12.02.2013 Views

kMsrvtv mMqrIaF ny aYP-35 dI vD rhI kImq bfry dysL ... - Khabarnama

kMsrvtv mMqrIaF ny aYP-35 dI vD rhI kImq bfry dysL ... - Khabarnama

kMsrvtv mMqrIaF ny aYP-35 dI vD rhI kImq bfry dysL ... - Khabarnama

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>Khabarnama</strong> Punjabi Weekly 12 Friday April., 6/ 2012<br />

pfpf bfJhu hovy nfhI muieaf sfQ n jfeI - bI[ aYs[ QOr<br />

ipCly kuJ smyN qoN kfly Dn ivruwD <strong>dysL</strong> `c<br />

ivafpk afvfjL AuWTI hY pr <strong>dysL</strong> `c pey aqy<br />

<strong>dysL</strong> qoN iv<strong>dysL</strong> `c Byjy kfly Dn <strong>dI</strong> imkdfr<br />

aqy afkfr df TIk anumfn nhIN lfieaf jf<br />

sikaf. Xogf gurU rfmdyv <strong>ny</strong> dwisaf sI ik jy<br />

<strong>dysL</strong> qoN bfhrly kfly Dn nUM vfps ilaFdf jfvy<br />

aqy ies nUM <strong>dysL</strong> <strong>dI</strong> sMpqI GoisLq kIqf jfey qF<br />

Bfrq srkfr isr <strong>dysL</strong>-iv<strong>dysL</strong> dy sfry krjLy<br />

Auqr jfxgy. kfly Dn ivruwD AuWTI ies<br />

afvfjL df asr ieh hoieaf ik srkfr<br />

qqpr hoeI aqy iv<strong>dysL</strong>I srkfrF nfl bx<strong>dI</strong>aF<br />

sMDIaF anusfr iv<strong>dysL</strong>F `c pey BfrqIaF dy<br />

bYNk KfiqaF <strong>dI</strong> sUcnf pRfpq krn `c keI<br />

<strong>dysL</strong>F pRqI sPLl hoeI pr ajy ieh sUcnf<br />

kfnUMn <strong>dI</strong> afV `c jnqk nhIN kr <strong>rhI</strong>.<br />

iv<strong>dysL</strong>F `c ipaf ieh kflf Dn jLfihr hY ik<br />

nfjfiejL ZMg nfl iekwTf kIqf aqy nfjfiejL<br />

ZMg nfl hI Byijaf igaf Dn hY jo bhuq vwzf<br />

jLurm hY. ies nUM <strong>dysL</strong> DoRhI dy jLurm `c igixaf<br />

jfxf cfhIdf hY.<br />

jLmIn, mkfn jF hor jfiedfdF <strong>dI</strong><br />

KLrId aqy ivkrI `c kfly Dn df vrqfrf<br />

sihj suBfa ho irhf hY. ieh hI kflf Dn<br />

AuqpMn ho jfx df bhuq vwzf somf hY. jLmIn<br />

KrIdx vflf, KLrId muwl `qy tYks, ijhVf 13<br />

PLIs<strong>dI</strong> qwk hY, qoN bcx leI Gwt muwl `qy<br />

rijstrI krvf lYNdf hY. ies KLrcy qoN bcx<br />

leI Auh do jLurm kr jFdf hY, pihlf qF tYks<br />

corI, dUjf vwzf jLurm jLmIn vycx vfly kol<br />

kflf Dn bxf idMdf hY. qIjf jLurm ieh vI kr<br />

jFdf hY ik afpxf kflf Dn jy Aus koly hoey<br />

kwZ jFdf hY. jy Aus kol kflf Dn nf vI hovy<br />

qF iksy ivAupfrI afid nUM icwtf Dn dy ky<br />

(sfPL lyKy `c afAux vflf) kflf Dn lYNdf hY<br />

aqy ieAuN ijs nUM icwtf Dn idwqf hY, koloN vwtf<br />

ivafj <strong>dI</strong> kmfeI kr lYNdf hY. ies nUM<br />

ivAupfrI hlikaF `c 'aYNtrI lYxf' kihMdy<br />

hn. sfry <strong>dysL</strong> `c arbF rupey <strong>dI</strong>aF<br />

rijstrIaF inwq huM<strong>dI</strong>aF hn. ikMnf kflf Dn<br />

bxdf hoeygf. srkfr jfxdy hoey vI axjfx<br />

bxI bYTI hY.<br />

kflf Dn AuqpMn hox df dUjf vwzf<br />

somf hY AudXogF-kfrKfinaF `c bxdf mfl.<br />

jdoN ieh mfl ivkx leI jFdf hY qF mfl <strong>dI</strong><br />

sLRyxI anusfr keI qrHF dy tYks lwgdy hn<br />

ijvyN aYksfeIjL tYks, syljL tYks, cuMgI<br />

afid. jy mfl inrXfq krnf hovy qF kstm<br />

dy keI tYks, izAUtIaF afid lwgdy hn.<br />

aijhy tYksF qoN bcx leI Auqpfdk<br />

kfrKf<strong>ny</strong>dfr, KLrIddfr nUM pUry vyc muwl dy<br />

ibwl <strong>dI</strong> bjfey Gwt muwl df ibwl dy idMdf hY.<br />

KLrIddfr qoN <strong>kImq</strong> vyc muwl pUrI lYNdf hY. ieh<br />

AuWprlI rkm ijhVI kroVF rupey ivwc iewk<br />

AudXogpqI kol bx<strong>dI</strong> hY, inrXfqkrqf<br />

jLfihr hY iv<strong>dysL</strong>I bYNk `c rwKdf hY. ieho<br />

iv<strong>dysL</strong>F `c ipaf BfrqIaF df kflf Dn hY.<br />

kfrKf<strong>ny</strong>dfr kol lyKy `c afAux vfly<br />

Auqpfdn ijs AuWpr Auh tYks idMdf hY aqy<br />

dUjf ijs AuWpr Auh tYks nhIN idMdf do vwKry<br />

lyKy bx jfx jFdy hn aqy kflf Dn ijs dy<br />

lyKy nUM nMbr do df Kfqf kihMdy hn asl Kfqy<br />

dy brfbr df ho jFdf hY. ieh afm vrqfrf hY.<br />

tYks aiDkfrIaF dy Cfpy mfrn smyN afm<br />

suxINdf hY ik nMbr do Kfqy <strong>dI</strong>aF<br />

vhIaF/ikqfbF/rijstr hwQ lwg gey aqy<br />

ivAupfrI <strong>dI</strong> tYks corI aqy kfly Dn PVy gey.<br />

kuJ ivcfrk kih rhy hn ik jy tYksF <strong>dI</strong><br />

mfqrf GtfeI jfey qF tYks corI Gwt jfeygI<br />

aqy tYks afmdnI vI srkfr <strong>dI</strong> <strong>vD</strong>yry ho<br />

jfvygI. ieMspYktrF nUM irsLvq df idwqf jFdf<br />

pYsf vI Gwt jfeygf. kfly Dn <strong>dI</strong> AuqpqI vI<br />

Gwt jfeygI jo kfrKf<strong>ny</strong>dfr Auqpfdk qoN sLurU<br />

ho ky, ivkryqf, ivAupfrI, prcUn dukfndfr<br />

aqy AupBogqf qwk jF<strong>dI</strong> hY. prcUn dukfndfr<br />

AupBogqf nUM cIjL KrIdx smyN ibwl nhIN idMdf<br />

aqy nf hI afm AupBogqf mMgdf hY. dukfndfr<br />

<strong>ny</strong> do corIaF kIqIaF huM<strong>dI</strong>aF hn iewk qF<br />

vwzy ivAupfrI qoN kfPLI kuJ mfl ibnF ibwl qoN<br />

lY afAuNdf hY ijs df Auh AupBogqf nUM vI ibwl<br />

nhIN idMdf. jy koeI ibwl mMgdf hY qF ieh kih<br />

ky tfl idMdf hY ik dyK lAu mYnUM qF koeI aOK<br />

nhIN tYks lwg jfvygf. cIjL mihMgI peygI.<br />

qIjf vwzf somf kfly Dn df hY afXfq inrXfq<br />

Bfv iv<strong>dysL</strong>F nfl mfl vycx KLrIdx `c. ijwQy<br />

mfl dy asl vyc muwl qoN Gwt dy ibwl bxf ky,<br />

tYksF qoN corI df kflf Dn aqy asl muwl qoN<br />

ibwl dy muwl `c aMqr <strong>dI</strong> vfDU rkm iv<strong>dysL</strong>I<br />

bYNkF `c rwKI jF<strong>dI</strong> hY jF iksy afpxy<br />

inktvrqI iv<strong>dysL</strong>I nUM idvf ky hvfly rfhIN<br />

iewQy afpxy <strong>dysL</strong> `c af jF<strong>dI</strong> hY. ieh vI afm<br />

vrqfrf hY. srkfr ivcfrI bhuq sKLqI<br />

krvfAuN<strong>dI</strong> hY pr kflf Dn AuqpMn hox df ieh<br />

vsIlf cwlI jf irhf hY. ies qrHF hvflf<br />

kfrobfr, kflf Dn <strong>dysL</strong> `coN bfhr iv<strong>dysL</strong> Byjxf<br />

aqy iv<strong>dysL</strong> `coN <strong>dysL</strong> `c ilafAux df bhuq vwzf<br />

DMdf hY jo gLYrkfnUMnI qF hY hI <strong>dysL</strong> nfl iewk<br />

qrHF df DRoh kmfAux vflf vrqfrf hY. pU<strong>ny</strong> dy<br />

GoVf ivAupfrI hsn alI dy aijhy arbF<br />

rupey dy kflf Dn df pqf lwgf hY. kihMdy hn<br />

ik hsn alI pYsy iewDroN AuWDr qy AuWDroN<br />

iewDr krn dy DMdy df mfihr hY. Auh ikM<strong>ny</strong> hI<br />

sflF qoN ieh kflf DMdf kr irhf sI pr<br />

AuprilaF <strong>dI</strong> Cqr Cfieaf sdkf srkfr <strong>dI</strong><br />

pkV qoN bicaf irhf sI. awj-kwlH kfly Dn<br />

ivruwD lok roh <strong>vD</strong> igaf qF sbMDq<br />

aiDkfrIaF <strong>ny</strong> sKLqI nfl kfrvfeI sLurU kIqI<br />

hY.<br />

kfly Dn df cOQf somf hY srkfrI<br />

gilafiraF `c irsLvq. hyTly pwDr `qy<br />

ptvfrI, nfjLr, aihlmd afid <strong>dI</strong> CotI motI<br />

irsLvq qF aMgryjL smyN qoN jF irafsqI<br />

rfijaF smyN qoN cwl <strong>rhI</strong> sI aqy lok sihj<br />

suBfa amly aqy isafsI pRBUaF dy vwzIaFvwzIaF<br />

rkmF rfsLIaF dy iBRsLtfcfr <strong>dI</strong>aF<br />

vfrdfqF iqwKI lok crcf df ivsLf bxIaF ijvyN<br />

pMjfb pbilk srivs kimsLn dy iewk<br />

cyarmYn dy bYNk lfkrF `coN kroVF rupey kYsL<br />

PiVaf igaf, mYzIkl kfAUNsl afPL ieMzIaf<br />

dy cyarmYn dy GroN, bYNk lfkrF `coN mxF mUMhIN<br />

sonf-cF<strong>dI</strong> aqy nkd kYsL PiVaf igaf, mwD<br />

pR<strong>dysL</strong> dy iewk afeI[ ey[ aYs[ (mIaF-bIvI)<br />

joVy qoN kroVF rupey <strong>dI</strong> jLmIn, mkfn aqy<br />

kroVF `c kYsL PiVaf igaf. ievyN hI inwq<br />

KLbrF `c vwzIaF-vwzIaF rfsLIaF `c irsLvq<br />

dy kys afAuNdy hn. ieho sfrf Dn kflf Dn hY.<br />

ijhVy irsLvq lYx vfly PVy nhIN gey pr<br />

irsLvq df pYsf jF qF lfkrF jF Cuipaf ipaf<br />

hY aqy jF bynfmI arQcfry `c cwl irhf hY.<br />

aijhy kfly Dn df ajy qwk koeI anumfn<br />

srkfrI qOr `qy nhIN lwg sikaf. ies qoN ieh<br />

vI pqf lwgdf hY ik srkfr df hr gilafrf<br />

ikvyN iBRsLtfcfr `c zuwibaf hY aqy PLrk kyvl<br />

ieh hY ik iks df ikMnf ryt hY. iewk irport<br />

anusfr mhfrfsLtr aqy rfjsQfn `c <strong>dysL</strong> `c<br />

sB sUibaF qoN vwD irsLvq dy kys drj hoey.<br />

sfl 2000 qoN 2009 qwk, mhfrfsLtr aqy<br />

rfjsQfn ivwc kRmvfr 4566 aqy 3770<br />

iBRsLtfcfr dy kys drj hoey aqy kyvl 27<br />

PLIs<strong>dI</strong> aqy 33 PLIs<strong>dI</strong> kysF `c sjLf hoeI. <strong>dysL</strong><br />

<strong>dI</strong>aF adflqF kcihrIaF `c vI iensfPL df<br />

isstm bhuq lmkfAU aqy gMDlf bxf idwqf<br />

igaf hY ieh vI iewk kfrn hY ik kfly Dn nUM<br />

nwQ nhIN pY <strong>rhI</strong>. ipCly kuJ sflF `c vfpry<br />

iBRsLtfcfr dy GutfilaF ijvyN rfsLtrmMzl<br />

KyzF dy afXojn ivwc, 2jI spYktrm, afdrsL<br />

hfAUisMg susfietI aqy hor keIaF <strong>ny</strong> qF<br />

iBRsLtfcfr dy hwdF bM<strong>ny</strong> tpf idwqy hn aqy<br />

Bfrq df nF sMsfr `c bdnfm kr idwqf hY.<br />

kwtVvf<strong>dI</strong> sMgTnfˆ vwloˆ ËrdfrI nUM Bfrq dOrf rwd krn <strong>dI</strong> apIl<br />

lfhOr :- pfiksqfn dy<br />

rfÈtrpqI afisP alI ËrdfrI<br />

<strong>dI</strong> 8 apRYl nUM iewk idnfˆ Bfrq<br />

PyrI df AuQoˆ dy kwtVvf<strong>dI</strong> sMgTnfˆ<br />

vwloˆ ivroD kIqf jf irhf hY. vwKvwK<br />

14 kwtVvf<strong>dI</strong> sMgTnfˆ dy<br />

gTjoV dPf-ey-pfiksqfn <strong>ny</strong><br />

awj lfhOr ivKy pRYs kfnPrMs<br />

krky rfÈtrpqI ËrdfrI qoˆ mMg<br />

kIqI ik amrIkf vwloˆ jmfq-<br />

Aul-dfavf dy muKI hPIË<br />

muhMmd seId `qy 51 kroV<br />

rupey df ienfm rwKx dy ros vjoˆ<br />

Auh afpxI Bfrq PyrI rwd<br />

kr dyx. pwqrkfr sMmyln nUM<br />

sMboDn kridafˆ kwtVvf<strong>dI</strong><br />

afgUafˆ <strong>ny</strong> hYrfnI pRgt kridafˆ<br />

ikhf ik iewk pfsy qfˆ Bfrq <strong>ny</strong><br />

afpxI hfkI tIm nUM pfiksqfn<br />

`c Byjx qoˆ mnf kr idwqf hY aqy<br />

dUjy pfsy rfÈtrpqI ËrdfrI 8<br />

apRYl nUM Bfrq dOry `qy jf rhy<br />

hn.<br />

AunHfˆ ikhf ik ËrdfrI <strong>dI</strong><br />

Bfrq Xfqrf dy ivruwD Auh 6<br />

apRYl qoˆ dyÈ Br ivc ros<br />

pRdrÈn aqy rYlIafˆ krngy.<br />

pRYs kfnPrMs mOky jmfq Aul<br />

dfavf dy aimr hmËf, pfiksqfn<br />

Aulymf kOˆsl dy <strong>ny</strong>qf qfhIr<br />

mihmUd aÈrPI, avfmI musilm<br />

lIg dy mIafˆ abdul kfidr,<br />

jmfq Aulymf ey ieslfm dy<br />

afisP aKdUm aqy jfmq ey<br />

ieslfmI dy PrId prfÈf afid<br />

hfjr sn.<br />

iËkrXog hY ik pfik<br />

rfÈtrpqI jnfb afisP alI<br />

ËrdfrI 8 mfrc nUM sUPI sMq<br />

KvfËf moeIAU<strong>dI</strong>n icÈqI <strong>dI</strong><br />

drgfh `qy isËdf krn af rhy<br />

hn. afpxI iewk idnfˆ Xfqrfˆ<br />

dOrfn AunHfˆ df Bfrq dy pRDfn<br />

mMqrI zf[ mnmohn isMG imlx<br />

df vI pRogrfm hY.<br />

iewk kOmFqrI sMsQf trFspyarYNsI<br />

ieMtrnYsLnl (2009 sfl) <strong>dI</strong> irport anusfr<br />

sMsfr dy 180 <strong>dysL</strong>F `c iBRsLtfcfr <strong>dI</strong> sUcI<br />

ivwc Bfrq 85vyN sQfn `qy hY. ies sMdrB<br />

ivwc suprIm kort dy sfbkf jwj jsits<br />

ikRsLnf aeIar dy ivcfr awKF KolHx vfly hn.<br />

AunHF iBRsLtfcfr <strong>bfry</strong> ikhf hY ik Kot qF ieh<br />

hY ik jdoN smfj dy Auprly vrg, isafsI<br />

aiDkfrI, aPLsr, aMqF dy iBRsLtfcfr `c zuwby<br />

jnqk qOr `qy nMgy ho jFdy hn qF vI lokF `c<br />

bxdf roh nhIN jfgdf aqy ijnHF ivakqIaF<br />

nUM koTy cVH ky bolxf cfhIdf hY, nhIN boldy.<br />

aYho ijhI h<strong>ny</strong>rgr<strong>dI</strong> `c kfnUMn <strong>dI</strong> sKLqI nfl<br />

pflxf `qy jLor hoxf cfhIdf hY pr aPLsos,<br />

aprfDIaF <strong>dI</strong> cVHq hY. pulIs hwQl ho geI<br />

hY aqy ies df pRBfv bhuq nIvF ho cuwkf hY.<br />

jwj vI smfj ivroDI ansr nUM Cwzx leI pysL<br />

hn aqy aKIr `c 10 PLIs<strong>dI</strong> qoN vI Gwt<br />

aprfD dy kysF `c sjLf huM<strong>dI</strong> hY. ieho ijhy<br />

vrqfry `c smfijk inrfsLf qF hovygI hI.<br />

kfly Dn sbMDI iewk nvIN soc ieh bx <strong>rhI</strong> hY<br />

ik kfly Dn <strong>dI</strong> AuqpqI mfnvI hwkF `qy hmlf<br />

hY. Audfhrx vjoN pulIs <strong>dysL</strong> dy nfgirk <strong>dI</strong><br />

jfn-mfl dy kfnUMn dy rfj <strong>dI</strong> ijLMmyvfr hY pr<br />

afm vrqfrf hY ik qkVf pYsy vflf bMdf<br />

pulIs <strong>dI</strong>aF awKF coB ky mfVy afdmI dy mfnvI<br />

hwk kucl idMdf hY. afm qOr `qy aijhy qkVy<br />

bMdy kol kfly Dn <strong>dI</strong> Brmfr huM<strong>dI</strong> hY aqy<br />

sbMDq srkfrI aiDkfrIaF nUM cuwp krfAux dy<br />

smrwQ huMdf hY. ieho hfl srkfr dy hr<br />

aiDkfr Kyqr `c vfpr irhf hY. Tykf,<br />

pRfjYkt afid kfly Dn <strong>dI</strong> imhrbfnI sdkf<br />

glq bMdy lY jFdy hn aqy shI bMdy rih jFdy<br />

hn jo iswDf hmlf shI adfmI dy hwk `qy hY.<br />

irsLvq kfly Dn dy jLor nfl sfry glq kfrj<br />

srkfrI qOr `qy iswDy ho jFdy hn. kfly Dn <strong>dI</strong><br />

imhrbfnI nfl amIrF kol <strong>vD</strong>yry Dn iekwTf<br />

ho irhf hY. pYsf qF AuhI hY pr aslI hwkdfr<br />

qoN Kuws ky amIr kol jf irhf hY.<br />

kfly Dn kfrn smfj ivwc<br />

asMqusLtI vwD <strong>rhI</strong> hY aqy smfj arfjkqf<br />

vwl Dwikaf jf irhf hY. kfly Dn dy mflk vwzy<br />

ivsLfl mkfnF-bMgilaF `c rihMdy hn. afm<br />

QoVHy idn dy amIrF (kfly Dn sdkf bxy) dy<br />

muMzy kuVIaF vwzIaF kfrF, vwzy mfrzn hotlF<br />

`c mOj myly krdy, sVkF `qy KrmsqIaF<br />

krdy hn pr kfnUMn awKF mIc lYNdf hY. Coty<br />

vrg dy muMzy kuVIaF ienHF vwzy ivgiVaF <strong>dI</strong><br />

rIs KrmsqIaF krn lwg pey hn qy jdoN Auh<br />

afpxf gujLfrf nhIN kr pfAuNdy qF aprfD<br />

krn `qy Auqr afAuNdy hn. rojL aijhIaF<br />

KLbrF mIzIaf `c huM<strong>dI</strong>aF hn. kflf Dn ies<br />

qrHF mfrkIt `c mihMgfeI df iewk kfrn<br />

bxdf hY. asl ivwc sfzy isafsI pRBU kfly<br />

Dn nUM kfbU krnf hI nhIN cfhuMdy. ies df<br />

kfrn vI smJ afAuNdf hY ik isafsI<br />

iKzfrIaF nUM qF kflf Dn mxF-mUMhI loVINdf<br />

huMdf hY. coxF lVn leI tYks dy ihsfb `c<br />

afAux vfly pYsy nUM kfrobfr `coN kwZ ky nf qF<br />

cox lVn vflf afp lf skdf hY aqy nf hI<br />

koeI vpfrI, AudXogpqI dy skdf hY. ieh qF<br />

irsLvqKor jF kfly Dn vfly hI idMdy hn.<br />

ijMnf ijs bykdrI nfl pYsf Krc kIqf jFdf<br />

hY, coxF lVn leI koeI Qfh nhIN. keI<br />

isafsI pRBU qF ijwqdy hI votF KrId ky hn.<br />

aijhy isafsI lokF qoN kflf Dn rokx <strong>dI</strong> kI<br />

afs rwKI jf sk<strong>dI</strong> hY? kfly Dn-iBRsLtfcfr<br />

<strong>dI</strong> rok leI iewk mjLbUq, srkfrI dKLl<br />

rihq, lokpfl <strong>dI</strong> sQfpqI dy aiBafn nUM<br />

isafsI pRBU isafsq, GtIaF aqy byeImfn<br />

cflF `c rolx <strong>dI</strong> itwl lf rhy hn. Bfrq <strong>dI</strong><br />

isafsq <strong>dI</strong> bdiksmqI hY ik kfly Dn qoN<br />

injfq imlxI ajy dUr <strong>dI</strong> gwl jfp<strong>dI</strong> hY.<br />

-DMnvfd sihq, pMjfbI itRibAUn<br />

ieMtrnYÈnl ihAUmn rfeIts ivMg<br />

<strong>ny</strong> 40 lVkIafˆ dy Gr vsfey-igwl<br />

KrV, :-ieMtrnYÈnl ihAUmn<br />

rfeIts ivMg <strong>dI</strong> kOmI pRDfn sRImqI<br />

bvn<strong>dI</strong>p kOr igwl <strong>ny</strong> iewQy gwlbfq<br />

kridafˆ dwisaf hY ik AunHfˆ <strong>dI</strong> sMsQf<br />

lMby smyˆ qoˆ mnuwKI aiDkfr <strong>dI</strong> AulMGxf<br />

krn vfilafˆ iKlfP sMGrÈ lV rhy<br />

hn aqy iesI qihq AunHfˆ pMjfb dy vwKvwK<br />

iËilHafˆ <strong>dI</strong>afˆ 40 lVkIafˆ jo shurf<br />

Gr qoˆ duKI sn nUM AunHfˆ dy Gr<br />

vsfieaf. AunHfˆ shury Grfˆ qoˆ duKI<br />

lVkIafˆ nUM apIl kIqI ik Auh sMsQf<br />

nfl rfbqf kfiem krn qfˆ jo AunHfˆ<br />

<strong>dI</strong>afˆ smwisafvfˆ hwl krvfeIafˆ jf<br />

skx.<br />

muwdf jgIr kOr df mukwdmf nhIN, pMjfbIaq<br />

dy mfnisk ivkfr nUM mMn ky cwlxf pvygf<br />

blvMq isMG rfjoafxf <strong>dI</strong> PFsI kyNdr dy gRih<br />

mMqrfly vwloN rokxI mMn lYx dy bfvjUd dUsry idn<br />

gurdfspur ivwc do iDrF <strong>dI</strong> JVp ho geI, ijs<br />

ivwc kflj qoN pVH ky muVdf iewk nOjvfn rfh<br />

jFdf mfiraf igaf. ieh iewk duwKdfeI Gtnf sI,<br />

ijs kr ky gurdfspur ivwc kriPAU lfAuxf pY<br />

igaf. smiJaf jFdf hY ik pMjfb srkfr hux<br />

hflfq nUM sMBfl lvygI. ies <strong>dI</strong> QF pMjfb srkfr<br />

dy muKI leI vwzI pRysLfnI df mslf kYbint mMqrI<br />

bIbI jgIr kOr nUM afpxI skI DI <strong>dI</strong> mOq dy kys<br />

ivwc pMj sfl <strong>dI</strong> kYd <strong>dI</strong> sjLf hox df hY. bIbI kol<br />

ajy hfeI kort ivwc jfx df mOkf hY, ijwQy jf ky<br />

Aus nUM rfhq vI iml sk<strong>dI</strong> hY qy sjLf <strong>vD</strong> jfx<br />

df zr vI rhygf. Auh sLMky pfsy rwKdy hoey asIN<br />

AunHF hflfq <strong>dI</strong> gwl krnI cfhFgy, jo sfzy sfhmxy<br />

ies vyly mOjUd hn.<br />

bIbI jgIr kOr muwZ qoN hux vrgI DVwlydfr<br />

nhIN sI. ijhVI i<strong>vD</strong>fn sBf cox 1991 ivwc hox<br />

lwgI aqy ho nhIN skI, Aus mOky bIbI nUM mfn<br />

akflI dl <strong>ny</strong> afpxI AumIdvfr bxfieaf sI qy<br />

Aus cox pRcfr ivwc Auh bfdl akflI dl dy muKI<br />

pRkfsL isMG bfdl dy ivruwD rwjvIN kOV CFt<strong>dI</strong><br />

<strong>rhI</strong> sI. agly sfl coxF hoeIaF qF akflIaF <strong>ny</strong><br />

bfeIkft kr idwqf. iPr jdoN sLoRmxI kmytI <strong>dI</strong> cox<br />

afeI qF iewk idn s: pRkfsL isMG bfdl df Pon<br />

af igaf, 'bIbI jI, qusIN ies cox ivwc sfzy vwloN<br />

AumIdvfr bx jfvo.' mfn akflI dl nUM bVy lok<br />

bfdl akflI dl ivwc jfx <strong>dI</strong> GVI AuzIkx vflf<br />

vyitMg rUm mMndy hn. bIbI vI ieho smJ <strong>rhI</strong> sI.<br />

Pon afAuNdy sfr `clo bulfvf afieaf hY, bfdl <strong>ny</strong><br />

bulfieaf hY' gfAuN<strong>dI</strong> EDr clI geI. bol-bfxI<br />

ivwc qyjL bIbI EDr jf ky sLRomxI kmytI <strong>dI</strong> cox<br />

ijwqx mgroN i<strong>vD</strong>fn sBf cox vI agly sfl ijwq<br />

geI qy jdoN pMjfb <strong>dI</strong> vjLIr vI bx geI qF kursI<br />

df nsLf Aus dy isr nUM cVH igaf. afdmpur <strong>dI</strong><br />

i<strong>vD</strong>fn sBf AuWp cox hfrn mgroN jdoN bfdltOhVf<br />

tkrfE sLurU ho igaf qF bIbI leI ieh<br />

siQqI 'sLrIk miraf, QF ivhlf hoieaf' vflI ho<br />

geI qy Aus df guxf sLRomxI gurduafrf pRbMDk<br />

kmytI <strong>dI</strong> pRDfn bxn leI pY igaf. pihlF vjLIr<br />

bx ky asmfnIN BOx lwg cuwkI bIbI nvF ruqbf<br />

sMBfl ky ieh afKx qwk vI phuMc geI ik 'pihlF<br />

mYN iswK pMQ <strong>dI</strong> syvfdfr sF, hux iswK pMQ <strong>dI</strong> mF<br />

bxn df mfx hfsl ho igaf hY.' keI iswK<br />

ivdvfnF <strong>ny</strong> EdoN kihxf sLurU kr idwqf sI ik bIbI<br />

hwdF lMGI jF<strong>dI</strong> hY, jy ies nUM iksy bMDyj ivwc nf<br />

bMinHaf igaf qF iewk idn ieh koeI vwzf BVfkf<br />

pf dyvygI, pr iksy <strong>ny</strong> ies <strong>dI</strong> icMqf nhIN sI kIqI,<br />

ijs df nqIjf agly sfl hI iml igaf.<br />

jdoN jQydfr tOhVf nUM pfsy kIqf igaf, Aus dy<br />

Qfpy hoey sRI akfl qKLq dy jQydfr rxjIq isMG<br />

nUM vI kwZ ky Aus <strong>dI</strong> QF igafnI pUrn isMG nUM Auh<br />

pdvI sONpI geI sI. bIbI Aus nfl bhuqf icr nf<br />

inBf skI qy nfnksLfhI kYlMzr dy muwdy AuWqy JgVf<br />

eynf <strong>vD</strong>f ilaf ik jQydfr vwloN dsvyN gurU sfihb<br />

dy gurpurb leI kwZy gey ngr kIrqn mOky<br />

pflkI qy sRI gurU gRMQ sfihb <strong>dI</strong> bIV dyx qoN<br />

ienkfr kr idwqf. iPr dovF <strong>ny</strong> iewk dUsry nUM<br />

iswKI ivwcoN kwZx dy hukmnfmy jfrI kr idwqy, pr<br />

sLRomxI kmytI nUM bfhroN kMtrol kr rhy akflI<br />

dl dy pRDfn qy pMjfb dy muwK mMqrI bfdl sfihb<br />

vgdy vihx ivwcoN BfrU Dfrf nfl vgdy rhy. AunHF<br />

<strong>ny</strong> bIbI nUM sLoRmxI kmytI qoN EdoN lFBy kIqf, jdoN<br />

aglI cox ivwc sfry vwzy akflI lIzr Aus dy<br />

ivroD ivwc afx KVoqy. ienHF akflI lIzrF vwloN<br />

bIbI dy ivruwD ztvf stYNz lYx dy muwK kfrnF<br />

ivwcoN iewk qF bIbI dy awKVpuxy <strong>dI</strong> ieh hwd sI ik<br />

Auh iksy vwzy-Coty afgU nUM tky syr nhIN sI<br />

smJ<strong>dI</strong>. sLRomxI kmytI ivwc ijhVIaF mnafeIaF<br />

Aus <strong>ny</strong> kIqIaF, jQydfr jgdyv isMG<br />

qlvMzI dy pRDfn bxn mgroN afm drbfr lf ky<br />

kmytI dy ivhVy ivwc AunHF <strong>dI</strong> Polf-PflI sfrf idn<br />

huM<strong>dI</strong> <strong>rhI</strong> sI. dUsrf mfmlf bIbI vwloN afpxI DI<br />

dy kys ivwc AulJx df sI aqy bhuqy iswK ivdvfn<br />

qy afgU ies nUM rihqnfmy muqfbk 'kuVI-<br />

nvIˆ idwlI:- XU[ pI[ ey[ srkfr <strong>ny</strong> mflI ibwl<br />

ivc iek suJfa KfmoÈI nfl pyÈ kr idwqf ijhVf<br />

kstm izAUtIafˆ <strong>dI</strong> mfmUlI corI nUM gYr-ËmfnqI<br />

bxf dyvygf. kstm aYkt 1962 <strong>dI</strong> Dfrf 104 <strong>dI</strong><br />

iek soD dy rUp ivc ies nfl sfry mfmilafˆ ivc<br />

aiq sKq ËmfnqI ivvsQfvfˆ df suJfa dy ky<br />

kstm aqy aYksfeIË izAUtIafˆ <strong>dI</strong> corI dy mfmilafˆ<br />

ivc suprIm kort <strong>dI</strong> KulHI dKl-aMdfËI nUM<br />

rwd krn <strong>dI</strong> mMg kIqI geI hY.<br />

mflI ibwl ivc kstm aYkt dy nfl Aup Dfrf<br />

104 ey joVn df pRsqfv hY, ijs anusfr koeI vI<br />

mfr' dy Kfqy <strong>dI</strong> bwjr Buwl afKdy sn. bfdl<br />

sfihb ies <strong>bfry</strong> sLfied AunHF nfl sihmq nhIN<br />

sn. ieho kfrn sI ik Auh ies qoN bfad vI bIbI<br />

nUM sLRomxI kmytI qy i<strong>vD</strong>fn sBf leI AumIdvfr<br />

bxf lYNdy rhy, ikAuNik AunHF <strong>dI</strong><br />

njLr ivwc Aus df iewk<br />

'DVwlydfr' afgU hoxf vwD<br />

arQ rwKdf sI.<br />

'DVwlydfr' bIbI dy ikrdfr<br />

df ieh mfVf pwK sI ik<br />

Aus nUM afpxI skI DI vwloN<br />

mrjLI df vr cuxn <strong>dI</strong> iewCf<br />

rwKxf psMd nhIN sI afieaf.<br />

Auh pihlF vrj<strong>dI</strong> <strong>rhI</strong>. kuVI<br />

vI ieh Dfr cuwkI sI ik 'vfrs<br />

sLfh nf muVFgI rFJxy qoN, BfvyN<br />

bfp dy bfp df bfp af jfey.'<br />

bfp qF hY nhIN sI, mF dy<br />

suBfa <strong>bfry</strong> kuVI jfx<strong>dI</strong> sI,<br />

ies leI Auh iewk idn iKsk<br />

geI aqy dUjy sLihr jf ky mrjLI dy muMzy nfl<br />

ivafh krvf ilaf. mF <strong>ny</strong> iPr bhf<strong>ny</strong> nfl bulfieaf<br />

aqy iksy ilhfjU <strong>dI</strong> koTI ivwc iljf ky Auh<br />

kuJ kr idwqf, ijs leI awj qwk vI Aus nUM<br />

pCqfvf nhIN jfpdf.<br />

iksy nUM nhIN sI pqf ik kdoN kI hoieaf qy ikvyN<br />

hoieaf. 21 apRYl 2000 <strong>dI</strong> dupihr ZlI qoN<br />

acfnk hr pfsy Pon KVkx lwg pey ik bygovfl<br />

ivwc bIbI jgIr kOr <strong>dI</strong> vwzI DI df Byd Bry<br />

hflfq ivwc aMqm sMskfr kIqf jf irhf hY.<br />

sMskfr hox qwk kuVI <strong>dI</strong> lfsL lgfqfr Zk ky<br />

rwKI geI, iksy nUM Aus dy aMqm drsLn vI nf<br />

krn idwqy gey qy icKf nUM agnI dyx qoN iewk GMty<br />

aMdr BIV Gwtdy sfr awDI sVI lfsL borIaF ivwc<br />

Br ky goieMdvfl sfihb dy pul kol Gft bfbf<br />

KVk isMG ivKy jl pRvfh kr ky Aus <strong>dI</strong> Xfd<br />

ivwc bIbI iewk bUtf lf ky Gr nUM muV afeI. eynI<br />

CyqI awDI sVI lfsL nUM cuwk ky jl pRvfh krn<br />

<strong>bfry</strong> dlIl ieh idwqI geI ik kuafrI kuVI dy<br />

mrn Auqy ieMj hI kIqf jFdf hY, pr asl gwl<br />

ieh sI ik hr vyly iksy kort df koeI hukm af<br />

jfx aqy lfsL df huMdf sMskfr roky jfx df DuVkU<br />

mwuK mMqrI <strong>dI</strong> AuQy hfjLrI dy bfvjUd lwgf irhf<br />

sI. lwK XqnF dy bfvjUd ieh khfxI Byd nf rih<br />

skI qy aMq nUM hfeI kort df drvfjLf Tkorn dy<br />

bfad sI[ bI[ afeI[ dy ahfqy ivwc jf phuMcI.<br />

bIbI dy ivruwD prcf drj hoieaf qy Auh iksy<br />

gupq QF jf ky bYT geI. iPr Aus <strong>dI</strong> jLmfnq ho<br />

geI qy EdoN dy cwl rhy kys df PYslf hux hoieaf<br />

hY. Auh kuVI nfl jo kuJ vfpiraf, Auh iksy pwKoN<br />

vI TIk nhIN sI. sfzy smfj ivwc hux bihs ies<br />

gwl Auqy cwlygI ik bIbI nUM eydF krnf cfhIdf sI<br />

ik nhIN, pr ieh bihs df muwK muwdf nhIN. muwK<br />

muwdf qF ieh hY ik aijhf huMdf ikAuN hY? DI <strong>dI</strong><br />

mOq dy hflfq pYdf krn df pfp bIbI iekwlI <strong>ny</strong><br />

nhIN kIqf, keI hor vI eydF kr cuwky hn. ieh<br />

sfzy kuJ pMjfbIaF <strong>dI</strong> mfniskqf df ivkfr hY.<br />

pMjfb ivwc ieh ibmfrI imslF dy vkq qoN hY<br />

aqy iewk imsl dy srkfr nUM iswK pMQ ivwcoN isrPL<br />

ies dosL bdly Kfrj kIqf igaf sI ik Aus <strong>ny</strong><br />

kuVI mfrn df pfp kmfieaf sI. jdoN aMgryjL<br />

afey, EdoN vI pMjfb ivwc ieh ibmfrI iewk irvfj<br />

vFg sI qy AunHF nUM sKLqI nfl ies df rfh rokx<br />

dy kuJ pRbMD kr<strong>ny</strong> pey sn. iPr vI kuJ rfj<br />

GrfixaF ivwc isrPL rfjkumfr jMmdy rhy,<br />

rfjkumfrIaF ikAuN nhIN sn jMm<strong>dI</strong>aF, ies <strong>bfry</strong><br />

bhuqf socx <strong>dI</strong> pMjfb dy lokF <strong>ny</strong> kdy loV nhIN sI<br />

smJI, ikAuNik Auh aMdrlI gwl jfxdy sn. sfzy<br />

simaF ivwc smfj nUM syD dyx vfly iewk lyKk dy<br />

isr jdoN ieho ieljLfm lwgf qF Aus <strong>ny</strong> iewk sfihqk<br />

rsfly ivwc lyK ilK ky DI dy kql nUM<br />

jfiejL TihrfAux <strong>dI</strong> koisLsL kIqI sI. koeI do<br />

dhfky pihlF huisLafrpur dy izptI kimsLnr df<br />

kys suprIm kort qwk jf phuMicaf sI, ijs <strong>ny</strong><br />

mrjLI nfl ivafh krn df ierfdf rwK<strong>dI</strong> afpxI<br />

kstm izAUtI <strong>dI</strong> corI hux hovygf gYr-ËmfnqI aprfD<br />

-jiqMdr pnUM<br />

AulMGxf df doÈI Dfrf 1<strong>35</strong> aDIn iqMn sfl jfˆ<br />

<strong>vD</strong>yry kYd df hwkdfr hovygf aqy izAUtI <strong>dI</strong> corI<br />

df doÈI kuJ Èrqfˆ pUrIafˆ kIqy bgYr Ëmfnq `qy<br />

Cwizaf nhIˆ jfvygf. ivwq mMqrflf dy iek sInIar<br />

aiDkfrI <strong>ny</strong> ies PYsly nUM shI TihrfAuˆdy hoey Ëor<br />

dy ky ikhf hY ik ies nUM ËrUrI ivcfr-vtfˆdry<br />

aqy sfry kfnUMnI pwKfˆ nUM GoK ky ilaf igaf hY.<br />

AunHfˆ ikhf ik Aucqm adflqfˆ df sfry kstm<br />

AulMGxkfrfˆ leI Ëmfnqfˆ <strong>dI</strong> ivvsQf vrqmfn<br />

kfnUMn dy afDfr `qy idwqI hY aqy iehI kfrn hY ik<br />

ies ivc soD ikAuˆ kIqI jf <strong>rhI</strong> hY.<br />

DI nUM puils <strong>dI</strong> mdd nfl lwBx qy kuJ kr<br />

gujLrn <strong>dI</strong> koisLsL kIqI sI. kuVI <strong>dI</strong> mdd leI<br />

koeI pfrlImYNt mYNbr bhuV ipaf, pr hIr jF<br />

sfihbF bxn <strong>dI</strong> iewCf rwK<strong>dI</strong> pMjfb <strong>dI</strong> hr DI nUM<br />

eydF <strong>dI</strong> mdd nhIN iml sk<strong>dI</strong>,<br />

ies krky Auh hux vI mfrIaF jf<br />

<strong>rhI</strong>aF hn.<br />

hIr hovy jF sfihbF, dovyN iewko<br />

Kfndfn <strong>dI</strong>aF sn qy ies irsLqy<br />

qoN kuJ lok AunHF nUM BUaf-BqIjI<br />

afK dyNdy hn. dovF dy ikwsy pMjfb<br />

<strong>dI</strong> swiBafcfrk ivrfsq df hfsl<br />

igxy jFdy hn. pMjfb df koeI<br />

aKfVf ieho ijhf nhIN, ijs ivwc<br />

ienHF <strong>dI</strong> gwl nf huM<strong>dI</strong> hovy aqy lok<br />

ies Auqy KusLI ivwc JUmdy nf hox.<br />

ipCly idnIN pfiksqfn qoN ho ky<br />

afey BfrqI pMjfb dy iewk lyKk<br />

<strong>ny</strong> dwisaf ik Auh hIr df ipMz<br />

vyKx igaf sI, pr ieh vyK ky<br />

inrfsLf hoeI ik ijs hIr nUM sMsfr Br ivwc<br />

pMjfbI eynf mfx dyNdy hn, Aus df nFa lYx Auqy<br />

Aus dy ipMz dy keI lok nwk mroVdy hn. ies df<br />

kfrn smJxf cfhIdf hY. Bgq isMG <strong>dI</strong> kurbfnI<br />

bhuq hY, pr koeI vI afpxf puwq sLhId hoieaf<br />

nhIN vyKxf cfhuMdf, sgoN ibnF kihx qoN vI afm<br />

afdmI ieh iewCf rwKdf hY ik jy Bgq isMG <strong>ny</strong><br />

dobfrf jMmxf qy iPr sLhI<strong>dI</strong> vI pfAuxI hY qF<br />

gvFZIaF dy hI Gr jMm pvy. hIr hovy jF sfihbF,<br />

AunHF dy mfmly ivwc vI ieho Dfrnf hY. pMjfb dy<br />

lok ieh qF cfhuMdy hn ik ipafr hoxf cfhIdf hY,<br />

iesLk dy ikwsy ijvyN kdy JnF df pfxI <strong>dI</strong>aF lihrF<br />

bx ky vgdy huMdy sn, AuvyN hux vI vihxy cfhIdy<br />

hn, pr sfzy Kfndfn df nFa ies nfl nhIN<br />

juVnf cfhIdf.<br />

sfzf pMjfb Auho purfxf spq-isMDU hY, ijwQy<br />

kdy 'svMbr' rcx <strong>dI</strong> rIq huM<strong>dI</strong> sI. 'svMbr' df<br />

Bfv ihM<strong>dI</strong> jF sMsikRq dy sLbdF 'sivam' aqy<br />

'vr' df joV huMdf sI, ijs ivwc kuVI nUM afpxf<br />

vr afp cux <strong>dI</strong> KuwlH idwqI jF<strong>dI</strong> sI. rfm <strong>ny</strong><br />

svMbr nhIN sI ricaf, sIqf vwloN ricaf igaf<br />

sI, ijs ivwc keI rfjkumfr afey qy AunHF ivwcoN<br />

iewk nUM cuxn leI DnuwK qoVn <strong>dI</strong> sLrq sIqf <strong>ny</strong><br />

rwKI sI. arjn vI jdoN mwCI <strong>dI</strong> awK ivwc qIr<br />

mfr ky dropqI nUM ivafh ky ilafieaf sI, Auh<br />

svMbr dropqI nFa <strong>dI</strong> iksy <strong>dI</strong> DI <strong>ny</strong> ricaf sI.<br />

pqI <strong>dI</strong> cox df hwk DIaF kol huMdf sI, puwqrF nUM<br />

kqfr ivwc lwg ky AunHF mUhry AumIdvfr vjoN pysL<br />

hoxf pYNdf sI. awj dy pMjfb ivwc DIaF qoN 'svMbr<br />

rcx', Kud PYslf krn df hwk Koh ky mrjLI krn<br />

df mOkf puwqrF nUM dy idwqf igaf hY, ijs ivwc keI<br />

ivgVy hoey kfikaF <strong>ny</strong> iewk kuVI cuxI, ivafh ky<br />

mfr idwqI jF cfr idnF df mylf mnf ky ivsfr<br />

idwqI qy dUsrI qy iPr qIsrI lwBx df bdmfsLI<br />

Biraf sLugl bxf ilaf hY. ies kucwj <strong>dI</strong> asIN<br />

sfry inMdf krdy hF, pr rog <strong>dI</strong> jVH nhIN PVHdy.<br />

jVH PVFgy qF ies df ielfj sfnUM ies gwl ivwc<br />

idKfeI dyx lwgygf ik vr dy hwQ ivwc mrjLI df<br />

hwk dyx qy Aus <strong>dI</strong> durvrqoN dy mOky pYdf krn <strong>dI</strong><br />

QF DIaF nUM 'sivam-vr' <strong>dI</strong> cox krn df mOkf<br />

dyx leI 'svMbr' vrgI ivrfsqI rIq nUM muV<br />

surjIq kIqf jfvy. jdoN qwk asIN rog <strong>dI</strong> jVH nhIN<br />

PVnI, Aus df aslI ielfj nhIN krnf, EdoN qwk<br />

iksy jgIr kOr dy kys <strong>dI</strong> crcf kr lYxI kfPLI<br />

hY, mfniskqf dy ivkfr vfly Aus vrqfry <strong>dI</strong> kdy<br />

nhIN kIqI jf skxI, ijs <strong>dI</strong> krn <strong>dI</strong> loV ies<br />

vkq pMjfb dy swiBafcfrk eyjMzy Auqy sB qoN<br />

AuWpr hoxI cfhI<strong>dI</strong> hY.-DMnvfd sihq, nvF jLmfnf<br />

hfiÌË seId `qy ienfm<br />

ÃëÅ A@ çÅ ìÅÕÆ<br />

hY, ijQoˆ ies df bfhr inkl skxf<br />

muÈikl hY. awj AuQy a<strong>ny</strong>kfˆ qrHfˆ dy awqvf<strong>dI</strong><br />

sMgTn ies kdr GuspYT kr cuwky hn ik<br />

pfiksqfn <strong>dI</strong> hoˆd hI Éqry ivc pfeI nËr<br />

afAuˆ<strong>dI</strong> hY. aÌgfinsqfn nfl lgdy pfiksqfn<br />

dy Auwqr-pwCmI srhw<strong>dI</strong> sUby ÉYbr<br />

pÉqUn Kvf dy iek vwzy ielfky ivc srkfr<br />

df iksy vI qrHfˆ df koeI pRBfv nhIˆ. bloicsqfn<br />

awj pfiksqfn leI vwzf Éqrf bixaf<br />

hoieaf hY. ies <strong>dI</strong> ÌOj aqy KuÌIaf eyjMsI<br />

sfhmxy cuxI hoeI srkfr bOxI nËr afAuˆ<strong>dI</strong><br />

hY. aijhI sUrq ivc iqVkdf hoieaf pfiksqfn<br />

lgfqfr <strong>vD</strong> rhy kOmfˆqrI dbfa awgy<br />

iks qrHfˆ itikaf rih skygf, ieh vyKx vflI<br />

gwl hovygI. pfiksqfn dy aijhy hflfq ivcoˆ<br />

pYdf huMdy pRqIkrm Bfrq leI vI lgfqfr<br />

cuxOqI bxy rihxgy.<br />

-DMnvfd sihq, ajIq jlMDr

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!