News letter Dam edition

Ingeokring Newsletter
In de praktijk duren de genoemde processen enkele maanden.
In de geocentrifuge worden de processen versneld
door de vergrote zwaartekracht. Hierdoor kan binnen enkele
uren getest worden wat de verandering in doorlatendheid
is.
De opstelling bestaat uit een drietal kolommen (Fig. 1) waarin
op schaal de situatie van gestorte kleibrokken is nagebootst.
In de eerste testserie zijn kleibrokken gestort in respectievelijk
water, lucht en olie, om de processen die onder
invloed van water plaatsvinden (slaking, dispersie) te kunnen
onderscheiden van de processen die niet beïnvloed
worden door de aanwezigheid van water (deformatie). De
doorlatendheid is vervolgens vergeleken door middel van
een doorstroomtest. De kleibollen in water bleken de meest
ondoorlatende laag te vormen. De intrede van het water in
de kleibollen zorgt voor het uiteenvallen van de klei. In de
kolommen met olie en lucht kon geen water intreden, waardoor
er geen slaking van de klei optrad, alleen samendrukking.
De kleilagen in deze kolommen waren dan ook aanzienlijk
meer doorlatend.
In de eerste test was Speswhite klei (geproduceerd uit kleipoeder)
gebruikt, welke in dispersiegedrag niet geheel overeenkomt
met natuurlijke klei. In de tweede test is daarom
gekozen om natuurlijke kleien met verschillende eigenschappen
te gebruiken. Hoewel het deformatie-, slaking- en
dispersiegedrag van de verschillende kleisoorten verschillend
bleek te zijn, is er geen verschil in doorlatendheid waargenomen
tussen de drie kolommen. Geen van de kleien
resulteerde in een slecht doorlatende laag, zoals waargenomen
in de eerste test.
Fig. 2 De onderkant van de kleilaag na uitvoeren van de proef. Het is
duidelijk te zien dat het blauwe water in de klei gedrongen is. Bij de klei
in lucht en olie is er nog ruimte aanwezig tussen de kleibrokken.
De invloed van dynamische belasting, zoals die in de praktijk
wordt toegepast, is in de derde proef gesimuleerd door het
plaatsen van een statische belasting op de klei (natuurlijke
klei). De klei in de drie kolommen werd belast met 0, 10 en
30 kPa. Uit de doorlatendheidstest is gebleken dat belasting
van de klei de doorlatendheid sterk beïnvloedt. Terwijl de
resultaten bij de onbelaste klei identiek waren aan de resultaten
in de vorige proef, was de met 10 kPa belaste klei een
stuk minder doorlatend. De met 30 kPa belaste klei liet zelfs
helemaal geen water meer door.
Als conclusie kan gesteld worden dat de doorlatendheid
bewerkstelligd wordt door een combinatie van deformatie
en slaking. Het belasten van klei om de doorlatendheid te
verkleinen is doeltreffend.
Dam edition | Double Issue 2007/2008 | 76