OOG VOOR AFRIKA 01-2020

9E JAARGANG l NUMMER 1 - 2020
HÉT REISMAGAZINE OVER AFRIKA 9e jaargang l nummer 1 - 2020 l prijs e6.95 l www.oogvoorafrika.nl
EXTRA DIK: 144 PAGINA’S
KENIA
RWANDA
SENEGAL
TANZANIA
ZUID-AFRIKA
HAAL
AFRIKA
IN HUIS
24 TIPS
WIJNTRIP
DOOR DE WESTKAAP
EEN OLIFANT
IN MIJN KEUKEN
SENEGAL
RITMES VAN DE VOOROUDERS
DE LEGENDARISCHE
GORILLA’S VAN DIAN FOSSEY
KARIBU SANA!
WELKOM IN TANZANIA
BP
15 BUCKETLIST
BESTEMMINGEN

We go the
EXTRA
MILE

Nét dat stapje meer doen. Dat verwacht iedere reiziger toch van
zijn of haar reisorganisatie? Aandacht en service die niet ophoudt
zodra u de reis eenmaal hebt geboekt, maar die doorgaat tijdens
en ná uw reis. Een bijzondere reis, persoonlijk en in overleg met
u op maat samengesteld waarin al uw wensen, samen met de
suggesties van onze experts, zijn opgenomen.
Assistentie vanaf de aankomstgate van uw vliegtuig totdat u
eenmaal in uw transferauto zit, privé transfers, lounges en/of
diners die de wachttijden op vliegvelden veraangenamen.
Gebieden bezoeken buiten de reguliere routes, wild van dichtbij
bekijken tijdens een game drive, een ballonvaart over de woestijn,
een romantische overnachting voor het pasgetrouwde stel.
En natuurlijk 24 uur per dag, 7 dagen per week persoonlijk
bereikbaar. Niets is zo vervelend dan in een keuzemenu terecht
te komen.
Bij ons is uw reis pas klaar als u terug in Nederland kunt
terugkijken op een bijzondere ervaring waar u tot in lengte
van dagen met een prettig gevoel aan terugdenkt. Kortom, een
bijzondere reis die helemaal compleet is.
BMS-Travellers doet dat stapje meer. We go the extra mile.
Botswana | Kenia | Malawi | Mauritius | Mozambique | Namibië | Rwanda
Seychellen | Tanzania | Uganda | Zambia | Zimbabwe | Zuid-Afrika
www.bms-travellers.nl | +31 (0)85 04 10 400

4
118
Gorilla’s in de mist
22
Kenia
126 34
Karibu Sana in Tanzania
Senegal
Landen
Kenia 19
Senegal 33
Zuid-Afrika 43
Rwanda 117
Tanzania 125
Columns
Van de redactie 6
Sankale ole Ntutu 20
Mister Goodlife 44
Mariëtte de Haan 60
Annette Nobuntu Mul 84
Niels Bakker 98
Kunst & Cultuur
Een olifant in mijn keuken 48
Lezen & kijken 54
En ook
Haal Afrika in huis 102
Webshop OOG VOOR AFRIKA 114
Colofon 142
OOGVOORAFRIKA

9
15 bucketlist bestemmingen
Erop uit
5
15 bucketlist bestemmingen
9
Kenia en het ultieme
Afrika-gevoel
22
Een muzikale reis
door Senegal
34
Wijntrip door de Westkaap
66
Expeditie Kids in Afrika
86
Gorilla’s in de mist
118
Karibu Sana in Tanzania
126
86 102
Expeditie Kids in Afrika
Haal Afrika in huis

6
Lock down & Open up
Deze OOG, de twintigste, is voor mij de moeilijkste uit onze
geschiedenis. Op 20-02-2020 deed ik onze adverteerders een
onweerstaanbaar voorstel. En ik was op weg naar Zuid-Afrika
voor een reis van drie maanden. Om verhalen ‘op te halen’ voor
onze twintigste OOG. Alle seinen op groen.
Fast forward: Een maand later. Nederland roept haar burgers
op om terug naar huis te komen. Zuid-Afrika kondigt een totale
lockdown aan. Adverteerders hebben hun budgetten bevroren.
Ik zit alleen in ons huis in Zuid-Afrika. Vluchten gecanceled. Wat
ga ik doen? In opsluiting reizen en bestemmingen beschrijven,
terwijl ik om me heen de angst en paniek zie voor het
onbekende? Dat voelt als een onmogelijkheid, want zullen we
ooit weer kunnen reizen? Hoe ga je om met een pandemie? Hoe
houd je je bedrijf overeind?
Na twee weken in totaal isolement in Zuid-Afrika kan ik mee
met een repatriëringsvlucht. Er zijn bekenden. We zijn allemaal
een beetje geroerd als op de luchthaven van Kaapstad de
blauwe vogel van KLM landt om ons op te halen en naar huis
te brengen. Naar dierbaren en familie. Veilig en vertrouwd.
De piloot kondigt aan dat we toestemming hebben om een
rondje over de Tafelberg te vliegen. Een saluut en tegelijkertijd
een afscheid. Wanneer zal ik de magische berg weer zien?
Want ik vlieg wel terug naar thuis, maar ik laat ook een land in
verwarring achter, dierbaren waar ik van houd, een huis waar ik
zo dol op ben.
Nederland omarmt me met een fantastische lente, de 1,5
meter economie went best snel. Het is half april en OOG staat
voor eind mei op de planning. Maar hoe ga ik dat doen zonder
adverteerders? En hoe gaan adverteerders overleven zonder
reizigers? Ik overleg en pieker.
En neem een besluit: OOG staat ervoor dat wij Nederlanders
wijzen op de schoonheid, de veerkracht, de verbinding met dat
andere continent. We zeiden ooit: als je OOG hebt gelezen kun je
niet anders dan een reis boeken naar Afrika.
Dus moet er – hoe tegenstrijdig het ook voelt – juist wel een
nieuwe OOG verschijnen. Met mooie en inspirerende verhalen.
Allemaal gemaakt voor corona toesloeg. Allemaal met liefde
verteld. Toen wij begonnen hebben we een verbond gesloten
met onze adverteerders. Zij hielpen ons, wij helpen nu hen.
De advertenties in deze OOG zijn onze dank aan hen. En
onze oproep aan jullie, onze dierbare lezers. Als de grenzen
weer opengaan, als je weer een reis boekt, doe het via hen.
De touroperators hebben in de afgelopen maanden bewezen
wat hun service, expertise en passie kan betekenen voor jouw
droomreis. Ze ontzorgen en zorgen.
Hartverwarmend vond ik de telefoontjes en berichten die
ik kreeg van lezers: wanneer ze de nieuwe OOG konden
verwachten?
Er was echter nog een maar; de tijdschriftenwinkels waar OOG
normaliter vooral wordt verkocht waren dicht (denk Schiphol
en stations) of zien nauwelijks bezoekers. Een rampje voor onze
oplage. In overleg met onze distributeurs hebben we daarom
besloten om deze OOG eerst digitaal uit te brengen. Ik weet
het, het is veel fijner om met een blad op de bank te zitten. Maar
echt, zodra het weer mogelijk is, grenzen opengaan, landen van
oranje naar geel kleuren – zie jij ook de mooie analogie met de
Afrikaanse zon die oranjerood opkomt en vervolgens als een
gele bal aan de hemel staat? – en reizigers weer in het vliegtuig
durven te stappen, dan komen deze en de volgende OOG’s
gewoon weer uit op papier.
Omdat we reëel moeten zijn en de grenzen nu nog niet open
zijn, hebben we een nieuwe rubriek bedacht: haal Afrika in huis.
Daarnaast hebben we, toen Tanzania als eerste land in Afrika
de grenzen weer opende voor toeristen een mooie, digitale
Tanzania Special gemaakt.
Ik las dat hoop mensen bijna alles laat doen. Ik heb hoop
dat de grenzen snel weer opengaan, dat onze adverteerders
straks allemaal nog bestaan, dat de lodges, hotels en B&B’s
hebben weten te overleven, dat de mensen die door de
lockdown honger hebben geleden toch over genoeg veerkracht
beschikken om door te kunnen. Ik hoop op Afrika en daar heb ik
veel voor over. Blijf gezond, droom en reis veilig.
Marjolein Westerterp

7
Van de redactie
Verlangen
Ooit las ik de “bevrijdende” uitleg van een Amerikaanse seksuoloog,
dat fysieke afwezigheid van je geliefde de hartstocht in een relatie
ten goede komt. Het verlangen elkaar weer te zien, ruiken en
betasten gaat een behoorlijk deel van je gedachtewereld beheersen,
naarmate het langer duurt. Bevrijdend voor mij, in die zin, dat
het me een nobel argument gaf om met vochtige ogen tegen
mijn toenmalige vriendin te zeggen, dat ik het ook zo klote vond
om weer te vertrekken naar Afrika, maar dat het onze relatie zo
geweldig goed ging doen. Ik weet niet of dat het begin was van de
wellicht al sluimerende afkeer
van mij, die waarschijnlijk door
diezelfde hartstocht gezoogd
werd, maar ons liefdesspel
kwam voor mij, bij terugkomst
toch wat agressief over. Kon
ik eerst nog genieten van deze
geile boetedoening, werd de
beleving met een beschermend
surfpak aan toch wat minder.
Zij is gegaan, Zuid-Afrika is
gebleven …
Ergens in maart hoopte ik nog
dat mijn vlucht naar Zuid-Afrika
niet gecanceld zou worden en ik gewoon richting ons heerlijke huis
in Yzerfontein kon gaan. Geen idee natuurlijk dat dit buiten een
viraal probleem vooral een angstpandemie zou worden.
Economieën en afweersystemen worden op de proef gesteld, ogen
geopend … wat is er belangrijk en wie zijn we al die jaren vergeten?
Hebben we zelf wel de juiste keuzes gemaakt als het om ons welzijn
gaat? Hartbrekende beelden en interviews gezien van ogenschijnlijk
gezonde mensen die moeizaam herstellen na een Covid-19 bezoek
en ogen als zombies. Zelf ben ik vier dagen behoorlijk aan de griep
geweest, maar alles weer terug, reuk, smaak, vitaliteit en zin. Dus
hier alles goed.
De beelden die uit Zuid-Afrika komen niet. Kilometers lange rijen
met hongerige mensen, wachtend op voedsel. Wie krijgt er wel
en wie niet … moet je ANC stemmen om geholpen te worden of
overstijgt compassie deze strijd? Hopelijk wint ubuntu …
Townships zijn nog steeds gespaard voor de fatale uitbraak,
maar voor hoe lang? De lockdown heeft de regering tijd gegeven
zaken voor te bereiden, maar ik houd mijn hart vast voor de
komende golf. Te weinig bedden, te weinig zorgpersoneel, te
veel door voedselgebrek verzwakte mensen en te veel gesloopte
immuunsystemen door hiv en tbc.
Mijn God, wat mis ik dat land en mijn leven daar. Het inpakken van
de Jeep, het voorbereiden van een roadtrip, de geur van “die veld
en de beessies”. Tegelijkertijd is er ook mijn geweten dat zegt, ‘laat
het land nu genezen, herstellen
en herschikken’. Tenslotte kom
ik er als gast en niet als parasiet.
Hopelijk verduidelijkt deze crisis
ook een hoop vaagheden en
komen duistere praktijken aan
en in het licht. Veel verder dan dit
kan Zuid-Afrika economisch niet
wegzakken. Er moeten stappen
gezet worden in onderwijs en
gezondheidszorg. Er moeten
banen gecreëerd worden en
minder corrupte zakken gevuld
worden.
Ramaphosa valt niet te benijden. Afrekenen met de ingesleten,
inhalige ANC-cultuur zal nog best even duren, maar hij lijkt … nee …
is op weg.
Mijn fysieke afwezigheid in Zuid-Afrika doet me natuurlijk beseffen
hoeveel ik naar “haar” verlang. Hartstocht houd je levend in de
wetenschap dat je elkaar weer gaat zien.
Dat je gedachten bruggetjes slaat door het positieve uit de
berichten te filteren en zo het skelet van hoop bouwt. Dat het weer
goed zal komen … dat we nog niet klaar zijn hier op aarde en ik ooit
weer, aan het einde van de dag, de zon zie smelten in het rode stof
van Afrika.
Peter Boshuijzen

Tanzania Zambia Malawi Mozambique Botswana Namibië Zuid-Afrika Mauritius Seychellen
info@afrikayatours.com +31 6 15 63 88 64 +32 474 44 75 89

15 bucketlist
bestemmingen
in
Afrika
Met de grenzen dicht,
kunnen de vensters
naar dromen volop open.
Wij hebben in goed overleg
een overzicht gemaakt met
bestemmingen die hoog
op de wensenlijst staan om
(weer) bezocht te worden.
Tekst: Marjolein Westerterp Foto’s: Peter Boshuijzen, Nick van der Wiel e.a.

10
1
De
grote migratie in Tanzania en Kenia
Eigenlijk speelt de migratie zich het hele jaar af, van
de Ngorongoro Crater (januari) naar de Serengeti
(juni), naar de Masai Mara in Kenia (september) en
weer naar het zuiden.
2 fotogenieke
Table Mountain, Zuid-Afrika
De aanwezigheid van de
magische berg maakt
Kaapstad tot een van de meest
steden ter wereld.

3Djemaa el Fna, Marrakech
Zorg dat je er eind van de middag
bent, als de lichtjes aangaan en de
activiteit toeneemt op het meest
broeierige marktplein van Afrika.
4
Sossusvlei, Namibië
De duinen in vijftig tinten rood zijn een van de
meest adembenemende plekken van Namibië.
Sossusvlei betekent de plaats waar water zich
verzamelt. Dat gebeurt echter zelden.

12
5Victoria Falls, Zambia en Zimbabwe
Mosi-oa-Tunya ofwel de rook die dondert,
dat was de oorspronkelijke naam van
de watervallen die in 1855 door David
Livingstone werden ontdekt.
Nxia Pan National Park, Botswana
De Baines baobabs aan de rand van Botswana’s
Nxai Pan National Park danken hun naam
aan een serie aquarellen gemaakt door de
Victoriaanse ontdekkingsreiziger en kunstenaar
Thomas Baines. De baobabs vormen een eiland
6in de uitgestrekte zoutpannen.

7
De
sfinx en de piramides van Gizeh, Egypte
Soms is het met al die toeristen moeilijk voor te stellen hoe de
oude Egyptenaren in de brandende hitte van de woestijn grafkamers
en monumenten voor hun farao’s oprichtten. De leeuw met het
mensenhoofd, de sfinx, is 70 meter lang en 20 meter hoog.
De klank- en lichtshow neemt je mee naar dat verre verleden.
41
8
Spitzkoppe, Namibië
Een groep rotsen in de Namib Desert.
En een eldorado voor klimmers,
sterrenkijkers, geologen en
natuurliefhebbers.

14
9Nyika Plateau National Park, Malawi
Nyika is het grootste nationale park in Malawi, en
tevens een van de meest uitzonderlijke in Afrika,
met een uitgestrekt bergplateau. Je vindt er
antilopen en zebra’s, maar ook veel luipaarden.
De duinen van Merzouga, Marokko
In deze zee van zand verdwaal je makkelijk in de
emoties van nietigheid. Een fantastische plek om
10sterren te kijken.

11
dolfijnen.
Bazaruto Archipelago, Mozambique
In de azuurblauwe oceaan ligt deze bijzondere
eilandengroep. In de wateren walvissen en

16
12
Lake
Malawi, Malawi/Zambia
Lake Malawi, een van de grootste meren ter wereld werd
door ontdekkingsreiziger Livingstone Meer van de Sterren
gedoopt. In het meer vind je maar liefst 1300 verschillende
soorten tropische vissen.
Lower Zambezi, Zambia
In een kano het wildlife – denk olifanten,
nijlpaarden, talloze vogels – passeren.
13Om je heen alleen stilte.

41
14
Lake
Nakuru, Kenia
Ongeveer een miljoen flamingo’s
bevolken als roze wolken het
Lake Nakuru National Park. Een
van de mooiste vogelspektakels
ter wereld.
15
Mount Mulanje, Malawi
Uit het tropische woud richt deze
berg zich op. Hij vraagt je om hem te
ontdekken.

ONTDEK KENIA
MET AFRICAN TOUCH EN LOITA HILLS BASECAMP
Maak een onvergetelijke Afrika reis, buiten de gebaande paden, weg van de massa.
Wij nemen u mee op een avontuurlijke jeep-, boot-, wandel-, en/of fietssafari,
een bush-expeditie met de Maasai stam en laten u het ultieme vakantiegevoel
ervaren op de tropische witte stranden aan de Indische oceaan.
Uw Afrika droomreis
geheel op maat. Combinatie
rondreizen Kenia, Tanzania en
Oeganda ook mogelijk.
www.african-touch.nl
info@african-touch.nl
Volg ons op Facebook en Instagram:
#africantouchtraveladventure
#loitahillsbasecamp
www.loitahillsbasecamp.com
reservations@loitahillsbasecamp.com

K enia
In de natuurparken van naam en faam leven de
iconische Big Five, de steden Nairobi en Mombasa bruisen
en brullen, op het strand kabbelt de Indische Oceaan,
meren kleuren roze door de flamingo’s.
Maak tijdens je reis kennis met de cultuur en oeroude
wijsheid van de Maasai.

20
COLUMN
© Nick Platje
Sankale ole Ntutu
Maasai Chief Sankale ole Ntutu is getrouwd met de Nederlandse Manon van Oldenbarneveld. Ze ontmoetten elkaar tijdens
de avontuurlijke reizen die zij organiseert. Sinds 2010 zijn zij de eigenaren en inspirators van African Touch. Sankale zag dat
de levensstijl van de Maasai Manon, maar ook talloze andere reizigers inspireerde. In OOG VOOR AFRIKA deelt hij daarom
wijze lessen van de Maasai met ons.
Wijze lessen uit de natuur
Tot drie jaar geleden heb ik mijzelf altijd afgevraagd waarom veel westerse
reizigers die ik in Kenia ontvang de eerste dagen altijd zo moe, grauw en
rusteloos zijn. Kwam het door het vliegtuig waar ze urenlang in hadden
gezeten of was het iets anders? Ik vond het maar gek, deze mensen waren
immers op vakantie en zouden toch juist ontspannen en energiek moeten
zijn? Wat was het toch waarom ze niet straalden zoals wij in de community
iedere dag doen? Het bleef al die jaren een raadsel, totdat ik mijn huidige
partner ontmoette en zij mij vertelde over “stress”. Ik kon me er nog steeds
moeilijk een beeld bij vormen, maar Manon nam me mee naar Nederland
om haar familie te ontmoeten. Ik kwam terecht in Rotterdam en zag daar
alle mensen langs elkaar heen vliegen. Op de fiets en in de auto haastend
naar hun werk of te voet rennend naar de bus. Niemand stopte om elkaar te
groeten of een praatje te maken. Ook zag ik maar twee bomen in de straat
en her en der een sprietje gras, eigenlijk was bijna alles beton, bakstenen of
asfalt. Wat is dit voor een wereld, hoe kunnen mensen hier leven? Ik begon
eindelijk te snappen waarom toeristen die ik mee de natuur in neem, na drie
dagen tot rust komen en weer beginnen te stralen!
Wij Maasai geloven dat alles in de natuur; de bomen, de dieren, het water,
de lucht, de aarde, de zon, de sterren, de maan en de mens, energie met
elkaar uitwisselt om optimaal te kunnen leven. Kijk naar een plant, die kan
alleen maar bloeien en zuurstof geven wanneer die voldoende water en
zonne-energie kan absorberen. Met muren en beton om ons heen ontstaan
er blokkades en kan energie niet vrij stromen. We geven onze eigen energie
dan aan de ruimte waarin we ons bevinden, maar we kunnen geen nieuwe
energie ontvangen vanuit de omgeving. Hierdoor raken we uit balans en
uitgeput.
Ik vind dit zorgelijk en gun iedereen een vitaal en evenwichtig leven zonder
stress. Mijn boodschap is: zoek dagelijks de natuur op, kijk naar de bomen,
de lucht, het water en zie en voel. Al is het maar een halfuur, een rondje door
het park of langs het water. Even tussen die muren uit. Neem de tijd voor je
ontbijt en lunch en leg je telefoon dan weg om zo de energie van je maaltijd
goed op te kunnen nemen. Groet elkaar en maak vaker een praatje met je
buurman of buurvrouw. Wissel die energie uit en laad je batterij weer op. Je
zult merken dat je zo meer rust krijgt en gaat stralen.
Energie geven en nemen net als een plant
Het lijkt erop dat de mensen in het Westen zijn vergeten dat ze een schepsel
zijn van Moeder Natuur en geen technologisch gefabriceerd product. Ze
groeien op in een betonnen stad en leven hoofdzakelijk binnen stenen
muren die hen afscheiden van buren, collega’s en familieleden, iedereen
heeft z’n eigen hokje. Hierdoor is er nauwelijks fysieke connectie met elkaar
of de omgeving. Er is geen uitwisseling van natuurlijke energiestromen
mogelijk, het is voornamelijk eenrichtingsverkeer. Ik zie mensen als een gek
typen op hun telefoon of computer, gehaast door de supermarkt lopen en
zenuwachtig in de rij staan als het wat langer duurt. Ik zie mensen lunchen
in de auto of op het werk achter hun laptop. Alles draait om het leveren van
snelle prestaties, oftewel het geven van energie in plaats van het opnemen
van energie!
“Enkishon nayanguyangunye, naimu oloipangi” is een Maasai uitdrukking en
betekent: “Ga goed met je energie om, alsof je een berg beklimt”.
“Mikitorripo, nikirik Enkai tepooki” is een uitdrukking die men elkaar vaak
toewenst “Dat de natuur je altijd zal beschermen en de goede richting op zal
leiden”
Jij kunt als de grenzen weer open zijn met Sankale op reis in zijn Kenia,
www.african-touch.nl en www.loitahillsbasecamp.com

© Frank Tjepkema

Kenia
‘De Kilimanjaro slaapt, morgen kun je
haar zien. Of overmorgen.’

En het ultieme Afrika-gevoel
Oog in oog met wilde dieren en ze in hun eigen omgeving zien bewegen,
is een verlangen. Daarnaast genieten van witte stranden en de azuurblauwe kleur van de
Indische Oceaan en de mystieke krijgers van de Maasai-stam ontmoeten,
het kan allemaal in één reis naar Kenia.
Tekst Marjolein Westerterp Foto’s Peter Boshuijzen

‘Jambo mama, welkom in Kenia’, gevolgd door een stralende
lach waarin de zon lijkt te schijnen. Een briesje ritselt door de
palmbomen die het spierwitte strand omzomen, loom draait de
ventilator zijn rondjes. Buiten hoor ik het eentonige ritme van de
minuscule golven van de Indische Oceaan, soms overstemd door
stemmen of het sloffende geluid van slippers over het pad door
de palmentuin van Hotel Flamingo Beach in Shanzu, een dorp ten
noorden van Mombasa. Verboden de apen te voeren, staat er in de
kamer en Sluit altijd je balkondeuren, anders komen de apen binnen.
Het geeft het verblijf in een strandparadijs gelijk een vleugje Afrika,
de eerste ontmoeting met wilde dieren!
Helaas is het nog niet zover, eerst is de stadsjungle van Mombasa
aan de beurt. Langs de weg staan talloze kraampjes en verscholen
markten. Masai lopen op hun sandalen gemaakt van autobanden
over straat. Vier enorme aluminium olifantenslagtanden vormen
de toegang tot de nieuwe stad die behalve een paar leuke markten
met vooral kruiden en tropische vruchten voor mij niet veel te
bieden heeft. In een buitenwijk ligt de houtbewerkers coöperatie,
Akamba Village, een succesverhaal in Mombasa. Ongeveer 5000
houtbewerkers werken hier in kleine stalletjes aan beelden,
borden… alles wat met hout te maken heeft. Hun producten
verkopen ze aan de coöperatie. Het verkeer slalomt aan twee
kanten van de weg om de enorme kuilen in het asfalt te omzeilen.
Overal op straat lopen grote groepen schoolkinderen, vaak hand
in hand. De lagere school is gratis, alleen het schooluniform moet
worden betaald.
Pas in de oude stad, vlakbij de haven, herken ik de grandeur
van het oude Afrika. Hier vinden we smalle straten en huizen
met rijkversierde balkons en luiken. De rijke Arabieren, Indiërs,
Afrikanen en Europeanen hadden er hun woning en verdienden
hun geld met handel in ivoor, goud, zilver en diamanten. De
rijkversierde houten deuren vertellen nu nog hun geschiedenis.
Na de ontmoeting met de stad wacht de bush. Eindelijk … Als een
bromvlieg snort het tweemotorige vliegtuigje naar beneden op
de grazige landingsbaan. Tussen de palmen komt hij tot stilstand,
spuwt de oude gasten uit en omarmt de nieuwe. We vliegen boven
de eindeloos rode vlakte die maar af en toe onderbroken wordt
door een kaarsrecht getrokken weg of een droge rivierbedding. In
de buurt van de Kilimanjaro vliegen we boven verse lavastromen
die zwarte strepen trekken in het landschap. En landen in het
midden van niets, op de achtergrond de contouren van de
Kilimanjaro met de eeuwige sneeuw op de brede top. Heel even
maar, dan verdwijnt ze voor de komende dagen achter de wolken.
De schuwe berg, noemt de gids haar of mountain tomorrow. ‘Jullie
zullen haar morgen zien. Of overmorgen. Er komt zeker een dag
dat ze wakker wordt en zich weer vertoont.’ Tijd lijkt rekbaar als
elastiek in Kenia.
Klein en breekbaar oogt ze, de chief van het Maasaidorp bij
Kimana Nature Reserve aan de voet van de Kilimanjaro. Kleurige
kettingen sieren haar hals, in de enorme gaten in haar oorlellen
bungelen uitbundige oorbellen. De vrouwen van het dorp zingen »

en springen en spreken vervolgens een gebed uit. We zijn welkom
om rond te kijken. In het midden een plaats waar tientallen geiten
rondlopen binnen een omheining van stekelige takken. Kindertjes
verstoppen zich achter de rokken van hun moeder. Eng, al die witte
hoofden met die camera’s ervoor. Pas als ze mee mogen kijken in
het venstertje van een digitale camera, breekt de vreugde los. Nu
willen ze allemaal wel op zo’n mooie foto. ‘Masai photo’, roepen ze
uitnodigend. De meeste mannen zijn met het vee op pad. Vroeger
waren de Masai nomaden die hun vee volgden. Nu kiest een aantal
families ervoor om hun kinderen naar school te sturen en te gaan
werken als gidsen of askari, bewakers, in lodges en kampen. Zo
ontstaan er dorpen met lemen huisjes, gemaakt van aarde, mest
en water. Mama chief toont ons haar huisje, waar zij fier naar
binnenwandelt om plaats te nemen in haar keuken. Wij kruipen
door het smalle gangetje naar de plek waar een vuurtje smeult. Op
een rekje staan een paar bekers, pannen en borden. Mama zit op
haar bed, op een “matras” van koeienhuid. De slaapkamer voor de
kinderen is ernaast. Papa, zo leren we, kan vele mama’s hebben,
dus soms is hij thuis, soms bij een andere vrouw in een andere
hut. Hoeveel vrouwen hangt af van zijn rijkdom, hoeveel koeien of
geiten kan papa schenken aan de vader van zijn aanstaande?
In de wildparken van Kenia leer ik het echte Afrikagevoel
kennen. Wakker worden in de ochtendschemering, waarin ook
de eerste schuchtere vogelgeluiden te horen zijn. Koffie drinken
terwijl de zon zich als een vuurrode bol losmaakt van de aarde
en met “mijn” groep de jeep in op zoek naar de wilde dieren. In
Kimana zijn dat grote kuddes zebra’s en wildebeesten. Maar ook
de sierlijke giraffen die ons gebiologeerd aanstaren. ‘Ze hebben
een trage computer in hun hoofd’, vertelt de gids. ‘Het duurt soms
wel anderhalve minuut vóór het signaal vluchten vanuit de hersens
hun poten heeft bereikt.’ We klokken en inderdaad, na bijna twee
minuten onbeweeglijk staren, vluchten moeder en kind van de
jeep vandaan. Masai Mara vormt met de Serengeti in Tanzania
één groot ecosysteem, waarbij de grens tussen de landen geen
enkele invloed heeft op de natuur en de dieren die de twee parken
bevolken. De beroemde jaarlijkse migratie van de wildebeesten en
zebra’s voltrekt zich in een grote cirkel door zowel de Masai Mara
als Serengeti. Tussen juli en september bevindt het grootste deel
van deze enorme kudde – meer dan een miljoen wildebeesten en
zebra’s, gevolgd door grote aantallen roofdieren! – zich in de Masai
Mara. De oversteek van de Mara rivier waar reusachtige krokodillen
geduldig in het water wachten op de heerlijke maaltijd die hen ten
deel zal vallen, is spectaculair om te zien. Het golvende blonde gras
op de steppen en savannen van dit park is bovendien favoriet bij de
leeuwen en cheeta’s.
In Amboseli kun je het geluk hebben dat je een foto kunt maken
van een groep olifanten met de Kilimanjaro op de achtergrond. De
beroemde rode olifanten zie je in Tsavo, waar de aarde roder dan
rood is.
Aan het eind van de dag, zakt de zon als een vurige bol achter de
horizon, en luister je in het donker naar de geheimzinnige »

‘In Kenia is de tijd rekbaar als elastiek ’

stemmen van de jungle. Duizenden flonkerende sterren staan
aan de inktzwarte hemel. Dat is vaak het moment waarop het
Afrikagevoel zich ongemerkt in je bloed nestelt en zich ontwikkelt
tot een virus dat je dwingt steeds weer terug te komen.
Wie meer wil leren over de planten- en dierenwereld kan in
een vijfdaagse rangercursus z’n hart ophalen. Onze leraar is
de vriendelijke Wilfred Ngonze. Onvermoeibaar ontrafelt hij
de geheimen van de Keniaanse bush. En vooral van de wilde
bewoners. We leren de sporen herkennen van vrouwtjes- en
mannetjesolifanten, van giraffen, we bekijken een gevecht tussen
twee gazellen en leren dat het mannetje dat het onderspit delft
geen aanspraak meer kan maken op de vrouwtjes uit de groep.
We sluipen tot dicht in de buurt van drie olifanten die aan de
zoete gele accacia schudden om de lekkerste blaadjes bovenin te
bemachtigen. Ngonze raakt niet uitgepraat over de olifanten. Hoe
ze paren, (6000 kilo man op 4000 kilo vrouw), hoeveel ze eten (200
kilo voedsel per dag en 300 liter water), dat ze maar twee uur per
etmaal slapen, enorm lang een looptempo van 25 kilometer per
uur kunnen volhouden, hun doden eren en de hiërarchie aan de
waterplaatsen bewaken. Net zoveel kennis heeft hij over de andere
dieren die we tegenkomen. In de wildernis gaat alles om de kunst
van het overleven, dat geldt niet alleen voor dieren, maar ook voor
ons.
Hoe overleef je een ontmoeting met de koning van het
dierenrijk, de leeuw? ‘Een leeuw nadert z’n prooi tot op ongeveer
30 meter afstand, dan neemt hij twee enorme sprongen van
ongeveer 15 meter waarbij hij een snelheid ontwikkelt van 80 tot
100 kilometer per uur. Daarmee is hij het snelste dier ter wereld op
die korte afstand. Als-ie je overvalt heb je dus geen schijn van kans.
Je redding: niet in paniek raken, in de ogen blijven kijken, en heel
langzaam achterwaarts weglopen. De kritische afstand is 50 meter,
je overlevingskans 90%.’
Waarom is er de Big Five? ‘Vroeger waren de Big Five – leeuw,
olifant, buffel, luipaard en neushoorn – de vijf meest gewilde dieren
om op te jagen. Tegenwoordig de vijf meest gewilde om op de foto
te krijgen.’
Voor we teruggaan naar de bewoonde wereld, ontbijten we aan
de rand van een meer waar een grote groep nijlpaarden proestend
en giechelend hun aanwezigheid laat horen. Het voelt bijna
onwerkelijk om in deze omgeving je gebakken ei – sunny side up –
te eten.
‘Geduld, mama.’ De eerste tegenvaller van de reis is de eindeloze
rij reizigers die als trage stroop door de security op het vliegveld
wordt gelaten, op weg naar thuis in Europa. Ja, ik weet het: tijd in
Kenia is als elastiek… ˙

32
QuickFACTS
Voor veel mensen is Kenia synoniem met Afrika en safari. De
beroemdste wildparken zijn Masai Mara met de golvende
steppes en savannen de ideale plek om leeuwen en cheeta’s te
zien. Samburu in het noorden, Amboseli, Chyulu en Tsavo in het
zuidoosten van Kenia. Mount Kilimanjaro ligt geografisch gezien
in buurland Tanzania, maar is zichtbaar vanaf de parken Amboseli
en Kimana.
Bevolking
Het meest bekend zijn de Maasai, de mystieke krijgers, nomaden
gehuld in rode en blauwe geblokte doeken, in de hand een lange
stok om het vee te drijven, hun nek, armen en enkels versierd
met sieraden gemaakt van kleine kleurige kralen in prachtige
patronen geregen.
Steden
De twee belangrijkste steden (én internationale luchthavens) zijn
Nairobi in het binnenland en Mombasa aan de kust. Wij kozen
Mombasa en Malindi aan de Indische Oceaan als uitvalsbasis voor
onze vakantie.
Klimaat en beste reistijd
Tussen begin maart en begin juni kent Kenia een vrij hevige
regentijd. De kleine regentijd is in oktober en november, in alle
andere maanden is Kenia prima te bereizen. Temperatuur ligt
gemiddeld tussen mei en oktober tussen 24 en 31 graden, van
november tot april tussen 28 en 32 graden. De temperatuur van
het zeewater is nooit lager dan 26 graden.
Visum
Bij binnenkomst in Kenia koopt u op de luchthaven een visum
voor € 74,95. Je paspoort moet nog zes maanden na terugkomst
in Nederland geldig zijn.
www.visumbuitenland.nl/kenia
Valuta
Munteenheid is de Kenia shilling. Creditcards worden algemeen
geaccepteerd. Pinnen kan alleen in de grote plaatsen. Zorg altijd
voor kleingeld, zeker als je de Maasai wilt fotograferen. Een
Maasai foto is bijna nooit gratis!
Vaccinaties
Aanbevolen wordt vaccinatie tegen dtp, hepatitis A en gele
koorts (vraag om een vaccinatieboekje). Gele koorts is verplicht
in de landen rond de evenaar. Denk ook aan bescherming tegen
malaria. Meer info www.thuisvaccinatie.nl/
Safarikleding
Katoenen kleding (lange mouwen en lange broek) in ‘discrete
kleuren’ zoals beige, olijfgroen, grijs. Géén wit, rood, oranje,
felblauw of geel. Zorg dat je altijd een petje of hoed bij je hebt en
stevige schoenen, tot over de enkels. Geen sandalen of slippers
als je in de bush loopt. Zorg ook voor een zaklantaarn. Een aantal
bestemmingen ligt vrij hoog, daar kan het flink afkoelen. Warme
kleding voor de ochtendsafari is altijd aan te raden. Zorg dat je
voor de safari een reistas hebt, harde koffers passen niet in de
kleine vliegtuigen.
Taal
De Kenianen spreken naast Engels Swahili. Het wordt zeer
gewaardeerd als je probeert een paar woorden te leren: Jambo
– hallo; Karibu – welkom; Hakuna matata – geen probleem;
Polepole – rustig aan; Ahsante sana – dankjewel; Sawasawa – het
is in orde; Simba – leeuw; Twiga – giraf; Tembo – olifant; Mamba
– krokodil.
In het spoor van de Lion King
De locaties die gebruikt zijn voor de film vind je bij Chyulu Hills
(Pride Rock), Borana (landschap rond Pride Rock), Challenge
Beach (waterhole in de Pride Lands), Mount Kenya, Aberdare’s
Waterfalls, Karuru Waterfall.
Lezen
Kuki Gallmann, Ik droomde van Afrika, een onvergetelijke
schildering van Oost-Afrika en een sterk en mateloos ontroerend
zelfportret van een vrouw die ondanks enorme tegenslagen het
door haar gekozen leven trouw blijft.
Dame Daphne Sheldrick, An African Love Story – Love, Life and
Elephants. In dit meeslepende boek verhaalt de legendarische
echtgenote van natuurbeschermer David Sheldrick over de komst
van haar familie naar het destijds nog ondoordringbare land,
een Britse kolonie. Hoe ze verliefd raakt op en trouwt met David
Sheldrick die dan tot taak heeft Tsavo geschikt te maken als
safaribestemming. Hoe Daphne verantwoordelijk wordt voor de
opvang van weesolifantjes, neushoorns en allerlei andere wilde
dieren en daarmee het begin van de Sheldrick Wildlife Trust.

Senegal
Vladimir Zhoga / Shutterstock.com
Palmbomen, gouden stranden,
kleurrijke vissersbootjes en muziek. Veel muziek.
Dat is Senegal, een land in West-Afrika.

Djembespelers Abene
Ritmes van de
Een muzikale reis

voorouders
door Senegal
Het moest een muzikale reis worden. Waarin ze de muziek beter zouden leren begrijpen.
En dat, bleek al gauw, was een kwestie van goed luisteren. Want achter de muziek schuilt
een kleurrijke wereld van verhalen. Chris en zijn goede vriend Nick spelen ruim tien jaar
samen in bandjes. Samen ontmoeten zij Senegal.
Tekst en foto’s: Chris Frieswijk

98
Muziekvrienden in een strandtent in Dakar
We horen een jonge Youssou N’Dour vol overgave zingen door
de autospeakers, samen met de band Étoile de Dakar. Lokale
ondoorgrondelijke ritmes, een loeistrakke gitaar en een speelse
saxofoon bepalen het op en neer deinen van de auto. Meer nog dan
de hobbelige zandweg waar we op rijden. Het is heet, de ramen
staan open.
Sinds een aantal jaar staan geweldige artiesten uit Senegal zoals
Baaba Maal, Orchestre Baobab en Dieuf Dieul de Thiès bovenaan
onze persoonlijke hitlijsten.
Ik sluit mijn ogen en voel de zon op mijn gezicht. Ik zie voor me hoe
onze gitaren op het dak gebonden zijn. Verderop aan de horizon
komt Abene dichterbij. Een klein vissersplaatsje aan de Atlantische
Oceaan, waar honderden kleurrijke en uniek beschilderde
vissersbootjes dobberen op de golven.
Abene
We verblijven in een simpele kamer vlakbij het strand. Er staan
twee stoelen onder een mangoboom waar we uren achtereen
zitten te spelen, begeleid door het geluid van de branding. De
stoffige drukte van hoofdstad Dakar glijdt langzaam van ons af en
maakt plaats voor stilte.
‘Hoe gaan we die muzikanten eigenlijk vinden?’, vraagt Nick.
‘Tja’, antwoord ik twijfelend, ‘op goed geluk?’
Geen halfuur later klinkt uit de verte ineens een opzwepend
getrommel. Waar zou het vandaan komen? Bij iemand thuis?
Ergens in het bos? We besluiten het donker te trotseren. Na
ongeveer twintig minuten lopen belanden we in café BM, waar
op de binnenplaats wel honderd mensen rondom een stuk of
acht djembéspelers mee deinen. Hoe strak de ritmes zijn, zo
oorverdovend zijn ze ook. Vijf dansers staan in een open cirkel
tussen de muzikanten en het publiek wild op het ritme te bewegen.
Ze gaan uren onvermoeibaar door.
Naast de rij trommelaars staat een jongen van begin twintig, hij
bespeelt de kora. Een snaarinstrument gemaakt van een kalebas,
geitenleer en wat visdraad. Ik ken het van grootheden als Toumani
Diabaté en Sona Jobarteh. Het instrument is zo mooi omdat
het geluid zo subtiel en gracieus is. Precies daarom is er in de
nachtelijke geluidsorgie van de djembe niets van te horen. Siaka
kan er zelf wel om lachen: ‘Vanavond speel ik vooral mee voor de
lol, ik ben hier eigenlijk om les te geven’, vertelt hij ons. Hij komt
uit Conakry en woont sinds een paar jaar hier in de buurt om te
spelen voor toeristen. Het is pikdonker, enkele peertjes die voor
wat verlichting zorgen hangen rondom de open plaats. Daarbuiten
is er vooral zanderige leegte. Iets verderop begint het moerassige
Guinee Bissau.
De vloek van Siaka
De volgende dag heeft Siaka tijd om mij les op de kora te geven.
Hij leert me heel geduldig een fragment uit Jarabi, een traditioneel
liefdesliedje. De 21 snaren glijden langs mijn vingers en ik heb het
patroontje aardig te pakken, maar zodra hij variaties begint »

Nick probeert een bolon uit
Straatbeeld St. Louis

Gitaarverkoper in Dakar
Abene
Het onderkomen van Bouba
Street art Saint-Louis

Saint-Louis

Vissersboten Saint-Louis
uit te leggen verlies ik het overzicht. ‘Veel oefenen, dat moest
ik ook.’ Siaka heeft het spelen van zijn vader en opa geleerd.
‘Zij waren griot’, legt hij uit, ‘verhalenvertellers die de schakel
zijn tussen generaties.’ Hij vertelt dat hij noodgedwongen is
vertrokken uit Conakry. Hij werd heel ziek en had steeds heftige
nachtmerries over grote slangen. Als jonge West-Afrikaan ga je
dan naar een maraboet. Dat is een wijsgeer die op basis van de
islam kwalen kan duiden en spirituele verlichting kan geven. Hierin
zitten vaak pre-islamitische elementen, zoals rituelen en het
gebruik van amuletten. De maraboet raadde Siaka aan uit Guinee
te vertrekken. Hij kreeg een stukje papier met een koranvers
opgevouwen in een lederen envelop om zijn arm gebonden.
Een amulet dat hij voor altijd moest dragen. ‘Een jaloerse neef
die minder goed muziek kon maken had een vloek over mij
uitgesproken.’
Saint-Louis en de maraboet
‘The first one is hard as life’, leert de ober ons, als hij een kopje thee
inschenkt. We zijn in Saint-Louis en zitten op het buitenterras van
een café. De zon gaat onder en waar de meeste mensen hun dag
tot een einde brengen, maken de vissers zich klaar om de zee op
te gaan. Het is een kleurrijke, artistieke stad, met veel street art en
jaarlijkse festivals. De Senegalese zanger Soulaymane Faye maakt
zich klaar om te gaan spelen op een klein podium recht tegenover
ons.
We zijn nog een beetje beduusd van onze fietstocht diezelfde
middag. We fietsten een heel eind over het strand tot vlak onder
de Mauritaanse grens. Op de terugweg liepen we langs een
huisje tussen de vissersboten. Het bleek dat de lokale maraboet
er woonde. Na het verhaal van Siaka waren we nieuwsgierig
geworden en keken om het hoekje. Dolenthousiast kwam
de maraboet ons tegemoet. Hij bood ons aan een ritueel te
ondergaan. Iets dat te maken had met veel alcohol en kippenbloed.
Waarschijnlijk spraken onze gezichten boekdelen en ging hij
in plaats daarvan een lied voor ons spelen op zijn kleine bolon.
Daarmee, zo beloofde hij ons, had hij onze reis gezegend.
Soulaymane Faye begint aan zijn eerste nummer als de ober ons
tweede kopje thee inschenkt: ‘The second one is strong as a lion.’
Bouba’s strijd
Onder de rook van Dakar ligt het charmante Toubab Dialao. Daar
verblijven we in Sobo Bade, een uniek hotel gebouwd door Gérard
Chenet. Een bejaarde Haïtiaan die decennia terug in Senegal
neerstreek. Prachtig met de hand gelegd mozaïek versiert de
sprookjesachtige torentjes waarbinnen de kamers zich bevinden.
Deze plek zal ons inspireren, maar ook ver buiten onze
comfortzone trekken. En dat heeft alles te maken met muzikant
Bouba. Net als Siaka een griot, maar dit keer krijgen we de
rafelrandjes te zien. We ontmoeten Bouba met zijn band op het
strand, waar we samen muziek maken. Later nodigt hij ons uit bij
hem thuis. Het is het geraamte van een nooit afgebouwde villa aan
het strand. We spelen samen op gitaar en bolon. Bouba schrijft »

Siaka stemt zijn kora
Chris met muzikant in Abene
Straatverkoopster
De maraboet speelt om onze reis te zegenen

Nick zit te jammen met Bouba en zijn maten
zijn liedjes op basis van verhalen van zijn familie. ‘Het lastige is dat
er in Senegal weinig plek en waardering meer is voor tradities. De
mensen zijn op het Westen georiënteerd en luisteren meer naar
hiphop’, vertelt Bouba als hij samen met zijn maat Gilbert een
vuurtje aansteekt om op te koken. ‘We verdienen een klein beetje
geld door voor toeristen zoals jullie te spelen.’
Nick en ik zitten daar ineens met een dubbel gevoel. Het lastige is
dat Bouba en Gilbert in een vicieuze cirkel zitten. Het is voor hen
moeilijk om zomaar te besluiten automonteur te worden. Het gaat
over het respecteren van de voorouders en het in stand houden van
tradities. Bouba heeft van zijn vader de instrumenten leren bouwen
met materialen uit het bos. Hij moest dagen aaneen spelen om
de allerbeste te worden. Helaas is er nu bijna niemand meer om
te luisteren. Dat drijft hem tot wanhoop en doet hem te vaak
grijpen naar de fles. Het gevolg is dat de toeristen waar hij juist zo
graag contact mee wil, hem zien als een charlatan in plaats van de
zachtaardige kunstenaar die hij is. We kopen een aantal cd’s met
de muziek van Bouba en geven de jongens een zak rijst van 40 kilo
zodat ze weer even vooruit kunnen. Veel meer dan het uiten van
onze waardering en het leren begrijpen van Bouba’s strijd kunnen
we niet doen.
Op het strand zitten Nick en ik in de avondzon alle melodietjes en
ritmes nog eens door te nemen die we hebben geleerd. Ik denk aan
Siaka, met zijn talisman en zijn kora en aan hoe we improviseren
op de ritmes van de voorouders van Bouba. Het leven kan pittig
zijn, maar de muziek biedt hoop en kracht. Zoveel hebben we wel
gezien. Ik hoor de maraboet zingen voor onze behouden reis. In
mijn gedachten draag ik die zegeningen over aan al onze nieuwe
vrienden. Dankbaar slaan wij ons slotakkoord. ˙
QuickFACTS
Republiek Senegal ligt in West-Afrika en grenst aan Mali,
Guinee, Guinee-Bissau, Gambia en Mauritanië. De rivier de
Sénégal vormt de grens tussen Senegal en Mauritanië. De
officiële voertaal is Frans, de hoofdstad Dakar.
Bezienswaardigheden zijn:
• Slaveneiland Ile de Gorée met het Maison des esclaves
• het Lac Rose (het roze meer)
• Schelpeneiland Fadiouth
• Natuurgebied Sine-Saloum met de delta van twee rivieren,
de Sine en de Saloum
• Het nationaal park Niokolo-Koba
• Nationaal vogelreservaat Djoudj
• De steencircels van Senegambia
• Bassariland: met nomadische stammen als de Bassari, de
Fula en de Bedik
• Het jaarlijkse Dakar Music Festival
• Village des Arts, met talloze kunstenaars
• Dak’Art, de kunstbiennale die dit jaar weer gehouden zou
moeten worden.
Link naar de playlist: https://spoti.fi/3dAZmmR

Zu id Afr ika
Regelmatig gekozen als een van de meest favoriete
reis- en vakantiebestemmingen. Waarom? De natuurlijke
schoonheid en grote afwisseling, de vriendelijke mensen,
Kaapstad met de magische Tafelberg en de wijnlanden.
Ze blijven lokken en zorgen ervoor dat je gegrepen
wordt door dit bijzondere land.

44
COLUMN
Mister Goodlife
In elke editie van OOG VOOR AFRIKA neemt Jos van Krimpen de lezer in zijn column mee naar The Good Life in Zuidelijk
Afrika. Bespiegelingen over mensen, plekken, activiteiten, natuur en cultuur door de man die door zijn gasten werd
omgedoopt tot Mister Goodlife, www.mistergoodlife.nl.
The Good Life in tijden van Corona: A Better Life
Mister Goodlife fietste langs de Amstel en genoot van de lentezon
en de ongekende rust op het kronkelweggetje dat hem vanuit
Amsterdam richting Ouderkerk voerde. In gedachten was hij echter
in het Zuid-Afrikaanse dorp Franschhoek in de Kaapse Wijnlanden
waar hij – when in SA – regelmatig verblijft. Franschhoek is een
relatief kleine plaats vergeleken bij buurgemeente Stellenbosch
en al helemaal vergeleken bij het weer iets verder weg gelegen
Kaapstad. Maar het heeft een grote naam en reputatie als het gaat
om toerisme, wijn en gastronomie. Wat Mister Goodlife door de
jaren heen opviel was dat de sense of community in Franschhoek
in werkelijkheid veel groter was en is dan het imago van de dure
plek voor de rich & famous deed vermoeden. Een van de meest
opvallende en duurzame projecten is het al jaren succesvolle
Isabelo – Feeding hungry minds van Margot Janse die ook na
haar afscheid als topchef van restaurant The Tasting Room in
Franschhoek met onverminderde energie doorging met het voeden
van schoolkinderen en Isabelo in de afgelopen jaren steeds groter
maakte.
Terwijl Mister Goodlife met het pondje de Amstel overstak om
in het Amsterdamse Bos te belanden bedacht hij zich dat Zuid-
Afrika zich in een unieke en beangstigende situatie bevindt
gezien de hoge percentages HIV- en TB-geïnfecteerden in de
bevolkingsgroepen die toch al op of onder de armoedegrens leven.
En dat in deze tijden van corona The Good Life zich in Franschhoek
vooral openbaart door het initiatief Together Franschhoek waaraan
ook Isabelo zich verbonden heeft. Dit gebeurde nadat haar
voedselprogramma voor de schoolkinderen in Franschhoek moest
pauzeren omdat de scholen door de landelijke lockdown gesloten
zijn. Onder de bezielende leiding van Margot en diverse andere
lokale topchefs en vrijwilligers werd in eerste instantie gestart met
het verzorgen van wekelijkse voedselpakketten voor ouderen en
armen. Inmiddels runnen alle betrokkenen in Together Franschhoek
meer dan 12 lokale ‘soup kitchens’ en worden er dagelijks
honderden monden gevoed. Isabelo opereert vanuit het ontruimde
restaurant Foliage van chef Chris Erasmus waar voedsel verzameld,
voorbereid en gekookt wordt.
‘Het liefst zou ik in het vliegtuig stappen en samen met Margot, de
andere chefs en alle vrijwilligers uit Franschhoek samenwerken aan
A Better Life voor diegenen in de Franschhoek community die in de
meest kwetsbare positie zitten’, verzuchtte Mister Goodlife hardop
toen hij de andere kant van de Amstel bereikte. Thuis aangekomen
nam hij contact op met OOG VOOR AFRIKA en stelde voor om
een oproep aan de lezers te mogen doen om te doneren onder het
motto: The Good Life in Nederland = Doneren voor A Better Life
in Franschhoek.
De onmiddellijke instemming stemde hem blij, want de zingeving
achter deze column was nu gewaarborgd en Mister Goodlife voelde
zich toch nog enigszins ‘Together Franschhoek’!
Doneren via
www.isabelocharity.com/donate
www.facebook.com/togetherFHK/
Meer info op
www.exclusiveculitravel.nl/maatschappelijke-betrokkenheid

‘Een unieke investeringsmogelijkheid
voor particuliere beleggers in een van de
snelstgroeiende safari locaties van Zuid-Afrika’
Net buiten safarihoofdstad Hoedspruit verrijst het
eerste ‘Radisson’ branded hotel in Zuid-Afrika.
Het 138 kamers tellende Radisson Safari Hotel biedt
een spectaculair uitzicht op de Drakensbergen en
is gelegen in het hart van het Lowveld, dichtbij het
wereldbefaamde Kruger National Park (Orpen Gate),
de Blyde River Canyon en de Panoramaroute.
In het hotel komt een Amani Health Spa, een restaurant
dat de hele dag open is met een internationale keuken,
een bar, koffielounge, een poolbar, twee zwembaden,
een gym, kid’s club, een manage en lapa.
Het hotel wordt het eerste 4,5- sterren hotel in de regio
en is gericht op zowel de zakelijke als de vakantiemarkt.
Gasten kunnen in het hotel genieten van 5-sterren
kwaliteit en comfort, tegen een 4-sterren prijs. Het
hotel zal hierdoor, in combinatie met de unieke locatie,
een zeer gewilde bestemming worden.

Radisson Safari Hotel Hoedspruit
Koop / investeer in je eigen kamer
De bouw is begonnen ...
Het klinkt met het gesloten luchtruim nog als een droom.
Maar een die binnen twee jaar werkelijkheid gaat worden.
De Nederlander Gerrit Jan van der Grijn is eigenaar en
drijvende kracht achter dit prestigieuze project. ‘Het feit dat
de Lockdown inging net nadat wij waren begonnen met de
bouw kwam hard aan. Inmiddels is de bouw weer gestart en
hebben we enorm veel werk verzet met onze architecten,
consultants en engineers. Hierdoor zijn alle definitieve
bouwtekeningen gereed en is ook onze interieurarchitect
al ver op weg met het conceptuele design voor zowel de
kamers als de publieke ruimtes. De geplande opening is april
2022 en vooralsnog blijft dat zo. Wij zijn ervan overtuigd dat
tegen die tijd iedereen weer volop zal reizen, waardoor de
bezettingsgraad van het hotel wellicht bij opening hoger zal
zijn dan onder normale omstandigheden het geval zou zijn
geweest.’
Je eigen hotelkamer
De Lowland Group biedt je nu een unieke kans om eigenaar
te worden van een hotelkamer in een Radisson Hotel met
een hoog gegarandeerd rendement.
Uniek is dat het nu ook voor individuele/particuliere
beleggers mogelijk is om deel te nemen in een Radisson
Hotel hetgeen meestal alleen is weggelegd voor grote
investeringsmaatschappijen.
Bij deelname in dit project wordt iedere investeerder
eigenaar van de hotelkamer, als bij een appartement, maar
zonder dat daar beslommeringen bijkomen. De Radisson
Hotel Group draagt zorg voor de algehele operations van het
hotel, heeft de verplichting om onderhoud te plegen en zo
nodig na verloop van tijd te renoveren dan wel het interieur
te upgraden.
Naast een zeer aantrekkelijk rendement, tot meer dan
14% (*) gegarandeerd gemiddeld per jaar over het eigen
geïnvesteerde vermogen, bieden wij een terugkoopgarantie
(naar keuze na 7 of na 12 jaar) en is er een regeling omtrent
eigen gebruik van uw kamer. Een belegging in dit project
biedt interessante fiscale voordelen. Je kunt al investeren
vanaf € 50.000,- (bij 50% financiering).
* bij 50% financiering van het geïnvesteerd bedrag
Ben je geïnteresseerd?
Neem dan contact op met Gerrit Jan van der Grijn
info@lowland-group.com
www.lowland-group.com

Françoise Malby-Anthony
Op 15 juni verschijnt de Nederlandse vertaling van An Elephant In My Kitchen, het vervolg
op de wereldwijde bestseller The Elephant Whisperer. In Een olifant in mijn keuken beschrijft
Françoise Malby-Anthony hoe ze alles op alles zet om haar beroemde kudde olifanten te
beschermen en hoe ze haar droom, een opvangcentrum voor wilde dieren, waarmaakt. De
twee boeken spelen zich af in Thula Thula, een private game reserve in KwaZulu-Natal.
Tekst: Marjolein Westerterp Foto’s: Peter Boshuijzen, Thula Thula en Kim McLeod

Wat olifanten mij leerden over
moed, liefde en
overlevingskracht
Frankie en Frankie

50
Het laatste wat Françoise, een mondaine Française, van het leven
verwachtte is dat zij terecht zou komen in een wildreservaat
in Zuid-Afrika. Dat gebeurt echter wel als ze verliefd wordt
op natuurbeschermer Lawrence Anthony. Hun ontmoeting in
Engeland zet haar leven op z’n kop. Na Lawrence’ onverwachte
dood wacht haar de bijna verlammende verantwoordelijkheid om
Thula Thula zonder hem voort te zetten. Het lijkt een onmogelijke
taak: stropers doden hun neushoorns, de bewakers weigeren
een vrouw als baas te accepteren en de overheid dreigt haar
geliefde kudde olifanten alsnog af te schieten. Ze krijgt de zorg
voor een verdwaalde babyolifant die plotseling bij haar huis staat
en biedt een veilig thuis aan getraumatiseerde weesneushoorns
en nijlpaardje Charlie dat doodsbang is voor water. Terwijl haar
zelfvertrouwen in de jaren na Lawrence’ dood groeit ontdekt
Françoise dat ze olifantenmatriarch Frankie al die tijd verkeerd
heeft beoordeeld. En de dieren en Thula Thula in de Zuid-
Afrikaanse bush leren haar nog meer waardevolle levenslessen …
In Een olifant in mijn keuken beschrijft Françoise haar leven
vanaf de ontmoeting met Lawrence in Londen. Hoe ze de kudde
getraumatiseerde olifanten opnemen. De pieken en dalen
waarmee ze te maken krijgen. Het geeft een ontroerend kijkje in
de keuken van een bijzonder echtpaar en een leven in de Zuid-
Afrikaanse bush.
Nadat de kudde van Nana zich heeft aangepast aan hun nieuwe
thuis Thula Thula krijgen Lawrence en Françoise het verzoek een
eenzame vrouwtjesolifant op te nemen.
Ze doorstond de reis en arriveerde op Thula Thula. De hel waarin ze
had moeten leven was verleden tijd. We lieten haar meteen in de
boma en zoals ook met de komst van de kudde was gebeurd richtte
Lawrence samen met twee opzichters een tijdelijk kamp in. Ze haatte
hun aanwezigheid en viel Lawrence aan als hij in de nabijheid van het
hek kwam. Haar vijandigheid en angst kleurden haar ogen zwart van
woede.
‘We moeten geduld met haar hebben, ze is ons enfant terrible’,
gebruikte ik de liefkozende Franse uitdrukking voor een lastig kind.
‘Dat is een mooie omschrijving’, zei Lawrence. ‘We noemen haar ET.’
‘Ze heeft zoveel ellende in dat korte leventje van haar meegemaakt
dat we nu niet opgeven.’
Na een paar dagen sloeg ET’s woede om in wanhoop. Onbekend
terrein. Nieuwe geuren die haar angst aanjoegen. Enge mensen in
haar directe nabijheid. Het was te veel voor haar. Ze verstopte zich
niet meer, nam niet meer de moeite om Lawrence aan te vallen, ze at
niet meer en liep alleen maar rusteloze rondjes.
Lawrence nam me mee naar haar toe en ze keek niet eens naar ons.
Ze had het opgegeven.
Ik begreep het wel. Mensen betekenden gevaar, pijn en verdriet. Ze
was er met de verhuizing in haar ogen niet op vooruitgegaan. Ze was
nog steeds alleen en bang.
Wat moesten we doen? Je kunt een boze olifant niet omhelzen om
haar te troosten. Lawrence was bereid om nog maanden naast haar
te blijven slapen als dat haar geholpen zou hebben, maar zoals het er
nu uitzag was ze de wil om te leven kwijtgeraakt.
‘We moeten Nana hier halen’, zei hij plotseling. ‘Als ET niet snel
gezelschap krijgt zal ze doodgaan aan een gebroken hart.’
Met lekkere hapjes en lieve woordjes wisten Lawrence en Vusi
de kudde naar ET’s boma te lokken. Ze hadden de aanwezigheid
van een vreemde olifant waarschijnlijk al wel opgemerkt, maar ze
vertrouwden Lawrence voldoende om hem te volgen.
Zodra Nana en Frankie de bange tiener zagen liepen ze naar de
omheining en begonnen met die diepe rommelende geluiden tegen
haar te “praten”. Ze duwden hun slurven tussen de elektrische
bedrading door om haar aan te kunnen raken.
Gebiologeerd staarde ET hen aan. Het waren de eerste olifanten die
ze na haar eenzame opsluiting weer zag. Onderzoekend stak ze haar
slurf omhoog naar die van hen. Ook zij produceerde de rommelende
geluiden om hen te antwoorden. Zelfs de aanwezige opzichters
hielden het niet droog.
De rest van de kudde kwam ook dichterbij om hallo tegen de
nieuwkomer te zeggen, zoals dat hoort in de olifantenwereld. Er was
geen stille vraag of de jonge nieuwkomer wel welkom zou zijn, het
was gewoon haar recht.
‘Ik denk dat ze haar gerust proberen te stellen’, fluisterde Vusi.
‘Ik hoop het’, glimlachte ik.
Hij knikte vol vertrouwen. ‘Waarschijnlijk vertellen ze haar nu hun
levensverhaal. Dat zij ook hun familie zijn kwijtgeraakt en dat ze
weten hoe het voelt om zo bang en alleen te zijn. Ze zeggen tegen
haar: het zal even duren, maar het komt goed, wij lopen met je mee.’
Ik probeerde mijn tranen terug te dringen terwijl ik luisterde naar de
mooie toekomst die hij voor ET schetste en hoopte met heel mijn hart
dat hij gelijk zou krijgen.
Op 2 maart 2012 overlijdt Lawrence aan een hartstilstand. Hij is
niet thuis op het moment dat het gebeurt. De volgende ochtend
staat de kudde olifanten bij de omheining die Françoises huis
scheidt van de bush.
Ze stonden onbeweeglijk terwijl het voor olifanten zo typerende
diepe rommelende geluid dat uit hun maag lijkt te komen door de
lucht klonk. Het waren de plechtige geluiden, op een lage frequentie,
waarmee ze ook met Lawrence communiceerden.
Mabula, de dominante stier van de kudde, begon weer te lopen, met
de anderen in zijn kielzog. Op en neer, op en neer.
Alleen Nana stond onbeweeglijk, alsof ze wachtte tot Lawrence
tevoorschijn zou komen, maar stilzwijgend aanvaardde dat dit nooit
meer zou gebeuren.
We hadden ze al in geen maanden meer bij het huis gezien. Waarom
waren ze er nu wel? Waarom precies dit weekend? En waarom waren
ze zo gespannen?
Geen wetenschappelijk onderzoek kan verklaren waarom de kudde
precies dat weekend naar het huis kwam. Maar voor mij was het
overduidelijk. Op het moment dat het hart van mijn man stopte
met kloppen werd er in hun harten iets beroerd wat maakte dat ze
kilometers en kilometers door de wildernis liepen om samen met ons
te rouwen en hun respect te betonen, zoals ze ook doen als een van
hun soortgenoten overlijdt.
Een jaar later staan ze er weer. En elk jaar keren ze terug, op die
dag, naar het huis waar Françoise woont.
Olifanten rouwen lange tijd om hun doden. Nog jaren na het
overlijden van Mnumzane kwamen ze terug naar de plek waar zijn
beenderen lagen en bleven daar dan uren rondhangen, donkere
sporen van emotie liepen van hun temporal gland over hun »

Baby Tom
De kudde bij de Mkhulu dam
‘Thula Thula is de plaats waar
de passie van één man en
zijn vertrouwen in het herstel
van de relatie tussen mens
en dier, ertoe leidden dat hij
wereldwijd bekend werd als de
Olifantenfluisteraar’
Ellie
Lawrence met Nana
Mabula doet yoga

52
doorgroefde hoofden en met uiterste zorg raapten ze de botten op of
lieten hun slurf eroverheen glijden in een olifantenritueel dat wij niet
begrepen. Ze beschikken over een gevoel voor tijd dat ons verstand
te boven gaat. Ik wist dat deze prachtige en gevoelige dieren precies
hetzelfde deden als wij twee dagen eerder: ze herdachten Lawrence’
dood op hun eigen manier.
Lawrence’ as was al lang opgegaan in de zanderige oever van de
Mkhulu dam en de kudde had daardoor niets tastbaars dat ze konden
beroeren en betreuren. Ik geloof dat ze terugkeerden naar de plek
waar Lawrence geleefd had om in dezelfde ruimte te zijn die ze ooit
met hem hadden gedeeld. Niemand was hem vergeten en zeker zijn
kudde niet.
Elke keer als ik me in de maanden die volgden verdrietig voelde dacht
ik aan dit eerbetoon van de olifanten en het gaf me altijd weer de
kracht om door te gaan.
Zij hadden mij nodig, maar ik had hen even hard nodig.
Bijna iedereen verwacht dat Françoise na de dood van Lawrence
terug zal keren naar Frankrijk. Ze piekert er niet over.
Ik werkte met fantastische mensen die mij nodig hadden en op me
vertrouwden. Ze waren mijn tweede familie geworden en ik zou ze
nooit aan hun lot overlaten. Ik was mijn echtgenoot verloren, maar zij
een man die als een vader voor hen was geweest. En dan was er nog
onze speciale kudde en mijn dierbare neushoorns die we van jongs
af aan hadden opgevoed. Zij maakten ook onderdeel uit van mijn
familie. Het was ondenkbaar om hen allemaal in de steek te laten.
Ik moest nog heel veel leren, maar een tragedie en tegenslag bieden
ook nieuwe kansen op hoop en een nieuwe toekomst, en langzaam
maar zeker begon ik ondanks al mijn verdriet weer vaste grond onder
mijn voeten te voelen.
De tranen waren er voor ’s nachts, de glimlach voor overdag. Soms
voelde het alsof ik verdronk en op andere momenten was het
glashelder wat me te doen stond. Al die turbulente weken hield ik het
beeld voor ogen van een schip op volle zee in een storm en hoe het
worstelt met de golven. Ik besloot in ieder geval boven te komen en
de veilige haven te bereiken.
Met haar doorzettingsvermogen, humor, de Thula Thula familie,
gasten die vrienden werden en natuurlijk de dieren weet Françoise
een nieuwe bestemming voor haar leven in Zuid-Afrika te kiezen.
Ze richt een opvangcentrum op voor neushoornweesjes waarvan
de moeder door stropers om het leven is gebracht. De weesjes
waartoe ook een nijlpaardje hoort dat doodsbang blijkt voor water
zorgen voor ontroerende en humoristische momenten. En dan is
er baby Tom, de dochter van olifant ET die plotseling middenin
de nacht voor haar deur staat. De enige manier om haar te
beschermen is haar naar binnen te halen. Het olifantje in de keuken
levert de titel van haar boek op.
Françoise roert zich steeds meer in de wereld van de
natuurbeschermers omdat de aanwezigheid van de neushoorns
Thabo en Ntombi haar met de neus op de feiten drukt hoezeer de
stroperij zich heeft ontwikkeld tot een gevaarlijk en meedogenloos
misdaadsyndicaat. Waar dieren noch mensenlevens ertoe doen,
waar alleen het grote geld regeert.
Het lukt haar de dieren veilig te houden. Dat het haar niet lukt
om het opvanghuis tegen stropers te beschermen betekent een
nieuwe zwarte bladzijde in haar leven. Het centrum wordt in
2017 aangevallen door stropers. De gevolgen voor de vrijwilligers
en stafleden zijn traumatisch, twee neushoornweesjes worden
gedood en uiteindelijk moeten alle dieren verplaatst worden. Een
nachtmerrie.
Ook deze keer besluit Françoise niet bij de pakken neer te zitten.
Het opvangcentrum wordt omgevormd tot het Thula Thula Wildlife
Rehabilitation Centre. Daarnaast besluit ze tot het oprichten van de
Thula Thula Volunteers Academy. Hier kunnen jonge mensen uit de
hele wereld kennismaken met wat er speelt in natuurbeheer, wat
er achter de schermen gebeurt bij een private game reserve en hoe
Thula Thula de levens van de vijf omliggende dorpen beïnvloedt.
Thula Thula is een plek van vrede en rust. De plek waar Lawrence
volgens eigen zeggen veel leerde van zijn olifanten: de kracht
van vergeving, het belang van het hebben van een familie, de
waarde van goed leiderschap, onvoorwaardelijke liefde, loyaliteit.
Ook Françoise krijgt dezelfde lessen en zij heeft vooral geleerd
van de moed die olifantenmatriarchen betonen als het gaat om
leiderschap. Moed is namelijk doen waar je bang voor bent. ˙
QuickFACTS
Thula Thula, 8 km van de stad
Empangeni, ligt in het hart van
Zoeloeland, op een afstand van
45 minuten van het vermaarde
Umfolozi/Hluhluwe National Park en
twee uur rijden van Durban. Ooit het
privé jachtgebied van koning Shaka
Zulu, nu een plaats van rust & vrede, de
werkelijke betekenis van de naam. Thula
Thula biedt je niet alleen een exclusieve
ontmoeting met de inmiddels vermaarde
kudde met de matriarchen Nana en
Frankie, maar ook een prinsheerlijk
onderkomen in de luxe Elephant Safari
Lodge of het tented camp. De keuken,
hoe kan het ook anders met een
Française aan het hoofd, is fenomenaal.
Je ervaart de hartslag van het oude
Afrika, waar dier en mens in harmonie
leefden in de comfortabele luxe van nu.
www.thulathula.com
Boeken van Lawrence Anthony:
Babylon’s Ark, The Elephant Whisperer en The Last Rhino’s.
Bekijk de olifanten van Thula Thula op
http://youtu.be/NCnsHg3bWA8
Een olifant in mijn keuken is het prachtige, hartveroverende
vervolg op de wereldwijde bestseller De olifantenfluisteraar.
Françoise Malby-Anthony, Katja Willemsen, Een olifant
in mijn keuken | Vertaling: Marjolein Westerterp | Just
Publishers, 2020 | Paperback met fotokatern, 288 pagina’s |
ISBN 9789089755698 | € 21,99

Frankie met Thabo
‘Het mooiste boek over de
Afrikaanse bush sinds Born
Free’ – Daily Mail
Frankie en Frankie
Thabo en Ntombi
Thabo en Ntombi
Mabula en Gobisa

54
lezen
luisteren
& kijken
Alles uit Afrika wat in onze ogen de moeite waard is om gezien te worden
‘Ooit was ik een meisje, maar nu niet meer’
Soms maakt een boek dat je alleen maar kunt zwijgen. Meisje is zo’n
boek. Dat de gruwelen, moed, verdriet en overlevingsdrang je naar
de keel grijpen. Dat het zo knap geschreven (en vertaald) is dat je
je ruim tweehonderd pagina’s in de wrede wereld waant waar Boko
Haram op bijna onmenselijke manier heeft huisgehouden. Meisje
is dat boek. Het vertelt het verhaal van een meisje dat samen met
vele andere meisjes wordt ontvoerd door Nigeriaanse jihadisten
en belandt in een wereld waar alle leven en alle waardigheid uit
verdwenen lijkt, waar zelfs de natuur kapseist. Het meisje weet te
ontsnappen aan haar beulen en vindt haar weg terug naar een leven
zoals ze zich dat lange tijd niet kon voorstellen. Het verhaal vertelt
haar strijd, maar daarmee meteen de strijd van alle ontvoerde
meisjes, zonen, vermoorde vaders en wanhopige moeders. Van
platgebrande dorpen, verraad, angst, spijt en hoop. Een absolute
aanrader.
Edna O’Brien, Meisje | Vertaling Lucie Schaap en Maaike Bijnsdorp |
De Bezige Bij, 2019 | Paperback, 216 pagina’s |
ISBN 9789403172903 | € 20,99
De traan van een schildpad
Het jonge meisje Siena groeit op als ‘karretjesvolk’. Met haar
ouders trekt ze met een ezelwagen van boerderij naar boerderij.
Op zoek naar werk en eten. Een hard bestaan in de rauwe maar
wonderschone Karoo. Het lot is Siena gunstig gezind als ze naar
school mag en daar een bed heeft om in te slapen en drie keer per
dag een maaltijd krijgt. De eerste letter die ze leert schrijven is de
S van haar naam. Denk maar aan het sissende geluid van de slang,
zegt de liefdevolle juf. Het leven met uitzicht op geluk ‘misschien
word ik wel juf’ kantelt als Siena haar familie en jeugdvriendje
ontmoet. Weer wacht haar een bestaan aan de rand van de
maatschappij. Dan neemt Siena haar lot in eigen hand. Dit is een
prachtig geschreven boek dat je meetrekt naar de Karoo, naar de
wijsheid van oude culturen die in botsing komen met het moderne
leven.
Carol Campbell, Een schildpad huilt maar één traan | Vertaling Rob
van der Veer | Uitgeverij Mozaïek, 2020 | Paperback, 240 pagina’s |
ISBN 9789023959465 | € 18,99
Radeloos
Anne Kramer is een populaire hoofdcommissaris van politie in
Amsterdam. Ze is overwerkt en besluit op aanraden van haar chef
op een sabbatical te gaan. Ze kiest daarvoor een private game
reserve in Limpopo dat eigendom is van iemand die ze kent uit
haar politieverleden. Ze wil uitzoeken wat er tussen hen was, is
en wellicht kan zijn. Terwijl zij in Zuid-Afrika is verdwijnt in St.
Lucia een Nederlandse studente Julia, die net drie maanden stage
heeft gelopen voor een ngo. Opgeslokt door een krokodil, meent
de plaatselijke politie. Julia’s moeder laat het er niet bij zitten en
ongewild belandt Anne Kramer in een heftig avontuur. Het verhaal is
gebaseerd op de verdwijning van een geneeskundestudente in een
wildpark in Oeganda. Joop van Riessen was zelf hoofdcommissaris
bij de Amsterdamse politie. Zijn beschrijvingen zijn daardoor zeer
geloofwaardig. Spannend, goed geschreven.
Joop van Riessen, Radeloos – een Anne Kramer thriller |
Uitgeverij De Kring, 2020 | Paperback, 288 pagina’s |
ISBN 9789462971714 | € 18,99, ook als e-book
Tekst: Marjolein Westerterp

55
Go to Togo – Op reis naar jezelf
Cultureel antropologe Jitske Kramer reist de wereld rond om te
leren van traditionele healers, leiders en passanten. Ze accepteert
in 2019 een uitnodiging door voodoopriester Messanh om met een
fotograaf naar Togo te komen om daar een serie voodoo rituelen
te ondergaan en belooft het verhaal van voodoo zoals het daar
beleefd en uitgevoerd wordt door te vertellen. Het werd het zeer
persoonlijke boek, Voodoo. We krijgen door de ogen van Jitske
een bijzonder beeld van een aantal rituelen, maar zeker worden
we geconfronteerd met veel vragen die je jezelf kunt stellen. Over
zondebokken in je leven, over een beetje in iets geloven en of dat
kan, over hoe gevormd je bent door de cultuur waaruit je komt.
Over dansen en trance en over de scheidslijn (is die er?) tussen de
zichtbare en onzichtbare wereld. Een mooi boek om nog lang over
na te denken.
Jitske Kramer, Voodoo – Op reis naar jezelf via eeuwenoude rituelen |
Management Impact, 2019 | Paperback, 216 pagina’s met veel foto’s
van Rein van der Zee | ISBN 9789462763333 | € 22,50
Wat niet in de safarigids van je ouders staat
Laat je stinkgympen nooit buiten je tent liggen – een hyena vreet
ze op alsof het verse impala’s zijn. Sta je oog in oog met een wild
dier? You run, you die. Zonnebrandcrème vergeten? Smeer ter
bescherming groene bastpoeder van de koortsboom op je huid.
Handige tips uit Wat niet in de safarigids van je ouders staat, die
ook interessant zijn als je nooit op safari gaat, want de meeste
Nederlandse kinderen kunnen natuurlijk alleen maar dromen van
een vakantie naar de Afrikaanse bush – of erover lezen.
Het boek bevat korte dierportretten met fascinerende
wetenswaardigheden. Zo leren we dat hyena’s bevallen door hun
piemel, dat giraffen neuriën en er dieren zijn die hun eigen naam
kunnen zeggen.
Tussen de portretten, van insecten tot roofdieren, lees je over
sporen, geluiden en broodje-aapverhalen: struisvogels steken nooit
hun kop in het zand!
Geestig, informatief en met fraaie foto’s. En… ook voor volwassenen
is dit gewoon heel leuk.
Joukje Akveld, Wat niet in de safarigids van je ouders staat | Gottmer,
2020 | Paperback, 222 pagina’s, foto’s van Ariadne Van Zandbergen |
ISBN 9789025772413 | € 18,99 | Voor kinderen vanaf 8 jaar
Tarzan
Tarzan, zoals de bijnaam natuurfotograaf Henk Ruitenbeek luidt, is
het verhaal van een jongen uit het dorp Hooglanderveen die al vroeg
wist wat hij wilde: tussen de wilde dieren leven. Hij heeft het gedaan.
Begonnen in de Hollandse oerpolder Arkemheen, spreidde hij als
natuurfotograaf zijn vleugels en werkte hij de afgelopen dertig jaar
in de tropische oerwouden van Afrika. Daar stortte de avonturier
zich vol overgave in het grote onbekende, altijd op zoek naar wilde
dieren en natuurschoon. Er zijn momenten geweest waarvan hij
dacht dat hij ze nooit zou navertellen. Maar hij is er nog. Net als
zijn beelden. In zijn nieuwe boek heeft Ruitenbeek zijn mooiste,
spannendste en ontroerendste foto’s en verhalen gebundeld.
Tarzan geeft een bijzondere inkijk in het werk en leven van een
natuurfotograaf bij wie het wild de lens in loopt.
Henk Ruitenbeek, Tarzan | Hardcover, 244 pagina’s | € 29,95 excl.
€ 4,95 verzendkosten, te bestellen via
www.henkruitenbeekfotografie.nl

Omslag=Livingstone-flappen 31-03-2020 13:58 Pagina 1
I S B N 978-90-389-2738-1
9 789038 927381
56
De weg naar Tendaba
Ada Rosman-Kleinjan
naar bevrijd gebied. Daar worden de zwarte soldaten direct weer
gescheiden van de witte. Terug in Afrika gaat alles op de oude voet
verder, en wordt Jakob Witbooi weer de ‘slaaf’ van Duitse bazen.
Wat volgt is de invoering van de apartheidspolitiek in 1948 die
misschien wel het grootste verraad inluidt van een belofte die de
geallieerde leiders de zwarte Zuid-Afrikaanse soldaten voorhielden:
dat de oorlog onafhankelijkheid en gelijkheid in Afrika zou brengen.
Conny Braam, Wij zijn de wrekers over dit alles | Atlas Contact, 2020 |
Paperback, 384 pagina’s |ISBN 9789025451639 | € 22,99.
Hoop, waar ben je?
Hun Afrikaanse avonturen in woord en beeld vatten, dat is de passie
van Ada Rosman-Kleinjan en haar echtgenoot Jan. In dit boek zijn
ze weer op reis in Gambia, een van Afrika’s kleinste landen. Een
land waar je in een dag doorheen kunt rijden maar waar je veel
reizen voor nodig hebt om alles te kunnen zien. Een gevarieerd
land van de witte stranden tot het ongerepte binnenland. Van
wuivende palmbomen tot knorrige baobabbomen. Overal waar het
echtpaar komt worden ze met een brede lach welkom geheten. Dit
dubbelboek bevat twee boeken. Het eerste deel De vissers van Tanji
is eerder verschenen, het tweede deel Een school in Farato is nieuw.
Ook dit boek leest weer heerlijk weg dankzij de humor en hun oog
voor leuke details. Een fijne reisgids.
Ada Rosman-Kleinjan, De weg naar Tendaba | Paperback, 202
pagina’s, met foto’s | ISBN 9783750417717 | 202 pagina’s |
€ 16, excl. portokosten. Te bestellen via www.adarosman.nl
Wij zijn de wrekers
Reacties van lezers
Een must read voor iedereen,
zeker als je ooit naar een
Afrikaans land bent geweest of
nog gaat.
—Mia Heijhuurs
Chapeau zoals we in België zeggen.
Bedankt voor dit fenomenale
geschrift. Ik zie er niet veel
die je dat nadoen.
—Rudi Jocqué
Je meeslepende boek gelezen.
Man, waarom ben jij in godsnaam
tandarts geworden; een
heel oeuvre is aan ons voorbijgegaan!
—Luc de Vooght
Nu ik het uit heb, spijt het me
dat ik het uit heb. Een ongelofelijk
goed en boeiend boek.
—Luuk Spauwen
Livingstone op de voet gevolgd is
een avonturenboek in drievoud:
het gaat óver avonturiers; het is
geschreven dóór een avonturier
en het lezen belooft minstens
even avontuurlijk te worden.
—Rob Bindels
Al vanaf zijn jonge jaren koesterde Ben de Ponti interesse voor dr. David
Livingstone. Hij verslond gretig talloze boeken van en over de beroemde
ontdekkingsreiziger. Met zijn vrouw Cobi bestudeerde hij later ook
diens Afrika-expedities in bibliotheekarchieven van Schotland, Zambia
en Malawi
In 2006 ontdekt het echtpaar een door Livingstone in 1863 getekende
landkaart van Nyasaland, het huidige Malawi. Een jaar later besluit De
Ponti in Livingstones voetsporen te treden en twee van zijn historische
tochten na te reizen. Het avontuur voert hem te voet en per bootje naar
het binnenland van Malawi, waar het merendeel van de inheemse bevolking
nog onder de armoedegrens leeft.
Op zijn fascinerende tocht leert hij dat op tal van plaatsen het leven nog
nauwelijks veranderd is, dat op plekken waar Livingstone en zijn mannen
hun kamp opsloegen nog dezelfde bomen staan en dat veel stamoudsten
door overlevering nog altijd weet hebben van Livingstones strijd
tegen de gruwelijke slavenhandel.
De Ponti schrijft op indringende wijze, met veel aandacht voor de couleur
locale, over het terugvinden van de grote slavenroutes en over de
ontberingen in de Afrikaanse bush. Maar vooral zijn hartelijke ontmoetingen
met de eenvoudige Malawianen op het platteland zullen de lezer
nog lang bijblijven.
LIVINGSTONE OP DE VOET GEVOLGD
Ben de
Ponti
Zes kinderen van zes continenten vertellen wat de coronapandemie
voor hun leven betekent. Wat is het verdriet, waar vinden ze de hoop
en hoe geven ze die door?
Het e-book is gratis te downloaden in maar liefst 30 talen. Ook in het
Nederlands.
https://www.hopewhereareyou.com/
Livingstone op de voet gevolgd
LIVINGSTONE
OP DE VOET GEVOLGD
Dwars door
het hart van
Malawi
TWEEDE
DRUK
2020
Ben de Ponti (1951) is al vele
jaren een hartstochtelijk bezoeker
van Oost- en Zuidelijk-
Afrika. Eerst drie jaar, samen
met zijn vrouw, als tandarts in
Malawi, later als voorzitter van
de Stichting Vrienden van St.
John’s, Mzuzu. Hij maakte met
zijn gezin vijf lange kampeertochten
door Tanzania, Zambia,
Zimbabwe, Namibië en
Botswana. In Malawi kwam hij
opnieuw in aanraking met de
faam van David Livingstone.
Daarna is zijn fascinatie voor
deze grote ontdekkingsreiziger
nooit meer verdwenen.
www.uitgeverijelmar.nl
De Zuid-Afrikaanse soldaten die dachten na de Tweede
Wereldoorlog vrij te zijn, wachtte apartheid. Over deze pijnlijke
geschiedenis schreef Conny Braam Wij zijn de wrekers
Vier jaar geleden publiceerde Conny Braam Ik ben Hendrik
Witbooi, over de Namibische strijder die zijn volk wilde bevrijden
van de Duitse koloniale overheersing. Haar nieuwe boek is een
meeslepende vertelling over Hendriks kleinzoon Jakob, die een
andere strijd heeft te voeren. De Zuid-Afrikaanse troepen worden
in 1942 in Libië door de Duitsers verslagen en de duizenden witte,
bruine en zwarte soldaten worden als krijgsgevangenen naar
Italië verscheept. Als de geallieerden oprukken, volgt een nieuwe
overplaatsing: naar werkkamp Auschwitz III. In januari 1945 volgt
voor Jakob nóg een beproeving: een maandenlange voettocht
ELMAR
Ben de Ponti
Al vanaf zijn jonge jaren koestert Ben de Ponti interesse voor
de beroemde ontdekkingsreiziger David Livingstone, de eerste
blanke die dwars door het Afrikaanse continent was getrokken.
Met zijn vrouw Cobi bestudeert Ben later diens Afrika-expedities
in bibliotheekarchieven van Schotland, Zambia en Malawi. In 2006
ontdekt het echtpaar een door Livingstone in 1863 getekende
landkaart van Nyasaland, het huidige Malawi. Een jaar later besluit
De Ponti in Livingstone’s voetsporen te treden en twee van zijn
historische tochten na te reizen. Het avontuur voert hem te voet en
per bootje naar het binnenland van Malawi. Op zijn fascinerende
tocht leert hij dat op tal van plaatsen het leven nog nauwelijks
veranderd is, dat op plekken waar Livingstone en zijn mannen hun

kamp opsloegen nog dezelfde bomen staan en dat veel stamoudsten
door overlevering nog altijd weet hebben van Livingstone’s strijd
tegen de gruwelijke slavenhandel. Een mooi detail is dat de auteur
met zijn vrouw drie jaar, van 1976 tot 1979, in Malawi heeft gewoond
en er als tandarts werkte. Ben de Ponti heeft een fascinerend en
fantastisch gedocumenteerd boek geschreven dat leest als een
avonturenroman, een jongensdroom die werkelijkheid is geworden.
Een geschiedenis van twee eeuwen ‘donker Afrika’.
Ben de Ponti, Livingstone op de voet gevolgd. Dwars door het hart
van Malawi | Uitgeverij Elmar, 2020 | Paperback, 408 pagina’s, met
illustraties | ISBN 9789038927381 | € 24,99
Tales from the Roads Less Traveled
plaatsen op dit deel van het Afrikaanse continent. Het resultaat is
een samensmelting van vriendschap, reizen en eten. ‘We kijken
binnen in het dagelijks leven van de Tanzanianen en de foto’s zijn
sterke, nauwelijks bewerkte momentopnames. We willen met het
boek alle zintuigen van de lezer raken en tegelijk een praktische reisen
culinaire gids voor Tanzania zijn’, aldus Wim Demessemaekers.
Stephan Walckiers (tekst), Axel Janssens (receptuur), Wim
Demessemaekers (fotografie), A Taste of Tanzania | Engels, Untold
Publishing, 2019 | In linnen gebonden salontafelboek, 344 pagina’s |
ISBN 9789463883948 | € 89 | Het boek en de bijhorende gelimiteerde
oplage van de mooiste foto’s zijn verkrijgbaar in diverse formaten via
www.untold-publishing.com en op www.atasteoftanzania.com.
kijken
Afrikaanse bruid
57
Dit boek laat de mooiste foto’s en verhalen zien van de vijf jaar
waarin fotograaf Pie Aerts over de wereld zwierf, op zoek naar
ongerepte plekken en verhalen die nog niet verteld waren.
Wonderschoon.
Pie Aerts, Tales From The Roads less Traveled | Mendo, 2019 |
Hardcover, 288 pagina’s, 190 foto’s | € 60 , gesigneerd te bestellen
via https://shop.pieaerts.com/collections/book/products/talesfrom-the-roads-less-traveled
A Taste of Tanzania
A Taste of Tanzania boek en fotoreeks toont Tanzania in zijn meest
pure vorm. Het is een authentieke hommage aan Tanzaniaanse
natuur, dieren, mensen én keuken. Het relaas van de road trip die
fotograaf Wim Demessemaekers tot in de verste uithoeken van
Tanzania bracht met zijn beste vriend en topchef Axel Janssens die al
meer dan tien jaar in Tanzania woont en werkt. Samen nemen ze de
lezer mee naar de mooiste, meest ongerepte en adembenemende
De Vlaamse Gilbert heeft zijn leven opgebouwd in Kenia. Hij heeft
een relatie met Hellen en is de nieuwe ‘daddy’ van haar dochtertje.
‘Ik heb zeven jaar op een man als Gilbert gewacht’, verklaart Hellen.
In deze documentaire wordt Gilbert – ‘I am very special’ - gevolgd
in België en in Kenia, zijn opvattingen over Afrikanen doen soms
pijn aan je ogen en oren. De Keniaanse vrouwen verklaren dat
de Europeanen ‘echte liefde’ brengen, ‘hete liefde’. Ze krijgen
bovendien begrip van de Europeanen, zij erkennen hun kinderen
en de vrouwen voelen zich niet zoals bij Afrikaanse mannen
‘openbaar vervoer waar je even op meerijdt en vervolgens weer
afstapt’. Gelukkig erkennen ze ook dat de zakken gevuld met geld
een drijfveer zijn om een relatie met een ‘mzungu’ aan te knopen.
Zijn verliefdheid op Kenia was Gilberts drijfveer om zijn leven
te verhuizen van Vlaanderen naar Kenia. ‘Wat ik hier doe, kan ik
in Europa niet doen.’ De zwarte meisjes, de Afrikaanse bruiden,
komen later, maar zijn niet meer uit zijn leven te bannen. Dat het
avontuur niet helemaal goed afloopt, is meteen aan het begin van de
documentaire duidelijk. Wat is er gebeurd? Heeft de liefde hem de
das om gedaan? Eerlijk, dicht op de huid gefilmd over liefde tussen
blank en zwart in Afrika en een grimmige kijk op cultuurverschillen
en vooroordelen.
Afrikaanse bruid is een documentaire van Roy Dames en Jos
Driessen. De première is uitgesteld tot september 2020. De film is
ook te zien via https://picl.nl/

58
Prison for Profit
Lamentations of Judas
Geen makkelijke kost, maar wel een verhaal dat verteld
moet worden. Klokkenluiders, ex-gedetineerden en een
onderzoeksjournalist tekenen een schokkend beeld van de
eerste geprivatiseerde gevangenis in Zuid-Afrika. Dit is wat er
gebeurt wanneer ingewikkelde overheidstaken als detentie en
reclassering aan marktwerking worden overgelaten, en zonder
toezicht worden uitgevoerd door grote internationale corporaties.
Een fenomeen dat ontstond door bezuinigingen. In deze film
van de tweelingzussen Femke en Ilse van Velzen (Weapon of
War) – volgen we onderzoeksjournalist Ruth Hopkins en de levens
van ex-gedetineerden en gevangenbewaarders van de Zuid-
Afrikaanse Manguang gevangenis, die privaat gerund wordt door de
controversiële Britse multinational G4S.
Gelekte videobeelden, gefilmd door gevangenisbewaarders, tonen
het geweld binnen de muren van deze beruchte gevangenis. Prison
for Profit legt het gewelddadige systeem van winstmaximalisatie
door een bedrijf als G4S bloot.
Deze documentaire gaat 15 oktober in première in de Nederlandse
bioscopen. Kijk hier voor de trailer: https://youtu.be/7ZF2bVTUJts
Bij de koloniale oorlogen in ‘wit’ Zuid-Afrika werden Angolese
jongeren geronseld en gedwongen als soldaten mee te vechten
tegen de zwarte bevolking. Sinds eind jaren tachtig leven deze
‘Terrible Ones’ in het afgelegen Zuid-Afrikaanse ruïnestadje Pomfret.
De onlangs overleden filmmaker Boris Gerrets (Shado’man) zoekt
hen op en vraagt hen naar hun rol in de oorlogen. Hij stuit op een
muur van stilte. Om hen met het verleden te confronteren, besluit
hij de veteranen het verhaal van Judas Iskariot, symbool van verraad,
na te laten spelen. Zo worden zij – slachtoffers en daders – niet
alleen personages in de documentaire, maar ook acteurs in het
confronterende Bijbelverhaal. Er ontstaat een aangrijpend beeld
van mensen aan de zelfkant van de geschiedenis in een drama over
schuld, verhaal en vrije wil. Fascinerend, ongemakkelijk en prachtig
gefilmd. Pijn die wacht onder de oppervlakte.
Lamentations of Judas draait vanaf 6 augustus in de bioscopen.
Bekijk de trailer hier: https://youtu.be/ZcdLd-FhtW8
The Boy Who Harnessed the Wind
Het waargebeurde verhaal over een tiener in Malawi, die zijn dorp
wil redden van de hongersdood. De film neemt je mee naar een
uitgedroogd, ongeromantiseerd maar indrukwekkend Malawi,
met acteurs die afwisselend Engels en Chichewa spreken en een
authentiek Afrikaans verhaal vertellen. Dit regiedebuut van de
Nigeriaans-Britse acteur Chiwetel Ejiofor (12 Years a Slave) is
gebaseerd op de gelijknamige, autobiografische roman van William
Kamkwamba. Het verhaal, over een puber uit Malawi die een plan
bedenkt om zijn dorp te redden van de hongerdood, wordt zonder
opsmuk verteld, met alle ruimte voor de sympathieke, overtuigend
gespeelde personages. Het slot wordt al min of meer verklapt in de
titel, maar is evengoed hartverwarmend.
Netflix, trailer via https://www.imdb.com/title/tt7533152/

START: 12-13 JANUARI 2021
Opleiding: Ubuntu, leiderschap
en burgerschap
Een integrale kijk op samenwerken en samenleven
Optioneel:
Unieke 8-daagse
studiereis naar
Zuid-Afrika met
Ubuntu
Society
‘We leven in
een wereld die
gekenmerkt
wordt door
diversiteit’
Desmond Tutu
Wat leer je?
In de opleiding Ubuntu, leiderschap en burgerschap zullen
we op filosofisch, wetenschappelijk en praktisch
niveau samen zoeken, verbanden leggen en de synergie
ervaren tussen persoonlijk professionele, organisatorische
en maatschappelijke vraagstukken.
We zullen de waarden van Ubuntu toepassen in werk en
leven en daarmee gezamenlijk bijdragen aan het geheel
waar we zelf onderdeel van zijn. Met andere woorden: we
ontwikkelen een houding van deelgeverschap.
Data
De opleiding beslaat vijf modules van telkens twee dagen: dinsdag en woensdag.
Aanvang dinsdag om 10.00 uur, einde woensdag om 17.00 uur.
Module 1 Ubuntu 12-13 januari 2021
Module 2 Existentie 9-10 februari 2021
Module 3 Persoonlijke professionaliteit 9-10 maart 2021
Module 4 Organisatie en leiderschap 13-14 april 2021
Module 5 Samenleving en duurzaamheid 11-12 mei 2021
We leven in een wereld met boeiende, maar
complexe vraagstukken. Het denken over leiderschap
lijkt actueler dan ooit. Vooral als het niet
goed gaat – in de politiek, in de voetbalwereld,
in de zorg, in de economie – klinkt de roep om
een sterke leider, alsof het om een geromantiseerd
personage zou gaan met individuele
eigenschappen. Maar klopt dat beeld wel?
We beseffen steeds meer dat we in onze families, organisaties
en huidige samenleving complexe vraagstukken niet
meer individualistisch opgelost krijgen. Samenzorg, cocreatie,
participatiemaatschappij, duurzaamheid, diversiteit en
dialoog geven richting aan antwoorden op vluchtelingenthema’s,
ouderenzorg, discriminatie, angst voor radicalisering,
racisme en klimaat. Hoe kunnen we integraal leren
kijken in plaats van gefragmenteerd? Hoe kunnen we
leren van elkaars diversiteit? Hoe krijgen we het algehele
commitment bij besluitvormingen? Hoe kunnen we verschillend
samenzijn in dialoog? Wat betekent dit voor ons
leiderschap, onze grondhouding als ouder, manager,
bestuurder, buurtwerker, pastor, docent? Met de steeds
terugkerende cruciale vraag: Hoe dragen wij bij aan onze
samenleving, hoe dragen wij bij aan onze aarde?
Deelname
Deelname aan de opleiding is mogelijk vanaf € 3.995,-.
Voor deelnemers aan de opleiding is het mogelijk om tegen gereduceerd tarief
aan de Ubuntu-studiereis naar Zuid-Afrika van Ubuntu Society deel te nemen.
Deelname aan de studiereis bedraagt dan € 3.795,- in plaats van € 3.995,-.
In totaal betaalt u voor de opleiding + studiereis dan vanaf € 7.970,-
Ubuntu: Ik ben
omdat wij zijn
De opleiding Ubuntu, leiderschap en burgerschap is een samenwerking tussen ISVW en Ubuntu Society
MEER INFORMATIE: ISVW.NL/UBUNTU | LOCATIE: LANDGOED ISVW | DODEWEG 8 | 3832 RD LEUSDEN | 033-4650700 | INFOISVW.NL

60
COLUMN
Mariëtte de Haan
Mariëtte de Haan is de bevlogen eigenaresse van de Amsterdamse galerie From Africa with Love. In elke editie van
OOG VOOR AFRIKA stelt zij bijzondere Zuid-Afrikaanse designers en hun ontwerpen aan ons voor. Hebberig geworden?
Ga dan naar www.fromafricawithlove.nl.
Armchair travel
Vanaf mijn allereerste reis in Afrika (van Nairobi naar Kaapstad,
overland in een truck) werd ik gegrepen door de overweldigende
natuur, de dieren, de uitgestrektheid van het landschap en de
bijzondere creativiteit van de bevolking. In de collectie van From
Africa With Love (FAWL) probeer ik dit te tonen in niet-alledaagse
items, handgemaakt en van kleine studio’s, vaak design op de
grens van kunst. Reis mee naar de studio’s in Kaapstad vanuit je
luie stoel!
Vogel design
Als ik binnenkom in de grote hal in Woodstock waar de werkplaats
van John Vogel is gevestigd, ruikt het heerlijk naar vers gezaagd
hout. Prachtige Nguni Chairs in diverse houtsoorten (altijd
met FSC-keurmerk) staan klaar om te worden behandeld met
natuurlijke olie. De stoel, een van Vogel’s allereerste ontwerpen,
is geïnspireerd op de horens van de beroemde Afrikaanse Ngunikoeien,
die de bovenkant van de leuning vormen. Voor de zitting
liet hij zich inspireren door de oude riempie-chairs van de eerste
kolonisten. In de moderne versie van Vogel is de zitting van koord
dat in diverse patronen met de hand wordt gevlochten, in maar
liefst 12 kleuren naar keuze. Vogel’s comfortabele Nguni-chairs
en strakke Nguni-wandobjecten – de diervriendelijke versie van
het gewei boven de schoorsteen – zijn te vinden in diverse lodges,
restaurants en winefarms in Afrika en daarbuiten. En, met elke
verkocht meubelstuk sponsort Vogel de organisatie GreenPop,
een award winning NGO uit Kaapstad die zich bezighoudt met
herbebossingsprojecten en vergroenen van stedelijke gebieden in
Sub-Sahara-Afrika.
Magpie
De vier mannen die samen het Socially Conscious Art Collective
Magpie vormen, zijn in hun hart wereldverbeteraars. Verhuisd
vanuit Kaapstad naar het kleine plaatsje Barrydale in de afgelegen
Karoo, startten zij hun kunstcollectief Magpie, met als doel
producten te creëren om mensen op een nieuwe manier naar
de wereld te laten kijken. Gemaakt van alledaags afval. Hun
sprookjesachtige collectie lampen, gemaakt van verf- en cocacolablikjes,
Barbiebenen en gerecycled koperdraad, bestaat uit de
beroemde Magpie (ekster) lampen, de originele Ampoule Couture
en metershoge klassieke kroonluchters. President Obama kocht
er een voor in het Witte Huis en een hotelkamer in het Barrydale
Art Hotel is ingericht met hun kunstproducten. Met hun laatste
project PeaceDoves, een zwerm witte vredesduiven gemaakt
van wit plastic dat de lokale bewoners van het dorp verzamelen
in de omgeving, willen ze aandacht vragen voor wereldwijde
natuurbescherming en het belang van hergebruik. Door middel van
de hashtag #MagpiePeaceDove kan iedereen een foto delen van
zijn of haar eigen PeaceDove en kan je zien tot waar de duiven zijn
uitgevlogen.
Porky Hefer
Een naam die ongeveer symbool staat voor Zuid-Afrikaans design
is reclameman-turned-designer Porky Hefer. Zijn ontwerpen vinden
wereldwijd hun weg naar galeries, verzamelaars en de openbare
ruimte. Van zijn opvallende Crate Man ‘Elliot’, een bijna 20 meter
hoog mansbeeld van rode Coca-Cola kratten in de haven van
Kaapstad tijdens de FIFA World Cup in 2010 tot zijn Lite Lampen
(eco-friendly houten lampen in de vorm van een gloeilamp) tot zijn
beroemde Human Nests, vogelnesten voor ménsen gebaseerd
op de ingenieuze nesten van de Afrikaanse wevervogel. Deze
felgele vogeltjes met hun vrolijke gekwetter zijn de enige vogels
die in staat zijn riethalmen te vlechten. De Human Nests, soms
met een trapje om erin te klimmen, zijn onder meer te vinden
in de tuinen van diverse wijnhuizen in de Kaap, het landgoed
Babylonstoren en in de oude Company’s Garden in het centrum van
Kaapstad, waar behalve nesten van inheems riet ook een nest van
gerecyclede plastic strips te vinden is. Het ontwerp keek Porky af
bij de weaverbirds, maar voor het oogsten en het vlechten van de
rietstengels werkte hij nauw samen met lokale handwerklieden.
Na de Endangered Species, een serie zitobjecten in de vorm van
bedreigde diersoorten, is zijn laatste project weer een Nest, een
prachtige organische lodge diep in de Namibische woestijn. »

Garlic Gourds, Design Afrika
Nest Babylonstoren, Porky Hefer
Nguni wandobject, Vogel Design
Nguni Chair, Vogel Design

Lindelwa en Vincent in haar studio in Khayelitsha, Afrographic
Ampoule Couture, Magpie Art Collective
Design Afrika
Nog meer vlechtwerk vonden we bij Design Afrika in Upper-
Woodstock; de prachtige handgevlochten manden zijn vanaf het
begin een bestseller in onze collectie. Manden en schalen zijn
in Afrika van oudsher belangrijk voor het opslaan en vervoeren
van bijvoorbeeld graan en andere levensmiddelen. Ze bestaan
in allerlei vormen en maten en zijn vaak voorzien van bijzondere
ingeweven patronen en symbolen. In Kaapstad kon ik mijn hart
ophalen in de studio van Design Afrika. De collectie, bijeengebracht
door eigenaresse Binky Newman, is een interessante mix van
traditionele, maar vooral ook hedendaagse exemplaren uit
alle delen het Afrikaanse continent, van Mali tot Kenia en van
Zimbabwe tot Zuid-Afrika. Ze werkt inmiddels samen met
bijna twintig groepen ‘weavers’ in afgelegen rurale gebieden,
voornamelijk vrouwen, van wie ze de manden direct inkoopt. Door
haar grote kennis van vlechttechnieken en materialen weet ze
regelmatig de bijzonderste exemplaren te vinden. In samenwerking
met de City of Cape Town is een uniek project gestart: de DuNoon
Urban Weavers, zo’n 12 vrouwelijke wevers afkomstig uit de
Eastern Cape in informal settlement DuNoon net buiten Kaapstad.
Voor het eerst wordt traditioneel Xhosa vlechtwerk nu in een
stedelijke omgeving vervaardigd, van imisi riet, een duurzaam
inheems materiaal dat met de hand geoogst wordt in het
aangrenzende natuurgebied Table Bay. De vrouwen verwerven met
hun manden een zelfstandig inkomen, en het zorgt er tevens voor
dat vaak eeuwenoude lokale tradities niet verloren gaan.
Afrographic
Bij mijn laatste bezoek aan Kaapstad afgelopen februari was er ook
tijd voor een ontmoeting met Lindelwa, hoofd van het team van de
maaksters van onze leren olifantjes sleutelhangers. We ontmoetten
elkaar in de kleine werkplaats & tassenatelier van Afrographic/
Dyad van Vincent Urbain in Woodstock, de opkomende wijk
in Kaapstad, waar het gonst van de galeries, koffietentjes- en
branderijen en andere bedrijvigheid. Onder het genot van een
Hollandse stroopwafel vertelde ze enthousiast over de kleine
aanbouw aan haar huisje in Khayelitsha die ze heeft kunnen
realiseren in samenwerking met oprichter en ontwerper Vincent.
Het is een lichte werkplek en opslagruimte, waar haar groepje
vrouwen elkaar nu regelmatig ontmoet voor het uitwisselen van de
laatste nieuwtjes, en samenkomt om de leren sleutelhangers met
de hand in elkaar te zetten. De leuke sleutelhangers, oorspronkelijk
ontstaan als bijproduct van de tassenstudio waar regelmatig mooie
restjes leer overbleven, vinden nu over de hele wereld hun weg
naar Africa-lovers, via safari lodges, museumstores en winkels
waaronder het Zeitz MOCAA in Kaapstad. Met een olifantje
of neushoorn aan je sleutelbos of tas draag je altijd een stukje
Afrika bij je! Inmiddels zijn er naast de Afrikaanse olifantjes en
babyolifantjes onder meer neushoorns, nijlpaarden, leeuwen en
pinguïns aan de collectie toegevoegd en verdienen Lindelwa en
haar team een zelfstandig inkomen met het maken ervan.
Met onze unieke collectie haal je Afrika in huis vanuit je luie stoel.
Meer weten? Voor product- en achtergrondinformatie travel je naar
www.fromafricawithlove.nl
NB bij het maken van deze editie van OOG VOOR AFRIKA ging het
alle betrokkenen in Zuid-Afrika goed, ondanks de strenge corona
lockdown.

Leren sleutelhangers in diverse kleuren, Studio Afrographic
Magpie Art Gallery, Barrydale
Sculpturale manden, Design Afrika

Florence | By Aaldering
Het Nederlandse boutique wine estate Aaldering in Devon Valley
in het Zuid-Afrikaanse Stellenbosch staat bekend om zijn wijnen
van zeer hoge kwaliteit. Geliefd in de gastronomie, maar ook bij de
echte wijnliefhebbers.
Naast de premium Estate wijnen ontwikkelde Aaldering Vineyards
& Wines een tweede lijn, Florence | by Aaldering. Jeugdige,
toegankelijke en elegante blends. Het assortiment is vernoemd
naar de enige kleindochter van eigenaren Marianne & Fons
Aaldering, Florence. Haar naam is afgeleid van de Latijnse naam
Florentius of de vrouwelijke vorm Florentia, wat ‘welvarend’ en ‘tot
bloei’ betekent.
Speciaal voor de feestdagen heeft Aaldering’s wijnmaker P.J. Geyer
zijn poëtische inslag de vrije loop gelaten in het omschrijven van
deze bijzondere wijnen. Pure wijnpoëzie in een fles.
Florence wit (Sauvignon Blanc-Chardonnay)
Florence Pinotage Rosé
Twee wijnen gecombineerd
Elegant, puur en gebalanceerd
Aroma’s van citrus en appeltaart
Een kunstwerk, de smaak van de kenner waard
De fijne houtsmaak van de een
Houdt de frisheid van de ander op de been…
Een wijn die je smaakpapillen
Uitdaagt geen druppel te verspillen
Met een zalmgerecht de perfecte combinatie
Maar bij feitelijk elk gerecht een inspiratie
Tonen van watermeloen en kers
En aardbeitjes van het land, zo vers…
In deze witte blend van twee druivenrassen
die lijnrecht tegenover elkaar staan, zorgt de
Chardonnay voor de rondheid en lengte terwijl
de Sauvignon Blanc de blend compleet maakt
met veel fruitige en frisse indrukken. Men treft
in de geur noten en veel tropisch fruit. In de
mond een mooie indrukwekkende mineraliteit.
Heerlijk als aperitief, bij visgerechten en kaas.

‘De Florence range is pure wijnpoëzie in een fles’
Florence rood: Cabernet Sauvignon-Merlot
Florence Barrel Selection
Geïnspireerd door de familienaam
Heeft deze elegante wijn haar eigen faam
Twee mooie druivenrassen die samen bloeien
Laten je bewondering groeien
Voor de complexe smaaksensaties bereikt
Zwarte kersen, ceder, met een hint van kruidnagel verrijkt…
Florence rood: Een krachtige en toch elegante blend
van Cabernet Sauvignon en Merlot druiven. Wijn met
aroma’s van geroosterde koffiebonen, zwarte kersen
en zoethout. Een zeer rijke en volle smaakstructuur
met een wat notige afdronk die een stuk wild,
rib-eye, gegrilde groenten en mediterrane kruiden
fantastisch tot hun recht laat komen.
Een magistrale blend van vier Aaldering Estate
druivenrassen die je tong strelen met het beste
van het Aaldering terroir. Het vakmanschap en
meesterschap van wijnmaker P.J. Geyer in een
fles.
Een canvas doek met slechts de kleur rood
Is als een Franse maaltijd zonder brood
De verrassing komt in het kristallen glas
De combinatie van Aalderings druivenras
Versterkt de smaken vol en toch zo elegant
Een wijn waaraan eenieder het hart verpandt...
Verkrijgbaar bij uw wijnspeciaalzaak, de 22 filialen van
HANOS en via de meest bekende wijn apps*
Ben je in Zuid-Afrika? Dan doe je natuurlijk een wine tasting
van 8 (ultra) premium wijnen bij Aaldering Vineyards & Wines.
Aaldering Vineyards & Wines – Luxury Lodges
Devon Valley Road, 7599 Stellenbosch, Zuid-Afrika
www.aaldering.co.za
estate@aaldering.co.za
*Geen 18, geen alcohol

Wijntrip
door de Westkaap
De Westkaap is de meest zuidelijke provincie van Afrika, met als speciale attractie de
wijnlandgoederen met hun historische Kaap-Hollandse huizen waar wijnen worden
gemaakt die inmiddels tot de beste van de ‘nieuwe wereld’ behoren. Een wijnreis
langs oude bekenden en nieuwe estates, van Kaapstad tot aan Plettenberg Bay.
Tekst: Marjolein Westerterp Foto’s: Peter Boshuijzen

Buitenverwchting Constantia Kaapstad

Kaapse wijnlanden
Riebeek Kasteel
Alles begint en eindigt in de schoot van de Tafelberg die Kaapstad
omarmt. De stad koestert zich in de bescherming van de steile
hellingen van de magische berg. Af en toe siert een tafelkleed
van druipende wolkenformaties de stenen toppen. In de golven
van de Atlantische Oceaan wiegen immense kelptapijten. Witte
sluiers schuim waaieren uit op de gouden stranden en beuken
op granieten rotsen. Buigend in de wind groeit het fynbos dat
de Westkaap de bijnaam floral kingdom heeft gegeven. Op de
hellingen heidestruiken en de protea, de nationale bloem van
Zuid-Afrika.
Een Hollandse avonturenroman
De geschiedenis van de Hollanders op de Kaap laat zich lezen
als een echte avonturenroman die begint in 1648 als Jan van
Riebeeck voet aan land zet in de Tafelbaai. Hij treft daar Hollanders
die er een jaar eerder schipbreuk leden en die verschrikkelijke
verhalen vertellen over het lege land en de griezelige bewoners
die het de nieuwkomers niet makkelijk maken. Jan van Riebeeck
ziet echter goede mogelijkheden om de Kaap te gebruiken als
verversingsstation voor de VOC en vol goede moed keert hij in 1652
terug met het schip de Goede Hoop en start zijn werk. Hij laat een
stad en een kasteel bouwen en er ontwikkelt zich een samenleving
volgens Hollandse normen en waarden.
Zijn nieuwe stad wordt gekust door de zomerzon en door elkaar
geschud door winterstormen, zijn grootste tegenstander is de
natuur die hem pest met droogte, hitte en wilde dieren.
In 1659 schrijft hij in zijn dagboek: Vandaag, de Heer zij geloofd,
hebben we voor de eerste keer wijn gemaakt van Kaapse druiven,
namelijk van de nieuwe must, vers uit het vat. Het waren
voornamelijk Muscadel en andere witte ronde druiven, erg geurig en
smaakvol.
Constantia en de eerste wijnen
1685. De Hollandse gouverneur Simon van der Stel noemt de
boerderij op het stuk land dat hem in de Tafelbaai wordt toegekend
Constantia. Het mediterrane klimaat bepaalt het succes van de
wijnstokken die er vanaf het eind van de zeventiende eeuw worden
geplant. En de kwaliteit van de wijnen blijkt zo goed dat volgens
zeggen zelfs Napoleon tijdens zijn ballingschap op Sint-Helena zijn
leven veraangenaamt met de Constantia wijnen.
En nu? Nu zijn Groot en Klein Constantia uitgegroeid tot
monumenten van de Kaap-Hollandse bouwstijl. Andere graag
bezochte wijn estates zijn Constantia Uitsig en Buitenverwachting.
In Kaapstad proef je in de Openwine Bar alle toonaangevende
wijnen per glas. De oudste wijnstok van Zuid-Afrika kun je
bewonderen in het Cape Heritage Hotel.
Landgoederen met een verhaal
Vanuit Kaapstad rijd je – welke richting je ook kiest – een
wereld van verhalen en geschiedenis binnen. Naast ons een
scherpgetande, rafelige bergketen; eerst nog verhuld door flarden
mist, later oplichtend in de zon, het groen als een fluwelen mantel
eromheen. Het is de toegangspoort tot het Swartland met de
donkere aarde waar in en rond de Riebeek Valley en het Land
van Waveren zo veel jonge en experimentele wijnmakers hun
druiven laten groeien. Het thuis van wijnmakers als Badenhorst en
Mullineux en de dwarse, maar als geniaal bestempelde Eben Sadie.
Minder bekend, maar bijzonder is Lazanou, de organic winefarm »

Constantia Uitsig
Riebeek Kasteel
Tulbagh

Franschhoek Tram 011
Tokara

Lazanou vollemaan diner

Boschendal Stellenbosch
van Josef Lazarus (en dat is geen grapje!) die in de Zuid-Afrikaanse
zomermaanden de veelgeprezen vollemaan winetastings
organiseert, waarbij voorafgaand aan een heerlijk diner de
wijngaarden verkend worden en Josef uitleg geeft over zijn wijnen.
De taal van de wijnmakers
In vroegere tijden werd Wellington Wagenmakers Valley genoemd
omdat het de noordelijkste nederzetting van de Kaapkolonie
was van waaruit de tochten met huifkarren naar het onbekende
noorden werden voorbereid. De zon is inmiddels ondergegaan, de
hemel gloeit nog na met oranjerode wangen. Het is onmogelijk
stil. Achter de dichtbijgelegen heuvels verheffen zich in de verte
hoge bergen met scherpe karteltoppen; anders dan de zacht
porseleinblauwe bergrug van Hottentots Holland. Rondom
golvende wijngaarden, af en toe onderbroken door een wit
gebouw. Bij Diemersfontein Wine & Country Estate in Wellington
hebben zich een aantal wijnmakers uit de Wellington, Tulbagh en
Paarl verzameld voor een blind tasting.
‘Kijk eens naar die tranen in het glas!’
‘Ik ruik champignons.’
‘Gekookte bonen in blik. Ik háát bonen. Dit drink ik niet.’
‘Deze heeft een grote mond en een langere neus’
‘Eendimensionaal.’
‘De neus is prachtig.’
De meesters van de nieuwe wereld wijnen, de veelgeprezen
wijnmakers rollen de wijnen in het glas, praten over verticaal en
horizontaal proeven, over de noodzaak van midden in de nacht
oogsten om de kostbare vruchten niet té verzadigd te laten zijn van
de hitte. Hoe een fles met een schroefdop toch elegant te openen,
hoe de klik van metaal net zo te waarderen als de plop van een
kurk.
Stellenbosch en Franschhoek
Via Paarl – waar de gigantische KWV te vinden is met zijn
majestueuze wijnkelders – brengt de R45 je naar de twee
wijnhoofdsteden van Zuid-Afrika: Franschhoek en Stellenbosch,
met elkaar verbonden door Helshoogte, de weg die door de
bergen snijdt en waar je drie uitermate populaire wine estates
met restaurant vindt: het historische Boschendal, met de
eikenbomen waarin eekhoorntjes zich verschuilen en het moderne
Tokara en Delaire Graff. Dit laatste, eigendom van de Zwitserse
diamanttycoon Laurence Graff, moet een van de toonaangevende
wine estates van Zuid-Afrika worden. Het eerste wat bij aankomst
in het oog springt is het fantastische uitzicht over de Banhoek
Vallei, gevolgd door de prachtige kunstwerken die verspreid over
de estate staan. Het eerste beeld dat je ziet is een stalen man die
zijn armen spreidt in een gebaar van fiere triomf: welkom in mijn
paradijs! Daarnaast een aantal beelden van kunstenaar Dylan
Lewis die in Stellenbosch een eigen Sculpture Garden heeft die
op afspraak bezocht kan worden. Tussen brandende fakkels en
stromend water betreden we het wijnwalhalla voor een exquise
lunch en uitgebreide wine tasting.
Wijnproeven per tram
Stellenbosch en Franschhoek zijn met elkaar verbonden via
Helshoogte. Het is geen straf de weg terug te rijden om weer op de
R45 te belanden naar Franschhoek voor het bezoek aan een aantal
wijnhuizen. We doen dat per tram. Inmiddels bestaat hij zes jaar, »

Creation
cape_heritage-vine
KWV wijnkelder Paarl

Delaire Graff
Lanzerac

Wijnproeven bij Rijks in Tulbagh
Kay + Monty
Tokara
Tulbagh

Ficks Hermanus
de Franschhoek Wine Tram die je langs zonbeschenen wijnlanden
en de mooiste wine estates voert. De geschiedenis van
Franschhoek is ruim 350 jaar geleden begonnen met de komst
van de Franse hugenoten die hun land ontvluchtten toen de
katholieken hen het belijden van hun geloof onmogelijk maakten.
Velen weken uit naar Nederland en kwamen vervolgens met
de VOC-schepen terecht in de Kaap. Uiteindelijk kregen negen
families toestemming van de Hollanders zich te vestigen in een
streek die destijds Olifantshoek heette. Een door grillige bergen
gevormde kom, genoemd naar de grote kuddes olifanten die
daar destijds rondzwierven. Voortbordurend op de Franse allure
is de naam van het plaatsje veranderd in Franschhoek en zijn veel
straatnamen en namen van de wijnlandgoederen ook Frans. De
Wine Tram volgt gedeeltelijk een oud spoor dat loopt langs onder
meer Grande Provence van de Nederlander Alex van Heeren.
Het terras wordt beschaduwd door oude eiken die ook hier
kunst met een hoofdletter K verbergen dan wel omarmen. In de
Owner’s Cottage even verderop op de estate logeerden zowel
Britse als Nederlandse royals in pure privacy. Wij kozen voor een
experimenteler verblijf, namelijk in het hi-tech theLAB guesthouse,
waar je stem de gordijnen laat sluiten, muziek aanzet, koffie laat
pruttelen en het licht kiest. Vanuit hier verken je Franschhoek
per e-scooter of e-bike. Zelden zag ik een hipper en gemêleerder
publiek dan hier. Voor wijnliefhebbers: er is een hele wand met
flessen wijn van lokale wijnhuizen.
Oude en nieuwe parels
Stellenbosch is misschien nog meer dan Franschhoek de echte
wijnhoofdstad van de Westkaap, vernoemd naar het “Boschje
van Simon van der Stel”, gouverneur van de VOC. Er zijn ‘oude’
parels zoals als het wijnlandgoed Lanzerac uit 1692 in de idyllische
Jonkershoek. Het is de oudste boerderij van Stellenbosch en
dertien jaar na de oprichting van dit plaatsje gesticht. Maar ook
relatieve nieuwkomers zoals het moderne Aaldering Vineyards
& Wines in Devon Valley dat in slechts luttele jaren wist door te
stoten naar een prestigieuze plek in de Top tien van Afrikaanse
wijnhuizen.
De nieuwste parel aan de Stellenbosch kroon is het totaal
vernieuwde Quoin Rock, met een meer dan imponerende entree
waar klaterende watervallen de geur van wijn omlijsten. Even
binnenlopen hier om wijn te proeven, dat kan. Als je echter gebruik
wilt maken van het Gåte restaurant, dan dien je te reserveren. Er
wordt op maat ingekocht en met zorg voorbereid en gekookt. Nee,
een binnenlopertje is het niet, het is een ervaring die tot de laatste
druppel genoten dient te worden.
De Hemel-en-Aarde vallei
De R44 wordt ook wel de Walvisroute genoemd, je volgt hem vanaf
Stellenbosch naar Hermanus. Na prachtige vergezichten krijg je
de afslag R320 naar het nieuwe vinologische koninkrijk van de
Westkaap, waar hemel en aarde elkaar ontmoeten in een symfonie
van kleur, cultuur, natuur en smaak. Waar de vonkel sprankelt en
het leven laat bruisen in de Garden of the Gods. Tien prestigieuze
wijnhuizen openen in de vallei die bekendstaat als de bakermat
van de Pinot Noir hun kelder- en restaurantdeuren. Het zijn grote
namen als Hamilton Russell, Newton Johnson en Creation, maar
ook onbekendere namen als Ataraxia met een tasting room in
een wit kerkje of Spookfontein, met het mooiste toilet van de »

Hemel-en-Aarde Vallei Hermanus

Arniston
Montagu
Montagu
Plettenberg met paardentram
Montagu

Africa Monument Cape Algulhas
Ataraxia

struisvogel uit ei...
Oudtshoorn
Westkaap. In 2019 is Hermanus als een van de slechts 10 steden
wereldwijd bekroond door UNESCO met de status ‘Creative City
status for Gastronomy’! Hermanus is de eerste op het Afrikaanse
continent die deze onderscheiding ontving. Onze aanraders in
town zijn Ficks aan de tidal pool en The Wine Glass
Vanaf Hermanus rijd je naar Arniston, een leuk plaatsjes aan de
Indische Oceaan, met het heerlijke Arniston Spa Hotel dat uitkijkt
over de oceaan en het oude vissersdorpje Kassiesbaai. Je bezoekt
hier de Waenhuiskrans Caves en maakt een wandeling door De
Mond Nature Reserve, een fascinerend gebied met kleuren die je
nooit meer vergeet. Bij Cape Agulhas waar je Atlantische en de
Indische Oceaan samenvloeien en het meest zuidelijke puntje van
Afrika kun je sinds kort het Africa monument bezoeken, het hele
continent in steen gevangen.
Cadillacs en struisvogels
Door naar de N2, naar de fameuze Tuinroute. Neem na
Swellendam de afslag naar de Tradouws Pass en Barrydale, naar
de Route 62 die voert langs dorpen als Montagu en Calitzdorp naar
struisvogelhoofdstad Oudtshoorn.
In Montagu staat het Montagu Country Hotel, het enige Art
Deco Hotel van Zuid-Afrika. De extra attractie is een tochtje
naar de omliggende wijngaarden in een ronkende Cadillac van
hoteleigenaar PJ Basson. Hij belandde ermee in Suske en Wiske en
de Kaapse Kaalkoppen.
De R62 brengt je vervolgens naar Oudtshoorn, de
struisvogelhoofdstad van de wereld. Buiten het stadje ligt in de
Schoeman Vallei aan de voet van de Swartberg Pass de heerlijk
rustige Berluda Guest Farm. De familie Schoeman fokt al sinds
jaar en dag struisvogels. Laura Schoeman, eigenaar van het
guesthouse, besloot een aantal jaren geleden het boerenbedrijf
met 25.000 struisvogels open te stellen voor het publiek. We leren
alles over struisvogels, van ei tot souvenir, en mogen meemaken
hoe een struisvogeltje uit haar schaal breekt. Dat is ontroerend
mooi.
Wijn aan de Garden Route
In Plettenberg wacht je als wijnliefhebber een verrassing. Want ja,
ook aan de warme Indische Oceaan wordt inmiddels wijn verbouwd
en hoe. Peter Thorpe van Bramon was de pionier. Op zijn estate
geniet je nu tussen de wijnstokken van een heerlijke tapaslunch,
begeleid door de Bramon wijnen, waarbij de Cap Classique en de
Sauvignon Blanc de aanraders zijn.
Aan Redford Road, aan de overkant van de N2, vind je inmiddels
acht wine estates die behalve tastings ook (bijna) allemaal lunches
aanbieden. En als extra attractie kun je ze bezoeken met een paard
en wagen van Hog Hollow. Ga in ieder geval proeven bij Lodestone
Wine & Olives en Kay + Monty Vineyards.
Op de weg terug naar Kaapstad meren we aan bij guesthouse
en restaurant Serendipity in Wilderness – verkozen tot beste
restaurant voor de Zuid-Afrikaanse keuken wereldwijd – waar
Lizelle Stolze de sterren van de hemel kookt en haar echtgenoot
Rudolf van het uitleggen van de menu- en wijnkaart een
theatervoorstelling maakt. Onze roadtrip langs de mooiste wijnen
van Zuid-Afrika vindt hier een waardig en verrassend smakelijk
einde. ˙

Grande Provence
Bramon
De Mond
Serendipity Lizelle en Rudolf

Lodestone
QuickFACTS
Voor deze reportage volgden wij de wijnreis langs Stellenbosch en de
Route 62. We maakten een paar extra uitstapjes, zoals naar het nieuwe
wijngebied, South Africa’s Newest Winelands rond Plettenberg. De
elfdaagse self driving wijnreis is te maken vanaf € 1095,-.
https://www.goafrica.nl/reis/wijnreis-langs-de-route-62-in-zuid-afrika/
Handige websites voor de wijnroadtrip door de Westkaap
Kaapstad
Openwine Bar, 72 Wale Street; serveert (bijna) alle premium wijnen van
de Westkaap per glas
Groot Constantia, www.grootconstantia.co.za
Klein Constantia, www.kleinconstantia.com
Constantia Uitsig, www.uitsig,co.za
Buitenverwachting, www.buitenverwachting.com
Wellington
Diemersfontein Wine & Country Estate, www.diemersfontein.co.za
Lazanou, www.lazanou.co.za
Paarl
KWV, www.kwv.co.za
Stellenbosch
Boschendal, www.boschendal.com
Tokara, www.tokara.com
Delaire Graff, www.delaire.co.za
Dylan Lewis Sculpture Garden, www.dylanlewis.com
Aaldering Vineyards & Wines, www.aaldering.co.za
Quoin Rock, www.quoinrock.co.za
Franschhoek
Franschhoek Wine Tram, www.winetram.co.za
Grande Provence, www.grandeprovence.co.za
Lanzerac, www.lanzerac.co.za
theLAB, www.thelab.africa
Montagu
Montagu Country Hotel, www.montagucountryhotel.co.za
Hermanus
Creation, www.creationwines.com
Ficks, www.ficks.co.za
The Wine Glass, https://www.thewineglass.guru/
Arniston
Arniston Spa Hotel, www.arnistonhotel.com
De Mond Nature Reserve,
www.capenature.co.za/reserves/de-mond-nature-reserve
Oudtshoorn
Berluda Farmhouse, www.berluda.co.za
Wilderness
Serendipity, www.serendipitywilderness.com
Plettenberg the Crags
Bramon Wine Estate, www.bramonwines.co.za
Wijntocht met paard en wagen, www.horseridinggardenroute.com
Lodestone Wine & Olives, lodestonewines.co.za
Kay + Monty Vineyards, www.kayandmonty.com

84
GAST COLUMN
Annette Nobuntu Mul
© Marjan Borsjes
Annette Nobuntu Mul is de auteur van het boek Opsoek naar Ubuntu. Zij geeft lezingen in het hele land
over de filosofie die haar oorsprong vindt in Afrika. Ook is zij oprichter van Ubuntu Society en voorzitter
van Stichting Ubuntu Nederland. Tevens is zij de initiator van de jaarlijkse Mandeladag, op 18 juli, de
geboortedag van Nelson Mandela. Dit jaar verschijnt er ter ere van deze dag het boek Ubuntu, wij zijn de
aarde, www.ubuntusociety.nl.
Hoop & Ubuntu
We hebben altijd hoop en perspectief nodig. Hoop doet leven!
Mijn gedachten gaan uit naar de begrafenis van Nelson Mandela.
Daar werd de Afrikaanse Ubuntu-filosofie omschreven als ‘de
stroom van ons bestaan’: Bron, Pijlers, Dragers en Baken. De bron
van liefde, van onuitputtelijke medemenselijkheid. De morele
waarden als pijlers. Wij, de levenden, de levende doden en de nog
niet geborenen als dragers. En dan het baken, de stip op de horizon
gevoed door ... hoop!
Zuid-Afrika. Hét land van hoop en verzoening. Een land, dat nog
dagelijks vecht met het verleden, verscheurd door de apartheid en
dus raciale ongelijkheid en diepgeworteld racisme. Maar zoals Stef
Bos zo mooi zegt: ‘Een pessimist is iemand, die op te korte termijn
naar de realiteit kijkt’.
Zuid-Afrika, het land dat niet koos voor wraak en burgeroorlog.
Mede door de kracht van invloedrijke en standvastige ‘gelovers in
universele medemenselijkheid en verbondenheid met de aarde’,
zoals Nelson Mandela en Desmond Tutu. Dat was de kern van
het proces van The Commission of Truth. Nelson Mandela heeft
bijna 28 jaar gevangen gezeten. Hij geloofde in zijn idealen en
hij had hoop! Hoop, dat er een dag zou komen dat hij en zijn
comrads vrij zouden komen. Hoop, geloof en liefde. Die liefde, die
medemenselijkheid ervoer hij van zijn vrienden in de gevangenis,
maar niet in de laatste plaats, en hoe uitzonderlijk is dat, van
zijn gevangenbewaarder Christo Brand. Natuurlijk had Mandela
zijn wanhoopmomenten, maar de kracht van hoop hield hem
op de been. Want wat zou er met Madiba zijn gebeurd als hij
gedurende zijn gevangenschap de hoop op overleven, vrijlating
en het volbrengen van zijn missie voor zijn land en de wereld had
opgegeven? Hij zou het niet overleefd hebben.
Postcorona en hoop
Corona, de wereld lijkt in de ban van het grensoverschrijdende virus
en daarmee gepaard gaande duivelse dilemma’s, standpunten en
keuzes. Onze politici, virologen, economen, zorgverleners, artsen
en wij als burgers in ‘andere functies’ moeten continu beslissingen
nemen tussen ogenschijnlijk meervoudig tegenstrijdige waarden.
Tussen acuut en langere termijn, privacy en gezondheid, totale
controle of burgerschap. En op grotere schaal tussen nationale
isolatie of mondiale solidariteit.
Is angst een slechte raadgever of brengt het ons de juist realistische
alertheid, voorzichtigheid en zorgvuldigheid, die nu zo hard nodig
is? Grenst optimisme hier aan naïveteit? Wat te doen en hoe het
verloop zal zijn ... we weten het niet, om met de woorden van Roel
Coutinho te spreken.
Ook ik ben ongerust en weet ‘het’ niet. En bij niet weten resteert
hoop, geloof en vertrouwen. En ja, ik heb vertrouwen in zoveel
goeds – ik neem hierbij de verantwoordelijkheid van mijn
eigen subjectieve morele kompas –, wat ik nu, ten tijde van de
coronacrisis, om me heen zie gebeuren. Het sterkt mijn hoop op
een optimum, een ‘betere’ wereld:
Een wereld, waarin regeringsleiders de wetenschap als leidraad
ter harte nemen in plaats van de vrijheid van meningsuiting van
populistische manipulators. Een wereld, waarin primair waarde
wordt gehecht aan feiten, vertrouwen wordt geschonken aan
experts van het ‘weten’ en fake news wordt bestempeld met het
etiket van ‘onverantwoordelijk’.
Een wereld, waarin we ons allemaal bewust worden van
de onlosmakelijke verbondenheid met elkaar en met de
aarde. Dat zorgen voor de ander zorgen voor jezelf is!
Dat we zelf meer zorgen voor onze naasten in plaats van
‘geïnstitutionaliseerde zorginstellingen’ ter discussie stellen.
Dat we vanuit dit éénheidsbesef de waarden van saamhorigheid,
gelijkheid en solidariteit omarmen en de autonomie en vrijheid,
vanuit het perspectief van diversiteit, respecteren en inzetten als
kracht voor een sterker samen.
Een wereld met de garantie van een basisinkomen voor iedereen.

Niet enkel vanuit een gefragmenteerd economisch oogpunt,
maar vanuit een grondbeginsel en mensbeeld van vertrouwen,
solidariteit en zorgzaamheid. Vanuit de overtuiging, dat ‘de
meeste mensen deugen’, van betekenis willen zijn indien ze
erkenning krijgen. Dat we allemaal willen bijdragen aan een
groter geheel, waar we zelf onderdeel van zijn.
Een wereld, waarin een gratis volksvaccin voor iedereen op ‘de
markt’ komt. Patentvrij, zonder monopolies, rauwe concurrentie
en kortzichtig nationalisme.
Een voetbalwereld, die bereid is ‘zonder publiek’ te spelen en
daarmee voor het publiek speelt in plaats van voor het grote
geld.
Een wereld waarin de politiek partij- en grens overstijgend gaat
samenwerken met het oog op cruciale mondiale vraagstukken
zoals de vluchtelingenproblematiek en het klimaat. Dat onze
regeringsleiders en andere ‘significant others’ en besluitvormers
daarmee een voorbeeldgedrag tonen. Een voorbeeldgedrag aan
alle burgers, vanuit overtuiging en noodzaakbeleving. Weten wat
te doen en daarmee draagkracht creëren voor een humanitaire
olievlek en een mondiale bewustwording van de betekenis van
onze Moeder Aarde. De noodzaak van een mondiale solidariteit:
I am because we are, we are because the planet is.

Expeditie
Gijs Hardeman had een uitdaging. Met zijn vrouw en
twee kleine kinderen op expeditie door zuidelijk Afrika.
Expeditie? Met kinderen? Drie maanden? Dat het kon
en fantastisch was, dat delen ze in dit adembenemende
reisverslag van een reizende familie.
Tekst en foto’s: Gijs Hardeman & Rian Lanenga

Kids in Afrika
De laatste nacht van deze reis slapen we in Swaziland in het Malolotja Nature Reserve

Finne mag mee op safari. Dat gebeurt niet zo vaak odat er meestal een minimum leeftijd van 4 is
Het strand is eindeloos en verlaten. De rieten daken van onze lodge
steken boven de bomen van het coastal forest uit. Anvil Bay is een
van de lastigst te bereiken plekken – én hoogtepunt – van deze
drie maanden durende reis door zuidelijk Afrika. Het ligt helemaal
in het zuiden van Mozambique in het Maputo Special Reserve.
Geen rode loper voor dit paradijs, maar een uitdagende tocht met
een 4WD door lichtbruin en mul zand, terwijl een ontmoeting met
agressieve olifanten op de loer ligt. En wij rijden deze tocht met
twee kinderen. Een peuter van één en kleuter van vier.
Kleuter en rugzakbaby in zuidelijk Afrika
Voordat we bij Anvil Bay binnenreden, bracht deze reis ons al op tal
van bijzondere plekken in zuidelijk Afrika. Het gebergte achter de
Tafelberg bijvoorbeeld, waar we zo snel mogelijk aan de achterkant
het overbevolkte platte tafelblad afliepen richting Kaap de Goede
Hoop over delen van de Hoerikwaggo Trail. We sliepen in tented
camps midden in de natuur op steenworpafstand van de drukke
stad. Raf van vier laat zien dat hij keurig twee uur achter elkaar kan
stappen over rots, zand en strand. Finne van bijna één bewijst hier
al een goede rugzakbaby te zijn. Later, in de Cederberg, lopen we
over een ruig, rauw, droog maanlandschap, kijken van heel dichtbij
naar rotstekeningen van de San people en slapen aan het strand
van de Langebaan Lagoon in het allerschattigste huis van deze hele
reis.
We stappen vervolgens in het vliegtuig naar Zimbabwe. Midden
in het Hwange National Park verblijven we bij Marleen Post in
haar Sable Sands Lodge tussen, misschien wel, de tamste wilde
olifanten van Afrika.
Bij Karien Kermer, ook een Nederlandse dame aan de andere kant
van de Zambezi in Zambia, sliepen we met de jongens in de oude
kleedkamer van Robert Redford en Meryl Streep.
En dan komt het moment dat we terug zijn in Durban. Hier
woonden we in een niet zo ver verleden een half jaar en dus het
voelt als thuiskomen. In Umhlanga logeren we een paar weken in
een flat van een vriend en nemen we even afscheid van het ritme
van een rondreizende familie. De jongens gaan er zelfs twee dagen
per week naar een crèche, zodat wij kunnen werken, een beetje
surfen en de komende reis naar het noorden van KwaZulu-Natal,
Mozambique en eSwatini kunnen voorbereiden.
Less is more
Volledig uitgerust gaan we op pad voor de finale van deze reis die
tot nu toe echt niet alleen maar vlekkeloos verloopt. Reizen met
jonge kinderen is hard werken en vergt een voorzichtige planning.
‘Less is more’ zou het devies van elke reizende ouder moeten zijn,
maar dat is achteraf natuurlijk makkelijk praten. Een overdaad aan
activiteiten, plekken die we gezien moeten hebben en kilometers
maken zijn onze grootste fouten geweest en na de ‘sabbatical’ in
Durban besluiten we het rustiger aan te pakken op het laatste stuk
van onze trip. Drie doelen nog in Zuid-Afrika; één bestemming in »

Dag 1 van de reis. op de foto met de Tafelberg in Kaapstad
Wandelen op een maanlandschap in de Ceder Mountains
Rots tekeningen van de San People bekijken.
Finne is not impressed (of ziet niks door z’n zonnescherm)

Twee van Afrika’s grootste olifanten kruisen de slagtanden
Mozambique en twee in eSwatini. In Durban pikken we onze Four
Wheel Drive met twee daktenten op. We kamperen de komende
drie weken de helft van de nachten op de auto en slapen de rest in
lodges. Met een ruim vol kampeergereedschap, eten en bovenop
de tenten nog een paar surfplanken hebben we alles bij ons en
zijn we klaar voor een laatste tour langs wilde dieren, afgelegen
plekken en mooie zonsondergangen. De jongens zijn helemaal wild
van het slapen op een autodak en kunnen niet wachten tot we in
St. Lucia zijn voor de eerste stop. Hier kamperen we in de tuin van
Elise, een oude Nederlandse bekende die trouwde met haar Zuid-
Afrikaanse liefde. In haar tuin hebben we mooi de kans om alles
van de auto en tenten even te testen. Dwars door het iSimangaliso
Wetland Park waar we onze eerste zebra’s, nijlpaarden en één
olifant zien rijden we door naar de grootste olifanten van Afrika die
dankzij de ruim aanwezige tseetseevlieg en de malariamug eeuwen
van stroperij hebben overleefd. De stropers konden immers niet
veilig bij ze komen.
Tembe Elephant Park
De camping is omheind met een hek, maar parelhoenders, impala’s
en nyala hebben daar maling aan (die fladderen of springen er
overheen) en zo struinen er altijd wel een paar dieren rond in het
tentenkamp. Finne is te jong voor de safari’s, maar het personeel
van Tembe kan oppassen zodat wij die beroemde, grootste
olifanten van Afrika kunnen gaan zoeken. En het duurt niet lang
voordat we een kudde bij het water tegenkomen. Ze zijn gigantisch
en met veel. De grootste komt langzaam onze kant op. Heel
dichtbij. ‘Kijk, kijk, kijk’, fluister ik naar achteren waar Rian en Raf
zitten om te ontdekken dat Rian en ons kind intussen op de vloer
van de Landrover liggen. Ik voel hun angst en zie twee gigantische
slagtanden de wagen naderen. Als ik wil kan ik er één met mijn
hand pakken. Ik durf geen foto te maken, bang dat de klik een
reactie veroorzaakt. Onze harten kloppen in onze keel. We waren
vergeten te vragen wat het gedrag van deze specifieke dikhuiden
was. En intussen hebben we geleerd dat dit van plek tot plek kan
verschillen. In het Zimbabwaanse Hwange waren ze verschrikkelijk
vriendelijk, een paar honderd kilometer verderop bij de Victoria
Falls erg agressief. De gids moet erg lachen om onze reactie. ‘Deze
zijn chill. Als je gewoon stil blijft zitten doen ze niks. Relax!’
Kosi Bay
Next stop is Kosi Bay, beroemd om de Utshwayelo’s, de Thongabenaming
voor fish traps. Vasco da Gama maakte in 1682 al
melding van deze slimme fuik-techniek om vis te vangen. Aan
boord van een kleine boot varen we over een groot meer en door
smalle waterwegen, totdat we in de verte nijlpaarden horen en
zien. Kapitein Ken brengt ons dicht bij de houten constructies die
al eeuwen dienst doen als fuik. De lokale tribe heeft het alleenrecht
op vissen hier en een groepje mannen haalt net een lading vis
binnen. Het is een spectaculair gezicht. Ken neemt ons ook mee »

De vangst van een Utshwayelo, de Thonga- benaming voor fish traps in Kosi Bay
In het Maputo Special Reserve geven we een lift
aan een paar rangers. Wel zo veilig
Het laatste avondmaal in Malolotja Nature Reserve in eSwatini
Pumba! Altijd een hit als je deze beesten ziet
en kinderen bij je hebt.

Raf poseert bij de Victoria Falls. Wij bekeken de Falls vanaf de Zimbabwaanse én Zambiaanse kant
naar een plek waar we kunnen snorkelen. Raf vindt het een
belevenis, alhoewel wij ons afvragen of hij wel iets ziet.
Mozambique
Door een onverwachte uitnodiging nemen we Mozambique op
in onze reis. We kunnen een paar dagen bij de Anvil Bay Lodge
terecht, ze hebben onlangs hun deuren geopend en willen graag
wat gasten ontvangen. We krijgen een mail met een stuk of zes
waypoints, gps-coördinaten, die we achter elkaar invoeren in onze
gps. We komen al vrij snel in een verlaten gebied. Er zijn hier geen
verharde wegen, dus de bandenspanning gaat van 3,5 bar terug
naar 1,5 en de gemiddelde snelheid zakt naar 20 km. De auto
mag nu bewijzen dat ze een goede keuze was. In de mail met de
coördinaten stond ook een waarschuwing: Als je olifanten ziet,
geef ze absoluut voorrang, blijf minimaal 50 meter bij ze vandaan en
rijd rustig achteruit. Stop niet voor foto’s! De olifanten van Maputo
Special Reserve blijken namelijk geen lieverdjes. Jaren van stroperij
en getoeter hebben ze agressief gemaakt en dat is best spannend,
aangezien er ruim vierhonderd in het park lopen en wij kleine kids
op de achterbank hebben. We rijden met samengeknepen billen
het park binnen. De route blijkt twee keer zo lang als Google
deed vermoeden. Onderweg geven we nog een lift aan een paar
rangers met AK-47’s op de rug. We zijn nu dus goed beveiligd, maar
olifanten zien we gelukkig niet.
Anvil Bay blijkt een paradijs te zijn met een privéstrand en safari
lodges tussen de mangroves. Het is een community project waarbij
de lokale tribe eigenaar is van de lodge. Met de kinderen spelen we
op het strand, fietsen een stukje met fatbikes door de branding,
beklimmen een zandduin en eten in de middag sushi, vers voor
onze neus gevangen. Helaas komt aan alles een einde en dus ook
aan ons verblijf op deze magistrale plek. Na drie dagen pakken we
de wagen in en manoeuvreren hem door de mangroven. Op deze
rit moeten we wél met een kloppend hart een stukje achteruitrijden
als er plots een kudde olifanten oversteekt. We rijden richting het
laatste land van deze drie maanden: eSwatini
Echte neushoorns
eSwatini is een heerlijke bestemming en is niet voor niets
onderdeel van veel pakketreizen door Zuid-Afrika. Big Game Parks
heeft de drie bekendste safariparken onder haar hoede. Wij kunnen
de tenten weer uitklappen en slapen in Ndlovu Camp in Hlane
Royal National Park. Sterren flonkeren ons tegemoet. Ontelbaar
veel zijn het er. Slechts één schrikdraad scheidt ons vannacht van
olifanten, neushoorns en nijlpaarden. Leeuwen brullen in de verte,
die zitten wel in een met hek omheind park. Morgen gaan we op
een self drive en kunnen beide kinderen mee. We rijden langs een
groepje witte neushoorns. Grote, logge beesten die wel 2.500 kilo
wegen en makkelijk 45 jaar kunnen worden. Het zwarte broertje
haalt max 1.500 kilo. De witte neushoorn (eigenlijk de wide rhino
vanwege de bredere kaak) wordt in veel landen met uitsterven »

Nog één klik en dan duiken Rian en Raf op de bodem van de wagen.
De olifant loopt namelijk pal langs de auto en dat was behoorlijk spannend
Blesbok bij ondergaande zon in Malolotja Swaziland
Groepsfoto met de rangers in Livingstone. Zij beschermen de laatste
neushoorns van Zambia dag en nacht.
Neushoorns bekijken in Hlane. Het mooiste safaripark van eSwatini

Waar je ook staat in Zuidelijk Afrika. Er is bijna gegarandeerd een indrukwekkende sterrenhemel boven je tent te bewonderen
bedreigd vanwege hun hoorns, maar in eSwatini loopt nog een
behoorlijk aantal rond. Het koninkrijk kent zeer strenge wetgeving
om stroperij tegen te gaan. Als je een stroper op heterdaad
betrapt, mag je hem doodschieten. En als je hem vangt, krijgt
hij 15 jaar gevangenisstraf. ‘Poep, heel veel poep, mama!’, roept
Raf. Mannetjes lokken vrouwtjes met een spoor van poep, dus er
liggen grote bergen op de grond. ‘Ja’, leggen we uit, ‘de vrouwtjes
kunnen aan de poep ruiken hoe oud het mannetje ongeveer
is en of hij sterk is. Als ze hem dan lief vindt, zal ze het spoor
volgen en hem opzoeken.’ Verder gaat de les voor onze kinderen
niet, maar wij gunnen de dieren van harte een heleboel kleine
babyneushoorntjes.
We laten Hlane achter ons en rijden verder richting het vliegveld
van Johannesburg, het onvermijdelijke eindpunt. We hebben
nog één overnachtingsplek in Malolotja Nature Reserve.
Afrika trekt nog eenmaal alles uit de kast. Terwijl Raf met zijn
zelfgemaakte verrekijker van wc-rollen in de verte naar een
blesbok kijkt, maken wij een vuurtje en kijkt Finne vanuit zijn
babystoel naar de vlammen. De zon kleurt knaloranje en met een
ansichtkaartwaardige zonsondergang nemen we afscheid van
Zuid-Afrika, van Zimbabwe, van Zambia, van Mozambique en van
eSwatini. Tot de volgende reis! Want dát die er komt, daar is geen
twijfel over mogelijk. Wanneer is meer de vraag. ‘Als Finne vier is,
net als ik’, heeft Raf het antwoord. ˙
QuickFACTS
Op de grens van Mozambique kun je een dertig-dagen-visum
kopen voor ongeveer 50 euro per persoon. Voor Zambia
en Zimbabwe kun je een gecombineerd visum kopen dat
30 dagen geldig is. Je moet dit zelf aangeven. Voormalig
Swaziland heet nu eSwatini en het visum daar is gratis. Ook
Zuid-Afrika kom je gratis binnen, maar denk bij reizen met
kinderen aan de regels http://www.southafrica.net/
Ook met een 4WD naar het einde van de wereld?
Een goede 4WD huur je al in Nederland via Travelhome.
Wij hadden een tented 4WD met koelkast, kook- en
kampeervoorzieningen en twee tenten op het dak. Een deel
van de route in Mozambique is intussen geasfalteerd.
www.travelhome.nl

10 hoogtepunten van onze reis
1
Wandelen in Table Mountain National Park met
gids Justin Hawthorne van Table Mountain Treks
& Tours. www.tablemountaintrekstours.com
2
Verblijven in
het Indigo
Blue Beach
House aan de
Langebaan Lagoon.
Ze hebben ook een
klein huisje (Bay
Blue Cottage) en een
houseboat (de Baby
Blue Too) te huur.
www.gravity.co.za
3 4 5
Langs bij de Sable Sands Lodge is een beleving
voor kind en ouder. De dieren lopen praktisch
door de lodge en de Nederlandse Marleen Post is
een uitstekende gastvrouw.
Aan de Zambezi bij Kayube Estate Livingstone van
Karien Kermer. Slapen in de oude kleedkamer van
Robert Redford en Merryl Streep.
www.victoriafallszambia.travel en
www.sablesands.co.zw
www.mama-out-of-africa.com
Snorkelen met Elise en Rick Stadler in Cape
Vidal bij St Lucia. Zij kunnen je vast ook verder
op weg helpen in St Lucia.
www.capevidalsnorkeling.co.za
en www.safariandsurf.com .
6 7
Langs bij de enkele van de grootste olifanten van Afrika
in Tembe Elephant Park www.tembe.co.za
Een rondvaart maken langs de fuiken, nijlpaarden en flamingo’s in Kosi
Bay. Vergeet niet te snorkelen. www.kosibay.info
8 9
8: Verblijven, wandelen, zwemmen,
sporten, eten en genieten in
Mozambique bij Anvil Bay. Slapen in
een cassinha, een luxe houten hut in
het coastal forest. Vanaf augustus tot november
is het schilpaddenseizoen en heb je kans om
duizenden kleine schildpadden te zien.
www.anvilbay.com.
Heel dicht bij de beroemde neushoorns komen van Hlane in
eSwatini. Kamperen onder de sterren. Het zelfde bedrijf heeft
nog twee safariparken, bv Mlilwane waar je ook kan wandelen
of paardrijden. www.biggameparks.org
10
Van boom naar boom zwaaien
in het Malolotja Nature Reserve.
www.malolotjacanopytour.com

98
COLUMN
Niels Bakker
Als je als reisjournalist de halve wereld hebt bereisd en de mooiste plekken van de aardbol hebt gezien, kun je dan nog
verliefd raken op een land? Jazeker dat kan, maar daarvoor moet je wel naar Afrika. Niels Bakker ging voor OOG VOOR
AFRIKA naar Swaziland, dat sinds 26 april 2018 eSwatini heet en raakte hopeloos verslingerd aan dat kleine landje.
Sindsdien reist hij samen met zijn vrouw Carolien met enige regelmaat door dit heerlijke koninkrijkje van koning Mswati III.
Swati-luxe
In de vorige OOG was te lezen dat je in eSswatini nog authentiek
kunt logeren op het platteland. Een paar dagen slapen in een
boerenhut, je potje koken op een houtvuur en je wassen in een teil.
Het is een unieke ervaring, maar het kan ook totaal anders. Het
tegenovergestelde zeg maar, namelijk een paar dagen wentelen in
lekkere Swati-luxe.
Royal Villa’s
eSwatini heeft zelfs een heel bijzondere, namelijk de Royal Villa’s.
Midden in de Ezulwini vallei, waar meer luxe hotels zijn gevestigd,
ligt dit unieke complex waar het uitermate royaal vertoeven is.
Royaal moet in dit geval letterlijk worden opgevat, en dat komt
door de bijzondere ontstaansgeschiedenis van de villa’s. Dat
zit zo: de huidige koning van eSwatini (ja, daar is ie weer) vond
enkele decennia geleden dat er nog wat ontbrak in zijn kleine
koninkrijkje. Het was hem al heel lang een doorn in het oog dat er
in het hele land geen fatsoenlijk onderkomen was te vinden waar
hooggeplaatste buitenlandse gasten konden worden gehuisvest.
Als bijvoorbeeld de president van Zuid-Afrika kwam buurten of
er was een internationale conferentie met voorname gasten,
stond de koning en dus het hele land een beetje in zijn hemd.
Vond hij zelf dan. Wat deed Mswati dus? Hij verordonneerde dat
er een groep luxe villa’s moest worden gebouwd waar zijn chique
gasten comfortabel konden logeren. Het woord van de koning is
in eSwatini doorgaans wet, en dus stonden er een goed jaar later
royale onderkomens voor diplomaten, regeringsleiders en gasten
van koninklijke bloede: de Royal Villa’s.
Buurman
Die villa’s, compleet met eigen zwembad en natuurlijk een goed
restaurant op het complex, staan er nog steeds te pronken. Maar
omdat er te weinig vip-gasten naar eSwatini komen en de koning
er zelf nooit logeert, zijn de Royal Villa’s ook beschikbaar voor
toeristen. En dat is toch echt een buitenkansje. Want voor een
redelijke prijs kun je op deze manier vorstelijk logeren. Je ligt
dan lekker aan je eigen privé-zwembad in je vrijstaande villa met
garage. Ver genoeg weg van de andere villa’s om geen last te
hebben van de buurman die net zo’n luxe villa heeft als jij, uiteraard
ook met een eigen zwembad in de weelderige tuin. Zelf koken doet
hier natuurlijk niemand. Ondanks dat alle villa’s over een keuken
beschikken waar je thuis alleen maar van kunt dromen. Nee, ’s
avonds gaan de gasten naar het restaurant dat naast het mooie
zwembad ligt. Daar word je dan bediend door obers strak in het pak
met vlinderstrik. En die je meestal de traditionele keuken aanraden.
Voor je het weet zit je dan achter een bord gekookt geitenvlees en
Afrikaanse modder als toetje.
Minister uit Mozambique?
Na afloop van het diner gaan veel gasten naar de bar bij het
zwembad om wat exotische cocktails uit te proberen. Als het rustig
is en er weinig gasten zijn, heb je dan mooi de tijd om een praatje
aan te knopen met het personeel achter de bar. Veel leuker is het
om je te vergapen aan de chique gasten die er naast toeristen ook
gewoon nog steeds komen.
Je verkneukelen over al die zich belangrijk voelende types die heel
voornaam lopen te doen, en toch vooral willen uitstralen dat ze
heel erg vip zijn. En dan raden wat hij of zij is natuurlijk. Zou dat
er eentje zijn van het koningshuis? Een minister uit Mozambique
misschien? De ambassadeur uit pak-hem-beet Botswana?
Je weet het niet, en ook het personeel doet er het zwijgen toe als je
ernaar vraagt. ‘Mogen we niet vertellen, meneer’, is standaard het
antwoord.
Het idee dat hier superbelangrijke gasten verblijven, maakt een
paar dagen Royal Villa’s tot net zo’n unieke ervaring als een verblijf
in dat boerenhutje op het platteland. Je gaat namelijk vanzelf
denken dat je ook heel wat voorstelt, en dat is best een lekker
gevoel. Je een paar dagen als een koning of president voelen, echt,
je knapt er enorm van op.
Zet het op je bucketlist voor als de grenzen weer opengaan voor
toerisme. www.royalvillas.co.sz

Al sinds 1979 dé Afrika specialist
Het organiseren van reizen naar Afrika doen wij al 40 jaar
met veel passie en motivatie. Afrika is een prachtig continent,
dat voor iedere bezoeker tot nieuwe ontdekkingen leidt.
Al onze bestemmingen bezoeken wij regelmatig. Op deze
manier is onze kennis van de bestemmingen, accommodaties
en mogelijkheden ter plaatse altijd up-to-date.
Tanzania
Kenia
Madagaskar
Oeganda
Rwanda
Zimbabwe
Namibië
Botswana
Zambia
Mozambique
Seychellen
Mauritius
Zuid-Afrika

SAFARI IN
AFRIKA?
Op jambo.nl en in onze brochure
vindt u ruim 100 uitgekiende reizen
of bel met onze Afrika specialisten op
020-2012740 voor een reis op maat.
De mogelijkheden zijn eindeloos, privé
reizen geheel conform uw wensen!

Haal Afrika in huis
Ja, we lijden allemaal aan heimwee naar Afrika.
En zolang de code voor reizen naar Afrika nog op grimmig oranje staat, moeten we
een list verzinnen. Simpel: we halen Afrika naar Nederland en zelfs bij je thuis.
Zo wordt het alsnog een warme en inspirerende zomer.
Tekst: Inge Abraham Foto’s: François van Binsbergen/Peter Boshuijzen

MUSEA
Afrikamuseum Nederland
Wordt het heimwee naar Afrika je te machtig, dan kun je
altijd een dagje naar Het Afrikamuseum in Berg en Dal.
Op dit moment is daar de tentoonstelling Door de lens
van. Hedendaagse fotografen uit Afrika, t/m 31 december
2020. Plus BITTER Chocolat Stories, kinderverhalen over de
cacaoplantages in West-Afrika. En er is de vaste tentoonstelling
Inspirerend Afrika, www.afrikamuseum.nl
Africa Museum België
Of je bezoekt het eind 2018 heropende Africa museum in het
Belgische Tervuren met het prachtige park rondom en Brussel
met de puur Afrikaanse wijk Matonge op een steenworp
afstand.
www.africamuseum.be/nl
ADOPTEER
Thula Thula
Dit private game reserve bekend van de boeken De Olifantenfluisteraar
en Een olifant in mijn keuken biedt jou de mogelijkheid een van
hun dieren (of mensen!) te adopteren. De fameuze olifanten, het
pasgeboren neushoornkalfje Sissi, babynijlpaardje Chocolat, de
neushoorns Thabo en Ntombi, boxer Bruce die in het tented camp
woont, of… de game rangers? Door ze te adopteren help jij de dieren
van dit bijzondere private game reserve te beschermen tegen de
vreselijke gevolgen van de stroperij.
Kijk op www.thulathula.com of stuur een mailtje naar
info@thulathula.com om je aan te melden. Je krijgt dan alle
informatie.

REISGIDSEN
Blijf dromen, blijf lezen
Reizen in je hoofd kan ook mooi zijn. De Bradt Guides zijn altijd
favoriet. En zeker nu je ze ook nog met 50% korting kunt bestellen.
https://www.bradtguides.com/product-category/africa/
MONDMASKERS
A mask 2b kind
Maskers uit Afrika, die kennen we. Hot zijn nu de mondkapjes
ofwel mondmaskers uit Afrika. Achter de maskers van de TUMI-
Ghana Foundation schuilt het verhaal van de Nederlandse Milou
Lommelen die haar hart verloor aan Ghana en daar onder het mom:
handel is waardiger dan hulp het Tumi hostel in Kumasi startte,
evenals het Tumi Women Empowerment Center and School,
www.tumighana.org. In het centrum worden vrouwen opgeleid
tot naaister. Op dit moment produceren ze vooral mondkapjes
die naar Nederland komen om hier verkocht te worden. De
mondkapjes zijn verkrijgbaar (a Mask 2b Kind) voor € 15,-, via
facemasks@a-2-b.nl of 0653236253. Vanzelfsprekend gaan de
opbrengsten terug naar Ghana.

Made in Afrika, te koop in Nederland
De broers Nicholas en Michael Ninaber van Eijben uit Boxtel
laten met het bedrijf Nic&Mic al jaren producten maken in Afrika.
Kleurige beesten van recyclede teenslippers uit de oceaan en
zitzakken en kussens, gemaakt van snijafval van textiel. En nu …
mondkapjes.
Nicholas: ‘We lieten zitzakken en kussens maken in naaiateliers in
Kaapstad. Die zijn gemaakt van snij-afval van T-shirts en afkomstig
uit Madagaskar. De balen kledingafval worden op het platteland
met weefgetouwen opnieuw tot kleurige stoffen gemaakt. Dat
weven levert op het platteland in Zuid-Afrika dus ook weer werk
op. Toeristen kochten kussenhoezen en lege zitzakken die ze
thuis konden vullen. Een zeer populair souvenir. Door de coronapandemie
stortte
die zitzakkenmarkt
helemaal in. En één
dag geen werk is
meteen een dag geen
eten in Zuid-Afrika.
Zo snel gaat dat.
We willen de dertig
gezinnen van het
naaiatelier van Ashanti
Design toch aan de
slag houden. Dat lukt nu we zijn omgeschakeld naar het maken van
niet-medische, kleurige mondkapjes.’
Het masker is voorzien van een neusstrip waardoor het inademen
van lucht via de zijkanten wordt geminimaliseerd. Bij het masker
worden 36 vervangbare filters geleverd die getest en goedgekeurd
zijn door Stellenbosch University. De 36 filters zijn voldoende voor
6 maanden dagelijks gebruik, veilig én duurzaam. ‘Doordat je ze
kan wassen en hergebruiken is dat niet veel duurder dan steeds
wegwerpkapjes kopen. En het scheelt een enorme berg afval. Stel
je maar eens voor als we allemaal die wegwerpmondkapjes gaan
gebruiken. Dat wordt een aanslag op het milieu.’
Nic&Mic stelt voor elk verkocht mondkapje in Nederland een
mondkapje beschikbaar voor de plaatselijke bevolking in Zuid-
Afrika. ‘We hopen snel door te kunwnen groeien en een tweede
naaiatelier aan het werk te zetten. Met tien procent van de winst
worden daarnaast lokaal in Zuid-Afrika punten opgezet voor
hygiëne, zoals plekken om je handen te wassen.’
https://www.nicmic.nl/nl/
˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙˙
Painted Dog mondmasker – limited edition
Met deze stijlvolle mondmaskers maak je niet alleen een
statement, je helpt er ook mee: Voor elk mondmasker dat hier
verkocht wordt à € 11,25 kan het Painted Dog Conservation Project
in Zimbabwe 50 mondkapjes kopen voor lokale klinieken en
ziekenhuizen. Het kapje is bovendien een fashion statement als je
straks weer op safari gaat, het beschermt je tegen opwaaiend stof.
Te bestellen via rgvda@outlook.com

SLAPEN EN ETEN
met je gezelschap een mooi en rustig plekje in de prachtige
Engelse tuin van het Slot en spreidt je picknickkleed (zelf
meenemen) uit.
Het arrangement bestaat o.a. uit vers afgebakken brood, salade
en een assortiment van vlees, vis, fruit en zoetigheden. De
kosten bedragen € 25,- per persoon. Een lekkere fles wijn of
frisdrank kan apart worden besteld. Mineraalwater en een flesje
vers sap zijn inbegrepen. Er is ook een kinderpicknick,
voor € 12,50 per kind.
De Slottuin Picknick is telefonisch te bestellen bij Brasserie Slot
Zeist, v.a. 2 personen, minimaal 24 uur van tevoren te reserveren
via 030 721 06 00 of brasserie@slotzeist.nl
Kasteel Engelenburg BIG FIVE ARRANGEMENT
Op safari in de Beekse Bergen
Het is niet the real thing, maar in de Beekse Bergen kun je op
safari (lopend, met je auto, in de bus of boot), maar je kunt er
ook overnachten in een boomhut, safaritent of lodge aan de
savannes of de leeuwenvlakte. www.beeksebergen.nl
De ‘Slottuin Picknick’
Deze zomer naar Zuid-Afrika, nee dat gaat nog niet. Maar ervaar
het ultieme vakantiegevoel ‘om de hoek’. Chefkok Henry van
Viegen van Slot Zeist heeft zich laten inspireren door de picknick
op Buitenplaats Boschendal in Franschhoek (Zuid-Afrika). De
picknick wordt op het afgesproken tijdstip klaargezet en ook
kan een bolderkar worden geleend om de picknick en je andere
spullen te vervoeren.
Op de afgesproken dag en tijd staat er bij Brasserie Slot Zeist een
bolderkar voor je klaar gevuld met heerlijke gerechten. Je zoekt
In de beste traditie van een
Zuid-Afrikaans wine estate ligt
in Brummen op de grens van de
IJsselvallei en Veluwezoom, het
statige Kasteel Engelenburg.
Een droom omzoomd door
eeuwenoude bomen, met een
wijntuin, theehuis en golfbaan.
Met hun Big Five arrangement
beleef je deze zomer Zuid-Afrika op de Veluwe! Edelhert, wild
zwijn, ree, das en vos, dat zijn hun eigen grote vijf. Allemaal
te spotten op het landgoed rond het kasteel en in het bosrijke
gebied van Brummen. Een verblijf op de Engelenburg is genieten
van culinaire gerechten, Zuid-Afrikaanse wijnen en de serene
rust. Als in de zomer de elegante ramen van het serre restaurant
open staan en je de zon op je gezicht voelt terwijl je kijkt naar de
diepe kleur van de wijn in je glas, waan je je even in Afrika.
Het arrangement bestaat uit:
• viergangen diner samengesteld door de chef-kok
• overnachting in een comfort kamer, luxe hotelkamer of
suite
• uitgebreid ontbijt met een glas vonkelwijn
• wandel- en fietsroutes om de Big Five te spotten
Te boeken via www.engelenburg.com

ETEN EN DRINKEN
107
Wijnen uit Zuid-Afrika
op grotwanden. Zij waren de eersten die de krachtige helende
eigenschappen van de thee van de rooibosplant ontdekten. De
meeste rooibosthee wordt verbouwd op lagergelegen velden nabij
steden zoals Clanwilliam, met behulp van irrigatie en machines.
Maar niet de Redespresso® rooibos. De thee daarvoor wordt
geteeld op de hoogste plateaus van het Cederberg-gebergte.
Door de langzame en natuurlijke groei op grote hoogte en zonder
irrigatie ontwikkelt zich een zoetere, krachtigere, rijker smakende
thee. Je bestelt de producten via www.culticuli.nl
Zomercocktail Red Dragon
Zet een kopje red espresso® van 2 capsules, schenk in totaal 60ml.
in een cocktail shaker, voeg hier lekker veel ijsblokjes aan toe, wat
honing, een scheutje gembercordial (gembersiroop/gemberlikeur) ,
een klein scheutje wodka en het sap van een halve verse limoen.
Shake goed en serveer in een martini glas.
Pardon Taguzu komt uit Zimbabwe, werd talentvol sommelier in
het Zuid-Afrikaanse Swartland en woont en werkt nu in Nederland,
als eigenaar van African Wines. Je herkent hem aan zijn elegante,
Italiaanse kleding, met een knipoog naar de dandystijl en zijn
gepassioneerde verhalen over de wijnen van Zuid-Afrika. Het is
een feest om zijn wijnen te proeven en verhalen te beluisteren. De
tastings vinden elke vrijdag- en zaterdagavond plaats, vanaf 19 uur.
Maar je kunt Pardon ook bij je thuis uitnodigen. Of je aanmelden
voor een virtuele wijnproeverij. Meer informatie en boeken via
www.africanwines.nl en info@africanwines.nl
CultiCuli – Culinaire schatten
De mooiste culinaire producten uit de Zuid-Afrikaanse Westkaap
vind je bij CultiCuli: Van Superfood lattes tot de niet meer weg
te denken redespresso® op basis van pure rooibos. Vier uur ten
noorden van Kaapstad
ligt het Cedergebergte,
een eeuwenoude plek
waar de tijd heeft
stilgestaan. Hier groeit
rooibos, en nergens
anders ter wereld. In
dit barse landschap
zwerven luipaarden vrij
rond en de verhalen
van de San, een
nomadische stam die
tienduizenden jaren
geleden in dit gebied
leefde, zijn geschilderd
Afrikaanse gerechten – Do it yourself, kook het thuis
De Zuid-Afrikaanse Leoné de Beer leidt met passie en bezieling
de Afrikos Kombuis. Heerlijke kookworkshops door het land en
nu, in tijden van corona, kun je bij haar specerijenzakjes bestellen
(met receptuur) voor bijvoorbeeld bobotie, malvapoeding,
vegetarische vrugtekerrie en lepelsteeltjies om thuis een heerlijke
Zuid-Afrikaanse maaltijd te bereiden. Do It Yourself. Bij AfriKos kun
je ook terecht voor het compleet aankleden van je ‘event’ - dus ook
voor Afrikaanse bordjes, schorten, wijnen, placemats.
Maar… Leoné komt ook met liefde bij je thuis om daar voor en met
jou te koken.
Bestel de specerijzakjes via www.afrikos.nl en neem contact op als
je met Leoné wilt komen via leone@afrikos.nl

108
KUNST
Pure Passie uit Zuid-Afrika!
Op hun eerste reis door dit prachtige land in 2018 werd het
echtpaar Van Ginkel geraakt door het vele mooie werk dat ze
zagen van vaak jonge kunstenaars. Na jaren actief geweest te zijn
als verzamelaars van hedendaagse (Europese) kunst en design
besloten ze zich te verdiepen in de Zuid-Afrikaanse contemporary
art scene wat resulteerde in de start van gallery ArtChemistry in
Amersfoort.
Wim van Ginkel: ‘Op het thema VIA SA (Variety In Art from South
Africa) willen we zoveel
mogelijk Nederlandse
en Europese art lovers
in contact brengen met
het werk van een keur
aan Zuid-Afrikaanse
kunstenaars die wij
vertegenwoordigen. Een
daarvan is Bambolwami
Sibiya die in eigen
land zijn naam al heeft
gevestigd en dat zonder
twijfel ook buiten Zuid-
Afrika zal gaan doen.
Bambolwami groeide
op in een arm gezin
met een aan alcohol
verslaafde vader die zijn
gezin in de steek liet.
Om even te ontspannen en inspiratie op te doen
neemt Bambolwami regelmatig een bad in het
midden van zijn studio
Hij was vastberaden om niet zoals zijn vader te worden en volgde
verschillende opleidingen in Art & Design. Hij begon zijn eigen
bedrijf en specialiseerde zich in het maken van linoprints. Vanuit
deze specialisatie werkte hij met en voor verschillende kunstenaars
waaronder de wereldberoemde William Kentridge. En met Colbert
Mashile, door Bambolwami als zijn leermeester beschouwd en die
ook deel uitmaakt van onze portfolio.
De armoede uit zijn jeugd had en heeft nog steeds grote invloed
op zijn werk. In zijn huidige schilderijen figureren voornamelijk
mijnwerkers uit de townships. Hij fotografeert hen prachtig
aangekleed en maakt op basis daarvan kleurige schilderijen waarin
de mijnwerkers met kracht, trots en zelfvertrouwen worden
uitgebeeld. Soms met een attribuut dat het beroep weergeeft
dat ze eigenlijk hadden willen uitoefenen. De realistische manier
van schilderen met acrylverf en houtskool en de linoprint-achtige
motieven maken zijn werk tot een oogstrelende combinatie waar
de passie vanaf spat.
Kortom een veelbelovende kunstenaar die in zijn studio in August
House in Doornfontein, Johannesburg samen met zo’n vijftig
andere kunstenaars elke dag een bijdrage probeert te leveren aan
een (nog) mooier en beter Zuid-Afrika.’
Bambolwami Sibiya en Wim van Ginkel (ArtChemistry) in zijn studio in Johannesburg
Haal jij Zuid-Afrika in huis?
Je bent altijd welkom op afspraak in de gallery in Amersfoort en
‘experience the chemistry yourself.’ Of bezoek de website
(www.artchemistry.nl) met daarop de handige Virtual Interior Art
tool waarmee je kunt zien of een bepaald werk in jouw interieur
past.
The Yellow Artwork

HEBBEN
Ali Lamu - Love
sieraden van de Legacy Collection zijn te zien en te bestellen
via www.legacycollection.org. Tien procent van de winst gaat
naar de Nelson Mandela Foundation en naar Harvest of Hope,
een stichting die inwoners van de townships van Kaapstad
ondersteunt.
In haar studio (wees welkom!) heeft ze van het oude hekwerk de
cel van Nelson Mandela nagebouwd.
Om te zien hoe de sieraden gemaakt worden, kijk op
https://youtu.be/Yzgh1hNRh7A
Stichting Painted Dog Conservation - Snare Art
De tassen van dit merk hebben een verweerde look en dat is
niet zo raar. De basis voor deze accessoires zijn namelijk oude
dhow-zeildoeken. En daar zit een mooi verhaal achter. Daniela,
de ontwerpster van de tas, kwam tijdens een verblijf in Lamu
(Kenia) in contact met visser Ali. Hij had voor haar een oud zeil
dat door de jaren van gebruik een gat in het midden had. Ze
werd erdoor geraakt, het leek symbool te staan voor het gat
in haar hart dat ze op dat moment voelde. Nu, vijf jaar later,
werken steeds meer vissers voor Ali Lamu. Ze naaien de doeken,
maken accessoires van bierdopjes en zoeken naar recyclebaar
materiaal, alles met liefde, www.alilamu.com.
Zo worden ze gemaakt: https://youtu.be/TbzFFGm9aFg
Verkrijgbaar via https://www.etsy.com/nl/search?q=ali-lamu
Legacy Collection – sieraden met een verhaal
Alsjeblieft, kun jij onze
kunstenaars van het
Painted Dog Conservation
project, Iganyana
Kunstcentrum helpen?
In het Kunstcentrum
maakt de lokale bevolking
kunstwerken van
gerecycled materiaal zoals
verwijderde valstrikken.
Het project betaalt hen
hiervoor per kunstwerk,
zodat ze in hun onderhoud
en dat van hun families
kunnen voorzien. Echter
door de Corona-virus
lockdown in Zimbabwe
zitten ze werkloos thuis.
Geen inkomen=> geen
voedsel=> grote kans dat men voor levensonderhoud gaat
stropen => meer painted dogs zullen door de valstrikken gedood
worden.
Om dit te voorkomen betaalt Het PDC-project hen gedurende
de lockdown een maandelijks vast salaris, maar dit slaat een gat
in de begroting van het project. Samen kunnen we de oplossing
voor kunstenaars en project zijn zijn. Hoe?
Door de aanschaf van kunst uit de voorraad van Stichting
Painted Dog Conservation. Hierbij de lijst met producten:
https://mcusercontent.com/be70da3122d0c729b125bffb1/
files/43401f65-0cb0-4dca-ae8c-2f4d64ff07f1/Part_1_For_the_
Dogs.pdf
Voor informatie: Ron van der A, Voorzitter Stichting Painted Dog
Conservation. E mail: rgvda@outlook.com
Charmaine Taylor ontwerpt sieraden (hangers, oorbellen,
armbanden, manchetknopen en ringen) gemaakt van het
oude hekwerk van Robben Eiland. Sieraden die de vrijheid
van Zuid-Afrika symboliseren, een goed doel ondersteunen
en daarmee een prachtig cadeau zijn voor de feestdagen. De

110
KIJKEN EN LUISTEREN
Gorilla’s kijken
BBC Africa
In tijden van Corona zit een verre reis er even niet in. Afrika
specialist Matoke Tours heeft daarom zélf safari video’s
geproduceerd in Virtual Reality. De virtuele safari’s zijn thuis
levensecht te beleven in combinatie met de ‘Virtual Gorilla bril’ die
speciaal voor thuisgebruik door Matoke Tours is ontwikkeld.
‘Nu onze klanten niet meer naar Afrika kunnen, halen we Afrika
naar Nederland. Daarom hebben we de ‘Virtual Gorilla bril’
ontworpen die we per post naar onze klanten kunnen sturen’,
zegt directeur Paul Gevers. ‘De bril kan je binnen 30 seconden in
elkaar zetten. Je schuift je telefoon erin en via onze website of
YouTubekanaal bekijk je de 360 graden videoproducties thuis in
virtual reality. Zo kom je oog in oog te staan met de berggorilla’s
in het Afrikaanse regenwoud, ontmoet je gids Big Sam en ervaar
je hoe het is om te overnachten in een van de lodges van Matoke
Tours.’
Matoke Tours vraagt € 12,50 voor het opsturen van de bril. ‘100%
van deze opbrengsten worden gedoneerd aan de freelance
chauffeurs die voor Matoke Tours in Afrika werken en nu al enige
tijd zonder inkomsten zitten.’ Bestel via
www.matoketours.nl/virtualgorilla
Vanaf 14 juni zendt SBS6 vijf zondagen lang Wildlife Africa uit,
gevolgd door een aantal speciale afleveringen met een kijkje achter
de schermen van de natuurdocumentaire. Inclusief de originele
stem van David Attenborough. Kunnen we toch vanuit huis het
mooiste van Afrika zien.
Thuis in Kruger
Wild Earth
Door de coronacrisis zijn er nu geen toeristen in de wildparken
in Zuid-Afrika. Een paar rangers bedachten een oplossing: het
YouTube-kanaal WildEarth waar kinderen online op safari kunnen.
‘Via Youtube kun je twee keer per dag, rond zonsopgang en
zonsondergang, vanuit je eigen luie stoel live meerijden met onze
jeep’, vertelt ranger James Hendry. ‘Je schrijft je via onze website in
zodat we weten wie er allemaal “meerijden”. We vertrekken op een
vooraf afgesproken tijdstip en vanaf dat moment kun je helemaal
gratis genieten van een urenlange safari.’
https://wildearth.tv/safarilive/
Linda groeide op in de buurt van Rotterdam, kwam als stewardess
bij KLM in Zuid-Afrika. Werd verliefd, trouwde en woont nu met
haar gezin in Kruger NP. Als het gemis van het fantastische Kruger
je teveel wordt, kijk dan eens op hun website
www.ourlifeinkruger.co.za

Stef Bos 2020
Speciaal voor de corona lockdown startte Stef Bos op YouTube het
project 2020 waarin hij oude hummers in een nieuw akoestisch
jasje steekt, waarin hij zoekt naar een stem die rechtdoet aan wat
nu speelt. Prachtig.
https://www.youtube.com/results?search_query=stef+bos+2020
The Lockdown Blues – The Bottom Barrel Blues Band,
https://youtu.be/iTeXO4slwlI
Travel & Chill
‘BOOM! Niemand reist meer, de wereld staat stil, onze business
ligt op z’n gat. Mijn ADHD en chaos brengt ook creativiteit, dus
we hadden eigenlijk na 1 dag een idee: we starten een videokanaal
waarmee we Afrika naar Nederland brengen, als mensen
niet naar Afrika kunnen komen! TADAAA: ‘Charlie’s & Chill!’ is
geboren!’ Dit was de mail van Charles Witlox van Charlies Travels.
‘Per film die wordt gekeken doneren we 10 euro cent aan een
lokaal project (natuur of economische impact)!
Charles reisde de afgelopen jaren met een eigen productieteam
rond op Afrikaans grondgebied. Van de gebaande paden af,
dwars door de bush. Zodoende beschikt het reisbureau (opgezet
in 2014) nu over meer dan 250 reisfilms van 13 verschillende
Afrikaanse landen. Kijken, genieten en bewust doneren:
https://www.charlies-travels.com/charlies-and-chill/

112
De
Whimsical
Collection
Whimsical betekent onverwacht
grappig. En dat is precies wat de
Wildlife at Leisure dieren uitstralen.
Het luipaard, nijlpaard, de bavianen,
leeuw, wilde hond, neushoorn, giraf
en olifant liggen te rusten op een
(bijna) passende sofa. Daarnaast
tekent Deziree Smith portretten van
vrouwen en Afrikaanse jungle
motieven. Je vindt de collectie op
koelkastmagneten, placemats,
tassen, kussenhoesjes en sinds kort
ook op mondmaskers.
Het bedrijf zit in Kaapstad,
www.whimsicalcollection.co.za.
De producten worden in Nederland
verkocht via Nwabisa,
www.nwabisa.com

BP
HÉT REISMAGAZINE OVER AFRIKA 2e jaargang l nummer 2 - 2013 l prijs €6.95 l www.oogvoorafrika.nl
01-Cover-3.indd 1 04-09-13 16:17
hÉt reismagazine over afrika 5e jaargang l nummer 1 - 2016 l prijs 6.95 l www.oogvoorafrika.nl
BP
REISMAGAZINE OVER ZUID-AFRIKA
1e jaargang l nummer 1 - 2012 l losse verkoopprijs € 6.95
hÉt reismagazine over afrika 3e jaargang l nummer 1 - 2014 l prijs e6.95 l www.oogvoorafrika.nl
hÉt reismagazine over afrika 5e jaargang l nummer 2 - 2016 l prijs e6.95 l www.oogvoorafrika.nl
BIjZoNDERE DIERENpoRTRETTEN
DE SMAAK vAN ZUID-AFRIKA
IN ZoELoELAND
10 x goED vooR EEN gLIMLAch
BP
hÉt reismagazine over afrika 7e jaargang l nummer 3 - 2018 l prijs e6.95 l www.oogvoorafrika.nl
win een luMix fZ300 caMera
MadagaScar en eSwatini
BP
BP
reismagazine over zuid-afrika
2e jaargang l nummer 1 - 2013 l prijs e6.95/ZAR 60
hÉt reismagazine over afrika 3e jaargang l nummer 2 - 2014 l prijs e6.95 l www.oogvoorafrika.nl
HÉT REISMAGAZINE OVER AFRIKA 6e jaargang l nummer 1 - 2017 l prijs 6.95 l www.oogvoorafrika.nl
KIM – hyENAMAN – WoLhUTER
ovER ZIjN TANZANIA
IS ÓNZE vRoUW IN ZAMBIA
BP
HÉt ReISMAGAZINe OVeR AFRIKA 8e jaargang l nummer 1 - 2019 l prijs 6.95 l www.oogvoorafrika.nl
Het ecHte verHaal
de wOeStijnleeuwen van
naMibÏe
duurZaMe Safari’S in Kenia
StraatKunSt
BP
ZUID-AFRIKA
BP
HÉT REISMAGAZINE OVER AFRIKA 3e jaargang l nummer 3 - 2014 l prijs e6.95 l www.oogvoorafrika.nl
HÉt ReISMAGAZINe OVeR AFRIKA 6e jaargang l nummer 2 - 2017 l prijs 6.95 l www.oogvoorafrika.nl
BP
Onder de ZOn
de afriKaanSe wilderniS
Met een buSHcaMper
van afriKa expertS
BP
hÉt reismagazine over afrika 4e jaargang l nummer 1 - 2015 l prijs 6.95 l www.oogvoorafrika.nl
Tussen zand en steen
Ontdekkingsreis door de
N/a’an ku sê
HÉt ReISMAGAZINe OVeR AFRIKA 7e jaargang l nummer 1 - 2018 l prijs 6.95 l www.oogvoorafrika.nl
leeg land vOl Zand
Het grOene Hart van afriKa
3 cHefS uit paternOSter
Het jaar van de wilde HOnd
KunStenaar Met een verHaal
BP
HÉt ReISMAGAZINe OVeR AFRIKA 8e jaargang l nummer 3 - 2019 l prijs 6.95 l www.oogvoorafrika.nl
BP
hÉt reismagazine over afrika 4e jaargang l nummer 2 - 2015 l prijs 6.95 l www.oogvoorafrika.nl
OFF THE BEATEN TRACK
SAFARI MET EEN 4X4 CAMPER
VAN A NAAR BETER
MET VOORDEEL
OOG IN OOG MET OLIFANTEN
DOOR AFRIKA
BP
hÉt reismagazine over afrika 4e jaargang l nummer 3 - 2015 l prijs e6.95 l www.oogvoorafrika.nl
BP
Webshop OOG VOOR AFRIKA
Bestellen eerdere nummers
1e jaargang l nummer 1 - 2012
Ek Sien Jou
2e jaargang l nummer 1 - 2013
De Big Five issue
OOG VOOR ZUID-AFRIKA
Er zijn 2 tijdschriften
OOG VOOR ZUID-AFRIKA verschenen
Januari 2012
Januari 2013
HÉT REISMAGAZINE OVER AFRIKA 9e jaargang l special 2020 l prijs e3,50 l www.oogvoorafrika.nl
TANZANIA SPECIAL
Focus op de Westkust
Kaapstad à gogo!
Hope
BP
• van Big 5 naar Big 4? Het verhaal van hoop & liefde
• Het mysterie van de witte leeuwen van Timbavati
• 20 nederlanders over hun zuid-afrika
• de 10 mooiste Big 5 safari’s
• van kaapstad naar Johannesburg in 5 stops
• de 5 gezichten van de onbekende Wild Coast
16 pagina’s
extRA
boordevol
voordeel
van BusH ToT BeaCH
mee op lezersreis? * fotografiereis naar de Wild Coast * unieke
ontmoeting met witte leeuwen * Proef zuid-afrika met Harm Jan
‘de Braaiman’
met oog voor zuid-afrika leer je het echte zuid-afrika kennen
TANZANIA SPECIAL
DE SAFARI SCHATKAMER VAN AFRIKA ˙ ZANZIBAR ˙ EILAND VAN
TIJDLOZE SCHOONHEID ˙ 24 UUR IN STONE TOWN EN DAR ES SALAAM
˙ NAAR DE TOP VAN DE KILIMANJARO ˙ DE MOOISTE WILDLIFE FOTO’S
˙ TARZAN EN JANE IN TANZANIA
OOG VOOR AFRIKA
2e jaargang l nummer 2 - 2013
Vijftig reistips
Zuid-Afrika
Namibië
Tanzania
Ethiopië
Zimbabwe
• In de voetsporen van Nelson Mandela •
Sossusvlei Vijftig tinten rood • Zanzibar
Eiland van de vergeten tijd • De wow-factor
van Plettenberg Bay • Rik Felderhof: thuis
in Tanzania • Rituelen uit de Omo-vallei
3e jaargang l nummer 1 - 2014
EEn lEvEn lang MandEla
20 pagina’s EErbEtoon aan Madiba
HEt vErlorEn koninkrijk
van MapungubwE
CapE rivièra
dE kaapsE kust
MasHatu
land van gigantEn
parEls van
liMpopo
kaapstad
dEsign
Hoofdstad 2014
zUiD-afrika
special
3e jaargang l nummer 2 - 2014
Zuid-afRika
Zimbabwe
tanZania
Ode aan Zimbabwe
SpOtlight Op painted dOgS
Jane gOOdall
gelOOf, hOOp & liefde
fOtOwedStRiJd
win een veRbliJf in Zuid-afRika
de SchOOnheid van iSimangaliSO
wiJnpROeven peR tRam
tOwnShip tOuRS annO 2014
weReldkindeRen
3e jaargang l nummer 3 - 2014
ZIMBABWE
TANZANIA
MOZAMBIQUE
4e jaargang l nummer 1 - 2015
ZUID-AFRIKA
On a budget
Into the wild BOTSWANA
NOORDKAAP en NAMIBIË
YOU RUN, YOU DIE :)
Twee Hollandse avonturiers in de bush
Droombestemming in NAMIBIË
TRACTORGIRL
Reis naar het einde van de wereld
De utlieme safari in TANZANIA
ZUID-AFRIKA
TANZANIA
BOTSWANA
NAMIBIË
4E JAARGANG l NUMMER 2 - 2015
BOTSWANA
KAAPVERDIË
NAMIBIË
ZUID-AFRIKA
WIJNTOURS
ETOSHA NATIONAL PARK
KAAPVERDIË
10 REIZEN EN TIPS
FOTOGRAFIESAFARI
RIJDEN, FIETSEN EN LOPEN
TIJGERS THUIS IN AFRIKA
4e jaargang l nummer 3 - 2015
collector’s iteM & eXtra dik
de
101
Mooiste
lodGes in
Zuidelijk
afrika
Ghana
Mauritius
Zuid-afrika
naMibië
tanZania
Mauritius: beauty en de beach
Verhalenwedstrijd: win een Verblijf in Zuid-afrika
naMibië de leVende woestijn
24 uur in stone town
5e jaargang l nummer 1 - 2016
collector’s iteM nuMMer 10
ethioPië
lesotho
MadaGaskar
tanZania
Zuid-afrika
11
ACTIEVE EN
AVONTUURLIJKE
reiZen
in afrika
• BAOBABS EN LEMUREN IN MadaGaskar
• IN GALOP DOOR lesotho
• NAAR DE TOP VAN DE kiliManjaro
• SPOTLIGHT OP DE witte haai
• HIKEN LANGS DE wild coast
• EXPEDITIE ethioPië – DE STAMMEN IN DE OMO-VALLEI
5e jaargang l nummer 2 - 2016
BELEEF AFRIKA NUMMER 11
NAMIBIË
SWAZILAND
TANZANIA
ZUID-AFRIKA
24 UUR
IN DAR ES SALAAM
SAy chEESE
NAMIBIË - DE MooISTE LANDSchAppEN
STAATSBEZoEK AAN SWAZILAND
MAAgDENcEREMoNIE
KAApSTAD:
UBUNTU - EEN SpIRITUELE REIS
6e jaargang l nummer 1 - 2017
DE MooISTE REIZEN EN hERINNERINgEN
BoTSWANA
TANZANIA
ZIMBABWE
ZUID-AFRIKA
ZIMBABWE – DE EERSTE LIEFDE
FoToSAFARI op DE choBE
oog IN oog MET
RIK FELDERhoF
BoER ZoEKT vRoUW ANNEKIM
6 DRooMLoDgES EN –hoTELS
DÉ ULTIEME AFRIKA BUcKETLIST
6e jaargang l nummer 2 - 2017
de MOOiSte reiZen en Herinneringen
bOtSwana
Zuid-afriKa
drOOMHuiS
gOrdOn Zegt ja
de SteMMen van
rObben iSland
vliegen in
piKante walviSSen
wild bOtSwana
8 ultieMe reiStipS
afriKa ja, iK wil
7e jaargang l nummer 1 - 2018
de MOOiSte reiZen en Herinneringen
naMibiË
fietSen in gaMbia
Oeganda
de SMaaK van afriKa
2018
gaMbia
naMibiË
Oeganda
Zuid-afriKa
andrieS bOtHa
72 uur in durban
vitaMine afriKa
9E JAARGANG l NUMMER 1 - 2020
HÉT REISMAGAZINE OVER AFRIKA 9e jaargang l nummer 1 - 2020 l prijs e6.95 l www.oogvoorafrika.nl
EXTRA DIK: 144 PAGINA’S
KENIA
RWANDA
SENEGAL
TANZANIA
ZUID-AFRIKA
7e jaargang l nummer 3 - 2018
eSwatini
Kenia
MadagaScar
Oeganda
Zuid-afriKa
fOtOwedStrijd
reiStrendS 2019
de verbOrgen wereld
van KaraMOja
Het avOntuur begint Hier
van nairObi tOt KaapStad
Ode aan de
Olifant
8e jaargang l nummer 1 - 2019
eSwatini
Kenia
naMibiË
tanZania
ZaMbia
Zuid-afriKa
riMpelS van rOerlOOS Zand
17 wOeStijntipS
afriKa in bruSSel
tarZan in tanZania
vaniSHing KingS
africa inSide Out
KaapStad
8e jaargang l nummer 3 - 2019
OntdeK de Ziel van
KaapverdiË
in de vOetSpOren van
tHe liOn King
de rOugH auntieS van
Zuid-afriKa
KunSt,
cultuur &
cadeautipS
eSwatini
KaapverdiË
MauritiuS
tanZania
Zuid-afriKa
Ode aan de Safari
25 SafaritipS
HAAL
AFRIKA
IN HUIS
24 TIPS
WIJNTRIP
DOOR DE WESTKAAP
EEN OLIFANT
IN MIJN KEUKEN
SENEGAL
RITMES VAN DE VOOROUDERS
DE LEGENDARISCHE
GORILLA’S VAN DIAN FOSSEY
KARIBU SANA!
WELKOM IN TANZANIA
BP
15 BUCKETLIST
BESTEMMINGEN
OOG VOOR AFRIKA simpel in huis »
Ga naar www.oogvoorafrika.nl > Webshop
om losse nummers te bestellen
Volg en like ons ook op www.facebook.com/OOGVOORZA en www.facebook.com/OOGVOORAFRIKA
Een gratis digitale editie ontvangen? Meld je aan op www.oogvoorafrika.nl

MEMBER OF
Best Boutique Hotels®
OF THE WORLD
De Kloof Heritage Estate is a 5-star boutique hotel
and Spa in Swellendam Western Cape South Africa.
Ideally situated equidistant between Cape Town and
Knysna Garden Route, between whales, wines and
wildlife and nature parks.
De Kloof is the official name of the Cape Dutch
Manor house Est 1801, a landmark and national
monument and is situated on a large secluded safe
estate walking distance from the historical centre of
Swellendam. This boutique estate with eight rooms
and suites offers luxury accommodation, a fine
dining restaurant and a spa.
For the people who enjoy the finer things in life it is
a real hidden gem and retreat of choice.
Swellendam has been voted as the South Africa town of the year 2020
and is an ideal base to explore the region for a couple of days.
Check our website www.dekloof.co.za for specials and offers available
De Kloof Luxury Estate ***** Boutique hotel – Villa – restaurant & spa

20 jaar
Gemsbok
Reisarchitecten
De mooiste reizen
bouw je samen
Écht maatwerk
wij brengen u naar de meest
bijzondere plekjes
Onbezorgd op reis
we ontzorgen door u alles uit
handen te nemen
Creatieve routes
we gebruiken gebaande én
ongebaande paden
Routeboek op maat
u krijgt van ons gedetailleerde
informatie over de route
Aandacht voor detail
uw reis is tot in de puntjes
geregeld
Iets te vieren
wij zorgen voor een leuke
verrassing onderweg
Mail of bel met
Ellen van Zandwijk of
Saskia Reinders
Gemsbok Reizen Uilecotenweg 47
5324 JT Ammerzoden
073 – 599 7283
info@gemsbok.nl
www.gemsbok.nl
Zuid-Afrika – Namibië – Botswana – Vic Falls – Zambia – Zimbabwe – Malawi – Mozambique – Madagaskar – Mauritius – Tanzania

Rwanda
Het land van de duizend meren, duizend heuvels en gorilla’s in de mist.
In het Virunga Volcanoes National Park leven zij,
dankzij Dian Fossey in relatieve vrede.

NIEMAND HIELD MEER
VAN GORILLA’S
Naar het graf van Dian Fossey
Dian Fossey leefde vanaf 1967 tussen de uitgedoofde vulkanen in Rwanda en de met
uitsterven bedreigde berggorilla’s. De enthousiaste onderzoekster veranderde in een
fanatiek beschermster van de mensapen. Op 25 december 1985 werd ze vermoord.
Mark Lieffers maakt een tracking naar de resten van haar kamp Karisoke en haar graf,
naast haar dierbare gorilla’s
Tekst en foto’s: Mark Lieffers

Ranger François bij Dian Fossey Cabin site
Houten skelet kookruimte van Karisoke
Bloemetjes voor Dian Fossey
Op weg naar Volcanoes National Park
‘Jullie hebben geluk’, zegt Bernice, de ranger die de groepen
indeelt bij het hoofdkwartier van Volcanoes National Park. ‘François
begeleidt jullie tocht, hij is al dertig jaar ranger én hij heeft als
porter voor Dian Fossey gewerkt.’
Tevreden gorilla’s
We lopen over paden afgebakend met vulkaanstenen, door
akkertjes vol met margietachtige bloemen, uien en aardappelen,
naar de grens van het natuurreservaat, waar Karisoke Research
Center ligt. François werkte hier al in 1980, toen hij 23 was. Ik vraag
hem of het bos sindsdien veranderd is. ‘Doordat de koeien weg zijn,
is het nu veel groener. Dian jaagde ze het bos uit want ze graasden
de eetbare vegetatie weg uit het leefgebied van de gorilla’s en hun
eigenaren kapten illegaal hout.’
Terwijl we glibberen over modderpaadjes en door modderpoeltjes
vol hoefafdrukken van Kaapse buffels, vertelt hij trots over
gorillagewoonten. Hij laat zien hoe ze stekelige bladeren plukken
en oprollen tot een bolletje om ze te eten zonder geprikt te
worden, hapt dan zelf het pakketje weg en doet vervolgens een
perfecte imitatie van het geluid van een tevreden grommende
gorilla. Mijn reisgenoten, twee Australische zestigers en onze
Rwandese porters, Joyce en Gentil, lachen enthousiast.
Het pad gaat geleidelijk omhoog. Het is niet heel steil, in
tegenstelling tot gisteren, toen ik een gorillatracking maakte naar
een fantastische familiegroep van meer dan twintig dieren, hoog
op een vulkaanhelling. Onverstoord door onze aanwezigheid, aten
en speelden de prachtige gorilla’s ontspannen tussen de dichte
struiken en open plekken.
Door modder en bos
Zonder Dian Fossey waren berggorilla’s nu zeker uitgestorven
geweest. Zwaar bedreigd door het stropen voor dierlijke
souvenirs en vlees en door leefgebied-verlies voor de landbouw
in dichtbevolkt Rwanda, waren er eind jaren zeventig nog maar
250 dieren over. Dankzij de aandacht die Fossey onder andere via
National Geographic genereerde voor de gorilla’s en doordat zij

In Volcanoes National Park
Digit was Dian’s favoriete gorilla
begon met beschermingsmaatregelen, leven er nu ongeveer 1.000
dieren in het grensgebied van Rwanda, Congo en Oeganda.
De lange houten wandelstok, gegraveerd met gorillafiguren,
die ik gisteren voor die tracking kocht van de porter die het
kunstwerkje maakte, is ook nu erg handig als we door beekjes en
doorweekte ondiepe poeltjes lopen. Joyce helpt de Australiërs
bij drassige plekken om van kei naar droge kei te springen om de
zuigende modder te ontwijken. Maar regelmatig wint de natuur
en zakken we tot onze enkels in de blubber. Gelukkig is het niet
koud tussen de lobelia- en hageniaplanten en de enorme bomen
met mosbaarden. Gentil plukt kleine gele bloemetjes. ‘Voor jullie,
voor bij het graf’, zegt hij. Na zo’n twee uur lopen en zeshonderd
meter klimmen, komen we bij een groot open terrein met enorme
vulkanen op de achtergrond.
Digit en de heks
‘Welkom in Karisoke’, zegt François. Hier, op 3.000 meter vochtige
hoogte, leefde Dian Fossey jarenlang met haar hond Cindy en
haar medewerkers. Dagelijks ging ze op pad om gorillagedrag
wetenschappelijk te documenteren voor haar onderzoek, iets
wat nog nooit gedaan was. Geleidelijk wenden de apen aan haar
aanwezigheid en kon ze steeds dichter bij hen komen. Ze leerde
individuele dieren onderscheiden en gaf ze namen zoals Uncle Bert,
Macho en Bach. In 1969 raakte het jonge gorillamannetje Peanuts
Dian’s hand aan: de eerste keer dat een wilde berggorilla fysiek
contact maakte met een mens.
Digit, door Fossey zo genoemd omdat hij een vingerkootje miste,
werd Dian’s favoriete gorilla. Haar boek Gorillas in the Mist geeft
een prachtig persoonlijk geschreven beeld van haar omgang met
de gorilla’s en haar wetenschappelijke onderzoek. De liefde voor
Digit en zijn soortgenoten straalt ervan af. ‘She loved gorillas more
than people’, vertelt François. ‘Vooral in 1980 en 1981, toen ik hier
begon, werkte ik veel voor Dian. Ze was gefocust, niet gek.’ Dat
laatste werd door haar tegenstanders gezegd, nadat op 1 januari
1978 het lichaam van Digit was gevonden. Hij was door stropers
vermoord terwijl hij zijn gorillafamilie verdedigde. Zijn hoofd en »

handen waren afgehakt om verkocht te worden als souvenirs – wat
toen gebruikelijk was. Digit’s dood was een keerpunt voor Dian: van
onderzoek ging haar focus naar rigoureuze gorillabescherming. Ze
organiseerde antistroperspatrouilles, waarbij soms agressief tegen
mogelijke stropers werd opgetreden en droeg angstaanjagende
maskers om het bijgeloof te voeden dat zij een heks was, om
zo gevaarlijke mensen en grazende koeien weg te houden uit
gorillagebied.
Nyiramachabelli
Schuin in de grond hangende groene bordjes geven aan waar
Karisoke’s gebouwen stonden. Het kamp is in 1994 compleet
vernietigd door de moorddadige Interahamwe-milities, die via
het natuurreservaat naar Zaïre vluchtten nadat zij de Rwandese
genocide hadden aangevoerd.
We lopen tussen stenen funderingen, een verweerde kachelpijp en
een verroeste kapotte stoof. Naast het voormalige volleybalveld
staat het overwoekerde houten skelet van de kookruimte. De
bamboe die Dian plantte als voedsel voor de apen die ze verzorgde,
staat er nog steeds. Die is niet kapot te krijgen!
Bij de lege plek met het bordje Dian Fossey’s Cabin staan we
stil. Hier is ze met Kerstmis 1985 dood aangetroffen. De daders,
vermoedelijk stropers of de houtskoolmaffia uit de regio die grof
geld verdiende door het bos te kappen voor kostbaar brandhout,
zijn nooit gevonden.
Achter Dian’s cabin zien we een lage, groenovergroeide
afbakening. Hier liggen de gorilla’s begraven waar zij mee gewerkt
heeft en waar ze zo van hield.
Op eenvoudige verweerde bordjes, sommigen van de paaltjes
gevallen, staan hun namen. Ik herken de liefdevolle moeder
Effie, machtige silverback Titus, baby Kweli en andere gorilla’s uit
Dian’s boek. En Digit natuurlijk. Dian Fossey ligt direct naast haar
favoriete gorilla. Een indrukwekkend mooi en simpel graf, met haar
Rwandese bijnaam Nyiramachabelli, “de vrouw die alleen op de
berg woont” en de ontroerende tekst for you are home where you
belong. Het is zo stil dat ik het klappen van de vleugels van twee »

Hier stond ooit Dian’s huisje
Dian Fossey’s bureau bij Gorilla Fund
De begraafplaats van Dian en haar gorilla’s

QuickFACTS
In gedachten bij Dian en Digit
Berggorilla’s leven alleen in het Virungagebergte, verdeeld
over Rwanda, Oeganda en Congo en in Bwindi Impenetrable
National Park in Oeganda. Deze ondersoort van de gorilla is
pas in 1902 ontdekt. Ze hebben een dikkere en langere vacht
dan de laaglandgorilla’s, die wij kennen uit dierentuinen.
Hierdoor kunnen ze in de koude en vochtige bergen leven,
op hoogtes van 2.200 tot 4.000 meter.
Ze leven in familiegroepen, geleid door een dominant
mannetje, de silverback. Mannetjes groeien gemiddeld
tot 170 centimeter en wegen tot 190 kilo, vrouwtjes 130
centimeter en 100 kilo. 98 Procent van het berggorilla-DNA
is gelijk aan ons DNA. Het neuspatroon van elke berggorilla
is uniek en wordt gebruikt voor individuele identificatie. In
tegensteling tot sommige verhalen zijn berggorilla’s niet
agressief. Het zijn juist “gentle giants”.
Lobelia, hagenia en mosbegroeide bomen
kraaien hoog in de lucht hoor. Samen met de dragers plukken we
respectvol takjes en blaadjes weg bij de gorillagraven. Ik verdeel
Gentil’s bloemen tussen Dian, Digit en de andere gorillagraven.
François leunt tegen een boom en kijkt toe. Een vriendelijke knik
met zijn hoofd, en een glimlach. Dit was en is ook zijn terrein en
ook een groot deel van zijn leven. Ik moet een paar keer slikken.
Het doet me veel, nu hier te staan bij de vrouw die er eigenhandig
voor heeft gezorgd dat berggorilla’s niet uitgestorven zijn. En bij
haar dieren, die zij als familie koesterde en die ons zoveel geleerd
hebben over hun soort. ‘Thank you, Dian’, zeg ik zachtjes tussen
de resten van haar kamp, de graven en de dichtbegroeide groene
berghellingen. ˙
Na de gewelddadige
dood van haar favoriete
gorilla Digit richtte
Dian Fossey The Digit
Fund op, bedoeld om
geld in te zamelen en
steun te krijgen voor
berggorillabescherming.
Na haar dood werd
de naam veranderd
in Dian Fossey Gorilla
Fund International.
Formeel gevestigd in de
Verenigde Staten, wordt
vanuit Rwanda hard
gewerkt aan onderzoek
en bescherming
van berggorilla’s en
hun ecosysteem.
Verbetering van de
leefomstandigheden
van de lokale
gemeenschappen en samenwerking met de plaatselijke
bevolking zijn daar een belangrijk onderdeel van. Het
kantoor in Musanze (Rwanda), dichtbij Volcanoes National
Park, heeft een informatiecentrum over de gorilla’s. Ook
staat daar het bureau van Dian Fossey, precies zoals zij
daaraan werkte in haar cabin in Karisoke Research Centre.
Meer informatie op www.gorillafund.org.
Haar boek Gorilla’s in de mist beschrijft haar jaren tussen de
gorilla’s.
Zelf een tracking doen naar het graf van
Dian Fossey of de berggorilla’s?
Trackings worden georganiseerd vanuit het hoofdkwartier
van Volcanoes National Park. Vooraf reserveren is een must,
want er zijn beperkingen in groepsgrootte. Een gorillapermit
kost USD 1.500; een permit voor de tracking naar Karisoke
Research Centre kost USD 75.

T anzania
Het eerste land in Afrika dat de grenzen weer openstelde
voor reizigers uit het buitenland. Gidsen en lodge eigenaren
wachten om hun gasten weer – op een veilige manier en met
passie – te laten genieten van de ongelooflijke natuur en de
wilde dieren.

Karibu sana
je bent meer dan welkom
Tanzania is het eerste Afrikaanse land dat de grenzen weer openstelt.
Of de keuze voor de economie een verstandige keuze is, zal alleen de
toekomst leren. Zeker is dat lodges, guesthouses en gidsen niet
kunnen wachten om je weer te verwelkomen in het in hun ogen
mooiste en meest authentieke safariland ter wereld. We nemen in
vogelvlucht een kijkje in de nationale parken, van A tot Z.
Tekst Marjolein Westerterp

Arusha NP
Op slechts een halfuurtje rijden van Arusha ligt dit kleine juweeltje,
dat te vaak wordt overgeslagen. Het park, met beboste bergen,
groene valleien, meertjes en open savannes, straalt stille vrede
uit. Als de wolken het willen heb je uitzicht op Mount Meru (4566
meter hoog) en de Kilimanjaro. Het is de beste plek om de colobus
apen te zien.
Burighi-Chato NP
Het vierde grootste National Park in Tanzania. Het strekt zich uit
van Lake Victoria in het oosten naar de grens met Rwanda in het
westen. Het park is vooral geliefd om de meren en de beste plek
om de zeldzame sitatunga antiloop en de schoenbekooievaar te
spotten. Naast de Big Five vind je hier ook de zeldzame roan- en
sabelantilopen. De twee regenperiodes zijn in november/december
en maart/april.
Gombe NP
Dit park aan Lake Tanganyika is vooral bekend om de chimpansees
die hier door de fameuze dr. Jane Goodall vanaf 1960 werden
bestudeerd.
Katavi NP
Dit afgelegen park – vernoemd naar de legendarische jager
Katabi, wiens geest nog altijd in een tamarindeboom bij het meer
huist – is een must voor liefhebbers. Alleen toegankelijk in de
droge maanden van juli tot oktober. Men zegt dat Katavi een van
die plekken is die niet zijn veranderd sinds de eerste Europese
ontdekkingsreizigers voet aan land zetten. Wat zie je: enorme
kuddes olifanten en buffels, nijlpaarden en krokodillen, leeuwen en
hyena’s.
Kigosi NP
Pas in 2019 uitgeroepen tot National Park en Ramsar site en
onderdeel van het grootste wetlandssysteem in Oost-Afrika.
Zeven rivieren die uiteindelijk uitmonden in Lake Tanganyika
stromen door dit gebied. Hier heb je de grootste kans om de
schoenbekooievaar te zien. Naast talloze andere dieren die
zich ophouden tussen de papyruseilanden en de met palmen
omzoomde oevers.
Kilimanjaro NP
Wat kunnen we nog zeggen over de hoogste berg van Afrika
(5895meter) die op de besneeuwde top (Uhuru Point) de mooiste
zonsopkomst biedt. Maar zoals een wijs gezegde luidt: halverwege
de berg is het uitzicht ook al mooi. »

Kitulo NP
Het groene Kitulo plateau (2600 m) wordt door de lokale bewoners
de tuin van God genoemd. Omdat er hier tussen december en april,
net als bijvoorbeeld in Zuid-Afrika, een ongekend bloementapijt
te bewonderen is. Hier gaat het om het eren van het kleine –
bloemen, vogels, insecten – die een verblijf tot een grootse
ervaring maken.
Lake Manyara NP
Dit bijzondere park ligt aan de westelijke rand van de Rift Valley
en op de weg naar de Ngororongoro Crater en Tarangire NP. In
dit niet eens zo grote park vind je maar liefst vijf verschillende
habitats, ofwel je ziet alle safarilandschappen in één game drive …
Van tropische jungle tot droge acacia’s. In het zuiden van het park
zijn heetwaterbronnen en in de drogere gedeelten reusachtige
baobabs. Naast de Big Five vind je hier de grootste groepen
bavianen. Douglas Hamiltons boek Among the Elephants is hier
geschreven. Het park is ook beroemd vanwege de miljoenen
flamingo’s.
Mahale Mountains NP
Sommigen zeggen dat dit een van de meest sensationele
reisbestemmingen ter wereld is. Dat moet ieder voor zich bepalen.
Maar wat maakt Mahale zo bijzonder? De ligging aan Lake
Tanganyika met de tropische vissen, de beboste berghellingen
en de aanwezigheid van ongeveer duizend chimpansees. De
zogenoemde M-groep is te bezoeken. In Ujiji staat het Dr.
Livingstone Monument. Je weet het nog? 27 oktober 1871, aan
de oevers van Lake Tanganyika toen ontdekkingsreiziger Stanley
eindelijk David Livingstone ontmoette en hem aansprak met de
woorden: Dr. Livingstone I presume?
Mikumi NP
Vooral de Mkata vlaktes in het noorden van dit park vormen de
grootste attractie gezien de grote groepen wilde dieren.
Mkomazi NP
Dit park grenst aan het Tsavo National Park. Dit park is vooral
bekend om de wilde honden, de grote baobabs en zwarte
neushoorns. Ook de girafantilope, de gerenuk kun je hier zien. Tony
Fitzjohn is de onvermoeibare motor achter de herintroductie van
met uitsterven bedreigde dieren in het park.
Nyerere NP
Dit park was voorheen onderdeel van het Selous Game Reserve.
Wild, afgelegen, een bestemming voor de liefhebber van een echte
safari. Met een overvloed aan wildlife. Off-track game drives zijn
hier toegestaan, om zoveel mogelijk ‘wat je op televisie ziet’ te »

enadrukken. De Rufiji-rivier die door het noordelijke deel van het
park stroomt is in de droge tijd als een magneet voor dieren die er
hun dorst komen lessen. Niet al te ver van Dar es Salaam.
Ruaha NP
Dit park is het tweede grootste van Tanzania met de Great
Ruaha-rivier die langs de zuidoostgrens stroomt. De enige (bijna)
constante bron van water. Men zegt: dit is het Afrika zoals het was
en zoals het altijd zou moeten zijn. Met niet alleen de Big Five,
maar ook roan- en sabelantilopen en cheeta’s en wilde honden. Kijk
naar de sterren en adem de frisse lucht in, verwonder je over de
donderbuien en windstoten die het land ook kunnen teisteren.
Rubondo Island NP
Een tropisch en onbewoond eiland aan de westkant van Lake
Victoria. Maagdelijker kun je het niet treffen, toch? Je vindt hier
tussen de papyrus de sitatunga, maar natuurlijk ook nijlpaarden
en krokodillen. En vogels, veel vogels. In de bossen leven apen,
genets, civetkatten, boszwijnen en… chimpansees die je kunt
bezoeken. Ook kun je er een hengeltje uitgooien.
Saadani NP
Dit is het enige park in Oost-Afrika waar je het ene moment een
game drive kunt maken en het volgende met je voeten in het
warme water van de Indische Oceaan loopt. Breng ook een bezoek
aan het Sadaani vissersdorp en Caravan serai, een museum in
Bagamoya, ooit het startpunt van slaventransporten naar de
binnenlanden.
Sanaane Island NP
Vlakbij de stad Mwanza ligt in het Lake Victoria dit bijzondere
nationale park. Het is het enige nationale park dat niet groter is
dan een gemiddelde stad. Het redelijk ongevaarlijke wild dat je er
ontmoet is gewend aan mensen en laat zich goed fotograferen.
In een afgescheiden rotsachtig gebied leven twee leeuwen die als
weesjes naar het eiland zijn gebracht.
Serengeti NP
Dit majestueuze park wordt ook wel de moeder der parken
genoemd. De naam betekent eindeloze vlaktes in het Swahili.
Het park figureert in talloze documentaires en films over Afrika.
Hier bekruipt, nee bespringt en overweldigt het Afrikagevoel je.
Hemingway zei ooit: Ik ben in Afrika nog nooit opgestaan met een
rotgevoel. Ik was altijd gelukkig. In de Serengeti kun je misschien
getuige zijn van de grote migratie waarbij meer dan een miljoen
wildebeesten en zebra’s zich verplaatsen op zoek naar vers gras
waarbij ze onverschrokken rivieren vol wachtende krokodillen
oversteken. Natuurlijk op de voet gevolgd door de grote katten. »

In de Serengeti voel je je als mens zo nietig als maar kan zijn. Kijk
eens naar deze film: https://youtu.be/sKafQbM0J_8 voor het
gevoel.
Tarangire NP
Dit park wordt ook wel de Masaai-steppe of zuidelijk Masaailand
genoemd. Je vindt er verlaten zandwegen, baobabs, rivieren met
drinkende olifanten… De hoeveelheid en verschillende aanwezige
dieren op een dergelijk oppervlak wordt alleen geëvenaard door de
Ngorongoro Crater. Het is er dus kortom fantastisch.
Udzungwa Mountains NP
Hier vind je het oudste regenwoud in Afrika en een van de oudste
ter wereld zelfs. Dit brengt meteen een zeer bijzonder planten- en
dierenrijk met zich mee. Watervallen die van de rotsen klateren. En
er leeft – alleen hier – de zeldzame Sanje Mangabey aap die in 1979
werd ontdekt en de Iringa Rode Colobus aap.
Ugalla River NP
De gelijknamige rivier meandert rustig door een vergeten wereld
vol wildleven, naast de Big Five de grootste aantallen roan- en
sabelantilopen van Tanzania. Maar ook de schoenbekooievaar, de
sitatunga antiloop. En de grootste krokodillen die ooit in Afrika
aangetroffen zijn, die vind je hier. ˙
QuickFACTS
Boek in deze nog onzekere
coronatijden via een
touroperator.
Zij zijn het beste op
de hoogte van de
mogelijkheden.
Kijk voor meer
informatie op
www.tanzaniaparks.go.tv
Om te onderstrepen wat er
voor prachtige momenten,
landschappen en vooral
mensen op je wachten;
kijk naar deze (en eerdere)
aflevering van Serengeti
Live. Je wordt niet
teleurgesteld en krijgt daarnaast een kijkje in het belang van
het terugkeren van toeristen naar Tanzania.
https://youtu.be/XLFEfpaEHTo

Ontdek Zuid-Afrika op eigen tempo
Droom je van een vakantie naar Zuid-Afrika, maar kies je liever niet voor een strak geplande
rondreis? Homes of Africa verhuurt vakantiehuizen op een centrale plek in Zuid-Afrika: Vanaf
één comfortabele plek dé hotspots van het land ontdekken!
Zie je jezelf al giraffen spotten vanuit het zwembad?
Rijden over de Panoramaroute of op safari door het
Krugerpark? Recent gebouwd, van Nederlandse
eigenaren, gelegen op een eigen wildreservaat.
Heerlijker kan bijna niet. De huizen van Homes of Africa
bieden comfort en luxe op een unieke en veilige plek.
Centraal gelegen in Zuid-Afrika en daarmee dé
perfecte uitvalsbasis voor een (familie) vakantie naar
dit avontuurlijke en verrassende land.
UNIEK GELEGEN
Homes of Africa wordt gerund door Nederlanders en
verhuurt betaalbare vakantiehuizen. De huizen zijn
gelegen vlakbij het dorp Hoedspruit, aan de rand van
het Krugerpark en vlakbij de Blyde River Canyon. De
directe omgeving biedt talloze safarimogelijkheden,
activiteiten voor jong en oud en fantastische
restaurants. Bovendien vlieg je vanuit Hoedspruit
rechtstreeks op Kaapstad en kun je jullie vakantie
combineren met een bezoek aan deze wereldstad.
Meer weten? Kijk op www.homesofafrica.nl

142
Colofon
OOG VOOR AFRIKA
is een uitgave van MW media en TekstBeeld/haarlem
Uitgever en hoofdredactie
Marjolein Westerterp
M. info@mw-media.nl
T. +31 (0)6 404 161 88
I. www.oogvoorafrika.nl
Fotografie
Peter Boshuijzen
TekstBeeld/haarlem
M. tekstbeeld@upcmail.nl
T. +31 (0)6 408 760 06
I. www.oogvoorafrika.nl
Acquisitie en advertentiemarketing
Marjolein Westerterp
M. marjoleinwesterterp@gmail.com
T. +31 (0)6 404 161 88
Medewerkers, met dank aan
Ron van der A, Niels Bakker, Leoné de Beer, Marjan
Borsjes, Chris Frieswijk, Wim van Ginkel, Mariëtte
de Haan, Gijs Hardeman, Wim Helleman, Jos
van Krimpen, Rian Lanenga, Mark Lieffers, Kim
McLeod, Annette Nobuntu Mul, Theo Nitrauw,
Sankale Ole Ntutu, Nick Platje, Shutterstock –
www.shutterstock.com, Ellemijn Streuer, Pardon
Taguzu, Frank Tjepkema, Nathalie Velida, Whimsical
Collection, Nick van der Wiel, ZealOntwerp
Nieuws- en persberichten
info@mw-media.nl
Drukkerij
Veldhuis Media BV
Kanaaldijk Oostzijde 3
8102 HL Raalte
www.veldhuismedia.nl
Distributie losse verkoop
Betapress BV
Burgemeester Krollaan 14
5126 PT Gilze
www.betapress.nl
Abonnementenservice
3 edities voor € 15,- (een voordeel van € 5,85),
kan per nummer ingaan.
Digitaal abonnement 3 nummers voor € 10,-.
Prijswijzigingen voorbehouden.
Opgave en vragen over abonnementen:
Abonnementenland
Postbus 20
1910 AA Uitgeest
NL: +31 (0)251 257 924
(tijdens werkdagen van 9.00 - 17.00 uur)
What’s app: 06 46 55 80 54
Site: www.bladenbox.nl voor abonneren of
www.aboland.nl voor adreswijzigingen en
opzeggingen. Abonnementenland is ook bereikbaar
via Twitter. Stuur uw tweet naar: @Aboland_klanten
Opgave en vragen over abonnementen BE:
Abonnementenland
Ambachtenlaan 21 Unit 2A
3001 Heverlee
Tel. +32 (0)28 08 55 23
Fax +32 (0)28 08 70 05
Site: www.bladenbox.be voor abonneren of
www.aboland.be voor adreswijzigingen en
opzeggingen.
Kijk ook voor alle informatie en contact over uw
abonnement op
https://www.oogvoorafrika.nl/abonnee-service/
Beëindigen abonnement:
Opzeggingen dienen 4 weken voor afloop van de
abonnementsperiode in ons bezit te zijn. Na drie
edities gaat uw kennismakingsabonnement over in
een vast abonnement. U betaalt dan € 17,95 voor
drie edities. Opzeggen doet u schriftelijk, minimaal
4 weken voor beëindiging van de termijn bij
Abonnementenland. U kunt ook gebruikmaken van
de Abonneeservice op onze website
www.oogvoorafrika.nl
Social media
Volg ons op Facebook.com/OOGVOORAFRIKA,
Twitter@OOGVOORAFRIKA en
www.oogvoorafrika.nl
Adverteerders
Aaldering Vineyards & Wines – Luxury Lodges –
www.aaldering.co.za
AfriCamps – www.africamps.com
African Touch – www.african-touch.nl
Afrikaya Tours – www.afrikayatours.com
BMS-Travellers – www.bms-travellers.nl
De Kloof Luxury Lodge – www.dekloof.co.za
Gemsbok Reisadviseurs – www.gemsbok.nl
GoAfrica – www.goafrica.nl
Going Africa Safaris – www.goingafrica.com
Homes of Africa – www.homesofafrica.nl
ISVW/Ubuntu Society – www.isvw.nl/ubuntu
Jambo safari Club – www.jambo.nl
Radisson Safari Hotel Hoedspruit –
www.lowland-group.com
South African Tourism - www.southafrica.net
Copyright Notice & Auteursrecht voorbehoud
© 2020– MW media, Nederland. Niets uit deze uitgave mag
geheel of gedeeltelijk worden verveelvoudigd, opgeslagen in
een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar worden
gemaakt, op welke wijze dan ook, zonder schriftelijke
toestemming van de uitgever.
Prijswijzigingen voorbehouden.

Zin in Afrika,
zin in Tanzania,
zin in de zon
in je hart?
Koop de digitale OOG VOOR AFRIKA Tanzania special
hier
https://joom.ag/Um5C
of via https://www.oogvoorafrika.nl/webshop/

ONTDEK DE MOOISTE
VERBORGEN
PLEKKEN IN ZUID-AFRIKA!
Overdag verken je de
indrukwekkende geschiedenis
van Mapungubwe, ‘s avonds
geniet je van een heerlijke
bush-braai onder een hemel
vol met sterren
Ontdek meer op
southafrica.net
#Ontmoetzuidafrika
Inspirierende Vielfalt