D:\Hydrogelogia PDFY\tom1\Hydrogeologia część trzecia.vp

More documents

Recommendations

Info

Pobór wód podziemnych nia kopalñ mo¿na przypuszczaæ, ¿e do 2010 r. dop³yw/pobór pozostan¹ w miarê stabilne, co wynika z faktu, ¿e na obecnym etapie zamykanie kopalñ nieznacznie wp³ywa na zmniejszenie poboru, a to ze wzglêdu na utrzymania bezpieczeñstwa pracy w pozosta³ych kopalniach (Z. Wilk, op. cit.). Intensywna eksploatacja wód podziemnych mo¿e w niektórych rejonach kraju uruchamiaæ procesy, w wyniku których nastêpuje degradacja jakoœci ujmowanych wód podziemnych. Procesami takimi s¹ na przyk³ad ascenzja wód zasolonych lub ingresja wód morskich. Nadmierne oddzia³ywanie na jakoœæ wód u¿ytkowych poziomów wodonoœnych jest czynnikiem zmuszaj¹cym do ograniczania wielkoœci poboru wód podziemnych w niektórych regionach kraju. Zagro¿enia tego rodzaju wystêpuj¹ na obszarach o wzglêdnie ma³ej g³êbokoœci (najczêœciej mniejszej ni¿ 200 m) wystêpowania wód zasolonych – na Kujawach, w zapadlisku przedkarpackim i Karpatach (czasem ju¿ w pierwszej warstwie wodonoœnej), fragmentach Wielkopolski i doliny Odry oraz œrodkowej i dolnej Warty, w strefie przymorskiej i na ¯u³awach. Przyk³adem koniecznoœci ograniczenia wielkoœci poboru wód podziemnych, i skali tego ograniczenia, z powodu oddzia³ywania wód zasolonych jest aglomeracja miejska Gdañska (B. Kozerski i in., 2005). W tym przypadku woda eksploatowana by³a przez ujêcia komunalne. Maksimum eksploatacji wód podziemnych piêtra czwartorzêdowego przypada³o na lata 1980–1985. Wynosi³o ono wówczas 100 000 m 3 /d. W wyniku intensywnej eksploatacji wyst¹pi³y daleko id¹ce przeobra¿enia sk³adu chemicznego wód, w efekcie ingresji wód zasolonych. Znaczne ograniczenie wielkoœci poboru, do poziomu 40 000–50 000 m 3 /d, nast¹pi³o pod koniec lat 90. XX w. Zmniejszenie eksploatacji wp³ynê³o na stopniowe zmniejszenie koncentracji jonu chlorkowego w obszarach objêtych zasoleniem. Tempo wys³adzania siê wód nastêpuje wzglêdnie szybko z uwagi na wielkoœæ redukcji poboru (o ponad po³owê). Równie wa¿nym czynnikiem kszta³tuj¹cym w przysz³oœci poziom popytu i poda¿y wody mog¹ staæ siê zmiany warunków klimatycznych. Obecna tendencja tych zmian interpretowana jest przez niektóre grupy naukowców jako globalne ocieplanie siê klimatu. Obserwowane na obszarze Polski trendy zmian hydrologicznych w XX w. wskazuj¹ na: zmniejszanie siê odp³ywu rzecznego i zmniejszanie siê opadów (R. Farat i in., 1995; IMiGW, 1995). W gospodarce wodnej kraju obserwowaæ siê bêdzie realny wzrost poboru wód podziemnych. Wzrost ten nie powinien jednak zagroziæ dobremu stanowi iloœciowemu z wyj¹tkiem tych jednostek hydrogeologicznych, dla których ju¿ obecnie zdefiniowano takie zagro¿enie. Zasoby zretencjonowane w obrêbie u¿ytkowych poziomów s³odkich wód podziemnych wynosz¹ w skali kraju 1100 km 3 (B. Paczyñski red., 1995). Prawie 40% tych zasobów mieœci siê w czwartorzêdowych poziomach wodonoœnych, 20% w utworach neogeñsko-paleogeñskich i blisko 35% w spêkanych poziomach kredy i jury. Reszta wystêpuje w rozwiniêtych lokalnie, niekiedy bardzo zasobnych poziomach triasu i dewonu oraz s³abiej wodonoœnych utworach permu, karbonu i starszego paleozoiku. Zasoby dyspozycyjne wód podziemnych w u¿ytkowych poziomach wodonoœnych, w aspekcie ich odnawialnoœci, oceniane s¹ na 12 km 3 /rok (A.S. Kleczkowski, S. Mikulski, 1995) do 15 km 3 /rok (B. Paczyñski, 1995). 11.5. Instrumenty prawne i dzia³ania administracyjne do prowadzenia racjonalnego poboru wód podziemnych Monitoring poboru wody oraz bilansowanie jego aktualnej wielkoœci, w tym tak¿e z dostêpnymi zasobami wód podziemnych, jest jednym ze strategicznych zadañ gospodarki wodnej kraju, maj¹cym na celu osi¹gniêcie 488 zrównowa¿onej gospodarki zasobami wodnymi (Prawo wodne, 2001 z póŸniejszymi zmianami). Tego rodzaju gospodarka artyku³uje ogólnie sformu³owane priorytety dla programu dzia³ania (art. 2, op. cit.):
1) zapewnienie iloœci i jakoœci wody, 2) ochrona przed nadmiern¹ eksploatacj¹, 3) utrzymanie ekosystemów zale¿nych od wody, 4) zaopatrzenie w wodê dla rolnictwa i przemys³u. Priorytety te uwzglêdniaj¹ równoczeœnie kryterium trwa³oœci poboru wód w kontekœcie sta³oœci zaopatrzenia w wodê. W odniesieniu do wód podziemnych dodatkowo wyszczególnia podstawowe cele ich wykorzystania (art. 32, op. cit.), tj.: – zaopatrzenie ludnoœci w wodê do spo¿ycia i na potrzeby socjalno-bytowe, – produkcja artyku³ów ¿ywnoœciowych oraz farmaceutycznych. Obowi¹zuj¹ce zasady prawne oraz wynikaj¹ce z nich procedury i dzia³ania administracyjne przek³adaj¹ siê na pakiet dzia³añ podstawowych (art. 113a ust. 2, op. cit.). Nale¿y do nich tak¿e kreowanie dzia³añ na rzecz kontroli poboru wody. Kontrola i systematyczna ocena wielkoœci poboru wód podziemnych maj¹ zapobiegaæ marnotrawstwu wody i jej zasobów, co znajduje stosowne odzwierciedlenie w zapisie Prawa wodnego (art. 31 ust. 2, op. cit.). Dzia³ania w zakresie kontroli i oceny wielkoœci poboru mog¹ byæ realizowane w obrêbie porz¹dku prawnego, który ustala zasady dla zwyk³ego i szczególnego korzystania z wód (art. 36 i 37, op. cit.). Zasady te poœrednio wprowadzaj¹ klasyfikacjê poboru wody podziemnej, odpowiednio: na pobór nie rejestrowany (niewymagaj¹cy bezpoœredniego ewidencjonowania i pomiarów urz¹dzeniami kontrolnymi, jeœli iloœæ pobieranej wody nie przekracza 5 m 3 /d) oraz pobór rejestrowany. W przypadku poboru rejestrowanego, przedmiotem systematycznego pomiaru urz¹dzeniami kontrolnymi jest ka¿de ujêcie czerpi¹ce wodê podziemn¹ w iloœci przekraczaj¹cej 100 m 3 /dobê. Kontrolowana równie¿ musi byæ iloœæ wody zu¿ywanej przez u¿ytkownika, tj. dostarczonej do odbiorcy (Ustawa, 2001). Informacje o iloœci czerpanej wody podziemnej, które podlegaj¹ ewidencji (pobór rejestrowany) s¹ zbierane i przechowywane w okreœlonych instytucjach na mocy Prawa wodnego (2001, z póŸniejszymi zmianami). Stosowne zapisy (art. 2 ust. 1, art. 36 ust. 2 i 3 oraz art. 37, op. cit.) okreœlaj¹ równie¿ ramow¹ strukturê poboru wody, która ustalona jest poprzez zdefiniowanie g³ównych grup u¿ytkowników: Instrumenty prawne i dzia³ania administracyjne... – ludnoœæ, – rolnictwo, – przemys³. Ludnoœæ stanowi grupê u¿ytkowników, która jest zaopatrywana w wodê w ramach obu form korzystania z wód – zwyk³ego, indywidualnie na potrzeby gospodarstwa domowego lub rolnego, oraz szczególnego, które ma kszta³t zbiorowego zaopatrzenia w wodê. Pobór wody odbywaj¹cy siê w ramach zwyk³ego korzystania z wód jest nadal bardzo du¿y na obszarach wiejskich. Rolnictwo u¿ytkuje wodê na potrzeby gospodarcze (hodowla, produkcja roœlinna) w ramach szczególnego korzystania z wód. W przypadku wykorzystywania wód podziemnych do produkcji roœlinnej wyró¿niane s¹ dodatkowe sposoby poboru – nawadnianie za pomoc¹ deszczowni oraz za pomoc¹ zabiegów melioracyjnych (podsi¹k). Przemys³ stanowi grupê u¿ytkowników pobieraj¹cych wodê podziemn¹ wy³¹cznie w ramach szczególnego korzystania z wód. Z uwagi na ró¿norakoœæ przemys³u i zwi¹zan¹ z tym wielkoœæ poboru wód podziemnych, dodatkowo wyodrêbnia siê w tej grupie – odwodnienia obiektów lub wykopów budowlanych oraz zak³adów górniczych (art. 31 ust. 4 oraz art. 122 ust. 1, op. cit.). Racjonalnemu gospodarowaniu wodami s³u¿¹ instrumenty zarz¹dzania zasobami wodnymi (art. 2 ust. 2, op. cit.). Znajduj¹ one odzwierciedlenie w koniecznoœci sporz¹dzania stosownych dokumentacji planistycznych, których elementami s¹, m.in.: identyfikacja oddzia³ywania zmian poziomów wód podziemnych (art. 113 ust. 2, op. cit.) oraz sprecyzowanie warunków korzystania z wód regionu wodnego (art. 115 ust. 1, op. cit.), które w nawi¹zaniu do poboru wód podziemnych uwzglêdniaj¹ wprowadzanie ograniczenia w korzystaniu z wód, w tym tak¿e poboru wód podziemnych dla osi¹gniêcia ustalonych celów œrodowiskowych. W obecnie obowi¹zuj¹cym porz¹dku prawnym kraju, zagadnienie poboru wód zosta³o praktycznie dostosowane do wymagañ zawartych w Ramowej Dyrektywie Wodnej (Dyrektywa 2000/60/WE), która ustanawia ramy dzia³ania wspólnotowego w dziedzinie polityki wodnej. Wielkoœæ poboru z ujêcia wody podziemnej przedstawiana jest w formie rocznego bilansu iloœci czerpanych wód. Monitoring wielkoœci poboru rejestrowanego stanowi 489
Page 1 and 2: Cz´Êç trzecia Zasoby słodkich w
Page 3 and 4: Region hydrogeologiczny Zasoby s³o
Page 5 and 6: zasobowej na charakterystykê walor
Page 7 and 8: Wielkoœæ zasobów odnawialnych po
Page 9 and 10: mów wodonoœnych w okreœlonych ob
Page 11 and 12: jako odp³yw podziemny œredni w wi
Page 13 and 14: 10.3. Ocena stanu zagospodarowania
Page 15 and 16: Woda podziemna eksploatowana do cel
Page 17 and 18: (ujêcia, z których pobór wód pr
Page 19 and 20: wody przez ujêcia a iloœci¹ wody
Page 21 and 22: eksploatacyjnych kraju, sumaryczny
Page 23 and 24: Wykorzystanie wód podziemnych na p
Page 25: najmniej kompletne. Z dostêpnych i
Page 29 and 30: SKRZYPCZYK L. 2005 - Wody podziemne
Page 31 and 32: zpj [m 3 /d·km 2 ] - modu³ zasob
Page 33 and 34: • W mieœcie i powiecie radomskim
Page 35 and 36: • Rejon S³owiñskiego Parku Naro
Page 37 and 38: zanieczyszczeñ. Za ogniska zaniecz
Page 39 and 40: lopierœcieniowych wêglowodorów a
Page 41 and 42: szym stopniu fenoli. Zanieczyszczen
Page 43 and 44: aerobowych, czy te¿ przedostan¹ s
Page 45 and 46: Fig. 13.4. Zmiany chemizmu wód pod
Page 47 and 48: udowy, tam gdzie nie stworzy to zag
Page 49 and 50: W zwi¹zku z d³ugotrwa³ym zagro¿
Page 51 and 52: GÓRSKI J., ZYDOR H., 2005 - Zaniec
Page 53 and 54: Zagro¿enia geogeniczne wód podzie
Page 55 and 56: Poziom ten ograniczony jest od sp¹
Page 57 and 58: Zale¿noœæ okreœlaj¹ca po³o¿e
Page 59 and 60: z równania transportu (H. R. Henry
Page 61 and 62: GHYBEN W.B., 1988 - Nota in verband
Page 63 and 64: II rzêdu - pojedyncze otwory lub
Page 65 and 66: ci¹ zale¿n¹ od wielkoœci ujêci
Page 67 and 68: Art. 24. Dzia³alnoœæ pañstwoweg
Page 69 and 70: 531 Fig. 14.4. Lokalizacja punktów
Page 71 and 72: - uzupe³nienie i sprawdzenie wiary
Page 73 and 74: macyjnym Wód Podziemnych. Równie

D:\Hydrogelogia PDFY\tom1\Hydrogeologia część trzecia.vp

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?