Deltas on the move; Making deltas cope with the effects of climate c

KvR report 001/2006<strong>Deltas</strong> on the moveSamenvattingDelta’s ontstaan waar rivieren uitmonden in een oceaan of zee en grotehoeveelheden sediment worden afgezet. Hier wordt laag na laag afgezet, waardooreen platform van sediment ontstaat dat langzaam tot boven zeeniveau uitgroeit. Aande zeewaartse kant van de delta speelt erosie door stroming, getij en golven een rol.Echter zolang de netto toevoer van sediment overheerst, zal de delta zeewaartsblijven groeien.De vruchtbare bodem, aanwezigheid van zoet water en transportroutes over rivier enzee, maken een delta aantrekkelijk om te wonen en voor economische activiteiten.Er zit echter ook een andere kant aan het verhaal: doordat delta’s in de lagekustzone liggen, zijn ze kwetsbaar voor rampen als orkanen en tsunamis. In detoekomst neemt deze kwetsbaarheid verder toe vanwege zeespiegelstijging tengevolge van klimaatsverandering. Gemiddeld over de hele aarde zal de temperatuurmet enkele graden stijgen, waardoor het weer op veel plaatsen extremer zal worden,met meer stormen en grotere rivierafvoeren. Ook de zeespiegel zal sneller stijgendan in voorgaande eeuwen. Deze veranderingen zullen een grote invloed hebben opde natuurlijke processen in delta’s, en op het leven van de deltabewoners.Een delta kan met een stijgende zeespiegel meegroeien zolang natuurlijkeprocessen ongehinderd hun gang kunnen gaan en er voldoende sediment wordtaangevoerd. Bewoners van delta’s hebben hun leefomgeving echter vaak al eeuwenlang aangepast, met een verminderde sedimentaanvoer tot gevolg. Erosie krijgthierdoor de overhand en voor deltabewoners nemen de overstromingsrisico’s toe.Tot op heden hebben we de zee en rivieren vooral bedwongen met behulp vantechnische maatregelen zoals dijken en dammen. Louter technische maatregelenblijken echter in toenemende mate ontoereikend en hebben vaak neveneffectenomdat ze de natuurlijke processen in een delta blokkeren. Een flexibele, integralesysteembenadering, waarbij juist gebruik wordt gemaakt van de natuurlijke,dynamische processen, lijkt geschikter om met klimaatsveranderingen om te gaan.We hebben de mogelijkheden voor systeembenaderingen in delta’s over de helewereld bekeken en onderscheiden vier strategieën:1. fysieke maatregelen gericht op sedimentbeheer;2. fysieke maatregelen gericht op waterbeheer management;3. adaptatie;4. geen actie.Strategie 1 en 2 bestaan uit fysieke maatregelen die de water- en/ofsedimentdynamiek van de delta beïnvloeden. Deze maatregelen kunnen bestaan uitvolledig of gedeeltelijk systeemherstel of het sturen van de natuurlijke processen inhet deltasysteem. In strategie 3 worden geen maatregelen met betrekking tot dedeltavormende processen uitgevoerd, maar het menselijk gebruik van de delta wordtaangepast. De spreiding van mensen en activiteiten in een delta kan wordengereguleerd m.b.v. ruimtelijke planning. Ook oplossingen die de schade beperken,compensatie door een noodfonds of verzekeringen en de tijdelijke evacuatie vanbewoners tijdens overstromingen vallen onder deze strategie.45