HASTANE AFET VE ACİL DURUM PLANI (HAP) HAZIRLAMA KILAVUZU

SUNUŞ
Türkiye jeolojik-jeomorfolojik yapısı, hidro-meteorolojik özellikleri nedeniyle doğa kaynaklı afet tehlikeleriyle
sürekli karşı karşıya kalmaktadır. Ülkemizin en yoğun yerleşim alanları, üretim merkezleri
ve kritik altyapıları, afet risklerinin yüksek olduğu bölgelerde kuruludur. Türkiye’nin yer aldığı Akdeniz
Havzası, iklim değişikliğinin olumsuz etkileriyle gelecek yıllarda en çok baş etmek durumunda olan bölgeler
arasındadır.
Doğa kaynaklı afetlerin yanı sıra insan kaynaklı afetler de ülkemizde oldukça sık gözlenmekte, önümüzdeki
yıllarda zarar verme olasılıklarında artış olabileceği öngörülmektedir. Endüstriyel kazalar, büyük
ulaşım kazaları, orman yangınları, KBRN (Kimyasal, biyolojik, radyolojik, nükleer) olayları, mülteci hareketleri,
terörist saldırılar, iç karışıklıklar, silahlı çatışmalar günümüz dünyasında insan sağlığını tehdit
etmektedir.
Bu koşullarda, toplumun, tüm sektörlerin, özellikle de sağlık sektörünün afet risklerinin azaltılması ve
afete hazırlık konusunda etkili, kalıcı, istikrarlı ve sürdürülebilir çaba göstermesi ciddi önem taşımaktadır.
Afet ve acil durumlarda hastanelerin zarar görebilirliğinin azaltılması, sağlık hizmetlerinin kesintisiz
sürdürülmesi ve hatta kapasitelerinin artırılması; can kayıplarının azaltılmasında ve hayatın normalleşmesinde
oldukça belirleyicidir. Türkiye’nin afet geçmişi ve afet yönetimi deneyimlerine bakıldığında, bu
durumu gösteren sayısız örnek bulunmaktadır. Gelinen aşamada hastanelerimizin fiziksel ve fonksiyonel
olarak afete hazırlık ve dayanıklılığını artırma, afete müdahale faaliyetlerinde strateji ve uygulama bütünlüğü
sağlamak üzere kurumsal yapılanma, iş ve işleyiş standartlarını geliştirme ihtiyacı ortaya çıkmıştır.
Hastane Afet ve Acil Durum Planı (HAP) Hazırlama Kılavuzu çalışmaları ile bu ihtiyacın karşılanması
amaçlanmaktadır.
HAP Hazırlama Kılavuzu için Sağlık Bakanlığı’nın merkez ve il düzeyinde yapılan çalışmaları ile
ulusal bilgi ve verilerin yanı sıra, genel kabul gören uluslararası çalışmalar da incelenmiştir. Kılavuzun
hazırlanmasında yararlanılan uluslararası çalışmalar arasında, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Avrupa Bölge
Ofisi tarafından hazırlanan Hastane Acil Durum Müdahale Planı İçin Kılavuz Notlar, WHO Amerika
Kıtası Örgütü (PAHO) tarafından hazırlanan Güvenli Hastane Kontrol Listesi, Amerika Birleşik Devletleri’nde
geliştirilen Hastane Olay Yönetim Sistemi (HICS) dokümanları sayılabilir.
HAP Hazırlama Kılavuzu geliştirilirken, sağlık sektöründe ulusal ve uluslararası afet yönetimi bilgi
ve deneyimlerinden mümkün olan en kapsamlı biçimde yararlanılmıştır. Afetler; oluş, etki ve sonuçları
bakımından yerel özelliklere sahiptir. Hastaneler ise farklı işlev ve kapasiteleri olan kuruluşlardır. Bu nedenle,
kılavuzun, yerel ihtiyaçlara göre uyarlama ve geliştirmelere izin verecek şekilde esnek ve dinamik
bir yapıda olmasına özen gösterilmiştir. Hastaneler bulundukları bölge, mevcut imkanlar, verdikleri hizmet
ve tespit ettikleri riskler doğrultusunda, bu kılavuz çerçevesinde belirlenen örnek yaklaşımları kendi
kurumlarına uyarlamaktan, geliştirmekten, afet ve acil durumlarda etkin müdahale için her türlü hazırlık,
plan, eğitim ve tatbikatı yapmaktan sorumludurlar.
HAP Hazırlama Kılavuzu’nun amacına uygunluğu, hiç kuşkusuz, hastanelerimizin afet tehlikeleri
karşısında zarar görebilirliğinin, afet risklerinin ve kayıplarının azaltılması, afet halinde etkili ve hızlı
müdahalenin sağlanması amacıyla gerçekleştirecekleri planlı faaliyet ve uygulamaları ile değerlendirilebilecektir.
HAP Hazırlama Kılavuzu
Ulusal Kılavuz Hazırlama Ekibi
Hastane Afet ve Acil Durum Planı (HAP) Hazırlama Kılavuzu 9