Seminar 1 - StudiFIT - Hochschule für Technik, Wirtschaft und Kultur ...
Seminar 1 - StudiFIT - Hochschule für Technik, Wirtschaft und Kultur ...
Seminar 1 - StudiFIT - Hochschule für Technik, Wirtschaft und Kultur ...
Erfolgreiche ePaper selbst erstellen
Machen Sie aus Ihren PDF Publikationen ein blätterbares Flipbook mit unserer einzigartigen Google optimierten e-Paper Software.
<strong>Hochschule</strong> für <strong>Technik</strong>, <strong>Wirtschaft</strong> <strong>und</strong> <strong>Kultur</strong> Leipzig<br />
Vorkurs Mathematik 2012<br />
<strong>Seminar</strong> 1 - Montag, 17.09.12 - Lösungen<br />
Termumformungen<br />
1. Vereinfachen Sie folgende Ausdrücke durch Anwendung der Potenzgesetze:<br />
a) 9a n x 7 b) 81<br />
4 x4a−3 y c)<br />
d) 11ab − 17b + 9a 2 e) 9 f)<br />
6x 2 a 3<br />
b 3 (1 − a)<br />
ab 2<br />
cxz 2<br />
2. Vereinfachen Sie folgende Ausdrücke durch Anwendung der Gesetze der<br />
Potenz- <strong>und</strong> Wurzelrechnung:<br />
a) x 2 − 2x + 1 b) a 4 c) ab2 x 7<br />
f) 1 2<br />
√<br />
a2 + b 2<br />
g) a + b<br />
c<br />
3. Vereinfachen Sie folgende Terme:<br />
a) 7 96 a − b 4<br />
b) 0 c)<br />
4. Kürzen Sie folgende Brüche:<br />
a) a − 13<br />
5 b b) a2 + b 2<br />
a + b<br />
1<br />
2(2a + b)<br />
c 9 z 2 d) √ 32 e) − √ 75<br />
h) 2a i) a 2n+1 j) ab 2<br />
d) a + 1<br />
a − 1<br />
e)<br />
b<br />
a 2<br />
c) a + b d) 4a<br />
3y − x b<br />
5. Zerlegen Sie folgende Ausdrücke mit Hilfe der Logarithmengesetze:<br />
a) 2 ln a − ln b b) 4 3 ln a<br />
c) 1 3 (lg a + 2 lg c − lg b − lg d) d) 1<br />
lg a − 2 lg b<br />
2<br />
6. Fassen Sie durch Anwendung der Logarithmengesetze zu einem Term zusammen:<br />
√<br />
3√ a · b<br />
a) ln<br />
b) ln a · bn<br />
√<br />
c<br />
m√ c) ln 3 (a + b)(u − v)<br />
c<br />
√<br />
d) lg a(a 2 − b 2 ) n e) lg a 3 (a + b) √ √<br />
a − b<br />
3 a2 + b<br />
f) lg<br />
2<br />
ab<br />
3√<br />
a2 − b 2
7. Berechnen Sie x durch Anwendung der Logarithmengesetze:<br />
a) 8 b) 2 c) 30 d) 2 e) √ 2 f) ln 3 + 5 2<br />
8. Wenden Sie die binomischen Formeln an <strong>und</strong> vereinfachen Sie weitgehend:<br />
a) a 2 − 6ab + 9b 2 b) 4a<br />
c) 16a 4 + 16a 2 + 34a − 24 d) a 2 + 2ab + b 2 − 1<br />
9. Ergänzen Sie zu vollständigen Quadraten:<br />
a) (x − 3) 2 − 10 b) 4(a − 1, 5) 2 + 11<br />
c) 2(y − 2) 2 − 4 d) (2a − 3) 2 + (3b − 4) 2 − 25<br />
10. Vereinfachen Sie folgende Brüche durch Ausklammern bzw. Polynomdivision:<br />
a) 5c b) b − 1 2<br />
c) 8b − 5a d) a 2 − 3a + 4<br />
2
<strong>Hochschule</strong> für <strong>Technik</strong>, <strong>Wirtschaft</strong> <strong>und</strong> <strong>Kultur</strong> Leipzig<br />
Vorkurs Mathematik 2012<br />
<strong>Seminar</strong> 2 - Montag, 17.09.12 - Lösungen<br />
Mengenlehre, Termumformungen<br />
1. Vervollständigen Sie die Tabelle mit Mengendarstellungen:<br />
Lösung:<br />
verbale Beschreibung Aufzählung Erfüllungsmenge<br />
Menge aller geraden, natürlichen {2, 4, 6, 8}<br />
n<br />
{n∈N :<br />
2<br />
∈N ∧ n
4. Fassen Sie die folgenden Terme so weit wie möglich zusammen.<br />
Welcher Wert ergibt sich für a = 3?<br />
2a<br />
a) 2 +1<br />
19<br />
(a 2 −1)(a 2 −4)<br />
, für a = 3:<br />
40<br />
b)<br />
2−4a−2a 2<br />
(a+1) 2 (a−1) 2 , für a = 3: − 7 16<br />
5. Vereinfachen Sie folgende Doppelbrüche: (beachte: ohne DB-Betrachtung!)<br />
a) a + b b)<br />
b<br />
a<br />
6. Vereinfachen Sie durch Polynomdivision:<br />
a) a − 5 − 50<br />
a−5<br />
b) 4a 4 + 5a 2 b + 3b 2<br />
7. Vereinfachen Sie folgende Terme durch Anwendung der Potenz- bzw. Wurzelgesetze:<br />
(Voraussetz.: alle Wurzeln sollen in R bildbar sein, Nenner ungleich Null )<br />
a) 6(x − 1) √ x(x + 1) b) 3x − 3<br />
8. Berechnen Sie ohne Taschenrechner unter Verwendung von Logarithmengesetzen:<br />
a)<br />
3<br />
2<br />
b) 12<br />
4
<strong>Hochschule</strong> für <strong>Technik</strong>, <strong>Wirtschaft</strong> <strong>und</strong> <strong>Kultur</strong> Leipzig<br />
Vorkurs Mathematik 2012<br />
<strong>Seminar</strong> 3 - Dienstag, 18.09.12 - Lösungen<br />
Umgang mit Summenzeichen, Eigenschaften von Funktionen<br />
1. Rechnen mit Summenzeichen<br />
(a) Schreiben Sie die folgenden Summen aus:<br />
5∑<br />
3∑<br />
4∑<br />
k 2 = 55, (2i + 1) = 16, (k + 1) = 4k + 4<br />
k=1<br />
i=0<br />
(b) Schreiben Sie mit Summenzeichen (Beachte: Die Lösungen sind nicht<br />
eindeutig!):<br />
∑<br />
3+. . .+100 = 100<br />
k, 4 3 +. . .+20 3 ∑<br />
= 10 (2k) 3 ∑<br />
, z −10 +. . .+z 10 =<br />
10<br />
k=3<br />
j=1<br />
k=2<br />
z k<br />
k=−10<br />
(c) Zeigen Sie unter Verwendung von Rechengesetzen bzw. durch ein Gegenbeispiel:<br />
n∑<br />
(a k + b k ) = (a 0 + b 0 ) + (a 1 + b 1 ) + . . . + (a n + b n )<br />
k=0<br />
= a 0 + b 0 + a 1 + b 1 + . . . + a n + b n<br />
= (a 0 + a 1 + . . . + a n ) + (b 0 + b 1 + . . . + b n ) = n ∑<br />
n∑<br />
(a k · b k ) = a 0 · b 0 + a 1 · b 1 + . . . + a n · b n<br />
k=0<br />
k=0<br />
∑<br />
a k + n b k ,<br />
≠ a 0 b 0 +a 0 b 1 +. . .+a 0 b n +a 1 b 0 +. . .+a 1 b n +. . . a n b 0 +a n b 1 +. . .+a n b n<br />
∑<br />
= ( n ∑<br />
a k ) · ( n b k )<br />
k=0<br />
k=0<br />
(d) Lassen sich die folgenden Terme zu einer Summe zusammenfassen?<br />
Geben Sie, falls möglich, die Lösung an bzw. begründen Sie, warum<br />
kein solches Zusammenfassen möglich ist.<br />
10∑ ∑<br />
a k + 15 ∑<br />
a i = 15 ∑<br />
a k = 15 a i ,<br />
k=0<br />
i=11<br />
k=0<br />
i=0<br />
7∑ ∑<br />
a k + 10 ∑<br />
a k = 10 ∑<br />
a k + 7 a k (”Überlappung” beider Summen),<br />
k=0<br />
k=5<br />
k=0<br />
k=5<br />
4∑ ∑<br />
a k + 10 ∑<br />
a k = 10 ∑<br />
a k − 7 a k (”Lücke” zwischen beiden Summen)<br />
k=0<br />
k=8<br />
k=0<br />
k=5<br />
2. Bestimmen Sie jeweils den maximalen Definitionsbereich D f .<br />
Ermitteln Sie für die Funktionen in a), c), e), f), g) <strong>und</strong> h) die Nullstellen.<br />
Welche der Funktionen besitzen einen Schnittpunkt mit der y-Achse?<br />
k=0
a) D f = [1; 6], keine Nullstellen<br />
b) D f = {−1} ∪ [2; 3]<br />
c) D f = { π 2 · (1 + 4k) | k ∈ Z} , Nullstellenmenge {π 2<br />
d) D f = [1; 4]<br />
+ k · 2π | k ∈ Z}<br />
e) D f = [−2; 0) ∪ (0; 1), Nst. nur grafisch oder mit Näherungsverfahren<br />
auffindbar: 0,4706974<br />
f) D f = {x | x ∈ ( − π 2 + 2k · π; π 2 + 2k · π) , k ∈ Z}, Nullstellenmenge<br />
L = {k · 2π | k ∈ Z}<br />
g) D f = (−∞; 0), keine Nullstellen<br />
h) D f = R \ {−2; 2}, Nullstellenmenge {− √ 5; − √ 3; √ 3; √ 5}<br />
Schnittpunkte mit der y-Achse:<br />
Nur für die Funktionen in f) <strong>und</strong> h) gilt 0 ∈ D f .<br />
f) f(0) = 0 −→ Schnittpunkt (0; 0)<br />
h) f(0) = ln(4) ≈ 1, 38629 −→ Schnittpunkt (0; 1, 38629)<br />
3. Untersuchen Sie folgende Funktionen auf Monotonie <strong>und</strong> Beschränktheit:<br />
a) f(x) = x 2 − 1, x ∈ (−1; 5), ist monoton fallend in (−1; 0] <strong>und</strong><br />
monoton wachsend in [0; 5),<br />
untere Schranke : f(0) = −1, obere Schranke: f(5) = 24<br />
b) f(x) = 1<br />
x+1<br />
, x ∈ [−5; −1) ∪ (−1; 5], ist überall (streng) monoton<br />
fallend.<br />
Da f bei x = −1 eine einfache Polstelle hat, ist die Funktion unbeschränkt.<br />
c) f(x) = 3x−1 ist überall streng monoton wachsend <strong>und</strong> unbeschränkt.<br />
d) f(x) = √ x + 1, x ∈ [−1; ∞)<br />
f ist im geg. Definitionsbereich (streng) monoton wachsend.<br />
f ist in [−1; ∞) nach unten beschränkt (kleinste Schranke f(−1) = 0).<br />
f ist in [−1; ∞) nach oben unbeschränkt.<br />
4. Welche der folgenden Funktionen sind gerade oder ungerade Funktionen?<br />
a) ungerade b) gerade c) weder gerade noch ungerade<br />
d) ungerade e) gerade f) weder gerade noch ungerade<br />
6
<strong>Hochschule</strong> für <strong>Technik</strong>, <strong>Wirtschaft</strong> <strong>und</strong> <strong>Kultur</strong> Leipzig<br />
Vorkurs Mathematik 2012<br />
<strong>Seminar</strong> 4 - Dienstag, 18.09.12 - Lösungen<br />
Eigenschaften von Funktionen<br />
1. Gegeben sei die Funktion y = f(x) = √ x − 2 + 1.<br />
a) Skizzieren Sie die Funktion <strong>und</strong> geben Sie den (maximalen)<br />
Definitions- <strong>und</strong> Wertebereich der Funktion an. (Ohne TR!)<br />
y<br />
1<br />
✻<br />
y = √ x − 2 + 1<br />
✻(2)<br />
y = √ x<br />
(1) y = √ x − 2<br />
✲<br />
✲<br />
1 x<br />
D f = [2; ∞), W f = [1; ∞)<br />
b) Bestimmen Sie das Monotonieverhalten von f (aus der Skizze bzw.<br />
rechnerisch).<br />
f ist für den gesamten Definitionsbereich streng monoton wachsend.<br />
( )<br />
2. Gegeben ist die Funktion y = f(x) = 2 · ln 3x − 1 .<br />
a) Bestimmen Sie den maximalen Definitionsbereich von f.<br />
D f = ( 1 3 , ∞)<br />
b) Wo schneidet f die x- bzw. y-Achse?<br />
SP mit der y-Achse: keiner, genau eine Nullstelle bei x = 2 3 .<br />
c) Berechnen Sie f(0, 5) = −2 ln 2, f(1) = 2 · ln 2 <strong>und</strong> f(3) = 6 · ln 2.<br />
d) Skizzieren Sie den Funktionsverlauf von f.<br />
y<br />
4<br />
3<br />
2<br />
1<br />
1<br />
1<br />
3<br />
2<br />
3<br />
1<br />
2 3<br />
x<br />
2
⎧<br />
3. Bestimmen Sie zu ⎨<br />
f(x) =<br />
⎩<br />
die Funktionswerte<br />
f(−1) = 2,<br />
f ( π<br />
2)<br />
= 1, f<br />
( π<br />
3<br />
3 −x − 1 für −1 ≤ x < 0<br />
tan ( )<br />
x<br />
2<br />
für 0 ≤ x < π<br />
x(x 2 − 2) −1 für π ≤ x ≤ 6<br />
4. Bestimmen Sie für die Funktion f(x) = x+1<br />
x−1<br />
a) den Definitionsbereich D f = R \ {1},<br />
) √<br />
=<br />
1<br />
3 3, f(4) =<br />
2<br />
7 , f(6) = 3 17<br />
b) die Funktionen g 1 (x) = f(2x) = 2x+1<br />
2x−1 , g 2(x) = 2f(x) = 2x+2<br />
g 3 (x) = f(x 2 ) = x2 +1<br />
x 2 −1 ,<br />
g 4(x) = [f(x)] 2 = x2 +2x+1<br />
x 2 −2x+1 .<br />
x−1 ,<br />
5. Bestimmen Sie h 1 (x) = f(g(x)) <strong>und</strong> h 2 (x) = g(f(x)) für f(x) = x 2 <strong>und</strong><br />
g(x) = 2 x .<br />
f(g(x)) = 4 x , g(f(x)) = 2 (x2 )<br />
6. Es sei<br />
⎧<br />
⎨ 3 x für −1 ≤ x < 0<br />
f(x) = 4 für 0 ≤ x < 1<br />
⎩<br />
3x − 1 für 1 ≤ x ≤ 3.<br />
a) Bestimmen Sie die Funktionswerte<br />
f(−1) = 1 3 , f(−0, 5) = 1 3√<br />
3 ≈ 0, 57735, f(0) = 4, f(0, 5) = 4,<br />
f(1) = 2, f(2) = 5, f(3) = 8<br />
b) Skizzieren Sie den Funktionsverlauf von f.<br />
8<br />
y<br />
<br />
6<br />
4<br />
2<br />
<br />
<br />
1 1 2 3<br />
x<br />
7. Schreiben Sie unter Verwendung eines ∑ - Zeichens:<br />
∑<br />
(a) 7 + 11 + 15 + . . . + 39 = 8 (4i + 7)<br />
i=0<br />
(b) 1 + 1 2 + 1 4 + 1 8 + . . . + 1<br />
11<br />
1024 = ∑ 1<br />
2 i−1<br />
(c)<br />
i=1<br />
1<br />
1 · 2 + 1<br />
2 · 3 + 1<br />
3 · 4 + . . . + 1<br />
n · (n + 1) =<br />
n∑<br />
k=1<br />
1<br />
k(k + 1)<br />
8
<strong>Hochschule</strong> für <strong>Technik</strong>, <strong>Wirtschaft</strong> <strong>und</strong> <strong>Kultur</strong> Leipzig<br />
Vorkurs Mathematik 2012<br />
<strong>Seminar</strong> 5 - Mittwoch, 19.09.12 - Lösungen<br />
Wichtige Funktionstypen<br />
1. Entwickeln Sie die Graphen folgender Funktionen aus den Graphen der<br />
jeweils zugehörigen Gr<strong>und</strong>funktionen:<br />
b) y = ln(x − 1)<br />
a) y = 1 − ln x<br />
y ✻<br />
y ✻<br />
1<br />
y = 1 − ln x<br />
✠<br />
y = ln x<br />
✲<br />
1 x<br />
1<br />
1<br />
✛<br />
y = ln x<br />
✲<br />
x<br />
y = ln(x − 1)<br />
y = − ln x<br />
c) y = ln(1 − x)<br />
y ✻<br />
d) y = ln x 2<br />
y ✻<br />
y = ln(1 − x)<br />
❄<br />
1<br />
1<br />
✛<br />
y = ln x<br />
✲<br />
x<br />
y = ln(x − 1)<br />
y = ln(−x)<br />
y = ln x 2<br />
✠ ❅❘<br />
1<br />
1<br />
y = ln x<br />
✲<br />
x<br />
2. Skizzieren Sie das Bild der ganzrationalen Funktionen f mit Hilfe der Achsenschnittpunkte<br />
(Vielfachheit der Nullstellen beachten) <strong>und</strong> des Verhaltens<br />
im Unendlichen:<br />
a) f(x) = (x + 3)(x − 1) 2 (x − 4)<br />
Nullstellen: (−3; 0), (1; 0) (doppelt), (4; 0)<br />
y<br />
40<br />
Achsenabschnittspunkt mit der y-<br />
20<br />
Achse: (0; −12)<br />
lim f(x) = ∞, lim f(x) = ∞ 2 2 4<br />
20<br />
x→∞ x→−∞<br />
40<br />
x
) f(x) = (x 2 − 1)(x + 1)<br />
Nullstellen: (−1; 0) (doppelt), (1; 0)<br />
Achsenabschnittspunkt mit der y-<br />
Achse: (0; −1)<br />
lim<br />
x→∞<br />
f(x) = ∞, lim<br />
2 1 1 2<br />
f(x) = −∞<br />
1<br />
2<br />
x→−∞ 3<br />
y<br />
4<br />
3<br />
2<br />
1<br />
x<br />
3. Skizzieren Sie das Bild der gebrochen rationalen Funktion f mit Hilfe der<br />
Achsenabschnitte, Pole, Lücken <strong>und</strong> des Verhaltens im Unendlichen:<br />
a) f(x) = 5(x+3)(x−2)<br />
(x+5)(x+1)(x−4)<br />
y<br />
5<br />
6 4 2 2 4 6<br />
x<br />
5<br />
b) f(x) = x2 +x−2<br />
x 2 −4x+3<br />
y<br />
5<br />
4 2 2 4 6 8<br />
x<br />
5<br />
c) f(x) = x3 +2x 2 −4x−8<br />
y<br />
x 2 −4x<br />
40<br />
20<br />
5 5 10 15<br />
x<br />
20<br />
4. Gegeben sind vier reellwertige Funktionen.<br />
Führen Sie für diese Funktionen eine Kurvendiskussion durch. Dazu untersuchen<br />
Sie im Einzelnen: Definitionsbereich <strong>und</strong> Stetigkeit der Funktion,<br />
Symmetrien, Nullstellen <strong>und</strong> Schnittstellen mit der y-Achse, Verhalten im<br />
Unendlichen <strong>und</strong> Monotonie. Abschließend skizzieren Sie den Graphen von<br />
f.<br />
10
( ) x 1<br />
a) f(x) = = 1 2 2 = x 2−x<br />
D f = R, SP mit der y-Achse: (0; 1), keine Nullstellen<br />
f ist nach unten beschränkt durch 0 <strong>und</strong> nach oben unbeschränkt<br />
f ist überall streng monoton fallend, nicht periodisch, nicht symmetrisch<br />
4<br />
y<br />
3<br />
2<br />
1<br />
2 1 1 2<br />
x<br />
b) f(x) = e −x2<br />
D f = R , SP mit der y-Achse (0; 1), keine Nullstellen<br />
Aus den Gr<strong>und</strong>funktionen y = e x bzw.y = e −x entsteht durch punktweise<br />
Konstruktion (Wertetabelle) die Funktion f:<br />
y<br />
4<br />
3<br />
2<br />
1<br />
1.5 1.0 0.5 0.5 1.0 1.5 x<br />
f ist für x ≤ 0 streng monoton wachsend <strong>und</strong> für x ≥ 0 streng<br />
monoton fallend.<br />
f ist nach unten beschränkt durch 0 <strong>und</strong> nach oben beschränkt durch<br />
1.<br />
f eine gerade Funktion <strong>und</strong> nicht periodisch.<br />
c) f(x) = 1 − √ 2 − x<br />
D f = (−∞, 2], SP mit der y-Achse (0; −0, 41), Nullstelle bei x = 1<br />
f(x) = √ 2 − x = √ − (x − 2) geht aus g(x) = √ x durch eine Spiegelung<br />
an der y-Achse <strong>und</strong> Verschiebung um zwei Einheiten parallel zur<br />
x-Achse hervor.<br />
f(x) = 1 − √ 2 − x geht aus g(x) = √ 2 − x durch Spiegelung an der<br />
x-Achse <strong>und</strong> anschließender Verschiebung um eine Einheit parallel zur<br />
y-Achse hervor.<br />
11
2.5<br />
2<br />
2.0<br />
1.5<br />
1<br />
→<br />
−5 −4 −3 −2 −1 0 1 2 3 4 5<br />
1.0<br />
0<br />
0.5<br />
x<br />
−1<br />
0.0<br />
−5<br />
−4<br />
−3 −2 −1<br />
x<br />
0 1 2 3<br />
4<br />
5<br />
−2<br />
Aus der Skizze erkennt man: f ist für x ≤ 2 streng monoton wachsend,<br />
nach unten unbeschränkt <strong>und</strong> nach oben beschränkt durch 1.<br />
f ist weder gerade noch ungerade Funktion <strong>und</strong> nicht periodisch.<br />
√ √<br />
d) f(x) = (x + 2) 2 + (x − 2) 2 = |x + 2| + |x − 2|.<br />
Nach Auflösung ⎧ der Beträge ergibt sich daraus<br />
⎨ −2x,<br />
f(x) =<br />
⎩<br />
x < −2<br />
4, −2 ≤ x < 2<br />
2x, x ≥ 2<br />
.<br />
D f = R, SP mit der y-Achse: (0; 4), keine Nullstellen<br />
f ist für x ≤ −2 streng monoton fallend <strong>und</strong> für x ≥ 2 streng monoton<br />
wachsend.<br />
Die Funktion ist nach unten beschränkt durch 4 <strong>und</strong> nach oben unbeschränkt.<br />
f ist eine gerade Funktion <strong>und</strong> nicht periodisch.<br />
6<br />
5<br />
4<br />
3<br />
2<br />
1<br />
0<br />
−3<br />
−2<br />
x<br />
−1<br />
−1<br />
0 1<br />
2<br />
3<br />
5. Vervollständigen Sie die folgenden Tabellen:<br />
π 20<br />
Bogenmaß 1 20π<br />
180 3 π<br />
62,832 0,01745 20,944<br />
Gradmaß 57,2958° 3600° 1° 1200°<br />
12
6<br />
π<br />
Radius r Bogenlänge b Winkel α<br />
π<br />
1<br />
3<br />
60°<br />
5 2π 72°<br />
≈ 1, 90986 1 30°<br />
√<br />
28 7π 45°<br />
2<br />
13<br />
36√<br />
2π ≈ 1, 60437 65°<br />
≈ 4, 9348 90°<br />
π<br />
π 2<br />
2<br />
6. Ermitteln Sie folgende Funktionswerte (mit TR, Werte auf 4 Stellen ger<strong>und</strong>et):<br />
a) sin 0, 5 = 0,4794 (= sin 28,65°) b) cos 30° = 0,8660 (= 1 2√<br />
3)<br />
c) tan 1 = 1,557 (= tan 57,30°)<br />
d) cos(2π + 1) = cos 1 = 0, 5430 (= cos 417,3°)<br />
e) sin √ 2 + cos √ 3 = sin 1, 414 + cos 1, 732 = 0, 9878 − 0, 1606 = 0, 8272<br />
(= sin 81,03° + cos 99,24°)<br />
f) sin 10 = - 0,5440 (= sin 573,0°)<br />
g) sin 10° = 0,1736<br />
13
<strong>Hochschule</strong> für <strong>Technik</strong>, <strong>Wirtschaft</strong> <strong>und</strong> <strong>Kultur</strong> Leipzig<br />
Vorkurs Mathematik 2012<br />
<strong>Seminar</strong> 6 - Mittwoch, 19.09.12 - Lösungen<br />
Wichtige Funktionstypen<br />
1. Entwickeln Sie die Graphen folgender Funktionen aus den Graphen der<br />
jeweils zugehörigen<br />
(<br />
Gr<strong>und</strong>funktionen:<br />
a) y(x) = 3 sin x + π )<br />
b) y(x) = ∣ ∣4 − (x − 2) 2∣ ∣<br />
2<br />
D = R<br />
D = R<br />
3<br />
2<br />
10.0<br />
1<br />
7.5<br />
5.0<br />
0<br />
−6<br />
−5<br />
−4<br />
−3<br />
x<br />
−2<br />
−1 0<br />
−1<br />
1<br />
2<br />
3<br />
4 5<br />
6<br />
2.5<br />
0.0<br />
−2<br />
−2<br />
0<br />
2<br />
x<br />
4<br />
6<br />
−3<br />
c) y(x) = 2 1−x<br />
Lösung:<br />
D = R<br />
8<br />
6<br />
4<br />
2<br />
0<br />
−2<br />
0<br />
2<br />
x<br />
4<br />
6<br />
2. Setzen Sie den fehlenden Relationszeichen zwischen die folgenden Wertepaare<br />
(ohne TR):<br />
( ) −1/3 (<br />
6√ 1 1<br />
a) 2 < b) 1 − ln 2 < 1 − ln<br />
2<br />
2)<br />
( π<br />
) ( π<br />
)<br />
( π<br />
)<br />
( ) 5π<br />
c) tan > tan d) tan<br />
> tan<br />
5 7 6 6<br />
e) e x2 ≥ ln e ∀x ∈ R f) 1 + |2 cos (x + 1)| < log 2 16 ∀x ∈ R
3. Ermitteln Sie die Funktionswerte (ohne TR <strong>und</strong> Formelsammlung):<br />
a) sin π 4 = 1 2√<br />
2 (im Gradmaß: sin 45° = 1 2√<br />
2)<br />
b) cos π 3 = 1 2<br />
(im Gradmaß: cos 60° = 1 2 )<br />
c) sin 5 6 π = sin 1 6 π = 1 2<br />
(im Gradmaß: sin 150° = sin 30° = 1 2 )<br />
d) cos 4 3 π = − cos 1 3 π = −1 2<br />
(im Gradmaß: cos 240° = − cos 60° = − 1 2 )<br />
e) sin 8π 3 = sin 2π 3 = sin π 3 = √ 3<br />
2<br />
(im Gradmaß: sin 480° = sin 120° = sin 60° = 1 2√<br />
3)<br />
f) cos 23π<br />
6<br />
= cos −π<br />
6 = cos π 6 = √ 3<br />
2<br />
(im Gradmaß: cos 690° = cos (−30°) = cos 30° = 1 2 )<br />
4. Geben Sie die Amplitude <strong>und</strong> die kleinste Periode der Winkelfunktionen<br />
an:<br />
a) f(x) = 5 sin(2πx)<br />
Amplitude: 5,<br />
y<br />
5<br />
Periode: 1, denn 2π · 1 = 2π<br />
1<br />
1<br />
0.5 1<br />
Π<br />
2<br />
2 Π 4<br />
3Π<br />
2<br />
6 2Π<br />
x<br />
5<br />
) (x<br />
b) g(x) = 2 3 cos 4<br />
Amplitude: 2 3 , Periode: 8π, denn 8π 4 = 2π<br />
y<br />
1<br />
2<br />
3<br />
Π 2Π 3Π 4Π 5Π 6Π 7Π 8Π x<br />
2 3<br />
1<br />
( )<br />
c) h(x) = sin x + π 4<br />
+ 2<br />
Amplitude: 1, Periode: 2π<br />
(sin x wurde um π 4<br />
nach links <strong>und</strong> 2 nach oben verschoben)<br />
15
3<br />
y<br />
2<br />
1<br />
Π 4<br />
Π<br />
4<br />
Π<br />
2<br />
3Π<br />
4<br />
Π<br />
3Π<br />
2<br />
7Π<br />
4<br />
2Π<br />
x<br />
1<br />
5. Vereinfachen Sie<br />
a) cos(x + π) = − cos x<br />
−→ cos(x + π) − cos x = − cos x − cos x = −2 · cos x<br />
( )<br />
b) sin x + π 2<br />
= cos x, cos(x − π) = − cos x<br />
( )<br />
−→ sin x + π 2<br />
− cos(x − π) = cos x − (− cos x) = 2 · cos x<br />
)<br />
c) cos<br />
(x + 3 2 π = sin x<br />
)<br />
−→ cos<br />
(x + 3 2 π − sin x = sin x − sin x = 0<br />
6. Lösen Sie grafisch<br />
a)<br />
∣ 1 + 1 ∣ ∣∣∣<br />
2 x <<br />
∣ 1 − 1 ∣ ∣∣∣<br />
2 x<br />
D = R, L = (−∞, 0)<br />
y<br />
3<br />
2<br />
1<br />
4 2 2 4<br />
x<br />
b) f 1 (x) > f 2 (x)<br />
⎧<br />
⎨ e −x , x < 0<br />
mit f 1 (x) = x + 1, 0 ≤ x < 1<br />
⎩<br />
2, x ≥ 1<br />
D = R<br />
y<br />
5<br />
1<br />
<strong>und</strong> f 2 (x) =<br />
{ cos(x), x < 0<br />
2 − (x − 1) 2 , x ≥ 0<br />
4<br />
3<br />
2<br />
1<br />
4 2 2 4<br />
x<br />
L = (−∞, 0) ∪ (1, ∞)<br />
1<br />
16
<strong>Hochschule</strong> für <strong>Technik</strong>, <strong>Wirtschaft</strong> <strong>und</strong> <strong>Kultur</strong> Leipzig<br />
Vorkurs Mathematik 2012<br />
<strong>Seminar</strong> 7 - Donnerstag, 20.09.12 - Lösungen<br />
Gleichungen (Teil 1)<br />
1. Lösen Sie folgende Gleichungen<br />
a) 3 4 x − 4 (x − 4) = 3<br />
3<br />
D x = R, L = {4}<br />
b) 2x + 1 + 3x + 1 + 5x + 1<br />
2 4 8<br />
D x = R, L = {0}<br />
= 1 − 7x + 1<br />
8<br />
c) 4 − x ( 8 − x<br />
− − x + 2 ) ( 8 − x<br />
+ −<br />
2 3 { } 4 6<br />
14<br />
D x = R, L =<br />
13<br />
d)<br />
10 − 14x<br />
8x<br />
− 6 5 − 4<br />
2x = 5<br />
8x − 14x + 1<br />
10x<br />
{ 3<br />
2}<br />
D x = R\ {0}, L =<br />
3(2 + x)<br />
)<br />
+ x = 1<br />
8<br />
− 12<br />
5<br />
2. Lösen Sie die Gleichungen<br />
a)<br />
b)<br />
x 2 + 1<br />
2x 2 − x − 1 + 2x<br />
4x + 2 = x + 3<br />
x − 1<br />
D x = R \<br />
{− 1 } {<br />
2 , 1 , L = − 1 }<br />
4<br />
x 2 5<br />
x + 2 +<br />
2 x2 + 2x<br />
x 2 + x − 2 = x − 2<br />
2x − 2<br />
D x = R\ {−2, 1},<br />
L = {−1}<br />
c) 16x2 − 20x + 4<br />
= 2x − 1 3(2x + 1)<br />
+<br />
4x 2 − 16 2x − 4 2(x + 2)<br />
{ 5<br />
D x = R\ {−2, 2}, L =<br />
2}
d)<br />
x + 1<br />
x 2 − x − 6 + 1<br />
2x − 6 = 2<br />
D x = R\ {−2, 3}, L =<br />
3x + 6<br />
{<br />
− 24 }<br />
5<br />
3. Lösen Sie die folgenden Gleichungen<br />
a) (43 + 10x) 2 + (66 + 10x) 2 = (79 + 14x) 2<br />
D x = R, L = {−1; 9}<br />
b) (3x − 5) 2 − (2x + 5) 2 = 0<br />
D x = R, L = {0; 10}<br />
3x − 10<br />
c) 3x −<br />
9 − 2x = 2 + 6x2 − 40<br />
{ } 2x − 1<br />
9<br />
D x = R\<br />
2 , 1<br />
, L = {4; 11, 5}<br />
2<br />
4. Lösen Sie folgende Gleichungen<br />
a) x 4 − 13x 2 + 36 = 0, L = {−3; −2; 2; 3}<br />
b) (x 2 − 5) 2 + (x 2 − 1) 2 = 40, L = {− √ 7; √ 7}<br />
c) x 10 + 6x 9 + 5x 8 = 0, L = {−5; −1; 0}<br />
d) 2, 5x 5 + 7x 4 = −20x 3 , L = {0}<br />
5. Lösen Sie folgende Betragsgleichungen:<br />
a) |x + 3| = 14, D x = R, L = {−17 ; 11}<br />
b) x + |x| = 0, D x = R, L = (−∞ ; 0]<br />
2<br />
c) 1 4 ·<br />
x<br />
∣3 − 2 ∣ ∣∣∣ 5∣ = x<br />
2 + 1 3∣ , D x = R, L = {−1, 04 ; − 0, 4}<br />
{<br />
d)<br />
2x − 4<br />
∣ x + 3 ∣ = 2, D x = R\ {−3}, L = − 1 }<br />
2<br />
6. Lösen Sie folgende Gleichungen<br />
a) x 3 + 2x 2 − x − 2 = 0, D x = R, L = {1, − 2, − 1}<br />
b) x 4 − 2x 3 − 5x 2 + 6x = 0, D x = R, L = {−2; 0; 1; 3}<br />
{<br />
c) 6x 4 + 5x 3 − 38x 2 + 5x + 6 = 0, D x = R, L = −3,<br />
1<br />
2 , − 1 }<br />
3 , 2<br />
18
7. Lösen Sie die Gleichungen<br />
a) √ 4x 2 + √ 81 − 72x = 2x + 3<br />
(<br />
D x = −∞, 9 ]<br />
, L = {0}<br />
8<br />
b) √ x 2 + 4x + 4 − √ x + 1 = x − 1<br />
D x = [−1, ∞), L = {8}<br />
c) √ 9x + 10 − √ x − 1 = √ 4x + 9<br />
D x = [1, + ∞), L = {10}<br />
d) x + 2 + √ 2x − 4 = 16<br />
D x = [2, + ∞), L = {10}<br />
e) √ 3(x + 2)<br />
x + 7 = √<br />
( 9x −<br />
) 2<br />
2<br />
D x =<br />
9 , + ∞ , L = {2}<br />
19
<strong>Hochschule</strong> für <strong>Technik</strong>, <strong>Wirtschaft</strong> <strong>und</strong> <strong>Kultur</strong> Leipzig<br />
Vorkurs Mathematik 2012<br />
<strong>Seminar</strong> 8 - Donnerstag, 20.09.12 - Lösungen<br />
Gleichungen (Teil 1)<br />
1. Lösen Sie die Gleichungen<br />
a) bx − x(b + x) + 3b(x − b) = −b 2 , b > 0<br />
D x = R, L = {b, 2b}<br />
b) x 2 − 4x + 3 = 0<br />
D x = R, L = {1, 3}<br />
c) 2a(x + a) − 7(x + a 2 ) + x(x + 7) = 6ax, a > 0<br />
D x = R, L = {−a, 5a}<br />
2. Bestimmen Sie die rellen Lösungsmengen der folgenden Gleichungen:<br />
a) x + 1 − 1<br />
{<br />
x − 1 = 0, D x = R\ {1}, L = ± √ }<br />
2<br />
b) 3x − 2 2x + 1 2(1 − 4x)<br />
− 10 = +<br />
5x + 10 3x + 6 x + 2<br />
D x = R\ {−2}, L = {−11}<br />
3. Die Gleichungen sind zu lösen:<br />
a) x 3 − 5x 2 + 4x = 0<br />
D x = R, L = {0, 1, 4}<br />
b) x 4 − 13x 2 + 36 = 0<br />
D x = R, L = {−3, − 2, 2, 3}<br />
c) x 4 − x 3 − 10x 2 + 4x + 24 = 0, Hinweis: x 1 = 2, x 2 = 3<br />
D x = R, L = {−2, 2, 3}<br />
4. Es sind die Lösungen der folgenden Gleichungen in R gesucht:<br />
(a) |6x + 4| = 1<br />
D x = R, L = {− 5 6 ; − 1 2 }<br />
(b) |x + 2| − |x| = 0<br />
D x = R, L = {−1}<br />
c) ∣ ∣ x 2 − 9 ∣ ∣ +<br />
∣ ∣x 2 − 4 ∣ ∣ = 5<br />
D x = R, L = [−3, − 2] ∪ [2, 3]
5. Wie lauten die Lösungsmengen der folgenden Wurzelgleichungen?<br />
a) √ x − 5 = √ 4 − x<br />
D x = ∅, L = ∅<br />
b) √ x 2 + 5x + 1 = 2x − 1<br />
(<br />
D x = −∞, −5 − √ ) (<br />
21 −5 + √ )<br />
21<br />
∪<br />
, +∞ , L = {3}<br />
2<br />
2<br />
c) √ 2x + 1 − √ x − 3 = 2<br />
Lösung:<br />
D x = [3, +∞), L = {4, 12}<br />
d) 3 √ x + 3 + √ x + 6 = √ 4x + 33<br />
D x = [−3, +∞), L = {−2}<br />
21
<strong>Hochschule</strong> für <strong>Technik</strong>, <strong>Wirtschaft</strong> <strong>und</strong> <strong>Kultur</strong> Leipzig<br />
Vorkurs Mathematik 2012<br />
<strong>Seminar</strong> 9 - Freitag, 21.09.12 - Lösungen<br />
Gleichungen (Teil 2)<br />
1. Bestimmen Sie die reellen Lösungsmengen der folgenden Gleichungen:<br />
a) 22 + 3 x = 3 x+1<br />
D x = R, L = {log 3 11}<br />
b) 4 x2 −x+1 = 8 x<br />
D x = R, L = { 1 2 ; 2}<br />
c) 5e x · e x 2 = 10<br />
e x<br />
{ } 2<br />
D x = R, L =<br />
5 ln 2<br />
d) 2 x+1 − 3 x = 2 x+3 − 3<br />
{ x+2<br />
}<br />
2 ln 2 − ln 3<br />
D x = R, L =<br />
ln 2 − ln 3<br />
e) 3x + 3 −x<br />
3 x+1 − 1 = 5 12<br />
D x = R \ {−1}, L = {1}<br />
2. Lösen Sie folgende Gleichungen:<br />
a) ln(x − 1) + ln 3 = ln(x 2 − 1)<br />
D x = (1, + ∞) , L = {2}<br />
b) ln x + ln(x + 1) = ln 24 − ln(x − 1)<br />
D x = (1, + ∞), L = {3}<br />
c) lg(x − 14) = 1 + 1 2<br />
lg(3x − 11)<br />
D x = (14, + ∞), L = {324}<br />
d) lg x − lg 4 = lg 35 − lg(x + 4)<br />
D x = (0, + ∞), L = {10}<br />
3. Gesucht sind alle Lösungen der Gleichungen<br />
a) sin x = −2<br />
D x = R,<br />
L = ∅
) sin x = −1<br />
{<br />
D x = R, L = x ∈ R<br />
∣ x = 3π }<br />
2 + 2πn, n ∈ Z<br />
c) cos x = 0<br />
{<br />
∣<br />
D x = R, L = x ∈ R ∣x = π }<br />
2 + πn, n ∈ Z<br />
d) sin x = √ 3/2<br />
D x = R, L =<br />
{(−1) nπ }<br />
3 + πn, n ∈ Z<br />
e) tan x = √ 3<br />
Lösung:<br />
{ π<br />
} {<br />
D x = R\<br />
2 + πk, k ∈ Z ∣<br />
, L = x ∈ R ∣x = π }<br />
3 + πk, k ∈ Z<br />
4. Lösen Sie folgende Gleichungen<br />
a) cos 2 x + cos x = 3 { 4<br />
D x = R, L = x ∈ R<br />
∣ x = π 3 + k · 2π ∨ x = 5 }<br />
3 π + k · 2π, k ∈ Z<br />
b) √ 3 sin x = cos x<br />
{<br />
∣<br />
D x = R, L = x ∈ R ∣x = π }<br />
6 + πk, k ∈ Z<br />
c) cos 2 x + 5 sin 2 x − 4 sin x = 0<br />
{<br />
∣<br />
D x = R, L = x ∈ R ∣x = (−1) nπ }<br />
6 + πn, n ∈ Z<br />
d) sin x − cos x = 1<br />
{<br />
∣<br />
D x = R, L = x ∈ R ∣(−1) nπ 4 + π }<br />
4 + πn, n ∈ Z<br />
e) sin x + cos x = 1<br />
cos x<br />
D x = R\{ 1 2 π, 3 2 π, 5 2<br />
{x π...}, L = ∈ R ∣ x = k · π ∨ x = π }<br />
4 + k · π, k ∈ Z<br />
23
<strong>Hochschule</strong> für <strong>Technik</strong>, <strong>Wirtschaft</strong> <strong>und</strong> <strong>Kultur</strong> Leipzig<br />
Vorkurs Mathematik 2012<br />
<strong>Seminar</strong> 10 - Freitag, 21.09.12 - Lösungen<br />
Gleichungen (Teil 2)<br />
1. Lösen Sie folgende Gleichungen:<br />
a) 5 (x2 +x−2)(3−x) = 1, D x = R, L = {−2; 1; 3}<br />
b) 5 x−3 + 2 · 5 x−2 =<br />
{<br />
5, 08<br />
}<br />
ln 635 − ln 11<br />
D x = R, L =<br />
ln 5<br />
( ) 2x−3 ( ) 3x+5 {<br />
3 4<br />
c) = , D x = R, L = − 2 }<br />
4 3<br />
5<br />
2. Bestimmen Sie die rellen Lösungsmengen der folgenden Gleichungen:<br />
a) lg(x − 2) − 1 2 lg 4 = 1 lg 125 − lg(x + 1)<br />
3<br />
D x = (2, + ∞), L = {4}<br />
(b) log 3 (9 x − 6) = x<br />
D x = {x ∈ R| x > log 9 6} , log 9 6 ≈ 0, 82, L = {1}<br />
(c) 2 lg 2 (x 3 ) − 3 lg x − 1 = 0<br />
{ } 1 √<br />
D x = (0, + ∞), L = 6√ ; 3 10 (≈ {0, 6813; 2, 1544})<br />
10<br />
d) log x (x + 2) = 2<br />
D x = (0, 1) ∪ (1, + ∞), L = {2}<br />
3. Die Gleichungen sind zu lösen:<br />
√<br />
2<br />
a) cos (2x) = −<br />
2 , D x = R, L =<br />
{± 3 }<br />
8 π + πn, n ∈ Z<br />
b) sin (2x + 3) = 1 2 , D x = R, L =<br />
{(−1) n π 12 + π 2 n − 3 }<br />
2 , n ∈ Z<br />
c) sin 5x − sin x =<br />
{<br />
0<br />
∣<br />
D x = R, L = x ∈ R ∣x = πn ∨ x = π 6 + π }<br />
3 n, n ∈ Z<br />
(d) sin 2x + 5 sin x +<br />
{<br />
5 cos x + 1 = 0<br />
D x = R, L = x ∈ R<br />
∣ x = 3π }<br />
4 + πn, n ∈ Z