Zasoby s³odkich wód podziemnych 1 2 3 4 5 XXI niecki nidziañskiej 7 350 22,43 1,64 / 7 – 20,80/ 93 0,367 0,033 / 9 – 0,334 / 91 137 XXII œwiêtokrzyski XXIII œwiêto- 1 900 3,29 0,17 / 5 0,01 /
zasobowej na charakterystykê waloryzacyjn¹ oraz aspekty zagro¿enia i ochrony wód podziemnych. W konsekwencji zrezygnowano z ustalania zasobów dyspozycyjnych, ograniczaj¹c siê do oceny zasobów odnawialnych. £¹czne zasoby odnawialne u¿ytkowych systemów wodonoœnych oceniono w tym atlasie na oko³o 18±3km 3 /rok. Przyjêty przedzia³ b³êdu 3 km 3 /rok wynika z uœrednionych wartoœci wydzieleñ. Uzyskany wynik jest zbli¿ony do œrednich niskich i najni¿szych odp³ywów wód podziemnych do rzek. Dla zadañ bilansowych zalecono aby zasoby dyspozycyjne kraju nie przekracza³y najni¿szej wartoœci zasobów odnawialnych u¿ytkowych systemów wód podziemnych, a wiêc 15 km 3 /rok. Ju¿ w toku prac wydawniczych tego atlasu by³o jasne, ¿e niezbêdne jest pilne opracowanie programu regionalnych i kartograficznych badañ wód podziemnych Polski, obejmuj¹cego równie¿ ocenê formalnie ju¿ zdefiniowanych zasobów dyspozycyjnych. Opracowany zarys programu rozpoznania zasobów dyspozycyjnych, uwzglêdniaj¹cy harmonogram badañ GZWP oraz wstêpna informacja o podjêciu realizacji Mapy hydrogeologicznej Polski (MhP) w skali 1:50 000 (B. Paczyñski i in., 1994), ju¿ po kilku miesi¹cach zosta³y zaakceptowane i wdro¿one przez Ministerstwo Ochrony Œrodowiska i Zasobów Naturalnych (Polityka..., 1994). Dokonana po 4 latach (W. Ciê¿kowski i in., 1998) analiza realizacji programu Ministerstwa Œrodowiska wykaza³a bardzo szybki postêp badañ zwi¹zanych z ocen¹ zasobów dyspozycyjnych i koniecznoœæ wprowadzenia niewielkiej tylko jego korekty. Najlepsz¹ ilustracj¹ szybkiego tempa rozpoznawania zasobów dyspozycyjnych kraju jest publikowany corocznie bilans zasobów (Bilans, 2005), z którego wynika, ¿e po pierwszych 3 latach „rozruchu”, gdy przyrosty udokumentowanych zasobów nie przekracza³y 0,5 mln m 3 /d (1994 r. – 0,234; 1995 r. – 0,468 i w 1996 r. – 0,150 mln m 3 /d), w kolejnych wzrasta³y one systematycznie (1997 r. – 1,843; 1998 r. – 1,897; 1999 r. – 2, 343 i w 2000 r. – 2,907 mln m 3 /d). Mimo postêpuj¹cego rozpoznania zasobów dyspozycyjnych, które w ci¹gu 10 lat (do 2005 r.) objê³o ponad 40% powierzchni kraju, ju¿ w 2001 roku sta³o siê jasne, ¿e zachodzi pilna potrzeba oceny zasobów dla ca³ego kraju. Powsta³a wiêc koncepcja opracowania zasobów per- Przegl¹d oceny zasobów regionalnych spektywicznych dla obszaru pozosta³ej czêœci kraju (fig. 10.1), które mimo ni¿szej rangi legislacyjnej pozwalaj¹ na planow¹ gospodarkê wodami podziemnymi (P. Herbich i in., 2003; P. Herbich, 2005). Z dokonanej oceny uzyskano ³¹cznie 13,9 km 3 /rok (38 224 tys. m 3 /d) zasobów dyspozycyjnych i perspektywicznych, w tym 5,11 km 3 /rok zasobów dyspozycyjnych. W iloœci tej dla obszaru dorzecza Wis³y uzyskano 8,1 km 3 /rok, a dla obszaru dorzecza Odry 5,83 km 3 /rok (rozdz. 7 i 8). Praca ta zamyka 30-letni okres syntetycznych badañ Pañstwowego Instytutu Geologicznego dla ustalenia zasobów wód podziemnych Polski. Warto wiêc porównaæ wyniki uzyskane w pierwszej próbie (J. Malinowski red., 1976 ) z ocen¹ poœredni¹ (B. Paczyñski red., 1995 ) i koñcow¹ (P. Herbich i in., 2003). Pierwsza, choæ oparta by³a na uproszczonych równaniach (N. N. Bindeman, F. M. Boczewier, 1964) i znacznie s³abszym rozpoznaniu wód podziemnych, mia³a œcis³e adresowanie wszystkich typów zasobów do poziomów uznanych za u¿ytkowe. Brak symulacji komputerowych, pominiêcie w ocenie wymagañ ochrony œrodowiska, zw³aszcza przep³ywów nienaruszalnych w rzekach, a tak¿e dopuszczenie sczerpywania zasobów statycznych w za³o¿onym czasie 25 lat sprawi³y, ¿e pierwszy wariant obliczeñ Komisja Dokumentacji Hydrogeologicznych uzna³a za zawy¿ony. Po korekcie, uzasadnionej stanem rozpoznania i koniecznoœci¹ ochrony œrodowiska, regionalne zasoby eksploatacyjne w wysokoœci 13,7 km 3 /rok, przyjête przez Komisjê Dokumentacji Hydrogeologicznych, zosta³y poœrednio potwierdzone póŸniejszymi badaniami (B. Paczyñski red., 1995). Ocena zasobów wód podziemnych podana w wy¿ej cytowanym atlasie (Malinowski red., 1976; Paczyñski, 1977), choæ nie precyzuje zasobów dyspozycyjnych, ma istotne znaczenie z uwagi na pog³êbion¹ analizê odnawialnoœci wód podziemnych, w któr¹ du¿y wk³ad mia³ zespó³ badawczy z IMiGW (H. Czarnecka i in., 1988; B. Fal i J. Stachy, 1988; B. Jacenkow i in., 1988; J. Jaworski i in., 1988; J. Orsztynowicz, 1988). Badania prowadzone przez ten zespó³ oparte by³y na analizie 30-letnich obserwacji, m. in. w 2000 posterunkach opadowych, 900 studniach i w ponad 200 przekrojach wodowskazowych. Analiza uzyskanych wyników pozwoli³a na oszacowanie g³ównych 467
Change language