More documents

Recommendations

Info

วารสาร ปีที่ 57 ฉบับที่ 656 กรกฎาคม 2554 โดย นางณัชยา รยะสวัสดิ์ สำนักงำนเศรษฐกิจกำรเกษตรเขต 5 การพัฒนาคุณภาพชีวิตเกษตรกร พื้นฐานประเทศไทยเป็นสังคมเกษตรที่มีฐานการ ผลิตการเกษตรที่เข้มแข็ง มีที่ตั้งภูมิประเทศและภูมิอากาศที่ เหมาะสม มีภูมิปัญญาในการรู้จักทามาหากินแบบเกษตรอย่าง สอดคล้องกับธรรมชาติ การประยุกต์ดัดแปลง และวัฒนธรรม ด้านอาหารการกินพื้นบ้านที่เข้มแข็งและหลากหลาย ทาให้ไทย เป็นประเทศผู้ผลิตอาหารที่สาคัญรายใหญ่ของโลก โดยมีพื้นที่ ทาการเกษตรร้อยละ 40 ของพื้นที่ทั้งประเทศ สามารถทาการ ผลิตสินค้าเกษตรและอาหาร ทั้งพืช ปศุสัตว์ และประมง มี ปริมาณผลผลิตพอเพียงกับความต้องการใช้ในประเทศและ มีเหลือส่งออกสร้างรายได้ ทั้งนี้ พื้นฐานสังคมเกษตรมีชีวิต ความเป็นอยู่ขึ้นอยู่กับปัจจัยต่างๆ ไม่มากนัก มีชีวิตที่สุขสบาย ตามอัตภาพ แต่เมื่อเวลาผ่านไปปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อวิถีชีวิต ของคนไทยและสังคมไทยกลับมากขึ้น โดยเฉพาะอย่างยิ่ง มีการปฏิรูประบบการเมือง การปกครอง ระบบราชการและ การศึกษา ซึ่งได้รับอิทธิพลมาจากต่างประเทศ ทาให้คนไทย ตกเป็นเหยื่อของลัทธิบริโภคนิยม/วัตถุนิยม วัฒนธรรมและ เทคโนโลยีที่ทันสมัย และการพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศ ในระยะที่ผ่านมาก็ได้ปรับเปลี่ยนโครงสร้างทางเศรษฐกิจ จากเดิมที่พึ่งพาภาคเกษตรกรรมเป็นปัจจัยขับเคลื่อนเศรษฐกิจ ของประเทศ ไปสู่การเป็นภาคอุตสาหกรรมเพื่อผลิตสินค้า ที่มีมูลค่าสูงใช้ในการส่งออกไปยังต่างประเทศ มีการพึ่งพิงการ ลงทุนจากต่างประเทศมากขึ้น โดยอาศัยทรัพยากรธรรมชาติ 4 ที่อุดมสมบูรณ์ภายในประเทศเป็นปัจจัยพื้นฐานที่สนับสนุนการ พัฒนา จนทาให้การพัฒนาทางด้านเศรษฐกิจขยายตัวอย่าง รวดเร็ว ในขณะที่การพัฒนาด้านสังคมและสิ่งแวดล้อมไม่ สามารถปรับตัวได้ทัน นาไปสู่ความไม่สมดุลระหว่างเศรษฐกิจ สังคม ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ผลกระทบที่ตามมา คือคุณภาพชีวิตของประชากรภาคการเกษตรที่ลดต่าลง ทั้งนี้ การพัฒนาประเทศสู่ความสมดุลและยั่งยืน นั้นการเสริมสร้างทุนของประเทศที่มีอยู่ให้เข้มแข็งและมีพลัง เพียงพอในการขับเคลื่อนกระบวนการพัฒนาประเทศ การ พัฒนานั้นควรจะสอดรับกับรากฐานของชุมชนไทย และมีความ แนบแน่นไปกับวัฒนธรรมของชุมชน ซึ่งภูมิปัญหาท้องถิ่น (local wisdom) อันผ่านการสังเกต ทดลองใช้ คัดเลือก และถ่ายทอด เป็นวัฒนธรรมสืบต่อกันมานับว่าเป็นความรู้ที่ ประกอบด้วยคุณธรรม ที่สอดคล้องกับวิถีชีวิตดั้งเดิม ที่ไม่ได้แยกเป็นส่วน หากแต่ทุกอย่างมีความสัมพันธ์กัน ไม่ว่า จะเป็นการทามาหากิน การอยู่ร่วมกันในชุมชน โดยภูมิปัญญา ท้องถิ่นจะมีความสัมพันธ์เกี่ยวข้องกับครัวเรือน ชุมชน สังคม และทรัพยากรธรรมชาติเป็นอย่างมาก
วารสาร ปีที่ 57 ฉบับที่ 656 กรกฎาคม 2554 โดยภูมิปัญญามีด้วยกันหลายระดับ คือ 1. ภูมิปัญญาระดับครัวเรือน ได้แก่ ภูมิปัญญาใน การปลูกพืชและเลี้ยงสัตว์หลากหลายชนิด ที่เหมาะสมกับสภาพ ภูมิประเทศและสภาพภูมิอากาศ ภูมิปัญญาที่ใช้ในการดูแลรักษา แก้ไขการเจ็บป่วยด้วยสมุนไพรพื้นบ้าน หมอพื้นบ้าน ภูมิปัญญา ด้านการกิน ด้านที่อยู่อาศัยที่ดูจากสภาพภูมิอากาศ 2. ภูมิปัญญาระดับชุมชน เป็นภูมิปัญญาที่เกี่ยวข้อง กับการประยุกต์พิธีกรรมทางศาสนาเพื่อความมั่นคงของชุมชน ประเพณีเกี่ยวกับชีวิต ตั้งแต่เกิดจนตาย เช่น ประเพณีการบวช การแต่งงาน การตาย การทำขวัญข้าว การลงแขกเกี่ยวข้าว เป็นต้น 3. ภูมิปัญญาระดับสังคม เป็นภูมิปัญญาที่เกิดจาก การประยุกต์และสร้างใหม่ เช่น การรวมกลุ่มโรงสีชุมชน กลุ่ม ไร่นาสวนผสม กลุ่มผักปลอดสารพิษ กลุ่มสหกรณ์การเกษตร เป็นต้น ภูมิปัญญากับการจัดการด้านทรัพยากรธรรมชาติ เช่น ทรัพยากรดิน น้ำ ป่าไม้ เช่น การสร้างฝาย เป็นต้น ซึ่งภูมิปัญญาเหล่านี้ได้นำไปสู่กระบวนการพัฒนา คุณภาพชีวิตเกษตรกรในด้านต่างๆ คือ 1) การพัฒนาโครงสร้าง พื้นฐาน โดยพิจารณาจากทรัพยากรธรรมชาติที่เกษตรกรต้องการ เช่น การพัฒนาแหล่งกักเก็บน้ำ เพื่อนำไปใช้ด้านการเกษตร 2) การพัฒนาเศรษฐกิจชุมชน ด้วยการทำไร่นาสวนผสมแทนการ ปลูกพืชเชิงเดี่ยว (monoculture) โดยมีแหล่งน้ำของตนเองเป็น ศูนย์กลางของระบบการผลิต และการสร้างภูมิคุ้มกันให้ตนเอง เพราะการปลูกพืชหลายชนิดเป็นหลักประกันความเสี่ยงที่อาจจะ เกิดขึ้น ทำให้สามารถมีอาหารบริโภคที่เพียงพอในระดับครัวเรือน ก่อนที่เหลือจึงขยายสู่ตลาด ลดปัญหาด้านความไม่แน่นอนของ น้ำฝน รวมทั้งปัญหาความเสี่ยงจากการผันผวนของปัจจัยการ ตลาดและราคา หรือการจัดตั้งโรงสีชุมชนเพื่อลดค่าใช้จ่ายจาก การสีข้าว ทำให้กระบวนการผลิตข้าวแทบจะครบวงจร ตั้งแต่ การเพาะปลูกจนถึงการแปรรูปเป็นข้าวสาร 3) การพัฒนาทาง สังคมด้วยการนำพื้นที่สาธารณประโยชน์มาใช้ประโยชน์ทาง ด้านการเกษตรร่วมกัน โดยมีการจัดสรรทรัพยากรอย่างทั่วถึง อนึ่ง การนำภูมิปัญญาท้องถิ่นมาปรับใช้ให้เหมาะสมกับ ตนเองและชุมชนนั้น การพัฒนากระบวนการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ระหว่างเกษตรกรด้วยกันนับว่ามีความสำคัญเป็นอย่างยิ่ง ซึ่งนั่น เท่ากับว่าเป็นการสร้างความเข้มแข็งให้แก่ชุมชนในลักษณะการ พึ่งพาตนเอง โดยเกษตรกรได้มีส่วนในการตัดสินใจด้วยตนเอง เกิดความเข้มแข็งทางความคิด นำไปสู่การสะสมทุนมนุษย์ให้ พร้อมรับการเปลี่ยนแปลงของสังคมภายนอกได้ สุดท้ายนี้ การพัฒนาคุณภาพชีวิตเกษตรในมิติทาง เศรษฐศาสตร์ที่ว่าด้วยการจัดสรรทรัพยากรที่มีอยู่อย่างจำกัด ให้เกิดประโยชน์สูงสุดนั้น หาใช่เพียงกำไรสูงสุดที่เปรียบเทียบ ระหว่างผลตอบแทนกับต้นทุนเท่านั้น แต่ประโยชน์สูงสุดที่เกิด แก่เกษตรกรควรครอบคลุม มิติทางกายภาพ เศรษฐกิจ สังคม สิ่งแวดล้อมด้วย นั่นคือ เกษตรกรมีสุขภาพที่ดี ไม่มีหนี้ สิน พอมีพอกิน มีความมั่นคง สามารถพึ่งพาตนเอง นั่นจึง เป็นการพัฒนาคุณภาพชีวิต เกษตรกรอย่างแท้จริง 5
Page 1 and 2: วารสาร ปที่ 57
Page 3 and 4: วารสาร ปีที่
Page 5: วารสาร ปีที่
Page 57 and 58:
วารสาร ปีที่
Page 59 and 60:
สํานักงานเศ
show all

à¹à¸¨à¸£à¸à¸à¸´à¸ à¸à¸£à¸à¸à¸²à¸à¸¡ 54.indd - à¸ªà¸³à¸à¸±à¸à¸à¸²à¸à¹à¸¨à¸£à¸©à¸à¸à¸´à¸à¸à¸²à¸£à¹à¸à¸©à¸à¸£

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?

à¹à¸¨à¸£à¸à¸à¸´à¸ à¸à¸£à¸à¸à¸²à¸à¸¡ 54.indd - à¸ªà¸³à¸à¸±à¸à¸à¸²à¸à¹à¸¨à¸£à¸©à¸à¸à¸´à¸à¸à¸²à¸£à¹à¸à¸©à¸à¸£