Pryzmat • nr 256, lato 2012

More documents

Recommendations

Info

kształcił alchemię w chemię, ale jego teoria korpuskularna miała słabość: nie pozwalała przewidywać, jak zajdzie przemiana chemiczna, ani nie podawała ilościowej charakterystyki procesu! Opis „mikro” nie wiązał się z opisem przemian chemicznych na poziomie „makro”. W XVIII w. pojawia się rewolucja tlenowa Lavoisiera. Rewolucja pozorna. Prace historyków nauki każą bowiem dojść do wniosku, że zarówno chemia flogistonu (J.J. Becher, G.E. Stahl), jak i chemia Lavoisiera były uprawiane na tej samej, substancjonalistycznej płaszczyźnie. Pierwsza z nich opierała się koncepcji reakcji chemicznych jako wymiany flogistonu, który wpływał na właściwości substancji i miał być uwalniany w procesie spalania. Dla Lavoisiera procesy spalania polegały na łączeniu się pewnej części powietrza z substancją spalaną. Lavoisier kpił sobie ze zwolenników teorii flogistonu, ale czy był Kryształ aragonitu lepszy? Na krótko, zanim spadła z gilotyny ta „największa głowa Francji”, ukazała się jego książka, w której podał roboczą definicję pierwiastka jako substancji podstawowej, a wśród 33 takich pierwiastków znalazły się: światło i cieplik. Traktowany substancjalnie, choć nieobserwowany cieplik ma wyjaśniać, dlaczego jedne substancje łączą się z drugimi. To koncepcja na miarę flogistonu, świadcząca o zasadniczym podobieństwie metodologicznym i pojęciowym teorii flogistonowej i tlenowej. Wiele tez jednej teorii można było wytłumaczyć na gruncie aparatu pojęciowego drugiej. Ich wspólną wadą był brak spójnej koncepcji teoretycznej, która umożliwiałaby wyjaśnianie zjawisk na bardziej podstawowym poziomie i projektowanie przemian chemicznych. Co istotne, brakowało też powiązania charakterystyki jakościowej z ilo ściową. Tym, który spowodował, że chemia stała się nauką nowożytną, był Immanuel Kant. Sformułował opinię, że w każdej nauce przyrodniczej jest tyle 22 konferencje Kryształ kalcytu nauki ścisłej, ile zawarto w niej matematyki. Ponieważ w chemii praktycznie nie było matematyki, była ona dla Kanta co najwyżej usystematyzowaną sztuką lub nauką eksperymentalną. Tymi poglądami przejął się Jeremias Richter, który pod kierunkiem Kanta napisał rozprawę doktorską z chemii. Próbował znaleźć zależności arytmetyczne, sformułował prawo stosunków wzajemnych. W efekcie Richter jest uważany za twórcę stechiometrii. Sukces Daltona Rozwój stechiometrii zmienił chemię w naukę ilościową. Substancjalizm został rewolucyjnie przezwyciężony. Ale dopiero za sprawą teorii atomistycznej Johna Daltona dokonało się powiązanie zależności ilościowych z hipotezą wyjaśniającą mechanizm reakcji chemicznych na poziomie niesubstancjalnym, czyli pozwalającym wyznaczać tzw. względne ciężary atomowe i powiązać opis mikro- i makroskopowy. Założenia tej teorii mó- Maria Kisza Zdjęcia: Krzysztof Mazur, www.sxc.hu wią, że każda substancja (pierwiastek) zbudowana jest z jednorodnych atomów o określonej masie. Można było wreszcie opisać skład substancji chemicznych. (Tu zauważyć można, jak stosowanie niektórych zasad metafizycznych prowadzi na manowce. Dalton jako wyznawca zasady ekonomiki myślenia uważał, że powstające związki mają charakter binarny. Np. woda powinna mieć wzór HO, bo to najprostsze połączenie wodoru i tlenu. Niemniej jego osiągnięciem było opracowanie tablic ciężarów atomowych różnych substancji, dzięki czemu wyjaśnił prawo stałości składu, a opis reakcji przedstawiał atomowe reprezentacje poszczególnych pierwiastków w procesie chemicznym). Osiągnięcia Daltona miały istotny wpływ na praktykę laboratoryjną, a jego teoria atomistyczna była bez wątpienia pierwszą racjonalizacją praktyki badawczej, która nie odwoływała się do pojęcia substancji jako centralnej kategorii. Twórca pojęcia paradygmatu naukowego T.S. Kuhn nazwał teorię Daltona „nowym systemem filozofii chemicznej”. Stwierdził, że „chemicy przenieśli się do nowego świata, którym reakcje przebiegają zupełnie inaczej niż poprzednio”. Dodajmy, że teoria Daltona była pod wpływem tradycji pozytywistycznej interpretowana naturalistycznie. Atomów nie było widać, więc traktowano je raczej jako symbole, byty postulowane – nie do końca wierzono, że one rzeczywiście istnieją. Struktura kryształu Zmieniło się to dopiero w II poł. XIX w., gdy odkryto znaczenie struktury atomowej. Stwierdzono, że od rozmieszczenia atomów w związku chemicznym zależą jego właściwości. Węglan wapnia w zależności od struktury krystalicznej ma różne własności, różną gęstość, właściwości optyczne etc. Opisują je wzory strukturalne. Na początku XX w. poznano wewnętrzną strukturę atomu. Potem Friedrich A. Kekulé pokazał, że istnieją takie związki jak benzen, którym nie można przypisać jednoznacznej struktury. Tworzą one tzw. struktury rezonansowe. Zatem co reprezentuje rzeczywistą strukturę cząsteczki? Kekulé odpowiadał, że to nieistotne, gdyż traktował racjonalne wzory dynamicznie jako „ucieleśniające strukturę związków”. Dla chemika najważniejsza jest reaktywność. (Teoria rezonansu była zwalczana w Związku Radzieckim z przyczyn ideologicznych, a jej ofiarą padł Paweł Czerenkow). Proces pokonywania bariery substancjonalistycznej w chemii doprowadził w końcu XIX w. do powstania nowożytnej nauki przyrodniczej. Nowy skok wynikał z poznania struktury atomu na początku XX w. (ciąg dalszy w następnym numerze) numer 256
Dobrze pracować – z każdym i wszędzie Wydarzenie zgromadziło ok. 300 uczestników lato 2012 Konferencję otworzył kierownik projektu prof. Andrzej Radosz Tekst i zdjęcia: Joanna Pająk konferencje Biuro Karier PWr oraz Biuro Projektu „Rozwój potencjału i oferty dydaktycznej Politechniki”, realizowanego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, przygotowały dwuetapową konferencję dla studentów i absolwentów Politechniki pn. „Zarządzanie projektami w środowisku międzynarodowym”. Uczestnicy wydarzenia – przedstawiciele międzynarodowych korporacji – wygłosili 23
Page 1: ISSN 1429-1673 • nr 256, lato 201
Page 4 and 5: od redakcji Mistrzów Europy w pił
Page 6 and 7: dynkiem Ossolineum, głównym gmach
Page 8 and 9: Zajmuje się także hydrogeologią
Page 10 and 11: puterowe znalazły szczególne zast
Page 12 and 13: oficjele, których uczelnia gości
Page 14 and 15: Szpilki na Politechnice Bynajmniej
Page 16 and 17: Fortunne wydarzenie Już po raz trz
Page 18 and 19: W tańcu możesz sobie pozwolić na
Page 20 and 21: Granice nauki Granice nauki to niej
Page 24 and 25: swoje prezentacje 16 i 24 kwietnia
Page 26 and 27: ne są też wystawy, targi i podejm
Page 28 and 29: jących znaczenie w leczeniu choró
Page 30 and 31: Okazały prezent pomagały podtrzym
Page 32 and 33: historii i współczesności i - co
Page 34 and 35: Ranking szkół wyższych za rok 20
Page 36 and 37: W poszukiwaniu równowagi ducha Z m
Page 38 and 39: Busem przez Europę 38 zapowiedzi S
Page 40 and 41: Stół okrągły, a raczej kwadrato
Page 42 and 43: AGH, była uczelnią najczęściej
Page 44 and 45: a Gulki kolejny krok w bezpośredni
Page 46 and 47: Obszerny panel dyskusyjny poświęc
Page 48 and 49: tem relatywistycznym, określanym j
Page 50 and 51: Stoi, straszy, zagraża zdrowiu i
Page 52 and 53: Jeden z przykładów konfiguracji e
Page 54 and 55: wym rynku dostawców laserów jedno
Page 56 and 57: Nowe technologie są atrakcyjne, zw
Page 58 and 59: sobie stosowanie ich do wielogodzin
Page 60 and 61: Badania odbywały się od lutego do
Page 62 and 63: Nasza obecność w programie Socrat
Page 64 and 65: zrealizowano wiele mniejszych proje
Page 66 and 67: nauki języków obcych (z bogato wy
Page 68 and 69: Posiedzenia KRUWOCZ Akademia Medycz
Page 70 and 71: 70 gremia Zespół szkół akademic
Page 72 and 73:
72 gremia Finansowany z funduszu Sc
Page 74 and 75:
Można tak powiedzieć. Mamy jedną
Page 76 and 77:
A jaka jest teraz motywacja do nauk
Page 78 and 79:
Rzeczniczka cyfryzacji O wirtualnym
Page 80 and 81:
” Dawniej kompletowałam w domu l
Page 82 and 83:
82 wspomnienia Prof. Jerzy Czerwonk
Page 84 and 85:
Niezrealizowane budynki i plany roz
Page 86 and 87:
obiektu u zbiegu Norwida i Smolucho
Page 88 and 89:
ła poprzedzić rozbiórka tymczaso
Page 90 and 91:
Kolejny już raz w auli naszej ucze
Page 92 and 93:
92 sprawy studenckie Zdobyli Wrocł
Page 94 and 95:
94 sprawy studenckie Unikatowy mode
Page 96 and 97:
Pierwszy Mistrz LabVIEW Po raz pier
Page 98 and 99:
98 sprawy studenckie Jak chemicy pr
Page 100 and 101:
sprawy studenckie Wielkie wygrane n
Page 102 and 103:
sprawy studenckie Budujemy mosty Dn
Page 104 and 105:
sprawy studenckie Aspekt dydaktyczn
Page 106 and 107:
sprawy studenckie Leszek Karaszewsk
Page 108 and 109:
sprawy studenckie Rexroth. Następn
Page 110 and 111:
sprawy studenckie 2012”. Jury w s
Page 112 and 113:
Jacek Młochowski, oprac. mw Zdjęc
Page 114 and 115:
114 seniorzy pwr Mgła na Odrze, 20
Page 116 and 117:
geolog eksplorator na Dalekim Wscho
Page 118 and 119:
dzi pracujących na dole. Była tak
Page 120 and 121:
sport Puchar Rektora powrócił na
Page 122 and 123:
sport Sport i nauka, psie zaprzęgi
Page 124 and 125:
sport 124 Mateusz Moczko - drugi w
Page 126 and 127:
czas wolny oprac. mk Zdjęcia: auto
Page 128 and 129:
czas wolny Przewodnik subiektywny,
Page 130 and 131:
czas wolny opowieść czy możliwo
Page 132 and 133:
czas wolny mniej niż nad naszym ro
Page 134 and 135:
czas wolny Choć genueńczycy mają
show all

Pryzmat • nr 256, lato 2012

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?