29.08.2015 Views

O krok od tragedii..

Nr 2007-5/2007-lipiec, sierpień

Nr 2007-5/2007-lipiec, sierpień

SHOW MORE
SHOW LESS
  • No tags were found...

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

2 Akcje ratowniczo - gaœnicze<br />

O <strong>krok</strong> <strong>od</strong> <strong>tragedii</strong>...<br />

10.07.2007 r. - lipcowy wieczór niczym<br />

nie <strong>od</strong>biegaj¹cy <strong>od</strong> innych...<br />

mo¿e jedynie za wyj¹tkiem kapryœnej<br />

aury, która w tym roku nie jest sprzyjaj¹ca<br />

dla urlopowiczów. Nic nie zapowiada³o<br />

tak pracowitej nocy<br />

dla zgierskich stra¿aków.<br />

O g<strong>od</strong>z. 22 50 na numer alarmowy 998<br />

do PSK Zgierz wp³ynê³o zg³oszenie<br />

o zadymieniu na klatce sch<strong>od</strong>owej<br />

i zapaleniu siê instalacji elektrycznej<br />

w jednym z mieszkañ na Osiedlu 650 -<br />

lecia w Zgierzu. Do zdarzenia zadysponowany<br />

zosta³ zastêp GBA 2/25<br />

z obsad¹ 5 osób. Na szczêœcie okoliczni<br />

mieszkañcy, bêd¹cy na ulicy pokierowali<br />

stra¿aków tak, ¿e p<strong>od</strong>jechali<br />

oni p<strong>od</strong> blok <strong>od</strong> strony balkonów,<br />

a nie <strong>od</strong> strony wejϾ do klatek sch<strong>od</strong>owych.<br />

Obraz, jaki zasta³ przyby³y<br />

na miejsce Dowódca Zmiany<br />

asp. Jacek Mrulewicz zwiastowa³ nadch<strong>od</strong>z¹c¹<br />

tragediê. Z mieszkania<br />

na I piêtrze wydobywa³ siê gêsty czarny<br />

dym. Na ka¿dym z balkonów sta³o<br />

po kilkoro lokatorów w ró¿nym wieku<br />

gotowych do skoku. Stoj¹cy na barierce<br />

okalaj¹cej balkon m³<strong>od</strong>y mê¿-<br />

czyzna p<strong>od</strong>awa³ w dó³ kilkumiesiêczne<br />

dziecko. Sytuacja jak z amerykañskiego<br />

filmu z t¹ ró¿nic¹, ¿e dym by³<br />

naprawdê truj¹cy, a p³omienie w mieszkaniu<br />

na I piêtrze dotkliwie parz¹ce.<br />

Jaki kierunek dzia³añ obraæ, ¿eby nie<br />

dopuœciæ do <strong>tragedii</strong>...<br />

To pytanie ko³ata³o siê w g³owie dowódcy,<br />

który wraz z jednym z ratowników<br />

przy u¿yciu D14W dosta³ siê<br />

na balkony w celu przede wszystkim<br />

opanowania histerycznej paniki wœród<br />

mieszkañców. Dwóch innych ratowników<br />

w aparatach ochrony dróg <strong>od</strong>dechowych<br />

i z naw<strong>od</strong>nion¹ lini¹ gaœnicz¹<br />

uda³o siê z drugiej strony budynku<br />

¿eby z klatki sch<strong>od</strong>owej p<strong>od</strong>j¹æ<br />

dzia³ania ratowniczo - gaœnicze.<br />

Tam by³o jeszcze gorzej... Z kuchennego<br />

okna na I piêtrze wydobywa³ siê<br />

dym i ogieñ. Wszystko dzia³o siê tak<br />

szybko, a strata ka¿dej sekundy mog³a<br />

kosztowaæ ¿ycie.<br />

Si³y by³y niewystarczajace, wiêc<br />

dyspozytor zadysponowa³ kolejne<br />

zastêpy: GCBA 5/40 z obsad¹ trzech<br />

stra¿aków i SH-18 z obsad¹ jednego<br />

stra¿aka. Ratownicy, stanowi¹cy obsadê<br />

drugiego samoch<strong>od</strong>u p<strong>od</strong>jêli<br />

dzia³ania gaœnicze p<strong>od</strong>aj¹c dwa pr¹dy<br />

w<strong>od</strong>y do p³on¹cego mieszkania<br />

przez okno i klatkê sch<strong>od</strong>ow¹.<br />

Ewakuacja osób z wy¿szych kondygnacji<br />

klatk¹ sch<strong>od</strong>ow¹ nie by³a mo¿-<br />

liwa ze wzglêdu na znaczne zadymienie.<br />

Wobec powy¿szego, kieruj¹cy<br />

dzia³aniami ratowniczym po opanowaniu<br />

paniki p<strong>od</strong>j¹³ decyzje o przeprowadzeniu<br />

ewakuacji mieszkañców<br />

znajduj¹cych siê w oknach i na balkonach<br />

przy u¿yciu p<strong>od</strong>noœnika SH-<br />

18. W trakcie wykonywania tej czynnoœci<br />

okaza³o siê, ¿e jedna z osób<br />

znajduj¹cych siê na II-im piêtrze cierpi<br />

na niedow³ad koñczyn dolnych.<br />

Ka¿dy, kto choæ trochê zna siê na po-<br />

¿arniczej sztuce ma œwiadomoœæ jak<br />

trudno jest tak¹ osobê umieœciæ<br />

w ciasnym koszu „osiemnastki”<br />

oraz ile wysi³ku kosztuje pomimo zagro¿enia<br />

przekonanie ewakuowanego<br />

o opuszczenie wózka inwalidzkie-<br />

Redaktor naczelna: Marta Nowak<br />

Wydawca: Komenda Wojewódzka PSP<br />

w £<strong>od</strong>zi ul. Wólczañska 111/113,<br />

90 -521 £ódŸ<br />

Kontakt: tel. (0-42) 63 - 15 - 167<br />

e-mail: kwpspl<strong>od</strong>z.kurier@straz.toya.net.pl<br />

Rada redakcyjna: st. asp. Leszek B³aszczyk, kpt. Piotr Cholajda, kpt. Dariusz Ha³at,<br />

asp. sztab. Andrzej Janiczek, m³. bryg. Pawe³ Kardas, m³. bryg. Mariusz Konieczny,<br />

asp. sztab. Jerzy Kulicki, kpt. Mariusz Makówka, kpt.Artur Michalak, m³. bryg. Jacek<br />

Szeligowski, st. kpt.Andrzej Tomicki, kpt. Jaros³aw Wasylik.<br />

Sk³ad: asp. Dariusz Koœlin.<br />

Rada redakcyjna zastrzega sobie prawo do stosowania zmian i skrótów.<br />

Druk: POLIGRAPHICA, 91-231 £ódŸ, ul. Ratajska 1.<br />

Kurier Stra¿acki jest dostêpny w formie elektronicznej na stronie internetowej<br />

www.straz.l<strong>od</strong>z.pl


go i pokonanie drogi z w³asnego<br />

mieszkania w bezpieczne miejsce<br />

za pomc¹ samoch<strong>od</strong>u SH-18. W sumie<br />

wykonano kilkanaœcie kursów<br />

koszem ewakuuj¹c w ten sposób 21<br />

osób. Bilans tego po¿aru to 11 osób<br />

rannych, straty oko³o 150 tys. z³. Najciê¿ej<br />

poszk<strong>od</strong>owana by³a lokatorka<br />

mieszkania, w którym powsta³ po¿ar,<br />

która dozna³a niegroŸnych poparzeñ<br />

rêki i barku. Dzia³ania zakoñczono<br />

w dniu 11 lipca br. o g<strong>od</strong>z. 1 25 .<br />

Bior¹c p<strong>od</strong> uwagê z³o¿onoœæ, nie tak<br />

du¿ego przecie¿ w swoich rozmiarach<br />

po¿aru oraz okolicznoœci, w jakich<br />

by³y prowadzone dzia³ania mo¿na pokusiæ<br />

siê o stwierdzenie, ¿e iloœæ<br />

ratowników przyby³ych na miejsce<br />

by³a minimalna w stosunku do wymaganej.<br />

Ktoœ móg³by zasugerowaæ, ¿e przecie¿<br />

mo¿na by³o zadysponowaæ<br />

jednostki OSP. Znaj¹c jednak pragmatykê<br />

s³u¿by skuteczne wejœcie<br />

do dzia³añ „ochotników” <strong>od</strong>bywa siê<br />

po oko³o 10÷15 min, a w takiej sytuacji<br />

w³aœnie te pierwsze kilkanaœcie<br />

minut mo¿e zadecydowaæ o wszystkim.<br />

Nie zosta³ tu przytoczony najczarniejszy<br />

scenariusz, a przecie¿ nierzadko<br />

siê zdarza, ¿e p<strong>od</strong>czas gaszenia<br />

po¿aru w jednym miejscy wybucha<br />

drugi lub gdzieœ indziej ma miejsce<br />

wypadek drogowy. Tam te¿ potrzeba<br />

ratowników <strong>od</strong> zaraz.<br />

Zdaje siê, ¿e los tym razem pogrozi³<br />

palcem. I sta³o siê … O g<strong>od</strong>z. 2 32 -po<br />

ponad g<strong>od</strong>zinie <strong>od</strong> zakoñczenia prowadzonych<br />

dzia³añ p<strong>od</strong>czas opisywanego<br />

po¿aru, po czasie który wystarcza<br />

jedynie na uzupe³nienie zapasu<br />

powietrza w butlach ci sami<br />

stra¿acy stanowili pierwszy rzut si³<br />

i œr<strong>od</strong>ków do po¿aru drewnianego<br />

pustostanu, mieszcz¹cego siê w Zgierzu,<br />

przy ul. D¹browskiego 5. Tam<br />

na szczêœcie nie by³o tak groŸnie,<br />

gdy¿ nie wystêpowa³o zagro¿enie<br />

¿ycia i zdrowia ludzi, ale za to znacznie<br />

d³u¿ej bo dzia³ania trwa³y do 6 26 .<br />

Chcia³o by siê rzec…Jak dobrze,<br />

¿e w przewa¿aj¹cej mierze dowódcami<br />

zmian s¹ doœwiadczeni aspiranci<br />

i oficerowie, dla których priorytetem<br />

jest ratowanie a nie dow<strong>od</strong>zenie.<br />

kpt. Bart³omiej Tomczuk<br />

Æwiczenia ratownicze<br />

Bezpieczna<br />

Ósemka<br />

W dniu 11 sierpnia br. Komenda Powiatowa<br />

Pañstwowej Stra¿y Po¿arnej<br />

w Wieluniu bra³a czynny udzia³ w symulowanym<br />

wypadku drogowym,<br />

który mia³ miejsce na dr<strong>od</strong>ze krajowej<br />

nr 8 w okolicach Osjakowa w powiecie<br />

wieluñskim. Æwiczenia zosta³y zorganizowane<br />

przez Generaln¹ Dyrekcjê<br />

Dróg Krajowych i Autostrad.<br />

Kierowcy przeje¿d¿aj¹cy drog¹ krajow¹<br />

nr 8 w okolicy Osjakowa mogli<br />

zobaczyæ: rozbite samoch<strong>od</strong>y, ratowników<br />

medycznych i stra¿aków udzielaj¹cych<br />

pomocy osobom rannym<br />

w wypadku, helikopter ratowniczy zabieraj¹cy<br />

poszk<strong>od</strong>owanych oraz policjantów<br />

kieruj¹cych ruchem.<br />

Przeprowadzone æwiczenia mia³y<br />

wp³yn¹æ na wyobraŸniê kierowców<br />

i uœwiadomiæ im, jakie zagro¿enia wystêpuj¹<br />

p<strong>od</strong>czas niezachowania nale¿ytej<br />

ostro¿noœci w czasie jazdy<br />

samoch<strong>od</strong>em po naszych drogach.<br />

Dzia³ania stra¿aków- ratowników<br />

z Pañstwowej Stra¿y Po¿arnej w Wieluniu<br />

polega³y na: zabezpieczeniu<br />

miejsca zdarzenia, ewakuacji poszk<strong>od</strong>owanych<br />

z rozbitych samoch<strong>od</strong>ów,<br />

wspó³pracy przy udzielaniu<br />

pomocy medycznej i przetransportowaniu<br />

ich do karetek pogotowia<br />

lub œmig³owca ratowniczego. G³ównym<br />

celem tych æwiczeñ by³o przede<br />

wszystkim zwrócenie uwagi spo³eczeñstwa<br />

na coraz wiêksz¹ iloœæ wypadków<br />

na polskich drogach.<br />

Dla wszystkich s³u¿b by³y one<br />

bardzo cenne, poniewa¿ mogliœmy<br />

doskonaliæ dzia³ania, jakie zwi¹zane<br />

s¹ z ratownictwem drogowym i ratownictwem<br />

medycznym oraz uœciœlaæ<br />

wspó³pracê z innymi s³u¿bami.<br />

Przeprowadzone æwiczenia by³y tym<br />

bardziej wa¿ne, gdy¿ droga krajowa<br />

nr 8 przebiega przez nasz powiat<br />

i z roku na rok <strong>od</strong>notowujemy coraz<br />

wiêksz¹ liczbê tragicznych zdarzeñ,<br />

w usuwaniu skutków których bior¹<br />

udzia³ stra¿acy.<br />

asp. Maciej Dura<br />

3<br />

Zdjêcia wykorzystane dziêki uprzejmoœci<br />

asp. Przemys³awa Ziomka - funkcjonariusza<br />

KP Policji w Zgierzu


4<br />

Æwiczenia specjalistyczne<br />

XII Miêdzynar<strong>od</strong>owe Mistrzostwa<br />

Rosji w Wieloboju Ratowniczym<br />

rozgrywane by³y w dniach <strong>od</strong><br />

30.07.2007 r. do 16.08.2007 r. Polskê reprezentowa³a<br />

jedyna dru¿yna,<br />

która zosta³a utworzona na bazie grup<br />

specjalistycznych KM PSP w £<strong>od</strong>zi.<br />

W sk³ad reprezentacji wch<strong>od</strong>zili:<br />

m³. bryg. Makary Szulc JRG-9,<br />

kpt. Bart³omiej Mazur JRG-10,<br />

asp. Krzysztof Krawczyk JRG-10,<br />

asp. S³awomir Pytel JRG-10, m³. asp.<br />

£ukasz Piaskowski JRG-10, m³. asp.<br />

Dominik Szulc JRG-10, m³. asp.Tomasz<br />

Pytel JRG-10, m³. asp.Adam Markiewicz<br />

JRG-10, st. sekc.ArnoldWiœniewski<br />

JRG-10 oraz sta¿ystka - t³umaczka<br />

Karolina Sarna KM PSP £ódŸ.<br />

Zaw<strong>od</strong>y <strong>od</strong>by³y siê w okolicach<br />

miasta Priozersk w obw<strong>od</strong>zie leningradzkim<br />

Federacji Rosyjskiej. Bra³o<br />

w nich udzia³ 31 zespo³ów m.in.: formacji<br />

poszukiwawczo - ratowniczych<br />

MCZS Rosji, organizacji i jednostek<br />

wojskowych p<strong>od</strong>porz¹dkowania centralnego,<br />

pañstwowej s³u¿by przeciwpo¿arowej,<br />

przywo³¿añskiego <strong>od</strong>dzia-<br />

³u poszukiwawczo - ratowniczego,<br />

spo³ecznych poszukiwawczo - ratowniczych,<br />

formacji ogólnorosyjskiego<br />

studenckiego korpusu ratowników -<br />

do 6 zespo³ów, a tak¿e formacje ratownicze<br />

z: Niemiec, Bia³orusi, Finlandii<br />

oraz Kazachstanu. Konkurencje,<br />

w których rywalizowali stra¿acy by³y<br />

tak trudne i wymaga³y tak nieprzeciêtnej<br />

kondycji fizycznej, ¿e dru¿yna<br />

z Japonii wycofa³a siê ju¿ przed rozpoczêciem<br />

zaw<strong>od</strong>ów nie próbuj¹c nawet<br />

zmierzyæ siê zprzeszk<strong>od</strong>ami.<br />

Ze wzglêdu na stopieñ trudnoœci rozgrywanych<br />

konkurencji w sk³ad zespo³u<br />

mogli byæ w³¹czeni tylko cz³onkowie<br />

poszukiwawczo-ratowniczych<br />

Niepokonany niczym<br />

(awaryjno-ratowniczych) formacji,<br />

posiadaj¹cych uprawnienia do prowadzenia<br />

prac awaryjno - ratowniczych.<br />

Mistrzostwa sk³ada³y siê z piêciu etapów:<br />

Etap nr 1 obejmowa³:<br />

a) Akcje poszukiwawczo - ratownicze<br />

w warunkach œr<strong>od</strong>owiska naturalnego,<br />

które zawiera³y m.in. nastêpuj¹ce<br />

etapy:<br />

- orientacjê w terenie i poszukiwanie<br />

poszk<strong>od</strong>owanych (poruszanie siê bez<br />

mapy wed³ug wytyczonego azymutu<br />

z kolejnym przejœciem co najmniej<br />

trzech punktów kontrolnych. Wszystkie<br />

kierunki p<strong>od</strong>ane by³y w stopniach.<br />

Ró¿nica wysokoœci wynosi³a<br />

do 500 m.<br />

Trasa posiada³a wiele krzy¿uj¹cych<br />

siê i rozch<strong>od</strong>z¹cych siê liniowych<br />

miejsc orientacyjnych i rozlicznych<br />

przeszkód terenowych. Rozwi¹zaæ nie<br />

mniej ni¿ trzy zadania sytuacyjne z listy,<br />

zatwierdzonej przez g³ówne<br />

Kolegium Sêdziowskie; transport poszk<strong>od</strong>owanego<br />

po ró¿nor<strong>od</strong>nym formach<br />

leœno-górzystego ukszta³towania<br />

terenu,<br />

- poszukiwanie osoby porwanej przez<br />

lawinê z pomoc¹ sygnalizatora lawinowego,<br />

- organizacjê transportu poszk<strong>od</strong>owanego<br />

w terenie skalistym na noszach,<br />

na ratowniku: zjazd po œcianie 80 m;<br />

p<strong>od</strong>ejœcie 70 - 80 m, trawers na œcianie<br />

przy pomocy wahad³a,<br />

- przeprawê przez strumieñ o szerokoœæ<br />

30 - 40 m i prêdkoœci nurtu<br />

do 2m/s na p<strong>od</strong>rêcznych œr<strong>od</strong>kach<br />

p³ywaj¹cych,<br />

- sp³aw po rzece na œr<strong>od</strong>kach p³ywaj¹cych,<br />

poszukiwanie poszk<strong>od</strong>owanych,<br />

udzielenie im pomocy i transport.<br />

Dystans sp³ywu wynosi³<br />

do 6 km,<br />

- organizacjê przeprawy wisz¹cej<br />

i przeprawê zespo³u wraz z poszk<strong>od</strong>owanym<br />

przez kanion o szerokoœci<br />

uskoku 50 - 60 m. Wyjœcie do pocz¹tkowego<br />

punktu przeprawy i powrót<br />

do miejsca startu - mety na stromym<br />

nachyleniu (65 - 80°) z nawieszeniem<br />

pionowych lin porêczowych do 40 m,<br />

- symulacjê akcji speleo - ratowniczej<br />

pracy w jaskini (dwóch poszk<strong>od</strong>owanych),<br />

w której wystêpowa³y pionowe<br />

studnie do 30 m,<br />

- organizacjê przeprawy po k³<strong>od</strong>zie,<br />

- zastosowanie techniki SRT i „Samoratowanie”.<br />

b) Akcje poszukiwawczo - ratownicze<br />

w warunkach likwidacji nadzwy-


(³ódzki) stra¿ak<br />

czajnych zagro¿eñ o charakterze<br />

technicznym. Zaw<strong>od</strong>y na tym dystansie<br />

przeprowadzone by³y w specjalnie<br />

przygotowanej strefie, nazwanej<br />

„stref¹ sytuacji nadzwyczajnej”,<br />

na terytorium której w: budynkach<br />

i d<strong>od</strong>atkowych konstrukcjach, p<strong>od</strong> zawa³ami,<br />

a tak¿e w elementach œr<strong>od</strong>ków<br />

transportu, znajdowali siê poszk<strong>od</strong>owani<br />

(do 20 osób). Dyscyplina<br />

zawiera³a nastêpuj¹ce æwiczenia:<br />

- poszukiwanie, uwalnianie poszk<strong>od</strong>owanych,<br />

udzielanie im pomocy i ewakuacjê<br />

z budynków i konstrukcji,<br />

ze studni, rur, kana³ów wentylacyjnych,<br />

z górnych piêter budynku,<br />

z energetycznych linii przesy³owych,<br />

z wysiêgnika dŸwigu, z zadymionych<br />

pomieszczeñ, zatopionych zbiorników,<br />

piwnic, labiryntów,<br />

- likwidacjê Ÿróde³ po¿aru,<br />

- likwidacjê skutków zdarzeñ w transporcie<br />

l¹dowym w ró¿nych œr<strong>od</strong>kach<br />

transportu: ciê¿arówki i samoch<strong>od</strong>y<br />

osobowe,<br />

- uszczelnienie uszk<strong>od</strong>zonej cysterny.<br />

c) Akcje poszukiwawczo - ratownicze<br />

na w<strong>od</strong>zie. Ten etap przeprowadzony<br />

zosta³ na ujœciu rzeki Ko³yma<br />

do jeziora £adoga, na g³êbokoœci<br />

<strong>od</strong> 6 do 15 m. Na dnie, na g³êbokoœci<br />

nie mniejszej ni¿ 2,5 m roz³o¿one by³y<br />

³<strong>od</strong>zie, karoserie samoch<strong>od</strong>ów, elementy<br />

konstrukcyjne lub imituj¹ce je<br />

przedmioty œr<strong>od</strong>ków transportowych,<br />

p<strong>od</strong>w<strong>od</strong>nego wyposa¿enia. P<strong>od</strong> konstrukcjami,<br />

w nich lub <strong>od</strong>dzielnie na<br />

dnie znajdowali siê statyœci lub manekiny.<br />

Dystans zawiera³ æwiczenia zebrane<br />

w 5 etapów:<br />

- orientacjê p<strong>od</strong> w<strong>od</strong>¹ (p³ywanie p<strong>od</strong><br />

w<strong>od</strong>¹ z rozpisanym schematem poszukiwañ<br />

i poszukiwaniem punktów<br />

orientacyjnych,<br />

- poszukiwanie zatopionych konstrukcji,<br />

- poszukiwanie poszk<strong>od</strong>owanych,<br />

uwalnianie ich z pomoc¹ urz¹dzenia<br />

awaryjno - ratunkowego i ewakuacjê<br />

do punktu zbiórki poszk<strong>od</strong>owanych,<br />

- za³o¿enie uszczelnienia na p<strong>od</strong>w<strong>od</strong>ny<br />

przewód transportowy,<br />

- rozmywanie gruntu,<br />

- poszukiwanie „czarnych skrzynek”<br />

wania tego æwiczenia startuj¹cy nie<br />

mogli zginaæ nóg oraz dotykaæ nimi<br />

dr¹¿ka. Uczestnicy konkurencji p<strong>od</strong>czas<br />

jej wykonywania byli asekurowani<br />

przez pozosta³ych cz³onków zespo³u.<br />

Czas wykonania æwiczenia<br />

przez ka¿dego zaw<strong>od</strong>nika wynosi³<br />

do 5 minut. Najlepszym zespo³em by³<br />

ten, który zdoby³ najwy¿sz¹ iloœæ<br />

punktów za najwiêksz¹ iloœæ wykonanych<br />

kombinowanych æwiczeñ<br />

przez szeœciu zaw<strong>od</strong>ników.<br />

f) „Po¿ary i zdarzenie ze œr<strong>od</strong>kami<br />

transportu”.<br />

W rezultacie wybuchu w budynku<br />

i na przyleg³ym terytorium powsta³y<br />

ogniska po¿arów, wyp³yw gazu,<br />

nast¹pi³o zdarzenie ze œr<strong>od</strong>kami transportu.<br />

Na likwidacjê awarii i poszukiwania<br />

poszk<strong>od</strong>owanych wys³ano<br />

grupê 6 ratowników. Etap ten zawie-<br />

dokoñczenie s. 6<br />

i dostarczenie ich do okreœlonego<br />

miejsca,<br />

- zabezpieczenie i p<strong>od</strong>niesienie<br />

przy pomocy pontonu cennego<br />

³adunku,<br />

- wykonanie prac zwi¹zanych z monta¿em<br />

konstrukcji metalowej,<br />

- poszukiwanie poszk<strong>od</strong>owanych<br />

p<strong>od</strong> w<strong>od</strong>¹ z wykorzystaniem ró¿nych<br />

technologii: z brzegu, z ³ódki, z pontonu,<br />

- ewakuacjê „awaryjnego” nurka<br />

ze zmian¹ akwalungu p<strong>od</strong> w<strong>od</strong>¹,<br />

na jednym aparacie,<br />

- wyprowadzenie poszk<strong>od</strong>owanego<br />

z powietrznego „brzucha”,<br />

- zabezpieczenie zatopionego samoch<strong>od</strong>u,<br />

doci¹gniêcie do niego liny<br />

i wyci¹gniêcie na brzeg,<br />

- p<strong>od</strong>anie poszk<strong>od</strong>owanemu ko³a ratowniczego<br />

z brzegu i ³ódki,<br />

- nurkowane na <strong>od</strong>leg³oœæ 25 m w „korytarzu”<br />

o szerokoœci 6 m,<br />

- poszukiwanie poszk<strong>od</strong>owanego<br />

na g³êbokoœci do 3mijego ewakuacja<br />

na brzeg,<br />

- ewakuacjê poszk<strong>od</strong>owanego z „kry”,<br />

· rozwi¹zanie zadañ sytuacyjnych,<br />

· dzia³ania ratowników, zwi¹zanych<br />

z reanimacj¹ poszk<strong>od</strong>owanego.<br />

Przy dzia³aniach, które by³y prowadzone<br />

p<strong>od</strong> w<strong>od</strong>¹ jednoczeœnie pracowa³o<br />

trzech nurków: dwóch nurkuj¹cych<br />

i jeden ubezpieczaj¹cy. W tym<br />

czasie pozostali cz³onkowie zespo³u<br />

Æwiczenia specjalistyczne<br />

wykonywali zadania kierownika prac<br />

p<strong>od</strong>w<strong>od</strong>nych i kierownika nurkowania,<br />

zabezpieczaj¹cych nurkowanie.<br />

£¹cznoœæ z nurkami realizowana by³a<br />

za pomoc¹ technicznych œr<strong>od</strong>ków<br />

³¹cznoœci i linki sygna³owej. Zabezpieczenie<br />

pracy nurków realizowane<br />

by³o, w zale¿noœci <strong>od</strong> warunków,<br />

z pontonu, brzegu lub ³ódki.<br />

d) Bieg na 3 km w terenie o ró¿nicy<br />

wysokoœci do 30m.<br />

e) Kombinowane si³owe æwiczenia<br />

na dr¹¿ku (si³owe p<strong>od</strong>ci¹ganie, p<strong>od</strong>noszenie<br />

nóg do dr¹¿ka, p<strong>od</strong>ci¹ganie<br />

z przewrotem). Wspó³zaw<strong>od</strong>nictwo<br />

<strong>od</strong>bywa³o siê na przygotowanym<br />

wczeœniej placu, a kolejnoœæ wykonywania<br />

ka¿dego z elementów kombinowanego<br />

æwiczenia zale¿a³a <strong>od</strong> startuj¹cego<br />

zaw<strong>od</strong>nika. P<strong>od</strong>czas wykony-<br />

5


6 Æwiczenia specjalistyczne<br />

mocy p<strong>od</strong>k³adów zabezpieczaj¹cych.<br />

2. Uwalniaj¹ osobê poszk<strong>od</strong>owan¹<br />

z samoch<strong>od</strong>u osobowego (trena¿er)<br />

po <strong>od</strong>³¹czeniu akumulatora, wyciêciu<br />

drzwi bocznych i dachu „deskê rozdzielcz¹”<br />

<strong>od</strong>chyla siê w dwóch etapach:<br />

ma³ym rozpierakiem (poœrednie<br />

zabezpieczenia), a nastêpnie si³ownikiem<br />

hydraulicznym do po³o¿enia<br />

zabezpieczonego sêdziowskimi szpilkami.<br />

3. Wydobycie osoby poszk<strong>od</strong>owanej<br />

z kabiny oraz transport do bezpiecznej<br />

strefy.<br />

Æwiczenie 1.4. „Syfon”.<br />

Ratownicy powinni wyci¹gn¹æ osobê<br />

poszk<strong>od</strong>owan¹ ze zbiornika typu<br />

syfonowego, sprawdziæ pionowy<br />

zbiornik p<strong>od</strong> k¹tem obecnoœci osób<br />

poszk<strong>od</strong>owanych.<br />

Æwiczenie 1.5. „Kana³”.<br />

Ratownicy powinni ewakuowaæ osobê<br />

poszk<strong>od</strong>owan¹ z kana³u komunikacyjnego.<br />

Etap Nr 2 „Labirynt” obejmowa³:<br />

Legenda: W rezultacie uszk<strong>od</strong>zenia<br />

konstrukcji budynku powsta³y wielo-<br />

ra³ nastêpuj¹ce æwiczenia:<br />

Æwiczenie 1.1. „Wy³¹cznik (Energetyczne<br />

linie przesy³owe).”<br />

Ratownicy powinni <strong>od</strong>³¹czyæ elektryczn¹<br />

sieæ poprzez przeciêcie przew<strong>od</strong>ów<br />

na s³upie energetycznym (pomiêdzy<br />

izolatorami), przeprowadziæ<br />

opuszczenie ze s³upa poszk<strong>od</strong>owanego<br />

elektryka i przetransportowaæ go<br />

do miejsca ewakuacji.<br />

Æwiczenie 1.2. „Ogniska po¿arów<br />

(poch<strong>od</strong>nia, w budynku, w gara¿u,<br />

zdarzenie w œr<strong>od</strong>kach transportu)”.<br />

Ratownicy powinni ugasiæ ogniska<br />

po¿aru:<br />

1. Poch<strong>od</strong>niê z rozerwanego przew<strong>od</strong>u<br />

gazowego poprzez zaciœniêcie przew<strong>od</strong>u<br />

przy pomocy narzêdzia hydraulicznego.<br />

2. W gara¿u, po otwarciu wrót przy<br />

pomocy szlifierki k¹towej, ugasiæ ognisko<br />

po¿aru z u¿yciem gaœnicy,<br />

i przeprowadziæ ewakuacjê poszk<strong>od</strong>owanego.<br />

3. W rejonie zdarzenia ze œr<strong>od</strong>kami<br />

transportu przed rozpoczêciem uwalniania<br />

ofiar przeprowadziæ gaszenie<br />

ognisk po¿aru z u¿yciem gaœnicy<br />

i koca gaœniczego.<br />

4. Na wejœciu do budynku przeprowadziæ<br />

gaszenie ogniska po¿aru (gaœnica,<br />

koc gaœniczy).<br />

Æwiczenie 1.3. „Zdarzenie ze œr<strong>od</strong>kami<br />

transportu”.<br />

Ratownicy powinni uwolniæ ofiary<br />

i ewakuowaæ je do bezpiecznej strefy:<br />

1. Samochód ciê¿arowy le¿y na samoch<strong>od</strong>zie<br />

osobowym, w którym uwiêziona<br />

jest osoba poszk<strong>od</strong>owana.<br />

Ratownicy pochylaj¹ ciê¿arówkê<br />

przy pomocy wyci¹garki do wymaganego<br />

po³o¿enia w celu wykonania<br />

dostêpu do samoch<strong>od</strong>u osobowego.<br />

Nastêpnie unieruchamiaj¹ go przy popoziomowe<br />

zawa³y. Do poszukiwania<br />

poszk<strong>od</strong>owanych wys³ano grupê 6 ratowników.<br />

Æwiczenie 2.1. „Rura”.<br />

Na dr<strong>od</strong>ze do zawa³u ratownicy powinni<br />

ewakuowaæ poszk<strong>od</strong>owanego<br />

z poziomej rury w chuœcie ratowniczej<br />

i przetransportowaæ go do miejsca<br />

zbiórki.<br />

Æwiczenie 2.2. „Daszek”.<br />

Ratownicy powinni wykonaæ wejœcie<br />

po konstrukcji metalowej na dach<br />

budynku: pierwszy z dolnym zespo-<br />

³owym ubezpieczeniem, pozostali<br />

z górnym zespo³owym zabezpieczeniem,<br />

ewakuowaæ poszk<strong>od</strong>owanego<br />

z daszku nad balkonami pionowo<br />

w dó³ w chuœcie ratowniczej i <strong>od</strong>transportowaæ<br />

do miejsca zbiórki.<br />

Æwiczenie 2.3. „Labirynt”.<br />

Z dachu budynku 5 ratowników powinno<br />

opuœciæ siê do poziomu wejœcia<br />

w labirynt i „wahad³owo” dostaæ<br />

siê na belkê przed nim. Dotykanie ziemi<br />

przez ratowników p<strong>od</strong>czas wykonywania<br />

tej konkurencji by³o zabronione.<br />

Nastêpnie zaw<strong>od</strong>nicy musieli<br />

pokonaæ w labiryncie nastêpuj¹ce<br />

przeszk<strong>od</strong>y: metalow¹ skrzynkê, przegr<strong>od</strong>ê<br />

ze sklejki, metalow¹ kratê, drewnian¹<br />

kostkê i fa³szywe œcianki, przesuwaj¹ce<br />

siê przy niewielkim u¿yciu<br />

si³y, znaleŸæ dwie ofiary i przetransportowaæ<br />

je do drugiego wyjœcia,<br />

a nastêpnie do miejsca zbiórki.<br />

Etap Nr 3 „Szyb windy” obejmuj¹cy:<br />

Legenda: Z pow<strong>od</strong>u wybuchu w budynku<br />

urwa³y siê liny i kabina windy<br />

spad³a na poziom parteru. W celu poszukiwania<br />

i ewakuacji poszk<strong>od</strong>owanych<br />

zosta³a wys³ana grupa 6 ratowników.<br />

Æwiczenie 3.1. „DŸwig”.<br />

Wejœcie pierwszego uczestnika


Æwiczenia specjalistyczne<br />

7<br />

na 3 piêtro <strong>od</strong>bywa siê po naro¿nych<br />

balkonach przy pomocy drabiny hakowej<br />

z ubezpieczeniem sêdziowskim,<br />

pozostali zaw<strong>od</strong>nicy z górnym zabezpieczeniem<br />

zespo³owym. Zaw<strong>od</strong>nicy<br />

ewakuuj¹ poszk<strong>od</strong>owanego z wysiêgnika<br />

dŸwigu do miejsca zbiórki.<br />

Æwiczenie 3.2. „Szyb windy”.<br />

Ratownicy powinni przejϾ przez zakratowane<br />

okno na miejsce przed<br />

drzwiami windy, przed którymi znajduje<br />

siê poszk<strong>od</strong>owany i ewakuowaæ<br />

go do miejsca zbiórki za pomoc¹ p<strong>od</strong>niesienia.<br />

Ratownicy otwieraj¹ drzwi<br />

do szybu windowego i opuszczaj¹ siê<br />

do niego, pokonuj¹ przeszk<strong>od</strong>ê<br />

ze spl¹tanych lin, przecinaj¹ je i ewakuuj¹<br />

poszk<strong>od</strong>owanego do miejsca<br />

zbiórki poprzez p<strong>od</strong>niesienie.<br />

Etap Nr 4. „Zawa³y”<br />

obejmuj¹cy:<br />

Legenda:<br />

Zawalenie<br />

wy¿szych kondygnacji<br />

budynku<br />

doprowadzi³o<br />

do powstania<br />

na parterze<br />

i 1 piêtrze<br />

zawa³ów z konstrukcji<br />

budowlanych.<br />

Do<br />

ich rozbiórki,<br />

poszukiwania<br />

i ratowania poszk<strong>od</strong>owanych<br />

zosta³a skierowana grupa 6 ratowników.<br />

Æwiczenie 4.1. „P³yta”.<br />

Ratownicy powinni uwolniæ dwóch<br />

poszk<strong>od</strong>owanych, znaleŸæ ich p<strong>od</strong><br />

p³yt¹ i ewakuowaæ do miejsca zbiórki.<br />

Æwiczenie 4.2. „Ruchome zawa³y”.<br />

Ratownicy powinni przenikn¹æ<br />

do zaciemnionego pomieszczenia przez<br />

zawa³ z ruchomych p³yt: ¿elbetowej<br />

i bloku, ceglanej œciany, wzmocnionej<br />

metalowym arkuszem blachy i krat¹,<br />

drewnianej belki i œmieci budowlanych,<br />

które zaw<strong>od</strong>nicy musz¹ usun¹æ z zawa³u.<br />

Praca p<strong>od</strong> ¿elbetonow¹ p³yt¹<br />

i blokiem jest mo¿liwa tylko po wykonaniu<br />

zabezpieczenia sêdziowskiego.<br />

Æwiczenie 4.3. „W<strong>od</strong>a”.<br />

W pomieszczeniu ratownicy powinni<br />

zlikwidowaæ wyp³yw w<strong>od</strong>y z rury<br />

p<strong>od</strong> sufitem, wyszukaæ poszk<strong>od</strong>owanego<br />

z zawa³u i ewakuowaæ go do miejsca<br />

zbiórki poprzez drogê, któr¹ wykonali<br />

w ruchomych zawa³ach.<br />

Æwiczenie 4.4. „Piwnice”.<br />

Po zatrzymaniu wycieku w<strong>od</strong>y,<br />

po pozwoleniu sêdziego etapu, ratownicy<br />

powinni pokonaæ przeszk<strong>od</strong>ê<br />

z metalowego ceownika (<strong>od</strong>ciête fragmenty<br />

wynosi siê na zewn¹trz),<br />

przejœæ przez w³az przy p<strong>od</strong>³<strong>od</strong>ze w zaciemnione<br />

pomieszczenie, wyszukaæ<br />

w nim poszk<strong>od</strong>owanego i ewakuowaæ<br />

go do miejsca zbiórki poprzez wykonane<br />

przejœcia.<br />

Etap Nr 5. „Komora dymowa” obejmuj¹cy:<br />

Legenda: Zawalenie konstrukcji budowlanych<br />

oraz po¿ary doprowadzi-<br />

³y do zadymienia i zapylenia pomieszczeñ,<br />

powstania wycieku z cysterny<br />

z rop¹. Do likwidacji awarii i poszukiwania<br />

poszk<strong>od</strong>owanych zosta³a skierowana<br />

grupa, sk³adaj¹ca siê z6ratowników<br />

w œr<strong>od</strong>kach ochrony dróg<br />

<strong>od</strong>dechowych i skóry.<br />

Æwiczenie 5.1. „Plaster”.<br />

Ratownicy powinni zatrzymaæ wyciek<br />

ropy z cysterny poprzez na³o¿enie<br />

plastra z wykorzystaniem kompletu<br />

pneumatycznego i taœm œci¹gaj¹cych.<br />

Æwiczenie 5.2. „Dym”.<br />

Ratownicy powinni wejϾ po drabinie<br />

po¿arniczej na dach budynku.<br />

Pierwszy uczestnik tego etapu z górnym<br />

zabezpieczeniem sêdziowskim,<br />

pozostali z górnym zabezpieczeniem<br />

zespo³owym, nastêpnie ewakuowaæ<br />

poszk<strong>od</strong>owanego z zadymionego pomieszczenia<br />

i transportowaæ go po pochy³ej<br />

linie do bezpiecznego miejsca .<br />

Æwiczenie 5.3. „Py³”.<br />

Ratownicy powinni przejϾ poprzez<br />

okno przysufitowe w zaciemnionym<br />

i zadymionym pomieszczeniu, wyszukaæ<br />

dwóch poszk<strong>od</strong>owanych i ewakuowaæ<br />

ich po ukoœnej tyrolce<br />

do bezpiecznej strefy.<br />

Ka¿dy etap p<strong>od</strong>czas Mistrzostw rozpatrywany<br />

by³ jako wyjazd zmiany<br />

dy¿urnej formacji poszukiwawczo - ratowniczej<br />

do konkretnych dzia³añ poszukiwawczo<br />

- ratowniczych.<br />

£ódzcy stra¿acy wykazali siê wielkim<br />

profesjonalizmem, zaanga¿owaniem<br />

oraz szerok¹ wiedz¹ z zakresu ratownictwa<br />

technicznego, medycznego,<br />

w<strong>od</strong>nego i p<strong>od</strong>w<strong>od</strong>nego, jak równie¿<br />

jaskiniowego i œcianowego. Jako<br />

jedna z nielicznych nasza dru¿yna bra-<br />

³a udzia³ we wszystkich konkurencjach<br />

i etapach tych Mistrzostw. Nasi<br />

stra¿acy byli tak dobrzy, ¿e do ostatniego<br />

etapu zajmowali drugie miejsce.<br />

Jednak¿e utrata<br />

punktów na ostatnim<br />

etapie spow<strong>od</strong>owa³a<br />

spadek na<br />

miejsce trzecie w<br />

klasyfikacji koñcowej,<br />

a jako<br />

pierwsza na p<strong>od</strong>ium<br />

stanê³a reprezentacja<br />

Rosji.<br />

Sukces naszych<br />

stra¿aków jest<br />

tym wiêkszy, ¿e<br />

ekipa z Polski<br />

uczestniczy³a w<br />

takich Mistrzostwach<br />

po raz<br />

pierwszy i wczeœniej<br />

nie zna³a terenu,<br />

na jakim rozgrywane by³y poszczególne<br />

etapy. Tym bardziej cieszy,<br />

¿e stra¿acy zajêli tak wysokie miejsce<br />

na p<strong>od</strong>ium, ustêpuj¹c zaw<strong>od</strong>nikom -<br />

stra¿akom, którzy startowali po raz kolejny,<br />

a tym samym znali specyfikê terenu<br />

i mogli byæ przygotowani<br />

na mog¹ce pojawiæ siê trudnoœci.<br />

Szczególne stra¿ackie p<strong>od</strong>ziêkowania<br />

³ódzcy zaw<strong>od</strong>nicy pragn¹ skierowaæ<br />

do Pani Karoliny Sarny, <strong>od</strong>bywaj¹cej<br />

sta¿ w KM PSP w £<strong>od</strong>zi,<br />

która bra³a udzia³ w Mistrzostwach<br />

jako t³umacz. Jej pomoc okaza³a siê<br />

nieoceniona ze wzglêdu na z³o¿onoœæ<br />

ka¿dego etapu æwiczeñ, który musia³<br />

byæ dok³adnie przet³umaczony na jêzyk<br />

polski. Ponadto, w trakcje ka¿dego<br />

z etapów konieczne by³o wype³nienie<br />

w jêzyku rosyjskim zg³oszeñ<br />

oraz wykazu sprzêtu u¿ywanego<br />

w danej konkurencji. DZIÊKUJEMY!<br />

m³. bryg. Makary Szulc<br />

Marta Nowak


8<br />

Stra¿acy - Ochotnicy<br />

Stra¿ackie jedyne w regionie<br />

Tak jak Wolbórz ma kluczowe znaczenie<br />

dla po¿arnictwa polskiego,<br />

tak unikatowe na skalê województwa<br />

³ódzkiego jest Po¿arnicze Centrum Historyczno<br />

- Edukacyjne Ziemi £ódzkiej<br />

w Wolborzu. To z tej niewielkiej<br />

miejscowoœci p<strong>od</strong> £<strong>od</strong>zi¹ poch<strong>od</strong>zi<br />

prekursor po¿arnictwa polskiego -<br />

Andrzej Frycz M<strong>od</strong>rzewski, który ju¿<br />

500 lat temu próbowa³ sk<strong>od</strong>yfikowaæ<br />

normy po¿arnictwa. To tutaj w³aœnie<br />

mo¿emy szukaæ korzeni po¿arnictwa<br />

polskiego. Piêæ wieków tradycji i dzia-<br />

³alnoœci stra¿ackiej przyczyni³o siê<br />

do zgromadzenia bogatego dorobku<br />

w postaci dokumentacji oraz zbiorów,<br />

dotycz¹cych ochrony przeciwpo¿arowej.<br />

Zbiory te by³y dotychczas przechowywane<br />

i magazynowane g³ównie<br />

przez stra¿aków ochotników. Szczególnie<br />

druhowie z OSP w Wolborzu<br />

Urszula iAndrzej Kotliccy przyczynili<br />

siê do ocalenia sporej iloœci stra-<br />

¿ackiego „ekwipunku”. Kolekcjonerska<br />

pasja druhów pozwoli³a najprawdop<strong>od</strong>obniej<br />

ocaliæ <strong>od</strong> zniszczenia<br />

wiele cennych eksponatów. Swoj¹<br />

nieprzeciêtn¹ pasj¹ druh Kotlicki „zarazi³”<br />

lokalne œr<strong>od</strong>owisko po¿arnicze,<br />

co doprowadzi³o do pomys³u powstania<br />

obiektu, w którym mo¿na by zgromadziæ<br />

wszystkie zbiory i zaprezentowaæ<br />

je spo³eczeñstwu.<br />

Pocz¹tkiem jego realizacji by³o<br />

wmurowanikamienia wêgielnego<br />

p<strong>od</strong> budowê Centrum w dniu<br />

26 czerwca 2005 r. p<strong>od</strong>czas obch<strong>od</strong>ów<br />

200 - lecia Ochrony Przeciwpo¿arowej<br />

w Wolborzu.<br />

Budowê Centrum Historyczno -<br />

Edukacyjnego Ziemi £ódzkiej ukoñczono<br />

w lutym 2007 r. Jest to jedyne<br />

takie miejsce w regionie ³ódzkim,<br />

w którym zgromadzono rekwizyty stra-<br />

¿ackie, stra¿ackie mundury, sikawki<br />

rêczne i konne, beczkowozy oraz wiele<br />

innych ciekawych eksponatów,<br />

zwi¹zanych z rozwojem ochrony przeciwpo¿arowej<br />

na ziemi ³ódzkiej. Zbiory<br />

Centrum zosta³y p<strong>od</strong>zielone tematycznie<br />

i chronologicznie. Wœród eksponatów<br />

zgromadzonych w Centrum<br />

s¹ sztandary stra¿ackie, liczny zbiór<br />

medali i <strong>od</strong>znaczeñ zwi¹zkowych,<br />

dyplomów, œwiadectw kursów po¿arniczych,<br />

a tak¿e widokówek, zdjêæ<br />

i plakatów o tematyce po¿arniczej.<br />

Sprzêt po¿arniczy stanowi kolejny<br />

i zarazem najwiêkszy zbiór w Centrum.<br />

Zosta³ umieszczony w najbardziej<br />

przestronnej sali, w której znajduj¹ siê<br />

stra¿ackie samoch<strong>od</strong>y, sikawki, motopompy.<br />

Najciekawszy jest samochód<br />

gaœniczy z 1956 r., który zosta³ gruntownie<br />

<strong>od</strong>nowiony i przepiêknie pre-<br />

zentuje siê na tle zgromadzonych<br />

w sali eksponatów.<br />

W murach Centrum znajduje siê<br />

równie¿ sprzêt przeciwdymowo - gazowy,<br />

uzbrojenie osobiste stra¿aka<br />

(pasy, toporki, he³my), sprzêt i armatura<br />

w<strong>od</strong>na, gaœnice przenoœne i agregaty.<br />

Warto p<strong>od</strong>kreœliæ, ¿e czêœæ eksponatów<br />

trafi³a do Centrum z innych OSP,<br />

w tym nawet z Osowca (województwo<br />

opolskie).<br />

Wystawê, zaprezentowan¹ w Centrum<br />

w Wolborzu warto zobaczyæ<br />

poniewa¿ daje ona mo¿liwoœæ przeœledzenia<br />

jak bardzo zmieni³ siê sprzêt,<br />

s³u¿¹cy do gaszenia po¿arów i jak<br />

du¿y wp³yw ma rozwój techniki<br />

na warunki wype³niania stra¿ackich<br />

obowi¹zków, a co z tym zwi¹zane<br />

na bezpieczeñstwo ludzi.<br />

Uroczystego otwarcia Po¿arniczego<br />

Centrum Historyczno - Edukacyjnego<br />

Ziemi £ódzkiej w Wolborzu w dniu<br />

8 lipca 2007 r. dokonali zaproszeni<br />

goœcie. W uroczystoœci wziêli udzia³:<br />

Wicemarsza³ek Województwa £ódzkiego<br />

Pan Stanis³aw Witaszczyk, Prezes<br />

Wojewódzkiego Funduszu Gosp<strong>od</strong>arki<br />

W<strong>od</strong>nej i Ochrony Œr<strong>od</strong>owiska<br />

Pan Andrzej Budzyñski, £ódzki<br />

Komendant Wojewódzki PSP<br />

w £<strong>od</strong>zi st. bryg. Andrzej Witkowski,<br />

Wiceprezes Zarz¹du Oddzia³u Wojewódzkiego<br />

Zwi¹zku OSP RP w £<strong>od</strong>zi<br />

druh Tadeusz Karcz, przedstawiciele<br />

lokalnych w³adz rz¹dowych i samorz¹dowych<br />

oraz liczni zaproszeni goœcie,<br />

a tak¿e osoby, które przekaza³y<br />

swoje zbiory na wyposa¿enie Centrum.<br />

Marta Nowak

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!