vdekjeve, shkalla e vdekshmërise foshnjore për 1000 lindje INSTAT 

Emigrimi, imigrimi, rritje mekanike e popullsisë INSTAT 

Do të thotë ndryshim vjetor në % (me grupe 0-14, 15- 64, 65+) INSTAT 

Do të thotë ndryshim në krahun e punës në % (meshkuj, femra) INSTAT 

Numri i njësive të shërbimeve shëndetsore sipas tipeve MSH, SRRDRRSHP 

Numri i pacientëve që i shërbehet MSH, SRRDRRSHP 

Numri i doktorëve të përgjithshëm MSH, SRRDRRSHP 

Numri i dentistëve MSH, SRRDRRSHP 

Numri i farmacistëve MSH, SRRDRRSHP 

Numri i shtretërve në njësitë e shërbimit publik MSH, SRRDRRSHP 

Tregues të vdekshmërise foshnjore INSTAT 

81

Seksioni 

3. Arsimi dhe trajnimi 

4. Shërbimet Publike 


R- Rajoni 


RR - Rrethi 

L- Lokal 

R – INSTAT 

RR – MAS 

RR, L – SANRR 

L – MPCS, ZPRRL 

R – INSTAT 


Shkalla e vdekshmërise së nënave (për 100 000 fëmijë të lindur) INSTAT 

Numr i i njësive të arsimit (kopshte sholla fillore dhe tetvjecare), numri I nxënësve, 

numri i mësuesve të kopshteve, mësuesve, nxënësve për klasë dhe nxënësve për 

mësues 

Niveli arsimor i mësuesve SANRR 

INSTAT, MAS, SANRR 

Numri i rregjistrimeve në shkollat fillore ,tetvjecare dhe të mesme INSTAT, MAS, SANRR 

Numri i popullsis ë nga 15-19 që ndjekin shkollë tetvjecare INSTAT, MAS, SANRR 

Niveli i analfabetizmit per personat mbi 15 vjec e siper INSTAT 

Niveli arsimor: i ulët (arsimi fillor), I mesëm (arsimi tetvjecar), i lartë (niveli i tretë) 

- % te popullsise nga 25-64 vjec 


Pjesemarrja e të rinjve nga 19-24 në arsim (%) INSTAT, MAS, SANRR 

Pjesmarrja e të rinjve (15-19) në arsimin profesional dhe në trajnim (%) INSTAT, MAS, SANRR 

Pjesa e popullsis ë mosha 18-24 që kanë arsim fillor dhe nuk janë përfshirë në 

arsimim apo trainim (%) 


Pjesmarrja e popullsisë mosha 24-64 në arsimim (%) INSTAT, MAS, SANRR 

Arsimimi i grup moshave 25-59 (% kundrejt totalit) INSTAT, MAS, SANRR 

Lënia e shkollës para kohe pa arsimim apo trajnim të mëtejshëm INSTAT, MAS, SANRR 

Shpenzimet buxhetore të Ministris së Arsimit INSTAT, MAS 

Investimet buxhetore në arsim INSTAT, MAS 

Numri i kolegjeve dhe institucioneve të arsimit të lartë, numri i studentëve, numri i 

stafit të mësuesve 


Numri I personelit të punësuar në sektorin e shërbimeve INSTAT, MPCS 

Vëndë në dispozicion në institucionet e shërbimit social INSTAT, MPCS, ZPRRL 

82

Seksioni 

5. Banesat 

III. Tregu i punësimit dhe i 

punës 


R- Rajoni 


RR - Rrethi 

L- Lokal 

L – INSTAT 

Të dhënat e 

regjistrimit 

D – INSTAT 

L – ZPRRL, 

MPCS, 


Jetëgjatesia -meshkuj femra INSTAT 

Numri i banesave INSTAT 

Struktura e banesave sipas pronësisë INSTAT 

Numri i familjeve INSTAT 

Sipërfaqja në përdorim dhe siperfaqja dysheme m2 INSTAT 

Dëndësia e banorëve(për/ha) INSTAT 

Numri i banorëve për banesë INSTAT 

Banesat e pajisura me të gjitha pajisjet INSTAT 

Numri i familjeve që ju mungojnë shërbimet bazë (elektricitet, ujë dhe ngrohje) INSTAT 

Të punësuarit në sektorin publik/ sektorin privat INSTAT, MPCS, ZPRRL 

Të punësuarit në sektorët ekonomikë dhe degët e tyre INSTAT, MPCS, ZPRRL 

Të vetëpunësuar (% e numrit total të personave të punësuar ) INSTAT, MPCS, ZPRRL 

Të punësuar në biznese familjare (% e numrit total të personave të punësuar) INSTAT, MPCS, ZPRRL 

Popullsi aktive INSTAT, MPCS, ZPRRL 

Personat e papunësuar (totali, sipas moshës,seksit, arsimit, sipas periudhës INSTAT, MPCS, ZPRRL 

Shkalla e papunësimit – (papunësi/popullsi aktive x 100) – total, femra , të rinj INSTAT, MPCS, ZPRRL 

Shkalla e papunësisë afatgjatë (% e popullsisë aktive) INSTAT, MPCS, ZPRRL 

Shkalla e papunësisë afatgjatë (% e papuneve) INSTAT, MPCS, ZPRRL 

Nu mri i vëndeve të lira – të zëna, jo të zëna INSTAT, MPCS, ZPRRL 

Shpenzimet për masat lidhur me tregun e punës INSTAT, MPCS, ZPRRL 

Të vetpunësuar (% kundrejt numrit total të personave të punësuar) INSTAT, MPCS, EODL 

83

Seksioni 

IV. Të ardhuart dhe niveli i 

varferisë 

1. Të ardhurat dhe shpenzimet e 

popullsisë 

2. Niveli I varfërise 

V. Gjinia 

VI. Treguesit ekonomik 

1. Zhvillimi Ekonomik 


R- Rajoni 


RR - Rrethi 

L- Lokal 

R - INSTAT 

R – INSTAT 

L – Sipas shtresës 

me LSMS 

R – INSTAT 

L - EODL, MPCS, 

ESDL, MASH, LA 

L – LA 

R - INSTAT 


Të punësuar në bizneset familjare (% kundrejt totalit të numrit të personave të 

punësuar) 

Numri i personave të punësuar në pozicione që kërkojnë nivel të lartë aftësish 

(menaxher, profesionistë dhe teknikë) (% kundrejt totalit të numrit të personave të 

punësuar) 

Paga mesatare vjetore në sektorin publik INSTAT 

Paga mesatare vjetore sipas sektorëve dhe degëve ekonomike INSTAT 

Të ardhurat për familje (total dhe sipas burimeve) dhe të ardhurat mesatare për cdo 

antar te familjes 

Shpenzimet per familje (total dhe sipas burimeve) dhe te ardhurat mesatare per cdo 

anëtar të familjes 

INSTAT, MPCS, EODL 

INSTAT, MPCS, EODL 

INSTAT 

INSTAT 

%, e nivelit varferisë (pjesa e popullsisë që jeton nën nivelin e varfërisë) INSTAT 

%, pjesa e popullsisë që jeton nën nivelin e varfërise për tre vjet me rradhë INSTAT 

Pjesa e familjeve në të cilën asnjë antar nuk është i punësuar në total me numrin e 

familjeve në të cilët të paktën një antar është i punësuar 

INSTAT 

Numri i familjeve që përfitojnë nga ndihma ekonomike MPCS, DMSR, LA 

Punësimi, papunësia shkalla e aktivitetit ekonomik shpërndarja e të punësuarve 

sipas sektorëve, pagave, shkallës së mbulimit nga niveli arsimor sipas seksit 

INSTAT 

Prodhimi i përgjithshëm bruto INSTAT 

Numri i kompanive të regjistruara /që operojnë (total dhe sipas formës së pronësisë INSTAT, LA 

Numri i kompanive që veprojnë dhe operojnë sipas sektorëve më të mëdhej të 

ekonomis ë 

INSTAT, AL 

Numri i kompanive (mikro, të vogla, të mesme, të mëdha) INSTAT, AL 

84

Seksioni 

2. Aftësia përshtatese dhe prija 

drejt sipërmarrjes 

3. Industria 

4. Bujqësia 


R- Rajoni 


RR - Rrethi 

L- Lokal 

L - AL 


Ndërmarrje aktive sipas aktivitetit ekonomik INSTAT, AL 

Ndërmarrje aktive sipas formës ligjore INSTAT, AL 

Investimet e huaja ANIH 

Volumi i prodhimit sipas sektorëve në degët e ekonomisë INSTAT, AL 

Shpenzimet për rinovim dhe zhvillim dhe rinovimi i teknologjis ë sipas sektorëve MASH 

Niveli i aftësise të punonjësve MPCS 

Numri i ndërtesave të biznesit AL 

Numri i kompanive të reja dhe strukturat sipas sektorëve AL 

D - INSTAT Struktura sipas klasifikimit të sektorëve nga NSI INSTAT 

R - INSTAT Volumi i prodhimit INSTAT 

D – INSTAT 

L – AL 

D – INSTAT 

L – MBSH 

Madhësia e kompanive INSTAT, AL 

Përdorimi i tokës sipas tipit të përdorimit –tokë bujqësore, pyjet kullotat dhe 

livadhet, të tjera 

INSTAT, MBSH 

Tokë bujqësore e kultivuar, total dhe sipas tipit të kultivimit (në ha) INSTAT, MBSH 

Tokë bujqësore e kultivuar, total dhe sipas formës së pronësisë (në ha) INSTAT, MBSH 

Llojet e tokave ku janë mbjellë të lashtat (në ha) INSTAT, MBSH 

Prodhimi i të lashtave kryesore bujqësore sipas tipeve INSTAT, MBSH 

Shitja e prodhimit nga fermat dhe mënyra e punimit të tokës INSTAT, MBSH 

Numri i njësive bujqësore- tokë private fermë prodhues të pavarur bujqësor INSTAT, MBSH 

Numri i tokave bujqësore që përdorin kanalet vaditëse dhe plehërim INSTAT, MBSH 

Numri i pemëve frutore INSTAT, MBSH 

Fermat blektorale sipas tipeve INSTAT, MBSH 

Numr i gjësë së gjallë sipas tipeve (peë kokë) INSTAT, MBSH 

85

Seksioni 

6. Ndërtimi 

7. Tregtia dhe shërbimet 

8. Turizmi 

VII. Infrastruktura 

1. Infrastruktura e transportit 


R- Rajoni 


RR - Rrethi 

L- Lokal 

D – INSTAT 

L – LA 

D – INSTAT 

L – LA 

D - INSTAT 


Zonat e kullotave, strukturat dhe kapacitetet DPPK, MBSH 

Volumi i prodhimit në mbarështimin e gjësë së gjallë MBSH 

Numri i njësive bujqësore – toka private ferma prodhues të pavarur bujqësor INSTAT, MBSH 

Numri i fermave sipas madhësisë, mini, e vogël, e mesme, e madhe INSTAT, MBSH 

Sipërfaqja mesatare për njësi /masa mesatare e parcelave INSTAT, MBSH 

Numri i veterinerëve dhe farmacive veterinare INSTAT, MBSH 

Toka nën ujë (% kundrejt sipërfaqes së plantacioneve) INSTAT, MBSH 

Pajisjet bujqësore INSTAT, MBSH 

Numri i banesave të ndërtuara INSTAT, AL 

Ndërtesat e reja sipas ndërtimit lejeve dhe bashkive siperfaqja në mijra m2 vlera e 

përafert në (mill. Lek) 

INSTAT, AL 

Investime në ndërtesa publike dhe për biznesin INSTAT 

Zona tregtare sipas tipeve (ushqimore, artikuj të prodhimit, njësitë e shërbimit 

ushqimor etj) 

INSTAT, AL 

Punishte dhe zonat e shërbimit INSTAT, AL 

Numri i turistëve INSTAT 

Numr i i hoteleve dhe mjeteve të strehimit, shtretër, restorante, etc. INSTAT 

Numri i turistëve që rrijnë një natë (përfshirë turistët e huaj) INSTAT 

D - DPPK Numri i gjuetarëve të huaj DPPK 

L –AL Numri i zyrave agjencive që nxisin turizmin AL 

L - AL 

Rrjeti rrugor sipas kategorive të rrugëve në km, mirëmbajtja INSTAT, AL 

Rrjeti hekurudhor në km përfshirë rrjetin elektrifikuar dhe shinat dyshe INSTAT, AL 

Portet- tipet, kapaciteti, numri i pasagjerëve dhe i ngarkesave INSTAT, AL 

86

Seksioni 

2. Infrastruktura e 

telekomunikacionit 

3. Furnizimi me energij dhe rrjeti 

i ngrohjes në rreth 

4. Furnizimi me ujë dhe 

kanalizimet 


R- Rajoni 


RR - Rrethi 

L- Lokal 

L - LA 

ERRU 


Aeroporte (tipet, kapaciteti, numri i pasagjerëve dhe i ngarkesave) pikat e kalimit 

kufitar 

INSTAT, AL 

Trafiku i mallrave (në t/km) – sipas tipit të transportit INSTAT, MTT 

Trafiku i pasagjerëve (në pasagjer/km) – sipas tipit të transporteve INSTAT, MTT 

Numri i zyrave postare, telegrafike dhe telefonike (përfshirë dixh ital) INSTAT, MTT 

Kapaciteti i shërbimeve telefonike INSTAT, MTT 

Numri i zyrave të poste-telefonit (zyrë, shtëpi) INSTAT, MTT 

Pjesmarrja relative e linjave dixhitale telefonike krahasuar me totalin e linjave 

telefonike ne % 

INSTAT, MTT 

Numri i siguruesve të internetit INSTAT 

Numri i abaonentëve të TV INSTAT 

Konsumi specifik i energjisë total KESH 

Konsumi specifik i energjisë në sektorin e banesave KESH 

Numri i banesave në rreth me ngrohje KESH 

Qëndrat e banimit që kanë të siguruar furnizimin me ujë dhe kanalizimet AL 

Gjatësia e linjave të rrjetit të furnizimit me ujë (në km) 

Sasia e furnizimit me ujë (mijra kubikë në ditë) AL 

Furnizimi me ujë brënda banesës ERRU, AL 

Ujë i rrjedhshëm në ditë mesatare ERRU 

Njerëz që nuk kanë mundësi të vazhdueshme për ujë të pijshëm AL 

Konsumi i ujit total me shishe pa shishe në sektorin publik dhe në banesa ERRU 

Qëndrat e banimit dhe pjesa e popullsis ë që jeton në një regjim me racion të ujit AL 

Pjesa e popullsis ë që ka mundësi për furnizim qëndror me ujë dhe kanalizime AL 

87

Seksioni 

VIII. Infrastruktura për 

mbështetjen e biznesit 

IX. Urbanizimi 

X. Kultura dhe sportet 


R- Rajoni 


RR - Rrethi 

L- Lokal 

L –AL 

AL 

L - AL 


Gjatësia e rrjetit të kanalizimeve (në km) R/LUB 

Përpunimi i ujrave të zeza dhe evakuimi (mijë kub/m) R/LUB 

Fabrika të përpunimit të ujit të pijshëm (kapaciteti madhësia e popullsis ë të cilës 

shërbehet) 

Numr i i kompanive në fushën e biznesit dhe në shërbimet e konsulencës AL 

Shërbimet bankare dhe financiare AL 

Agjencitë rajonale të zhvillimit AL 

Numri i qyteteve dhe fshatrave AL 

Popullsia urbane rurale INSTAT 

Numri i teatrove, kinemave muzeve, librarive, shtëpive të leximit, galerive etc. AL 

Numri i klubeve sportive, numri i sportistëve të regjistruar AL 

XI. Mjedisi L - DPPK Zonat e mbrojtura DPPK 

1. Pyjet 

L - DPPK 

Shpyllëzimi vjetor (totali në km2 dhe ndryshimi vjetor i stokut të pyjeve në %) DPPK, MBU 

Pyjet sipas tipeve dhe zonave DPPK, MBU 

Ripyllëzimi (ha) DPPK, MBU 

Shfrytëzimi i pyjeve DPPK, MBU 

Zonat e mbro jtuar (ha) DPPK, MBU 

2. Degradimi i tokës 

L - DPPK, M BU, 

MM 

Toka e lënë djerrë, tokë e ndotur, tokë e gjelbër DPPK, MBU, MM 

3. Mbeturinat Mbeturinat e ngurta përfshirë paketimet, industrialet, familjare, materialet e 

rrezikshme 

MM 

4. Ndotjet 

Treguesit e ndotjes në varësi të vëndndodhjes (ajri uji toka) dhe burimi i ndotjes MM 

Treguesit e problemeve të mjedist antropogjenik- mbrojtja, rindërtimi, higjena dhe 

siguria etc. 

AL 

MoE 

88

Akronimet: 

INSTAT – Institute of National Statistics – Instituti I Statsitkave kombëtare 

MAS– Ministria e Arsimit dhe Shkencës 

SANRR – Seksioni I Arsimit në nivel Rrethi 

MSH – Ministria e Shendetsisë 

SRRDRRSHP – Seksioni I Rrethit pranë Drejtorisë së Rrethit të shëndetit Publik 

MPCS – Ministria e Punes dhe Çështjeve Sociale 

DMSR – Drejtoria Mirëqënies Sociale në Rajon 

ZPNRR– Zyrat e Punës në nivel rrethi, 

MBU – Ministra e Bujqësisë dhe Ushqimit 

DPPK – Drejtoria e Përgjithshme e Pyjeve dhe Kullotave 

MTT – Ministria e Transportit dhe Telekomunikacionit 

MM – Ministria e Mjedisit 

AL/R– Administrata Lokale/Rajonale dhe departamentet e saj 

KESH – Komiteti Kombëtar I Energjisë 

ANIH - Agjencia për Nxitjen e Investimeve të Huaja 

ERU– Enti Rregullator I Ujit 

SHKLR– Shërbimi komunal lokal dhe rajonal 

89

Aneks 3: Programet e Financimit Direkt te Donatorëve në Shqipëri 23 

Institucionet mikrofinanciare. Mikrofinancimi konsiderohet si një formë e parafinancimit të NMV ose bizneseve individuale. Mikrofinancimi 

sigurohet nga tetë institucione të mikrokreditimit që veprojnë në Shqipëri. 

Fondet me pjesmarrje me aksione (equity). Aktualisht ka dy fonde të tilla që veprojnë në Shqipëri: 

� Fondi Shqiptaro Amerikan i Ndërmarrjeve (AAEF), i krijuar me fondet e Qeverisë Amerikane 

� Fondi Shqiptar i Rindërtimit të Ndërmarrjeve (AREF), i krijuar me fondet e BERZH dhe Qeveria Italiane. 

Një fond i tretë me pjesmarrje me aksione fondi i Asistences për Ndërmarrjet e Vogla (SEAF), vepron me zyrat e tij në Kroaci por nuk ka pasur 

ndonje veprimtari konkrete në Shqipëri deri tani. 

Agjencitë e zhvillimit. Ka një numër agjencish zhvillimi që veprojnë në Shqipëri. Pjesa dërrmuese e tyre kanë zyrat ose perfaqësimet e tyre 

lokale në Tiranë ndërsa të tjerët veprojnë nëpërmjet zyrave qëndrore. Pjesa më e madhe e agjencive të përfshira në këtë guidë sigurojnë 

mbështetje të tipit këshillime dhe asistencë teknike. 

Bankat e zhvillimit të cilat sigurojnë mbështetje për sektorin privat në Shqipëri si Banka Europiane për Rindërtim dhe Zhvillim (BERZH) dhe 

Banka e Zhvillimit të Këshilli të Europës (CoEDB). Duke patur parasysh natyrën e punës, Korporata Financiare Ndërkombëtare (IFC) 

gjithashtu përfshihet në këtë group. 

Duhet të mbahet parasysh se pervec institucioneve financiare të donatoreve që u përmëndën në këtë guidë reference ka edhe 14 banka tregtare në 

Shqipëri që mbështesin zhvillimin e biznesit me skemat e tyre të kreditimit. 

23 Reference Guide on Donor Direct Financing Programs in Albania, UNDP. Tirana, 2003 

91

Aneks 4: Strategjitë Kombëtare dhe Sektoriale të aprovuara nga KM 

Emri Institucioni 

përgjegjës 

1. Strategjia 

Kombëtare për 

Zhvillimin 

Ekonomik dhe 

Social (SKZHES ) 

2. Raporti i zbatimit 

për vitin 2002 

3. Plani i Qeverisë 

Shqiptare për 

Integrimin Europian 

KM 2000 

Viti I 

aprovimit 

nga Këshilli 

I 

Ministrave 

2003 

Përmbledhje e shkurtër 

Strategjia Komb ëtare për Zhvillimin Ekonomik dhe Social përbën dokumentin bazë që përcakton 

objektiva afatgjata për zhvillimin ekonomik dhe social të Shqipëris ë si edhe planin për masat përparësore 

publike që duhet të ndërmerren për të arritur këto objektiva 

Raporti bëri një analizë të zbatimit të masave përparësore publike dhe matësave të shkallës deri ku këto 

objektiva janë realizuar në 2002, objektivat dhe programi i masave përparësore publike për periudhën afat 

mesme dhe afat -gjata 2003- 2006 si edhe në 10-15 vitet e ardhshëm. Këto objektiva u përpunuan në 

përputhje me kërkesat për integrim Europian dhe Objektivat e Zhvillimit të Mileniumit. 

Obejktivat afatgjata të strategjis ë janë: 

- Të paktën një dyfishim i PPB për frymë deri në vitin 2015 shoqëruar me zgjerimin dhe përfshirjen 

rajonale në shkallë të gjërë. 

- Përgjysmimin e shkallës aktuale absolute të varfëris ë deri në zhdukjen e varfëris ë ekstreme 

- Regjistrimi i përgjithshëm në arsimin bazë, 90% në shkollat tetëvjecare, dhe jo më pak se 13,5 vite 

arsimimi 

- Përgjysmim i treguesve aktuale të vdekshmërise foshnjore dhe sëmundjeve të diaresë 

KM 2002 Ky plan strategjik përfshin pjesën vizionare të objektivave strategjikë dhe pjesën operacionale që mbulon 

në detaje aktivitete për realizimin e këtyre objektivave. Ky plan realizon ndarjen e proçesit të integrimit në 

tre etapa kryesore : 

1. Etapa afatshkurtër- deri në hyrjen në negociata 

2. Etapa afatmesme -periudha e negociatave 

3. Etapa aftagjate - nënshkrimi i marrëveshjes dhe zbatimi i saj 

92


Komb ëtare e 

Teknologjis ë së 

Informacionit dhe 

Komunikimit në 

Shqipëri (ITCS) 

Ministri I 

Shtetit pranë 

kryeministrit 

2003 Strategjia përshkruan objektivat e përgjithshme të zhvillimit të ITCS dhe përcakton numrin e veprimeve 

strategjike që shërbejnë për të arritur këto objektiva të përgjithshme. 

Objektivat dhe nënobjektivat e ITDS janë : 

Seksioni I: Qeveria si promovuese, hartuese e legjislacionit dhe përdorues i ICT 

Objektivi 1: Pro-aktiv, politika të ICT komb ëtare të koordinuara mirë 

Objektivi 2: Krijimi i një mjedisi legjislativ mbështetës për ICT 

Objektivi 3: Shërbime qeveritare dhe publike , të efektsheme, transparente dhe përgjegjëse 

Nën objektivi 3.1: Shërbimet E-government të institucioneve qeveritare në nivel qëndror 

Nën objektivi 3.2: Shërbimet E-government të administratës në nivel rajonal dhe lokal 

Seksioni II: Përdorimi i ICT për Arsimin, Studi met kërkimore dhe Shërbimet shëndetsore dhe 

Sociale 

Objektivi 4: Nxitja e mësimit bazë të kompjuterit 

Objektivi 5: Krijimi i një grupi specialistësh të kualifikuar të ICT; 

Objektivi 6: ICT në shërbimet shëndetsore dhe sociale 

Objektivi 7: Mbështetje e zhvillimit të përmbajtjes dhe aplikimeve përkatëse në nivel lokal 

Seksioni III: Ngritja e Infrastrukturës së Nevojshme për një Shoqëri Informacioni të Hapur 

Objektivi 8: Krijimi i një sektori të telekomunikacionit të liberalizuar dhe konkurues 

Objektivi 9: Zhvillimi i infrastrukturës ICT në Shqipëri 

Seksioni IV: Nxitja e zhvillimit Ekonomik në sektorin Privat 

Objektivi 10: Zhvillimi i sektorit të ICT si Sektor Prodhimi 

Objektivi 11: Mbështetja e Biznesit Elektronik 

Seksioni V: Sigurimi i lidhjes së strategjisë së ICT kontekstin rajonal dhe Evropian 

Objektivi 12: Pjesmarrje aktive me iniciativat rajonale në Evropen Juglindore; 

Objektivi 13: Pjesmarrje aktive me iniciativat rajonale në BE; 

Objektivi 14: Monitorimi i zhvillimeve të ICT Shqiptare në kontekstin rajonal dhe shqiptar. 

5. Strategjia Ministia e 2002 Qeveria Shqiptare është e ndërgjegjëshme për rëndësinë e madhe strategjike të zhvillimit të sektorit privat 

93

Afatmesme e 

Zhvillimit të 

Ndërmarrjeve të 

Vogla dhe të Mesme 

(NMV) 

6. Strategjia e nxitjes 

së Eksporteve 

(nxitja/mbështetja 

dhe plani I veprimit 

për zbatimin e saj). 

Ekonomise në Shqipëri, dhe veçanërisht të sektorit të SME-ve i cili mund të konsiderohet si forca kryesore për rritjen 

e shpejtë të prodhimit dhe punësimit në vënd. 

Ministria e 

Ekonomise 

Objektivat Strategjikë të SME-ve 

Objektivi Kryesor 

Krijimi i nje klime pozitive të zhvillimit të biznesit me qellim që të mundësojë zhvillimin e shpejtë të SMEve 

në Shqipëri. 

Objektivat Specifike 

1. Inkurajimi / mb ështetja e ndërmarrjeve ekzistuese 

2. Përkrahja e krijimit të bizneseve të reja 

3. Transformimi i tregtarëve në investitorë në njësitë prodhuese 

4. Orientimi i prodhimit për eksport 

5. Përkrahja e ndërmarrjeve të përbashkëta në nivelin e SME-ve 

Masat për Arritjen e ketyre Objektivave 

Me qëllim arritjen e objektivave të mësipërme, në mënyrë të vazhdueshme duhet që të ndërmerren një sërë 

hapash konkretë që të mbështesin në mënyrë efektive njëri-tjetrin. Ato do të konsistojnë në: 

• Forcimin dhe zhvillimin institucional 

• Krijimin e një kuadri të përshtatshëm ligjor dhe fiskal 

• Përmirësimin e drejtimit operativ të NMV-ve 

• Përmirësimin e sistemit të kreditimit të NMV-ve 

Përkrahjen e një zhvillimi të ekuilibruar ndërmjet rajoneve dhe ndërmjet sektorëve. 

2002 Strategjia e objektivave të nxitjes së eksporteve: 

Objektivat ekonomike dhe Sociale: 

• Ruajtja e rritjes ekonomike (GDP) me anë të rritjes së eksporteve, 

• Përmiresimi i bilancit tregetar duke subvencionuar importet dhe ngritjen e të ardhurave nga 

eksportet, 

• Hapja e vëndeve të punës përmes rritjes së eksporteve, 

• Rritja e mirëqënies sociale dhe mirëqënies në përgjithësi. 

Objektivat teknike: 

94


Kombëtare për 

Sektorin e Energjisë 


Industrise dhe 

Energjis ë 

• Sigurimi i konkurencës ndërkombëtare edhe në tregun lokal, 

• sigurimi i shfrytëzimit të qëndrueshëm të burimeve natyrore, 

• Rritja prodhimit me vlere të shtuar nëpërmjet nënkontraktimeve dhe diversifikimit të eksporteve, 

• krijimi i burimeve të reja të të ardhurave nëpërmjet diversifikimit të prodhimeve dhe tregjeve, 

• realizimi i integrimit në ekonominë botërore (rajonale dhe tregjet e BE, ËTO), 

• krijimi i partenritetit publik privat si një garanci për një rritje ekonomike të qëndrueshme. 

Elementet e Politikave të Strategjisë të Nxitjes së Eksporteve Shqiptare 

• Krijimi i kushteve nxitëse- detyrë për qeverinë 

• Krijimi i sherbimeve të orientuara nga biznesi – një detyrë për institucionet e shërbimit publik dhe 

privat 

• Përmirësimi dhe orjentimi i prodhimit të kërkesave të tregut – një detyrë për komunitetin e biznesit 

2003 Strategjia për zhvillimin e sektorit të energjis ë është një dokument që analizon dhe rekomandon 

ndryshimet e nevojshme që duhet të bëhen për të rritur sigurimin e furnizimit me energji dhe optimizimin e 

burimeve të energjis , e për të përmbushur kërkesat dhe për të ralizuar zhvillim ekonomik të qëndrueshëm. 

Meqënëse ndryshimet në sektorin e energjis ë nuk janë spontane, procesi i ristrukturimit të sektorit të 

energjis ë ka nevojë për hapa thelbesorë. 

Strategjia Komb ëtare e Energjis ë përfshin aspekte teknike , financiare, ekonomike, ligjore, organizative 

institucionale të mjedisit, për të përgatitur kuadrin e nevojshëm për një integrim të lehtë dhe të kufizuar të 

sistemit shqiptar në sistemin rajonal dhe evropian të energjis ë. 

Synimi i Strategjis ë Komb ëtare të Energjis ë është të zhvillojë një sektor efektiv të energjis ë i cili: 

• Garanton sigurimin e furnizimit me energji në përgjithsi dhe elektricitet në veçanti, 

• Nxit përdorimin ekonomik dhe efiçent të energjis ë me një ndikim minimal mjedisor për të mbështetur 

zhvillimin e qëndrueshëm të të gjithë sektorëve ekonomik. 

Objektivi primar i Strategjisë Kombëtare të Energjisë është: 

Ristrukturimi i sektorit të energjisë bazuar në parimet e ekonomsë së tregut dhe zhvillimin e politik ës 

moderne të energjisë. 

Objektivat specifike të Strategjisë Kombetare të Energjisë janë: 

1. Rritja e sigurimit dhe qëndrueshmëris ë të furnizimit me energji në përgjithësi dhe elekrtricitetit në veçanti 

95

8. Strategjia e 

Punësimit dhe e 

Trajnimit 

Profesional (SPTP) 


Punës dhe 

Çështjeve 

Sociale 

në nivel komb ëtar dhe rajonal; 

2. Krijimi i një sektori energjie efiçent nga aspekte teknike dhe financiare; 

3. Krijimi i një rrjeti rregullator dhe institucional për ristrukturimin e kompanive të energjisë; 

4. Rritja e efikasitetit të energjisë në gjenerimin/prodhimin dhe përdorimin final të energjisë me synim 

minimizimin e ndotjes së mjedisit; 

5. Optimizimi i sistemit të furnizimit me burime energjie mbi bazën e parimit të planifikimit të kostos me të 

ulët dhe ndotjen minimale të mjedisit; 

6. Rritje e konsiderueshme e investimeve në sektorin e energjisë nëpërmjet kapitalit të mbledhur nga 

Institucionet Financiare Ndërkombëtare si edhe nga kapitali privat; dhe 

7. Krijimi i një tregu konkurues elektrik sipas kërkesave të BE për reformën në sektorin e elektricitetit 

(direktiva 96/92 BE) dhe detyrimet e Shqipërisë në përputhje me memorandumin e Athinës (nentor 15 

2003) për të mbështetur integrimin në sektorin e energjisë në tregun rajonal të Evropës Juglindore të 

elektricitetit dhe interkoneksionet me UCTE . 

2003 Qëllimi i SPTP është përcaktojë masa konkrete që do të ndërmerren për të përmirësuar sistemin dhe 

politikat aktive të qeveris ë në tregun e punës. 

Më parësoret jane aktivitetet e mëposhtme dhe masat në fushën e shërbimeve të punësimit: 

- Forcimi, zhvillimi dhe përmiresimi institucional i shërbimeve të punesimit 

- Ngritja e një sistemi modern dhe unik i shërbimeve të punësimit në të gjithë vëndin duke përmirësuar 

dhe zhvilluar metodën e punës dhe aftësitë drejtuese të stafit 

- Ngritja dhe zhvillimi i marrëdhënjeve të forta të partneritetit me faktorë të tjerë të tregut të punës 

veçanërisht me partnerët sociale 

Aktivitetet më të rëndësishme dhe masat në fushën trajnimit profesional janë: 

- Ngritja dhe shpërndarja gjeografike e rrjetit të trajnimit profesional 

- Rritjen e kapacitetit të qëndrave të trajnimit profesional publik 

- Modernizimi i kurrikulave dhe ngritja e një sistemi të standarteve, vlerësimeve dhe çertifikimeve 

Në fushën e zhvillimit të ndërmarrjeve dhe krijimit të punësimit strategjia përcakton: 

- Prioritetet e zhvillimit sektorial dhe rajonal të NMV për të mbështetur hapjen e vëndeve tëe reja të 

punës ; 

- Institucionet lokale të ndërmjetësimit – mjete për zhvillimin e biznesit; 

- Nxitja e zhvillimit potencial të NMV; 

96

9. Strategjia për 

Zhvillimin e Sektorit 

te Bujqësise dhe 

Ushqimit 

10. Strategjia për 

Zhvillimin e Sektorit 

të Pyjeve dhe të 

Kullotave 

11. Strategjia e Sektorit 

të Zhvillimit të 

Turizmit në Shqipëri 

12. Stregjia Kombëtare 

e Veprimit për 

Mjedisin 


Bujqësise dhe 

Ushqimit 

Drejtoria e 

Përgjithshme e 

Pyjeve dhe e 

Kullotave 


Ndërtimit dhe 

Turizmit 


Mjedisit 

- Forcimi i rolit të aktorëve kryesorë për zhvillimin e NMV 

- Objektivat për përmirësimin e aktiviteteve të kreditimit. 

2003 Strategjia paraqet objektivat kryesore përparësitë treguesit e objektivave dhe masat për zhvillimin e 

bujqësis ë dhe ushqimit gjatë periudhës 2003-2006. 

Po pergatitet 

Elementët kryesorë të strategjis ë përfshijnë zhvillimin e : 

- Reformës së tokës; 

- Përdorimi i tokës bujqësore 

- Mekanizimin e shërbimeve në bujqësi 

- Rritjen e prodhimit të blegtorisë; 

- Shërbimi veterinar dhe të tjera; 

- Akua-kulturë; 

- Sektori i përpunimit të ushqimit; 

- Mundesi për kreditim për zhvillimin e sektorit 

Strategjia përfshin objektivat kryesore dhe përparësitë e zhvillimit të tipeve të ndryshme të turizmit në 

Shqipëri. 

Ajo parashtron masat për nxitjen e zhvillimit aktiv të turizmit dhe përdorimin më të mirë të mundësive 

potenciale të sektorit. 

2001 Startegjia u zhvillua në 1999 dhe u aprovua nga KM në 2001. 

Synimi kryesor i strategjis ë është që të përcaktohen objektivat kryesorë dhe përparësitë e mbrojtjes së 

mjedisit dhe të ofrojnë një plan veprimi për përmbushjen e tyre në planin aftat shkrutër afatmesëm dhe 

afatgjatë . 

97

Aneks 5: Dokumente ligjore qe mbulojne qeverisjen dhe 

zhvillimin rajonal dhe lokal. 

1. KUSHTETUTA, ratifikuar në 1998 me një kapitull të veçantë për pushtetin lokal 

2. LIGJI Nr. 8405, datë 29.07.1998 “MBI PËRPILIMIN DHE ZBATIMIN E 

BUXHETIT TË SHTETIT NË REPUBLIKËN E SHQIPËRISË” 

3. LIGJI Nr. 7971, datë 26.07.1995 “PËR PROKURIMIN PUBLIK” 

4. LIGJI Nr. 8405, datë 17.09.1998 “PËR PLANIFIKIMIN URBAN” 

5. LIGJI datë 28.12.1998 “PËR SISTEMIN E TAKSAVE NE REPUBLIKËN E 

SHQIPËRISË ” 

6. LIGJI datë 28.12.1998 “PËR PROCEDURAT E TAKSAVE NË REPUBLIKËN E 

SHQIPËRISË ” 

7. LIGJI Nr. 8503, datë 30.6.1999 “PËR TE DREJTËN PËR DOKUMENTAT 

ZYRTARE” 

8. LIGJI Nr. 8652 datë 31.7.2000 “MBI ORGANIZIMIN DHE FUNKSIONIMIN E 

QEVERISJES LOKALE” 

9. LIGJI Nr. 8653 datë 31.7.2000 “MBI NDARJEN ADMINISTRATIVE 

TERRITORIALE TËQEVERISE VENDORE NE REPUBLIKËN E SHQIPËRISË ” 

10. LIGJI Nr. 8744 datë 31.7.2000 “MBI ORGANIZIMIN DHE FUNKSIONIMIN E 

BASHKISE SE TIRANES” 

11. LIGJI Nr. 8744 datë 22.2.2001 “MBI TRANSFERIMIN E PASURIVE TE 

PALUAJTSHME PUBLIKE TE SHTETIT TEK NJESITE E PUSHTEIT VENDOR” 

12. LIGJI Nr. 8752 datë 26.03.2001 “MBI NGRITJEN DHE FUNKSIONIMIN E 

STRUKTURAVE PER ADMINISTRIMIN DHE MBROJTJEN E TOKES” 

13. LIGJI Nr. 8872 datë 29.02.2002 “MBI ARSIMIN DHE SFONDIN DHE 

PROFESIONAL NE REPUBLIKËN E SHQIPËRISË ” 

14. LIGJI Nr. 8934 datë 5.9.2002 “PËR MBROJTEN E MJEDIST” 

15. LIGJI Nr. 8908 datë 6.6.2002 “PËR DISA NDRYSHIME NE TE LIGJIT NR. 8308 

DATE 18.3.1998 “PËR TRANSPORTIN RRUGOR” 

16. LIGJI Nr. 8978 datë 12.12.2002 “MBI TAKSAT LOKALE TE BIZESIT TE VOGEL” 

17. LIGJI Nr. 8979 datë 12.12.2002 “PËR AMENDAMENTET DHE SHTESAT NE 

LIGJIN Nr. 8438 date 28.12.1998 “MBI TE ARDHURAT NGA TAKSAT” ME 

NDRYSHIMET PERKATESE” 

18. LIGJI Nr. 8980 datë 12.12.2002 “PËR DISA NDRYSHIME TE LIGJIT nr.8560 datë 

22.12.1999 “PËR PROCEDURAT E TAKSAVE NE REPUBLIKËN E SHQIPËRISË 

19. LIGJI No. 8982 datë 12.12.2002 “MBI SISETEMIN E TAKSAVE LOKALE” 

20. LIGJI NR. 8991 datë 23.1.2003 “Për disa ndryshime dhe shtesa në ligjin nr. 8405 datë 

17.9.1998 “MBI PLANIFIKIMIN URBAN” ndryshuar me vendimin nr. 2 datë 

25.1.1999 të Gjykatës Kushtetuese me ligjin nr.8453 datë 4.2.1999 nr.8501 datë 

16.6.1999 dhe ligji nr.8682 datë 7.11.2000. 

98

5. Referenca: 

Këshilli i Ministrave – Republika e Shqipërisë, Strategjia Kombëtare për Zhvillimin 

Ekonomiko-Social, Tiranë, 2001 

Këshilli i Ministrave – Republika e Shqipërisë. Raporti i Progresit për Zbatimin në vitin 

2002, Objektivat dhe vizioni afatgjatë i SKZHES-së, Plani i veprimit prioritar për 2003, 

Tiranë, 2003 

Republika e Shqipërisë, Komiteti Kombëtar për Decentralizimin, Strategjia Kombëtare për 

Decentralizimin dhe Autonominë Lokale, 1999 

Përgjigjja Shqiptare për Objektivat e Zhvillimit të Mijëvjeçarit, PNUD, Tiranë, 2002 

Bashkëpunimi ndërkufitar në zonën Ballkan Danub, një analizë e pikave të forta dhe 

dobësive, oportunitete dhe rreziqet Këshilli I Evropës dhe I.S.I.G., 2003 

Partneriteti i bazuar në Planifikimin Strategjik, 2001 

Rajoni i Elbasanit: Duke promovuar zhvillimin lokal nëpërmjet Objektivave të Zhvilimit 

të Mijëvjeçarit, PNUD 

Plani i Veprimit: Manuali Praktik, LRDP, LEDA Programi i Komunitetit, 1996 

Strategjia Rajonale e Fierit, PNUD, 2003 

Direktivat për planifikimin strategjik, FLGR, Sofje, 2000 

Raporti i Zhvillimit Njerëzor Shqipëri 2002, Sfidat e udhëheqjes lokale dhe zhvillimit 

rajonal, PNUD 

Ligji Nr. 8652, “Mbi organizimin dhe funksionimin e Qeverisë Lokale”, datë 31.07.2000, 

Staregjia e Zhvillimit rajonal të Kukësit, Drafti përfundimtar, Nëntor 2003 

Zhvillimi Ekonomik Lokal, A Primer, Zhvillimi dhe Zbatimi I Strategjive të Zhvillimit 

Ekonomik Lokal dhe Planet e Veprimit, Gusht 2003, Fondacioni Bertelsmann dhe Banka 

Botërore, Iniciativa Qytete në Ndryshim 

Lidhjet midis Strategjisë Kombëtare për Zhvillimin Ekonomiko-Social, Marrëveshjen e 

Stabilizim Asocimit dhe Objektivave të Zhvillimit të Mijëvjeçarit, Artikull, Tiranë, 2002 

Guidë Reference mbi Programet e Financimit Direkt të Donatorëve në Shqipëri PNUD, 

Tiranë, 2003 

Strategjia Kombëtare për Zhvillimin e Qëndrueshëm, Manuali për Planifikimin e Zbatimit, 

IUCN, IIED, 1994 

Fondet Strukturore dhe Fondi i Kohezionit. Guidë për programet e ardhshme (2000-2006) 

–Dukument i Komisionit, Shkurt 1999. 

Forcimi i kapaciteteve rajonale dhe lokale, DFID, ITS, Bullgari, 2003 

Artkulli 3: Treguesit për Monitorim dhe Vlerësim: Një metodë treguese, Komisioni 

Europian, 2001 

99

Strategji e Zhvillimit Rajonal - Ministria e Ekonomisë

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?