publication
publication
publication
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
AZERBAYCAN<br />
EDEBİYATININ<br />
TEŞEKKÜLÜ<br />
Mert ÇAKIR<br />
Akdeniz Üniversitesi Türk Halkbilimi Topluluğu Başkanı<br />
DOSYA: AZERBAYCAN<br />
Azerbaycan edebiyatının<br />
ortaya çıkış meselesi için<br />
ilk öncelikle Azerbaycan<br />
tarihini ele almak önemlidir.<br />
Yaygın bir şekilde bilindiği üzere<br />
Türk milletinin Anadolu’ya geçiş<br />
süreci 1071 Malazgirt savaşı ile<br />
başlamıştır görüşü son derece<br />
yersizdir. Yeni yapılan araştırmalar<br />
neticesinde Türklerin<br />
Azerbaycan ve dolayısıyla Anadolu<br />
bölgesine gelişi İ.Ö 7.yy<br />
kadar dayanmaktadır. Göç dalgasının<br />
başını çeken boy olan<br />
oğuzların yerleşim neticesinde<br />
bir kısmının günümüz İran,<br />
Azerbaycan ve Gürcistan bölgelerinde<br />
kalanlara Azeri. (Burada<br />
bir hususa dikkat edecek<br />
olursak Azeri kelimesinin Türk<br />
boyları isimleri arasında bulunmamaktadır<br />
bu isimlendirme<br />
sonradan Sovyetler tarafından<br />
yapılmıştır.) Anadolu’ya geçenlere<br />
ise Türkiye Türkü (Osmanlı<br />
Türkleri) denmiştir. Coğrafya’nın<br />
farklılaşması üzerine konuşmada<br />
büyük çapta değişiklikler olmamasına<br />
karşı bir takım şive<br />
farklılıkları oluşmuştur. Bu farklılığı<br />
ise geçmişten beridir süre<br />
gelen yön ayrımıyla ifade edilmiş.<br />
Azerbaycan bölgesindeki<br />
konuşulan şiveye Doğu Oğuz,<br />
Anadolu bölgesindeki şiveye ise<br />
Batı Oğuz olarak isimlendirilmiştir.<br />
Doğu Oğuz şivesinin bir kolu<br />
olarak da Türkmenler gösterilebilir.<br />
Bu tanımdan anlaşılacağı üzere<br />
Azerbaycan edebiyatı Çağatay<br />
ve Türkmen edebiyatları ile Türkiye<br />
Türklerinin edebiyatları arasında<br />
kalmış ve bu edebiyatlar<br />
arasında bir g vazifesini üstlenmiştir.<br />
Azerbaycan Türk edebiyatı<br />
19.yy da Rusların Kafkasya ve<br />
Azerbaycan topraklarını işgali ile<br />
iki kola ayrılarak gelişmesini sürdürmüştür.<br />
Bu gün isimlendirme<br />
yapılırken eski SSCB toprakları<br />
içinde kalan bölgedeki edebiyat<br />
için Kuzey Azerbaycan, bu günkü<br />
İran İslam Cumhuriyeti toprakların<br />
da süregelen için Güney<br />
Azerbaycan edebiyatı terimini<br />
kullanmaktayız. Rusların geleneksek<br />
sindirme politikaları neticesinde<br />
bir takım “Azerbaycan<br />
Halkı”, “Azerbaycan Edebiyatı”,<br />
“Azeri” terimlerini empoze etmeye<br />
çalışmışlar ve yer yer başarılı<br />
olmuşlardır. Günümüzde<br />
bu algı değerli Türkolog ve Dil<br />
bilimcilerin araştırmaları neticesinde<br />
kırılmıştır. Bu araştırmacıların<br />
başında Fuad Köprülü’nün<br />
payı çok büyüktür. Yaptığı tanımlama<br />
ile Azerbaycan Türk<br />
Edebiyatı terimini ilk o ortaya<br />
koymuştur.<br />
Azerbaycan da ki Türk Edebiyatı,<br />
bu bölgede Türk unsurunun<br />
tarih sahnesine çıkmasıyla<br />
belirir. Kafkasya ve Azerbaycan<br />
yörelerinde Türk ırkının çeşitli<br />
boylarından insanların takip edilebilen<br />
varlığı başlangıç noktası<br />
biraz münakaşalı olsa da -M.Ö<br />
VII. yy da bu yöreye gelmiş bulunan<br />
Sakalara ve onları takip<br />
eden Hunlarla başlatılabilir. Elbette<br />
ki bu döneme ait yazılı<br />
edebiyat örnekleri ortada yoktur;<br />
ancak, çeşitli sebeplerle kalmış<br />
isimler (şahıs ve yer adları),<br />
arkeolojik buluntular ve bazı mimari<br />
kalıntılar bölgedeki zengin<br />
22 | Gökkubbe | Sayı:1 | Yıl:1
Change language