artykule ludzie odzwierciedlenie granicami

160 Henryk ŁowmiańskiWspomniany badacz przeszłości Prus, L. W e b e r (117), posiadającyrozległą erudycję w tej dziedzinie, opisując stan wewnętrzny państwa krzyżackiegow momencie szczytowym jego rozwoju, zebrał obfite dane o ludnościautochtonicznej pod względem fiskalnym, gospodarczym i osadniczym,jednakowoż podał raczej surowy materiał, metodycznie nie wyzyskany. Wskazówkico do położenia prawnego i gospodarczego Prusów pod panowaniemZakonu zawierają częstokroć omówione prace, odnoszące się do dziejówosadnictwa. Ponadto istnieje bogata literatura specjalna, poświęcona zagadnieniomprawnym i gospodarczym państwa krzyżackiego i uwzględniającaw szerszym lub węższym zakresie żywioł tubylczy. Określeniem stanowiskaprawnego dawnej ludności pospolitej zajął się W. B r u e n n e c k (18),przychodząc do wniosku, że zachowała ona wolność osobistą i miała prawoopuszczenia wsi aż do w. XV, kiedy stosunki zaczęły się zmieniać na jejniekorzyść; natomiast według H. P l e h n a (129), została ona przytwierdzonado ziemi już w w. XIII. Późniejsze badania przyniosły poparcietezy raczej pierwszego z tych autorów (R. P l u e m i c k e, 130, H. Ł o w-m i a ń s k i, 108). System ciężarów chłopskich omówiły dawne rozprawyM. T o e p p e n a (156, 157) oraz późniejsze, R. P l u e m i c k e g o (130),tudzież E. W i l k e (169). Na ogół dobrze wyjaśniła strukturę klasowąspołeczeństwa tubylczego w Sambii wspomniana praca Pluemickego, którymiędzy innymi zastanawiał się nad kwestią wityngów, czyli potomkówpruskiej arystokracji plemiennej. Że określenie wityng, wbrew dość rozpowszechnionemumniemaniu, nie było germańskiego pochodzenia, dowodziłA. B r u e c k n e r (17). Losy w państwie krzyżackim wyższej klasypruskiej, która, o ile dochowała wierności Zakonowi, utrzymała się na górnymszczeblu społecznym, przedstawił krótko również H. Ł o w m i a ń s k i(108). Niestety utrudnia badania naukowe w tym względzie brak odnośnychprac genealogicznych. Dawne studia A. M u e l v e r s t e d t a,w szczególności dotyczące wityngów sambijskich (121; por. F. S c h m i t t145) są już przestarzałe (autor ten, 120, uznawał między innymi za autochtonicznygłośny ród Bażyńskich); nowsza genealogia niemiecka nie ujawniałazainteresowania sprawą przenikania dawnych rodów pruskich doszeregów społeczeństwa niemieckiego, jak świadczą chociażby rocznikiczasopisma genealogicznego (49) wydawanego w Królewcu w okresie międzywojennym.Można odnotować w nowszej literaturze artykuły genealogiczneK. S t a d i e g o (152, 153). O infiltracji Prusów do społeczeństwapolskiego, i to na terenach piastowskich, traktował ks. K o z i e r o w s k i(87). Wspomnimy jeszcze, że do struktury społecznej Prusów za panowaniakrzyżackiego przynosi pobieżne zresztą uwagi praca W. B a 1 i ń s-k i e g o (3).