H.264 wspieranego przez Microsoft. Format H.264 nie jest w pełnibezpłatny i nie znajduje poparcia Google. W tabeli pominiętezostały formaty, które mogą być odtwarzane przez przeglądarkipo zainstalowaniu wtyczek (np. WebM w Internet 9, lub H.264w Chrome).Rozwiązaniem problemu braku jednolitych kodeków dla wideoi audio jest przygotowywanie plików wideo i audio w formatachwspieranych przez przeglądarki. Trzeba skonstatować, żeHTML5 nie ułatwia producentom procesu przygotowania wideoi audio. Natomiast upraszcza użytkownikom końcowym korzystanieze stron utworzonych w HTML5 zawierających wideo lubaudio, ponieważ HTML5, bez względu na urządzenie dostępowejest dla nich transparentny pod warunkiem, że zostaną uprzedniozrobione wersje plików wideo/audio i podane jako wartości atrybutówsource (rys. 3) tagu video i/lub audio.Grafika rastrowaTag canvas definiuje kontener grafiki – jest to prostokątny obszargrafiki rastrowej, w którym można rysować za pomocą JavaScript.Funkcjonalność oferowana przez canvas:• rysowanie prostokątów i ścieżek (linie, łuki, krzywe Beziera lubkrzywe drugiego stopnia),• wypełnianie figur kolorem (przezroczystość), wzorem lub gradientem(liniowym lub radialnym),• rysowanie napisów (lider),• przekształcenia (przesuwanie, skalowanie, obracanie, przekrzywianieitp.),• osadzanie obrazów rastrowych (PNG, JPEG, GIF),• cieniowanie,• style kompozycji określające, jak nowe treści są rysowane naistniejących składnikach canvas.Typowe zastosowania canvas:♦ grafy i wykresy,♦ gry,♦ aplikacje.Tag canvas wprowadza wiele możliwości, wymaga jednakprogramowania w JScript i dla edukatorów, aby mogli bezpośredniowykorzystywać ten silnik animacji jest trudny, użytkownikmusi operować na zbyt niskim poziomie technicznym, aby osiągaćefekty. Powstające biblioteki JSscript, np. LiquidCanvas czyRgraph, w ramach modelu DOM ułatwiają pracę, dają już gotowefunkcje rysowania, animowania grafiki i inne funkcje. Przykłademjeszcze jednej biblioteki jest slider.js. Jest to biblioteka jQuery,wykorzystująca style CSS Transition i tag canvas, przy pomocyktórej budowane są bardzo popularne obecnie „slajdery” – silnikido przeglądania obrazów/slajdów i nawigacji po nich. Przykład„slajdera” przedstawia rys. 6. Slidery służące do prezentowaniakolejnych obrazów, treści mają dostępne elementy nawigacji, takiejak wybór pozycji lub przyciski next/prev, przycisk pause orazbardzo pożyteczny hot spot – link do realizacji skoku na zewnątrz„slajdera”. Ten prosty stosunkowo silnik może być bardzo użytecznydla celów przekazywania treści szkoleniowych. Na przykładkolejne odsłony (slajdy) „slajdera” prezentują podstawowetreści, zaś ich rozszerzenie lub pomoce wykonywane mogą byćpoprzez skoki na zewnątrz. Przykłady „slajderów” i w różny sposóbzrealizowanych dla nich elementów interaktywnych przedstawiająrys. 7 i 8.„Slajdery” są analogiem interaktywnych wideo, np. nagranychz prezentacji Power Point i opatrzonych napisami i interaktywnymielementami Flasha lub XML z JScriptem (w zależności odużytych narzędzi produkcyjnych). Mają tę przewagę, że są transplatformowe,trans-przeglądarkowe.44Rys. 6. Przykład „slajdera” w momencie wykonywania przejścia miedzyslajdami (według CSS Transitions). Strzałki oznaczone przez „1”wskazują elementy nawigacji, strzałka na górze wskazuje link skokudo zewnętrznego URL [12]Fig. 6. Slider in the moment of the transition between slides (by CSSTransitions). Arrows marked by “1” indicates the navigation items,the arrow on the top indicates the link of the jump to an external URLRys. 7. Slider z naniesionym tekstem na grafikę, z przyciskami nawigacjii pauzy [12]Fig. 7. Slider with text to graphics, the navigation buttons and presspauseRys. 8. Przykład „slajdera” z zaznaczonymi elementami interaktywnymi,w tym menu (z lewej strony) [12]Fig. 8. Slider with marked interactive elements such as menu (left side)<strong>Elektronika</strong> 4/<strong>2012</strong>
Canvas może wprowadzić prawdziwą rewolucję w świecietechnologii WWW. Pozwala tworzyć interaktywne aplikacje, któremogą z powodzeniem konkurować z odpowiednikami desktopowymi.Inne innowacyjne elementy HTML5Oprócz tagów video, audio i canvas wspierających interaktywnemultimedia istnieją w HTML5 i związanej z nim specyfikacji CSS3oraz w rekomendowanych w specyfikacji HTML5 technologiach,inne innowacyjne elementy, które umożliwią opracowywanie m.in.nowoczesnych narzędzi autorskich dla tworzenia treści w pełniwykorzystujących możliwości HTML5.HTML5 i rekomendowane w nim technologie:● Web Storage – możliwość zapamiętywania przez przeglądarkędużej ilości danych w czasie sesji lub między sesjami,● Indexed Databases – zdefiniowany interfejs API (w modeluJScript DOM) do baz danych, zapewnia obsługę baz danychprzez przeglądarkę,● Drag&Drop – specyfikacja HTML5 definiuje mechanizm przesuwaniai upuszczania elementów na stronie w wyniku zdarzeńna obiekcie (kliknięcie, najechanie myszy),● Web Workers – specyfikacja HTML5 definiuje interfejs programistycznydla przeglądarki umożliwiającej wielowątkowewykonywanie skryptów JScript (np. naliczania w tle statystykz testów),● Cors (Cross-origin resource sharing) – umożliwia dostępz przeglądarki do zasobów zlokalizowanych w różnych URL,nie tylko z lokalizacji strony,● Data URI – umożliwia (w kodzie html strony lub css) przekazaniedo przeglądarki krótkich zawartości binarnych bezpośredniona stronie (szybciej), a nie poprzez żądanie protokołu httpzawierające adres zasobu binarnego (dla wielu krótkich plikówlepiej, w celu przyspieszenia, ich zawartość podawać w kodziestrony).CSS3Rys. 9. Stopień wsparcia przez przeglądarki WWW elementów HTML5użytecznych dla tworzenia i udostępniania interaktywnych treściszkoleniowych (źródło własne, na podstawie [10])Fig. 9. The support degree by the web browser of HTML5 elementsuseful for creating and sharing interactive training content● Media Queries – umożliwia odpytanie przeglądarki o parametryurządzenia, na którym działa, i w wyniku odpowiedzi dostosowaniestylu przekazywanych na stronie treści;● Transition – określa sposób przejścia miedzy między kolejnymigrafikami (slajdami);● Transform (2D i 3D) – pozwala określić sposób przekształcaniaobiektu graficznego w dwóch lub trzech wymiarach;● @font-face – umożliwia zdefiniowanie lokalizacji czcionki dościągnięcia w sytuacji jej nieobecności (np. symboli matematycznych).Warto zwrócić uwagę na te elementy HTML5 (Indexed Databases,Web Storage, Web Workers), które mogą mieć zastosowaniew pracy z elektronicznym kursem w trybie offline, bez połączeniaz Internetem lub na element Cors, umożliwiający np. pobieranieróżnych elementów elektronicznego kursu z repozytoriów w różnychlokalizacjach oraz na elementy (Media Queries,@font-face)dające możliwości dostosowania, niezauważalnego dla użytkownika,stylu stron (treści) do charakterystyki urządzenia.Rysunek 9 przedstawia stopień wsparcia HTML5, z zaznaczeniemelementów szczególnie użytecznych do tworzenia interaktywnychtreści, ich dystrybucji oraz dostępności i atrakcyjności dlaużytkownika. Zwraca uwagę niski stopień implementacji innowacyjnychelementów HTML5 w przeglądarkach IE w wersjach poniżej9. Dopiero od wersji 9 IE MS oficjalnie wspiera HTML5.Wszystkie zaprezentowane elementy mają względną wadę– są trudne w bezpośrednim użyciu dla twórców treści szkoleniowych,którzy na ogół nie są programistami. Dydaktycy medialnii autorzy treści muszą poczekać na narzędzia autorskie opartena standardzie HTML5, produkujące treści zapisane w formach(np. obiekty SCORM, wideo, audio) dostosowanych zarówno doróżnorodnych urządzeń mobilnych i ich systemów operacyjnych,jak i komputerów stacjonarnych z systemami Windows i OS. Zaczynająjuż takie środowiska edycyjne powstawać. Na przykładAdobe opracowuje technologię Edge tworzenia interaktywnychtreści w HTML5 na urządzenia mobilne, zaprzestając rozwoju odtwarzaczyFlasha dla tych urządzeń. Innym przykładem jest seriaproduktów Claro, zgodnych ze standardem e-learningu SCORM20<strong>04</strong> i AICC, umożliwiających tworzenie treści interaktywnych,opartych na możliwościach HTML5 dla komputerów stacjonarnychi urządzeń mobilnych.PodsumowanieW dyskusji, czy HTML5 jest zabójcą Flasha i czy rozpoczął siępoczątek końca Flasha wraz z początkiem HTML5, można powiedzieć,że tak – rozpoczął się bardzo powolny schyłek Flasha,który potrwa wiele lat dopóty, dopóki:– nie wejdą na rynek i nie upowszechnią się narzędzia tworząceinteraktywne, multimedialne treści w HTML5, dziś na rynku sądopiero pierwsze ich początki,– nie wejdzie na rynek produkcji kontentu pokolenie ludzi niemających doświadczeń we Flash, zdobywających na starciedoświadczenie w HTML5,– nie zostaną „przestawieni” na tory nowej technologii HTML5i nowych narzędzi ludzie, którzy latami pracowali we Flash,– nie zostaną wycofane, z powodu procesu starzenia się technologicznego,zasoby z udziałem Flash,– Adobe nie wypuści narzędzi opartych na HTML5 (nowe wersjeEdge?), umożliwiających tworzenie nowych treści w HTML5na komputery stacjonarne oraz konwertujące istniejące treścioparte na Flash na standard HTML5.HTML5 jest transparentny dla większości użytkowników końcowych.Odbiorcy treści szkoleniowych – pracownicy, studenci,uczniowie będą mogli bezproblemowo pobierać ze swoich urządzeńmobilnych treści zawierające interaktywne wideo, czy tow wyniku zastosowania wbudowanego w stronę HTML5 wideo,czy też w wyniku metody bardziej obciążającej producentówtreści, polegającej na przygotowaniu różnych wersji wideo, abyprzeglądarka zadecydowała, którą wersję załadować z serwera.Trudno jednoznacznie stwierdzić, do jakich formatów możeograniczyć się przygotowywanie wersji wideo. Uwzględniając koniecznośćinstalacji wtyczek do przeglądarek można ograniczyćsię do dwóch – w formacie H.264 i OGG Theora, ponieważ te dwa<strong>Elektronika</strong> 4/<strong>2012</strong> 45