publication
publication
publication
- No tags were found...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
AZERBAYCAN’DA<br />
SİYASAL<br />
YAŞAM<br />
Oğuzhan METİN<br />
Ahievran Üniversitesi Türk Dünyası Topluluğu Başkanı<br />
DOSYA: AZERBAYCAN<br />
Devletlerin siyasal geçmişini<br />
incelerken üzerinde<br />
durulması gereken<br />
önemli etkenler vardır. Her yazıda<br />
ve söylemde değinilmeden<br />
geçilmeyen özel jeopolitik konum<br />
bizlere Azerbaycan siyasal<br />
yaşamını anlamada önem arz<br />
etmektedir. Anadolu, Orta Asya,<br />
İran ve Kafkasya’nın ortasında<br />
yer alıyor olması tarihsel olarak<br />
hem Ruslar tarafından hem Batılılar<br />
tarafından bir avantaj olarak<br />
kullanılmış ancak Azerbaycan<br />
tarafından bir avantaja çevrilememiştir.<br />
Ayrıca uygarlıklar<br />
tarihinde önemli yerleri bulunan<br />
Medlerin, Perslerin, Sasanilerin<br />
ve Parthların bölgeyi ele geçirme<br />
çabaları stratejik konumunu<br />
daha iyi kavrayabilmemize yardımcı<br />
olmaktadır.<br />
Siyasal hayatı etkileyen en<br />
önemli etkenlerden birinin de<br />
uluslararası siyasal sistem olduğunu<br />
belirtmekte kuşku yoktur.<br />
Özellikle 20. Ve 21. Yüzyıl Azerbaycan<br />
siyasal yaşamını incelerken<br />
70 yıl süren totaliter Sovyet<br />
rejimini vurgulamak şarttır.<br />
Rusya’da meydana gelen Bolşevik<br />
devrimiyle birlikte Kafkas<br />
ve Orta Asya halklarının özgürlük<br />
taleplerinde bulunduğu bilinen<br />
bir gerçektir. Bolşeviklerin<br />
yayınladığı ihtilal beyannamesi,<br />
Kafkas ve Orta Asya halklarının<br />
bu taleplerini umutlandırmıştır.<br />
Özgürlük talebi Azerbaycan’da<br />
Mehmet Emin Resulzade’nin<br />
liderliğinde ön plana çıkmıştır.<br />
1917’de Moskova’da Rusya<br />
Müslümanları kongresinde<br />
kendi kaderini tayin hakkını<br />
savunması büyük destek görmüş,<br />
1918’de Güney Kafkasya<br />
Federal Demokratik<br />
Cumhuriyeti’nin kurulmasında<br />
önemli rol oynamış ve 28 Mayıs<br />
1918’de Azerbaycan Demokratik<br />
Cumhuriyeti’ni ilan ederek<br />
tarihe ismini kazımıştır. Selfdeterminasyona<br />
dair verdikleri<br />
sözleri hasıraltı eden Bolşevikler<br />
Nisan 1920’de Azerbaycan’ı işgal<br />
ederek Azerbaycan Sovyet<br />
Sosyalist Cumhuriyeti’ni kurdular<br />
ve Azerbaycan bir Sovyet<br />
uydusu olarak tayin edildi.<br />
Sovyetlerin hâkimiyeti (1920-<br />
1992) ile birlikte ülkenin petrol<br />
ve verimli arazileri Bolşevikler<br />
tarafından kullanılmış ve Ruslar<br />
için bu topraklar önemli bir ticaret<br />
merkezi haline dönüşmüştür.<br />
Ayrıca rejim Azerbaycan üzerinde<br />
sosyal ve kültürel alanda da<br />
etkili olmuştur. Kiril alfabesinin<br />
kabul edilmesi, Sovyet rejiminin<br />
İslamiyet’e bakış açısı uygulanan<br />
politikaların anlaşılmasını<br />
kolaylaştırmaktadır.<br />
SB, Michael Gorbaçov’un<br />
1985’te başlattığı “açıklık” ve<br />
“yeniden yapılanma” politikalarıyla<br />
çöküşe geçmiş ve 1991’de<br />
rejim çökmüştür.1992’de Azerbaycan<br />
Sovyet rejimi dönemini<br />
kapatmıştır. Bağımsızlığından<br />
günümüze kadar Azerbaycan<br />
yerleşen totaliter sistemin kalıntılarını<br />
üzerinden atamamış ve<br />
tam anlamıyla demokratik bir<br />
düzene geçememiştir.<br />
1989’dan sonra rejime karşı<br />
muhalif teşkilatların kurulduğu<br />
gözlemlenmektedir. Bu teşkilatlardan<br />
en önemlisi Halk<br />
Cephesi olarak görülmektedir.<br />
Özellikle Sovyet yönetimine<br />
karşı kurulan bu hareket ideolojik<br />
bir ayrım gözetmeksizin<br />
bütün Azer Türkleri’nin birleşmeye<br />
çalıştığı bir çatı vazifesi<br />
görmüştür.1990’da Sovyetlerin<br />
Bakü’de gerçekleştirdiği<br />
10 | Gökkubbe | Sayı:1 | Yıl:1
Change language