publication
publication
publication
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
PORTRELER<br />
Yoldaş adlı dergileri yayınladı.<br />
1906’da yayınlanmaya başlanan<br />
Tekamül’ün programını<br />
anlattığı makalede “Milletlerin,<br />
kavimlerin, toplulukların, sınıfların<br />
ve şahısların hukukta ve<br />
seçtikleri yolda hür ve eşit olmalarını<br />
ve her türlü saldırıdan<br />
korunmalarını” savundu. Bu<br />
ifadeleriyle devrinin eşitlikçi, özgürlükçü,<br />
inkılapçı ve milliyetçi<br />
fikirlerini ortaya koyan Resulzade,<br />
Azerbaycan’ın bağımsızlığı<br />
mücadelesini bu fikirlerin ışığı altında<br />
sürdürdü ve bu genç fikir<br />
adamı düşüncelerini “İnsanlara<br />
hürriyet, miletlere istiklal” diye<br />
ifade ettiği milli bir ülkü haline<br />
getirdi. Çarlık yönetimi yeniden<br />
gücü ele geçirmesiyle birlikte<br />
zayıf düştüğü dönemdeki özgürlükçü<br />
çalışmaların etkisini ortadan<br />
kaldırma çabasına girmişti.<br />
Birçok aydının öldürüldüğü<br />
yahut hapsedildiği bu dönemde<br />
Resulzade 1908’in sonlarında<br />
Rus tehdidinden kurtulmak için<br />
siyasi ortamını yakından tanıdığı<br />
İran’a geçerek burada Tebriz<br />
Türklerinin meşrutiyet hareketlerine<br />
katkı sağlamakla birlikte<br />
İran Demokrat Partisini kurdu<br />
ve İran Nev adlı bir gazete çıkardı.<br />
Rus yönetimine ağır eleştiriler<br />
içeren yazılar yazılmasından<br />
rahatsız olan Rus yönetiminin<br />
İran’a baskıları sonucu ülkeden<br />
ayrıldıktan sonra 1911 yılında<br />
İstanbul’a geldi. Bu yıllar Osmanlı<br />
Devleti’nin son demlerini<br />
yaşadığı bir dönem olmasına<br />
rağmen Mehmet Emin RESUL-<br />
ZADE Osmanlı Devleti’nin son<br />
döneminde canlanan Türkçülük<br />
hareketlerinin merkezi olan Türk<br />
Ocakları’nın bir parçası oldu. Bu<br />
sayede Yusuf Akçura Ahmet<br />
Ağaolu ve Ziya Gökalp gibi isimlerle<br />
birlikte faaliyetlerine kaldığı<br />
yerden devam etme imkanı bularak<br />
‘Türk Yurdu’ dergisinde<br />
yazılarını yayınladı. İran Türkleri<br />
adlı makaleleri ile Anadolu dışında<br />
Türkçe konuşan insanların<br />
var olduğunu Türk kamuoyuna<br />
duyurdu. 1913 yılında<br />
Rusya ‘da ilan edilen genel af<br />
sayesinde tekrar Azerbaycan’a<br />
dönme fırsatı bulan Resulzade<br />
İstanbul’da bulunduğu dönemde<br />
amcasının oğlu vasıtasıyla<br />
kurdurduğu Musavat Partisi’nde<br />
siyasi faaliyetlere başladı.1915<br />
yılından sonra yayınlamaya<br />
başladığı ‘Açık Söz’ gazetesiyle<br />
halkına unutturulmak istenen<br />
milli şuuru hatırlatmak istedi.<br />
Bu faaliyetleriyle kendi halkına<br />
‘Sen Türk’sün’ derken dünyaya<br />
veya Rusya’ya da ‘Biz Türk’üz’<br />
vurgusunu yapar. Mehmet<br />
Emin Bey 1917 yılında Musavat<br />
Partisi’nin genel başkanlığına<br />
seçilir. Rusyanın Birinci Dünya<br />
Savaşı ve Şubat-Ekim Devriminin<br />
etkisiyle zayıflaması sonucu,<br />
Rusya Müslümanlarının faaliyetlerine<br />
ve Maverayı Kafkasya<br />
Şeyh hükümetine katılarak<br />
etkili rol oynadı. Fakat Gürcü<br />
ve Ermenilerin kendi bağımsızlığını<br />
ilan etmeleri sonucu 1918<br />
yılında Azerbaycan da bağımsızlığını<br />
ilan etti. Fakat Ruslarla<br />
işbirliği yapan Ermeniler tarafından<br />
Bakü işgal edildi. Osmanlı<br />
ordularının da yardımıyla Bakü<br />
işgalden kurtuldu ve 15 Eylül<br />
1918’de Bakü başkent ilan<br />
edildi. 28 Mayıs 1918 yılında<br />
Tiflis’te ‘Azerbaycan Misak-ı<br />
Milli’si’ ilan edilerek Azerbaycan<br />
Milli Şurası’nın başkanlığına<br />
Resulzade seçildi. Böylelikle ilk<br />
Müslüman Türk cumhuriyeti<br />
olan ‘Bağımsız Azerbaycan’<br />
ilan edildi. Ancak bu cumhuriyetin<br />
varlığı 2 yıl devam edebildi.<br />
Cumhuriyetin yıkılışından<br />
sonra bir müddet Şamahı bölgesinde<br />
saklanan Resulzade<br />
Rus polisi tarafından tutuklandı<br />
fakat bir süre Moskova’da tutuklu<br />
kaldıktan sonra İstanbul’a<br />
geri dönmeyi başardı. 2.Dünya<br />
Savaşı sırasında Almanya<br />
Kafkas halklarını Rusya’ya karşı<br />
ayaklandırmayı amaçlayarak<br />
Resulzade ile birlikte diğer<br />
Kafkas liderlerini Almanya’ya<br />
davet etti. Resulzade burada<br />
üç yıl kaldı. Almanya’da kaldığı<br />
süre içerisinde ‘İstiklal’ ve<br />
‘Kurtuluş’ dergilerini yayınladı.1947<br />
yılında tekrar Türkiye’ye<br />
dönen Mehmet Emin Bey 6<br />
Mart 1955’te uçmağa vardı.<br />
Bedeni, ömrünü verdiği üç renkli<br />
ay-yıldızlı bayrağın indirilmiş olmasının<br />
yasıyla terketti acunu<br />
Resulzade’nin. Ancak ruhu yıllar<br />
sonra kendisinden bir derya<br />
olarak bahseden yine bir Türk<br />
yolbaşçısının doğuşuyla beden<br />
buldu.Ve bir kere yükselen bayrak<br />
hala mavi göklerde hürce<br />
dalgalanmakta...<br />
‘’Sevgim - Millete! Vurgunluğum<br />
- Azadlığa ve adalete! itaatim -<br />
Hocalarıma! Borcum - arıma<br />
ve meslektaşlarıma! Nefretim -<br />
Yalancılara ve ikiyüzlülere!”<br />
Ebulfez ELÇİBEY<br />
Anne tarafı Anadolu’dan gelen<br />
Elçibey’in baba tarafı ise<br />
40 | Gökkubbe | Sayı:1 | Yıl:1
Change language