artykule ludzie odzwierciedlenie granicami

Stan badań nad dziejami dawnych Prusów 147Henryk ŁowmiańskiSTAN BADAŃ NAD DZIEJAMI DAWNYCH PRUSÓW 11. Granice i podział okresu historycznego PrusówPierwszą zupełnie pewną wiadomością historyczną, odnoszącą się doPrusów, jest lakoniczna wzmianka o ludzie Bruzi, umieszczona w zapiscew. IX, zwanej Geografem Bawarskim (St. Z a k r z e w s k i, 174). Z wieku Xzachował się już cały szereg informacyj źródłowych o tym ludzie. Możnaprzyjąć, że z początkiem epoki Wikingów (800–1050) oświetlonej też obfitymmateriałem prehistorycznym, zaczyna się okres historyczny dawnychPrusów, którzy wraz z Litwinami i plemionami łotewskimi należeli do grupyjęzykowej Bałtów. Skąd i kiedy przybyli Bałtowie nad morze, od któregonadano im nazwę, jest w nauce kwestią sporną, jakkolwiek zachowały siędość wyraźne wskazówki, że mieszkali ongiś na wschodzie, za Dnieprem,(K. B u g a, 20; M. V a s m e r, 162). Rozstrzygnięcie wątpliwości w tymwzględzie należy do zadań językoznawstwa i prehistorii; w niniejszym artykulezajmiemy się wyłącznie czasami historycznymi.Okres historyczny Prusów trwał stosunkowo niedługo od w. IX do XVII,gdyż jak wynika z dzieła C. H a r t k n o c h a (182), wydanego w r. 1684, apoświęconego ich dziejom i opisowi, już wówczas tylko niektórzy starzy ludzieznali ten język. W oznaczonym okresie (w. IX–XVII) wyodrębnia sięnajpierw doba wczesnohistoryczna, trwająca w przybliżeniu do r. 1230. czylido momentu rozpoczęcia akcji zdobywczej przez Krzyżaków. W tej dobiestosunki i wydarzenia z terenu pruskiego znajdują nader słabe odzwierciedleniew źródłach historycznych, spisywanych przy tym wyłącznie poza granicamikrają. Ilość ich zwiększa się ogromnie z chwilą przybycia ZakonuNiemieckiego nad Wisłę. Krótkie, lecz przełomowe lata walki z Zakonem,które zadecydowały o przyszłym upadku narodowości pruskiej, stanowiłyfazę przejściową do doby panowania krzyżackiego, kiedy Prusowie wystę-——————1Pierwodruk: Instytut Mazurski w Olsztynie. Komunikat Działu Informacji Naukowej. Seria Prehistoriii Historii nr 4, 1947, nr 7–8 (13–14), s. 1–28. W artykule zachowano oryginalną pisownię, poprawionojedynie ewidentne pomyłki korektorskie – przypis redakcji.