artykule ludzie odzwierciedlenie granicami

Stan badań nad dziejami dawnych Prusów 151zgodnie z J. Voigtem w Sambii, podczas gdy część badaczy przychyla się doDrużna (np. St. Z a k r z e w s k i, 175). Nowe uwagi w sprawie miejscamisji św. Wojciecha podał V. K l e e m a n n (83), próbując nawiązać ją dokolonii normańskiej w Wiskiauten. Również spod pióra H. G. Voigta wyszłamonografia drugiego apostoła Prus, św. Bruna, który zginął wśród Jaćwieży.Po niepowodzeniu tych pierwszych prób zaniechano misji pruskiej w w. XI,w następnym zaś stuleciu w Polsce zaczęto łączyć program misyjny z usiłowaniempodboju pogranicza pruskiego. Przebieg misyj w Prusach i na Pomorzuza Bolesławów omówił L. K o c z y (85). Ożywienie na polu misyjnymnastąpiło ku początkowi w. XIII dzięki akcji, podjętej przez cystersówz Łekna. Ich działalnością oraz krucjatami, które zaczęto organizować przeciwkoPrusom około r. 1218, zajęło się wielu autorów, m.in. St. Z a c h o r o w-s k i (170), F. B l a n k e (11, 12, 13), ks. G l e m m a (51), ks. N o w a c-k i (126). Całokształt zagadnienia misji i stosunków polsko-pruskich dochwili przybycia Krzyżaków przedstawił zwięźle K. T y m i e n i e c k i (160,161), podczas gdy G. L a b u d a (99), rozpatrzył szczegółowo misję pruskąna szerszym tle historycznym.Niezależnie od przebiegu misji, która nie doprowadziła do pozytywnegowyniku, Polska wywierała na północnego sąsiada silny wpływ kulturalny, któryznajdował wyraz w przenikaniu do języka pruskiego polskich zapożyczeń,zarówno w słownictwie, jak w nomenklaturach osobowych i miejscowych– do zbadania tego zjawiska przyczynił się przede wszystkim A. B r u e c k n e r(15), ale materiały do tej kwestii znajdują się również w pracach niemieckichjęzykoznawców, jak G. G e r u l l i s a (48) i R. T r a u t m a n n a(159).4. Stan wewnętrzny Prus w dobie plemiennejJakkolwiek Prusowie nie zdążyli wytworzyć ogólnoszczepowej monarchiiz powodu podboju przez Zakon Niemiecki w momencie, gdy nastałyodpowiednie dla ich konsolidacji wewnętrznej warunki, stanowili oni w dobiepogańskiej pewien system polityczny, wynikły z poczucia solidarności plemiennej,a znajdujący zewnętrzny symboliczny wyraz we wspólnej nazwieszczepowej. Prusy składały się z całego szeregu plemion, które występowałyjako zupełnie samodzielne jednostki polityczne, a zarazem przedstawiałyzwiązki jeszcze drobniejszych okręgów (grodowych), zwanych przez kronikarzakrzyżackiego Dusburga (1326) terytoriami. Jednakowoż kwestia przynależnościszczepowej plemion rubieżnych, a tym samym i rozciągłości terytorialnejszczepu pruskiego, należy do najbardziej spornych zagadnieńw literaturze naukowej. Na przebieg dyskusji wywierały, jak zobaczymy,