ulrich lins niebezpieczny język - Verkoj tradukitaj en Esperanton

kontraux Esperanto", Ĵurnalisto 1947, n-ro 2. p.11]
Walka przeciw japońskiemu imperializmowi pozwoliła związkowcom na ograniczone
działanie pod hasłem : " Przez Esperanto do wolności Chin".. Wykorzystywano język do
informowania zagranicy o wojennych cierpieniach w gazetach : "Ĉinio hurlas", "Voĉoj el
Oriento", "Orienta Kuriero" i najdłużej "Heroldo de Ĉinio", która miała czytelników w 850
miastach 63 krajów.[note: Tikos kaj Giani, "Esperanto en Ĉinio", El Popola Ĉinio 1. 1950,
n-ro 2, p.6 ]
W gazecie "Ĉinio batalos ĝisfine" w 1940r. wydrukowano przemówienia Czang Kaj-szeka.
Korespondencyjna Szkoła w Chongqing wydała w 1944r. 1000 stronicowy słownik
Esperancko – Chiński i zwerbowała 3000 uczniów. [noteLilin, "Ĉiam antauxen!", Internacia
Kulturo 2. 1946/47, n-ro 11/12, 1947, p. 26]
Yanan, było komunistycznym ośrodkiem oporu przeciw Japończykom .
Uczono języka esperanto na Uniwersytecie i w Kolegium Sztuki Lusina[note:Hju Hong kaj
Huang Dong, "En la tagoj kiam ni okupiĝis pri Esperantaj laboroj en Jan-an", El Popola Ĉinio
1970, n-ro 1, p. 45-46, Wang Zhongfang, "Rememoro pri Esperanto-movado en Yan'an", El
Popola Ĉinio 1983, n-ro 12, p. 2-4]
Wybrano tam Mao Zedonga , który pozytywnie odnosił się do języka, na honorowego
członka[note:Voĉoj el Oriento 3. 1940, n-ro 25, p. 8]Jego opinia o esperanto[note:Vang Taux,
"Prezidanto Maux Zedong pri Esperanto", El popola Ĉinio 1978, n-ro 1. p. 2-4]
Aktywistka Japońskiego Ruchu Esperanckiego Hasegawa Teru przyjechała do Chin ze swym
mężem Chińczykiem. Opublikowała przez radio list w obronie Chin i list otwarty do
Japończyków, pisząc: " Zwycięstwo Chin będzie kluczem do całej Azji"[note: Ĉinio hurlas,
n.s. 3 1937, n-ro 4, p.7., represita en verkoj de Verda Majo, Beijing 1982, p. 377-380]
Przez to Japończycy nazywali ją zdrajczynią, [note:Miyako sinbun, 1-11-1938, cit. Tone
Koiti, Teru no syogai, Tokyo 1969, p. 66], a Chińczycy " gołębiem pokoju"[note:Elpin,
"Paca kolombo", Orienta Kuriero 2. 1939, n-ro 1, p.23]
Hasegawa Teru prawdziwie zaprzyjaźniła sie z Chińczykami w odróżnieniu od państwowych
sloganów ukrywających hegemonistyczne, wojskowe dążenia Japonii. Jej dzieła pod
pseudonimem Verda Majo , to "Flustr' el uragano", Chungking 1941 i En Ĉinio batalanta,
Chungking 1945.
Po zakończeniu wojny Czang Kaj-szek w starciach z komunistami nie oszczędzał też
esperantystów.
Dziennikarz Xu Shouzhen jeden z kierowników Korespondencyjnej Szkoły Językowej,
(pseudonim Eltunko), twórca rewolucyjnej poezji i pieśni wydawał po kryjomu biuletyn
"Ĵurnalisto" atakujący prawicową partię narodową Kuomintang. W 1948r. został
aresztowany, a kiedy odmówił wejścia na ciężarówkę wiozącą więźniów na egzekucję został
rozstrzelany na miejscu.
Po wejściu Armii Czerwonej chiński ruch esperancki rozpoczął nowy etap historii[note:
Laulum(=Li Shijun), "El la liberigita Ĉinio", Internacia Kulturo 5.1950, n-ro 5/6, p.20,
Honfan, "Nova sanga ŝuldo", Popola Mondo 1. 1950, n-ro 4, p. 4-5, 14, Hou Zhiping,
"Memore al kamarado Eltunko", El popola Ĉinio 1980, n-ro 12, p. 20-21]
3.2 Japonia.
W Chinach rozwój esperanta był hamowany przez niestabilną politykę, biedę ludności i
wojny.
W Japonii były korzystniejsze warunki, bo różne ugrupowania odkryły użyteczność języka do
swoich celów. Liberałowie entuzjastycznie podziwiali wynalazek Zachodu. Narodowcy
uznali esperanto jako narzędzie postępu przeciw językowemu imperializmowi Europy. Kita