30.11.2020 Views

ETBI Journal of Education - Vol 2:2 November 2020 (Irish-medium Education)

This bilingual edition of the Journal of Education celebrates Irish-medium Education

This bilingual edition of the Journal of Education celebrates Irish-medium Education

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong><br />

<strong>Vol</strong>ume 2 Issue 2 <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Produced by <strong>Education</strong> and Training Boards Ireland


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

© <strong>2020</strong> <strong>Education</strong> and Training Boards Ireland.<br />

<strong>Education</strong> and Training Boards Ireland (<strong>ETBI</strong>) is a national association established to collectively<br />

represent and promote the interests <strong>of</strong> the sixteen education and training boards<br />

The views and opinions expressed in this journal are those <strong>of</strong> the authors and do not<br />

necessarily reflect the <strong>of</strong>ficial policy or position <strong>of</strong> <strong>Education</strong> and Training Boards Ireland<br />

Submissions collated and coordinated by Gean Gilger (<strong>ETBI</strong>)<br />

Design and Editing - Valerie Lewis (<strong>ETBI</strong>)<br />

Published by <strong>Education</strong> and Training Boards Ireland, Piper’s Hill, Kilcullen Road, Naas, Co. Kildare.<br />

This publication may be accessed at www.etbi.ie<br />

PAGE 2


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Clár Ábhair<br />

Imleabhar 2:Eagran 2 Samhain <strong>2020</strong><br />

Brollach 7<br />

Norma Foley TD - An tAire Oideachais<br />

Uasdátú ar chur i bhfeidhm an Pholasaí don Oideachas Gaeltachta 2017-2022 13<br />

An Dr Treasa Kirk & An Dr Gerry Shiel<br />

An Máistir Gairmiúil san Oideachas (MGO) 20 Bliain ag soláthar múinteoirí<br />

do Iarbhunscoileanna lán-Ghaeilge na tíre. 23<br />

Seán Ó Gradáigh & Sinéad Ní Ghuidhir<br />

An Cheannaireacht Iarbhunscoile sa Tumoideachas i gcúinsí nach bhfacthas<br />

riamh cheana 31<br />

An Dr T.J. Ó Ceallaigh<br />

Daltaí a bhfuil Riachtanais Speisialta Oideachais acu ag foghlaim trí Ghaeilge 47<br />

An Dr Sinéad Nic Aindriú, An tOllamh Pádraig Ó Duibhir & An Dr Joe Travers<br />

Tapaidh an DEIS! Iniúchadh ar an Tumoideachas do Dhaltaí i scoileanna<br />

Lán-Ghaeilge DEIS 59<br />

An Dr Karen Ní Chlochasaigh, An tOllamh Pádraig Ó Duibhir, & An Dr Gerry Shiel<br />

Is mór idir inniu agus amárach! 79<br />

An tUas. Seán Ó Broin<br />

Buntáistí agus dúshláin teanga atá ag iar-scoláirí na n-iar-bhunscoileanna<br />

Gaeltachta agus lán-Ghaeilge ar aistriú go hinstitiúid 3ú leibhéal a<br />

fheidhmíonn trí Bhéarla 87<br />

An Dr Laoise Ní Thuairisg & An tOllamh Pádraig Ó Duibhir<br />

An Tumoideachas agus Athneartú Teanga 99<br />

An tOllamh Muiris Ó Laoire<br />

Oideachas ar Oileáin – Comhthéacs dúshlanach ach féidearthachtaí<br />

suimiúla d’fhonn inmharthanacht na n-Oileán a spreagadh 115<br />

An tUas.Tomás Mac Pháidín & An tUas. Tom P. Mac Pháidín<br />

Pleanáil Teanga Agus Sealbhú Gaeilge sa Chóras Oidechais 137<br />

An Dr Victor Bayda<br />

Beathaisnéisí 148<br />

PAGE 3


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

PAGE 4


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Contents<br />

<strong>Vol</strong>ume 2:Issue 2 <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Foreword 9<br />

Norma Foley TD - Minister for <strong>Education</strong><br />

Update on the implementation <strong>of</strong> the Policy for Gaeltacht <strong>Education</strong> 2017-2022 19<br />

Dr Treasa Kirk & Dr Gerry Shiel<br />

An Máistir Gairmiúil san Oideachas (MGO) Supplying teachers to<br />

<strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> Post-Primary Schools for over 20 years 27<br />

Seán Ó Gradáigh & Sinéad Ní Ghuidhir<br />

Leadership in Post-Primary Immersion <strong>Education</strong> in unprecedented times 39<br />

Dr T.J. Ó Ceallaigh<br />

Students with Special <strong>Education</strong> Needs Learning through <strong>Irish</strong> 53<br />

Dr Sinéad Nic Aindriú, Pr<strong>of</strong>. Pádraig Ó Duibhir & Dr Joe Travers<br />

Tapaidh an DEIS! Examination <strong>of</strong> Immersion <strong>Education</strong> for Students<br />

in <strong>Irish</strong>-Medium DEIS Schools 69<br />

Dr Karen Ní Chlochasaigh, Pr<strong>of</strong>. Pádraig Ó Duibhir & Dr. Gerry Shiel<br />

How things change! 83<br />

Seán Ó Broin<br />

Linguistic advantages and challenges faced by students from Gaeltacht and<br />

<strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> post-primary schools when continuing to a 3rd level<br />

institution where the language <strong>of</strong> teaching is English 93<br />

Dr Laoise Ní Thuairisg & Pr<strong>of</strong>. Pádraig Ó Duibhir<br />

Immersion <strong>Education</strong> and Language Revitalisation 107<br />

Pr<strong>of</strong>. Muiris Ó Laoire<br />

Offshore Island <strong>Education</strong> – A challenging context coupled<br />

with exciting possibilities to foster island sustainability 125<br />

Tomás Mac Pháidín & Tom P. Mac Pháidín<br />

Language Planning and <strong>Irish</strong> Acquisition in the <strong>Education</strong> System 143<br />

An Dr Victor Bayda<br />

Biographies 152<br />

PAGE 5


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

PAGE 6


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Brollach<br />

Norma Foley TD - An tAire Oideachais<br />

Tá lúcháir orm an brollach a scríobh don eagrán<br />

speisialta seo den Irisleabhar Oideachais ar líne<br />

ó Bhoird Oideachais agus Oiliúna na Éireann<br />

(<strong>ETBI</strong>), rud a thagann i gcomhthráth le Bliain<br />

na Gaeilge <strong>2020</strong>/21 atá á reáchtáil ag <strong>ETBI</strong> agus<br />

leis an gclár spreagúil gníomhaíochtaí Gaeilge<br />

atá beartaithe. Táim sásta a fheiceáil gur tugadh<br />

cuireadh do scríbhneoirí éagsúla ailt as Gaeilge<br />

a chur isteach don eagrán speisialta seo. Tá an<br />

<strong>ETBI</strong> ag soláthar sárdheis anseo chun léargas níos<br />

doimhne a thabhairt ar an nGaeloideachas agus<br />

chun aird a dhíriú ar na buntáistí a bhaineann léi<br />

i suíomhanna oideachais éagsúla, lena n-áirítear<br />

suíomhanna do scoláirí a bhfuil riachtanais<br />

speisialta oideachais acu agus scoileanna atá<br />

rannpháirteach i gComhionannas Deiseanna sna<br />

Scoileanna a Sheachadadh (DEIS).<br />

Aithnítear go forleathan na buntáistí a bhaineann<br />

leis an nGaeloideachas. Tugtar le fios i staidéir<br />

thaighde go mbaineann scoláirí a lán tairbhí as<br />

oideachas a fháil i suíomhanna tumoideachais,<br />

lena n-áirítear scileanna cognaíocha níos fearr,<br />

scileanna litearthachta agus saibhreas teanga<br />

níos fearr agus gnóthachtáil oideachasúil níos<br />

airde, beag beann ar a gcumas, ar a stádas<br />

socheacnamaíoch agus ar a gcúlra cultúrtha.<br />

Gné lárnach de bheartas an Rialtais is ea an<br />

Ghaeilge a chur chun cinn agus a chaomhnú mar<br />

GNÉ LÁRNACH DE BHEARTAS AN<br />

RIALTAIS IS EA AN GHAEILGE A CHUR<br />

CHUN CINN AGUS A CHAOMHNÚ<br />

MAR CHUID DHÍLIS DÁR GCULTÚR,<br />

DÁR N-OIDHREACHT AGUS DÁR<br />

BHFÉINIÚLACHT.<br />

chuid dhílis dár gcultúr, dár n-oidhreacht agus<br />

dár bhféiniúlacht. Is í an aidhm atá le cur chun<br />

feidhme na Straitéise 20 Bliain don Ghaeilge<br />

2010-2030 ón Rialtas ná úsáid na Gaeilge agus<br />

an t-eolas atá uirthi mar theanga phobail a<br />

mhéadú de réir a chéile. Tá sé ríthábhachtach go<br />

bhforbrófaí sochaí dhátheangach, áit ar féidir leis<br />

an oiread daoine agus is féidir Gaeilge agus Béarla<br />

a úsáid leis an éascaíocht agus an inniúlacht<br />

teanga céanna. Rud eile a thacaíonn le cur chun<br />

feidhme na Straitéise 20 Bliain is ea an Plean<br />

Gníomhaíochta 5 Bliana don Ghaeilge, a foilsíodh<br />

in 2018, trí chur chuige comhtháite iomlánaíoch a<br />

ghlacadh i leith na Gaeilge a chur chun cinn agus a<br />

chur ar aghaidh.<br />

Bíonn sé dúshlánach uaireanta an oideachas trí<br />

mheán na Gaeilge a sholáthar i scoileanna ar<br />

roinnt cúiseanna, lena n-áirítear comhthéacsanna<br />

PAGE 7


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

sochtheangeolaíocha scoileanna aonair agus<br />

saincheisteanna a bhaineann le soláthar<br />

múinteoirí ar Gaeilgeoirí inniúla iad.<br />

Sa bhliain 2016, d’fhoilsigh an Roinn Oideachais<br />

an Polasaí don Oideachas Gaeltachta 2017-2022<br />

d’fhonn soláthar Gaeloideachais ar ardchaighdeán<br />

i suíomhanna luathbhlianta agus i scoileanna<br />

i limistéir Ghaeltachta a dheimhniú agus chun<br />

tacú le húsáid na Gaeilge mar phríomhtheanga i<br />

bpobail Ghaeltachta.<br />

Rinne mo Roinn infheistíocht shuntasach<br />

chun tacú le tionscnaimh Ghaeilge a chur chun<br />

feidhme faoin bPolasaí don Oideachas Gaeltachta.<br />

Tagann naoi gcinn déag d’iar-bhunscoileanna<br />

agus bunscoil amháin faoi choimirce na mBord<br />

Oideachais agus Oiliúna agus faigheann na<br />

scoileanna sin acmhainní breise gach bliain chun<br />

tacú lena rannpháirtíocht sa Scéim Aitheantais<br />

Scoileanna Gaeltachta. Tagann cúig iar-bhunscoil<br />

oileánda faoi choimirce na mBord Oideachais<br />

agus Oiliúna freisin agus tá pacáiste bliantúil<br />

acmhainní breise tiomnaithe á fháil acu ón<br />

mbliain 2018 amach chun aitheantas a thabhairt<br />

dá gcomhthéacs ar leithligh. Is í an aidhm atá le<br />

dhá chlár oideachais mhúinteoirí nua trí mheán<br />

na Gaeilge, ina mbíonn suas le 60 áit nua ar<br />

fáil gach bliain, ná cur leis an líon múinteoirí<br />

ar féidir leo oideachas trí mheán na Gaeilge ar<br />

ardchaighdeán a sholáthar.<br />

Áirítear leis na forbairtí dearfacha curaclaim a<br />

rinneadh i réimse an Ghaeloideachais leagan nua<br />

de Churaclam Teanga na Bunscoile a foilsíodh<br />

in 2015 agus dhá shonraíocht nua a thabhairt<br />

isteach do Ghaeilge na Sraithe Sóisearaí in 2017.<br />

Cuirfidh na sonraíochtaí nua ábhar atá bhforbairt<br />

ag an gComhairle Náisiúnta Curaclaim agus<br />

Measúnachta (CNCM) leis an obair a rinneadh<br />

ar na sonraíochtaí a cuireadh ar fáil cheana féin<br />

don tSraith Shóisearach. Cuireann straitéisí mo<br />

Roinne agus na polasaithe Rialtais, lena n-áirítear<br />

an Stráitéis 20 Bliain don Ghaeilge agus an Polasaí<br />

don Oideachas Gaeltachta bonn taca faoi na<br />

forbairtí seo go léir.<br />

Tá sé rí-thábhachtach le linn na tréimhse<br />

dúshlánaigh seo go gceiliúrfaimis ár n-oidhreacht,<br />

ár dteanga agus ár gcultúr agus go mbeimis<br />

bródúil as ár bhféiniúlacht Ghaelach uathúil. Tá<br />

áthas orm go bhfuil san eagrán speisialta seo alt<br />

ina dtarraingítear aird ar na héachtaí éagsúla a<br />

tháinig as na hidirghabhálacha spriocdhírithe<br />

a rinneadh mar chuid den Scéim Aitheantais<br />

Scoileanna Gaeltachta agus den Pholasaí don<br />

Oideachas Gaeltachta.<br />

Ba mhaith liom comhghairdeas a dhéanamh le<br />

<strong>ETBI</strong> faoin rannpháirt réamhghníomhach nuálach<br />

seo i leith na Gaeilge agus an oideachais trí<br />

mheán na Gaeilge a chur chun cinn san earnáil<br />

Bhord Oideachais agus Oiliúna. Beidh an t-eagrán<br />

Gaeilge speisialta seo den Irisleabhar Oideachais<br />

ina fhoinse luachmhar faisnéise faoi chuid mhór<br />

gnéithe den Ghaeloideachas. Níl aon amhras orm<br />

ach go mbainfidh na baill foirne agus na scoláirí<br />

i scoileanna na mBord Oideachais agus Oiliúna<br />

an-taitneamh as na himeachtaí spéisiúla atá<br />

beartaithe do Bhliain na Gaeilge <strong>ETBI</strong> <strong>2020</strong>/21, ar<br />

clár é a bhfuil fáilte mhór roimhe, le linn bliana a<br />

bhí thar a bheith dúshlánach go dtí seo.<br />

PAGE 8


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Foreword<br />

Norma Foley TD - Minister for <strong>Education</strong><br />

I am delighted to write the foreword to this<br />

special edition <strong>of</strong> the online <strong>Education</strong> and<br />

Training Boards Ireland (<strong>ETBI</strong>) <strong>Journal</strong><br />

<strong>of</strong> <strong>Education</strong>, which coincides with <strong>ETBI</strong><br />

Bliain na Gaeilge <strong>2020</strong>/21 and the exciting<br />

programme <strong>of</strong> <strong>Irish</strong>-language activities that<br />

are planned. I am pleased to see that various<br />

contributors have been invited to submit<br />

articles in the <strong>Irish</strong> language for this special<br />

edition. <strong>ETBI</strong> is providing a great opportunity<br />

to give a deeper insight into <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong><br />

education and to highlight its advantages<br />

across a range <strong>of</strong> educational settings,<br />

including settings for students with special<br />

educational needs and schools participating in<br />

Delivering Equality <strong>of</strong> Opportunity in Schools<br />

(DEIS).<br />

The advantages <strong>of</strong> <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> education<br />

are widely recognised. Research studies<br />

indicate that students receiving their<br />

education in immersion settings, enjoy many<br />

benefits including improved cognitive skills,<br />

greater development <strong>of</strong> language and literacy<br />

skills and higher educational attainment<br />

regardless <strong>of</strong> their ability, socio-economic<br />

status or cultural background.<br />

THE PROMOTION AND<br />

PRESERVATION OF THE IRISH<br />

LANGUAGE, AS AN ESSENTIAL<br />

PART OF OUR CULTURE, HERITAGE<br />

AND IDENTITY, IS CENTRAL TO<br />

GOVERNMENT POLICY.<br />

The promotion and preservation <strong>of</strong> the<br />

<strong>Irish</strong> language, as an essential part <strong>of</strong> our<br />

culture, heritage and identity, is central to<br />

Government policy. The implementation<br />

<strong>of</strong> the Government’s 20-year Strategy for<br />

the <strong>Irish</strong> Language 2010-2030 seeks to<br />

increase, on an incremental basis, the use and<br />

knowledge <strong>of</strong> <strong>Irish</strong> as a community language.<br />

The development <strong>of</strong> a bilingual society is<br />

essential, where as many people as possible<br />

can use <strong>Irish</strong> and English with equal ease and<br />

pr<strong>of</strong>iciency. The 5-year Action Plan for the<br />

<strong>Irish</strong> Language, which was published in 2018,<br />

also supports the implementation <strong>of</strong> the 20-<br />

year Strategy through a holistic and integrated<br />

approach to promoting and advancing the<br />

<strong>Irish</strong> language.<br />

PAGE 9


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

The delivery <strong>of</strong> <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> education in<br />

schools can sometimes be challenging due to<br />

a number <strong>of</strong> factors including the individual<br />

socio-linguistic contexts <strong>of</strong> schools and issues<br />

relating to the supply <strong>of</strong> teachers who are<br />

pr<strong>of</strong>icient speakers <strong>of</strong> the language.<br />

In 2016, the Department <strong>of</strong> <strong>Education</strong><br />

published its Policy on Gaeltacht <strong>Education</strong><br />

2017-2022, to ensure the provision <strong>of</strong> high<br />

quality <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> education in early-years<br />

settings and schools in Gaeltacht areas and to<br />

support the use <strong>of</strong> <strong>Irish</strong> as the main language<br />

<strong>of</strong> Gaeltacht communities.<br />

Significant investment has been made by my<br />

Department to support the implementation <strong>of</strong><br />

<strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> initiatives under the Gaeltacht<br />

Policy. Nineteen post-primary schools and<br />

one primary school are under the auspices<br />

<strong>of</strong> ETBs and these schools are in receipt <strong>of</strong><br />

additional resources annually to support<br />

their participation in the Gaeltacht School<br />

Recognition Scheme. Five island post-primary<br />

schools, also under the auspices <strong>of</strong> ETBs, are<br />

in receipt <strong>of</strong> a dedicated annual package <strong>of</strong><br />

additional resources since 2018 in recognition<br />

<strong>of</strong> their unique context. The commencement<br />

<strong>of</strong> two new <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> teacher education<br />

programmes providing up to 60 new places<br />

annually is seeking to ensure a supply <strong>of</strong><br />

teachers who can deliver high quality <strong>Irish</strong><strong>medium</strong><br />

education.<br />

A number <strong>of</strong> positive curricular developments<br />

relating to <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> education include<br />

the publication <strong>of</strong> the new Primary Language<br />

Curriculum in 2015 and the introduction <strong>of</strong><br />

two new specifications for Junior Cycle <strong>Irish</strong><br />

in 2017. The new subject specifications for<br />

Leaving Certificate <strong>Irish</strong> which are being<br />

developed by the National Council for<br />

Curriculum and Assessment (NCCA) will build<br />

on those already provided in Junior Cycle.<br />

These developments are all underpinned by<br />

my Department’s strategies and Government<br />

policies including the 20-Year Strategy for the<br />

<strong>Irish</strong> Language and the Policy on Gaeltacht<br />

<strong>Education</strong>.<br />

It is particularly important in these<br />

challenging times to celebrate our heritage,<br />

language and culture and to take pride in<br />

our unique <strong>Irish</strong> identity. I am pleased to<br />

see an article featured in this special edition<br />

highlighting the many successes <strong>of</strong> targeted<br />

interventions as part <strong>of</strong> the Gaeltacht School<br />

Recognition Scheme and Policy on Gaeltacht<br />

<strong>Education</strong>.<br />

I would like to congratulate <strong>ETBI</strong> on this<br />

proactive and innovative contribution to<br />

promoting the <strong>Irish</strong> language and <strong>Irish</strong><strong>medium</strong><br />

education in the ETB sector. This<br />

special <strong>Irish</strong>-language edition <strong>of</strong> the <strong>ETBI</strong><br />

<strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> will act as a valuable<br />

information resource on many aspects <strong>of</strong><br />

<strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> education. I have no doubt that<br />

the staff and students in ETB schools will also<br />

thoroughly enjoy the programme <strong>of</strong> engaging<br />

events planned for <strong>ETBI</strong> Bliain na Gaeilge<br />

<strong>2020</strong>/21, a very welcome programme amidst<br />

what so far has been a very challenging year.<br />

PAGE 10


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

PAGE 11


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

PAGE 12


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Uasdátú ar chur i bhfeidhm an Pholasaí don<br />

Oideachas Gaeltachta 2017-2022<br />

An Dr Treasa Kirk An Roinn Oideachais<br />

An Dr Gerry Shiel Foras Taighde ar Oideachas<br />

Is mór an dul chun cinn atá déanta ó bunaíodh an<br />

tAonad um Oideachas Gaeltachta (AOG) sa Roinn<br />

Oideachais agus Scileanna i 2017 maidir le cur<br />

i bhfeidhm ghníomhartha éagsúla an Pholasaí<br />

don Oideachas Gaeltachta 2017-2022. Is í sprioc<br />

uileghabhálach an Pholasaí seo ná a dheimhniú<br />

go mbíonn fáil ar oideacwhas d’ardcháilíocht trí<br />

mheán na Gaeilge i limistéir phleanála teanga<br />

Ghaeltachta chun tacú le húsáid na Gaeilge mar<br />

phríomhtheanga phobail na Gaeltachta.<br />

DUL CHUN CINN AR CHUR I BHFEIDHM<br />

NA SCÉIME AITHEANTAIS SCOILEANNA<br />

GAELTACHTA (SASG)<br />

Ó seoladh an Scéim Aitheantais Scoileanna<br />

Gaeltachta (SASG) i mí Aibreáin 2017, tá réimse<br />

leathan acmhainní breise á soláthar go bliantúil<br />

do scoileanna atá rannpháirteach sa Scéim chun<br />

tacú leo oideachas trí mheán na Gaeilge ar ardchaighdeán<br />

a chur ar fáil do dhaltaí na Gaeltachta.<br />

Mar chuid den phacáiste tacaíochta do scoileanna,<br />

cuireadh uaireanta breise tacaíochta don Ghaeilge<br />

ar fáil do gach scoil, agus líon na n-uaireanta<br />

ag brath ar mhéid na scoile, chun freastal ar<br />

riachtanais teanga na ndaltaí, idir chainteoirí<br />

dúchais agus foghlaimeoirí na teanga.<br />

Foilsítear imlitreacha bliantúla ar shuíomh<br />

gréasáin na Roinne Oideachais chun cur i<br />

bhfeidhm na Scéime Aitheantais sna scoileanna<br />

TÁ AN ROINN LÁN-TIOMANTA<br />

CHUN NA BEARTA ATÁ SA<br />

PHOLASAÍ DON OIDEACHAS<br />

GAELTACHTA 2017-2022<br />

Gaeltachta a threorú. Faoi láthair, tá 105<br />

bunscoil 1 agus 29 iar-bhunscoil 2 sa Ghaeltacht<br />

rannpháirteach sa Scéim, lena n-áirítear 19 iarbhunscoil<br />

faoi phatrúnacht sé Bhord Oideachais<br />

agus Oiliúna éagsúil.<br />

Tá foireann de chigirí ar fáil chun tacú le hobair<br />

AOG agus mar chuid den obair sin tugadh<br />

níos mó ná 500 cuairt chomhairleach ar na<br />

scoileanna Gaeltachta, idir bhunscoileanna agus<br />

iar-bhunscoileanna Gaeltachta, sa tréimhse idir<br />

Mheán Fómhair 2017 go Feabhra <strong>2020</strong>. Chun<br />

tacú le scoileanna sa Scéim, d’fhoilsigh an Roinn<br />

Treoir do Scoileanna i leith na gcuairteanna<br />

comhairleacha go bliantúil chun cabhrú le<br />

scoileanna na critéir theanga-bhunaithe a<br />

chomhlíonadh chun aitheantas a bhaint amach<br />

mar scoil Ghaeltachta. Leanfar le seisiúin<br />

1 105 bunscoil = 80% de na bunscoileanna atá lonnaithe sna<br />

limistéir phleanála teanga Ghaeltachta<br />

2 29 iar-bhunscoil = 100% de na bunscoileanna atá lonnaithe<br />

sna limistéir phleanála teanga Ghaeltachta<br />

PAGE 13


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

chomhairleacháin na Cigireachta in <strong>2020</strong>/21, de<br />

réir Imlitreacha 0040/<strong>2020</strong> agus 0041/<strong>2020</strong> na<br />

Roinne. De bharr an chomhthéacs dúshlánach ina<br />

bhfuilimid le COVID-19, cuirfear na cúinsí sláinte<br />

agus folláine san áireamh agus tabharfar treoir<br />

maidir le leanúnachas foghlama i bhfeidhmiú an<br />

churaclaim agus an tumoideachais.<br />

LEAGANACHA LEASAITHE DE NA TÁSCAIRÍ<br />

DEA-CHLEACHTAIS DON TUMOIDEACHAS -<br />

TREOIR DO BHUNSCOILEANNA AGUS D’IAR-<br />

BHUNSCOILEANNA GAELTACHTA<br />

Le tacaíocht na Comhairle um Oideachas<br />

Gaeltachta agus Gaelscolaíochta (COGG), tá<br />

athbhreithniú déanta ar na Táscairí Deachleachtais<br />

don Tumoideachas: Dréacht-Treoir<br />

do Bhunscoileanna Gaeltachta agus na Táscairí<br />

Dea-chleachtais don Tumoideachas: Dréacht-<br />

Treoir d’Iar-bhunscoileanna Gaeltachta, a<br />

foilsíodh i 2018, ag cur san áireamh an t-aiseolas<br />

a fuarthas ó na páirtithe leasmhara, na scoileanna<br />

san áireamh. Sna leaganacha nua, tá treoir ar<br />

leith curtha ar fáil do na boird bhainistíochta<br />

chun tacú le cur i bhfeidhm an tumoideachais<br />

sna scoileanna. Foilse<strong>of</strong>ar na leaganacha nua<br />

den dá Threoir ar shuíomh gréasáin na Roinne<br />

Oideachais go luath in áit na dréacht treoracha<br />

a foilsíodh in 2018. Seolfar leaganacha crua den<br />

Treoir chuig scoileanna chomh maith.<br />

AN STAIDÉAR TAIGHDE AGUS<br />

MEASTÓIREACHTA AR AN SCÉIM AITHEANTAIS<br />

SCOILEANNA GAELTACHTA<br />

Tá obair chomhpháirteach ar siúl ag an bhForas<br />

Taighde ar Oideachas (FTO), an tAonad um<br />

Oideachas Gaeltachta agus an Chigireacht ar<br />

mheastóireacht agus taighde a dhéanamh chun<br />

tionchar na Scéime Aitheantais Scoileanna<br />

Gaeltachta a mheas. Rinneadh cás-staidéir ar<br />

dhá bhunscoil déag agus seacht n-iarbhunscoil<br />

Ghaeltachta le comhthéacsanna éagsúla<br />

sochtheangeolaíochta. Tá na tuairiscí cás-staidéir<br />

seo eisithe anois chuig gach scoil rannpháirteach<br />

chun ionchuir bhainistíocht na scoileanna<br />

éagsúla a chur san áireamh. Bhí deis ag gach scoil<br />

rannpháirteach féinmhachnamh a dhéanamh<br />

ar phríomhchinntí na meastóireachta agus an<br />

taighde a rinneadh ar an scoil. Tugadh cuireadh<br />

do na scoileanna seo tuairisc ghairid a scríobh ar<br />

na gnéithe is fearr den tumoideachas atá curtha<br />

i gcrích acu, na dúshláin is mó atá le sárú, agus<br />

an tairbhe a bhain na daltaí as na heispéireis<br />

tumoideachais go dtí seo. Cuirfear tuairisc na<br />

scoile san áireamh sa tuairisc chás-staidéir<br />

dheireanach do gach scoil rannpháirteach.<br />

Tá an FTO, i gcomhar leis an Aonad um Oideachas<br />

Gaeltachta agus an Chigireacht, i mbun obair<br />

anailíse a dhéanamh ar thorthaí taighde na<br />

bhfócasghrúpaí de thuismitheoirí agus múinteoirí<br />

a rinneadh sna scoileanna cás-staidéar ó Mheán<br />

Fómhair 2019 go Feabhra <strong>2020</strong>, agus ar na<br />

ceistneoirí a scaipeadh ar bhunscoileanna agus<br />

iar-bhunscoileanna Gaeltachta sa Scéim. A luaithe<br />

agus a bheidh an obair anailíse seo déanta,<br />

foilse<strong>of</strong>ar tuairisc ilchodach eatramhach ar<br />

thionchar na Scéime i scoileanna Gaeltachta agus<br />

a bpobail.<br />

De bharr na gcúinsí eisceachtúla le linn<br />

éigeandáil sláinte an Choróinvíris COVID-19,<br />

tá athbhreithniú déanta ar an am líne do<br />

ghníomhaíochtaí taighde FTO i scoileanna, go<br />

háirithe i leith trialacha atá deartha ag an FTO a<br />

reáchtáil chun gnóthachtáil na ndaltaí sa Ghaeilge<br />

agus san luathlitearthacht a mheas.<br />

Mar chuid lárnach den obair thaighde idir<br />

PAGE 14


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

lámha, tá trialacha luathlitearthachta sa Ghaeilge<br />

(grúpthriail) forbartha ag an FTO do dhaltaí<br />

ag tús rang a haon agus trialacha éisteachta<br />

(grúpthriail) forbartha do rang a sé i ngach<br />

bunscoil Ghaeltachta. Chomh maith leis sin, tá<br />

triail labhartha sa Ghaeilge do dhaltaí aonair<br />

deartha do dhaltaí ag tús rang a haon agus triail<br />

labhartha aonair sa Ghaeilge do dhaltaí i rang a sé,<br />

le riar ar shampla de scoileanna. Tá socrú déanta<br />

freisin le Lárionad na Gaeilge, Ollscoil Mhá Nuad<br />

chun Triail TEG (Teastas Eorpach na Gaeilge) i<br />

labhairt na Gaeilge, a riar ar scoláirí na tríú bliana<br />

in iar-bhunscoileanna cás-staidéar.<br />

TIONSCADAL PÍOLÓTACH RÍOMH-MHOIL<br />

Faoi théarmaí na Scéime Aitheantais<br />

Scoileanna Gaeltachta, tugadh cuireadh d’iarbhunscoileanna<br />

Gaeltachta páirt a ghlacadh sa<br />

tionscadal píolótach ríomh-mhoil. Is é cuspóir<br />

an tionscadail phíolótaigh seo ná úsáid a bhaint<br />

as soláthar ar líne chun cur leis an raon ábhar<br />

atá ar fáil trí mheán na Gaeilge do scoláirí in<br />

iar-bhunscoileanna Gaeltachta, ag tosú le Fisic<br />

Ardleibhéal na hArdteistiméireachta. I mí Mheán<br />

Fómhair 2018, cuireadh tús leis an tionscadal<br />

ríomh-mhoil i gColáiste na Coiribe, atá faoi<br />

choimirce Bhord Oideachas agus Oiliúna na<br />

Gaillimhe agus Ros Comáin, agus i bPobalscoil<br />

Chorca Dhuibhne i gContae Chiarraí, an dá<br />

scoil ina bhfuil na ríomh-mhúinteoirí fostaithe.<br />

Faoi láthair, i measc rannpháirtithe eile, tá<br />

fiche scoláire ó seacht n-iarbhunscoil, atá faoi<br />

choimirce Bhoird Oideachais agus Oiliúna, ag<br />

glacadh páirte sa tionscadal digiteach nuálach seo.<br />

Chríochnaigh beirt de na scoláirí, a bhí páirteach<br />

sa chéad ghrúpa ar an Tionscadal Píolótach<br />

RíomhMhol Fisic na hArdteistiméireachta, scrúdú<br />

na hArdteistiméireachta in <strong>2020</strong>, agus d’éirigh<br />

thar barr leo san Fhisic.<br />

MEASTÓIREACHT AR AN TIONSCADAL<br />

PÍOLÓTACH RÍOMH-MHOL<br />

Chun tionchar an tionscadail phíolótaigh ríomh-<br />

Mhoil Ghaeltachta a mheas, tá meastóireacht<br />

sheachtrach neamhspleách á dhéanamh ag<br />

an gCigireacht Oideachais agus Oiliúna (COO)<br />

i dTuaisceart Éireann ar an Tionscadal don<br />

Roinn Oideachais le linn na tréimhse <strong>2020</strong> go<br />

2021. Déanfar meastóireacht ar eispéiris na<br />

foghlama, ar rannpháirtíocht na scoláirí agus<br />

ar na modheolaíochtaí teagaisc. Déanfar anailís<br />

ar dhearcthaí na scoláirí agus a dtuismitheoirí,<br />

na bpríomhoidí, na múinteoirí ríomh-Mhoil,<br />

na ríomh-mheantóirí, agus páirtithe eile atá<br />

bainteach leis an tionscadal. Tabharfaidh torthaí<br />

na meastóireachta seo léargas ar láidreachtaí agus<br />

ar bhuntáistí an tionscadail dhigitigh Ghaeltachta<br />

chomh maith le gnéithe atá le forbairt. Beidh<br />

na torthaí seo mar bhonn eolais d’fhorbairt an<br />

tsoláthair oideachais trí mheán na Gaeilge ar líne<br />

tríd an bhfoghlaim chumaisc amach anseo.<br />

CLÁIR OIDEACHAIS MÚINTEOIRÍ TRÍ MHEÁN<br />

NA GAEILGE<br />

Ar mhaithe le cuspóir an Pholasaí a bhaint amach<br />

maidir le hinniúlacht Ghaeilge na múinteoirí<br />

a fhorbairt chun oideachas d’ardcháilíocht trí<br />

mheán na Gaeilge a sholáthar i scoileanna,<br />

cuireadh tús le dhá chlár oideachais mhúinteoirí<br />

trí mheán na Gaeilge do mhúinteoirí, atá<br />

maoinithe ag an AOG. Cuireadh tús le clár<br />

Máistreachta san Oideachas (M.Oid.) Lán-<br />

Ghaeilge agus Gaeltachta tríd an bhfoghlaim<br />

chumaisc, le suas go 30 háit maoinithe in aghaidh<br />

na bliana i gColáiste Mhuire gan Smál, Ollscoil<br />

Luimnigh, i Meán Fómhair 2018. Tá clár B.Oid.<br />

trí mheán na Gaeilge forbartha freisin, ó Mheán<br />

Fómhair 2019, in Institiúid Oideachais Marino,<br />

PAGE 15


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Baile Átha Cliath, d’ábhar oidí bunscoile, le<br />

suas le 30 áit maoinithe in aghaidh na bliana.<br />

Bunaíodh dhá ghrúpa monatóireachta don dá<br />

institiúid chun comhairle a chur ar fáil dóibh i<br />

leith soláthar na gclár oideachais mhúinteoirí.<br />

In ainneoin na ndúshlán atá ann de bharr na<br />

paindéime COVID-19, d’éirigh go han-mhaith leis<br />

an dá institiúid i leith leanúnachas foghlama na<br />

mac léinn i rith na bliana, go háirithe i leith na<br />

socruithe leasaithe don mheasúnú a cuireadh<br />

i bhfeidhm. Is ábhar dóchais é chomh maith<br />

go bhfuil an-éileamh ar an dá chlár oideachais<br />

múinteoirí. Is léir go bhfuil rath ar na feachtais<br />

mhargaíochta a cuireadh i bhfeidhm chun mic<br />

léinn a spreagadh i dtreo na gclár.<br />

Is léir go bhfuil ag éirí go maith freisin le hOllscoil<br />

na hÉireann, Gaillimh (OÉG) leis na hiarrachtaí<br />

bolscaireachta ar líne atá déanta acu chun<br />

poiblíocht a dhéanamh ar an gclár, Máistreacht<br />

Ghairmiúil san Oideachas (MGO) do mhúinteoirí<br />

iar-bhunscoile. Chuir an AOG acmhainní breise ar<br />

fáil do OÉG i bhfoirm socruithe iasachta do bheirt<br />

mhúinteoirí iar-bhunscoile ó 2017 ar aghaidh.<br />

Tá an-éileamh ar an gclár oideachais mhúinteoirí<br />

lán-Ghaeilge seo freisin leis an líon mac léinn is<br />

airde riamh ar an MGO in <strong>2020</strong>.<br />

IAR-BHUNSCOILEANNA AR NA hOILEÁIN<br />

Tuigeann an Roinn Oideachais na dúshláin<br />

suntasacha a bhíonn ag scoileanna na n-oileán<br />

agus an tábhacht a bhaineann leis na scoileanna<br />

seo do chaomhnú phobail na n-oileán. Mar<br />

chomhartha aitheantais ar na dúshláin uathúla<br />

seo agus ar thábhacht scoileanna na n-oileán,<br />

leanann an Roinn ar aghaidh le pacáiste<br />

tacaíochtaí breise a chur ar fáil don scoilbhliain<br />

<strong>2020</strong>/21 do na cúig iar-bhunscoil ar na hoileáin<br />

atá ag feidhmiú sa Scéim Aitheantais Scoileanna<br />

Gaeltachta. Faoin bpacáiste seo, ó Mheán Fómhair<br />

2018 ar aghaidh, méadaíodh leithdháileadh<br />

breise na múinteoirí do gach ceann de na hiarbhunscoileanna<br />

oileánda ó phost coibhéise<br />

lánaimseartha amháin go dtí 1.5 post coibhéise<br />

lánaimseartha. Chomh maith leis sin, faigheann<br />

gach iar-bhunscoil oileánda buiséad imfhálaithe<br />

€15,000 breise in aghaidh na bliana chun costais<br />

oibríochtúla breise a chlúdach. Tá an tsuim seo<br />

sa bhreis ar na gnáthdheontais chaipitíochta<br />

a leithdháiltear ar na BOOanna do gach scoil.<br />

Chomh maith leis sin, tugadh aitheantas do<br />

cheann amháin de na hiar-bhunscoileanna<br />

oileánda a bhíodh ag feidhmiú mar Aonad,<br />

Coláiste Naomh Eoin, Inis Meáin,, mar iarbhunscoil<br />

neamhspleách ann féin ó 2018 ar<br />

aghaidh. Tá gach ceann de na cúig iar-bhunscoil<br />

oileánda faoi phátrúnacht BOO na Gaillimhe agus<br />

Ros Comáin nó BOO Dhún na nGall.<br />

CRÍOCH<br />

Tá an Roinn lán-tiomanta chun na bearta atá sa<br />

Pholasaí don Oideachas Gaeltachta 2017-2022 a<br />

chur i gcrích agus tá níos mó ná €13m curtha ar<br />

fáil go dtí seo chun na bearta éagsúla sin a bhaint<br />

amach. Gabhann an Roinn mórbhuíochas leis na<br />

scoileanna Gaeltachta go léir atá ag obair go dian<br />

dícheallach chun oideachas trí mheán na Gaeilge<br />

a sholáthar in ainneoin na ndúshlán atá ag teacht<br />

aníos go laethúil toisc a bhfuil ag tarlú i saol an<br />

oideachais agus na sláinte de bharr na paindéime.<br />

Ba mhaith linn ár mbuíochas a ghabháil leis na<br />

pobail scoile Ghaeltachta, na Boird Oideachais<br />

agus Oiliúna, COGG, na hInstitiúidí Ardoideachais,<br />

agus le baill an Choiste Comhairligh um Polasaí<br />

Oideachas Gaeltachta as a gcuid tacaíochta go léir<br />

i gcur i bhfeidhm raon leathan de ghníomhartha<br />

an Pholasaí.<br />

PAGE 16


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

PAGE 17


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

PAGE 18


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Update on the implementation <strong>of</strong> the Policy<br />

for Gaeltacht <strong>Education</strong> 2017-2022<br />

Dr Treasa Kirk Department <strong>of</strong> <strong>Education</strong><br />

Dr Gerry Shiel <strong>Education</strong>al Research Centre<br />

UPDATE ON THE IMPLEMENTATION OF THE<br />

POLICY ON GAELTACHT EDUCATION 2017-<br />

2022<br />

Much progress has been made on the<br />

implementation <strong>of</strong> the various actions <strong>of</strong> the<br />

Policy on Gaeltacht <strong>Education</strong> 2017-2022 since<br />

the establishment <strong>of</strong> the Gaeltacht <strong>Education</strong><br />

Unit in the Department <strong>of</strong> <strong>Education</strong> and Skills<br />

in 2017. The overarching goal <strong>of</strong> the policy is<br />

to ensure that there is access to high quality<br />

<strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> education in Gaeltacht languageplanning<br />

areas, in order to support the use <strong>of</strong><br />

<strong>Irish</strong> as the principal language <strong>of</strong> Gaeltacht<br />

communities.<br />

PROGRESS IN THE IMPLEMENTATION OF THE<br />

GAELTACHT SCHOOL RECOGNITION SCHEME<br />

Since the Gaeltacht School Recognition Scheme<br />

was launched in April 2017, a wide variety<br />

<strong>of</strong> resources have been provided annually to<br />

schools participating in the Scheme to support<br />

the provision <strong>of</strong> a high standard <strong>of</strong> <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong><br />

education for Gaeltacht students. Additional<br />

support hours for <strong>Irish</strong> were provided for each<br />

school, relative to school size, as part <strong>of</strong> a support<br />

package for schools to meet the language needs <strong>of</strong><br />

students - native <strong>Irish</strong> speakers and learners <strong>of</strong><br />

the language.<br />

THE DEPARTMENT IS FULLY<br />

COMMITTED TO IMPLEMENTING<br />

THE MEASURES CONTAINED<br />

IN THE POLICY ON GAELTACHT<br />

EDUCATION 2017-2022<br />

Annual circulars are published on the<br />

Department <strong>of</strong> <strong>Education</strong>’s website to guide the<br />

implementation <strong>of</strong> the Recognition Scheme in<br />

Gaeltacht schools. Currently, 105 primary schools 1<br />

and 29 post-primary schools 2 in the Gaeltacht<br />

are participating in the Scheme. This includes 19<br />

post-primary schools under the patronage <strong>of</strong> six<br />

different ETBs.<br />

A team <strong>of</strong> inspectors are available to support the<br />

work <strong>of</strong> the Gaeltacht <strong>Education</strong> Unit and part <strong>of</strong><br />

their work involved conducting over 500 advisory<br />

visits to primary and post-primary schools in the<br />

Gaeltacht in the period between September 2017<br />

and February <strong>2020</strong>. Annual guides for schools<br />

on the advisory visits have been published by<br />

the Department to support schools in meeting<br />

1 105 primary schools = 80% <strong>of</strong> primary schools located in<br />

Gaeltacht language-planning areas<br />

2 29 post-primary schools = 100% <strong>of</strong>l post-primary schools<br />

located in Gaeltacht language-planning areas<br />

PAGE 19


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

the language-based criteria for Gaeltacht school<br />

recognition. The advisory sessions carried out<br />

by the Inspectorate will continue in <strong>2020</strong>/21,<br />

in accordance with Departmental Circulars<br />

0040/<strong>2020</strong> and 0041/<strong>2020</strong>. As a result <strong>of</strong> the<br />

challenges presented by COVID-19, health and<br />

wellness circumstances must be taken into<br />

account and guidance on continuity <strong>of</strong> learning<br />

will be given to support the implementation <strong>of</strong> the<br />

curriculum and immersion education.<br />

INDICATORS OF GOOD PRACTICE FOR<br />

IMMERSION EDUCATION - GUIDANCE FOR<br />

SCHOOLS<br />

With the support <strong>of</strong> An Chomhairle um Oideachas<br />

Gaeltachta agus Gaelscolaíochta (COGG), the<br />

Indicators <strong>of</strong> Good Practice for Immersion<br />

<strong>Education</strong>: Draft Guide for Gaeltacht Primary<br />

Schools and Indicators <strong>of</strong> Good Practice for<br />

Immersion <strong>Education</strong>: Draft Guide for Gaeltacht<br />

Post-primary Schools, published in 2018, have<br />

been reviewed to take into account feedback<br />

received from stakeholders and schools. In<br />

the new versions, specific guidance has been<br />

provided for boards <strong>of</strong> management to support<br />

the implementation <strong>of</strong> immersion education<br />

in schools. The new versions <strong>of</strong> both guides<br />

will soon be published on the Department <strong>of</strong><br />

<strong>Education</strong>’s website to replace the draft guides<br />

published in 2018. Hard copies <strong>of</strong> the Guides will<br />

also issue to primary and post-primary Gaeltacht<br />

schools.<br />

RESEARCH AND EVALUATION STUDY OF THE<br />

GAELTACHT SCHOOL RECOGNITION SCHEME<br />

The <strong>Education</strong> Research Centre (ERC), the<br />

Gaeltacht <strong>Education</strong> Unit and the Inspectorate<br />

are undertaking evaluation and research jointly<br />

to assess the impact <strong>of</strong> the Gaeltacht School<br />

Recognition Scheme. Case-studies on twelve<br />

primary and seven post-primary schools across<br />

various socio-linguistic contexts in the Gaeltacht<br />

have been completed. The reports <strong>of</strong> these casestudies<br />

have been issued to each participating<br />

school to incorporate the views <strong>of</strong> school<br />

management. Each participating school had<br />

the opportunity to engage in self-reflection and<br />

consider the principal findings <strong>of</strong> the evaluation<br />

and research undertaken in their school. Schools<br />

have been invited to write a short report on the<br />

best aspects <strong>of</strong> immersion education they have<br />

implemented, the greatest challenges, and the<br />

benefits derived by students from the immersion<br />

education experience to date. The school’s report<br />

will be included in the final case-study report <strong>of</strong><br />

each participating school.<br />

The ERC, in conjunction with the Gaeltacht<br />

<strong>Education</strong> Unit and the Inspectorate, is analysing<br />

the findings arising from focus groups with<br />

parents and teachers, which took place in<br />

participating case-study schools between<br />

September 2019 and February <strong>2020</strong>, and the<br />

findings from student and parent questionaires,<br />

which were distributed to all Gaeltacht primary<br />

and post-primary schools in the Scheme. As soon<br />

as the analysis has been completed, a composite<br />

interim report on the impact <strong>of</strong> the Scheme on<br />

Gaeltacht schools and their communities will be<br />

published.<br />

Due to the exceptional circumstances <strong>of</strong> the<br />

COVID-19 health emergency, the timeline for ERC<br />

research activities in schools has been reviewed,<br />

especially in relation to the tests designed by the<br />

ERC to assess pupils’ attainment in <strong>Irish</strong> and early<br />

literacy.<br />

PAGE 20


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

A central part <strong>of</strong> the ERC research work<br />

underway includes the <strong>Irish</strong>-language earlyliteracy<br />

tests (group tests) developed for pupils<br />

at the beginning <strong>of</strong> first class and listening<br />

tests (group tests) for sixth class pupils, in<br />

each Gaeltacht primary school. In addition, oral<br />

tests in <strong>Irish</strong> have been designed for pupils at<br />

the beginning <strong>of</strong> first class and individual oral<br />

tests in <strong>Irish</strong> for pupils in sixth class, which<br />

will be administered in a sample <strong>of</strong> schools. An<br />

arrangement has been made with the Language<br />

Centre, Maynooth University, to administer the<br />

European Certificate in <strong>Irish</strong> (TEG) Oral <strong>Irish</strong><br />

Test to third-year students in the post-primary<br />

schools participating in the case-studies.<br />

E-HUB PILOT PROJECT<br />

Under the terms <strong>of</strong> the Gaeltacht School<br />

Recognition Scheme, post-primary schools in the<br />

Gaeltacht were invited to take part in the e-hub<br />

pilot project. The objective <strong>of</strong> this pilot project<br />

is to use online provision to add to the range <strong>of</strong><br />

subjects available through the <strong>medium</strong> <strong>of</strong> <strong>Irish</strong><br />

for students in Gaeltacht post-primary schools,<br />

beginning with Leaving Certificate Physics at<br />

Higher Level. In September 2018, the e-hub<br />

pilot project was initiated in Coláiste na Coiribe,<br />

under the auspices <strong>of</strong> Galway-Roscommon ETB,<br />

and in Pobalscoil Chorca Dhuibhne, Co. Kerry,<br />

the two schools where the e-hub teachers are<br />

employed. Twenty students from seven ETB<br />

post-primary schools are currently participating<br />

in this innovative digital project. Two students,<br />

from the first cohort <strong>of</strong> students who participated<br />

in the e-Hub pilot project for Leaving Certificate<br />

Physics, completed their Leaving Certificate in<br />

<strong>2020</strong> and performed incredibly well.<br />

EVALUATION OF THE E-HUB PILOT PROJECT<br />

An independent external evaluation is currently<br />

being conducted by the <strong>Education</strong> and Skills<br />

Inspectorate in Northern Ireland, on behalf<br />

<strong>of</strong> the Department <strong>of</strong> <strong>Education</strong>, in order to<br />

assess the impact <strong>of</strong> the Gaeltacht e-hub pilot<br />

project. The students’ learning experience, the<br />

quality <strong>of</strong> student participation, and teaching<br />

methodologies will be evaluated. The opinions<br />

<strong>of</strong> students and their parents, principals, e-hub<br />

teachers, e-mentors and other parties involved<br />

in the pilot project will be analysed. The findings<br />

<strong>of</strong> this evaluation will give an insight into the<br />

strengths and benefits <strong>of</strong> the Gaeltacht digital<br />

project and into aspects in need <strong>of</strong> development.<br />

These findings will inform the future<br />

development <strong>of</strong> online educational provision<br />

through the <strong>medium</strong> <strong>of</strong> <strong>Irish</strong> through the use <strong>of</strong><br />

blended learning.<br />

IRISH-MEDIUM TEACHER EDUCATION<br />

PROGRAMMES<br />

In order to achieve the Policy objective <strong>of</strong><br />

developing <strong>Irish</strong>-language pr<strong>of</strong>iciency among<br />

teachers for the delivery <strong>of</strong> high-quality <strong>Irish</strong><strong>medium</strong><br />

education in schools, two new <strong>Irish</strong><strong>medium</strong><br />

teacher education programmes,<br />

funded by the Gaeltacht <strong>Education</strong> Unit, were<br />

established. A blended-learning Master <strong>of</strong><br />

<strong>Education</strong> (M.Ed.) on <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> and Gaeltacht<br />

<strong>Education</strong> commenced in September 2018 in<br />

Mary Immaculate College, University <strong>of</strong> Limerick,<br />

with up to 30 funded places available annually.<br />

An <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> B.Ed. programme for primary<br />

teachers commenced in Marino Institute <strong>of</strong><br />

<strong>Education</strong>, Dublin in September 2019, with up<br />

to 30 places funded annually. Two monitoring<br />

PAGE 21


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

groups, for each <strong>of</strong> the two institutes, were<br />

established to provide advice on provision for the<br />

<strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> teacher-education programmes.<br />

Despite the challenges presented by the COVID-19<br />

pandemic, both institutes succeeded in providing<br />

continuity <strong>of</strong> learning experiences for students<br />

during the year, and particularly in relation<br />

to the alternative assessment arrangements<br />

implemented. It is encouraging also that there is<br />

a high level <strong>of</strong> demand for both teacher education<br />

programmes. The marketing campaigns<br />

implemented are successful in attracting students<br />

into the programmes.<br />

The National University <strong>of</strong> Ireland, Galway (NUIG)<br />

has been successful also in the online advertising<br />

undertaken to publicise the Pr<strong>of</strong>essional Master<br />

<strong>of</strong> <strong>Education</strong> (PME) programme for postprimary<br />

teachers. The Gaeltacht <strong>Education</strong><br />

Unit provided additional resources for NUIG in<br />

the form <strong>of</strong> secondment arrangements for two<br />

post-primary teachers from 2017 onwards. This<br />

<strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> teacher education programme is<br />

much sought after and the number <strong>of</strong> students on<br />

the Pr<strong>of</strong>essional Masters in <strong>Education</strong> was at its<br />

highest ever in <strong>2020</strong>.<br />

ISLAND POST-PRIMARY SCHOOLS<br />

The Department <strong>of</strong> <strong>Education</strong> acknowleges<br />

the significant challenges faced by island postprimary<br />

schools and the importance <strong>of</strong> these<br />

schools to the preservation <strong>of</strong> island communities.<br />

In recognition <strong>of</strong> the unique challenges and<br />

importance <strong>of</strong> island schools, the Department<br />

continues to provide additional supports to the<br />

five post-primary schools that are participating in<br />

the Gaeltacht School Recognition Scheme for the<br />

<strong>2020</strong>/21 school year. As part <strong>of</strong> this package, the<br />

additional allocation <strong>of</strong> teachers was increased<br />

for each <strong>of</strong> the island post-primary schools from<br />

one whole-time equivalent post to 1.5 wholetime<br />

equivalent posts, from September 2018<br />

onwards. In addition, each island post-primary<br />

school receives an annual additional ring-fenced<br />

budget <strong>of</strong> €15,000 to cover additional operational<br />

costs. This sum is in addition to the normal<br />

capitation grants allocated to ETBs for all schools.<br />

In addition, from September 2018, one <strong>of</strong> the<br />

island post-primary schools, Coláiste Naomh Eoin,<br />

Inis Meáin, which previously operated as a Unit<br />

(Aonad), received recognition as an independent<br />

school. All five island post-primary schools are<br />

under the patronage <strong>of</strong> Galway-Roscommon ETB<br />

and Donegal ETB.<br />

CONCLUSION<br />

The Department is fully committed to<br />

implementing the measures contained in the<br />

Policy on Gaeltacht <strong>Education</strong> 2017-2022<br />

and over €13m has been provided to date to<br />

implement various measures. The Department<br />

is particularly grateful to all Gaeltacht school<br />

communities who are working assiduously<br />

to provide immersion education experiences<br />

for students in the face <strong>of</strong> considerable daily<br />

challenges as a result <strong>of</strong> the impact <strong>of</strong> the<br />

pandemic on education and health.<br />

We would like to extend our gratitude to<br />

Gaeltacht school communities, education and<br />

training boards, COGG, higher-level institutes,<br />

and members <strong>of</strong> the Gaeltacht <strong>Education</strong> Policy<br />

Advisory Committee for their support in the<br />

implementation <strong>of</strong> the wide range <strong>of</strong> actions in<br />

the Gaeltacht Policy.<br />

PAGE 22


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

An Máistir Gairmiúil san Oideachas (MGO)<br />

20 Bliain ag soláthar múinteoirí do hIarbhunscoileanna lán-Ghaeilge na tíre.<br />

Seán Ó Gradáigh & Sinéad Ní Ghuidhir Ollscoil na hÉireann Gaillimh<br />

I mí na Bealtaine 1998 d’fhógair Mícheál Máirtín,<br />

a bhí mar Aire Oideachais ag an am, go mbunófaí<br />

an chéad chúrsa tumoideachais in Oideachas<br />

Tosaigh Múinteoirí trí mheán na Gaeilge in Éirinn.<br />

D’oscail an tArd Teastas san Oideachas (ATO)<br />

doirse in Ollscoil na hÉireann, Gaillimh mí<br />

Meán Fómhair na bliana sin. Is le freastal ar an<br />

nganntanas de mhúinteoirí ábhar, a bhí oillte<br />

le hobair sna scoileanna lán Ghaeilge agus<br />

sna Gaeltachtaí a bunaíodh an ATO. Ba chúrsa<br />

eiseamlárach agus go deimhin ceannródach a<br />

bhí ann an uair sin agus is amhlaidh atá go fóill.<br />

Ba é an chéad chlár tumoideachais, in oideachas<br />

tosaigh múinteoirí, i teanga mhionlaigh san<br />

Eoraip é.<br />

Cuireadh cuóta de 40 mac léinn in aghaidh na<br />

bliana ar an gclár an uair siúd, cuóta a sheasann<br />

go dtí an lá inniú. Ní raibh ach 29 Iarbhunscoil<br />

lán Ghaeilge sa tír i 1998. Ar ndóigh tá fás thar<br />

chuimse tagtha ar líon na nGaelcholáistí in Éirinn<br />

ó shin, áit go bhfuil 73* Iar bhunscoil lán Ghaeilge<br />

sna 26 contae, chomh maith le 6 Iarbhunscoil lán<br />

Ghaeilge ó thuaidh.<br />

Is iomaí athrú atá tagtha ar an gclár ó 1998.<br />

ATO (Ard Teastas san Oideachas) a tugadh ar an<br />

gclár nuair a fograíodh é den chéad uair, ADO<br />

(Ard Dioplóma san Oideachas) a tugadh air go<br />

luath ina dhiaidh sin. DIO (Dioplóma Iarchéime<br />

TÁ CLÚ AR CHÉIMITHE AN<br />

MGO MAR MHÚINTEOIRÍ<br />

ARDCHÁILITHE AGUS TÁ<br />

TÓIR FAOI LEITH ORTHU AG<br />

SCOILEANNA NA TÍRE SEO.<br />

san Oideachas) a tugadh air ar feadh roinnt<br />

blianta agus ar ndóigh MGO (Máistir Gairmiúil<br />

san Oideachas) ó athraíodh na cúrsaí iarchéime<br />

in oilliúint tosaigh múinteoirí go cláracha<br />

máistreachta dhá bhliain, i 2016.<br />

Ba í Máirín MhicAogáin a bhí ina ceann<br />

cláir i 1998 agus ba í a chur tús leis an gclár<br />

ceannródach seo. I measc na foirne teagaisc<br />

an uair sin bhí Brendan MacMahon. Chaith<br />

Brendan na blianta fada mar cheann ar an MGO<br />

go ndeachaidh sé amach ar scor i 2018. Níl<br />

Iarbhunscoil lán-Ghaeilge sa tír seo nach bhfuil<br />

céimí den MGO, a d’imigh tríd lámha Brendan<br />

MacMahon nó Máirín MhicAogáin, ag obair inti.<br />

Níl dabht ar bith ach go bhfuil a lorg fágtha san<br />

earnáil, agus oidhreacht shaibhir fágtha ina<br />

ndiaidh acu beirt. Mar a tharlaíonn, tá ceathrar<br />

de chéimithe MGO anois ag obair mar léachtóirí<br />

ar an gclár faoi láthair: Seán Ó Grádaigh (1999),<br />

PAGE 23


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Mike Munn (Apple Europe) Sinéad Ní Ghuidhir, Seán Ó Grádaigh, Brendan MacMahon &<br />

Liam Donohue (Ceann Apple Ireland) ag bronndh an ‘Apple Distinguished Programme’ an an<br />

MGO i 2015.<br />

Emer Davitt (2001), Clíona Murray (2008) agus<br />

Sinéad Ní Ghuidhir (2004).<br />

Tá clú ar chéimithe an MGO mar mhúinteoirí<br />

ardcháilithe agus tá tóir faoi leith orthu ag<br />

scoileanna na tíre seo. Tá an MGO aitheanta, i<br />

measc rudaí eile, de bharr an bhéim atá tugtha<br />

don teagasc cruthaitheach agus nuálach. Tá béim<br />

faoi leith ar chruthú ábhar agus go háirithe ar<br />

úsáid na meán dhigiteacha don fhoghlaim agus<br />

don teagasc. I 2015 bronnadh an gradam ‘Apple<br />

Distinguished Programme’ ar an gclár agus ba<br />

muid an chéad chúrsa lasmuigh de Mheirceá<br />

a bhain an gradam seo amach. I 2016 bhí an<br />

MGO ar ghearrliosta le haghaidh ‘GradIreland<br />

PostGraduate Programme <strong>of</strong> the Year’.<br />

Cleachtas taighde-bhunaithe atá i bhfeidhm ar<br />

an MGO, agus is iomaí taighde atá déanta ag an<br />

bhfoireann féin, go háirithe mar a bhaineann sé<br />

leis an tumoideachas, an teagasc trí Ghaeilge, agus<br />

le deá úsáid na teicneolaíochta sa teagasc agus<br />

san fhoghlaim. Sa bhliain 2010, d’eagraigh an<br />

fhoireann an chéad chomhdháil sa tír le fócas ar<br />

an Fhoghlaim Chomhtháite Ábhar agus Teanga,<br />

(CLIL) mar a bhaineann sé go sonrach leis an<br />

teagasc trí Ghaeilge. Ábhar taighde é seo a bhfuil<br />

borradh faoi i gcónaí agus a chuireann go mór le<br />

PAGE 24


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

saineolas na n-ábhar múinteoirí ar an gclár. Sa<br />

bhliain 2015, cuireadh tús leis an gComhdháil<br />

bhliantúil idirnáisiúnta MiTE (Mobile Technology<br />

in Teacher <strong>Education</strong>), ag a dtagann saineolaithe<br />

le chéile gach bliain le heolas praiticiúil agus an<br />

taighde is déanaí a roinnt agus a scaipeadh.<br />

Ba cheart go mbeadh muid ag ceiliúradh 20<br />

bliain ó cáilíodh an chéad rang MGO ach ar nós<br />

go leor eile, chuir ráig an choróinviris stop le<br />

haon imeachtaí a bhí beartaithe againn. Tá muid<br />

fíorbhródúil as an lorg atá fágtha ag an 750+<br />

céimithe ón gclár ar earnáil an Ghaeloideachais<br />

in Éirinn. Le blianta beaga anuas tá céimithe<br />

MGO fostaithe i bpostanna bainistíochta i<br />

nGaelcholáistí agus is cinnte go mbeidh an earnáil<br />

slán i lámha na n-oideachasóirí uaillmhianacha<br />

seo sa todhchaí.<br />

Ag breathnú siar ar bhreis agus 20 bliain den<br />

MGO, a d’imigh i gcaochadh na súl, tá muid ag<br />

tnúth go mór le leanacht ar aghaidh leis an obair<br />

eiseamlárach a thosaigh Máirín MhicAogáin agus<br />

Brendan MacMahon i bhfad siar i 1998.<br />

Go maire siad a n-oidhreacht!<br />

* Figiúirí ó shuíomh www.gaeloideachas.ie (Aonaid &<br />

Sruthanna lán-Ghaeilge san áireamh)<br />

PAGE 25


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

PAGE 26


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

An Máistir Gairmiúil san Oideachas (MGO)<br />

Supplying teachers to <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> Post-Primary Schools for over 20 years<br />

Seán Ó Gradáigh & Sinéad Ní Ghuidhir University College Galway<br />

In May 1998, Mícheál Martin, then Minister for<br />

<strong>Education</strong>, announced that the first <strong>Irish</strong>-language<br />

immersion education course in Initial Teacher<br />

<strong>Education</strong> in Ireland was to be founded.<br />

The Ard Teastas san Oideachas (ATO) began in<br />

the National University <strong>of</strong> Ireland, Galway in<br />

September that year. The ATO was founded to<br />

address the lack <strong>of</strong> subject teachers in <strong>Irish</strong><strong>medium</strong><br />

and Gaeltacht schools. This was a<br />

pioneering course at the time, and remains so<br />

today. It was the first ever immersion education<br />

programme in Initial Teacher <strong>Education</strong> in a<br />

minority language in Europe.<br />

A quota <strong>of</strong> 40 students was set at its foundation,<br />

a quota which remains today. In 1998, there were<br />

only 29 <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> post-primary schools in<br />

Ireland. There has been an unprecedented growth<br />

in the number <strong>of</strong> <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> schools in Ireland<br />

since then, and today there are 73 <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong><br />

post-primary schools in the 26 counties, as well as<br />

6 <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> post-primary schools in Northern<br />

Ireland.<br />

There have been many changes to the programme<br />

since 1998. The programme was named the<br />

ATO (Ard Teastas san Oideachas) when it was<br />

first established and was renamed the ADO (Ard<br />

Dioplóma san Oideachas) shortly afterwards.<br />

It was known as the DIO (Dioplóma Iarchéime<br />

GRADUATES OF THE MGO<br />

ARE RECOGNISED AS HIGHLY<br />

QUALIFIED TEACHERS AND<br />

THEY HIGHLY SOUGHT AFTER IN<br />

SCHOOLS THROUGHOUT IRELAND.<br />

san Oideachas) for several years, but since 2016,<br />

when postgraduate courses for teacher education<br />

became masters programmes <strong>of</strong> two years<br />

duration, it has been the MGO (Máistir Gairmiúil<br />

san Oideachas).<br />

Máirín MhicAogáin was the first Head <strong>of</strong> the<br />

Programme in 1998 at its foundation. Brendan<br />

MacMahon was a member <strong>of</strong> the teaching staff<br />

at that time. Brendan subsequently spent many<br />

years as the head <strong>of</strong> the MGO programme, until<br />

he retired in 2018. There is not an <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong><br />

school in Ireland which doesn’t have an MGO<br />

graduate, who studied under the guidance <strong>of</strong><br />

Brendan MacMahon or Máirín MhicAogáin. There<br />

is no doubt that they have each made their mark<br />

on the sector and left behind a rich legacy. It<br />

so happens that there are currently four MGO<br />

graduates working as lecturers on the programme<br />

today: Seán Ó Grádaigh (1999), Emer Davitt<br />

PAGE 27


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Mike Munn (Apple Europe) Sinéad Ní Ghuidhir, Seán Ó Grádaigh, Brendan MacMahon &<br />

Liam Donohue (Head <strong>of</strong> Apple Ireland) awarding the ‘Apple Distinguished Programme’ to the<br />

PME in 2015.<br />

(2001), Clíona Murray (2008) and Sinéad Ní<br />

Ghuidhir (2004).<br />

Graduates <strong>of</strong> the MGO are recognised as highly<br />

qualified teachers and they highly sought after<br />

in schools throughout Ireland. A hallmark <strong>of</strong><br />

the MGO is the importance given to creative<br />

and innovative teaching. There is a particular<br />

emphasis on content creation and especially<br />

on using digital media for learning and for<br />

teaching. The programme was awarded the<br />

‘Apple Distinguished Programme’ award in 2015<br />

and was the first course outside <strong>of</strong> America to<br />

win that award. In 2016 the MGO was included<br />

on the shortlist for ‘GradIreland PostGraduate<br />

Programme <strong>of</strong> the Year’.<br />

The teaching approach on the MGO is<br />

underpinned by a practice which is researchdriven<br />

and evidence-based. The team has<br />

conducted a broad range <strong>of</strong> research, particularly<br />

in relation to immersion education, <strong>Irish</strong>-language<br />

education, and the use <strong>of</strong> technology in Learning<br />

and Teaching. In 2010, the team announced the<br />

first conference in Ireland to focus on Content and<br />

Language Integrated Learning (CLIL) as it applies<br />

PAGE 28


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

specifically to <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> education. In 2015,<br />

the yearly annual MiTE (Mobile Technology in<br />

Teacher <strong>Education</strong>) Conference was founded, in<br />

which experts come together each year to share<br />

practical information and the latest cutting-edge<br />

research.<br />

This year, we should have been celebrating our<br />

20th anniversary, 20 years since the first MGO<br />

class graduated. Unfortunately, the coronavirus<br />

pandemic scuppered our plans. We are immensely<br />

proud <strong>of</strong> the influence our 750+ graduates have<br />

had, and continue to have in <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong><br />

education in Ireland. In recent years MGO<br />

graduates have been employed in management<br />

positions in Gaelcholáistí and there is no doubt<br />

that the sector will be safe in the hands <strong>of</strong> these<br />

ambitious educators far into the future.<br />

As we look back on over 20 years <strong>of</strong> the MGO, we<br />

can truly appreciate the exemplary work started<br />

by Máirín MhicAogáin and Brendan MacMahon<br />

in 1998, and we look forward to continuing it for<br />

many years to come.<br />

Go maire siad a n-oidhreacht!<br />

* Figures from www.gaeloideachas.ie (Including <strong>Irish</strong>-<br />

Language Units and Streams)<br />

PAGE 29


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

PAGE 30


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

An Cheannaireacht Iarbhunscoile sa Tumoideachas i<br />

gcúinsí nach bhfacthas riamh cheana<br />

An Dr T.J. Ó Ceallaigh - Coláiste Mhuire gan Smál, Luimneach<br />

ACHOIMRE<br />

Tá athrú as cuimse – athrú buan, b’fhéidir<br />

– tagtha ar chleachtais ceannaireachta<br />

scoile mar gheall ar COVID-19. Mar thoradh<br />

ar an bpaindéim, tá claochlú tagtha ar an<br />

gceannaireacht scoile agus drochsheans go<br />

mbeidh rudaí ar ais mar a bhí go luath, má<br />

bhíonn in aon chor. Tá sé léirithe go follasach<br />

sa taighde gur prionsabail sheasta bhuana iad<br />

prionsabail na dea-ceannaireachta, i. fís shoiléir,<br />

daoine eile a fhorbairt, daoine a bhainistiú,<br />

cur leis an acmhainneacht srl. (Leithwood<br />

et al., <strong>2020</strong>). Léirítear leis an bhfianaise<br />

freisin a thábhachtaí atá an cheannaireacht a<br />

fhreagraíonn don chomhthéacs, rud a thugann<br />

le tuiscint an t athrú atá tagtha ar chleachtais<br />

ceannaireachta scoile i ngeall ar COVID-19<br />

(Harris, <strong>2020</strong>). Níos mó ná riamh, tá gá le huirlisí<br />

a bhaineann go sonrach leis an tumoideachas<br />

agus atá bailíochtaithe le taighde chun tacú<br />

le ceannairí a mbealach a dhéanamh tríd an<br />

teannas le linn paindéime agus iad sa tóir ar<br />

an sármhaitheas. Sa pháipéar seo, déantar<br />

spléachadh ar thábhacht na ceannaireachta<br />

sa tumoideachas agus tugtar léargas ar uirlis<br />

féinmheastóireachta a bhaineann go sonrach<br />

le dea-chleachtais na ceannaireachta sa<br />

tumoideachas lán-Ghaeilge agus Gaeltachta.<br />

LÉIRÍTEAR GO<br />

COMHSHEASMHACH I STAIDÉIR<br />

AR SCOILEANNA TUMOIDEACHAIS<br />

ÉIFEACHTACHA GO mBÍONN FÍS<br />

CHOMHTHÁITE CHOMHROINNTE<br />

AR FUD NA SCOILE AG CLÁIR<br />

ARDCHAIGHDEÁIN, FÍS A<br />

BHÍONN TREORAITHE AG AN<br />

gCEANNAIREACHT FHÍSEACH<br />

RÉAMHRÁ<br />

Maidir le taighde ina léirítear tairbhí an<br />

tumoideachais, is iondúil a bhíonn an taighde<br />

sin bunaithe ar thorthaí a bhaineann le próisis<br />

éifeachtacha na ceannaireachta agus na<br />

bainistíochta (Genesee et al., 2006; Hunt, 2011;<br />

Thomas & Collier, 2017). Tá ceannaireacht<br />

éifeachtach sa tumoideachas ríthábhachtach<br />

d’fhorbairt na scoile trí pháirt bhríomhar a<br />

ghlacadh sa phróiseas féinmheastóireachta<br />

scoile, caighdeáin a ardú, réimsí a shainaithint<br />

inar féidir feabhas leanúnach a bhaint amach,<br />

eolas a chomhroinnt, agus tacú leis an bhforbairt<br />

ghairmiúil leanúnach (Rocque et al., 2016). Mar<br />

PAGE 31


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

sin féin, bíonn feabhas leanúnach sna torthaí<br />

oideachais do dhaltaí tumoideachais ag brath ar<br />

cháilíocht na ceannaireachta ar roinnt leibhéal sa<br />

chomhthéacs tumoideachais. Is ann do raidhse<br />

litríochta ar an gceannaireacht oideachais go<br />

ginearálta ina n aithnítear saintréithe ceannaire<br />

‘rathúil’ scoile (Leithwood & Day 2007; Waldron<br />

et al., 2011) ach, ina ainneoin sin, is lú i bhfad an<br />

taighde atá déanta, agus an tuiscint atá againn, ar<br />

conas is ceart freastal ar na héilimh a bhíonn ar<br />

cheannairí scoile i gcomhthéacs an tumoideachais<br />

– go háirithe príomhoidí i scoileanna lán-Ghaeilge<br />

agus Gaeltachta.<br />

Ós rud é nach féidir an tumoideachas a<br />

shainmhíniú ach lena chomhthéacs amháin,<br />

bíonn ceisteanna ann maidir le húsáid an phróisis<br />

féinmheastóireachta scoile ag ceannairí chun<br />

an rathúlacht a shainaithint agus a thomhas<br />

in éagmais aon sainmhíniú ar chleachtas<br />

tumoideachais an-éifeachtach iarbhunscoile<br />

nó beartas bunaithe ar thaighde maidir leis an<br />

tumoideachas in Éirinn. Éilítear leis na ceisteanna<br />

diana suntasacha sin uirlisí a bhaineann<br />

go sonrach leis an tumoideachas agus atá<br />

bailíochtaithe le taighde chun tacú le ceannairí<br />

a mbealach a dhéanamh tríd an bpróiseas<br />

féinmheastóireachta scoile agus iad sa tóir ar an<br />

sármhaitheas sa tumoideachas.<br />

TÁBHACHT NA CEANNAIREACHTA SCOILE SA<br />

TUMOIDEACHAS<br />

Léirítear go comhsheasmhach i staidéir ar<br />

scoileanna tumoideachais éifeachtacha go<br />

mbíonn fís chomhtháite chomhroinnte ar fud<br />

na scoile ag cláir ardchaighdeáin, fís a bhíonn<br />

treoraithe ag an gceannaireacht fhíseach<br />

(Calderón et al., 2011; Lindholm-Leary &<br />

Genesee, 2010; Scanlan & López, 2015). Cé go<br />

bhfuil fís shoiléir bunriachtanach chun nádúr<br />

agus treoir an athraithe a leagan amach, mar sin<br />

féin, tá sé chomh tábhachtach céanna a chinntiú<br />

go gcuirtear gnéithe nuálacha i bhfeidhm go<br />

héifeachtach chun an fhís a bhaint amach i. an<br />

cheannaireacht bhainistiúil a léiriú. I dtéarmaí an<br />

tumoideachais, léiríonn Robinson et al., (2009) go<br />

bhfuil sé ríthábhachtach do cheannairí a chinntiú<br />

go nglactar cinntí riaracháin bunaithe ar eolas<br />

ar oideolaíocht éifeachtach an tumoideachais<br />

agus go mbíonn freagrachtaí na ceannaireachta<br />

sinsearaí agus na meáncheannaireachta ag teacht<br />

go soiléir leis na riachtanais agus na tosaíochtaí<br />

sainaitheanta sa scoil tumoideachais. Bíonn<br />

ceannairí éifeachtacha tumoideachais ag obair<br />

chun leibhéal ard comhtháthaithe, comhair agus<br />

comhghleacaíochta a fhorbairt i measc na mball<br />

foirne (Herman et al., 2016; Marzano et al., 2005)<br />

chun dul chun cinn a dhéanamh ar na spriocanna<br />

tumoideachais sainaitheanta. Dealraíonn sé nach<br />

bhféadfadh gach ceannaire scoile saineolas a<br />

chur ar gach aon réimse den teagasc agus den<br />

fhoghlaim mar a bhaineann leis an tumoideachas<br />

iarbhunscoile, ach mar sin féin tugann sé údar<br />

maith chun freagrachtaí na ceannaireachta a<br />

roinnt i. an cheannaireacht roinnte a léiriú. Dá<br />

bhrí sin, ní mór don cheannaire an tiomantas<br />

coiteann don phróiseas féinmheastóireachta<br />

scoile a spreagadh go hoilte mar mheán chun<br />

acmhainn na ceannaireachta a fhorbairt ar<br />

bhonn scoile uile ar mhaithe leis an bhfoghlaim<br />

agus an teagasc a shaibhriú sa tumoideachas<br />

iarbhunscoile. Tugtar breac-chuntas thíos ar<br />

uirlis féinmheastóireachta scoile a bhaineann<br />

go sonrach leis an tumoideachas, ar dearadh<br />

é chun bonn eolais a chur faoi chleachtas na<br />

ceannaireachta agus an cleachtas a threorú i<br />

gcomhthéacs an oideachais lán-Ghaeilge agus<br />

Gaeltachta.<br />

PAGE 32


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

TÁSCAIRÍ CÁILÍOCHTA NA CEANNAIREACHTA<br />

SA TUMOIDEACHAS LÁN-GHAEILGE AGUS<br />

GAELTACHTA<br />

Déantar iarracht sa chreat, Ag Breathnú ar an<br />

Scoil Againne, 2016, (an Roinn Oideachais agus<br />

Scileanna, 2016), sraith aontaithe chomhtháite<br />

caighdeán a sholáthar sa teagasc agus san<br />

fhoghlaim araon, agus sa cheannaireacht agus sa<br />

bhainistíocht. Bíodh is go n úsáideann ceannairí<br />

scoileanna lán-Ghaeilge agus Gaeltachta na ráitis<br />

chineálacha sin chun machnamh a dhéanamh ar<br />

an soláthar oideachais ina scoileanna agus chun<br />

an soláthar sin a bheachtú, ní thugtar aghaidh<br />

sna ráitis ar nádúr sainiúil na ceannaireachta sa<br />

tumoideachas iarbhunscoile áfach. Soláthraítear<br />

uirlis féinmheastóireachta scoile go sonrach don<br />

tumoideachas in Táscairí cáilíochta maidir leis<br />

an dea-chleachtas san oideachas lán-Ghaeilge<br />

(Ó Ceallaigh & Ní Shéaghdha, 2017). Gineadh<br />

an uirlis sin bunaithe ar thaighde cáilíochtúil<br />

a rinneadh le 120 oideoir tumoideachais ar<br />

bhonn uile-oileánda, agus tá sé fréamhaithe<br />

i bhfírinní comhthéacsúla an oideachais lán-<br />

Ghaeilge agus Gaeltachta. Tá sé bunaithe<br />

freisin ar an dea-chleachtas idirnáisiúnta<br />

sa tumoideachas, agus ailínithe leis an deachleachtas<br />

sin. Tá sé beartaithe go dtacóidh an<br />

uirlis féinmheastóireachta seo le scoileanna<br />

lán-Ghaeilge agus Gaeltachta athbhreithniú agus<br />

measúnú criticiúil a dhéanamh ar cháilíocht<br />

ghnéithe an tsoláthair ina scoileanna féin le<br />

béim ar leith ar ról na ceannaireachta. Tá an<br />

táscaire seo, An Cheannaireacht, ar cheann de<br />

shraith táscairí cáilíochta atá curtha i láthair in Ó<br />

Ceallaigh agus Ní Shéaghdha (2017) chun bonn<br />

eolais a chur faoin bpróiseas féinmheastóireachta<br />

agus chun an próiseas sin a threorú sa<br />

chomhthéacs tumoideachais. Tá sonraí breise<br />

ar an táscaire seo le fáil i dtuairisceoirí mar atá<br />

léirithe thíos<br />

TÁSCAIRE, TUAIRISCEOIRÍ AGUS TUAIRISCÍNÍ<br />

NA CEANNAIREACHTA SA TUMOIDEACHAS<br />

IARBHUNSCOILE<br />

Tá moltaí (i. tuairisceoirí) maidir le conas dul<br />

chun cinn a dhéanamh ar an táscaire (i. An<br />

cheannaireacht i gcomhthéacs an tumoideachais)<br />

curtha ar fáil chun tacú le ceannairí cleachtas<br />

reatha na ceannaireachta i gcomhthéacs an<br />

tumoideachais iarbhunscoile a mheas. Is féidir<br />

leas a bhaint as na tuairisceoirí freisin chun<br />

sainspriocanna agus gníomhartha feabhsúcháin<br />

a aithint chun máistreacht a bhaint amach<br />

ar an táscaire. Tá samplaí de chleachtais<br />

cheannaireachta alínithe le gach tuairisceoir<br />

(i. tuairiscíní) curtha ar fáil i dtábla 1 thíos ar<br />

mhaithe le tacaíocht agus inspioráid thábhachtach<br />

a thabhairt do cheannairí tumoideachais agus<br />

iad sa tóir ar an sármhaitheas tríd an bpróiseas<br />

féinmheastóireachta scoile ina gcomhthéacsanna<br />

éagsúla. Rinneadh iarracht i dtábla 1 freisin gach<br />

tuairisceoir a ailíniú leis na réimsí ceannaireachta<br />

agus bainistíochta atá leagtha amach in Ag<br />

Breathnú ar an Scoil Againne, 2016.<br />

PAGE 33


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Tuairisceoir 1:<br />

Táscaire: An Cheannaireacht<br />

Is ceannaire láidir, éifeachtach agus eolach atá sa phríomhoide a chuireann fís,<br />

spriocanna, bunfhealsúnacht agus torthaí an oideachais lán-Ghaeilge agus Gaeltachta<br />

in iúl go soiléir agus ar féidir leis an fhaisnéis sin a úsáid ar bhealach cruthaitheach<br />

chun an t eolas a scaipeadh ar dhaoine eile agus chun tacú go réamhghníomhach leis<br />

an scoil os comhair pobail éagsúla.<br />

Tuairisceoir 2:<br />

Tá róil agus freagrachtaí na ceannaireachta maidir le próisis agus nósanna imeachta<br />

na scoile lán-Ghaeilge agus Gaeltachta sainmhínithe go soiléir le cinntiú gurb iad an<br />

teagasc agus an fhoghlaim éifeachtach is príomhchúram na scoile i gcónaí.<br />

Tuairisceoir 3:<br />

Is ceannairí iad na múinteoirí go léir, agus tá siad eolach ar phróiseas forbartha an<br />

dátheangachais, agus ar thairbhí an tumoideachais agus an dátheangachais, agus<br />

bíonn siad sásta iad sin a phlé le tuismitheoirí/caomhnóirí.<br />

Tuairisceoir 4:<br />

Creideann an cheannaireacht agus an fhoireann scoile ar fad gur féidir le gach aon<br />

dalta ardchaighdeán foghlama a bhaint amach i ngach réimse acadúil agus inniúlacht<br />

iomlán a bhaint amach sa Ghaeilge agus sa Bhéarla araon.<br />

Samplaí<br />

(i. Moltaí maidir le<br />

• Prionsabail chreidimh agus tiomant<br />

tsoláthair agus torthaí foghlama na<br />

• Ionchais go bhfuil an fhoghlaim lea<br />

• Ceannaireacht a léiriú sa seomra ra<br />

cinn ag leibhéil éagsúla<br />

• A chinntiú go bhfuil spriocanna an m<br />

acmhainní a dhearadh agus a roinn<br />

• Spriocanna, straitéisí, pleananna, g<br />

gcomhpháirt<br />

• Am chun an fhoghlaim a thuiscint a<br />

• Comhghleacaíocht agus comhoibriú<br />

chomhtheagaisc le múinteoirí Gaeil<br />

teanga; pleanáil comhoibríoch ábha<br />

Ghaeilge, anailís chomhoibríoch ar<br />

• Deiseanna a chruthú ag cruinnithe<br />

roinnt agus a cheiliúradh – pobal fo<br />

• Plean forbartha gairmiúla don scoil<br />

shainaitheanta na foirne<br />

• Tabhairt faoi phleanáil atá dírithe a<br />

churaclaim agus le héilimh an ábha<br />

• Teagasc spriocdhírithe a chur chun<br />

teagaisc agus na foghlama a mheas<br />

• Comhráite doimhne dúshlánacha a<br />

Tuairisceoir 5:<br />

Cuireann an cheannaireacht in iúl go soiléir gur múinteoirí teanga agus ábhair araon<br />

iad na múinteoirí ar fad. Cuireann siad ionchais shoiléire in iúl maidir le húsáid na<br />

tumtheanga i dteagasc ábharbhunaithe agus féachann siad ar fhoireann na scoile mar<br />

éascaitheoirí na forbartha teanga laistigh den seomra ranga agus lasmuigh de araon<br />

• Ról agus freagrachtaí an mhúinteor<br />

• Cur chuige praiticiúil le cur i bhfeidh<br />

an ábhair a cheapadh agus a mheas<br />

• Fócas cinnte ar fhorbairt inniúlacht<br />

dhearadh, a chur chun cinn agus a m<br />

Tábla 1: Dea-chleachtas san Oideachas Lán-Ghaeilge agus Gaeltachta: An Cheannaireacht<br />

1 An Roinn Oideachais agus Scileanna (2016). Ag Breathnú ar an Scoil Againne, 2016: Creat Cáilíochta do Bhunscoileanna. Baile Átha Cliath: An Chigireacht.<br />

PAGE 34


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

de Chleachtais Cheannaireachta (Tuairiscíní)<br />

conas dul chun cinn a dhéanamh ar gach Tuairisceoir)<br />

Réimsí ceannaireachta agus<br />

bainistíochta 1<br />

as a léiriú chun inniúlachtaí agus cleachtais an phobail a fhairsingiú - cáilíocht an<br />

ndaltaí<br />

núnach mar riachtanas gairmiúil mar aon le hacmhainneacht na foirne a spreagadh<br />

nga agus lasmuigh de – anailís chomhoibríoch agus plé ar chleachtas a bhrú chun<br />

An fhoghlaim agus an teagasc a threorú<br />

húinteora ag teacht le fís na scoile – eiseamláirí, teimpléid phleanála agus<br />

t - neartú teanga, cothú an chruinnis, pleanáil uile-scoile<br />

náthaimh, beartais agus táscairí ratha a chumadh, a chur i bhfeidhm agus a mheas i<br />

gus chun athbhreithniú agus pleanáil a dhéanamh i gcomhpháirt<br />

Acmhainn na ceannaireachta a fhorbairt<br />

a chur chun cinn – piarfhoghlaim, breathnóireacht ranga agus eispéiris<br />

ge; aiseolas agus tacaíocht a lorg ó mhúinteoirí Gaeilge maidir lena n-inniúlachtaí sa<br />

ir ar leibhéal roinne; cultúr feabhais a spreagadh - ceardlanna teanga, bricfeasta trí<br />

chleachtas<br />

foirne agus ag laethanta athbhreithnithe scoile an fhoghlaim agus an fhorbairt a<br />

rbartha gairmiúla a spreagadh<br />

uile a dhearadh chun aghaidh a thabhairt ar riachtanais forbartha gairmiúla<br />

Acmhainn na ceannaireachta a fhorbairt<br />

r aird na ndaltaí a dhíriú ar chúrsaí teanga agus an oideolaíocht a ailíniú le cuspóirí an<br />

ir ó thaobh na teanga de<br />

cinn agus athmhachnamh agus athbhreithniú rialta a dhéanamh chun cáilíocht an<br />

spreagadh agus páirt a ghlacadh iontu – cultúr ceistiúcháin a chruthú agus a chothú<br />

An fhoghlaim agus an teagasc a threorú<br />

a i leith teagasc teanga agus ábhar a aithint agus pleanáil dá réir<br />

m an chomhtháthaithe ábhar agus teanga – torthaí foghlama teanga i gcomhthéacs<br />

– an leanúnachas a chothú tríd an bpleanáil scoile uile<br />

na bhfoghlaimeoirí – tascanna sonracha d’aschur teanga na bhfoghlaimeoirí a<br />

heas<br />

Ceannaireacht ar fhorbairt na scoile<br />

PAGE 35


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

CONCLÚID<br />

Mar iarracht chun athrú dea-phleanáilte a<br />

bhfuil údar maith leis a thabhairt chun críche<br />

sa tumoideachas, moltar an uirlis sin a úsáid i<br />

gcomhar leis na doiciméid seo a leanas:<br />

• Treoirlínte maidir le Féinmheastóireacht<br />

Scoile, 2016-<strong>2020</strong> (An Roinn Oideachais agus<br />

Scileanna)<br />

• Ag Breathnú ar an Scoil Againne, 2016:<br />

Creat cáilíochta (An Roinn Oideachais agus<br />

Scileanna).<br />

Ní mór do cheannairí scoile cuimhneamh ar<br />

an gcomhthéacs i gcónaí agus machnamh á<br />

dhéanamh acu ar dhearadh, cur i bhfeidhm nó<br />

mionleasú a gcláir féin sa tumoideachas Lán-<br />

Ghaeilge agus Gaeltachta. Is léir go bhfuil gá<br />

le ceannaireacht atá láidir, eolasach, tiomanta<br />

agus freagrúil, agus atá bunaithe ar bhonn<br />

eolais agus ar thacar scileanna a bhaineann go<br />

sonrach leis an tumoideachas, chun an próiseas<br />

féinmheastóireachta scoile a chur i bhfeidhm i<br />

gcomhthéacs an tumoideachais iarbhunscoile.<br />

Tá sé tábhachtach a thabhairt faoi deara freisin<br />

go bhfuil riachtanais shainiúla dá chuid féin ag<br />

gach comhthéacs tumoideachais, rud a éilíonn<br />

cur chuige nó samhail cheannaireachta ar leith<br />

ag amanna áirithe. Bíonn béim agus stíleanna<br />

ceannaireachta éagsúla (mar shampla, an<br />

cheannaireacht fhíseach, an cheannaireacht<br />

bhainistiúil, an cheannaireacht roinnte), ag<br />

teastáil ó thascanna éagsúla mar thoradh ar<br />

nádúr comhthéacs-leabaithe na ceannaireachta<br />

sa tumoideachas iarbhunscoile. Is é gach<br />

ceannaire tumoideachais is fearr a roghnóidh<br />

cur chuige ceannaireachta cuí. Cé go bhfuil<br />

claochlú tagtha ar an gceannaireacht scoile sa<br />

tumoideachas iarbhunscoile mar thoradh na<br />

paindéime, tá deis as an nua curtha ar fáil chun<br />

uirlis mar seo a úsáid mar scathán le haghaidh<br />

machnaimh, mar leidchárta le haghaidh<br />

treorach nó mar thúsphointe le haghaidh<br />

gníomhaíochta agus ceannairí an oideachais lán-<br />

Ghaeilge agus Gaeltachta ar aistear an phróisis<br />

féinmheastóireachta scoile.<br />

PAGE 36


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

TAGAIRTÍ<br />

Calderón, M. E., Slavin, R. E. agus Sánchez, M. (2011). Effective instruction for English language learners. The<br />

Future <strong>of</strong> Children, 21(1), 103–128.<br />

An Roinn Oideachais agus Scileanna (2016). Treoirlínte maidir le Féinmheastóireacht Scoile d’Iarbhunscoileanna,<br />

2016-<strong>2020</strong>. Baile Átha Cliath: An Chigireacht.<br />

An Roinn Oideachais agus Scileanna (2016). Ag Breathnú ar an Scoil Againne, 2016: Creat Cáilíochta d’Iarbhunscoileanna.<br />

Baile Átha Cliath: An Chigireacht.<br />

Genesee, F., Lindholm-Leary, K. J., Saunders, W. agus Christian, D. (2006). Educating English language learners.<br />

Nua-Eabhrac, NY: Cambridge University Press.<br />

Harris, A. (<strong>2020</strong>). COVID-19 – School leadership in crisis? <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> Pr<strong>of</strong>essional Capital and Community. Le fáil<br />

ar https://www.emerald.com/insight/publication/issn/2056-9548#earlycite<br />

Herman, R., Gates, S. M., Chavez-Herrerias, E. agus Harris, M. (2017). School leadership interventions under the<br />

Every Student Succeeds Act: Evidence Review. Santa Monica, CA: RAND. Le fáil ar https://www.rand.org/pubs/<br />

research_reports/RR1550-3.html<br />

Leithwood, K. agus Day, C. (2007). Successful Principal Leadership in Times <strong>of</strong> Change: An International Perspective.<br />

Toronto, ON: Springer.<br />

Leithwood, K., Harris, A. agus Hopkins, D. (<strong>2020</strong>). Seven strong claims about successful school leadership revisited.<br />

School Leadership & Management 40 (1), 5–22. doi:10.1080/13632434. 2019.1596077.<br />

Lindholm-Leary, K. Agus Genesee, F. (2010). Alternative educational programs for English language learners. In<br />

California Department <strong>of</strong> <strong>Education</strong> (Eag.), Improving <strong>Education</strong> for English Learners: Research-based Approaches<br />

(lgh 323-382). Sacramento: CDE Press.<br />

Marzano, R. J., Waters, T. agus McNulty, B. A. (2005). School Leadership that Works: From Research to Results.<br />

Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development.<br />

PAGE 37


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Ó Ceallaigh, T.J. agus Ní Shéaghdha, A. (2017). Critéir aitheantais cuí um dhearbhú cáilíochta agus dea-chleachtais<br />

do bhunscoileanna agus iarbhunscoileanna lán-Ghaeilge ar bhonn uile Éireann. Baile Átha Cliath: GAELS-<br />

COILEANNA.<br />

Robinson, V., Hohepa, M. Agus Lloyd, C. (2009) School Leadership and Student Outcomes: Identifying what Works<br />

and Why. Best Evidence Syntheses Iteration (BES). An Nua-Shéalainn: An Roinn Oideachais. [ar líne] Le fáil ar:<br />

https://www.educationcounts.govt.nz/__data/assets/pdf_file/0015/60180/BES-Leadership-Web-updated-foreword-2015.pdf<br />

Rocque, R., Ferrin, S. Hite, J. Agus Randall, V. (2016). The unique skills and traits <strong>of</strong> principals in one-way and<br />

two-way dual immersion schools. Foreign Language Annals, 49(4), 801-818.<br />

Scanlan, M. agus López, F.A. (2015). Leadership for Culturally and Linguistically Responsive Schools. Nua-<br />

Eabhrac: Routledge.<br />

Thomas, W. P. agus Collier, V. P. (2012). Dual Language <strong>Education</strong> for a Transformed World. Albuquerque, NM:<br />

Dual Language <strong>Education</strong> <strong>of</strong> New Mexico/Fuente Press.<br />

Waldron, N. L., McLeskey, J. Agus Redd, L. (2011). Setting the direction: The role <strong>of</strong> the principal in developing an<br />

effective, inclusive school. <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> Special <strong>Education</strong><br />

PAGE 38


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Leadership in Post-Primary Immersion<br />

<strong>Education</strong> in unprecedented times<br />

Dr T.J. Ó Ceallaigh - Mary Immaculate College, Limerick<br />

ABSTRACT<br />

School leadership practices have changed<br />

considerably and maybe, irreversibly because<br />

<strong>of</strong> COVID-19. As a result <strong>of</strong> the pandemic, school<br />

leadership has shifted on its axis and there seems<br />

to be little chance that things will go back to<br />

the way they used to be anytime soon, if ever.<br />

Research has explicitly shown that the principles<br />

<strong>of</strong> good leadership are a constant, i.e. having a<br />

clear vision, developing others, managing people,<br />

building capacity etc. (Leithwood et al., <strong>2020</strong>). The<br />

evidence also points towards the importance <strong>of</strong><br />

context responsive leadership implying a shift in<br />

school leadership practices because <strong>of</strong> COVID-19<br />

(Harris, <strong>2020</strong>). Now more than ever, there is a<br />

need for immersion-specific research-validated<br />

tools which support leaders in navigating the<br />

school self-evaluation process in their quest for<br />

educational excellence in immersion. This paper<br />

firstly discusses the importance <strong>of</strong> leadership in<br />

immersion education. It then provides an overview<br />

<strong>of</strong> an immersion-specific self-evaluation tool for<br />

school leaders as a means <strong>of</strong> enhancing school<br />

development through the extensive school selfevaluation<br />

process in <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> and Gaeltacht<br />

immersion education.<br />

INTRODUCTION<br />

Research that points to the benefits <strong>of</strong> immersion<br />

education is typically based on outcomes<br />

STUDIES OF EFFECTIVE<br />

IMMERSION EDUCATION SCHOOLS<br />

CONSISTENTLY SHOW THAT HIGH<br />

LEVEL PROGRAMMES HAVE A<br />

SHARED, COHESIVE VISION, GUIDED<br />

BY VISIONARY LEADERSHIP<br />

associated with effective leadership and<br />

management processes (Genesee et al., 2006;<br />

Hunt, 2011; Thomas & Collier, 2017). Effective<br />

leadership in immersion plays a core role in<br />

school development by vigorously engaging in the<br />

school self-evaluation process, raising standards,<br />

identifying areas for continuous improvement,<br />

sharing knowledge and advocating continuous<br />

pr<strong>of</strong>essional development (Rocque et al.,<br />

2016). However, sustained improvement in the<br />

educational outcomes for language immersion<br />

students depends on the quality <strong>of</strong> leadership<br />

at a number <strong>of</strong> levels in the immersion context.<br />

Although there is much literature on educational<br />

leadership in general that identifies characteristics<br />

<strong>of</strong> a ‘successful’ school leader (Leithwood &<br />

Day 2007; Waldron et al., 2011), meeting the<br />

demands placed upon school leaders working in<br />

the immersion context is far less researched or<br />

PAGE 39


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

well understood – particularly principals in <strong>Irish</strong><strong>medium</strong><br />

immersion and Gaeltacht post-primary<br />

schools.<br />

As immersion education can only be defined<br />

by context, questions arise regarding the use <strong>of</strong><br />

the school self-evaluation process by leaders to<br />

identify and measure success in the absence <strong>of</strong> any<br />

definition <strong>of</strong> highly effective immersion practice<br />

or research-informed policy on immersion<br />

education in Ireland. These searching and<br />

significant questions call for immersion-specific<br />

research-validated tools which support leaders<br />

in navigating the school self-evaluation process<br />

in their quest for educational excellence in<br />

immersion.<br />

THE IMPORTANCE OF SCHOOL LEADERSHIP IN<br />

IMMERSION EDUCATION<br />

Studies <strong>of</strong> effective immersion education schools<br />

consistently show that high level programmes<br />

have a shared, cohesive vision, guided by visionary<br />

leadership (Calderón et al., 2011; Lindholm-<br />

Leary & Genesee, 2010; Scanlan & López, 2015).<br />

Although a clear vision is essential to lay out<br />

the nature and direction <strong>of</strong> change, it is equally<br />

important to ensure that innovative practices<br />

are implemented in order to achieve that vision<br />

i.e. by displaying managerial leadership skills. In<br />

terms <strong>of</strong> immersion education, Robinson et al.,<br />

(2009) highlight that it important for leaders to<br />

ensure that administrative decisions are made<br />

based on knowledge <strong>of</strong> effective immersion<br />

education pedagogy, and that the responsibilities<br />

<strong>of</strong> senior and junior management are in line with<br />

the recognised requirements and priorities <strong>of</strong> the<br />

immersion education school. Effective immersion<br />

education leaders work to develop a high level<br />

<strong>of</strong> integration, cooperation, and collegiality<br />

amongst the staff (Herman et al., 2016; Marzano<br />

et al., 2005) in order to make progress towards<br />

the identified immersion education goals. It<br />

is impossible for every school leader to be an<br />

expert in every area <strong>of</strong> teaching and learning<br />

relevant to post-primary immersion education,<br />

but this provides a good opportunity to share the<br />

leadership responsibilities i.e. displaying shared<br />

leadership skills. As a result, the leader must<br />

inspire a common commitment to the school selfassessment<br />

process as a way <strong>of</strong> developing the<br />

leadership potential at a school-wide level, and<br />

in order to enrich learning and teaching in postprimary<br />

immersion education. Outlined below is<br />

an immersion-specific research-validated, school<br />

self-evaluation tool which was designed to inform<br />

and guide leadership practices in Gaeltacht and<br />

<strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> immersion education contexts.<br />

LEADERSHIP QUALITY INDICATORS IN<br />

GAELTACHT AND IRISH-MEDIUM IMMERSION<br />

EDUCATION<br />

The framework Looking at Our School, 2016,<br />

(Department <strong>of</strong> <strong>Education</strong> and Skills, 2016)<br />

attempts to provide a unified, integrated set<br />

<strong>of</strong> standards for teaching and learning, and for<br />

leadership and management. While <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong><br />

immersion and Gaeltacht school leaders use<br />

these generic statements to reflect on and refine<br />

educational provision in their schools, no specific<br />

reference is made in the statements to the unique<br />

nature <strong>of</strong> leadership in post-primary immersion<br />

education. An immersion-specific self-evaluation<br />

tool is provided in Táscairí cáilíochta maidir leis<br />

an dea-chleachtas san oideachas lán-Ghaeilge (Ó<br />

Ceallaigh & Ní Shéaghdha, 2017). This tool was<br />

crafted based on qualitative research carried out<br />

with 120 educators in immersion education on<br />

an all-island basis and is rooted in the contextual<br />

realities <strong>of</strong> Gaeltacht and <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> education.<br />

PAGE 40


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

It is also based on international best practice in<br />

immersion education and is aligned with that<br />

best practice. It is proposed that this school<br />

self-evaluation tool will assist Gaeltacht and<br />

<strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> schools in critically reviewing and<br />

assessing aspects <strong>of</strong> educational provision, with<br />

a particular emphasis on the role <strong>of</strong> leadership.<br />

This key quality indicator (táscaire), Leadership, is<br />

one <strong>of</strong> a suite <strong>of</strong> key quality indicators presented<br />

in Ó Ceallaigh and Ní Shéaghdha (2017) to inform<br />

and guide the school self-evaluation process in<br />

the immersion context. Subsequent descriptors<br />

(tuairiceoirí) further elaborate on the quality<br />

indicator, identifying specific elements that can be<br />

examined for alignment with the táscaire. More<br />

information on this indicator is available in the<br />

descriptors outlined below.<br />

INDICATORS AND DESCRIPTORS OF<br />

LEADERSHIP IN POST-PRIMARY IMMERSION<br />

EDUCATION<br />

Suggestions (i.e. descriptors) on how to make<br />

progress on the indicator (i.e. Leadership in the<br />

context <strong>of</strong> immersion education) are provided to<br />

support leaders in assessing current leadership<br />

practices in the context <strong>of</strong> post-primary<br />

immersion education. These descriptors can<br />

also be used to identify particular goals and<br />

actions for improvement, in order to master the<br />

indicator. Examples <strong>of</strong> leadership practices which<br />

are aligned with each descriptor are presented in<br />

Table 1 below, in order to <strong>of</strong>fer valuable support<br />

and inspiration to immersion leaders as they<br />

navigate the school self-evaluation process in their<br />

diverse contexts. In Table 1, an attempt is also<br />

made to align each descriptor with the leadership<br />

and management domains outlined in Looking at<br />

Our School, 2016.<br />

CONCLUSION<br />

In an effort to bring about well-justified and wellplanned<br />

change in immersion, it is recommended<br />

that this tool be used in conjunction with the<br />

following documents:<br />

• School Self-Evaluation Guidelines 2016-<strong>2020</strong><br />

(Department <strong>of</strong> <strong>Education</strong> and Skills)<br />

• Looking at our Schools 2016: A quality<br />

framework (Department <strong>of</strong> <strong>Education</strong> and<br />

Skills).<br />

School leaders must keep context in mind as<br />

they think about the design, implementation, or<br />

refinement <strong>of</strong> their own programmes in Gaeltacht<br />

and <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> immersion education. However,<br />

implementation <strong>of</strong> the school self-evaluation<br />

process in the immersion context demands strong,<br />

informed, committed and responsive leadership,<br />

shaped by an immersion-specific knowledge<br />

base and skill repertoire. It is also important to<br />

note that each immersion context has specific<br />

and unique needs which call for a distinctive<br />

leadership approach or model at particular times.<br />

Various tasks will require different emphasis<br />

and styles (for example, visionary leadership,<br />

managerial leadership, shared leadership) due to<br />

the context-specific nature <strong>of</strong> leadership in postprimary<br />

immersion education. Each immersion<br />

leader is best placed to select an appropriate<br />

leadership approach. While school leadership<br />

practices have changed considerably as a result <strong>of</strong><br />

the pandemic, this immersion-specific, researchvalidated<br />

tool may act as a mirror for reflection, as<br />

a cue card for guidance, or as a starting point for<br />

action for leaders in Gaeltacht and <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong><br />

post-primary schools as they navigate the school<br />

self-evaluation process in unprecedented times.<br />

PAGE 41


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Descriptor 1:<br />

Indicator: Leadership<br />

The principal is a strong, effective and knowledgeable leader who clearly articulates<br />

the vision, goals, underlying philosophy and outcomes <strong>of</strong> <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> immersion<br />

education and can use this information creatively to inform others and to advocate<br />

proactively on behalf <strong>of</strong> the school to a variety <strong>of</strong> audiences.<br />

Descriptor 2:<br />

The roles and responsibilities <strong>of</strong> leadership with regards to the processes and<br />

procedures <strong>of</strong> Gaeltacht and <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> schools are clearly defined in order to<br />

ensure that effective teaching and learning are central to the aims <strong>of</strong> the school at all<br />

times.<br />

Descriptor 3:<br />

Each teacher is a leader, and they are knowledgeable on the process <strong>of</strong> bilingual<br />

development, <strong>of</strong> the benefits <strong>of</strong> immersion education and bilingualism, and are<br />

prepared to discuss same with parents/guardians.<br />

Descriptor 4:<br />

The leadership and the entire school team believe that each student can achieve a high<br />

standard <strong>of</strong> education in each academic domain, and achieve complete pr<strong>of</strong>iciency<br />

both in <strong>Irish</strong> and English.<br />

Descriptor 5:<br />

All teachers are language and content teachers, have clearly stated content and<br />

language intended learning outcomes, articulate clear expectations about immersion<br />

language use and see themselves as facilitators <strong>of</strong> language development inside and<br />

outside the classroom.<br />

Exam<br />

(i.e. Suggesti<br />

• Demonstrate beliefs and dedication<br />

provision and student learning outc<br />

• Clearly communicate expectations<br />

• Demonstrate leadership both inside<br />

practice at different levels<br />

• Ensure that teacher goals correspon<br />

and resources, language reinforcem<br />

• Jointly construct, implement and ev<br />

• Provide time to assimilate learning,<br />

• Promote collegiality and collaborati<br />

language teachers; feedback and su<br />

collaborative subject department p<br />

language breakfast, collaborative an<br />

• Create opportunities at staff meetin<br />

encourage a community <strong>of</strong> pr<strong>of</strong>essi<br />

• Craft a pr<strong>of</strong>essional development w<br />

• Undertake planning aimed at focus<br />

objectives and with linguistic dema<br />

• Promote targeted instruction and u<br />

learning<br />

• Stimulate and engage in deep and c<br />

• Identify teacher’s role and responsi<br />

• Generate a practical approach rega<br />

evaluate language learning outcom<br />

• Maintain a definite focus on develo<br />

relation to learners’ language outpu<br />

Table 1: Best practice in Gaeltacht and <strong>Irish</strong>-Medium <strong>Education</strong>: Leadership<br />

1 Department <strong>of</strong> <strong>Education</strong> and Skills (2016). Looking at Our School, 2016: Quality Framework for Primary Schools Dublin: The Inspectorate.<br />

PAGE 42


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

ples <strong>of</strong> Leadership Practices (Descriptors)<br />

ons on how to make progress on each Indicator)<br />

Leadership and management<br />

domains 1<br />

in order to expand community competences and practices with a focus on quality <strong>of</strong><br />

omes<br />

that continuous learning is a pr<strong>of</strong>essional requirement and encourage staff potential<br />

and outside the classroom and drive collaborative analysis and discussion on<br />

Leading learning and teaching<br />

d with the school vision e.g. design and sharing <strong>of</strong> exemplars, planning templates<br />

ent, fostering accuracy, whole-school planning<br />

aluate goals, strategies, plans, procedures, policies and success indicators<br />

to review and to plan jointly<br />

Managing the organisation<br />

on – peer learning, class observation, and co-teaching experiences with <strong>Irish</strong><br />

pport from <strong>Irish</strong> language teachers in relation to their linguistic pr<strong>of</strong>iciency;<br />

lanning; encouraging a culture <strong>of</strong> improvement e.g. language workshops, <strong>Irish</strong><br />

alysis <strong>of</strong> practice<br />

gs and school review days to share and celebrate learning and development and<br />

onal development<br />

hole-school plan to address identified pr<strong>of</strong>essional development needs <strong>of</strong> the staff<br />

Developing leadership capacity<br />

ing students’ attention on language matters and aligning pedagogy with curriculum<br />

nds <strong>of</strong> the subject<br />

ndertake regular reflection and review to evaluate the quality <strong>of</strong> instruction and<br />

Leading learning and teaching<br />

hallenging conversations to create and foster a culture <strong>of</strong> inquiry<br />

bilities in relation to language and content instruction and plan accordingly<br />

rding the implementation <strong>of</strong> content and language integration e.g. design and<br />

es in the context <strong>of</strong> content, foster continuity through whole-school planning<br />

ping learners’ competence e.g. design, promote and evaluate specific tasks in<br />

t<br />

Leading school development<br />

PAGE 43


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

REFERENCES<br />

Calderón, M. E., Slavin, R. E. agus Sánchez, M. (2011). Effective instruction for English language learners. The Future <strong>of</strong><br />

Children, 21(1), 103–128.<br />

Department <strong>of</strong> <strong>Education</strong> and Skills (2016). School Self-Assessment Guidelines for Post-Primary Schools, 2016-<strong>2020</strong>.<br />

Dublin: The Inspectorate<br />

The Department <strong>of</strong> <strong>Education</strong> and Skills (2016). Looking at Our School, 2016: Quality Framework for Post-Primary<br />

Schools Dublin: The Inspectorate<br />

Genesee, F., Lindholm-Leary, K. J., Saunders, W. agus Christian, D. (2006). Educating English language learners. New-<br />

York, NY: Cambridge University Press.<br />

Harris, A. (<strong>2020</strong>). COVID-19 – School leadership in crisis? <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> Pr<strong>of</strong>essional Capital and Community. Available at<br />

https://www.emerald.com/insight/publication/issn/2056-9548#earlycite<br />

Herman, R., Gates, S. M., Chavez-Herrerias, E. agus Harris, M. (2017). School leadership interventions under the Every<br />

Student Succeeds Act: Evidence Review. Santa Monica, CA: RAND. Available at https://www.rand.org/pubs/research_reports/RR1550-3.html<br />

Leithwood, K. agus Day, C. (2007). Successful Principal Leadership in Times <strong>of</strong> Change: An International Perspective.<br />

Toronto, ON: Springer.<br />

Leithwood, K., Harris, A. agus Hopkins, D. (<strong>2020</strong>). Seven strong claims about successful school leadership revisited.<br />

School Leadership & Management 40 (1), 5–22. doi:10.1080/13632434. 2019.1596077.<br />

Lindholm-Leary, K. and Genesee, F. (2010). Alternative educational programs for English language learners. In California<br />

Department <strong>of</strong> <strong>Education</strong> (Eag.), Improving <strong>Education</strong> for English Learners: Research-based Approaches (lgh 323-382).<br />

Sacramento: CDE Press.<br />

Marzano, R. J., Waters, T. and McNulty, B. A. (2005). School Leadership that Works: From Research to Results. Alexandria,<br />

VA: Association for Supervision and Curriculum Development.<br />

PAGE 44


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Ó Ceallaigh, T.J. agus Ní Shéaghdha, A. (2017). Critéir aitheantais cuí um dhearbhú cáilíochta agus dea-chleachtais do<br />

bhunscoileanna agus iarbhunscoileanna lán-Ghaeilge ar bhonn uile Éireann. Dublin: GAELSCOILEANNA.<br />

Robinson, V., Hohepa, M. Agus Lloyd, C. (2009) School Leadership and Student Outcomes: Identifying what Works and<br />

Why. Best Evidence Syntheses Iteration (BES). New Zealand Department <strong>of</strong> <strong>Education</strong>. [online] Available at: https://<br />

www.educationcounts.govt.nz/__data/assets/pdf_file/0015/60180/BES-Leadership-Web-updated-foreword-2015.pdf<br />

Rocque, R., Ferrin, S. Hite, J. and Randall, V. (2016). The unique skills and traits <strong>of</strong> principals in one-way and two-way<br />

dual immersion schools. Foreign Language Annals, 49(4), 801-818.<br />

Scanlan, M. and López, F.A. (2015). Leadership for Culturally and Linguistically Responsive Schools. New York Routledge.<br />

Thomas, W. P. and Collier, V. P. (2012). Dual Language <strong>Education</strong> for a Transformed World. Albuquerque, NM: Dual<br />

Language <strong>Education</strong> <strong>of</strong> New Mexico/Fuente Press.<br />

Waldron, N. L., McLeskey, J. and Redd, L. (2011). Setting the direction: The role <strong>of</strong> the principal in developing an effective,<br />

inclusive school. <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> Special <strong>Education</strong><br />

PAGE 45


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

PAGE 46


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Daltaí a bhfuil Riachtanais Speisialta<br />

Oideachais acu ag foghlaim trí Ghaeilge<br />

An Dr Sinéad Nic Aindriú, An tOllamh Pádraig Ó Duibhir, An Dr Joe Travers<br />

Institúid an Oideachais, Ollscoil Chathair Bhaile Átha Cliath<br />

ACHOIMRE<br />

Is beag taighde atá déanta ar na buntáistí a<br />

bhaineann leis an tumoideachas do dhaltaí a<br />

bhfuil riachtanais speisialta oideachais (RSO) acu.<br />

Tugann an taighde teoranta idirnáisiúnta atá ann<br />

le tuiscint gur féidir leis na daltaí seo caighdeán<br />

acadúil a bhaint amach atá ar chomhleibhéal lena<br />

bpiaraí leis na RSO céanna atá ag freastal ar scoil<br />

trí theanga thromlaigh an phobail. Tuairiscíonn<br />

an t-alt seo na buntáistí a bhraitear a bhaineann<br />

le hoideachas trí mheán na Ghaeilge do dhaltaí<br />

a bhfuil RSO acu dar le tuismitheoirí, múinteoirí,<br />

agus príomhoidí scoileanna lán-Ghaeilge (SLG) i<br />

bPoblacht na hÉireann agus i dTuaisceart Éireann<br />

faoi agallamh (N=34). Déantar cur síos freisin ar<br />

na bealaí gur féidir le SLG freastal ar riachtanais<br />

mheasúnaithe agus forbartha teanga daltaí a<br />

bhfuil RSO acu.<br />

RÉAMHRÁ<br />

Is minic a bhíonn imní ar thuismitheoirí<br />

an ndearna siad an cinneadh ceart nuair a<br />

roghnaigh siad oideachais trí mheán na Ghaeilge<br />

dá bpáiste a bhfuil riachtanais speisialta<br />

oideachais (RSO) acu (Andrews, <strong>2020</strong>). Is iomaí<br />

uair a chuirtear comhairle orthu i gcoinne an<br />

dátheangachais agus/nó an tumoideachais<br />

dá leanbh (Andrews, <strong>2020</strong>). Is cleachtas é<br />

seo a tharlaíonn go hidirnáisiúnta i dtéarmaí<br />

TUAIRISCÍODH GO GCRUTHAÍONN<br />

ROINNT SCOILEANNA LÁN-<br />

GHAEILGE TIMPEALLACHTAÍ<br />

FOGHLAMA DEARFACHA<br />

IONCUIMSITHEACHA AGUS BÍONN<br />

LEIBHÉIL ARDA FÉINMHEASA<br />

AGUS FÉINMHUINÍNE AG NA<br />

DALTAÍ MAR THORADH.<br />

comhairle ghairmiúil maidir le hoiriúnacht an<br />

dhátheangachais/tumoideachais do pháistí a<br />

bhfuil RSO acu (Hampton et al., 2017). Is iad na<br />

cúiseanna a thugann gairmithe oideachais, mar<br />

shampla, síceolaithe oideachais agus teiripeoirí<br />

urlabhra agus teanga don chomhairle seo, ná<br />

go bhféadfadh an dara teanga (T2) a bheith ina<br />

chúis le mearbhall a chur ar leanbh, go gcuirfidh<br />

sé moill ar fhorbairt na chéad teanga, nó ualach<br />

breise orthu. Tugann taighde le fios go mbíonn<br />

diagnóis RSO ag thart fá 9.4% de na daltaí atá ag<br />

freastal ar bhunscoileanna SLG i bPoblacht na<br />

hÉireann (Nic Aindriú, Ó Duibhir, Travers, <strong>2020</strong>).<br />

As na diagnóisí seo, is iad disléicse, neamhord<br />

speictrim uathachais, diospraicse, deacrachtaí<br />

mothúchánacha agus/nó iompraíochta agus<br />

PAGE 47


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

neamhoird shonracha urlabhra agus teanga na<br />

cúig chatagóir RSO is minice a thuairiscítear.<br />

BUNTÁISTÍ AN TUMOIDEACHAIS<br />

Rinneadh go leor taighde go hidirnáisiúnta ar na<br />

buntáistí acadúla a bhaineann le tumoideachais<br />

do dhaltaí (Lindholm-Leary & Genesee, 2014).<br />

Ach níl a lán eolas ann maidir le buntáistí an<br />

tumoideachas do dhaltaí a bhfuil RSO acu<br />

(Genesee & Fortune, 2014). Go hidirnáisiúnta,<br />

rinneadh staidéir ar oiriúnacht acadúil an<br />

tumoideachais do dhaltaí a bhfuil míchumas<br />

intleachtúil agus acadúil íseal acu, scileanna<br />

lag sa chéad theanga (T1), agus deacrachtaí<br />

léitheoireachta (Genesee, 2015). Tugann na<br />

staidéir seo le fhios gur féidir le daltaí a bhfuil<br />

RSO acu i scoileanna tumoideachais leibhéil<br />

Rannpháirtithe SLG<br />

Tuismitheoirí daltaí a bhfuil RSO acu a bhí<br />

cláraithe i SLG<br />

Tuismitheoirí daltaí a bhfuil RSO acu a<br />

d’aistrigh ó SLG go scoil mheán-Bhéarla<br />

Líon na<br />

rannpháirtithe<br />

Príomhoidí 4<br />

Múinteoirí oideachais speisialta 4<br />

Múinteoirí ranga 10<br />

Cúntóir riachtanas speisialta 1<br />

Iomlán 34<br />

Tábla 1. Rannpháirtithe an taighde seo<br />

9<br />

6<br />

ghnóthachtála acadúla inchomparáide a bhaint<br />

amach lena bpiaraí a bhfuil an RSO céanna<br />

acu atá ag foghlaim tríd an teanga thromlaigh.<br />

Fuarthas amach go raibh buntáistí ag baint leis an<br />

gcineál seo oideachais do daltaí a raibh RSO acu<br />

i dtaighde a rinneadh le déanaí i SLG (Andrews,<br />

<strong>2020</strong>). Cuireadh agallaimh ar 34 rannpháirtí<br />

san iomlán ó Phoblacht na hÉireann agus ó<br />

Thuaisceart Éireann (féach Tábla 1). Fiafraíodh<br />

den ghrúpa rannpháirtithe seo, cad iad na<br />

buntáistí a bhaineann le hoideachas trí mheán na<br />

Gaeilge do daltaí le RSO, más ann dóibh?<br />

Ba iad na príomhbhuntáistí a aithníodh ná; (1)<br />

dátheangachas (N=16), inniúlacht sa Ghaeilge<br />

(N=12), agus tumoideachas Gaeilge (N=12), (2)<br />

buntáistí acadúla don iar-bhunscoil (N=11),<br />

(3) leibhéil arda féinmheasa agus<br />

féinmhuiníne (N=11), (4) cultúr<br />

dearfach scoile (N=18). Maidir leis<br />

an dátheangachas agus sealbhú na<br />

Gaeilge, thuairiscigh rannpháirtithe<br />

gur deis é seo nach mbeadh ar fáil<br />

do go leor daltaí a raibh RSO acu dá<br />

bhfreastalóidís ar scoil meán-Bhéarla.<br />

Tarlaíonn sé seo toisc go ndéanann<br />

go leor daltaí a bhfuil RSO acu i<br />

scoileanna Béarla iarratas ar dhíolúine<br />

ó staidéar ar an nGaeilge (DES, 2019).<br />

Thuairiscigh na rannpháirtithe gur<br />

raibh sé níos éasca agus níos nadúrtha<br />

do na daltaí seo an Ghaeilge a shealbhú<br />

mar T2 de bharr go raibh siad tumtha<br />

sa theanga. Tar éis caighdeán maith<br />

Gaeilge a fháil i mbunscoileanna lán-<br />

Ghaeilge, is minic a raibh buntáistí<br />

acadúla ann dos na daltaí seo nuair<br />

a chuaigh siad ar aghaidh chuig iarbhunscoil.<br />

Tuairiscíodh, gur chuma<br />

PAGE 48


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

má d’fhreastal na daltaí seo ar iar-bhunscoil<br />

lán-Ghaeilge nó Bhéarla, gur minic go raibh an<br />

Ghaeilge mar ábhar ina bhféadfaidís an marc is<br />

airde a bhaint amach i scrúduithe stáit. Dóibh<br />

siúd a d’fhreastail ar iar-bhunscoil trí mheán<br />

an Bhéarla, chruthaigh sé seo leibhéil arda<br />

féinmheasa agus féinmhuiníne mar gheall gur<br />

minic go raibh siad níos fearr ná a bpiaraí san sa<br />

Ghaeilge ar scoil. Bhí sé seo tábhachtach, mar níor<br />

tharla sé go coitianta go raibh na daltaí seo chomh<br />

maith nó níos fearr ná a gcomhghleacaithe in aon<br />

ábhar scoile. Tuairiscíodh freisin go raibh leibhéil<br />

arda féinmheasa agus féinmhuiníne ag daltaí<br />

a raibh RSO acu i SLG mar gheall ar an bpobal<br />

dearfach ionchuimsithigha bhí sna scoileanna.<br />

Laistigh de na pobail scoile seo bhraith na<br />

daltaí, dar leis na rannpháirtithe go raibh siad<br />

san áireamh agus mar chuid den chomhphobal<br />

scoile. Cé go léiríonn na torthaí taighde go bhfuil<br />

buntáistí ann dos na daltaí seo, tá sé tábhachtach<br />

a aithint nach raibh ach taithí ag na daoine a<br />

cuireadh faoi agallamh sa staidéar reatha ar<br />

líon beag SLG. Tá sé tábhachtach go ndéanfadh<br />

gach SLG machnamh ar conas a dhéanann siad<br />

measúnú ar chumas na ndaltaí a bhfuil RSO acu<br />

agus forbairt teanga na daltaí seo chun chinntiú<br />

go soláthraíonn siad timpeallacht foghlama<br />

ionchuimsithigh agus fáilteach dá gcuid daltaí go<br />

léir.<br />

MEASÚNÚ AR CHUMAS NA nDALTAÍ A BHFUIL<br />

RSO ACU<br />

Tá sé an-tábhachtach measúnú cuí a dhéanamh<br />

ar daltaí atá ag foghlaim tríd an T2. Ba chóir<br />

daltaí atá ag foghlaim trí Ghaeilge cosúil le córas<br />

ar bith dátheangach eile a mheas sna teangacha<br />

ar fad atá acu (Kohnert, 2010). Tabharfaidh sé<br />

seo deis do mhúinteoirí agus do thuismitheoirí<br />

forbhreathnú cuimsitheach a fháil ar chumais uile<br />

na ndaltaí. B’fhéidir go léire<strong>of</strong>aidís cumais éagsúla<br />

nuair a dhéantar tástáil orthu ina dteangacha go<br />

léir. Is maith an smaoineamh é daltaí a mheas<br />

ag baint úsáide as an uirlis mheasúnaithe<br />

chéanna i ndá theanga na daltaí (m.sh. Béarla<br />

agus Gaeilge). Chuideodh sé seo le múinteoirí<br />

na réimsí ina bhfuil traschur scileanna ag tarlú<br />

a aithint agus is féidir leo an teagasc sa rang a<br />

choigeartú bunaithe ar seo (Kohnert, 2010). Is<br />

uirlis an-tábhachtach í measúnú neamhfhoirmiúil<br />

do mhúinteoirí i scoileanna Gaeltachta agus<br />

lán-Ghaeilge, mar is minic nach mbíonn go leor<br />

de na huirlisí measúnaithe caighdeánaithe ar<br />

fáil trí Ghaeilge. Dá bhrí sin, tá sé tábhachtach<br />

do mhúinteoirí próisis mheasúnaithe a chur i<br />

bhfeidhm mar mheasúnú dinimiciúil, freagairt ar<br />

idirghabháil, agus measúnú scéalaíochta maidir<br />

leis an mbealach is fearr a foghlaimíonn na daltaí<br />

seo agus cad iad torthaí a gcuid foghlama (Ebert &<br />

Kohnert, 2016).<br />

FORBAIRT TEANGA<br />

Tá sé tábhachtach a aithint go gcaithfear<br />

aird a thabhairt ar fhorbairt T1 agus T2 na<br />

daltaí. Tugann taighde idirnáisiúnta le fios go<br />

dteastaíonn teagmháil níos comhsheasmhaí<br />

leis an T2 ag daltaí a bhfuil neamhord speictrim<br />

uathachas agus neamhord sonrach cainte agus<br />

teanga acu chun inniúlacht teanga a fheabhsú<br />

(Kay-Raining Bird et al., 2016). Molann sé<br />

freisin go bhfuil sé tábhachtach go bhfaigheann<br />

na daltaí seo deiseanna chun idirghníomhú le<br />

daoine eile ag úsáid an T2 ar bhealach bríoch<br />

agus cuiditheach. Mar mhúinteoirí, caithfimid am<br />

agus deiseanna a thabhairt do dhaltaí le cinntiú<br />

go dtarlódh an idirghníomhaíocht seo. Is iomaí<br />

bealach inar féidir leis seo tarlú, mar shampla,<br />

PAGE 49


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

obair struchtúrtha péireáilte nó obair ghrúpa.<br />

Tá idirghníomhaíocht sna comhthéacsanna seo<br />

tábhachtach mar tugann siad deis do gach dalta<br />

lí<strong>of</strong>acht agus uathúlacht teanga a fhorbairt.<br />

Ní leor ionchur teanga sa Ghaeilge amháin<br />

chun cainteoirí lí<strong>of</strong>a Gaeilge a chinntiú. Tá sé<br />

tábhachtach níos mó ‘am feithimh’ a thabhairt do<br />

gach dalta atá ag foghlaim tríd an T2 agus iad ag<br />

freagairt ceiste, tabharfaidh sé seo níos mó am<br />

do na daltaí a bhfreagra a ionchódú sa T2 agus<br />

cuirfidh sé ar a gcumas freagraí ar chaighdeán<br />

níos airde a sholáthar. Caithfidh múinteoirí a<br />

aithint go mbeidh leibhéil inniúlachta éagsúla<br />

ag gach dalta atá ag foghlaim tríd an T2, ach go<br />

háirithe daltaí a bhfuil RSO acu, agus gur chóir iad<br />

a spreagadh chun an teanga a úsáid ar leibhéal<br />

atá oiriúnach dóibh. Nuair atá idirghabhálacha<br />

teanga á bpleanáil do dhaltaí dátheangacha,<br />

moltar go ndéantar patrún na forbartha teanga i<br />

ngach teanga a mheas agus a chur i gcomparáid<br />

de réir na bpatrún tipiciúla d’fhorbairt teanga<br />

dhátheangach (Kohnert, 2010).<br />

bhfreastalóidís ar scoil trí meán-Bhéarla ach<br />

go hairithe dá lorgóidís díolúine ó staidéar<br />

na Gaeilge. Tuairiscíodh go gcruthaíonn<br />

roinnt SLG timpeallachtaí foghlama dearfacha<br />

ioncuimsitheacha agus bíonn leibhéil arda<br />

féinmheasa agus féinmhuiníne ag na daltaí<br />

mar thoradh. Mar sin féin, tá sé tábhachtach go<br />

n-aithneodh SLG an tábhacht a bhaineann le<br />

measúnú iomchuí do gach dalta agus cumas na<br />

ndaltaí ina dteangacha uile a chur san áireamh.<br />

Tá sé tábhachtach freisin do mhúinteoirí sna<br />

scoileanna seo níos mó deiseanna a thabhairt do<br />

gach dalta an Ghaeilge a labhairt mar teastaíonn<br />

níos mó teagmhála leis an teanga agus níos mó<br />

deiseanna an teanga a labhairt ar a leibhéal féin.<br />

CONCLÚID<br />

Is é príomhtheachtaireacht an ailt seo go<br />

mbraitear go bhfaigheann daltaí a bhfuil RSO<br />

acu buntáistí as oideachas a fháil trí mheán<br />

na Gaeilge. Ní bheadh cuid de na buntáistí<br />

seo, mar dhátheangachas, sealbhú na Gaeilge,<br />

agus tumoideachas Gaeilge ar fáil dóibh dá<br />

PAGE 50


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

TAGAIRTÍ<br />

Andrews, S. (<strong>2020</strong>). The additional supports required by pupils with special educational needs in <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong><br />

schools. An Chomhairle um Oideachas Gaeltachta agus Gaelscolaíochta. Available from: https://www.cogg.ie/wpcontent/uploads/Additional-supports...-2.pdf<br />

Department <strong>of</strong> <strong>Education</strong> and Skills (DES). (2019). Circular 0052/2019: Exemptions from the study <strong>of</strong> <strong>Irish</strong>,<br />

Revising Circular 12/96.<br />

Retrieved from: https://www.education.ie/en/Circulars-and-Forms/Active-Circulars/cl0052_2019.pdf<br />

Ebert, K. D., & Kohnert, K. (2016). Language learning impairment in sequential bilingual children. Language<br />

Teaching, 49(3), 301-338. doi:http://dx.doi.org.dcu.idm.oclc.org/10.1017/S0261444816000070<br />

Genesee, F. (2015b). Immersion education for all: What does the research say? Edmonton, 2015. Retrieved from:<br />

https://www.acpi.ca/documents/Immersion_<strong>Education</strong>_for_AllWhat_Does_Research_Say_Genesee_Edmonton_<br />

ACPI__April_2015.pdf<br />

Genesee, F., & Fortune, T. (2014). Bilingual education and at-risk students. <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> Immersion and Content-<br />

Based Language <strong>Education</strong>, 2(2) 196–209.<br />

Hampton, S., Rabagliati, H., Sorace, A., & Fletcher-Watson, S. (2017). Autism and bilingualism: A qualitative<br />

interview study <strong>of</strong> parents’ perspectives and experiences. <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> Speech, Language and Hearing Research<br />

(Online), 60(2), 435-446.<br />

Kay-Raining Bird, E., Genesee, F., & Verhoeven, L. (2016). Bilingualism in children with developmental disorders:<br />

A narrative review, <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> Communication Disorders, 63, 1-14<br />

Kohnert, K. (2010). Bilingual children with primary language impairment: Issues, evidence and implications for<br />

clinical actions. doi:http://dx.doi.org.dcu.idm.oclc.org/10.1016/j.jcomdis.2010.02.002<br />

Lindholm-Leary, K. J., & Genesee, F. (2014). Student outcomes in one-way, two-way, and indigenous language<br />

immersion education. <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> Immersion and Content-Based Language <strong>Education</strong>, 2(2), 165–180.<br />

doi:10.1075/jicb<br />

Nic Aindriú, S., Ó Duibhir, P., & Travers, J. (<strong>2020</strong>). The prevalence and types <strong>of</strong> special educational needs in<br />

<strong>Irish</strong> immersion primary schools in the Republic <strong>of</strong> Ireland, European <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> Special Needs <strong>Education</strong>, DOI:<br />

10.1080/08856257.<strong>2020</strong>.1732109<br />

PAGE 51


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

PAGE 52


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Students with Special <strong>Education</strong> Needs<br />

Learning through <strong>Irish</strong><br />

Dr Sinéad Nic Aindriú, Pr<strong>of</strong>essor Pádraig Ó Duibhir, Dr Joe Travers<br />

Institute <strong>of</strong> <strong>Education</strong>, Dublin City University<br />

OUTLINE<br />

Little research has been conducted on the benefits<br />

<strong>of</strong> immersion education for students with special<br />

educational needs (SEN). Limited international<br />

research suggests that these students can achieve<br />

academic attainments that are comparable to<br />

their peers with SEN who attend schools using<br />

the majority language <strong>of</strong> the community as their<br />

language <strong>of</strong> instruction. This article describes the<br />

perceived benefits associated with <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong><br />

education for students with SEN based on data<br />

collected from interviews conducted with parents,<br />

teachers and principals from <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong><br />

schools in the Republic <strong>of</strong> Ireland and Northern<br />

Ireland (N=34). Recommendations are also made<br />

in terms <strong>of</strong> how <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> schools can meet<br />

the assessment and language development needs<br />

<strong>of</strong> students with SEN learning through <strong>Irish</strong> as a<br />

second language.<br />

INTRODUCTION<br />

Parents <strong>of</strong>ten worry that they have made the<br />

correct choice by choosing <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong><br />

education for their children with special<br />

educational needs (SEN) (Andrews, <strong>2020</strong>). These<br />

parents are <strong>of</strong>ten advised against bilingualism<br />

and/or immersion education for their children<br />

(Andrews, <strong>2020</strong>). This same advice is also given<br />

internationally by education pr<strong>of</strong>essionals,<br />

IT IS REPORTED THAT IRISH-<br />

MEDIUM SCHOOLS CREATE A<br />

POSITIVE, INCLUSIVE LEARNING<br />

ENVIRONMENT AND THAT<br />

STUDENTS HAVE A HIGH LEVEL<br />

OF SELF-RESPECT AND SELF-<br />

CONFIDENCE AS A RESULT.<br />

with regards to the suitability <strong>of</strong> bilingualism/<br />

immersion education for children with SEN<br />

(Hampton et al., 2017). The rationale given<br />

by these educational pr<strong>of</strong>essionals, such as,<br />

educational psychologists or speech and language<br />

therapists, is that the second language (L2)<br />

might be a source <strong>of</strong> confusion for the child, it<br />

might affect their first language development,<br />

or place an added burden on them. Research<br />

shows that around 9.4% <strong>of</strong> students who attend<br />

<strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> primary schools in the Republic<br />

<strong>of</strong> Ireland have been diagnosed as having a SEN<br />

(Nic Aindriú, Ó Duibhir, Travers, <strong>2020</strong>). Out<br />

<strong>of</strong> these diagnoses, dyslexia, autism spectrum<br />

disorder, dyspraxia, emotional and/or behavioral<br />

difficulties and specific speech and language<br />

disorders are the five categories <strong>of</strong> SEN most<br />

frequently reported.<br />

PAGE 53


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

THE ADVANTAGES OF IMMERSION EDUCATION<br />

Much international research has been conducted<br />

on the academic benefits <strong>of</strong> immersion education<br />

for students (Lindholm-Leary & Genesee,<br />

2014). However, not much information is<br />

available regarding the benefits <strong>of</strong> immersion<br />

education for students who have SEN (Genesee<br />

& Fortune, 2014). Internationally, studies have<br />

been conducted on the academic suitability<br />

<strong>of</strong> immersion education for students who<br />

have intellectual disabilities and low levels <strong>of</strong><br />

academic achievement, poor first language skills<br />

(L1), and reading difficulties (Genesee, 2015).<br />

These studies show that students with SEN in<br />

immersion education schools can reach a similar<br />

level <strong>of</strong> academic achievement as their peers<br />

Participants from <strong>Irish</strong>-Medium<br />

Schools<br />

Parents <strong>of</strong> a child with SEN enrolled in an<br />

IMS<br />

Parents <strong>of</strong> a child with SEN who transferred<br />

from an IMS to an English-<strong>medium</strong><br />

school<br />

Number <strong>of</strong><br />

Participants<br />

Principals 4<br />

Special education teachers 4<br />

Class teachers 10<br />

Special Needs Assistants 1<br />

Total 34<br />

Table 1. Research participants<br />

9<br />

6<br />

with SEN who learn in the dominant language<br />

<strong>of</strong> the community. Recent research conducted in<br />

<strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> schools, reported that this form <strong>of</strong><br />

immersion education has benefits for students<br />

with special educational needs (Andrews, <strong>2020</strong>).<br />

A total <strong>of</strong> 34 participants from the Republic <strong>of</strong><br />

Ireland and Northern Ireland were interviewed<br />

(see Table 1). The participants were asked to<br />

discuss their views on the perceived benefits<br />

associated with <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> education for<br />

students with SEN, if any.<br />

The main benefits reported were; (1) bilingualism<br />

(N=16), <strong>Irish</strong> language pr<strong>of</strong>iciency (N=12), and<br />

immersion in the <strong>Irish</strong> language (N=12), (2)<br />

academic advantages for post-primary school<br />

(N=11), (3) high levels <strong>of</strong> self-esteem and selfconfidence<br />

(N=11), and (4) a positive<br />

school culture (N=18). With regards<br />

to bilingualism and <strong>Irish</strong> language<br />

acquisition, participants reported that<br />

this opportunity would not be available<br />

to many students with SEN had they<br />

attended an English-<strong>medium</strong> school.<br />

This is because many students with SEN<br />

who attend English-<strong>medium</strong> schools<br />

request to be exempt from studying <strong>Irish</strong><br />

(DES, 2019). Participants reported that<br />

it was easier and more natural for these<br />

students to acquire <strong>Irish</strong> as an L2 because<br />

they were immersed in the language.<br />

After attaining a good standard <strong>of</strong> <strong>Irish</strong><br />

in <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> primary schools, these<br />

students <strong>of</strong>ten experienced academic<br />

advantages when they continued to<br />

post-primary school. It was reported,<br />

regardless <strong>of</strong> whether the students<br />

attended an <strong>Irish</strong> or English-<strong>medium</strong><br />

post-primary school, that <strong>Irish</strong> was <strong>of</strong>ten<br />

PAGE 54


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

the subject in which the students achieved the<br />

highest marks in their state examinations. For<br />

those who attended an English-<strong>medium</strong> postprimary<br />

school, a high level <strong>of</strong> self-respect and<br />

self-confidence was fostered, as these students<br />

were <strong>of</strong>ten better than their peers at <strong>Irish</strong>. This<br />

was <strong>of</strong> particular importance, since it did not<br />

happen <strong>of</strong>ten that these students were at the<br />

same level or stronger than their peers in any<br />

school subject. It was also reported that the<br />

students with SEN who attended <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong><br />

schools <strong>of</strong>ten had a higher level <strong>of</strong> self-respect<br />

and self-confidence because <strong>of</strong> the positive,<br />

inclusive communities in the schools. According<br />

to participants, students reported that they felt<br />

included and involved in the school community.<br />

Although the research results suggest that there<br />

are benefits for these students, it is important to<br />

note that the experience <strong>of</strong> the participants who<br />

were interviewed was limited to a small number<br />

<strong>of</strong> <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> schools. It is important that each<br />

<strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> school reflects on how they assess<br />

the ability and language development <strong>of</strong> students<br />

with SEN, to ensure that they are providing an<br />

inclusive and welcoming learning environment<br />

for all <strong>of</strong> their students.<br />

ASSESSING THE ABILITY OF STUDENTS WITH<br />

SEN<br />

It is important that students who are learning<br />

through their L2 are assessed appropriately.<br />

As with any other form <strong>of</strong> bilingual education,<br />

students who are learning through <strong>Irish</strong> should<br />

be assessed in each <strong>of</strong> their languages (Kohnert,<br />

2010). This will give teachers and parents a<br />

comprehensive overview <strong>of</strong> the students’ abilities.<br />

Students may display different competencies<br />

when assessed in each <strong>of</strong> their languages. It is<br />

a good idea to assess students using the same<br />

assessment method in each <strong>of</strong> the student’s<br />

languages (for example, English and <strong>Irish</strong>). This<br />

will help teachers and parents understand the<br />

areas where there is a cross-linguistic transfer<br />

<strong>of</strong> skills occurs and teachers can then adapt<br />

their teaching strategies based on this (Kohnert,<br />

2010). Informal assessment is an important<br />

tool for teachers in Gaeltacht and <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong><br />

schools since many standardized assessment<br />

tools are <strong>of</strong>ten unavailable through <strong>Irish</strong>. As a<br />

result, it is important that teachers implement<br />

an assessment system using methods, such as,<br />

dynamic assessment, response to intervention,<br />

and narrative assessment, in order to ascertain<br />

the way in which these students learn and the<br />

results <strong>of</strong> their learning (Ebert & Kohnert, 2016).<br />

LANGUAGE DEVELOPMENT<br />

It is important that teachers assess the student’s<br />

development in their L1 and L2. International<br />

research shows that more consistent exposure<br />

to the L2 is required for students who have<br />

autism spectrum disorder and specific speech<br />

and language disorders in order to develop<br />

greater language pr<strong>of</strong>iciency (Kay-Raining<br />

Bird et al., 2016). It is also suggested that it<br />

is important to provide these students with<br />

opportunities to interact with other people<br />

using their L2 in a meaningful, constructive way.<br />

As teachers, we must provide students with<br />

opportunities in order to ensure this interaction<br />

takes place. This can be done in many ways, for<br />

example, structured pair work or group work.<br />

Interaction in these contexts is important, as it<br />

gives each student an opportunity to develop<br />

language fluency and accuracy. Language input<br />

in <strong>Irish</strong> alone is not enough to ensure students<br />

PAGE 55


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

will become fluent <strong>Irish</strong> speakers. It is more<br />

important to provide each student who is<br />

learning through a L2 with adequate ‘wait time’<br />

when they are answering questions - this will<br />

allow them more time to encode their answers<br />

in the L2 and it will improve their ability to<br />

provide higher quality answers. Teachers must<br />

recognise that each student who learns through<br />

a L2 will have different levels <strong>of</strong> language<br />

ability, particularly those with SEN, and they<br />

should be encouraged to use the language at<br />

a level which is appropriate for them. When<br />

language interventions are being planned for<br />

bilingual students, it is suggested that their<br />

language development pattern is assessed for<br />

each language and then compared to the typical<br />

development patterns for bilingual speakers<br />

(Kohnert, 2010).<br />

high level <strong>of</strong> self-respect and self-confidence as a<br />

result. Despite these benefits, it is important that<br />

<strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> schools recognise the importance<br />

<strong>of</strong> appropriate assessment for each student,<br />

through acknowledging students’ abilities in<br />

each <strong>of</strong> their languages. It is also important for<br />

teachers in these schools to provide students<br />

with more opportunities to speak <strong>Irish</strong>, as they<br />

require more exposure to the language and more<br />

opportunities to speak the language at their own<br />

level.<br />

CONCLUSION<br />

The key message <strong>of</strong> this article is that <strong>Irish</strong><strong>medium</strong><br />

education is perceived as beneficial<br />

for students with SEN. Some <strong>of</strong> these benefits,<br />

such as, bilingualism, acquisition <strong>of</strong> <strong>Irish</strong>,<br />

and immersion in the <strong>Irish</strong> language would<br />

not be available to the same students if they<br />

had attended an English-<strong>medium</strong> school,<br />

particularly if they had requested an exemption<br />

from studying <strong>Irish</strong>. It is reported that <strong>Irish</strong><strong>medium</strong><br />

schools create a positive, inclusive<br />

learning environment and that students have a<br />

PAGE 56


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

REFERENCES<br />

Andrews, S. (<strong>2020</strong>). The additional supports required by pupils with special educational needs in <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong><br />

schools. An Chomhairle um Oideachas Gaeltachta agus Gaelscolaíochta. Available from:<br />

https://www.cogg.ie/wp-content/uploads/Additional-supports...-2.pdf<br />

Department <strong>of</strong> <strong>Education</strong> and Skills (DES). (2019). Circular 0052/2019: Exemptions from the study <strong>of</strong> <strong>Irish</strong>,<br />

Revising Circular 12/96.<br />

Retrieved from: https://www.education.ie/en/Circulars-and-Forms/Active-Circulars/cl0052_2019.pdf<br />

Ebert, K. D., & Kohnert, K. (2016). Language learning impairment in sequential bilingual children. Language<br />

Teaching, 49(3), 301-338. doi:http://dx.doi.org.dcu.idm.oclc.org/10.1017/S0261444816000070<br />

Genesee, F. (2015b). Immersion education for all: What does the research say? Edmonton, 2015. Retrieved from:<br />

https://www.acpi.ca/documents/Immersion_<strong>Education</strong>_for_AllWhat_Does_Research_Say_Genesee_Edmonton_<br />

ACPI__April_2015.pdf<br />

Genesee, F., & Fortune, T. (2014). Bilingual education and at-risk students. <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> Immersion and Content-<br />

Based Language <strong>Education</strong>, 2(2) 196–209.<br />

Hampton, S., Rabagliati, H., Sorace, A., & Fletcher-Watson, S. (2017). Autism and bilingualism: A qualitative<br />

interview study <strong>of</strong> parents’ perspectives and experiences. <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> Speech, Language and Hearing Research<br />

(Online), 60(2), 435-446.<br />

Kay-Raining Bird, E., Genesee, F., & Verhoeven, L. (2016). Bilingualism in children with developmental disorders:<br />

A narrative review, <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> Communication Disorders, 63, 1-14<br />

Kohnert, K. (2010). Bilingual children with primary language impairment: Issues, evidence and implications for<br />

clinical actions. doi:http://dx.doi.org.dcu.idm.oclc.org/10.1016/j.jcomdis.2010.02.002<br />

Lindholm-Leary, K. J., & Genesee, F. (2014). Student outcomes in one-way, two-way, and indigenous language<br />

immersion education. <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> Immersion and Content-Based Language <strong>Education</strong>, 2(2), 165–180.<br />

doi:10.1075/jicb<br />

Nic Aindriú, S., Ó Duibhir, P., & Travers, J. (<strong>2020</strong>). The prevalence and types <strong>of</strong> special educational needs in<br />

<strong>Irish</strong> immersion primary schools in the Republic <strong>of</strong> Ireland, European <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> Special Needs <strong>Education</strong>, DOI:<br />

10.1080/08856257.<strong>2020</strong>.1732109<br />

PAGE 57


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

PAGE 58


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Tapaidh an DEIS! Iniúchadh ar an Tumoideachas do<br />

Dhaltaí i Scoileanna Lán-Ghaeilge DEIS<br />

An Dr Karen Ní Chlochasaigh Coláiste Mhuire gan Smál<br />

An tOllamh Pádraig Ó Duibhir Institiúid Oideachais Ollscoil Chathair Bhaile Átha Cliath<br />

An Dr Gerry Shiel An Foras Taighde ar Oideachas<br />

COMHTHÉACS AN STAIDÉIR<br />

Mhair an pheirspictíocht go traidisiúnta maidir<br />

leis an gcóras tumoideachais in Éirinn agus thar<br />

lear, cuir i gcás i gCeanada, gur ar an meánaicme<br />

is mó a bhí an córas tumoideachais ag freastal<br />

agus gur ualach breise a bheadh ann do dhaltaí<br />

ó chúlraí míbhuntáiste a bheith ag freastal ar<br />

an gcóras (Genesee, 1976; Hart & Lapkin, 1988;<br />

Ó Riagáin, 1979). Tá athrú tar éis teacht ar an<br />

tuiscint seo ina bhfuil rochtain ag páistí ó chúlraí<br />

éagsúla, culraí míbhuntáiste san áireamh, ar an<br />

tumoideachas in Éirinn, cé go bhféadfadh leis an<br />

rochtain seo a bheith níos leithne fós. Tá tusicintí<br />

eile tar éis éabhlú sa taighde idirnáisiúnta maidir<br />

le daltaí a d’fhéadfadh a bheith i mbaol sa chóras<br />

oideachais mar gheall ar chúinsí a bhaineann<br />

leis an stádas socheacnamaíoch, deacrachtaí i<br />

sealbhú na céad teanga agus riachtanais speisialta<br />

oideachais (Genesee, 1976, 20w07, 2014; Bruck,<br />

1985b). Tuigtear ó na staidéir seo go mbeadh<br />

na dúshláin agus na deacrachtaí céanna ag an<br />

bpáiste i gcóras oideachais an T1 agus go mbeadh<br />

buntáistí an dátheangachais á ndiúltú don pháiste<br />

go mí-eiticiúil toisc cúinsí socheacnamaíocha nó<br />

deacrachtaí foghlama an pháiste.<br />

Spreag ceisteanna ar nós seo tionscadal taighde<br />

dúchasach a rinne iniúchadh ar an tumoideachas<br />

do dhalta i scoileanna lán-Ghaeilge i gceantair<br />

mhíbhuntáiste. Nuair a cuireadh tús leis an<br />

LÉIRÍTEAR DÚINN CÉ GO BHFUIL<br />

DUL CHUN CINN DÉANTA SNA<br />

SCOILEANNA DEIS GO NÁISIÚNTA<br />

I MEÁNSCÓIR LITEARTHACHTA<br />

AGUS MHATAMAITICE Ó<br />

2010 GO 2016<br />

staidéar i 2016 ag Institiúid Oideachais Ollscoil<br />

Chathair Bhaile Átha Cliath agus ag an bhForas<br />

Taighde ar Oideachas, Campas Phádraig,<br />

Droim Conrach, bhí 145 bunscoil lán-Ghaeilge i<br />

bPoblacht na hÉireann agus astu sin bhí 13 scoil<br />

ag freastal ar cheantair mhíbhuntáiste. Ghlac an<br />

13 scoil lán-Ghaeilge (SLG) DEIS páirt sa staidéar<br />

ina raibh níos mó ná 2,200 dalta ar an iomlán<br />

ag freastal orthu ag an am. Bhí na SLG DEIS<br />

catagóirithe de réir Banda 1 (sé scoil), ina bhfuil<br />

léibhéal níos airde de mhíbhuntáiste sna ceantair,<br />

agus Banda 2 (7 scoil), ina bhfuil leibhéal níos ísle<br />

de mhíbhuntáiste.<br />

Ardaíodh mórcheisteanna mar gheall ar<br />

ghnóthachtáil acadúla na ndaltaí sna scoileanna<br />

seo. Is eol dúinn ó thuairiscí roimhe seo ar<br />

ghnóthachtáil i léamh an Bhéarla agus sa<br />

mhatamaitic i SLG agus Gaeltachta (Gilleece, Shiel,<br />

PAGE 59


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Clerkin agus Miller, 2012) go bhfuil gnóthachtáil<br />

i SLG níos airde go suntasach i gcomparáid<br />

le scoileanna go náisiúnta ach nach bhfuil na<br />

difríochtaí gnóthachtála chomh suntasach céanna<br />

nuair a chuirtear san áireamh go bhfuil stádas<br />

socheacnamaíoch sách ard ag daltaí i SLG i<br />

gcoitinne. Maidir le measúnachtaí náisiúnta DEIS,<br />

léirítear dúinn cé go bhfuil dul chun cinn déanta<br />

sna scoileanna DEIS go náisiúnta i meánscóir<br />

litearthachta agus mhatamaitice ó 2010 go 2016<br />

ach go bhfuil bearna fós le sonrú idir meanscóir<br />

náisiúnta agus meanscóir DEIS. Eascraíonn an<br />

cheist mar sin as na staidéir seo, cá seasann na<br />

SLG DEIS ó thaobh gnóthachtála de?<br />

AN LITRÍOCHT<br />

Léirítear imní go minic sa litríocht idirnáisiúnta<br />

faoi thearcghnóthú oideachais dhaltaí ó chúlraí<br />

socheacnamaíocha ísle (Demie & Lewis, 2011;<br />

H<strong>of</strong>f, 2003, 2006; Sirin, 2005) agus tionchar na<br />

gcúinsí a eascraíonn ón gcúlra míbhuntáiste<br />

ar léiriú foghlama an dalta (Chiu & McBride<br />

Chang, 2006; OECD, 2010) agus ar mhúnlú<br />

forbairt teanga an pháiste (Molloy et al., 2016:<br />

214). Tugtar le fios i staidéir áirithe, cuir i gcás,<br />

go bhfuil ráta forbartha foclóra níos moille<br />

ag páistí ó chúlraí míbhuntáiste sa tréimhse<br />

réamhscolaíochta agus gnóthachtáil ní ba laige<br />

níos déanaí (Hart & Risley, 2003; Peers et al.,<br />

2000; Walker et al., 1994).<br />

Pléitear daltaí atá i mbaol sa chóras<br />

tumoideachais toisc easnaimh sa chéad teanga<br />

(Genesee, 2004, 2007; Genesee & Fortune, 2014),<br />

a d’fhéadfadh eascairt as stádas socheacnamaíoch.<br />

Shonraigh staidéar Bruck (1982) áfach gur<br />

éirigh chomh maith céanna le daltaí a bhí faoi<br />

bhac teanga agus a bhí ag freastal ar an gcóras<br />

tumoideachais is ar éirigh lena bpiaraí sa chóras<br />

oideachais T1 ach gur bhain siad amach cumas<br />

níos fearr sa dara teanga ag an am céanna. Maidir<br />

le SSE na ndaltaí, fuarthas amach i staidéir eile<br />

go raibh daltaí ó chúlraí míbhuntáiste sa suíomh<br />

tumoideachais ar chomhleibhéal maidir lena<br />

bhforbairt sa T1 is a bhí daltaí ó chúlraí céanna<br />

nach raibh ag freastal ar an gcóras tumoideachais<br />

(Bruck et al., 2015).<br />

MODHEOLAÍOCHT<br />

Ghlac daltaí rang a 3 agus a 6 sa 13 SLG DEIS páirt<br />

sa taighde. Riaradh trialacha i léamh an Bhéarla<br />

(Drumcondra Sentence Reading Test) agus sa<br />

Mhatamaitic i ngach scoil i mí na Bealtaine 2017.<br />

Úsáideadh na trialacha céanna chuige seo is a<br />

úsáideadh i Measúnachtaí Náisiúnta DEIS (Weir<br />

& Denner, 2013; Kavanagh, Weir & Moran, 2017)<br />

le go bhféadfaí comparáid a dhéanamh idir scóir<br />

na dtrialach sa staidéar reatha agus scóir DEIS go<br />

náisiúnta chun difríochtaí gnóthachtála a mheas.<br />

PRÍOMHTHORTHAÍ AN TAIGHDE<br />

Gnóthachtáil i Léamh an Bhéarla<br />

I SLG DEIS Banda 2, léiríodh go raibh meánscóir ní<br />

ba airde ag SLG DEIS ná DEIS go náisiúnta ag rang<br />

a 3 agus a 6, cé nach raibh an difríocht suntasach<br />

ach ag leibhéal rang a Trí amháin. I mBanda 1, cé<br />

go raibh na meánscóir píosa beag taobh thiar ag<br />

leibhéal rang a Trí i SLG DEIS ná mar a bhí ag DEIS<br />

go náisiúnta, faoi dheireadh na bunscolaíochta<br />

bhí ag éirí níos fearr go suntasach le daltaí i SLG<br />

DEIS ná scoileanna DEIS go náisiúnta. Baineann<br />

torthaí níos laige i rang a 3 a ardaíonn faoi rang<br />

a 6 le moill shealadach sa chóras dátheangach a<br />

imíonn thar thréimhse ama nuair a chuirtear tús<br />

le léitheoireacht sa chéad teanga.<br />

PAGE 60


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Gnóthachtáil i Léamh an Bhéarla de réir Banda<br />

DEIS agus rang leibhéal<br />

102<br />

101<br />

100<br />

98<br />

96<br />

94<br />

94<br />

93<br />

92<br />

95<br />

98<br />

97<br />

99<br />

92<br />

90<br />

88<br />

Rang 3 Banda 1 Rang 6 Banda 1 Rang 3 Banda 2 Rang 6 Banda 1<br />

Léamh (Béarla) DEIS 2016<br />

Léamh (Béarla) SLG DEIS 2017<br />

Tá cló trom ar na meánscóir a bhfuil difíocht suntasach staitistiúil eatarthu<br />

Figiúr 1: Meánscóir dhaltaí i Léamh an Bhéarla, de réir banda DEIS agus rang leibhéal –<br />

Measúnú DEIS 2016 go náisiúnta agus SLG DEIS 2017<br />

Léiríodh níos mó daltaí ag an dá rang leibhéal sa<br />

dá bhanda i SLG DEIS a bheith ag nó os cionn an<br />

90ú peircintíl ná mar a bhí ag scoileanna DEIS go<br />

náisiúnta i léamh an Bhéarla. Sonraíodh níos lú<br />

daltaí a bheith ag nó faoi bhun an 10ú peircintíl<br />

i mBanda 2 ag an dá rang leibhéal ná mar a bhí<br />

sa sampla náisiúnta DEIS. Cé go raibh níos mó<br />

daltaí ag nó faoi bhun an 10ú peircintíl i rang<br />

a Trí SLG DEIS Banda 1 ná mar a bhí sa sampla<br />

DEIS go náisiúnta, bhí laghdú mór le sonrú ar seo<br />

faoi rang a Sé. Is toradh an-dearach é seo do SLG<br />

DEIS i gcomhthéacs na ndúshlán a bhaineann<br />

leis an suíomh DEIS agus go gcuirtear tús leis an<br />

léitheoireacht níos déanaí sa lánthumadh luath.<br />

Gnóthachtáil sa Mhatamaitic<br />

Insíonn na meánscóir maidir le gnóthachtáil<br />

na matamaitice i SLG DEIS scéal difriúil ina<br />

raibh bearna shuntasach go staitistiúil ina<br />

raibh meánscóir na SLG DEIS taobh thiar de i<br />

gcomparáid le meánscóir DEIS go náisiúnta.<br />

I mBanda 1, bhí rang a 3 go mór ar chúl i<br />

gcomparáid le meánscóir náisiúnta DEIS, toradh<br />

a bhí suntasach go staitistiúil. I rang a 6 Banda 1,<br />

áfach, bhí meánscóir do SLG DEIS píosa beag ní ba<br />

airde ná an meánscóir náisiúnta DEIS. I mBanda<br />

2, bhí meánscóir na SLG DEIS ní ba ísle ag leibhéal<br />

rang a Trí ná an meánscóir DEIS náisiúnta agus<br />

píosa beag taobh thiar ag leibhéal rang a Sé. Ní<br />

PAGE 61


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Gnóthachtáil sa Mhatamaitic de réir Banda DEIS<br />

agus rang leibhéal<br />

105<br />

100<br />

97<br />

100<br />

99<br />

98 98<br />

95<br />

90<br />

93<br />

94<br />

90<br />

85<br />

Rang 3 Banda 1 Rang 6 Banda 1 Rang 3 Banda 2 Rang 6 Banda 1<br />

Mata DEIS 2016<br />

Mata SLG 2017<br />

Tá cló trom ar na meánscóir a bhfuil difíocht suntasach staitistiúil eatarthu<br />

Figiúr 2: Meánscóir dhaltaí sa Mhatamaitic, de réir banda DEIS agus rang leibhéal – Measúnú<br />

DEIS 2016 go náisiúnta agus SLG DEIS 2017<br />

raibh aon cheann de na difríochtaí seo suntasach<br />

go staitistiúil ach amháin rang a 3, Banda 1.<br />

Léiríonn sonraí go raibh céatadán ní ba ísle<br />

de dhaltaí go suntasach ag nó os cionn an 90ú<br />

peircintíl agus céatadán ní ba airde a bhí ag nó<br />

faoi bhun an 10ú peircintíl sa dá bhanda agus<br />

rang i SLG DEIS ná mar a bhí i scoileanna DEIS go<br />

náisiúnta. D’fhéadfaí féachaint ar seo mar léiriú ar<br />

na fíordheacrachtaí a bhaineann le gnóthachtáil<br />

sa mhatamaitic i SLG DEIS agus leis an teanga a<br />

bhaineann le foghlaim na matamaitice trí mheán<br />

na tumtheanga.<br />

Bhí meánscór níos ísle ag scoileanna áirithe a<br />

d’fhéadfadh an meánscór ar an iomlán a tharraingt<br />

síos. Ba léiriú é seo ar an riachtanas d’idirghabháil<br />

ar bhonn indibhidiúil i scoileanna áirithe.<br />

PAGE 62


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

MÓRMHOLTAÍ AN TAIGHDE<br />

Déanfar moltaí anseo don dea-chleachtas oideolaíoch agus conas mar a chuireann na sonraí taighde<br />

eolas ar fáil don suíomh tumoideachais DEIS i bhfoirm ceachtanna nó moltaí.<br />

Réimse gnóthachtála - Léamh an Bhéarla<br />

Plé ar na torthaí<br />

Ceacht/Moladh<br />

Léiríonn na torthaí na buntáistí<br />

a bhaineann le hinaistritheacht<br />

scileanna litearthachta ón nGaeilge<br />

go dtí an Béarla, nuair a éiríonn<br />

daltaí níos cumasaí thar am i<br />

léamh an dá theanga sa chóras<br />

dátheangach.<br />

Athraíonn cleachtas sna SLG DEIS maidir le cathain a cuirtear tús<br />

le léitheoireacht an Bhéalra. Ba cheart go laghdóidh na torthaí<br />

dearfacha maidir le léamh an Bhéarla buairt an mhúinteora agus<br />

an tuismitheora maidir le tús déanach le léamh an Bhéarla agus clár<br />

lánthumadh sa luaththumoideachas a chur i bhfeidhm.<br />

Moltar tuilleadh béime a chur ar an bhfeidhm inaistritheach a<br />

bhaineann le scileanna litearthachta ó theanga amháin go teanga<br />

eile i straitéisí forbartha na litearthachta sa chomhthéacs lán-<br />

Ghaeilge DEIS.<br />

Cé go léiríonn torthaí taighde go<br />

bhfuil ag éirí níos fearr ar an meán<br />

le daltaí i SLG DEIS ná a bpiaraí i<br />

scoileanna DEIS go náisiúnta, ní mór<br />

a aithint go bhfuil na meánscóir i<br />

SLG DEIS níos ísle ná meánscóir<br />

scoileanna i gcoitinne.<br />

Ní mór a aithint chomh maith líon<br />

ard na ndaltaí a sonraíodh ag nó<br />

faoi bhun an 10ú peircintíl i SLG<br />

DEIS, Banda 1.<br />

Moltar idirghabhálacha láidre agus struchtúrtha litearthachta a<br />

chur i bhfeidhm nuair a chuirtear tús le léamh an Bhéarla i SLG DEIS.<br />

D’fhéadfadh le cur chuige mar seo freastal a dhéanamh ar dhaltaí<br />

atá ag streachailt le léamh an Bhéalra agus líon na ndaltaí atá ag<br />

feidhmiú ag nó faoi bhun an 10ú peircintíl a laghdú.<br />

PAGE 63


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Réimse gnóthachtála - Matamaitic<br />

Plé ar na torthaí<br />

Ní mór an bhearna shuntasach idir<br />

gnóthachtáil sa mhatamaitic i SLG<br />

DEIS, Banda 1, rang a 3 i gcomparáid le<br />

scoileanna DEIS Banda 1 go náisiúnta a<br />

aithint.<br />

Is cúis imní í áfach líon ard na ndaltaí<br />

atá ag léiriú ag nó faoi bhun an 10ú<br />

peircintíl agus líon íseal na ndaltaí atá<br />

ag léiriú ag nó os cionn an 90ú peircintíl<br />

ag an dá bhanda agus ag an dá rang<br />

leibhéal i SLG DEIS.<br />

Is léir ó na torthaí na deacrachtaí a<br />

bhaineann le foghlaim na matamaitice<br />

trí mheán na tumtheanga i SLG DEIS<br />

agus b’fhéidir go bhfuil sin freagracht<br />

as cuid de na difríochtaí a aithnítear<br />

sna torthaí gnóthachtála. Fuair Gilleece<br />

et al. (2012) torthaí gnóthachtála<br />

níos ísle i measúnachtaí náisiúnta<br />

ar scoileanna lán-Ghaeilge agus<br />

Gaeltachta i gcomparáid le scoileanna<br />

go náisiúnta.<br />

Ceacht/Moladh<br />

D’fhéadfadh leis na deacrachtaí tosaigh a bhaineann le hábhar a<br />

fhoghlaim trí mheán na tumtheanga a bheith freagrach as an mbearna<br />

seo nuair nach gcuirtear tacaíochta ar fáil don teanga, chomh maith<br />

leis an mbéim treise atá ar an litearthacht i bhfoghlaim na matamaitice<br />

(Dunphy et al., 2014). Is cosúil go dtagann laghdú ar na deacrachtaí seo<br />

faoi rang a sé nuair nach bhfuil an bhearna idir meánscóir na SLG DEIS<br />

agus DEIS go náisiúnta staitistiúil a thuilleadh.<br />

Cuirtear sonraí láidre i láthair anseo go bhfuil géarghá le diantacaíochtaí<br />

agus le hidirghabhálacha chun freastal a dhéanamh ar an uimhearthacht<br />

a chur chun cinn trí theanga an tumoideachais.<br />

Cuireann na sonraí seo in iúl an géarghá a bhaineann le sainthacaíochta<br />

teanga a chuir ar fáil i SLG DEIS chun freastal ar riachtanais teanga na<br />

ndaltaí. Ní mór inniúlacht teanga na ndaltaí a fhorbairt ionas go mbeidh<br />

rochtain iomlán acu ar ábhair an churaclaim sa chóras tumoideachais.<br />

Moltar go láidir go mbeadh múinteoir tacaíochta teanga saincheaptha do<br />

SLG DEIS chun tacú le forbairt teanga na bpáistí.<br />

Moltar go láidir múnlaí an fhoghlaim chomhtháite ábhar agus teanga<br />

(FCÁT / CLIL) (Coyle, 2007; de Graaff, 2007; Snow & Brinton, 2017) a chur<br />

i bhfeidhm maidir le teagasc agus foghlaim na matamaitice sa suíomh<br />

lán-Ghaeilge DEIS. Chuirfeadh múnla ina mbeadh béim chomhtháite ar<br />

an ábhar agus ar an teanga deiseanna ar fáil do dhaltaí i SLG DEIS scafall<br />

a dhéanamh ar an teanga atá de dhíth uatha chun an mhatamaitic a<br />

fhoghlaim trí mheán na Gaeilge ar bhonn níos éifeachtaí. D’fhéadfadh<br />

le béim níos treise ar théarmaíocht na matamaitice sa tumtheanga<br />

inniúlacht teanga an pháiste a fhorbairt sa mhatamaitic.<br />

Cé go bhfuil gort an taighde mar a bhaineann leis an FCÁT forbartha<br />

go láidir in Éirinn (Féach m.sh. Ó Ceallaigh, Ó Laoire agus Uí Chongaile,<br />

2019), moltar múnla a chur in oiriúint don suíomh lán-Ghaeilge DEIS agus<br />

a aithníonn na saindeacrachtaí a bhaineann leis an suíomh.<br />

PAGE 64


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

FOCAL SCOIR<br />

Cuireann torthaí an staidéir léargais spreagúla<br />

ar fáil ní do na SLG DEIS amháin ach don chóras<br />

tumoideachais i gcoitinne. Léiríonn an taighde<br />

torthaí dearfacha do dhaltaí atá ag freastal ar<br />

SLG DEIS agus cuireann siad in iúl nach mbíonn<br />

tionchar diúltach ag an tumoideachas sa suíomh<br />

DEIS ar ghnóthachtáil i léamh an Bhéarla faoi<br />

dheireadh na bunscolaíochta, ach a mhalairt ar<br />

fad. Tá léargais ar fáil sna torthaí chomh maith<br />

ar an ngéarghá a bhaineann leis na dúshláin a<br />

bhaineann leis an gcomhthéacs lán-Ghaeilge DEIS<br />

a aithint agus na tacaíochtaí atá ag teastáil sa<br />

ghort a chur ar fáil.<br />

PAGE 65


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

TAGAIRTÍ<br />

Bruck, M. (1982). Language disabled children: Performance in an additive bilingual education program. Applied<br />

Psycholinguistics, 3, 45-60.<br />

Bruck, M. (1985b). Consequences <strong>of</strong> transfer out <strong>of</strong> early French immersion programs. Applied Psycholinguistics,<br />

6, 101–120.<br />

Bruck, M., Jakimik, J. agus Tucker, R.G. (2015). Are French Immersion Programs Suitable for Working-Class<br />

Children? A Follow-up Investigation. WORD, 27(1-3), 311-341.<br />

Coyle, D. (2007). Content and language integrated learning: Towards a connected research agenda for CLIL<br />

pedagogies. The International <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> Bilingual <strong>Education</strong> and Billingualism, 10(5), 543-562.<br />

Chiu, M.M., agus McBride-Chang, C. (2006). Gender, context and reading: A comparison <strong>of</strong> students in 43<br />

countries. Scientific Studies <strong>of</strong> Reading, 10, 331-362.<br />

De Graaff, R., Koopman, G.J., Anikina, Y., & Westh<strong>of</strong>f, G. (2007.) An observatio tool for effective L2 pedagogy in<br />

content and language integrated learning (CLIL).<br />

The International <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> Bilingual <strong>Education</strong> and Billingualism, 10(5), 603-624.<br />

Demie, F. agus K. Lewis. (2011). White Working Class Achievement: An Ethnographic Study <strong>of</strong> Barriers to<br />

Learning in Schools. <strong>Education</strong>al Studies 37: 245–264.<br />

Dunphy, E., Dooley, T., Shiel, G., Butler, D., Corcoran, D., Ryan, M., & Travers, J. (2014). Mathematics in early<br />

childhood and primary education (children aged 3-8 years). Research Report No.17: Definitions, theories, stages<br />

<strong>of</strong> development and progression. National Council for Curriculum and Assessment. http://www.ncca.ie/en/<br />

Publications/Reports/NCCA_Research_Report_17.pdf<br />

Genesee, F. (1976). The Suitability <strong>of</strong> Immersion Programs for all Children. The Canadian Modern Language<br />

Review, 32(5), 494-515.<br />

Genesee, F. (2004). What do we Know About Bilingual <strong>Education</strong> for Majority-Language Students? In: T.J. Bhatia<br />

agus W.C. Ritchie (Eag.) (2004). The Handbook <strong>of</strong> Bilingualism (513-576). Malden, MA, Blackwell Publishing Ltd.<br />

Genesee, F. (2007). French Immersion and At-Risk Students: A Review <strong>of</strong> Research Evidence. The Canadian<br />

Modern Language Review, 36(5), 654-687.<br />

Genesee, F. & Fortune, T. (2014). Bilingual <strong>Education</strong> and at-risk students. <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> Immersion and Content-<br />

Based Language <strong>Education</strong> 2(2), 196–209.<br />

Gilleece, L., Shiel, G., Clerkin, A. & Millar, D. (2012). Measúnachtaí Náisiúnta 2010 ar Léitheoireacht Bhéarla agus<br />

ar Mhatamaitic i Scoileanna a bhíonn ag Teagasc trí mheán na Gaeilge. BÁC: Foras Taighde ar Oideachas.<br />

PAGE 66


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Hart, D. agus Lapkin, S. (1988). Issues <strong>of</strong> Social-Class Bias in Access to French Immersion <strong>Education</strong>. In: Lapkin, S.<br />

(Eag.) (1988) French Second-Language <strong>Education</strong> in Canada: Empirical Studies 324-350<br />

Hart, B., & Risley, T.R. (2003). The Early Catastrophe: The 30 Million Word Gap by Age3. American Educator 27,<br />

4–9.<br />

H<strong>of</strong>f,E. (2003). The Specificity <strong>of</strong> Environmental Influence: Socioeconomic Status Affects Early Vocabulary<br />

Development via Maternal Speech. Child Development, 74, 1368–1378.<br />

H<strong>of</strong>f, E. (2006). How Social Contexts Support and Shape Language Development. Developmental Review 26,<br />

55–88<br />

Kavanagh, L., Weir, S., agus Moran, E. (2017). The evaluation <strong>of</strong> DEIS: Monitoring achievement and attitudes<br />

among urban primary school pupils from 2007 to 2016. BÁC: Foras Taighde ar Oideachas.<br />

Molloy, G., Murtagh, L. & McAvinue, L (2016). An examination <strong>of</strong> the oral language competence <strong>of</strong> junior infant<br />

pupils attending DEIS and Non-DEIS schools. <strong>Irish</strong> <strong>Education</strong>al Studies, 35(2), 213-231.<br />

OECD (Organisation for Economic and Co-operative Development) (2010). PISA 2009 results: <strong>Vol</strong>. 2. Overcoming<br />

social background – Equity in learning opportunities and outcomes. Paris: Author.<br />

Ó Ceallaigh, T.J., Ó Laoire, M. agus Uí Chonghaile, M. (<strong>2020</strong>). Comhtháthú ábhar agus teanga san iarbhunscoil lán-<br />

Ghaeilge/Ghaeltachta: I dtreo eispéiris forbartha gairmiúla chun dea-chleachtais a nochtadh. Baile Átha Cliath:<br />

An Chomhairle um Oideachas Gaeltachta agus Gaelscolaíochta. Ar fáil ar www.cogg.ie<br />

Ó Riagáin, P. (1979). Language policy and social reproduction: Ireland 1893-1993. Oxford: Clarendon.<br />

Peers, I. P., P. Lloyd, & C Foster. (2000). Clinical Evaluation <strong>of</strong> Language Fundamentals – Preschool. London:<br />

Psychological Corporation.<br />

Sirin, S.R. (2005). Socioeconomic Status and Academic Achievement: A Meta-Analytic Review <strong>of</strong> Research. Review<br />

<strong>of</strong> <strong>Education</strong>al Research 75, 417–453.<br />

Snow, M., & Brinton, D. (Eds.) (2017). The content-based classroom: new perspectives on integrating language<br />

and content (2nd ed.). Ann Arbor, Michigan: University <strong>of</strong> Michigan Press.<br />

Walker, D., C. Greenwood, B. Hart, & J. Carta (1994) Prediction <strong>of</strong> School Outcomes Based on Early Language<br />

Production and Socioeconomic Factors. Child Development 65, 606–621.<br />

Weir, S. & Denner, S. (2013). The Evaluation <strong>of</strong> the School Support Programme under DEIS: Changes in pupil<br />

achievement in urban primary schools between 2007 and 2013. BÁC: Foras Taighde ar Oideachas.<br />

PAGE 67


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

PAGE 68


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Tapaidh an DEIS! Examination <strong>of</strong> Immersion <strong>Education</strong><br />

for Students in <strong>Irish</strong>-Medium DEIS Schools<br />

Dr Karen Ní Chlochasaigh Mary Immaculate College<br />

Pr<strong>of</strong>essor Pádraig Ó Duibhir Institute <strong>of</strong> <strong>Education</strong>, Dublin City University<br />

Dr Gerry Shiel <strong>Education</strong>al Research Centre<br />

CONTEXT OF THE STUDY<br />

The immersion education system in Ireland<br />

and abroad, in Canada for example, was<br />

traditionally viewed as a system which mostly<br />

served the middle class, and it was believed<br />

that it would be an extra burden on students<br />

from disadvantaged backgrounds to attend the<br />

system (Genesee, 1976; Hart & Lapkin, 1988; Ó<br />

Riagáin, 1979). This understanding has changed,<br />

and today children from various backgrounds,<br />

including disadvantaged backgrounds, have<br />

access to immersion education in Ireland,<br />

although this access could be more widespread.<br />

Other understandings have come to light in<br />

international research regarding students that<br />

may be at risk in the education system due to<br />

factors related to their socio-economic status,<br />

difficulties in acquisition <strong>of</strong> the first language, and<br />

special educational needs (Genesee, 1976, 2007,<br />

2014; Bruck, 1985b). These studies show that<br />

these children would face the same challenges<br />

and difficulties in the L1 education system, and<br />

that it would be unethical to deny the child the<br />

benefits <strong>of</strong> bilingualism based on their socioeconomic<br />

circumstances or learning difficulties.<br />

Questions such as these motivated a native<br />

research project, which investigated immersion<br />

education for students in disadvantaged areas.<br />

When the research was first started in 2016 by<br />

RESULTS SHOW THAT PROGRESS<br />

HAS BEEN MADE IN DEIS SCHOOLS<br />

NATIONWIDE IN AVERAGE<br />

LITERACY AND NUMERACY<br />

SCORES FROM 2010 TO 2016,<br />

the Institute <strong>of</strong> <strong>Education</strong>, Dublin City University<br />

and the <strong>Education</strong>al Research Centre, St<br />

Patrick’s Campus, Drumcondra, there were 145<br />

<strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> primary schools in the Republic<br />

<strong>of</strong> Ireland, and out <strong>of</strong> those 13 were serving<br />

disadvantaged areas. The 13 DEIS <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong><br />

schools (IMS) took part in the study, and over<br />

2,200 students were attending these schools<br />

at the time. The DEIS IMS were categorised as<br />

Band 1 (6 schools), which had a higher level <strong>of</strong><br />

disadvantage in the area, and Band 2 (7 schools),<br />

which had a lower level <strong>of</strong> disadvantage.<br />

Significant questions were raised regarding<br />

the academic achievement <strong>of</strong> students in these<br />

schools. We know from previous reports on<br />

English reading attainment and mathematics<br />

attainment in Gaeltacht and <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong><br />

schools (Gilleece, Shiel, Clerkin agus Miller, 2012)<br />

that achievement in IMS is significantly higher<br />

compared to schools nationwide, but that these<br />

PAGE 69


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

differences are not particularly significant when<br />

taking into account that IMS students tend to<br />

have a higher socio-economic status on average.<br />

As for national DEIS assessments, results show<br />

that progress has been made in DEIS schools<br />

nationwide in average literacy and numeracy<br />

scores from 2010 to 2016, but there is still a<br />

significant gap between the average national<br />

score and the national DEIS score. On that basis,<br />

this study raises the question, where do DEIS IMS<br />

stand in terms <strong>of</strong> achievement?<br />

THE LITERATURE<br />

Concern is <strong>of</strong>ten expressed in international<br />

literature about the educational<br />

underachievement <strong>of</strong> students from low socioeconomic<br />

backgrounds (Demie & Lewis, 2011;<br />

H<strong>of</strong>f, 2003, 2006; Sirin, 2005) and the effect <strong>of</strong><br />

the disadvantaged background on the learning <strong>of</strong><br />

the student (Chiu & McBride Chang, 2006; OECD,<br />

2010) and on the language development <strong>of</strong> the<br />

child (Molloy et al., 2016: 214). Certain studies<br />

suggest, for example, that the rate <strong>of</strong> vocabulary<br />

development is slower in children from<br />

disadvantaged backgrounds in the preschool<br />

period and that they will have a lower level <strong>of</strong><br />

attainment as they get older (Hart & Risley, 2003;<br />

Peers et al., 2000; Walker et al., 1994).<br />

Studies also discuss students who may be at risk<br />

in the immersion education system due to low<br />

ability in their first language (Genesee, 2004,<br />

2007; Genesee & Fortune, 2014), which may be<br />

related to socio-economic status. However, Bruck<br />

(1982) displayed that students who had language<br />

difficulties and who attended the immersion<br />

education system were just as successful as<br />

their peers in the L1 education system, but that<br />

they also attained a higher ability in the second<br />

language at the same time. As for the socioeconomic<br />

status <strong>of</strong> students, other studies have<br />

discovered that students from disadvantaged<br />

backgrounds in the immersion education system<br />

were at the same level <strong>of</strong> L1 development as<br />

students from the same backgrounds who were<br />

not attending the immersion education system<br />

(Bruck et al., 2015).<br />

METHODOLOGY<br />

Students from 3rd class and 6th class from 13<br />

DEIS IMS took part in the research. Standardised<br />

tests in English Reading (Drumcondra Sentence<br />

Reading Test) and in Mathematics were organised<br />

in each school in May 2017. The same tests were<br />

used as in the National DEIS Assessment (Weir<br />

& Denner, 2013; Kavanagh, Weir & Moran, 2017)<br />

so that a comparison could be made between the<br />

test scores in the current study and the national<br />

DEIS scores in order to assess any differences in<br />

achievements.<br />

PRIMARY RESEARCH RESULTS<br />

Reading Attainment in English<br />

In Band 2 DEIS IMS schools, 3rd class and 6th<br />

class demonstrated a higher average score than<br />

the national DEIS score, although the difference<br />

was only significant at third class level. In Band<br />

1, the average score in third class DEIS IMS was<br />

somewhat lower than the national DEIS score,<br />

however by the end <strong>of</strong> the primary school cycle<br />

students in DEIS IMS were achieving much higher<br />

scores than DEIS schools nationally. The weaker<br />

results in 3rd class, which then rise by 6th<br />

class, could be explained by a temporary delay<br />

in the bilingual system, which dissipates over<br />

time when students begin reading in their first<br />

PAGE 70


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Attainment in English Reading by DEIS Band and<br />

Class Level<br />

102<br />

101<br />

100<br />

98<br />

96<br />

94<br />

94<br />

93<br />

92<br />

95<br />

98<br />

97<br />

99<br />

92<br />

90<br />

88<br />

3 rd Class Band 1 6 th Class Band 1 3 rd Class Band 2 6 th Class Band 1<br />

Reading (English) DEIS 2016<br />

Reading (English) DEIS IMS 2017<br />

The average scores which display a significant statistical difference are marked in bold.<br />

Figure 1: Average score <strong>of</strong> students in English Reading by DEIS band and class level – National<br />

DEIS assessment 2016 and DEIS IMS 2017<br />

language.<br />

At both class levels and in each DEIS IMS band,<br />

more students achieved scores at or above<br />

the 90th percentile when compared to DEIS<br />

schools at the national level in English reading.<br />

Less students presented at or below the<br />

10th percentile in Band 2 at both class levels<br />

when compared to the national DEIS sample.<br />

Although more students in DEIS IMS Band 1<br />

were at or below the 10th percentile in Third<br />

Class when compared to the national DEIS<br />

sample, the number <strong>of</strong> students below that<br />

same percentile was significantly lower by the<br />

time they reached sixth class. This is a positive<br />

result for DEIS IMS in the context <strong>of</strong> the challenges<br />

faced by the DEIS setting, and given that reading<br />

in English is delayed in early total immersion.<br />

Attainment in Mathematics<br />

The average score in attainment in mathematics<br />

tells a different story in DEIS IMS and shows a<br />

significant statistical gap in the average scores<br />

from DEIS IMS, which were lower than the<br />

national average scores for DEIS schools. In Band<br />

1, third class achieved much lower scores when<br />

compared to the national average scores for DEIS<br />

schools, a statistically significant result. However,<br />

in Band 1 average scores for sixth class in DEIS<br />

IMS were slightly higher than the national average<br />

PAGE 71


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Attainment in Mathematics by DEIS Band and Class<br />

Level<br />

105<br />

100<br />

97<br />

100<br />

99<br />

98 98<br />

95<br />

90<br />

93<br />

94<br />

90<br />

85<br />

3 rd Class Band 1 6 th Class Band 1 3 rd Class Band 2 6 th Class Band 1<br />

Mathethamics DEIS 2016<br />

Mathematics DEIS IMS 2017<br />

The average scores which display a significant statistical difference are marked in bold.<br />

Figure 2: Average score for students in Mathematics, by DEIS band and class level – National<br />

DEIS Evaluation 2016 and DEIS IMS 2017<br />

scores for DEIS schools. In Band 2, however, DEIS<br />

IMS scores were lower than the national average<br />

score at third class level and somewhat lower at<br />

sixth class level. None <strong>of</strong> these differences were<br />

statistically significant, apart from third class,<br />

Band 1<br />

The results show a significantly lower percentage<br />

<strong>of</strong> students at or above the 90th percentile<br />

and a higher percentage at or below the 10th<br />

percentile in both bands and class levels in DEIS<br />

IMS when compared to DEIS schools nationally.<br />

This could be viewed as an expression <strong>of</strong> the<br />

significant difficulties associated with attainment<br />

in mathematics in DEIS IMS, and with language<br />

when mathematics is learned through the<br />

immersion language.<br />

The average score was lower for certain schools,<br />

which may have lowered the overall average<br />

score. This illustrates the individual requirements<br />

relating to attainment in particular schools.<br />

PAGE 72


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

MAIN RECOMMENDATIONS FROM THE RESEARCH<br />

Recommendations will be made below for pedagogical best practice and on how the research<br />

results may provide information for the DEIS immersion education setting in the form <strong>of</strong> lessons or<br />

recommendations.<br />

Area <strong>of</strong> attainment - Reading in English<br />

Discussion <strong>of</strong> Results<br />

Recommendations<br />

The results express the benefits<br />

associated with the transfer <strong>of</strong><br />

literacy skills from <strong>Irish</strong> to English,<br />

as students become more pr<strong>of</strong>icient<br />

in reading in both languages over<br />

time in the bilingual system.<br />

Practices in DEIS IMS affect when students will first begin reading<br />

in English. The positive results in English reading should ease<br />

teachers’ and parents’ worry around a later start in English reading<br />

and around implementing full immersion and early-education<br />

immersion programmes.<br />

It is recommended that more emphasis be placed on the<br />

transferrable nature <strong>of</strong> literacy skills from one language to another<br />

in literacy development strategies for <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> DEIS schools.<br />

Although the research results<br />

show that students in DEIS IMS are<br />

doing better on average than their<br />

peers in DEIS schools nationally, it<br />

must also be recognised that the<br />

DEIS IMS average scores are lower<br />

than the overall average scores for<br />

schools.<br />

The high number <strong>of</strong> students<br />

who scored in or below the 10th<br />

percentile in DEIS IMS Band 1, 3 rd<br />

class, must also be acknowledged.<br />

It is recommended that strong, structured literacy interventions<br />

be implemented when English reading begins in DEIS IMS. Such an<br />

approach may assist students who are struggling with reading in<br />

English and reduce the number <strong>of</strong> students who are performing at<br />

or under the 10 th percentile.<br />

PAGE 73


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Area <strong>of</strong> attainment - Mathematics<br />

Discussion <strong>of</strong> Results<br />

The significant gap in<br />

mathematics between Band 1<br />

DEIS IMS, 3 rd class and Band 1<br />

DEIS schools nationally must be<br />

recognised.<br />

The high number <strong>of</strong> students<br />

who score at or below the 10 th<br />

percentile is concerning, along<br />

with the low number <strong>of</strong> students<br />

who score at or above the 90th<br />

percentile in both bands and at<br />

both class levels in DEIS IMS.<br />

The difficulties associated with<br />

the learning <strong>of</strong> mathematics in<br />

the immersion language in DEIS<br />

IMS are clearly demonstrated in<br />

the results, and these may be the<br />

cause <strong>of</strong> some <strong>of</strong> the differences<br />

recorded in the attainment<br />

scores. Gilleece et al. (2012)<br />

recorded lower attainment<br />

scores in national assessments<br />

<strong>of</strong> Gaeltacht and <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong><br />

schools when compared to<br />

schools on a national level.<br />

Recommendations<br />

The initial difficulties involved with learning a subject through the<br />

immersion language may be the cause <strong>of</strong> this gap when no language<br />

supports are provided, along with the strong emphasis on literacy in<br />

the learning <strong>of</strong> mathematics (Dunphy et al., 2014). It seems that these<br />

difficulties become less severe by the time students reach 6th class,<br />

when the gap between the average scores in DEIS IMS and DEIS schools<br />

nationally is not quite as statistically significant.<br />

Strong data is presented here to suggest that there is an urgent need for<br />

strong supports and interventions to serve the promotion <strong>of</strong> numeracy<br />

in the immersion language.<br />

The data shows the urgent need for specific language supports in DEIS<br />

IMS to serve the language needs <strong>of</strong> students. The language ability <strong>of</strong><br />

students must be developed so that they will be able to fully access the<br />

curriculum in the immersion education system. It is suggested that a<br />

specific language support teacher be provided for DEIS IMS in order to<br />

support the language development <strong>of</strong> students.<br />

It is strongly recommended that integrated subject and language models<br />

(FCÁT / CLIL) (Coyle, 2007; de Graaff, 2007; Snow & Brinton, 2017) be<br />

implemented with regards to teaching and learning <strong>of</strong> mathematics in<br />

the <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> DEIS environment. Teachers need to be supported<br />

in integrating language and content in IMS (Tedick & Lyster, <strong>2020</strong>). A<br />

model in which there is an emphasis on integration <strong>of</strong> subject and<br />

language would provide students in DEIS IMS with the opportunity to<br />

build a scaffold <strong>of</strong> the necessary language in order to begin learning<br />

mathematics through the <strong>medium</strong> <strong>of</strong> <strong>Irish</strong> in a more effective way. A<br />

stronger emphasis on mathematical terminology in the immersion<br />

language could develop the child’s language ability in mathematics.<br />

Although the field <strong>of</strong> research relating to the FCÁT has been strongly<br />

developed in Ireland, (for example, see Ó Ceallaigh, Ó Laoire and Uí<br />

Chongaile, 2019), it is recommended that a model be designed for<br />

the <strong>Irish</strong>–<strong>medium</strong> DEIS setting in order to acknowledge the particular<br />

challenges associated with that setting.<br />

PAGE 74


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

CONCLUSION<br />

The research results provide thought provoking<br />

insights, not only for DEIS IMS but for the<br />

immersion education system in general. The<br />

research results portray the positive benefits for<br />

students attending DEIS IMS and indicate that<br />

immersion education in the DEIS setting does<br />

not have a negative impact on reading in English<br />

by the end <strong>of</strong> the primary school, but quite the<br />

opposite. The results also indicate the urgent need<br />

for recognition <strong>of</strong> the challenges associated with<br />

the <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> DEIS context, and the need to<br />

make supports available<br />

PAGE 75


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

TAGAIRTÍ<br />

Bruck, M. (1982). Language disabled children: Performance in an additive bilingual education program. Applied<br />

Psycholinguistics, 3, 45-60.<br />

Bruck, M. (1985b). Consequences <strong>of</strong> transfer out <strong>of</strong> early French immersion programs. Applied Psycholinguistics,<br />

6, 101–120.<br />

Bruck, M., Jakimik, J. agus Tucker, R.G. (2015). Are French Immersion Programs Suitable for Working-Class<br />

Children? A Follow-up Investigation. WORD, 27(1-3), 311-341.<br />

Coyle, D. (2007). Content and language integrated learning: Towards a connected research agenda for CLIL<br />

pedagogies. The International <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> Bilingual <strong>Education</strong> and Billingualism, 10(5), 543-562.<br />

Chiu, M.M., agus McBride-Chang, C. (2006). Gender, context and reading: A comparison <strong>of</strong> students in 43<br />

countries. Scientific Studies <strong>of</strong> Reading, 10, 331-362.<br />

De Graaff, R., Koopman, G.J., Anikina, Y., & Westh<strong>of</strong>f, G. (2007.) An observatio tool for effective L2 pedagogy in<br />

content and language integrated learning (CLIL).<br />

The International <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> Bilingual <strong>Education</strong> and Billingualism, 10(5), 603-624.<br />

Demie, F. agus K. Lewis. (2011). White Working Class Achievement: An Ethnographic Study <strong>of</strong> Barriers to<br />

Learning in Schools. <strong>Education</strong>al Studies 37: 245–264.<br />

Dunphy, E., Dooley, T., Shiel, G., Butler, D., Corcoran, D., Ryan, M., & Travers, J. (2014). Mathematics in early<br />

childhood and primary education (children aged 3-8 years). Research Report No.17: Definitions, theories, stages<br />

<strong>of</strong> development and progression. National Council for Curriculum and Assessment. http://www.ncca.ie/en/<br />

Publications/Reports/NCCA_Research_Report_17.pdf<br />

Genesee, F. (1976). The Suitability <strong>of</strong> Immersion Programs for all Children. The Canadian Modern Language<br />

Review, 32(5), 494-515.<br />

Genesee, F. (2004). What do we Know About Bilingual <strong>Education</strong> for Majority-Language Students? In: T.J. Bhatia<br />

agus W.C. Ritchie (Eag.) (2004). The Handbook <strong>of</strong> Bilingualism (513-576). Malden, MA, Blackwell Publishing Ltd.<br />

Genesee, F. (2007). French Immersion and At-Risk Students: A Review <strong>of</strong> Research Evidence. The Canadian<br />

Modern Language Review, 36(5), 654-687.<br />

Genesee, F. & Fortune, T. (2014). Bilingual <strong>Education</strong> and at-risk students. <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> Immersion and Content-<br />

Based Language <strong>Education</strong> 2(2), 196–209.<br />

Gilleece, L., Shiel, G., Clerkin, A. & Millar, D. (2012). Measúnachtaí Náisiúnta 2010 ar Léitheoireacht Bhéarla agus<br />

ar Mhatamaitic i Scoileanna a bhíonn ag Teagasc trí mheán na Gaeilge. BÁC: Foras Taighde ar Oideachas.<br />

PAGE 76


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Hart, D. agus Lapkin, S. (1988). Issues <strong>of</strong> Social-Class Bias in Access to French Immersion <strong>Education</strong>. In: Lapkin, S.<br />

(Eag.) (1988) French Second-Language <strong>Education</strong> in Canada: Empirical Studies 324-350<br />

Hart, B., & Risley, T.R. (2003). The Early Catastrophe: The 30 Million Word Gap by Age3. American Educator 27,<br />

4–9.<br />

H<strong>of</strong>f,E. (2003). The Specificity <strong>of</strong> Environmental Influence: Socioeconomic Status Affects Early Vocabulary<br />

Development via Maternal Speech. Child Development, 74, 1368–1378.<br />

H<strong>of</strong>f, E. (2006). How Social Contexts Support and Shape Language Development. Developmental Review 26,<br />

55–88<br />

Kavanagh, L., Weir, S., agus Moran, E. (2017). The evaluation <strong>of</strong> DEIS: Monitoring achievement and attitudes<br />

among urban primary school pupils from 2007 to 2016. BÁC: Foras Taighde ar Oideachas.<br />

Molloy, G., Murtagh, L. & McAvinue, L (2016). An examination <strong>of</strong> the oral language competence <strong>of</strong> junior infant<br />

pupils attending DEIS and Non-DEIS schools. <strong>Irish</strong> <strong>Education</strong>al Studies, 35(2), 213-231.<br />

OECD (Organisation for Economic and Co-operative Development) (2010). PISA 2009 results: <strong>Vol</strong>. 2. Overcoming<br />

social background – Equity in learning opportunities and outcomes. Paris: Author.<br />

Ó Ceallaigh, T.J., Ó Laoire, M. agus Uí Chonghaile, M. (<strong>2020</strong>). Comhtháthú ábhar agus teanga san iarbhunscoil lán-<br />

Ghaeilge/Ghaeltachta: I dtreo eispéiris forbartha gairmiúla chun dea-chleachtais a nochtadh. Baile Átha Cliath:<br />

An Chomhairle um Oideachas Gaeltachta agus Gaelscolaíochta. Ar fáil ar www.cogg.ie<br />

Ó Riagáin, P. (1979). Language policy and social reproduction: Ireland 1893-1993. Oxford: Clarendon.<br />

Peers, I. P., P. Lloyd, & C Foster. (2000). Clinical Evaluation <strong>of</strong> Language Fundamentals – Preschool. London:<br />

Psychological Corporation.<br />

Sirin, S.R. (2005). Socioeconomic Status and Academic Achievement: A Meta-Analytic Review <strong>of</strong> Research. Review<br />

<strong>of</strong> <strong>Education</strong>al Research 75, 417–453.<br />

Snow, M., & Brinton, D. (Eds.) (2017). The content-based classroom: new perspectives on integrating language<br />

and content (2nd ed.). Ann Arbor, Michigan: University <strong>of</strong> Michigan Press.<br />

Walker, D., C. Greenwood, B. Hart, & J. Carta (1994) Prediction <strong>of</strong> School Outcomes Based on Early Language<br />

Production and Socioeconomic Factors. Child Development 65, 606–621.<br />

Weir, S. & Denner, S. (2013). The Evaluation <strong>of</strong> the School Support Programme under DEIS: Changes in pupil<br />

achievement in urban primary schools between 2007 and 2013. BÁC: Foras Taighde ar Oideachas.<br />

PAGE 77


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

PAGE 78


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Is mór idir inniu agus amárach!<br />

Seán Ó Broin Coláiste na hOllscoile Corcaigh<br />

San aiste bheag seo insím scéal agus leagaim<br />

amach na céimeanna éagsúla gur féidir le<br />

príomhoide a shiúl agus aonad lán Ghaeilge á<br />

bhunú i limistéir uirbeach. Ní raibh aon taithí<br />

ag muintir na háite ná ag an bhfoireann féin ar<br />

oideachas tré Ghaeilge agus ba ghá gluaiseacht go<br />

breá mall réidh síos an cosán cnapánach seo. Ag<br />

ullmhú don tionscnamh pléadh an scéal le mórán<br />

eagraíochtaí, scoileanna agus institiúidí mar aon<br />

le pobal na háite agus na scoile féin. Caitheadh<br />

breis agus bliain ag ullmhú chuige agus anois tá<br />

thart ar 40 dalta ag freastal ar an aonad.<br />

In iarthuaisceart chathair Chorcaí tá ceantar<br />

beo bríomhar darb ainm Cnoc na hAoine. Ní<br />

haon bhréag a rá go raibh roinnt fadhbanna san<br />

áit, ina measc dífhostaíocht, bochtanas agus na<br />

fadhbanna sóisialta a ghabhann leo araon. Cúis<br />

áthais dúinn uile a rá gur tháinig feabhas nach<br />

beag ar an áit le deich mbliana anuas agus go<br />

bhfuil a rian sin le feiscint ins an tithíocht agus<br />

ins an tírdhreach. Cuid lárnach den gceantar agus<br />

den athfhás is ea coláiste pobail atá ainmnithe as<br />

Traolach Mac Suibhne, ardmhéara Chorcaí a fuair<br />

bás ar stailc ocrais um a’ dtaca seo céad bliain ó<br />

shin.<br />

Tá stádas DEIS ag an scoil seo agus tuigeann<br />

oideachasóirí go rímhaith go dtagann fadhbanna<br />

na sráide isteach an doras go rialta agus mar sin<br />

ní foláir don bhfoireann a bheith sár-oilte chun<br />

TUIGEANN AN POBAL GO SOILÉIR<br />

GUR FÉIDIR ARDCHAIGHDEÁN<br />

OIDEACHAIS A BHAINT AMACH<br />

AGUS AN GHAEILGE IN ÚSÁID MAR<br />

MHEÁN CUMARSÁIDE.<br />

dul i ngleic leo. Anuas air sin nuair a aibhsíodh na<br />

fadhbanna seo sa cheantar fadó ceapadh go raibh<br />

an droch-theist chéanna ar an scoil. Ní raibh an<br />

méid sin fíor ar ndóigh ach mar sin féin bhí an<br />

baol ann go gcuirfí leis an drochtheist agus leis an<br />

droch-cháil agus go seachnódh roinnt daoine an<br />

áit.<br />

Go minic bíonn údaráis scoile chomh broidiúil sin<br />

nach mbíonn an t-am ná an deis acu seasamh siar<br />

tamall agus machnamh doimhin agus leathan a<br />

dhéanamh ar a bhfuil ag tarlúint timpeall orthu.<br />

Nuair a réabann fadhbanna isteach an doras ‘sé an<br />

gnáth dhearcadh ná an lá ar fad a chaitheamh ag<br />

múchadh na tine. Ach is fiú tamall a chaitheamh<br />

ar conas is fearr na fadhbanna seo a lagú agus<br />

a chaolú. ‘Sé sin le rá caithfear tabhairt le fios<br />

gur nós eisceachtúil an droch-iompar agus an<br />

míbhéas agus caithfear tabhairt le fios go bhfuil<br />

tromlach na scoile dea-mhúinte agus go bhfuil<br />

fonn orthu dul chun cinn a dhéanamh sa saol. Tá<br />

PAGE 79


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

fhios againn go bhfoghlaimíonn páistí óna chéile<br />

agus más féidir an tromlach sin a mhealladh chun<br />

na scoile fairsingeoidh agus daingneoidh siad san<br />

an dea-shampla.<br />

‘Sé dualgas an phríomhoide mar sin ná<br />

smaoineamh ar conas cur go dearfach le próifíl<br />

na scoile sa phobal i gcoitinne i dtreo is go<br />

meallfaí raon leathan de pháistí éagsúla chun na<br />

scoile agus go mbeadh an scoil mar chéad rogha<br />

ag formhór mór na dtuismitheoirí sa cheantar<br />

máguaird. Bailíonn brobh beart a deirtear agus<br />

mar sin dá bhféadfaí brobh beag a aimsiú a<br />

thabharfadh misneach don bhfoireann agus do<br />

mhuintir na háite b’fhéidir go dtiocfadh a thoradh<br />

isteach príomh dhoras na scoile sara bhfad.<br />

Glactar leis anois go bhfuil meas thar an<br />

gcoitiantacht ar an nGaeilge agus ar an oideachas<br />

tré Ghaeilge. Tá borradh dochreidte t’réis teacht<br />

ar líon na nGaelscoileanna agus gan amhras cad<br />

a thiocfadh as sin ach Gaelcholáistí agus aonaid<br />

lán Ghaeilge. Ní hamháin go bhfuil na hinstitiúidí<br />

sin ag fás ach tá cáil nach beag orthu ar fud na<br />

tíre. Tuigeann an pobal go soiléir gur féidir<br />

ardchaighdeán oideachais a bhaint amach agus<br />

an Ghaeilge in úsáid mar mheán cumarsáide.<br />

Ní haon bhac í an teanga chun dul chun cinn a<br />

dhéanamh sa saol; ní haon bhac í an teanga chun<br />

dul i ngleic le cúrsaí ollscoile. Is cáilíocht sa bhreis<br />

í an tarna teanga (agus fiú an tríú is an ceathrú<br />

ceann) a bheith ag duine agus é nó í ag tabhairt<br />

faoi cháilíochtaí ollscoile.<br />

An-bhuntáiste don tionscnamh ba ea an<br />

Ghaelscoil a bhí sa cheantar agus fonn ar a<br />

príomhoide gaelcholáiste nó aonad lán Ghaeilge a<br />

aimsiú a bhfreastalódh a chuid daltaí air. Scríobh<br />

sé litir chuig príomhoide an choláiste pobail á<br />

chur san in iúl. Is leor nod don eolach agus ní<br />

túisce an nóta sin fachta ag Phil O’Flynn ná gur<br />

thosaigh an obair.<br />

Bhí gá anois le gníomh gaile agus le dian<br />

mhachnamh agus ansan tabhairt faoin scéal go<br />

dúshlánach chun dearcadh nua a chothú i leith<br />

na scoile. An lá is mó a shiúlann tú, sin é an lá is<br />

mó a théann tú a deir an seanfhocal linn. Fág an<br />

bealach!<br />

An chéad chéim ná cúrsaí a phlé ar dtúis leo siúd a<br />

bhfuil suim acu sa chúram. As an bplé seo thuigfí<br />

go soiléir na dúshláin agus na féidearthachtaí.<br />

B’í an chéim seo thug treoir agus fuinneamh<br />

don obair a lean í ar feadh i bhfad. Chaithfí<br />

comhghuaillithe a aithint agus a mhealladh. Is<br />

cuid dhílis den obair í seo agus is buntáiste mór<br />

d’aon scoil dul don aonach agus cairde a aimsiú.<br />

Tá moladh nach beag ag dul don bpríomhoide a<br />

thosaigh an comhrá seo. Phléigh sí an scéal go<br />

hiomlán leis an bhfoireann agus leis an mbord<br />

bainistíochta. An mbeadh daoine sásta oícheanta<br />

gheimhridh a chaitheamh ag foghlaim Gaeilge<br />

agus ansan ábhair scoile a mhúineadh tríd an<br />

meán san. Bhí fhios aici go dian mhaith go bhfuil<br />

fuinneamh neamhchoitianta sa bhfoireann agus<br />

ní raibh aon leisce orthu tabhairt faoin gcúram.<br />

Bhí an bord bainistíochta ar aon tuairim leo. Ar<br />

aghaidh léi ansan go dtí BOOC (Bord Oideachais<br />

agus Oiliúna Chorcaí). Má bhí amhras orthu siúd<br />

chuir siad i bhfolach é agus moladh di an scéal<br />

a fhiosrú níos doimhne. Ina dhiaidh sin pléadh<br />

an scéal le hinstitiúidí agus eagraíochtaí Gaeilge.<br />

Bhíodar siúd sásta seasamh gualainn le gualainn<br />

leis an scoil agus luí isteach ar an obair. Anuas<br />

air sin bhí comhráití fada aici liom féin agus le<br />

Pádraig Ó Macháin, ollamh le Gaeilge, Coláiste<br />

na hOllscoile, Corcaigh. Bhí sé soiléir go raibh<br />

PAGE 80


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

tacaíocht ar fáil ach í a iarraidh. Bhí muintir<br />

COGG lán tsásta leis agus fonn orthu cúpla pingin<br />

a chaitheamh isteach sa sparán.<br />

De réir mar a bhí an tacaíocht ag borradh bhí an<br />

dóchas agus an misneach sa seomra foirne ag dul<br />

i méid agus ní raibh aon leisce ar bhreis is dosaen<br />

múinteoirí freastal ar chúrsa teanga sa choláiste<br />

ollscoile. Chaith na múinteoirí sin bliain chruaidh<br />

ag foghlaim agus ag déanamh léinn sa choláiste<br />

ollscoile. Seo leo siar ansan go Corca Dhuibhne<br />

mar ar chaitheadar deireadh seachtaine<br />

scléipeach agus mar ar chuireadar barr feabhais<br />

ar a raibh foghlamtha acu go dtí seo.<br />

Ní briathra a dhearbhaíonn ach gníomh. Bhí an<br />

méid sin soiléir ag an bpointe seo agus faid is a<br />

bhí na múinteoirí ag foghlaim bhí an príomhoide<br />

agus an príomhoide tánaisteach ag scaipeadh<br />

an scéil sa cheantar. Bíonn sé tábhachtach i<br />

gcónaí go mbeadh dea-mhéin ag na príomhoidí<br />

bunscoile d’aon fheachtas nua sa mheánscoil.<br />

Cuireann a leithéid de dhearcadh le comhbhá<br />

agus le muintearas agus ba léir sara bhfad go<br />

raibh príomhoidí na mbunscoileanna chomh<br />

tógtha céanna leis an bhfeachtas.<br />

Cara mór eile atá ag an scoil ná Apple atá suite ar<br />

leac an dorais....iad thar a bheith caidreamhach<br />

agus cabhrach, iad flaithiúil, fuinniúil agus<br />

fáiltiúil. Thug Apple agus duine den bhfoireann<br />

Éanna Ó Brádaigh an-chúnamh go deo agus<br />

anois tá an scoil lom lán de iPadanna agus mórán<br />

gléasanna nua-aimseartha eile a thugann deis do<br />

na daltaí dul i ngleic leis an saol teicneolaíochta.<br />

Ach cad faoi Ghaelcholáistí eile? Conas a bhí<br />

ag éirí leo siúd? Cad iad na deacrachtaí a bhí<br />

le sárú? Ní neart go cur le chéile agus as go<br />

brách leis an bhfoireann timpeall an chontae<br />

ag féachaint ar a raibh ar siúl. Buntáiste mór<br />

a bhaineann le BOOC ná go bhfuil dornán deas<br />

scoileanna ag múineadh tré mheán na Gaeilge<br />

agus bhí comhairle ar fáil uathu siúd. Ábhar<br />

misnigh don bhfoireann gaelcholáiste faoi lán<br />

tseoil a fheiscint agus gnó iomlán na scoile a<br />

reáchtáil as Gaeilge. Is féidir linn ba ea an mana<br />

nua anois i gcroí na múinteoirí mar go raibh an<br />

aisling ag éirí níos iomláine agus tuigeadh de réir<br />

a chéile go bhféadfaí an cúram seo a chur i gcrích<br />

go slachtmhar.<br />

Gné an-tábhachtach sa chúram seo ná duine<br />

stuama foighneach cáiréiseach a fháil a<br />

bhainisteodh an Gaelcholáiste sara gceapfaí<br />

múinteoir i bhfeighil. Bhí an t-ádh dearg leis an<br />

scoil go raibh fáil ar Hilary O’Connor, iar-imreoir<br />

haca le Cúige Mumhan agus Gaeilgeoir den scoth.<br />

Tá ocht mbliana caite aici sa scoil agus í daingean<br />

docht dílis i mbun a cúraimí riamh is i gcónaí.<br />

Tá cuma mháithriúil uirthi agus dá bharr san<br />

braitheann na páistí ar a suaimhneas ina teannta.<br />

Is é an múinteoir i bhfeighil an chéad ainm<br />

a luaitear le haonaid lán Ghaeilge. Is é an<br />

múinteoir seo a chuireann fuinneamh agus<br />

spleodar san aonad, a threoraíonn mórán des<br />

na gníomhaíochtaí agus a chuireann comhairle<br />

ar an bpríomhoide. Tá scileanna sa bhreis i<br />

gceist sa ghnó seo. Cathain is fearr seasamh siar<br />

agus cathain is fearr do ladhar a chur sa scéal.<br />

Gnó an-tábhachtach mar sin is ea é an duine<br />

ceart a aimsiú agus ba cheart i gcónaí tamall a<br />

chaitheamh ag machnamh ar an rogha seo.<br />

Ach ná dearmadaimis na tuismitheoirí! Céim<br />

chróga dóibh siúd ba ea í an t-aonad lán Ghaeilge<br />

a roghnú. Ní raibh aon taithí ag éinne acu ar<br />

a leithéid agus chuir siad a muinín ar fad sa<br />

phríomhoide agus sa bhfoireann. Ní rabhadar ag<br />

PAGE 81


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

cuimhneamh ach ar leas na bpáistí agus bhíodar<br />

toilteanach bóthar nua a shiúl a chuirfeadh le<br />

cumas na hóige níos mó ceoil a bhaint as an<br />

saol. Ansin tugadh cuireadh dos na tuismitheoirí<br />

agus dos na páistí dul go dtí an coláiste ollscoile.<br />

B’shin turas faoi leith mar gur cuireadh fáilte<br />

mhór rompu uile agus in aon chúig nóiméad<br />

amháin tógadh anuas fallaí arda na hollscoile agus<br />

scaoileadh an pobal isteach.<br />

Bliain iontach ba ea bliain sin an ullmhúcháin.<br />

Maisíodh an foirgneamh scoile agus cuireadh<br />

áit faoi leith ar fáil don Ghaelcholáiste. Tháinig<br />

na daltaí isteach agus ceiliúradh ré nua i saol an<br />

choláiste. Lean na múinteoirí agus na cúntóirí<br />

riachtanaisí speisialta (CRS) orthu ag foghlaim<br />

na teanga. In ainneoin Covid cuireadh le méid na<br />

scoláirí agus i bhfómhar na bliana <strong>2020</strong> tháinig<br />

breis is 30 dalta isteach an doras! Tá borradh<br />

dochreidte faoin áit anois, go háirithe sa seomra<br />

foirne. Cothaíonn dóchas breis dóchais agus bhí<br />

an méid sin le feiscint go soiléir nuair a bhuaigh<br />

an scoil gradam Joe McDonagh i nDeireadh<br />

Fómhair <strong>2020</strong>. Ba dheacair an gaisce sin a shárú.<br />

Dian obair, an t-uafás allais, samhlaíocht bheo<br />

agus fís atá do-shrianta. Sin iad na tréithe a bhí<br />

ag teastáil chun tabhairt faoin bhfeachtas seo.<br />

Bhuaigh an fhoireann go rábach ar an dúshlán.<br />

Molaim an gaisce seo. Bhí misneach in aghaidh<br />

an aird acu ach ní rabhadar riamh ina n-aonar.<br />

Tá dea-shampla tugtha acu don saol. Broicleach<br />

linbh is ea an t-aonad.<br />

PAGE 82


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

How things change!<br />

Seán Ó Broin University College Cork<br />

In this short essay I will tell a story and outline<br />

the ways in which principals can plan and found<br />

<strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> units in urban areas. Neither the<br />

local residents nor the staff themselves had any<br />

experience <strong>of</strong> <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> education, and this<br />

movement was a gradual one, and the path was<br />

not without twists and turns. In preparation for<br />

the project, the plan was discussed with many<br />

organisations, schools, and institutes, as well as<br />

the local residents and the school community.<br />

More than a year was spent preparing, and now<br />

there are around 40 students in the unit.<br />

To the northeast <strong>of</strong> Cork city there is a lively<br />

area called Knocknaheeny. It would be no great<br />

exaggeration to say that the area once had quite a<br />

few issues; unemployment, poverty and the social<br />

issues that go along with such problems. Anyone<br />

would be proud to see the huge improvement that<br />

has come about in the area in the last ten years,<br />

and the effects <strong>of</strong> this improvement can be seen<br />

in the housing and landscape. The community<br />

school, named after Terence McSwinney, the lord<br />

mayor <strong>of</strong> Cork who died on hunger strike around<br />

this time a hundred years ago, is a central part <strong>of</strong><br />

the community and <strong>of</strong> this revitalisation.<br />

The school has DEIS status, and educators<br />

understand only too well that external problems<br />

will <strong>of</strong>ten follow students in through the door,<br />

so the staff must be highly equipped to deal with<br />

THE PUBLIC CLEARLY<br />

UNDERSTANDS THAT A HIGH<br />

LEVEL OF EDUCATION CAN<br />

BE ACHIEVED WHILE USING<br />

IRISH AS THE MEDIUM OF<br />

COMMUNICATION.<br />

such challenges. On top <strong>of</strong> this, the school was<br />

considered to have a bad reputation when these<br />

problems were first highlighted in the area. This<br />

wasn’t true, but there was a danger that this<br />

negative reputation and bad name would worsen<br />

and would result in people avoiding the area.<br />

School authorities are <strong>of</strong>ten too busy to take the<br />

time or have the opportunity to stand back and<br />

properly contemplate what is happening around<br />

them. When problems make their way into the<br />

school, the normal response is to spend each day<br />

attempting to douse the flames. It is worthwhile,<br />

however, to spend time contemplating how<br />

these problems can be improved or avoided.<br />

That is to say, bad behaviour and bad manners<br />

must be recognised as exceptions, and it must<br />

be acknowledged that the majority <strong>of</strong> the school<br />

population are well-mannered and are interested<br />

in making progress in life. We know that children<br />

PAGE 83


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

learn from each other, and if that majority can<br />

be attracted to the school they will spread and<br />

encourage the good example.<br />

So, the challenge before a principal is to consider<br />

how can they contribute positively to the school<br />

pr<strong>of</strong>ile in the community, so that a wide range <strong>of</strong><br />

different students will be attracted to the school,<br />

and so that the school will be a first choice for a<br />

majority <strong>of</strong> the parents in the surrounding area.<br />

It is said that many a little makes a mickle, so<br />

if small aims could be identified to encourage<br />

the staff and local residents, they may see that<br />

success walk in through the front door <strong>of</strong> the<br />

school before long.<br />

It is now widely accepted that <strong>Irish</strong> and <strong>Irish</strong><strong>medium</strong><br />

education are highly respected. The<br />

number <strong>of</strong> <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> primary schools<br />

has seen an unprecedented growth, and it is<br />

natural that this would lead to <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong><br />

secondary schools and <strong>Irish</strong> units. Not only<br />

are these institutions growing, but they are<br />

renowned across the country. The public clearly<br />

understands that a high level <strong>of</strong> education can<br />

be achieved while using <strong>Irish</strong> as the <strong>medium</strong> <strong>of</strong><br />

communication. The language is no barrier to<br />

progress in life, nor is the language a barrier to<br />

third level education. The second (or even third<br />

or fourth) language is an extra qualification for<br />

a student to have when undertaking a university<br />

qualification.<br />

The local Gaelscoil was a huge advantage for this<br />

project, since the principal was seeking an <strong>Irish</strong><strong>medium</strong><br />

secondary school or <strong>Irish</strong> unit for his<br />

students to attend. He expressed this in a letter to<br />

the principal <strong>of</strong> the community school. A word to<br />

the wise is sufficient, and that note had not been<br />

long received by Phil O’Flynn before the work<br />

began.<br />

There was now a need for a huge effort and<br />

serious planning, and then to take on the<br />

challenge in order to create a new vision for the<br />

school. As they saying goes, the farther you walk<br />

the further you’ll go. Clear the way!<br />

The first step was to discuss the situation with<br />

those who were interested in the project. From<br />

these discussions the challenges and possibilities<br />

would be clearly understood. It was this step that<br />

guided and inspired the work to continue for<br />

as long as it has. Allies must be recognised and<br />

enticed. This is a central part <strong>of</strong> the work, and it is<br />

a huge advantage for any school to go out into the<br />

world and find friends.<br />

The principal who started this conversation<br />

deserves the highest praise. She discussed the<br />

situation openly with the staff and with the board<br />

<strong>of</strong> management. Would anyone be happy to spend<br />

their winter nights learning <strong>Irish</strong> and then come<br />

back and teach a school subject in the language?<br />

She understood fully that the teaching staff<br />

were tireless, and they did not hesitate to take<br />

on the responsibility. The board <strong>of</strong> management<br />

was in agreement. She then went to CETB (Cork<br />

<strong>Education</strong>al and Training Board). If they had any<br />

reservations, they did not show them, and she was<br />

encouraged to investigate the matter further. The<br />

situation was discussed next with <strong>Irish</strong> language<br />

institutes and organisations. They were happy to<br />

stand shoulder to shoulder with the school and<br />

contribute to the work. On top <strong>of</strong> this, she had<br />

long discussions with myself and with Pádraig Ó<br />

Macháin, pr<strong>of</strong>essor <strong>of</strong> <strong>Irish</strong> at University College<br />

Cork. It was clear that support was available, all<br />

PAGE 84


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

she had to do was ask. COGG were happy with the<br />

project, and eager to contribute their share to the<br />

funding.<br />

As support grew, hope and spirit grew in the staff<br />

room and over a dozen teachers did not hesitate<br />

to attend a language course in the university.<br />

Those teachers spent a long year learning and<br />

studying in the college. Then they went to Corca<br />

Dhuibhne, where they spent a lively weekend and<br />

improved on what they had learned so far.<br />

Actions speak louder than words. This much<br />

was clear by this point, and while the teachers<br />

were studying, the principal and vice-principal<br />

were spreading the word in the local area. It is<br />

always important that primary school principals<br />

show goodwill for any new secondary school<br />

undertaking. This goodwill adds to the feeling <strong>of</strong><br />

solidarity and fellowship, and it was clear before<br />

long that the principals <strong>of</strong> the primary schools<br />

were just as excited about the project as the<br />

teachers.<br />

Another great friend <strong>of</strong> the school is Apple,<br />

situated right on the doorstep… they were more<br />

than helpful, generous, energetic and welcoming.<br />

Apple and a member <strong>of</strong> staff, Éanna Ó Brádaigh,<br />

<strong>of</strong>fered an incredible amount <strong>of</strong> assistance, and<br />

today the school is filled with iPads and other<br />

modern equipment to give the students the<br />

opportunity to learn in the technological age.<br />

But what about other <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> schools? How<br />

were they faring? What challenges did they have<br />

to overcome? There is strength in numbers, and<br />

the staff journeyed around the county to see what<br />

was being done elsewhere. One <strong>of</strong> the advantages<br />

<strong>of</strong> CETB is that there is a sizeable cluster <strong>of</strong> <strong>Irish</strong>-<br />

<strong>medium</strong> schools, and they <strong>of</strong>fered their advice. It<br />

was inspiring for the staff to see an <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong><br />

school in full sail, with the entire business <strong>of</strong> the<br />

school being conducted through <strong>Irish</strong>. We can<br />

do it was now the motto in the teachers’ hearts<br />

as the dream neared completion, and it became<br />

clearer and clearer that this project could be<br />

implemented completely.<br />

In a project such as this, it is important that a<br />

sensible, patient and careful person be found to<br />

manage the Gaelcholáiste before a head teacher<br />

is appointed. The school was extremely lucky<br />

that Hilary O’Connor was available, a fantastic<br />

<strong>Irish</strong> speaker and ex-hockey player with Munster.<br />

She has spent eight years in the school and is as<br />

committed to her responsibilities as ever. She has<br />

a motherly air, and the children feel at ease in the<br />

her presence.<br />

The head teacher is the first name mentioned<br />

beside an <strong>Irish</strong>-language unit. This teacher<br />

creates energy and exuberance in the unit, guides<br />

many <strong>of</strong> the activities and advises the principal.<br />

Additional skills are required for this position.<br />

When is it best to stand back, or to get involved in<br />

a situation? These aspects are highly important,<br />

so it is essential to find the right person, and some<br />

time should always be spend contemplating this<br />

decision.<br />

But don’t forget the parents! They made a brave<br />

decision in choosing the <strong>Irish</strong>-language unit. None<br />

<strong>of</strong> them had any experience <strong>of</strong> <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong><br />

education, and they placed their faith in the<br />

principal and staff. They were thinking about<br />

the best interests <strong>of</strong> the children, and they were<br />

willing to walk a new road which would allow<br />

PAGE 85


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

the students to go farther in life. The parents<br />

and children were invited to visit the university.<br />

This was a fantastic occasion; they received a<br />

warm welcome and within a few minutes the<br />

metaphorical walls <strong>of</strong> the university fell down and<br />

the community was brought inside.<br />

What a fantastic year that year <strong>of</strong> preparation<br />

was. The school building was decorated, and an<br />

area was made available to the Gaelcholáiste. The<br />

students came and a new era in the life <strong>of</strong> the<br />

school was celebrated. The teachers and special<br />

needs assistants (SNA) continued learning the<br />

language. Despite Covid, the number <strong>of</strong> pupils<br />

grew in autumn <strong>2020</strong> when more than 30<br />

students came through the doors! There is an<br />

incredible growth in the school now, particularly<br />

in the staff room. Hope leads to more hope, and<br />

that much was obvious when the school won the<br />

<strong>ETBI</strong> Joe McDonagh Award for promoting <strong>Irish</strong><br />

Culture, <strong>Irish</strong> Heritage and/or <strong>Irish</strong> Language,<br />

in October <strong>2020</strong>. Such an achievement will be<br />

hard to beat. Hard work, no shortage <strong>of</strong> sweat,<br />

a lively imagination and a limitless vision.<br />

These are the traits required to undertake such<br />

a project. The staff overcame the challenge. I<br />

praise this incredible achievement. They kept<br />

courage in their minds at all times and they were<br />

never alone. They have demonstrated a fantastic<br />

example to the world. The new unit is only young,<br />

having spent little over a year in operation. May it<br />

long continue!<br />

PAGE 86


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Buntáistí agus dúshláin teanga atá ag iar-scoláirí na<br />

n-iar-bhunscoileanna Gaeltachta agus lán-Ghaeilge ar aistriú<br />

go hinstitiúid 3ú leibhéal a fheidhmíonn trí Bhéarla<br />

An Dr Laoise Ní Thuairisg & An tOllamh Pádraig Ó Duibhir - Ollscoil Chathair Bhaile Átha Claith<br />

RÉAMHRÁ<br />

Táimid go mór faoi chomaoin ag an gComhairle<br />

um Oideachas Gaeltachta agus Gaelscolaíochta<br />

(COGG) as maoiniú a chur ar fáil dúinn le tabhairt<br />

faoin tionscadal taighde seo agus ag na scoláirí<br />

agus iar-scoláirí a ghlac páirt ann. Ní aistríonn<br />

ach thart ar 50% de dhaltaí ó bhunscoileanna<br />

lán-Ghaeilge (lasmuigh den Ghaeltacht) go hiarbhunscoileanna<br />

lán-Ghaeilge i bPoblacht na<br />

hÉireann. Ceann de na cúiseanna leis seo ná an<br />

bhuairt a bhíonn ar thuismitheoirí go mbeidh a<br />

gcuid páistí faoi mhíbhuntáiste ag an tríú leibhéal<br />

toisc nach dtuigfidís téarmaíocht i mBéarla sna<br />

hábhair éagsúla (Ní Thuairisg & Ó Duibhir, 2016).<br />

Bhí mar aidhm ag an taighde léargas a thabhairt<br />

ar thaithí iar-scoláirí iar-bhunscoileanna lán-<br />

Ghaeilge ag féachaint go háirithe ar thionchar<br />

na scolaíochta sin ar a dtaithí ar an oideachas ag<br />

an tríú leibhéal. Rinneadh iniúchadh freisin ar<br />

ionchais scoláirí reatha iar-bhunscoileanna lán-<br />

Ghaeilge ar mhaithe le comparáid a dhéanamh<br />

idir an méid a raibh siadsan ag súil leis óna dtaithí<br />

ag an tríú leibhéal agus mar a thit cúrsaí amach dá<br />

gcomhscoláirí a raibh an t-aistriú sin déanta acu.<br />

Cuirtear príomhthorthaí an taighde i láthair<br />

san alt seo. Tá an tuairisc iomlán ar fáil ar<br />

shuíomh COGG, www.cogg.ie. Cuirtear tús leis<br />

an alt le léirbhreithniú litríochta gearr ar an<br />

IS MÓ BUNTÁISTÍ NÁ A MHALAIRT<br />

A BHAINEANN LEIS AN<br />

OIDEACHAS LÁN-GHAEILGE DAR<br />

LE RANNPHÁIRTITHE<br />

dátheangachas agus na buntáistí agus dúshláin<br />

a bhaineann leis agus le córas oideachais<br />

dátheangach. Déantar cur síos ansin ar<br />

mhodheolaíochtaí an taighde. Cuirtear torthaí an<br />

taighde i láthair ansin agus na moltaí a eascraíonn<br />

astu.<br />

LITRÍOCHT<br />

Léiríonn taighde éagsúil le dhá scór bliain<br />

anuas go mbaineann buntáistí cognaíocha leis<br />

an dátheangachas. Baineann na buntáistí seo<br />

le cumas airde agus feidhme feidhmiúcháin<br />

(executive function) níos fearr a bheith ag<br />

dátheangaigh ná mar a bhíonn ag aonteangaigh<br />

(Bialystok, 2009). Leanann na buntáistí seo le<br />

daoine fásta agus daoine scothaosta (Bialystok<br />

et al., 2006). Tá sé faighte amach fiú gur féidir<br />

leis an dátheangachas an próiseas néaltraithe<br />

seanaoise a mhoilliú (Bialystok, 2009). Meastar<br />

go dtarlaíonn an néaltrú níos déanaí i gcás<br />

PAGE 87


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

daoine dátheangacha toisc go bhforbraíonn siad<br />

cumas airde agus feidhme feidhmiúcháin níos<br />

fearr i gcaitheamh a saoil agus go gcruthaíonn<br />

sé seo cúltaisce cognaíoch (cognitive reserve)<br />

a mhoillíonn an néaltrú. Is féidir le cumas airde<br />

níos fearr cabhrú le dátheangaigh fadhbanna<br />

a réiteach toisc go mbíonn siad níos fearr ag<br />

díriú ar an eolas riachtanach agus eolas nach<br />

bhfuil tábhachtach a chur as an áireamh (Kroll &<br />

Bialystok, 2013).<br />

I roinnt trialacha a bhain le haisghabháil<br />

léacsach fuarthas míbhuntáistí do dhátheangaigh<br />

(Bialystok, 2009). Bhain míbhuntáistí do<br />

dhátheangaigh nuair a bhí athchuimhne<br />

bhriathartha i gceist ach bhí na torthaí<br />

níos débhríche nuair a bhí athchuimhne<br />

neamhbhriathartha á dtástáil. Míniú amháin air<br />

seo is ea go mbíonn dátheangaigh de shíor ag<br />

aistriú agus ag roghnú teangacha éagsúla agus cé<br />

go gcothaíonn sé seo an fheidhm feidhmiúcháin,<br />

lagaíonn sé an rochtain léacsach. Maidir le cúrsaí<br />

foclóra, glactar leis go mbíonn stór focal níos<br />

lú ag dátheangaigh sna teangacha ar leith ná<br />

aonteangaigh ach go mbíonn an stór focal ina<br />

iomlán atá acu níos mó (Bialystok et al., 2014).<br />

Maidir leis an tumoideachas, léirítear na buntáistí<br />

agus na dúshláin seo go seasmhach sa taighde le<br />

blianta anuas (Bialystok et al., 2014; Nicolay &<br />

Poncelet, 2015).<br />

MODHEOLAÍOCHT AN TAIGHDE<br />

Tá beagnach 16,000 dalta ag fáil oideachas trí<br />

Ghaeilge ag an iar-bhunleibhéal agus aistríonn<br />

thart ar 1,400 dalta acu chuig institiúidí tríú<br />

leibhéal gach bliain. Roghnaíomar sampla a bhí<br />

ionadaíoch ar réimse institiúidí tríú leibhéil<br />

chomh maith le cás-staidéir i dtrí iar-bhunscoil<br />

lán-Ghaeilge agus Gaeltachta chun iniúchadh a<br />

dhéanamh ar an gceist taighde. Cuimsíodh dhá<br />

ghrúpa ar leith sa sampla, is iad sin daltaí sa<br />

bhliain dheireanach den iar-bhunscolaíocht agus<br />

iar-scoláirí iar-bhunscoileanna lán-Ghaeilge agus<br />

Gaeltachta.<br />

Maidir le scoláirí reatha na n-iarbhunscoileanna,<br />

cuireadh trí chás-staidéar san áireamh sa<br />

tionscadal taighde seo inár cuimsíodh iarbhunscoil<br />

lán-Ghaeilge lasmuigh den Ghaeltacht,<br />

iar-bhunscoil lán-Ghaeilge i dTuaisceart Éireann<br />

agus iar-bhunscoil Ghaeltachta. Reáchtáladh<br />

grúpaí fócais leis na daltaí sin (n=36) lena<br />

dtuairimí agus a dtaithí ar an ábhar a mheas.<br />

I gcás na n-iarscoláirí atá ag freastal ar an tríú<br />

leibhéal, chomhlánaigh 75 mac léinn ceistneoir<br />

ar-líne agus ghlac 22 mac léinn páirt i ngrúpaí<br />

fócais ar mhaithe le heolas a bhailiú uathu siúd<br />

maidir lena dtaithí ar an iar-bhunscolaíocht trí<br />

Ghaeilge agus a dtaithí reatha ar an oideachas tríú<br />

leibhéal. Reáchtáladh na grúpaí fócais i gceithre<br />

institiúid tríú leibhéal sa tír: trí cinn i bpoblacht<br />

na hÉireann agus ceann amháin i dTuaisceart<br />

Éireann.<br />

TORTHAÍ<br />

BUNTÁISTÍ AGUS DÚSHLÁIN AN OIDEACHAIS<br />

LÁN-GHAEILGE DAR LE HIAR-SCOLÁIRÍ<br />

Is mó buntáistí ná a mhalairt a bhaineann leis<br />

an oideachas lán-Ghaeilge dar le rannpháirtithe<br />

agus a bhformhór den tuairim go maireann an<br />

buntáiste sin go fóill. Maidir leo siúd atá den<br />

tuairim go bhfuil míbhuntáiste áirithe ag baint<br />

leis, dar lena bhformhór gur míbhuntáiste<br />

measartha agus gearrthréimhseach atá i gceist.<br />

I measc na mbuntáistí a luann na rannpháirtithe<br />

tá: an tsuim a mhúsclaítear sa Ghaeilge agus sa<br />

PAGE 88


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

dátheangachas; an bród a chothaítear sa chultúr<br />

Gaelach; pointí breise a bhronntar orthu siúd a<br />

thugann faoi scrúduithe na hArdteistiméireachta<br />

trí mheán na Gaeilge; buntáistí cognaíocha an<br />

dátheangachais; foghlaim teangacha breise;<br />

áisiúlacht an oideachais lán-Ghaeilge de bharr<br />

taithí ar an soláthar céanna ag an mbunleibhéal.<br />

Ar cheann de na buntáistí is mó a bhaineann leis<br />

an iar-bhunscolaíocht lán-Ghaeilge dar le daltaí na<br />

hiar-bhunscoile Gaeltachta, an nádúr a bhaineann<br />

leis an nGaeilge mar theanga chumarsáide toisc<br />

a dtaithí ar an teanga mar theanga baile agus<br />

pobail. Dar leis na daltaí sna hiar-bhunscoileanna<br />

lán-Ghaeilge lasmuigh den Ghaeltacht go dtugann<br />

an iar-bhunscolaíocht lán-Ghaeilge ugach don<br />

dalta dua a chaitheamh leis an léann nach gcaitear<br />

leis an oideachas i mBéarla.<br />

Maidir leis na dúshláin a bhaineann leis an iarbhunscolaíocht<br />

lán-Ghaeilge, luaitear easpa<br />

áiseanna lán-Ghaeilge san oideachas, cumas íseal<br />

sa Ghaeilge i measc múinteoirí agus deacrachtaí<br />

bainteach le scrúduithe stáit.<br />

ÚSÁID AN BHÉARLA MAR THEANGA TEAGAISC<br />

AGUS FOGHLAMA SAN IAR-BHUNSCOIL LÁN-<br />

GHAEILGE<br />

I gcás dhaltaí atá sa bhliain dheireanach dá gcuid<br />

iar-bhunscolaíochta sonraítear éagsúlachtaí sna<br />

comhthéacsanna ina bhfuil na scoileanna suite.<br />

Dar le daltaí na hiar-bhunscoile Gaeltachta agus<br />

áiseanna á bplé, gur bac an friotal a bhíonn in<br />

úsáid in áiseanna don oideachas lán-Ghaeilge ar<br />

an tuiscint agus ar an bhfoghlaim. Is é a dtuairim<br />

gur fusa tabhairt faoi ábhair áirithe i mBéarla<br />

seachas bheith ag iarraidh plé le téarmaíocht<br />

Ghaeilge atá dar leo mí-nádúrtha agus níos casta<br />

ná mar ar chóir di a bheith. Dar leo freisin gur<br />

fusa agus ciallmhaire an cleachtas é sin, ó tharla<br />

go bhfuil sé i gceist acu tabhairt faoi na scrúduithe<br />

stáit i mBéarla. Is léir i gcás iar-bhunscoileanna na<br />

Gaeltachta go bhfuil an Béarla in úsáid mar theanga<br />

teagaisc agus foghlama i gcás ábhair éagsúla. Glactar<br />

leis go mbaintear leas as an mBéarla i scoileanna<br />

lán-Ghaeilge lasmuigh den Ghaeltacht freisin ach<br />

an chuma ar an scéal gur ar mhaithe le dúshláin<br />

sheachtracha a shárú a dhéantar seo seachas é a<br />

bheith mar thoradh ar chinneadh pearsanta an<br />

dalta.<br />

Aithnítear go bhfuil ról áirithe ag an mBéarla<br />

mar theanga teagaisc agus foghlama in iarbhunscoileanna<br />

lán-Ghaeilge. Moltar féachaint an<br />

mbeadh sé éifeachtach cur chuige dátheangach<br />

a úsáid in amanntaí agus téarmaíocht á scagadh.<br />

Tuigtear nár mhór an cur chuige seo a phleanáil go<br />

cúramach agus monatóireacht ghéar a dhéanamh<br />

air lena chinntiú nach gcuirtear cultúr teagaisc<br />

agus foghlama lán-Ghaeilge na scoile i mbaol. Is<br />

straitéis í seo b’fhéidir a chúiteodh de bheagán pé<br />

bearna foclóra atá in aigne an dalta agus freisin<br />

a d’ullmhódh é / í don léann i mBéarla ag an tríú<br />

leibhéal.<br />

Tugann roinnt rannpháirtithe suntas do mhúinteoirí<br />

nach bhfuil ardchumas acu sa teanga agus é seo<br />

mar bhac ar an bhfoghlaim agus ar an teagasc lán-<br />

Ghaeilge. Dar leis na daltaí go bhfuil tionchar aige<br />

seo ar an bhfoghlaim, ar atmaisféar an ranga agus<br />

ar an gcaidreamh idir an dalta agus an múinteoir.<br />

Moltar go rachfaí i gcomhairle leis na heagraíochtaí<br />

sin a bhfuil forbairt ghairmiúil leanúnach múinteoirí<br />

mar chúram orthu ar mhaithe le cúrsa oiliúna mar<br />

aon le seirbhís tacaíochta a sholáthar a bheadh<br />

dírithe orthu siúd a bhfuil sé i gceist acu tréimhse<br />

ghairmiúil a chaitheamh in iar-bhunscoil lán-<br />

Ghaeilge.<br />

PAGE 89


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

CUMAS BÉARLA AN IAR-SCOLÁIRE IAR-<br />

BHUNSCOILE LÁN-GHAEILGE<br />

Dúshláin atá comónta i measc na ndaltaí dar<br />

leo, an easpa aitheantais a thugtar dóibh mar<br />

úsáideoirí agus foghlaimeoirí den Ghaeilge<br />

nó den Bhéarla mar dhara teanga. Dar leis na<br />

rannpháirtithe, go bhfuiltear ag súil go mbeidh<br />

cumas cothrom bainte amach acu sa dá theanga<br />

ach nach gá go mbeadh sin amhlaidh, go háirithe<br />

de réir mar a bhaineann sé le raon ard teanga sa<br />

Béarla acadúil. De bharr na tréimhse caite leis an<br />

oideachas lán-Ghaeilge, ag an mbun agus ag an<br />

iar-bhunleibhéal is minic go mbíonn téarmaíocht<br />

áirithe Ghaeilge daingnithe in aigne na scoláirí<br />

agus tógann sé am dul i dtaithí ar an téarmaíocht<br />

nua i mBéarla.<br />

Moltar d’institiúidí tríú leibhéil córas foirmiúil<br />

a chur sa tsiúil le heolas faoi chúlra teanga na<br />

mac léinn a bhailiú agus clár sainiúil tacaíochta<br />

a fhorbairt sa Bhéarla acadúil dóibh siúd a bhfuil<br />

caighdeán réasúnta ard acu sa Bhéarla, ach a fuair<br />

a gcuid scolaíochta trí Ghaeilge nó teanga eile.<br />

POBAL IAR-SCOLÁIRÍ NA<br />

N-IARBHUNSCOILEANNA LÁN-GHAEILGE<br />

Tuigtear go bhfuil thart ar 16,000 dalta ag fáil a<br />

gcuid iar-bhunscolaíochta trí mheán na Gaeilge<br />

sa tír, ach ní léir cá bhfuil a dtriail siúd nuair a<br />

fhágann siad an scoil. Cé go bhfuil bá agus ceangal<br />

láidir ag na rannpháirtithe uile leis an nGaeilge,<br />

ní hamháin mar shiombail chultúrtha ach mar<br />

theanga chumarsáide agus shóisialaithe, is beag<br />

teagmháil atá ag na rannpháirtithe le gréasáin<br />

Ghaeilge lasmuigh den sféar oideachais. Go<br />

deimhin ba mhian leis na daltaí iar-bhunscoile an<br />

Ghaeilge a leathnú amach ó sféar an oideachais<br />

agus iad ag súil go mbeidh siad in ann ‘í a<br />

choimeád suas’ ina saol pearsanta amach anseo.<br />

Is léir ó thaithí na mac léinn tríú leibhéal nach<br />

mar sin a thiteann cúrsaí amach. De bharr easpa<br />

deiseanna úsáide lasmuigh den sféar oideachais<br />

tá an ceangal sin leis an nGaeilge agus an cumas<br />

sa teanga á chreimeadh de réir a chéile. Moltar<br />

d’eagraíochtaí Gaeilge na tíre féachaint in athuair<br />

ar an straitéis atá i bhfeidhm maidir le cothú<br />

gréasáin de dhaoine óga ar cainteoirí Gaeilge<br />

iad. Moltar straitéis a dhearadh a bheadh mar<br />

sprioc aici úsáid na Gaeilge lasmuigh de sféar an<br />

oideachais agus a chuimseodh cainteoirí Gaeilge<br />

as scoileanna lán-Ghaeilge agus lán-Bhéarla, a<br />

chothú. Moltar d’iar-bhunscoileanna lán-Ghaeilge<br />

agus Gaeltachta cumann alumni a bhunú ina<br />

mbeadh bunachar sonraí de dhindiúirí teagmhála<br />

iar-scoláirí na scoileanna sin mar ghné lárnach.<br />

Ba mhór an buntáiste pleanála teanga a bheadh<br />

lena leithéid de bhunachar freisin agus gréasáin á<br />

gcothú ina mbeadh úsáid na Gaeilge mar theanga<br />

shóisialta, teaghlaigh agus léinn á gcur chun cinn.<br />

TÁTAL<br />

Tá ábhar dóchais sa taighde seo gur mó buntáistí<br />

ná míbhuntáiste a bhaineann leis an oideachas<br />

lán-Ghaeilge dar leis na rannpháirtithe agus a<br />

bhformhór den tuairim go maireann an buntáiste<br />

sin go fóill. Maidir le haon mhíbhuntáiste a bhain<br />

le gnéithe áirithe de ar nós teacht isteach ar<br />

raon ard Béarla acadúil, bhí siad measartha agus<br />

gearrthréimhseach. Ba chóir go gcabhródh na<br />

torthaí le tuismitheoirí a bheith níos muiníní iarbhunscolaíocht<br />

trí Ghaeilge a roghnú dá bpáistí<br />

agus gan a bheith buartha faoi aon mhíbhuntáistí<br />

fadtréimhseacha. Ardaíonn sé ceisteanna faoi ról<br />

án Bhéarla san oideachas lán-Ghaeilgenach miste<br />

tuilleadh iniúchadh a dhéanamh air.<br />

PAGE 90


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

PAGE 91


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

TAGAIRTÍ<br />

Bialystok, E. (2009). Bilingualism: The good, the bad, and the indifferent. Bilingualism: Language and<br />

Cognition, 12(1), 3-11.<br />

Bialystok, E., Craik, F. I., & Ryan, J. (2006). Executive control in a modified antisaccade task: Effects <strong>of</strong><br />

aging and bilingualism. <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> experimental psychology: Learning, Memory, and Cognition, 32(6),<br />

1341. https://doi.org/10.1037/0278-7393.32.6.1341<br />

Bialystok, E., Peets, K. F., & Moreno, S. (2014). Producing bilinguals through immersion education:<br />

Development <strong>of</strong> metalinguistic awareness. Applied Psycholinguistics, 35(01), 177-191. https://doi.<br />

org/doi:10.1017/S0142716412000288<br />

Kroll, J. F., & Bialystok, E. (2013, 2013/08/01). Understanding the consequences <strong>of</strong> bilingualism for<br />

language processing and cognition. <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> Cognitive Psychology, 25(5), 497-514. https://doi.org/10<br />

.1080/20445911.2013.799170<br />

Ní Thuairisg, L., & Ó Duibhir, P. (2016). An leanúnachas ón mbunscoil go dtí an iar-bhunscoil lán-<br />

Ghaeilge i bPoblacht na hÉireann. Gaelscoileanna. http://www.gaelscoileanna.ie/files/An-Lean--<br />

nachas-on-mbunscoil-go-dt---an-iar-bhunscoil-l--n-Ghaeilge-_MF-2016.pdf<br />

Nicolay, A.-C., & Poncelet, M. (2015). Cognitive benefits in children enrolled in an early bilingual<br />

immersion school: A follow up study. Bilingualism: Language and Cognition., 18(4), 789-795. https://<br />

doi.org/10.1017/S1366728914000868<br />

PAGE 92


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Linguistic advantages and challenges faced by students from<br />

Gaeltacht and <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> post-primary schools when continuing<br />

to a 3rd level institution where the language <strong>of</strong> teaching is English<br />

Dr Laoise Ní Thuairisg & Pr<strong>of</strong>. Pádraig Ó Duibhir - Dublin City University<br />

INTRODUCTION<br />

We are grateful to the Comhairle um Oideachas<br />

Gaeltachta agus Gaelscoileanna (COGG) for<br />

providing funding to carry out this project and to<br />

the students and past students who participated.<br />

Only around 50% <strong>of</strong> students from <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong><br />

primary schools (outside <strong>of</strong> the Gaeltacht)<br />

transfer to <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> post-primary schools<br />

in the Republic <strong>of</strong> Ireland. One <strong>of</strong> the reasons for<br />

this is the anxiety experienced by parents that<br />

their children will be at a disadvantage at third<br />

level because they will not understand Englishlanguage<br />

terminology in various subjects (Ní<br />

Thuairisg & Ó Duibhir, 2016). This research<br />

aims to shed light on the experiences <strong>of</strong> past<br />

pupils from <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> post-primary schools<br />

within and outside the Gaeltacht, particularly<br />

with regards to the effects <strong>of</strong> their post-primary<br />

education on their experience <strong>of</strong> third level<br />

education. An investigation was also carried<br />

out on the expectations <strong>of</strong> current pupils in<br />

<strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> post-primary schools, in order to<br />

compare their expectations with the reported<br />

experiences <strong>of</strong> past pupils who had already made<br />

the transition.<br />

The main findings <strong>of</strong> the research are presented<br />

in this article. The full report is available at www.<br />

cogg.ie. The article begins with a short literature<br />

PARTICIPANTS REPORTED<br />

THAT THERE WERE MORE<br />

BENEFITS THAN DISADVANTAGES<br />

ASSOCIATED WITH IRISH-MEDIUM<br />

EDUCATION<br />

review <strong>of</strong> bilingualism and <strong>of</strong> the benefits and<br />

challenges associated with bilingualism and<br />

the bilingual education system. The research<br />

methodology is then described. The findings <strong>of</strong><br />

the research will then be presented along with<br />

the recommendations arising from those findings.<br />

LITERATURE<br />

Various research from the last forty years<br />

indicates that there are cognitive benefits<br />

associated with bilingualism. These benefits<br />

are linked with a higher executive function in<br />

bilinguals than in monolinguals (Bialystok,<br />

2009) and continue into adulthood and old age<br />

(Bialystok et al., 2006). It has been discovered<br />

that bilingualism can slow the onset <strong>of</strong> dementia<br />

in old age (Bialystok, 2009). It is hypothesised<br />

that the process <strong>of</strong> dementia is delayed in<br />

bilingual people because they develop a higher<br />

level <strong>of</strong> executive function during their lives,<br />

which creates a cognitive reserve and slows the<br />

PAGE 93


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

onset <strong>of</strong> dementia symptoms. Higher cognitive<br />

function can aid bilinguals with problem solving,<br />

since they are better at focusing on essential<br />

information and discarding unimportant<br />

information (Kroll & Bialystok, 2013).<br />

In several experiments relating to lexical retrieval,<br />

bilinguals were found to be at a disadvantage<br />

(Bialystok, 2009). Bilinguals were also at a<br />

disadvantage in situations relating to verbal<br />

memory, although these results became more<br />

ambiguous when non-verbal memory was<br />

examined. One explanation is that bilinguals are<br />

constantly translating and choosing between<br />

languages, and although this improves executive<br />

function, it slows lexical retrieval. With regards<br />

to vocabulary, it is accepted that bilinguals have a<br />

smaller vocabulary in each <strong>of</strong> their languages than<br />

monolinguals, but that their overall vocabulary is<br />

larger (Bialystok et al., 2014). As for immersion<br />

education, these benefits and challenges have<br />

been demonstrated consistently in research in<br />

recent years (Bialystok et al., 2014; Nicolay &<br />

Poncelet, 2015).<br />

RESEARCH METHODOLOGY<br />

Almost 16,000 students are recieving their<br />

education through <strong>Irish</strong> at post-primary level,<br />

and around 1,400 <strong>of</strong> these students transfer to<br />

third level institutions each year. We chose a<br />

sample that was representative <strong>of</strong> a range <strong>of</strong> third<br />

level institutions as well as case studies <strong>of</strong> three<br />

Gaeltacht and <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> post-primary schools<br />

to investigate the research question. Two groups<br />

were identified in the sample: students in their<br />

final year <strong>of</strong> post-primary education and past<br />

students from Gaeltacht and <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> postprimary<br />

schools.<br />

For the current post-primary students, three<br />

case studies were included in this research<br />

project, involving an <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> post-primary<br />

school outside <strong>of</strong> the Gaeltacht, an <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong><br />

post-primary school in Northern Ireland and a<br />

Gaeltacht post-primary school. Focus groups were<br />

held with these students (n=36) to assess their<br />

opinions and experiences <strong>of</strong> the subject.<br />

In the case <strong>of</strong> past students who attended<br />

third level, 75 students completed an online<br />

questionnaire and 22 students took part in<br />

focus groups to gather information about their<br />

experience <strong>of</strong> post-primary education through<br />

<strong>Irish</strong> and their current experience <strong>of</strong> third level<br />

education. The focus groups were organised in<br />

four third level institutions in the country: three<br />

in the Republic <strong>of</strong> Ireland and one in Northern<br />

Ireland.<br />

RESULTS<br />

THE BENEFITS AND CHALLENGES OF IRISH-<br />

MEDIUM EDUCATION ACCORDING TO PAST<br />

STUDENTS<br />

Participants reported that there were more<br />

benefits than disadvantages associated with<br />

<strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> education, and most believed<br />

these benefits continue today. Among those who<br />

reported disadvatanges, most reported that these<br />

disadvantages were moderate and short-term in<br />

nature.<br />

The advantages reported by participants include:<br />

the interest sparked in the <strong>Irish</strong> language and in<br />

bilingualism; the pride fostered for <strong>Irish</strong> culture;<br />

extra points awarded for those who sit the<br />

Leaving Certificate examinations through <strong>Irish</strong>;<br />

the cognitive benefits <strong>of</strong> bilingualism; the learning<br />

PAGE 94


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

<strong>of</strong> additional languages; the convenience <strong>of</strong> <strong>Irish</strong><strong>medium</strong><br />

education due to a similar experience at<br />

primary level.<br />

One <strong>of</strong> the largest advantages <strong>of</strong> <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong><br />

post-primary education reported by past students<br />

from Gaeltacht schools was the nature <strong>of</strong> <strong>Irish</strong> as<br />

a language <strong>of</strong> communication, due to their own<br />

experience <strong>of</strong> the language in the home and in<br />

the community. According to students in <strong>Irish</strong><strong>medium</strong><br />

post-primary schools outside <strong>of</strong> the<br />

Gaeltacht, post-primary education through <strong>Irish</strong><br />

gave the student an incentive to study which is<br />

not present in English-<strong>medium</strong> education.<br />

As for the challenges relating to <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong><br />

post-primary education, a lack <strong>of</strong> <strong>Irish</strong>-language<br />

resources in education, low <strong>Irish</strong> language<br />

pr<strong>of</strong>iciency in teachers and difficulties with state<br />

examinations were reported.<br />

THE USE OF ENGLISH AS A TEACHING<br />

LANGUAGE IN IRISH-MEDIUM POST-PRIMARY<br />

SCHOOLS<br />

Among students in their final year <strong>of</strong> postprimary<br />

education, disparities specific to the<br />

context <strong>of</strong> the schools were reported. According<br />

to students from Gaeltacht post-primary schools,<br />

the terminology used in some learning materials<br />

for <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> education was a barrier to<br />

understanding and learning. They believed that<br />

it was easier to undertake certain subjects in<br />

English instead <strong>of</strong> attempting to understand <strong>Irish</strong><br />

language terminology which they found to be<br />

unnatural and more complicated than necessary.<br />

They found this approach to be easier and more<br />

sensible, since they intended to sit the state<br />

examinations through English. It is clear that<br />

English is being used as a language <strong>of</strong> teaching<br />

and learning in certain subjects in Gaeltacht postprimary<br />

schools. It is accepted that English is<br />

also used in <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> post-primary schools<br />

outside <strong>of</strong> the Gaeltacht, but this appears to be in<br />

order to overcome external challenges and not as<br />

a personal choice by the students.<br />

It is recognised that English has a certain role<br />

as a language <strong>of</strong> teaching and learning in <strong>Irish</strong><strong>medium</strong><br />

post-primary schools. We suggest that<br />

it would be worthwhile to investigate whether it<br />

might be effective to use a bilingual approach at<br />

times when selecting terminology. This approach<br />

would require careful planning and monitoring in<br />

order to ensure that the culture <strong>of</strong> <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong><br />

education and learning in the school was not<br />

endangered. This strategy may assist somewhat<br />

in bridging any terminology difficulties for the<br />

student and would also prepare them for English<strong>medium</strong><br />

education at third level.<br />

Several participants pointed out that some<br />

teachers are not pr<strong>of</strong>icient in <strong>Irish</strong> and that this<br />

creates an obstacle to learning and teaching<br />

through the <strong>medium</strong> <strong>of</strong> <strong>Irish</strong>. Students report<br />

that this affects learning, the class atmosphere,<br />

and the student-teacher relationship. We suggest<br />

that organisations responsible for continuous<br />

pr<strong>of</strong>essional development for teachers be<br />

consulted in order to provide training courses<br />

and support services directed at those who wish<br />

to spend time working in an <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> postprimary<br />

school.<br />

English ability in past students <strong>of</strong> <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong><br />

post-primary schools<br />

A common challenge reported by students is<br />

the lack <strong>of</strong> recognition given to them as users <strong>of</strong><br />

<strong>Irish</strong> or English as a second langauge. According<br />

PAGE 95


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

to participants, it is <strong>of</strong>ten expected that they<br />

will have achieved equal pr<strong>of</strong>iciency in both<br />

languages, but that this may not always be the<br />

case, particularly as it applies to the high register<br />

<strong>of</strong> English in academia. As a result <strong>of</strong> the time<br />

spent in <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> education, at primary<br />

and post-primary level, students <strong>of</strong>ten have a<br />

particular <strong>Irish</strong>-language terminology reinforced<br />

in their minds, and it takes them some time to<br />

adjust to the new terminology in English.<br />

Third level institutes are encouraged to organise<br />

a formal system to gather information about<br />

the linguistic backgrounds <strong>of</strong> the students<br />

and develop a specific support programme for<br />

academic English for those who have a reasonably<br />

high ability in English, but who recieved their<br />

education through <strong>Irish</strong> or another language.<br />

THE COMMUNITY OF PAST STUDENTS FROM<br />

IRISH-MEDIUM POST-PRIMARY SCHOOLS<br />

Around 16,000 students are understood to be<br />

attending <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> post-primary schools in<br />

Ireland, but it is not clear where they go when<br />

they leave school. Although all participants had<br />

a strong connection to the <strong>Irish</strong> language, not<br />

only as a cultural symbol but as a language <strong>of</strong><br />

communication and socialising, participants had<br />

little connection with <strong>Irish</strong> networks outside<br />

<strong>of</strong> the education sphere. Indeed, post-primary<br />

students wish to extend their use <strong>of</strong> <strong>Irish</strong> beyond<br />

the education sphere as they look to be able to<br />

‘keep it up’ in their personal lives in the future. It<br />

is clear from the experience <strong>of</strong> third level students<br />

that this does not happen. Due to a lack <strong>of</strong><br />

opportunities to use the language outside <strong>of</strong> the<br />

education sphere, their connection with <strong>Irish</strong> and<br />

ability in the language is gradually eroding. We<br />

would encourage <strong>Irish</strong> language organisations to<br />

revisit their strategies for maintaining networks<br />

<strong>of</strong> young <strong>Irish</strong> speakers. We recommend the<br />

design <strong>of</strong> a strategy which aims to promote use <strong>of</strong><br />

<strong>Irish</strong> outside <strong>of</strong> the education setting and develop<br />

a network <strong>of</strong> <strong>Irish</strong> speakers from <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong><br />

and English-<strong>medium</strong> schools. Gaeltacht and <strong>Irish</strong><strong>medium</strong><br />

post-primary schools are encouraged<br />

to found alumi associations, with a database <strong>of</strong><br />

contact details for past students. It would be<br />

hugely advantageous for language planning to<br />

be at the centre <strong>of</strong> such databases too, in order<br />

to create networks in which <strong>Irish</strong> could be used<br />

as a social language, at home, and to encourage<br />

learning.<br />

CONCLUSION<br />

This research gives cause for optimism that<br />

participants associate more advantages than<br />

disadvantages with <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> education, and<br />

that these advantages continue into the future.<br />

Any disadvantages reported, such as adjusting to<br />

a high register <strong>of</strong> academic English, are moderate<br />

and short-term in nature. These results should<br />

help parents to be more confident about choosing<br />

<strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> post-primary education for their<br />

children and reassure them that they need<br />

not worry about any long-term disadvantages.<br />

Questions are raised about the use <strong>of</strong> English in<br />

<strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> education which warrant further<br />

investigation.<br />

PAGE 96


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

REFERENCES<br />

Bialystok, E. (2009). Bilingualism: The good, the bad, and the indifferent. Bilingualism: Language and<br />

Cognition, 12(1), 3-11.<br />

Bialystok, E., Craik, F. I., & Ryan, J. (2006). Executive control in a modified antisaccade task: Effects <strong>of</strong><br />

aging and bilingualism. <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> experimental psychology: Learning, Memory, and Cognition, 32(6),<br />

1341. https://doi.org/10.1037/0278-7393.32.6.1341<br />

Ní Thuairisg, L., & Ó Duibhir, P. (2016). An leanúnachas ón mbunscoil go dtí an iar-bhunscoil lán-<br />

Ghaeilge i bPoblacht na hÉireann. Gaelscoileanna. http://www.gaelscoileanna.ie/files/An-Lean--<br />

nachas-on-mbunscoil-go-dt---an-iar-bhunscoil-l--n-Ghaeilge-_MF-2016.pdf<br />

Nicolay, A.-C., & Poncelet, M. (2015). Cognitive benefits in children enrolled in an early bilingual<br />

immersion school: A follow up study. Bilingualism: Language and Cognition., 18(4), 789-795. https://<br />

doi.org/10.1017/S1366728914000868<br />

PAGE 97


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

PAGE 98


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

An Tumoideachas agus Athneartú Teanga<br />

An tOllamh Muiris Ó Laoire An Institiúid Teicneolaíochta, Trá Lí, Co. Chiarraí.<br />

San alt seo pléitear an tumoideachas i gcomhthéacs<br />

an athneartú teanga. Agus an bhéim á cur faoi<br />

láthair ar an bpleanáil teanga le tamall de bhlianta<br />

anuas (An Straitéis Fiche Bliain, An Phleanáil<br />

Teanga sa Ghaeltacht agus An Polasaí don Oideachas<br />

Gaeltachta), is léir go bhfuil ionchas ag an Stát<br />

maidir leis an teanga a athneartú agus a láidriú trí<br />

mheán an oideachais. Déantar cíoradh anseo ar an<br />

gceist sin i gcomhthéacs an tumoideachais.<br />

RÉAMHRÁ<br />

Tá an tumoideachas ag dul ó neart go neart sa<br />

tír seo agus i dtíortha agus i réigiúin eile ar fud<br />

na cruinne. Is iomaí cúis atá leis an ráchairt<br />

seo ar scoileanna tumoideachais a bhaineann<br />

le gnóthachtáil oideachais, le ceisteanna<br />

soláthair, le hacmhainní agus araile. Ach tá ceist<br />

bhunúsach á cur le fada ar fheidhm fhéideartha an<br />

tumoideachais i gcomhthéacs an athneartú teanga.<br />

An bhfuil an tumoideachas ag giniúint nuachainteoirí<br />

gníomhacha teanga chun cur leis an<br />

athneartú teanga? I gcás na Gaeilge, ní mór ceist<br />

a chur faoi cé chomh forleathan is atá úsáid na<br />

Gaeilge i measc fhoghlaimeoirí tumoideachais ar<br />

fhágáil na scoile dóibh agus le linn na mblianta ina<br />

dhiaidh sin? San alt seo, pléitear an tumoideachas<br />

“nua” agus na buntáistí iomadúla a shamhlaítear<br />

leis, agus ardaítear ceist faoin mhórdhúshlán atá<br />

roimhe go coincheapúil ó thaobh an athneartú<br />

teanga de.<br />

AN BHFUIL AN TUMOIDEACHAS<br />

AG GINIÚINT NUA-CHAINTEOIRÍ<br />

GNÍOMHACHA TEANGA CHUN CUR<br />

LEIS AN ATHNEARTÚ TEANGA?<br />

AN tATHNEARTÚ TEANGA<br />

Tá an tumoideachas “nua” faoi bhláth ar fud na<br />

cruinne le níos mó ná scór bliain anuas anois,<br />

go háirithe i dtíortha agus i réigiúin ina bhfuil<br />

mionteangacha nó teangacha dúchais faoi bhagairt<br />

ag mórtheanga. Feidhmíonn an tumoideachas<br />

mar straitéis athbheochana nó athneartú teanga 1 .<br />

Tá dhá théarma idirmhalarthacha “athbheochan”<br />

agus “athneartú teanga” á n-úsáid chun cur síos ar<br />

an bpróiseas ina bhféachtar leis an teanga a chur<br />

á húsáid arís i réimsí nó i bhfearainn ar tháinig<br />

meath uirthi iontu.<br />

Cé go bhfuil an dá théarma in úsáid, tá difríocht<br />

shuaithinseach eatarthu. Tá an téarma<br />

“athbheochan” níos cruinne agus níos oiriúnaí<br />

1 Tá sé ráite ag Hinton faoin tumoideachas agus athneartú teanga<br />

(Hinton 2001:181), mar shampla: There is no doubt that this<br />

is the best way to jump-start the production <strong>of</strong> a new generation<br />

<strong>of</strong> fluent speakers for an endangered language. There is no other<br />

system <strong>of</strong> language revitalization that has such complete access to<br />

so many members <strong>of</strong> the younger generation (who are the best<br />

language learners) for so many hours per day<br />

PAGE 99


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

chun cur síos a dhéanamh ar iarrachtaí le beocht<br />

an earraigh a chur i dteanga neamhbheo nó teanga<br />

mharbh a thabhairt slán. Tharla athbheochan mar<br />

seo i gcás na hEabhraise sa Phailistín sa dara leath<br />

den naoú haois déag (Ó Laoire, 1999) nó i gcás<br />

na Coirnise labhartha sna seascaidí (Ferdinand,<br />

2013). Bheadh sé níos cirte an téarma “athneartú”<br />

a úsáid agus tagairt á déanamh do theanga nár éag<br />

riamh ach atá fós ag cúlú agus í faoi bhagairt ag<br />

mórtheanga dhomhanda.<br />

Maíonn Spolsky (1995) go bhfuil brí faoi leith<br />

ag coincheap an athneartaithe mar go gcuirtear<br />

béim ann ar neartú agus ar láidriú na teanga<br />

mar theanga an teaghlaigh agus mar theanga<br />

phobail. Is é réimse nó fearann an teaghlaigh<br />

an ceann is rí-thábhachtaí ar fad chun an<br />

t-athneartú teanga a thabhairt chun críche. Is<br />

cuma, ar deireadh thiar faoin méid tacaíochtaí<br />

atá ar fáil don teanga i réimsí eile, murach an<br />

seachadadh teanga sa teaghlach, ní móide go<br />

mbeadh rath ar na tacaíochtaí sin, bídís sa<br />

scolaíocht, i saol na fostaíochta, sa tsiamsaíocht<br />

nó sa gharthimpeallacht. B’shin an port a bhíodh i<br />

gcónaí á sheinnt ag an sochtheangeolaí clúiteach,<br />

Joshua Fishman (1991; 2001) agus é ag trácht ar<br />

shrian a chur leis an athrú teanga trí mhionteanga<br />

a aisiompú i dtreo na hathúsáide.<br />

AN TUMOIDEACHAS<br />

Ní inniu ná inné a cuireadh tús leis an<br />

tumoideachas. Ní mór a chur san áireamh go<br />

raibh an tumoideachas á chleachtadh sa tír seo<br />

ó cuireadh tús leis an mbunoideachas agus leis<br />

an meánoideachas sa stát. Bhíothas meáite ar<br />

an nGaeilge a thabhairt thar n-ais agus aithníodh<br />

gur chrann taca riachtanach don athneartú í a<br />

bheith mar mheán teagaisc i roinnt bunscoileanna<br />

agus iarbhunscoileanna 2 . Chuir an stát béim ar<br />

leithrigh ar an tumoideachais mar shlí éifeachtach<br />

chun an t-aonteangachas (Gaeilge) a bhaint<br />

amach. Is amhlaidh a samhlaíodh go bhféadfaí<br />

athneartú iomlán teanga a thabhairt chun críche<br />

trí bhithín na scoileanna. Tá sé ráite ag an údár seo<br />

i gcomhthéacs eile (Ó Laoire, 1999) gur beartas<br />

ón mbarr anuas a bhí i gceist leis seo a d’fhéach<br />

le haithris a dhéanamh ar na próisis um shacsanú<br />

agus um bhéarlú a bhí mar dhlúth agus inneach<br />

na scoileanna náisiúnta ó thráth a mbunaithe le<br />

hAcht Stanley in 1832 agus a bhí tar éis dul i gcion<br />

go mór ar bhéasa urlabhartha an phobail faoin<br />

dara leath den 19ú haois.<br />

Ní raibh aon rath áfach ar an mbeartas seo<br />

ón mbarr anuas maidir le srian a chur leis an<br />

athrú teanga i dtreo an Bhéarla. Ó na caogaidí<br />

i leith, chonacthas titim thubaisteach i líon na<br />

mbunscoileanna agus na n-iarbhunscoileanna<br />

lán-Ghaeilge. Bhíothas ag súil le toradh níos fearr<br />

ar a gcuid iarrachtaí cúramaí an athneartaithe a<br />

fhágáil faoin scolaíocht amháin agus níor éirigh<br />

leis na scoileanna a chur ina luí ar an bpobal,<br />

Gaeilge, seachas Béarla a chleachtadh i réimsí an<br />

teaghlaigh agus na sochaí.<br />

AN TUMOIDEACHAS “NUA”<br />

Sa tír seo tháinig an tumoideachas “nua” ar an<br />

bhfód sna seachtóidí agus tá méadú ag teacht<br />

2 Méadaíodh, dá réir, ar líon na scoileanna lán-Ghaeilge<br />

(bunscoileanna A) lasmuigh den Ghaeltacht chun athneartú teanga<br />

a bhaint amach. Faoin mbliain 1930, mar shampla, scoileanna lán-<br />

Ghaeilge ab ea 4% de bhunscoileanna na tíre agus bhí an céatadán<br />

sin ardaithe go 12% deich mbliana ina dhiaidh sin. Bhí céatadáin<br />

níos airde i gceist i gcás na n-iarbhunscoileanna. Faoin mbliain<br />

1942, bhí 28% d’iarbhunscoileanna ina méanscoileanna A ag<br />

freastal ar thart ar 27% de dhaltaí iarbunscoile na tíre. (Comhairle<br />

na Gaeilge, 1974).<br />

PAGE 100


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

air ó shin 3 . Bhí éileamh ar scoileanna lán-<br />

Ghaeilge agus tacaíocht an phobail laistiar díobh.<br />

(Ó Riagáin agus Ó Gliasaín, 1979; Ó Riagáin,<br />

1997) díreach ag am nuair a bhí trá ar an gcóras<br />

tumoideachais a bunaíodh i luathbhlianta an stáit.<br />

Gluaiseacht ón ithir aníos seachas beartas ón<br />

mbarr anuas a bhí i gceist. Ní in Éirinn amháin<br />

a bhí tóir ar an gcineál tumoideachas seo, ach<br />

bhí ráchairt air i réigiúin agus i dtíortha eile<br />

chomh maith; an Bhreatain Bheag, An Chatalóin,<br />

Haváí, Tír na mBascach, an Nua-Shéalainn, mar<br />

shampla. Sna réigiúin seo agus i réigiúin ina<br />

raibh teangacha bundúchasacha i Meiriceá,<br />

agus i gCeanada (Morcom agus Roy, 2019),<br />

bunaíodh bunscoileanna agus meánscoileanna<br />

chun teangacha dúchais a athneartú. Samhlaítear<br />

roinnt mhaith buntáistí agus dúshláin leis an<br />

tumoideachas a ndéantar plé gairid orthu sa<br />

chéad chuid eile den alt seo.<br />

BUNTÁISTÍ AGUS DÚSHLÁIN AN<br />

TUMOIDEACHAIS NUA<br />

Tá buntáistí an tumoideachais á n-aithint le fada,<br />

go háirithe i gcomhthéacsanna mionteanga go<br />

háirithe 4 . Léiríonn an taighde idirnáisiúnta go<br />

bhforbraíonn an córas tumoideachais scileanna<br />

acadúla (Baker & Wright, 2017) agus cumais<br />

chognaíocha (Bialystok, Craik &<br />

3 Ba i gCeanada sa bhliain 1965 a chonacthas<br />

fréamhshamhail nó múnla an tumoideachais seo nuair a chuir<br />

tuismitheoirí, oideachasóirí agus taighdeoirí tús le turgnamh<br />

pobail ar a tugadh “St. Lambert Experiment” (Lambert & Tucker,<br />

1972). Bhí an-rath ar an turgnamh seo ó thaobh shealbhú na<br />

Fraincise de.<br />

4 Míníonn García (2009:247): “Motivated by the success<br />

<strong>of</strong> the Canadian immersion bilingual programs, ethnolinguistic<br />

minorities who have experienced language shift away from their<br />

heritage languages have adapted the Canadian model to fit their<br />

needs.”<br />

Luk, 2008) foghlaimeoirí. Ar an iomlán, bíonn<br />

inniúlachtaí níos forbartha sa dara teanga nó sa<br />

sprioctheanga acu (Genesee, 1987). Meabhraíonn<br />

an taighde dúinn go bhfuil ardchaighdéan acadúil<br />

foghlaimeoirí, ar an meán, á bhaint amach ag<br />

foghlaimeoirí in Éirinn (m.sh. Gilleece et al, 2011)<br />

agus i dtíortha eile chomh maith (m.sh. Genesee<br />

& Lindholm-Leary, 2013). Tá sé á thaispeáint go<br />

gcuireann sé go mór le féidearthachtaí shealbhú<br />

an dara teanga gan dochar ar bith a dhéanamh do<br />

shealbhú na chéad teanga (Gilleece et al, 2011).<br />

Cabhraíonn sé le cleachtais agus le gnóthachtáil<br />

i scoileanna i gceantair faoi mhíbhuntáiste (Ní<br />

Chlochasaigh et al, <strong>2020</strong>).<br />

Os a choinne sin, aithnítear áfach go bhfuil<br />

dúshláin ag baint leis. Cé go n-éiríonn le<br />

foghlaimeoirí tumoideachais cumas agus<br />

caighdeán an chainteora dhúchais a bhaint<br />

amach sna scileanna gabhchumais (éisteacht<br />

agus léamh), ní amhlaidh a bhíonn maidir lena<br />

scileanna ginchumais (labhairt agus scríobh).<br />

Cé go mbaineann foghlaimeoirí tumoideachais<br />

i gcoitinne cumas cumarsáide sa dara teanga<br />

amach (Ó Duibhir, 2018), bíonn fabhtanna agus<br />

easpa cruinnis le sonrú ar an gcineál teanga<br />

(idirtheanga) a thugann siad leo ón gcóras a<br />

n-imríonn struchtúr agus comhréir an chéad<br />

teanga tionchar mór uirthi. (Ní Dhiorbháin agus Ó<br />

Duibhir, 2017; Ó Ceallaigh, 2016; Walsh, 2007). Tá<br />

neart taighde nuálach, dinimiciúil ann anois á chur<br />

ar fáil ag múinteoirí, ar taighdeoirí iad, a thugann<br />

treoir fhéideartha agus a ghineann tuiscintí úra<br />

do mhúinteoirí tumoideachais teacht roimh cuid<br />

de na dúshláin seo chun leas agus tairbhe na<br />

bhfoghlaimeoirí.<br />

Tá mórdhúshlán eile roimh an tumoideachas<br />

áfach a bhaineann le beartas teanga agus leis an<br />

PAGE 101


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

athneartú teanga agus pléifear é sin sa chuid<br />

eile den alt seo.<br />

AN TUMOIDEACHAS AGUS ATHNEARTÚ<br />

TEANGA<br />

I dtíortha agus sna réigiúin ar fud na cruinne<br />

a luadh thuas, ní leor leibhéal seachadta<br />

na teanga atá faoi bhagairt ag mórtheanga<br />

dhomhanda go dtí an chéad ghlúin eile chun<br />

inmharanacht teanga a dheimhniú. Ba í tuairim<br />

Baker (2002) scór bliain ó shin go raibh ag<br />

éirí le hathneartú mionteangacha dála na<br />

Breatnaise, na Catalóinise agus na Bascaise<br />

de bharr pleanála sealbhaithe teanga agus an<br />

tumoideachas. Tá an-chuid ag brath, mar sin,<br />

ar an gcóras tumoideachais chun cainteoirí<br />

lí<strong>of</strong>a, gníomhacha a ghiniúint i gcás na Gaeilge,<br />

tá an ról lárnach a d’fhéadfadh a bheith ag<br />

an gcóras oideachais maidir le beocht a chur<br />

i bhforleathnú na Gaeilge aitheanta ag an<br />

Rialtas sa Straitéis Fiche Bliain (Rialtas na<br />

hÉireann 2000:12) áit a deirtear: “Is é an tátal a<br />

bhaintear as iarrachtaí athneartaithe teangacha<br />

ar fud an domhain go bhfuil sé thar a bheith<br />

riachtanach beocht a chur sa Ghaeilge lasmuigh<br />

den seomra ranga I gcás na ndaoine óga atá<br />

á foghlaim sa chóras oideachais foirmiúil.”<br />

Déantar an ceangal céanna idir oideachas<br />

teanga agus leathnú úsáid teanga sa phobal sa<br />

Pholasaí Oideachas Gaeltachta, áit a gcuirtear<br />

béim ar an ról lárnach atá ag an gcuraclam chun<br />

tacú le hinniúlacht Ghaeilge cainteoirí dúchais<br />

agus luaitear tábhacht earnáil na scoileanna<br />

a fheidhmíonn trí mheán na Gaeilge chuige<br />

seo (ROS, 2016; Ó Laoire, 2019). Is léir, mar<br />

sin, go bhfuil ionchas ag an Stát maidir leis an<br />

teanga a athneartú agus a láidriú trí mheán<br />

na scoileanna i gcoitinne agus trí bhithín an<br />

tumoideachais ach go háirithe.<br />

Má tá aicme foghlaimeoirí ann a d’fhéadfadh<br />

cur le dul chun cinn na teanga, is í iar-dhaltaí<br />

na scoileanna lán-Ghaeilge. Ar an iomlán,<br />

baineann foghlaimeoirí tumoideachais i gcoitinne<br />

caighdeán sách maith sa teanga amach (Harris<br />

et al, 2006). D’fhéadfaí a áiteamh go mbeadh<br />

níos mó de sheans ann ná a mhalairt gur<br />

úsáideoirí gníomhacha a bheadh sna daltaí seo<br />

ar fhágáil na scoile dóibh. Chruthaigh taighde<br />

Darmody agus Daly (2015) go bhfuil seans níos<br />

mó ann go labhródh daoine fásta Gaeilge má<br />

bhí ardchaighdeán bainte amach sa teanga acu.<br />

Luann Ó Duibhir agus Ní Thuairisg (2019:267):<br />

“Grúpa amháin a bhfuil caighdeán réasúnta maith<br />

sa Ghaeilge is ea iar-dhaltaí na scoileanna lán-<br />

Ghaeilge. Ní féidir talamh slán a dhéanamh de<br />

afách, go labhróidh siad Gaeilge tar éis dóibh an<br />

scoil a fhágáil.” Tá fianaise i dtaighde a rinneadh<br />

thar na blianta nach mbíonn úsáid fhorleathan na<br />

Gaeilge mar thoradh cinnte ar an tumoideachas<br />

(Ó Duibhir agus Ní Thuairisg, 2019). Is é an<br />

dúshlán is mó atá roimh phleanálaithe teanga atá<br />

ag iarraidh an teanga a athneartú ná an cumas<br />

teanga a bhíonn ag an gcóhort iar-fhoghlaimeoirí<br />

tumoideachais a aistriú go húsáid agus ciorcal<br />

nó núicleas úsáideoirí teanga a chothú i<br />

dtimpeallacht na scoile tumoideachais.<br />

Ní bhaineann an dúshlán leis an tír seo amháin<br />

áfach. Tá taighde inspéise curtha ar fáil ag<br />

Dunmore (2019) ar úsáid laethúil Ghaeilge na<br />

hAlban i measc iar-fhoghlaimeoirí tumoideachais.<br />

Rinne sé staidéar ar úsáid agus ar ídéeolaíochtaí<br />

teanga i measc an chéad chóhort<br />

iar-fhoghlaimeoirí tumoideachais idir fiche go<br />

tríocha bliain tar éis dóibh an scoil a fhágáil. Fuair<br />

sé amach nach n-úsáideann ach dornán beag de na<br />

hiarfhoghlaimeoirí seo an teanga sa ghnáthshaol<br />

laethúil, cé go bhfuil meon an-dearfa acu i leith na<br />

teanga agus an chultúir.<br />

PAGE 102


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

CONCLÚID<br />

An bhfuil sé réalaíoch bheith ag súil le<br />

nua-chainteoirí a bheith á nginiúint ag an<br />

tumoideachas? An spriocanna oideachais amháin<br />

atá ag an sa tumoideachas? Is fiór go bhfuil<br />

múineadh na Gaeilge ag cur le líon na ndaoine a<br />

bhfuil Gaeilge “ar eolas” acu thar na blianta (Ó<br />

Murchú, 2008); ach an bhfuil ionchas an stáit<br />

réalaíoch agus insroichte maidir le hathneartú<br />

teanga a chur i gcrích i bpáirt trí mhúineadh<br />

agus trí fhoghlaim na teanga san oideachas agus<br />

go háirithe sa tumoideachas mar atá léirithe<br />

sa Straitéis Fiche Bliain agus sa Pholasaí don<br />

Oideachas Gaeltachta? Tá súil ag an údar go bhfuil<br />

lón machnaimh agus díospóireachta san alt seo<br />

chun tús a chur leis an bplé sin in athuair.<br />

PAGE 103


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

TAGAIRTÍ<br />

Baker, C.,(2002) Bilingual education, in Kaplan, R. B. (eag) The Oxford handbook <strong>of</strong> Applied Linguistics. (lgh 229-<br />

244). Oxford: Oxford University Press.<br />

Baker, C., agus Wright, W. E., (2017). Foundations <strong>of</strong> bilingual education and bilingualism. Bristol: Multilingual<br />

Matters.<br />

Bialystok, E., Craik, F., & Luk, G,, (2008). Cognitive control and lexical access in younger and older bilinguals.<br />

<strong>Journal</strong> <strong>of</strong> Experimental Psychology, 34(4), 859-874.<br />

Comhairle na Gaeilge., (1974) An Ghaeilge sa chóras oideachais. Baile Átha Cliath: Oifig an tSoláthair.<br />

Darmody, M, agus Daly, T. (2015) Attitudes towards the <strong>Irish</strong> language on the island <strong>of</strong> Ireland. Baile Átha Cliath:<br />

ESRI.<br />

Dunmore, S. (2019) Language revitalisation in Gaelic Scotland. Edinburgh: Edinburgh University Press.<br />

Ferdinand, S., (2013) A brief history <strong>of</strong> the Cornish language, its revival and its current status -E Keltoi. <strong>Journal</strong> <strong>of</strong><br />

Interdisciplinary Celtic Studies Im 2, 199-227.<br />

Fishman, J.A., (1991) Reversing language shift. Theoretical and empirical foundations <strong>of</strong> assistance to threatened<br />

languages. Clevedon: Multilingal Matters.<br />

Fishman, J.A., (2001) Can threatened languages be saved? Reversing language shift revisited: A 21st century<br />

perspective. Clevedon: Multilingual Matters.<br />

García, O., (2009) Bilingual education in the 21st century. Malden: Wiley.<br />

Genesee, F agus Lindholm- Leary, K., (2013) Two case studies <strong>of</strong> in content based language education. <strong>Journal</strong> <strong>of</strong><br />

Immersion and Content-based Language <strong>Education</strong> 1:1, 3-33.<br />

Gilleece, L, Shiel, G., Clerkin, A. agus Millar, D., (2011) Measúnachtaí náisiúnta 2010 ar léitheoireacht Bhéarla agus<br />

ar Mhatamaitic. Baile Átha Cliath: Foras Taighde ar Oideachas.<br />

Harris, J. Forde, P, Archer, P. Nic Fhearaíle, S agus O’ Gorman, M., (2006) An Ghaeilge sna bunscoileanna. Treochtaí<br />

náisiúnta fadtéarmacha in inniúlacht, Baile Átha Cliath. An Roinn Oideachais agus Eolaíochta.<br />

Hinton, L., (2001) Language revitalisation: An overview, in Hinton, L agus Hale, K. (eag) The green book <strong>of</strong><br />

language revitalisation in practice. San Diego CA: Academic Press.<br />

Lambert, W. E., & Tucker, G. R., (1972). Bilingual education <strong>of</strong> children: The St. Lambert experiment. Michigan:<br />

Newbury House Publishers.<br />

Morcom, L.A agus Roy,S., (2019) Is early immersion effective for Aboriginal language acquisition? A case study<br />

from an Anishinaabemowin kindergarten, International <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> Bilingual <strong>Education</strong> and Bilingualism, 22:5,<br />

551-563.<br />

PAGE 104


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Ní Chlochasaigh, K., Shiel, G. agus Ó Duibhir, P., (<strong>2020</strong>) Iniúchadh ar an tumoideachas do dhaltaí i scoileanna lán-<br />

Ghaeilge i gceantair mhíbhuntáiste. Baile Átha Cliath: Institiúid Oideachais, Ollscoil Chathair Bhaile Átha Cliath<br />

agus An Foras Taighde ar Oideachas.<br />

Ní Dhiorbháin, A., & Ó Duibhir, P., (2017). An explicit-inductive approach to grammar in <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> immersion<br />

schools. Language Awareness, 26:1, 3-24.<br />

Ó Ceallaigh, T.J., (2016) Ag plé le rigor mortis teangeolaíochta. Dearcthaí agus cleachtais mhúinteoirí an<br />

tumoideachais, in Ó Ceallaigh, T.J. agus Ó Laoire, M. (eag) An Tumoideachas: Bua nó Dua? (lgh 2-13) Baile Átha<br />

Cliath: COGG.<br />

Ó Duibhir, P., (2018). Immersion education: Lessons from a minority language context.<br />

Bristol, UK: Multilingual Matters.<br />

Ó Duibhir, P. agus Ní Thuairisg, L., (2019) An tumoideachas agus soláthar cainteoirí nua, in Ó hIfearnáin, T. (eag.)<br />

An tsochtheangeolaíocht: Taighde agus gníomh. (lgh.265-284), Baile Átha Cliath: Cois Life.<br />

Ó Laoire, M.,(1999) Athbheochan na hEabhraise. Ceacht don Ghaeilge? Baile Átha Cliath: An Clóchomar.Ó Laoire,<br />

M., (2019) An Ghaeilge sa chóras oideachais: Pleanáil seabhaithe agus curaclam, in Ó hIfearnáin, T. (eag.) An<br />

tsochtheangeolaíocht: Taighde agus gníomh. (lgh.243-264), Baile Átha Cliath: Cois Life.<br />

Ó Murchú, H., (2008) More facts about <strong>Irish</strong>. Baile Átha Cliath: Coiste na hÉireann den Bhiúró Eorpacha do<br />

Theangacha Neamhfhorleathana Teo.<br />

Ó Riagáin, P. agus Ó Gliasáin, M., (1979) All-<strong>Irish</strong> primary schools in the Dublin area. Baile Átha Cliath: ITÉ.<br />

Ó Riagáin, P.,(1997) Language policy and social reproduction. Oxford: Clarendon Press.<br />

Rialtas na hÉireann, (2010) Straitéis 20 bliain don Ghaeilge. Baile Átha Cliath: Rialtas na hÉireann.<br />

Roinn Oideachais agus Scileanna, (2017) Polasaí don oideachas Gaeltachta 2017-2022. Baile Átha Cliath. An<br />

Roinn Oideachais agus Scileanna<br />

Spolsky, B., (1995) Conditions for language revitilisation: A comparison in the cases <strong>of</strong> Hebrew and Māori, in<br />

Wright, S. (eag) Language and the state (lgh 5-29). Clevedon: Multilingual Matters.<br />

Walsh, C., (2007). Cruinneas na Gaeilge scrí<strong>of</strong>a sna hiar-bhunscoileanna lán-Ghaeilge i mBaile Átha Cliath. Baile<br />

Átha Cliath: COGG.<br />

PAGE 105


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

PAGE 106


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Immersion <strong>Education</strong> and Language Revitalisation<br />

Pr<strong>of</strong>. Muiris Ó Laoire Institute <strong>of</strong> Technology, Tralee.<br />

This article discusses immersion education in the<br />

context <strong>of</strong> language revitalisation. From the emphasis<br />

placed on language planning in recent years (The<br />

Twenty Year Strategy, Language Planning in the<br />

Gaeltacht and the Policy on Gaeltacht <strong>Education</strong>),<br />

it is clear that the State expects to revitalise and<br />

strengthen the language through the <strong>medium</strong> <strong>of</strong><br />

education. This question is examined here in the<br />

context <strong>of</strong> immersion education.<br />

INTRODUCTION<br />

Immersion education is going from strength to<br />

strength in this country, and in other countries and<br />

regions around the world. There are many reasons<br />

for the demand for immersion education schools,<br />

related to educational achievement, delivery <strong>of</strong><br />

education, resources and so on. But a fundamental<br />

question has been posed for a long time now<br />

regarding the potential function <strong>of</strong> immersion<br />

education in the context <strong>of</strong> language revitalisation.<br />

Is immersion education producing capable, active,<br />

new-age speakers <strong>of</strong> the language to contribute<br />

to language revitalisation? In the case <strong>of</strong> <strong>Irish</strong>, the<br />

question is raised as to how widely <strong>Irish</strong> is used by<br />

immersion education learners after leaving school,<br />

and in the following years? In this article, “new”<br />

immersion education is discussed, along with the<br />

multiple benefits associated with it, and questions<br />

are raised conceptually regarding the challenge <strong>of</strong><br />

language revitalisation.<br />

IS IMMERSION EDUCATION<br />

PRODUCING CAPABLE, ACTIVE,<br />

NEW-AGE SPEAKERS OF THE<br />

LANGUAGE TO CONTRIBUTE TO<br />

LANGUAGE REVITALISATION?<br />

LANGUAGE REVITALISATION<br />

“New” immersion education has been flourishing<br />

around the world for almost twenty years,<br />

particularly in countries and regions where a<br />

minority or native language is threatened by<br />

a dominant language. Immersion education<br />

functions as a strategy for language rennaisance<br />

or revitalisation. These two terms, “revival ”<br />

and “revitalisation”, are used interchangably to<br />

describe the process in which an attempt is made<br />

to bring a language into use again in areas or<br />

domains where it had previously fallen out <strong>of</strong> use 1 .<br />

Although the two terms are in use, there is a<br />

significant difference between them. The term<br />

1 For example, on the topic <strong>of</strong> immersion education and<br />

language revitalisation, Hinton (2001:181) has commented: There<br />

is no doubt that this is the best way to jump-start the production<br />

<strong>of</strong> a new generation <strong>of</strong> fluent speakers for an endangered language.<br />

There is no other system <strong>of</strong> language revitalisation that has such<br />

complete access to so many members <strong>of</strong> the younger generation<br />

(who are the best language learners) for so many hours per day<br />

PAGE 107


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

“revival” is more accurate and suitable to describe<br />

the breathing <strong>of</strong> new life into an inanimate or<br />

dead language in order to revive it. Such a revival<br />

took place in the case <strong>of</strong> Hebrew in Palestine<br />

in the second half <strong>of</strong> the eighteenth century (Ó<br />

Laoire, 1999), or in the case <strong>of</strong> spoken Cornish in<br />

the sixties (Ferdinand, 2013). It would be more<br />

appropriate to use the term “revitalisation” when<br />

referring to languages which did not actually die,<br />

but which are still receding and threatened by a<br />

dominant global language.<br />

Spolsky (1995) claims that revitalisation involves<br />

a particular concept, since the use <strong>of</strong> the language<br />

as a family language and a community language<br />

is emphasised. The domain <strong>of</strong> the family is the<br />

most important <strong>of</strong> these in order to bring about<br />

language revitalisation. In the end, it matters<br />

little what supports are available for the language<br />

in other areas ¬- if the language is not acquired<br />

at home, it is unlikely that other efforts will be<br />

successful, be they in school, in the work life, in<br />

entertainment or in the immediate environment.<br />

This was the opinion expressed by the famous<br />

sociolinguist Joshua Fishman (1991; 2001) when<br />

he discussed the limiting <strong>of</strong> linguistic change<br />

through bringing a minority language back into<br />

use.<br />

IMMERSION EDUCATION<br />

Immersion education did not begin today or<br />

yesterday. It must be remembered that immersion<br />

education has been practiced in this country since<br />

primary and secondary education first started in<br />

the state. We were determined to revive the <strong>Irish</strong><br />

language and it was recognised that it would be an<br />

essential support for revitalisation if the language<br />

was used as the <strong>medium</strong> <strong>of</strong> education in some<br />

primary and secondary schools 2 . The state placed<br />

a heavy emphasis on immersion education as an<br />

effective way to achieve (<strong>Irish</strong>) monolingualism.<br />

It is hard to imagine that a complete language<br />

revitalisation could be achieved by means <strong>of</strong><br />

schooling alone. This author has said in a different<br />

context (Ó Laoire, 1999) that this was a top-down<br />

approach, which attempted to imitate the process<br />

<strong>of</strong> Saxonisation and Anglicisation which was at<br />

the front and centre <strong>of</strong> the national school system<br />

from its foundation with the Stanley Act in 1832,<br />

and which had already had a pr<strong>of</strong>ound effect<br />

on the speech patterns <strong>of</strong> the population by the<br />

second half <strong>of</strong> the 19th century.<br />

However, this top-down approach was not<br />

successful in slowing the language shift in favour<br />

<strong>of</strong> English. Since the fifties, there has been a<br />

dramatic reduction in the number <strong>of</strong> <strong>Irish</strong><strong>medium</strong><br />

primary and post-primary schools.<br />

Better results were expected from the careful<br />

attempts to entrust language revitalisation to<br />

education alone, and the schools did not manage<br />

to convince the population to use <strong>Irish</strong>, instead <strong>of</strong><br />

English, in the home or in other areas <strong>of</strong> society.<br />

“NEW” IMMERSION EDUCATION<br />

In Ireland, “new” immersion education came to<br />

the fore in the seventies and has been growing<br />

2 As a result, the number <strong>of</strong> <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> schools (category<br />

A primary schools) outside <strong>of</strong> the Gaeltacht in order the<br />

achieve language revitalisation. By 1930, for example, 4% <strong>of</strong> the<br />

primary schools in the country were <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> schools and<br />

that percentrage rose to 12% ten years later. The percentage <strong>of</strong><br />

<strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> post-primary schools was even higher By 1942,<br />

28% <strong>of</strong> the post-primary schools were category A post-primary<br />

schools, serving around 27% <strong>of</strong> the post-primary students in the<br />

country. (Comhairle na Gaeilge, 1974).<br />

PAGE 108


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

ever since 3 . <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> schools were in<br />

demand and had community support (Ó Riagáin<br />

agus Ó Gliasaín, 1979; Ó Riagáin, 1997) at a time<br />

when the immersion education system founded<br />

in the early years <strong>of</strong> the state was failing. This<br />

was a movement from the ground up instead<br />

<strong>of</strong> from the top down. This type <strong>of</strong> immersion<br />

education was not only in demand in Ireland,<br />

but also in other regions and countries; Wales,<br />

Catalonia, Hawaii, the Basque Country and New-<br />

Zealand, for example. In these regions, and in<br />

Canadian and American regions where indigenous<br />

languages were spoken (Morcom agus Roy, 2019),<br />

primary and secondary schools were founded to<br />

revitalise the native languages. Several benefits<br />

and challenges are associated with immersion<br />

education which are discussed in the next section<br />

<strong>of</strong> this article.<br />

THE BENEFITS AND CHALLENGES OF NEW<br />

IMMERSION EDUCATION<br />

The benefits <strong>of</strong> immersion education have been<br />

long recognised, particularly in the context <strong>of</strong><br />

minority languages 4 . International research<br />

demonstrates that the immersion education<br />

system develops the academic skills (Baker &<br />

Wright, 2017) and cognitive abilities (Baker &<br />

Wright, 2017) <strong>of</strong> learners. Overall, they have<br />

3 The inception or beginnings <strong>of</strong> this immersion education<br />

was first seen in Canada in 1965, when parents, educators and<br />

researchers undertook a community experiment known as the “St.<br />

Lambert Experiment”(Lambert & Tucker, 1972). The experiment<br />

was highly successful in terms <strong>of</strong> French acquisition.<br />

4 Míníonn García (2009:247): “Motivated by the success<br />

<strong>of</strong> the Canadian immersion bilingual programs, ethnolinguistic<br />

minorities who have experienced language shift away from their<br />

heritage languages have adapted the Canadian model to fit their<br />

needs.”<br />

more developed abilities in their second or target<br />

language (Genesee, 1987). Research tells us that,<br />

on average, a high academic standard is being<br />

achieved by learners in Ireland (for example,<br />

Gilleece et al, 2011) and in other countries (for<br />

example, Genesee & Lindholm-Leary, 2013).<br />

The research indicates that the potential to<br />

acquire a second language is greatly expanded,<br />

without prejudice to the acquisition <strong>of</strong> the first<br />

language (Gilleece et al, 2011). Such research<br />

helps guide practice and attainment in schools<br />

in disadvantaged areas (Ní Chlochasaigh et al,<br />

<strong>2020</strong>).<br />

Despite this, however, several challenges have also<br />

been identified. Although learners in immersion<br />

education succeed in attaining native-like ability<br />

and fluency in their passive abilities (listening<br />

and reading), the same does not appear to be true<br />

for their active abilites (speaking and writing).<br />

Although learners in immersion education <strong>of</strong>ten<br />

achieve a high standard <strong>of</strong> communication in the<br />

second language (Ó Duibhir, 2018), problems<br />

and a lack <strong>of</strong> accuracy can be detected in the<br />

type <strong>of</strong> language (interlanguage) they acquire<br />

in the system, which is heavily influenced by the<br />

structure and syntax <strong>of</strong> the first language. (Ní<br />

Dhiorbháin agus Ó Duibhir, 2017; Ó Ceallaigh,<br />

2016; Walsh, 2007). Today, there is no shortage<br />

<strong>of</strong> innovative, dynamic research being provided<br />

by teachers, who are researchers, which provides<br />

potential guidance and advice for immersion<br />

education teachers to overcome some <strong>of</strong> these<br />

challenges for the benefit <strong>of</strong> learners.<br />

There is another major challenge faced by<br />

immersion education however, relating to<br />

language policy and language revitalisation, which<br />

will be discussed in the next section <strong>of</strong> this article.<br />

PAGE 109


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

IMMERSION EDUCATION AND LANGUAGE<br />

REVITALISATION<br />

In the countries and regions mentioned above, it<br />

is not enough to simply to transmit or pass on a<br />

minority language, which is under threat from a<br />

dominant global language, to the next generation<br />

in order to guarantee language survival. Twenty<br />

years ago, Bake (2002) believed that the language<br />

revitalisations <strong>of</strong> Welsh, Catalan and Basque<br />

were succeeding due to language acquisition<br />

planning and immersion education. So, there<br />

is a lot resting on the immersion education<br />

system to produce fluent, active speakers. In the<br />

case <strong>of</strong> <strong>Irish</strong>, the central role that the education<br />

system could play in the revitalisation and<br />

growth <strong>of</strong> <strong>Irish</strong> is recognised by the Government<br />

in the Twenty Year Strategy (Government <strong>of</strong><br />

Ireland 2000:12) which says: “The critical need<br />

to give life to the <strong>Irish</strong> language outside the<br />

classroom for the young people who study it in<br />

the formal education system is a widespread<br />

conclusion <strong>of</strong> language revitalisation efforts<br />

throughout the world.” The same connection<br />

is made between language education and the<br />

expansion <strong>of</strong> language use in the community<br />

in the Policy on Gaeltacht <strong>Education</strong>, which<br />

emphasises the central role <strong>of</strong> the curriculum<br />

in supporting native <strong>Irish</strong> speakers’ abilities,<br />

and the importance <strong>of</strong> <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> schools<br />

is emphasised in the achivement <strong>of</strong> this aim<br />

(ROS, 2016; Ó Laoire, 2019). It is therefore<br />

evident that the State expects the language to<br />

be revitalised and strengthened through the<br />

<strong>medium</strong> <strong>of</strong> education, and particularly by means<br />

<strong>of</strong> immersion education.<br />

past pupils <strong>of</strong> <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> schools. Overall,<br />

immersion education learners attain a good<br />

standard in the language (Harris et al, 2006). It<br />

could be argued that these students are more<br />

likely to become active speakers after leaving<br />

school. Darmody agus Daly (2015) proved that<br />

adults are more likely to speak <strong>Irish</strong> if they<br />

have reached a high standard in the language.<br />

Ó Duibhir and Ní Thuairisg (2019:267) note<br />

that: “Past pupils from <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> schools<br />

are one group who have a reasonably high<br />

standard <strong>of</strong> <strong>Irish</strong>. It cannot be assumed, however,<br />

that they will speak <strong>Irish</strong> after leaving school.”<br />

Research carried out over the years suggests that<br />

widespread language use is not a guaranteed<br />

outcome <strong>of</strong> immersion education (Ó Duibhir<br />

agus Ní Thuairisg, 2019). The biggest challenge<br />

before language planners who wish to revitalise<br />

the language is translating the language ability<br />

possessed by a large cohort <strong>of</strong> past-students<br />

from immersion education into usage, and the<br />

creation <strong>of</strong> a circle or nucleus <strong>of</strong> language users<br />

surrounding the immersion education school.<br />

This challenge is not unique to Ireland, however.<br />

Interesting research has been carried out by<br />

Dunmore (2019) on the use <strong>of</strong> Scottish Gaelic<br />

amongst past pupils from immersion education.<br />

He studied the language usage and ideologies<br />

amongst the first cohort <strong>of</strong> immersion education<br />

past pupils between twenty and thirty years after<br />

leaving school. He discovered that only a small<br />

handful <strong>of</strong> past pupils use the language in their<br />

daily lives, although they all had very positive<br />

outlooks on the language and culture.<br />

If there is a category <strong>of</strong> learners who can<br />

contibute to the progress <strong>of</strong> the language, it is<br />

PAGE 110


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

CONCLUSION<br />

Is it realistic to expect immersion education to<br />

generate new-age speakers? Does immersion<br />

education only have pedagogical outcomes? It<br />

is true that the teaching <strong>of</strong> <strong>Irish</strong> has added to<br />

the number <strong>of</strong> people who “understand” the<br />

language over the years (Ó Murchú, 2008); but<br />

is the expectation <strong>of</strong> the state that language<br />

revitalisation will be achieved partly through<br />

the teaching and learning <strong>of</strong> the language in<br />

education realistic or achieveable, particularly as<br />

is laid out in the Twenty Year Strategy and in the<br />

Policy on Gaeltacht <strong>Education</strong>? The author hopes<br />

this article will provide food for though and fuel<br />

for debate, in order to restart that conversation<br />

once again.<br />

PAGE 111


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

TAGAIRTÍ<br />

Baker, C.,(2002) Bilingual education, in Kaplan, R. B. (eag) The Oxford handbook <strong>of</strong> Applied Linguistics. (lgh 229-<br />

244). Oxford: Oxford University Press.<br />

Baker, C., agus Wright, W. E., (2017). Foundations <strong>of</strong> bilingual education and bilingualism. Bristol: Multilingual<br />

Matters.<br />

Bialystok, E., Craik, F., & Luk, G,, (2008). Cognitive control and lexical access in younger and older bilinguals.<br />

<strong>Journal</strong> <strong>of</strong> Experimental Psychology, 34(4), 859-874.<br />

Comhairle na Gaeilge., (1974) An Ghaeilge sa chóras oideachais. Baile Átha Cliath: Oifig an tSoláthair.<br />

Darmody, M, agus Daly, T. (2015) Attitudes towards the <strong>Irish</strong> language on the island <strong>of</strong> Ireland. Baile Átha Cliath:<br />

ESRI.<br />

Dunmore, S. (2019) Language revitalisation in Gaelic Scotland. Edinburgh: Edinburgh University Press.<br />

Ferdinand, S., (2013) A brief history <strong>of</strong> the Cornish language, its revival and its current status -E Keltoi. <strong>Journal</strong> <strong>of</strong><br />

Interdisciplinary Celtic Studies Im 2, 199-227.<br />

Fishman, J.A., (1991) Reversing language shift. Theoretical and empirical foundations <strong>of</strong> assistance to threatened<br />

languages. Clevedon: Multilingal Matters.<br />

Fishman, J.A., (2001) Can threatened languages be saved? Reversing language shift revisited: A 21st century<br />

perspective. Clevedon: Multilingual Matters.<br />

García, O., (2009) Bilingual education in the 21st century. Malden: Wiley.<br />

Genesee, F agus Lindholm- Leary, K., (2013) Two case studies <strong>of</strong> in content based language education. <strong>Journal</strong> <strong>of</strong><br />

Immersion and Content-based Language <strong>Education</strong> 1:1, 3-33.<br />

Gilleece, L, Shiel, G., Clerkin, A. agus Millar, D., (2011) Measúnachtaí náisiúnta 2010 ar léitheoireacht Bhéarla agus<br />

ar Mhatamaitic. Baile Átha Cliath: Foras Taighde ar Oideachas.<br />

Harris, J. Forde, P, Archer, P. Nic Fhearaíle, S agus O’ Gorman, M., (2006) An Ghaeilge sna bunscoileanna. Treochtaí<br />

náisiúnta fadtéarmacha in inniúlacht, Baile Átha Cliath. An Roinn Oideachais agus Eolaíochta.<br />

Hinton, L., (2001) Language revitalisation: An overview, in Hinton, L agus Hale, K. (eag) The green book <strong>of</strong><br />

language revitalisation in practice. San Diego CA: Academic Press.<br />

Lambert, W. E., & Tucker, G. R., (1972). Bilingual education <strong>of</strong> children: The St. Lambert experiment. Michigan:<br />

Newbury House Publishers.<br />

Morcom, L.A agus Roy,S., (2019) Is early immersion effective for Aboriginal language acquisition? A case study<br />

from an Anishinaabemowin kindergarten, International <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> Bilingual <strong>Education</strong> and Bilingualism, 22:5,<br />

551-563.<br />

PAGE 112


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Ní Chlochasaigh, K., Shiel, G. agus Ó Duibhir, P., (<strong>2020</strong>) Iniúchadh ar an tumoideachas do dhaltaí i scoileanna lán-<br />

Ghaeilge i gceantair mhíbhuntáiste. Baile Átha Cliath: Institiúid Oideachais, Ollscoil Chathair Bhaile Átha Cliath<br />

agus An Foras Taighde ar Oideachas.<br />

Ní Dhiorbháin, A., & Ó Duibhir, P., (2017). An explicit-inductive approach to grammar in <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> immersion<br />

schools. Language Awareness, 26:1, 3-24.<br />

Ó Ceallaigh, T.J., (2016) Ag plé le rigor mortis teangeolaíochta. Dearcthaí agus cleachtais mhúinteoirí an<br />

tumoideachais, in Ó Ceallaigh, T.J. agus Ó Laoire, M. (eag) An Tumoideachas: Bua nó Dua? (lgh 2-13) Baile Átha<br />

Cliath: COGG.<br />

Ó Duibhir, P., (2018). Immersion education: Lessons from a minority language context.<br />

Bristol, UK: Multilingual Matters.<br />

Ó Duibhir, P. agus Ní Thuairisg, L., (2019) An tumoideachas agus soláthar cainteoirí nua, in Ó hIfearnáin, T. (eag.)<br />

An tsochtheangeolaíocht: Taighde agus gníomh. (lgh.265-284), Baile Átha Cliath: Cois Life.<br />

Ó Laoire, M.,(1999) Athbheochan na hEabhraise. Ceacht don Ghaeilge? Baile Átha Cliath: An Clóchomar.Ó Laoire,<br />

M., (2019) An Ghaeilge sa chóras oideachais: Pleanáil seabhaithe agus curaclam, in Ó hIfearnáin, T. (eag.) An<br />

tsochtheangeolaíocht: Taighde agus gníomh. (lgh.243-264), Baile Átha Cliath: Cois Life.<br />

Ó Murchú, H., (2008) More facts about <strong>Irish</strong>. Baile Átha Cliath: Coiste na hÉireann den Bhiúró Eorpacha do<br />

Theangacha Neamhfhorleathana Teo.<br />

Ó Riagáin, P. agus Ó Gliasáin, M., (1979) All-<strong>Irish</strong> primary schools in the Dublin area. Baile Átha Cliath: ITÉ.<br />

Ó Riagáin, P.,(1997) Language policy and social reproduction. Oxford: Clarendon Press.<br />

Rialtas na hÉireann, (2010) Straitéis 20 bliain don Ghaeilge. Baile Átha Cliath: Rialtas na hÉireann.<br />

Roinn Oideachais agus Scileanna, (2017) Polasaí don oideachas Gaeltachta 2017-2022. Baile Átha Cliath. An<br />

Roinn Oideachais agus Scileanna<br />

Spolsky, B., (1995) Conditions for language revitilisation: A comparison in the cases <strong>of</strong> Hebrew and Māori, in<br />

Wright, S. (eag) Language and the state (lgh 5-29). Clevedon: Multilingual Matters.<br />

Walsh, C., (2007). Cruinneas na Gaeilge scrí<strong>of</strong>a sna hiar-bhunscoileanna lán-Ghaeilge i mBaile Átha Cliath. Baile<br />

Átha Cliath: COGG.<br />

PAGE 113


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

PAGE 114


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Oideachas ar Oileáin – Comhthéacs dúshlanach ach<br />

féidearthachtaí suimiúla d’fhonn inmharthanacht na<br />

n-Oileán a spreagadh<br />

Tomás Mac Pháidín Bord Oideachais agus Oiliúna na Gaillimhe agus Ros Comáin<br />

Tom P. Mac Pháidín Mac Léinn - Coláiste Mhuire gan Smál, Luimneach<br />

COMHTHÉACS AGUS CÚLRA DEN IAR-<br />

BHUNOIDEACHAS AR OILEÁIN NA hÉIREANN<br />

‘Nissology’ (Baldacchino, 2006; Gill, 2017; Mac<br />

Pháidín, 2018; McCall, 1994, 1996) a thugtar<br />

i mBéarla ar staidéar ar oileáin, ach níl mórán<br />

taighde foilsithe faoi oileáin na hÉireann ná faoi<br />

scoileanna orthu (Oireachtas Éireann, 2018).<br />

Tá deiseanna an iar-bhunoideachais ar oileáin<br />

na hÉireann faoi chaibidil san alt seo, agus<br />

saindúshláin comhthéacsmhara le sárú.<br />

Aithnítear tiomantas na n-oileánach le todhchaí<br />

oileáin na hÉireann a chinntiú, na hoileáin<br />

Gaeltachta ina measc, trí na scoileanna orthu a<br />

dhaingniú. Spreagtar pleanáil réamhghníomhach<br />

scoileanna ar oileáin, go háirithe agus titim<br />

shuntasach agus leanúnach ar dhaonra oileáin na<br />

hÉireann, agus brú dá réir ar scoileanna (GRETB,<br />

<strong>2020</strong>; CSO, 2017).<br />

Ainneoin daonra na n-oileán a bheith ag laghdú<br />

go leanúnach https://www.chg.gov.ie/gaeltacht/<br />

islands/populated-<strong>of</strong>f-shore-islands/, tá an<br />

soláthar iar-bhunoideachais ar oileáin in Éirinn,<br />

mar fhorbairt dhearfach chomhaimsearach, agus<br />

ceithre cinn de na cúig iar-bhunscoil ar oileáin,<br />

bunaithe ó 1985 i leith, faoi phátrúnacht agus<br />

faoi bhainistíocht Bhord Oideachais agus Oiliúna<br />

(BOO), sin BOO na Gaillimhe agus Ros Comáin<br />

(GRETB) agus BOO Dhún na nGall (DETB),<br />

(GRETB, 2017; Mc Hugh, 2017; Oireachtas<br />

Éireann, 2018). Is scoileanna ceannródaíocha<br />

iad, le bainistíocht agus foirne tiomanta,<br />

díograiseacha (GRETB, 2017; Mc<br />

Hugh, 2017; Oireachtas Éireann,<br />

2018), ach iad ag feidhmiú le<br />

blianta in éagmais na dtacaíochtaí<br />

riachtanacha breise, a eascraíonn<br />

as comhthéacs oileánda (<strong>ETBI</strong>,<br />

<strong>2020</strong>; GRETB, 2017; Mc Hugh,<br />

2017; Oireachtas Éireann, 2018).<br />

Le súil don todhchaí, d’éirigh le<br />

GRETB agus DETB na forbairtí seo<br />

a leanas a dhéanamh chun seirbhísí<br />

oideachais oileánda a threisiú:<br />

PAGE 115


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

• Iar-bhunscoil a bhunú ar oileáin le daonra<br />

réasúnta;<br />

atá deartha agus in oiriúint do scoileanna móra ar<br />

an mórthír (Oireachtas Éireann, 2018).<br />

• An timthriall shinsearach a thosú sa scoil<br />

in aon chomhthéacs go mbíodh scoláirí<br />

sinsearacha Ardteistiméireachta ag fágáil an<br />

oileáin roimhe sin;<br />

• Scoláirí a mhealladh ón mór-thír faoi<br />

shocrúcháin agus scéimeanna éagsúla.<br />

Faoi bhainistíocht spreagúil sna BOO agus sna<br />

scoileanna ar oileáin, tá éirithe le GRETB agus<br />

DETB na 5 scoil a bhunú agus a fhorbairt le<br />

timthriall iomlán sinsearach i ngach ceann díobh<br />

(DETB, 2017; GRETB, 2017).<br />

Tá gach iar-bhunscoil díobh faoi bhrú leanúnach<br />

áfach (<strong>ETBI</strong>, <strong>2020</strong>; GRETB, 2017; Mac Pháidín,<br />

2017a; Mac Pháidín, 2017b) agus iad ag iarraidh<br />

feidhmiú faoi choinníollacha agus faoi rialachas<br />

Scoil GRETB<br />

Coláiste Naomh Éinne,<br />

Inis Mór<br />

Coláiste Naomh Eoin,<br />

Inis Meáin<br />

Coláiste Ghobnait, Inis<br />

Oírr<br />

Scoil DETB<br />

Coláiste Phobail<br />

Cholmcille, Oileán<br />

Thoraigh<br />

Gairmscoil Mhic<br />

Diarmada, Árainn<br />

Mhór<br />

Foinse: GRETB & DETB<br />

Bunaithe<br />

Ardteist<br />

ar fáil<br />

BUNSCOILEANNA AR OILEÁIN<br />

Is ceist ar leith í bunscolaíocht ar oileáin, agus gan<br />

ach tagairt fhánach déanta sa pháipéar seo don<br />

11 bhunscoil oileánda, iad uile beag, leochaileach<br />

agus faoi phatrúnacht easpaig na ndeoisí<br />

Caitliceacha ábhartha, ach ceist a bhfuil taighde<br />

agus anailís ar leith tuillte aici. Tá aon bhunscoil<br />

amháin ar gach oileán le hiar-bhunscoil, ach dhá<br />

cheann ar Árainn Mhór agus ar Inis Mór. Chomh<br />

maith, tá bunscoil ar Oileán Chléire, Co. Corcaí;<br />

ar Oileán Chliara agus Inis Tuirc faoi seach,<br />

Co. Mhaigh Eo; agus ceann ar Inis Bó Finne na<br />

Gaillimhe. Dá gcuimse<strong>of</strong>aí rollúchán na 11 scoil in<br />

éineacht mar aonad singil scoile, bheadh an móriomlán<br />

rollúcháin eatarthu fós rangaithe mar scoil<br />

bheag ag ROS.<br />

Daltaí<br />

2019/<strong>2020</strong><br />

1953 1975 55<br />

2002 2007 40<br />

1986 2000 24<br />

Bunaithe<br />

Ardteist<br />

ar fáil<br />

Daltaí<br />

2019/<strong>2020</strong><br />

1999 2003 6<br />

1990 1994 96<br />

FOINSE SCOLÁIRÍ NA nIAR-<br />

BHUNSCOILEANNA SNA HOILEÁIN:<br />

Bíonn abhantrach nadúrtha as a<br />

dtagann formhór na scoláirí ag scoil ar<br />

an mórthír de ghnáth, ach is dúshlán<br />

leanúnach do na hiar-bhunscoileanna<br />

ar oileáin é foinse na scoláirí. Tagann<br />

50% de scoláirí Árainn Mhór amach<br />

ón mórthír go laethúil, agus tá cuid<br />

mhaith de phobal scoile Oileáin Árann<br />

na Gaillimhe ar dheontas bliana<br />

thar na trí Oileáin Árann gach bliain<br />

https://colaisteghobnait.com/apply/.<br />

Deiseanna iad seo atá maoinithe ag<br />

An Roinn Cultúir, Oidhreachta agus<br />

Gaeltachta. Cothaíonn seo éiginnteacht<br />

maidir le soláthar leanúnach scoláirí,<br />

agus dúshláin don scoil maidir le<br />

PAGE 116


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

pleanáil ó bhliain go bliain (<strong>ETBI</strong>, <strong>2020</strong>; Mc Hugh,<br />

2017; GRETB, 2017; Oireachtas Éireann 2018).<br />

Tá meas áitiúil ar na hiar-bhunscoileanna ina<br />

gcuid pobail féin, mar tarlaíonn 100% aistriú ón<br />

mbunscoil chuig an iar-bhunscoil áitiúil oileánda.<br />

CÓRAS CIGIREACHTA NA ROINNE OIDEACHAIS<br />

AGUS SCILEANNA – DÚSHLÁIN AGUS TAIFID<br />

Maíonn Plean Gníomhaíochta don Oideachas<br />

go dtarlaíonn 5,500 cuairteanna cigireachta go<br />

bliantúil thar 3,900 scoil (ROS, 2018, p. 7), sin<br />

breis agus cigireacht amháin gach bliain do gach<br />

scoil, ar an meán. Fáiltíonn scoileanna ar oileáin<br />

roimh chigirí, mar cuirtear na dúshláin aitheanta<br />

ar an taifead oifigiúil don ROS, don tsochaí go<br />

ginearálta agus do na Boird Oideachais agus<br />

Oiliúna agus Easpaig atá freagrach mar phatrúin<br />

as iar-bhunscoileanna agus bunscoileanna faoi<br />

seach (COÉ 2019).<br />

POLASAÍ AGUS STRAITÉIS UM OIDEACHAS AR<br />

OILEÁIN - AN STÁTCHÓRAS AGUS OILEÁIN<br />

Níl aon pholasaí comhtháite Stáit ag Éirinn maidir<br />

le hoileáin ná Oideachas ar Oileáin, agus níl aon<br />

reachtaíocht oileánda a thacaíonn nó a rialaíonn<br />

cur chuige áisíneachtaí stáit, soláthar oideachais<br />

san áireamh, i leith na n-oileán (COÉ, <strong>2020</strong>; <strong>ETBI</strong>,<br />

2015, 2017, <strong>2020</strong>; GRETB, 2017; Oireachtas<br />

Éireann, 2017, 2018; Mac Pháidín, 2018). Fágann<br />

seo bunscoileanna agus iar-bhunscoileanna anbheag<br />

faoi bhrú. Cothaíonn iar-bhunscoileanna<br />

oileánda leithroinnt foirne 19:1 ar nós scoileanna<br />

na mórchathracha. Ó 2018 tugtar 1.5 múinteoir<br />

ex-quota ‘scoil ar oileán’, dóibh mar chuid den<br />

leithdháileadh foirne bliantúil údaraithe, maraon<br />

le €15,000 chun cuid de na costais bhreise a<br />

mhaolú, ach ní aithníonn ROS cuid díobh mar<br />

scoileanna beaga, rud a cheileann acmhainní<br />

eile orthu (<strong>ETBI</strong>, <strong>2020</strong>; GRETB, 2017; Oireachtas<br />

Éireann, 2018; ROS, 2001; ROS, 2018).<br />

POBAIL NA N-OILEÁN AGUS<br />

INBHUANAITHEACHT NA SCOILEANNA –<br />

GNÍOMHACHTÚ<br />

I bpáirt le Boird Oideachais agus Oiliúna Éireann<br />

(<strong>ETBI</strong>), scátheagraíocht na mBord Oideachais<br />

agus Oiliúna, tá an dá BOO a bhfuil iarbhunscoileanna<br />

faoina gcúram, i ndiaidh ROS a<br />

chur ar an eolas faoi na saindeacrachtaí atá ag na<br />

scoileanna oileánda ó 1997 i leith. Tá cur chuige<br />

comhtháite agus Polasaí um Oideachas ar Oileáin<br />

á éileamh ag Comhdháil Oileáin na hÉireann<br />

agus ag <strong>ETBI</strong> ó ROS ó 2013, agus cuid mhaith de<br />

na pointí céanna luaite an athuair in aighneacht<br />

<strong>ETBI</strong> chuig Comhairliúchán Poiblí maidir le<br />

hoileáin i <strong>2020</strong> https://gretb.ie/wp-content/<br />

uploads/<strong>2020</strong>/10/Aighneacht-BOO%C3%89-<br />

maidir-le-Forbairt-na-nOile%C3%A1n-<br />

Feabhra-<strong>2020</strong>.pdf<br />

Chuir Comhdháil Bhliantúil <strong>ETBI</strong> 2015 agus<br />

2017 béim speisialta ar Iar-bhunoideachas na<br />

n-Oileán, le sainliosta de ghnéithe inar theastaigh<br />

gníomhaíocht phráinneach ó ROS (Bruton, 2017;<br />

<strong>ETBI</strong>, 2016, 2017; GRETB 2017; Mac Pháidín,<br />

2018; O’ Sullivan, 2015). Ó shin, tá pobail na<br />

n-oileán tar éis ceist maidir le riachtanas pholasaí<br />

d’oileáin na hÉireann agus na hEorpa a ardú sa<br />

Bhruiséil le baill de Pharlaimint na hEorpa.<br />

Tá sé suntasach gur aithin Comhchoistí<br />

Oireachtais éagsúla idir 2016 agus 2018,<br />

Comhchoiste Oireachtais Éireann um Oideachas<br />

agus Scileanna san áireamh, na dúshláin chéanna,<br />

leithdháileadh easnamhach múinteoireachta;<br />

PAGE 117


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Luimneach i mBealtaine 2018 http://www.<br />

foras.ie/en/an-dara-comhdhail-taighde-uileoileanda-ar-an-tumoideachas/<br />

,d’fhógair an t-Aire<br />

Oideachais agus Scileanna, pacáiste tacaíochta<br />

d’iarbhunscoileanna ar oileáin na hÉireann i<br />

Meitheamh 2018: https://www.education.ie/<br />

en/Press-Events/Press-Releases/2018-pressreleases/PR18-06-17.html<br />

rochtain ar fhoireann chuí cháilithe; buiséad<br />

scoile neamhdhóthanach; rollú agus<br />

scoláireachtaí a earcú faoi scéimeanna éagsúla;<br />

míbhuntáiste le bainistiú sna scoileanna ach<br />

gan stádas DEIS ag iar-bhunscoileanna áirithe<br />

ar oileáin; seirbhísí gan rochtain éasca do<br />

scoláirí maidir le síceolaithe, teirpeoirí urlabhra,<br />

tacaíocht mheabharshláinte, treoir chuí, áiseanna<br />

corpoideachais, maraon le go leor dúshlain<br />

eile (Oireachtas Éireann, 2018). https://data.<br />

oireachtas.ie/ie/oireachtas/committee/dail/32/<br />

joint_committee_on_education_and_skills/<br />

reports/2018/2018-02-27_report-on-challengesfacing-island-schools_en.pdf<br />

FORBAIRTÍ DEARFACHA CÓRASACHA<br />

Bhunaigh ROS tascghrúpa ardleibhéil i Márta<br />

2017 chun dúshláin scoileanna ar oileáin a<br />

scrúdú d’fhonn réiteach a aimsiú dóibh. I<br />

ndiaidh do Chomhdháil Uile-Oileánda ar an<br />

Tumoideachas ceist na n-oileán a chíoradh i<br />

Ghríosaigh an obair seo uile an Taoiseach le<br />

go mbunófaí Coiste Idir-rannach Ard-leibhéil<br />

chun polasaí uilechuimsitheach do na hoileáin<br />

a fhorbairt, agus tionóladh an chéad chruinniú<br />

den ghrúpa i Meán Fómhair 2019, chun polasaí a<br />

dhearadh d’inbhuanaitheacht na n-Oileán, polasaí<br />

oideachais mar shnáithe: https://www.chg.gov.<br />

ie/inaugural-meeting-<strong>of</strong>-the-interdepartmental-<br />

committee-on-island-development-to-be-held-on-<br />

24-september-2019/<br />

CÓNAIDHM OILEÁIN BHEAGA NA hEORPA<br />

(EUROPEAN SMALL ISLANDS FEDERATION)<br />

D’eagraigh European Small Islands Federation<br />

(ESIN) comhdháil agus cruinniú chinn bhliana<br />

sa Bhruiséil i Meán Fómhair 2018, agus téama<br />

Oideachas ar Oileáin Eorpacha lárnach ann.<br />

Eagraíodh scrúdú agus comparáid anailíseach<br />

ar reachtaíocht agus ar pholasaithe reatha na<br />

mballstáit san Aontas Eorpach, go háirithe an<br />

easpa dul chun cinn in Éirinn maidir le hAlt 174<br />

de Chonradh Liosbóin, a éilíonn ar bhallstáit an<br />

Aontais Eorpaigh socrúchán ar leith a dhéanamh<br />

dá gcuid oileáin, próiseas nach bhfuil tosaithe ach<br />

ar éigean in Éirinn. Ina theannta sin, cheangail<br />

ESIN (https://europeansmallislands.com/)<br />

agus na scoileanna isteach le gréasán SEARICA,<br />

Idir-Ghrúpa fhoirmiúil d’fheisirí Pharlaimint na<br />

hEorpa, a bhfuil d’aidhm aige inbhuanaitheacht<br />

PAGE 118


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

na n-oilean a chinntiú, http://www.searica.eu/.<br />

I Meán Fómhair 2019, tionóladh díospóireacht<br />

dhá uair an chloig i nDáil Éireann maidir le<br />

dúshláin oileáin na hÉireann, dúshláin oideachais<br />

lárnach sa díospóireacht, réitigh inmholta<br />

mar chuid de sin. Ba é an chéad díospóireacht<br />

cuimsitheach Dála go sonrach faoi na hoileáin ó<br />

1996: https://www.oireachtas.ie/en/debates/<br />

debate/dail/2019-09-17/33/.<br />

Spreag an dioscúrsa seo Comhairliúchán Poiblí,<br />

eagraithe i <strong>2020</strong> ag Coiste Idir-rannach Rialtais<br />

chun polasaí uilechuimsitheach do na hoileáin a<br />

fhorbairt https://www.chg.gov.ie/news-centre/<br />

news-centre-consultations/<br />

TODHCHAÍ NA N-OILEÁN AGUS NA nIAR-<br />

BHUNSCOILEANNA OILEÁNDA<br />

Tá todhchaí na n-oileán féin, agus todhchaí<br />

scoileanna ar na hoileáin fite fuaite ina chéile<br />

An Taoiseach, Leo Varadkar a bhronn Uimhir Rolla ar<br />

Choláiste Naomh Eoin, Inis Meáin, i 2018.<br />

(Egelund & Laustsen, 2006; Gill, 2017; Gill, 2018;<br />

Mac Pháidín, 2004, 2008; Solstat, 1994; TUI,<br />

<strong>2020</strong>). Lárnach anseo, tá soláthar oideachais<br />

bunleibhéal agus iar-bhunoideachais. Má<br />

chailleann oileán bunscoil, tréigeann teaghlaigh<br />

óga go tapaidh, agus iarmhairtí diúltacha ag<br />

sreabhadh as sin maidir le comhdhéanamh<br />

phobal an oileáin, daonra an oileáin agus<br />

todhchaí an oileáin mar phobal beo (Egelund &<br />

Laustsen, 2006; Gill, 2017; Mac Pháidín, 2004;<br />

Solstat,1994). Is minic gur próiseas uaislithe<br />

sóisialta a bhíonn mar thoradh, sé sin, nach<br />

bhfágtar mar phobal san oileán ach iad siúd a<br />

bhfuil tithe saoire acu (Egelund & Laustsen, 2006;<br />

Gill, 2017)<br />

GNÍOMHACHTÚ POBAIL<br />

Dhírigh forfheidhmiú Acht na Gaeltachta<br />

(2012) scoileanna agus pobail araon ar a<br />

chéile. Chabhraigh an Polasaí um Oideachas<br />

Gaeltachta (2016) de chuid ROS, polasaí a<br />

fháiltíonn an earnáil ETB roimhe,<br />

le gníomhachtú a bheith déanta ag<br />

pobail na n-oileán agus ag pobail<br />

scoileanna ar oileáin (<strong>ETBI</strong>, 2016;<br />

Gill, 2018; GRETB, 2017; Mac Pháidín,<br />

2018). Is gá do scoileanna ar oileáin,<br />

idirghníomhaíocht a dhéanamh lena<br />

bpobail oileánda féin, maraon le<br />

hidirghníomhaíocht a dhéanamh leis<br />

an státchóras.<br />

Rinne an tOllamh Peter Gill, in Ollscoil<br />

Gävle sa tSualainn, tír le 26 oileáin a<br />

bhfuil cónaí orthu, agus scoileanna ar<br />

10 gcinn díobh staidéar ar oideachas<br />

oileánda. San Fhionlainn, tuairiscíonn<br />

Gill (2017) ar thaighde Solstad (1994), nach<br />

bhfuil ach 50% de scoileanna sa tír sin, mar<br />

PAGE 119


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

scoileanna pobalghníomhacha, sin comhthéacs<br />

ina bhfuil pobal agus scoil ag maireachtáil ar<br />

scáth a chéile mar chroílar an phobail. Tá contúirt<br />

dar leis, gur meath atá i ndán don chuid eile. Tá<br />

cur chuige comhtháite na gcoláistí tumoideachais<br />

Gaeltachta de chuid GRETB agus DETB, i ndiaidh<br />

a dhearbhú gur ‘scoileanna pobalghníomhacha’<br />

iad na cúig iar-bhunscoileanna ar oileáin scoite<br />

amach ó chósta na Gaillimhe agus ó chósta Dhún<br />

na nGall faoi seach (GRETB, 2017; Mc Hugh, 2017;<br />

Oireachtas Éireann, 2018).<br />

OIDEACHAS AR OILEÁN - EISPÉARAS AR LEITH<br />

AR FÁIL<br />

Nuair a d’éirigh leis na scoileanna ETB muintir<br />

na n-oileán a choinneáil sa bhaile agus freastal<br />

orthu go háitiúil, tugadh faoi deara go mbíodh<br />

an státchiste roimhe sin ag maoiniú déagóirí an<br />

oileáin agus iad ar lóistín ar an mórthír d’fhonn<br />

scolaíocht Ardteistiméireachta a chríochnú<br />

(Mac Pháidín, 2004). Casadh an próiseas sin<br />

ar a cheann, le bunú Scéim na bhFoghlaimeoirí<br />

Gaeilge - Bliain ar Oileán, i 2007. Lig an scéim<br />

nua seo, urraithe ag an Roinn Cultúir, Oidhreachta<br />

agus Gaeltachta agus eagraithe idir Coláiste<br />

Naomh Éinne, Coláiste Naomh Eoin agus Coláiste<br />

Ghobnait ar thrí Oileáin Árainn, suas le 10<br />

scoláire ón mórthír teacht chuig gach oileán díobh<br />

chun bliain scoile iomlán a chaitheamh chun<br />

Gaeilge a fhoghlaim le lóistín iomlán na bliana<br />

maoinithe dóibh, suas go luach €6,000. https://<br />

colaisteghobnait.com/apply/<br />

SCÉIM BHLIAIN AR OILEÁN - EISPÉARAS NA<br />

SCOLÁIRÍ<br />

Fanann na scoláirí le clann ar an oileán don scoil<br />

bhliain agus mar sin is eispéaras pobail chomh<br />

maith le scoile a fhaightear. Mothaíonn na scoláirí<br />

ar a gcompórd mar chuid den phobal áitiúil agus<br />

glacann siad páirt ghníomhach i saol sóisialta<br />

an oileáin lena gcairde scoile agus leis an gclann<br />

óstach chomh maith (Flaherty, 2013; <strong>Irish</strong> Times,<br />

2015).<br />

Bíonn an scoláire aíochta tumtha sa Ghaeilge ar<br />

feadh na bliana toisc gurb í an Ghaeilge príomh<br />

theanga laethúil agus cumarsáide ar na hoileáin.<br />

Dar le hiar-scoláirí, tógann sé beagán ama dul i<br />

dtaithí ar chanúint agus luas labhartha mhuintir<br />

an oiléain, ach luaitear go bhfuil oileánaigh<br />

tuiscineach agus cabhraíonn an pobal uile leo<br />

dul i dtaithí ar an nGaeilge a úsáid mar theanga<br />

laethúil (Flaherty, 2013).<br />

Gné luachmhar den eispéaras oileánda ná na<br />

scileanna inaistrithe ar a ndéantar forbairt.<br />

Foghlaimíonn na scoláirí conas a bheith<br />

neamhspléach agus déantar forbairt ar fhéinmhuinín.<br />

Bíonn daltaí ildánach agus inoiriúnaithe<br />

mar gheall ar an eispéaras oileánda. Ullmhaítear<br />

an dalta don chéad chéim eile sa saol acadúil mar<br />

dhuine gníomhach, muiníneach, rannpháirteach<br />

sa phobal mar a thuairisc Lorna Siggins san <strong>Irish</strong><br />

Times (2015)<br />

Chomh maith le Scéim Bhliain ar Oileán, tá<br />

Deontas na gCeantar Iargúlta, maonithe go<br />

bliantúil ag an Roinn Oideachais, chun lóistín<br />

cónaitheach a chur ar fáil d’aon scoláire nach<br />

bhfuil iar-bhunscoil cóngarach dóibh https://<br />

www.education.ie/en/Parents/Services/Remote-<br />

Area-Boarding-Grant/Remote-Area-Boarding-<br />

Grant.html Éiríonn le cuid de na coláistí iarbhunoideachais<br />

ar oileáin cuid de na scoláirí seo<br />

a mhealladh. Le blianta beaga anuas, mealladh<br />

5 - 10 scoláirí chuig na scoileanna ar oileáin ag<br />

fanacht le teaghlaigh áitiúla gach bliain (GRETB,<br />

2017).<br />

PAGE 120


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Níl an dul chun cinn suntasach atá déanta ag<br />

na hoileáin le hiar-bhunscoileanna caillte ar<br />

oileáin eile. Feictear go forleathan tionchar na<br />

scoileanna, iar-bhunscoileanna go háirithe, i<br />

seasmhacht daonra agus i maolú ar theitheadh<br />

chun na mórthíre (Oireachtas Éireann, 2018). Tá<br />

pobal Inis Bó Finne na Gaillimhe, oileán le daonra<br />

175 (CSO, 2016) agus 13 scoláire sa bhunscoil<br />

2019/<strong>2020</strong>, i ndiaidh iarratais a dhéanamh ar<br />

GRETB agus ar an Aire Oideachais iar-bhunscoil<br />

a bhunú ar an oileán sin i <strong>2020</strong>, rud a thacódh<br />

le todhchaí agus inbhuanaitheacht Inis Bó Finne<br />

http://www.inishb<strong>of</strong>in.com/icc/. Tá tacaíocht<br />

láidir don iarratas tugtha ag Comhdháil Oileáin na<br />

hÉireann (COÉ) agus ag geallshealbhóirí eile.<br />

CONCLÚID<br />

Ainneoin stair atá achrannach in amanta idir<br />

oileáin na hÉireann agus an Stát ó thaobh easpa<br />

soláthair de sheirbhísí, seirbhísí oideachais ina<br />

measc, agus glúnta de laghdú daonra na n-oileán<br />

(CSO, 2016), tá dóchas agus misneach léirithe ag<br />

oileáin na hÉireann.<br />

Níl pobail na n-oileán ag suí thart le go<br />

dtarlódh díothú Blascaodach dóibh, le mana<br />

cuimhneacháin ar nós ‘ní bheidh ár leithéid<br />

arís ann’ (Ó Criomhthain, 1929). Táthar ag<br />

éileamh gníomhaíocht dhearfach ón státchóras,<br />

polasaí agus reachtaíocht do na hoileáin mar<br />

chnámhdroma forbartha fearacht mhúnla na<br />

hAlban https://beta.parliament.scot/-/media/<br />

files/legislation/bills/previous-bills/islandsscotland-bill/stage-3/islands-scotland-bill-aspassed.pdf<br />

ach san idirlinn tá said ag gníomhú<br />

chun a dtodhchaí féin a rianadh.<br />

Tuigtear an ról lárnach a bhaineann le scolaíocht<br />

agus oideachas in inbhuanaitheacht na n-oileán<br />

don ghlúin atá le teacht. Sin an chúis go bhfuil<br />

Príomhoidí agus Boird Bainistíochta na 11<br />

bunscoileanna agus 5 iar-bhunscoileanna,<br />

tacaithe ag a bPátrúin mar bhainisteoirí scoile,<br />

easpaig áitiúla deoise agus BOO faoi seach, ag plé<br />

go fonnmhar le Próiseas Comhairliúchán Choiste<br />

Idir-Rannach an Rialtais i leith na n-oileán,<br />

d’fhonn polasaithe cuí a fhorbairt d’Oileáin na<br />

hÉireann, agus oideachas i measc na mór-réimsí<br />

saoil agus mar sheirbhís riachtanach ar gach<br />

oileán.<br />

Níl na scoileanna, na hiarbhunscoileanna ach<br />

go háirithe, ag suí ar a gcuid lámha, tá siad<br />

réamhghníomhach, forásach ag cothú pobal<br />

scoile áitiúil, agus ag baint úsáide go straitéiseach<br />

as scéimeanna agus deiseanna eile chun líon<br />

scoláirí cuí a aimsiú chun todhchaí na scoileanna<br />

a chinntiú. Glactar rannpháirtíocht fhonnmhar<br />

sa Scéim Aitheantais do Scoileanna Gaeltachta<br />

de chuid na Roinne Oideachais agus Scileanna,<br />

https://www.gov.ie/ga/eolas-polasaithe/polasaidon-oideachas-gaeltachta-20172022/#sceimaitheantais-scoileanna-gaeltachta<br />

Tá an obair<br />

seo uile tacaithe san earnáil iar-bhunscoile<br />

ag teistiméireachtaí moltacha ó scolairí agus<br />

ó thuismitheoirí, agus dearbhaithe ag córas<br />

cinntiú caighdeáin agus rialachais na mBord<br />

Bainistíochta agus na mBoird Oideachais agus<br />

Oiliúna. Cinntíonn seo todhchaí dhearfach<br />

inbhuanaithe scoile agus oileánda araon.<br />

*Glactar buíochas ar leith le hÁine Griffin, Seirbhísí<br />

Corporáideacha GRETB, as a cuid díograis agus<br />

dúthrachta ag tacú le taighde don alt seo, agus tacú le<br />

hobair GRETB ar son na n-Oileán.<br />

PAGE 121


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

TAGAIRTÍ<br />

An Comhchoiste don Ghaeilge, na Gaeltachta agus do na hOileáin. (2017). Tuarascáil maidir le cás scoileanna ar<br />

oileáin. Tithe an Oireachtais.<br />

An Comhchoiste um Oideachas agus Scileanna. (2018). Tuarascáil maidir leis na dúshláin atá roimh scoileanna ar<br />

oileáin. Tithe an Oireachtais.<br />

An Roinn Oideachais agus Scileanna. (2016). Polasaí um oideachas Gaeltachta. Rialtas na hÉireann.<br />

Baldacchino, G. (2006). Islands, island studies. Island Studies <strong>Journal</strong>, 1(1), 3– 18.<br />

Bruton, R., (2017). Freagra an Aire Oideachais agus Scileanna ar óráid Uachtaráin, <strong>ETBI</strong>, ag Comhdháil <strong>ETBI</strong>, 2017.<br />

Central Statistics Office. (2017). Population <strong>of</strong> Inhabited Islands Off the Coast 2011 to 2016 https://statbank.cso.ie/<br />

px/pxeirestat/Statire/SelectVarVal/Define.asp?Maintable=E2021&Planguage=0 Aimsithe 10 Meán Fómhair <strong>2020</strong>.<br />

Department <strong>of</strong> <strong>Education</strong> and Science. (2001). The allocation <strong>of</strong> teachers to second level schools. Report <strong>of</strong> the<br />

expert group to the minister for education and science. Rialtas na hÉireann.<br />

Department <strong>of</strong> <strong>Education</strong> and Skills. (2016). Féinmheastóireacht scoile: treoirlínte 2016 - <strong>2020</strong>, iar-bhunscoileanna.<br />

Rialtas na hÉireann.<br />

Department <strong>of</strong> <strong>Education</strong> and Skills. (2016). Looking at our school – school self-evaluation. Rialtas na hÉireann.<br />

Department <strong>of</strong> <strong>Education</strong> and Skills. (2018). Action plan for education. Rialtas na hÉireann.<br />

Egelund, N., & Laustsen, H. (2006). School closure: what are the consequences for the local society? Scandinavian<br />

<strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong>al Research, 50(4), 429–439<br />

<strong>ETBI</strong>. (2016). <strong>ETBI</strong> 2016 annual congress programme. <strong>ETBI</strong>.<br />

<strong>ETBI</strong>. (2017). Aitheasc uachtaráin <strong>ETBI</strong>. <strong>ETBI</strong> 2017 Annual Congress, Kilkenny, September 2017, <strong>ETBI</strong>.<br />

<strong>ETBI</strong>. (<strong>2020</strong>). Aighneacht <strong>ETBI</strong> chuig coiste idir-rannach maidir le Forbairt na n-Oileán. Feabhra, <strong>2020</strong>. https://<br />

gretb.ie/wp-content/uploads/<strong>2020</strong>/10/Aighneacht-BOO%C3%89-maidir-le-Forbairt-na-nOile%C3%A1n-<br />

Feabhra-<strong>2020</strong>.pdf<br />

Flaherty, J. (2013). A Dublin girl finds her place on Inis Meáin. Joy Flaherty recounts a week in her life – Transition<br />

year in the Gaeltacht. The <strong>Irish</strong> Times, 29/10/2013. https://www.irishtimes.com/news/education/a-dublin-girlfinds-her-place-on-inis-me%C3%A1in-1.1573674<br />

Gill, P. (2017). A case study <strong>of</strong> how an <strong>Irish</strong> island school contributes to community sustainability, viability and<br />

vitality. Australian and International <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> Rural <strong>Education</strong> <strong>Vol</strong> (27) (2) 2017, 31-45.<br />

Gill, P. (2018). Island schools and community sustainability, Presentation to Comhdháil Oileáin na hÉireann, Annual<br />

Conference, Sherkin Island, Cork, 18/04/2018.<br />

Government <strong>of</strong> Ireland. (1998). An tAcht Oideachais (1998) https://www.oireachtas.ie/documents/bills28/<br />

acts/1998/a5198i.pdf<br />

PAGE 122


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

GRETB. (<strong>2020</strong>). Aighneacht GRETB chuig coiste idir-rannach maidir le Forbairt na n-Oileán. https://gretb.<br />

ie/wp-content/uploads/<strong>2020</strong>/10/Aighneacht-GRETB-chuig-an-gCoiste-Idir-Rannach-maidir-le-Forbairt-nanOile%C3%A1n.pdf<br />

GRETB. (2017a). Ráiteas tosaigh do chomhchoiste oireachtais um oideachas agus scileanna’. Cur i láthair déanta ag<br />

Comhchoiste Oireachtais um Oideachas agus Scileanna maidir le cruachás scoileanna ar oileáin, 19 Nollaig 2017.<br />

GRETB. (2017b). Aighneacht seolta chuig chomhchoiste oireachtais um oideachas agus scileanna’. Comhchoiste<br />

Oireachtais um Oideachas agus Scileanna maidir le cruachás scoileanna ar oileáin, 19 Nollaig 2017.<br />

GRETB. (2017c). Aighneacht seolta chuig an Roinn Oideachas agus Scileanna, Meitheamh, 2017, maidir le<br />

haitheantas scoile a bheith ag Coláiste Naomh Eoin.<br />

Mac Pháidín, T., (2004). ‘Oideachas lán-Ghaeilge in Éirinn’. Gaillimh: Unpublished conference paper, comhdháil<br />

náisiúnta 2004 ¬ principals’ and deputy principals’ association. 10¬12 <strong>November</strong> 2004. pp. 21¬-27.<br />

Mac Pháidín, T., (2008). ‘An evaluation <strong>of</strong> mentoring provision for pre-service post-primary student teachers during<br />

teaching practice.’ M.Ed Thesis, unpublished, National University <strong>of</strong> Ireland, Galway.<br />

Mac Pháidín, T., (2017a). ‘Ráiteas tosaigh do chomhchoiste Oireachtais um Ghaeilge, Ghaeltacht agus oileáin’. Cur i<br />

láthair déanta ag Comhchoiste Oireachtais um Ghaeilge, Ghaeltacht agus Oileáin, maidir le cruachás scoileanna ar<br />

oileáin, 08 Bealtaine 2017.<br />

Mac Pháidín, T., (2017b). ‘Ráiteas tosaigh do chomhchoiste oireachtais um oideachas agus scileanna’. Cur i láthair<br />

déanta ag Comhchoiste Oireachtais um Oideachas agus Scileanna maidir le cruachás scoileanna ar oileáin, 19 Nollaig<br />

2017.<br />

Mac Pháidín, T., (2017c). ‘Quality assurance through managing underperformance’. Cur i láthair déanta ag<br />

Comhdháil Oideachais <strong>ETBI</strong>, do Phríomhoidí agus do Phríomhoidí Tánaisteacha <strong>ETBI</strong>, An Muileann gCearr, 26 Meán<br />

Fómhair 2017.<br />

Mac Pháidín, T., (2018a). ‘Fóram gaeloideachais <strong>ETBI</strong> - dúshláin reatha don tumoideachas san earnáil ETB agus<br />

forbairtí le bliain’. Cur i láthair déanta ag Comhdháil Oideachais <strong>ETBI</strong>, do Phríomhoidí agus do Phríomhoidí<br />

Tánaisteacha <strong>ETBI</strong>, An Muileann gCearr, 31 Eanáir 2018.<br />

Mac Pháidín, T., (2018b). ‘Cás na niar-bhunscoileanna ar oileáin’. Cur i láthair déanta ag Comhdháil Oideachais,<br />

Comhdháil na nOileán, Inis Arcáin, Corcaigh, 19 Aibreán 2018.<br />

Mac Pháidín, T., (2018c). ‘How an appropriate curriculum can shape a school’s characteristic spirit’ . Cur i láthair<br />

déanta ag Comhdháil Oideachais <strong>ETBI</strong>, do Phríomhoidí agus do Phríomhoidí Tánaisteacha <strong>ETBI</strong>, An Muileann gCearr,<br />

24 Aibreán 2018.<br />

McCall, G. (1994). Nissology: The study <strong>of</strong> islands. <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> the Pacific Society, 17(2–3), 1–14.<br />

McCall, G. (1996). Clearing confusion in a disembedded world: The case for nissology.<br />

Mc Hugh, A. (2017). Ráiteas tosaigh phríomhfheidhmeannaigh DETB, déanta ag Comhchoiste Oireachtais um<br />

Oideachas agus Scileanna maidir le cruachás scoileanna ar oileáin, 19 Nollaig 2017.<br />

PAGE 123


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Ní Dhonnacha, B. (2016). Iar-bhunscoil ar oileán-dúshlán ar leith. <strong>of</strong>f-shore island post-primary school- a unique<br />

challenge. <strong>ETBI</strong>, (2016), issue 1, pp. 12-13.<br />

Ó Criomhthain, T. (1929). An t-Oileánach, Dublin: Talbot Press.<br />

Ó Foghlú, S. (2012). Óráid Ard-Rúnaí, DES, ag Comhdháil Bhliantúil Gaelscoileanna, agus Eagraíocht na Scoileanna<br />

Gaeltachta, 23/11/2012. Aimsithe ar líne ar 1/4/2018 http://www.gaelscoileanna.ie/2012/page/9/<br />

Ó Foghlú, S. (2014). Óráid Ard-Rúnaí, DES, ag Comhdháil Bhliantúil Gaelscoileanna, 25/11/2014. Aimsithe ar líne<br />

ar 1/4/2018 http://www.gaelscoileanna.ie/news/media/oraid-an-ard-runai-an-roinn-oideachais-agus-scileannasean-o-foghlu-ag-comhdhail-gaelscoileanna-teo/<br />

O’ Sullivan, J. (2015). Freagra an Aire Oideachais agus Scileanna ar óráid an Uachtaráin, <strong>ETBI</strong>, ag Comhdháil <strong>ETBI</strong>,<br />

2015, i nGaillimh.<br />

Rialtas na hÉireann. (2012). Acht na Gaeltachta. https://www.oireachtas.ie/en/bills/bill/2012/53<br />

Rialtas na hÉireann. (2019). Dáil Éireann debate, Offshore Islands 17 Sep 2019. https://www.oireachtas.ie/en/<br />

debates/debate/dail/2019-09-17/33/<br />

Rialtas na hÉireann. (2019). Fógra agus clár maidir le Interdepartmental Committee on Island Development, 24<br />

September 2019. https://www.chg.gov.ie/inaugural-meeting-<strong>of</strong>-the-interdepartmental-committee-on-islanddevelopment-to-be-held-on-24-september-2019/<br />

Scottish Parliament. (2018). Purpose <strong>of</strong> bill: stage 1 report on islands (Scotland) bill.https://digitalpublications.<br />

parliament.scot/Committees/Report/REC/2018/1/22/Stage-1-Report-on-the-Islands--Scotland--Bill-1<br />

Scottish Parliament. (2018). Islands (Scotland) Bill Policy Memorandum. http://www.parliament.scot/Islands%20<br />

(Scotland)%20Bill/SPBill15PMS052017.pdf<br />

Siggins, L. (2015). Island education: ‘Once there was a stigma, now everyone wants to be an islander’. The <strong>Irish</strong><br />

Times, 01/12/2015. https://www.irishtimes.com/news/education/island-education-once-there-was-a-stigmanow-everyone-wants-to-be-an-islander-1.2446006?mode=amp<br />

Solstad, K. J. (1994). Equity at risk: schooling and change in Norway. Doctoral thesis, National <strong>Education</strong> Office,<br />

Nordland Office.<br />

The Teaching Council, (2016). Cód iompair ghairmiúil do mhúinteoirí, 2016.<br />

TUI. (2018). TUI welcomes recommendations on <strong>of</strong>f-shore islands schools. TUI News, <strong>Vol</strong>. 40, no.5, p6.<br />

TUI, (2019). TUI response to the establishment <strong>of</strong> an interdepartmental committee for island development (August<br />

2019). https://www.tui.ie/education/education-submissions.1503.html<br />

PAGE 124


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Offshore Island <strong>Education</strong> – A challenging context<br />

coupled with exciting possibilities to foster island<br />

sustainability<br />

Tomás Mac Pháidín Galway and Roscommon <strong>Education</strong> and Training Board<br />

Tom P. Mac Pháidín Student - Mary Immaculate College, Limerick<br />

POST-PRIMARY EDUCATION ON IRELAND’S<br />

ISLANDS - CONTEXT AND BACKGROUND<br />

The study <strong>of</strong> islands is called ‘Nissology’<br />

(Baldacchino, 2006; Gill, 2017; Mac Pháidín,<br />

2018; McCall, 1994, 1996), but <strong>Irish</strong> nissologists<br />

are scarce, as very little research has been<br />

published on the islands <strong>of</strong> Ireland or their<br />

schools (Oireachtas Éireann, 2018).<br />

This article explores opportunities for postprimary<br />

education on the islands <strong>of</strong> Ireland,<br />

including overcoming specific contextual<br />

challenges facing island communities. The<br />

Islanders are committed to ensuring the future<br />

Gairmscoil Mhic Dhiarmada, Árainn Mhór, Donegal<br />

<strong>of</strong> their islands, including the <strong>Irish</strong> speaking<br />

islands, and this is exemplified by their<br />

necessity to secure the future <strong>of</strong> their island<br />

schools. Proactive planning by island schools is<br />

imperative, particularly with the significant and<br />

continuous drop in the population <strong>of</strong> Ireland’s<br />

islands and the corresponding pressure on<br />

schools (GRETB, <strong>2020</strong>; CSO, 2017).<br />

Despite the steady downward trend in the<br />

population <strong>of</strong> the islands https://www.chg.<br />

gov.ie/gaeltacht/islands/populated-<strong>of</strong>fshore-islands/,<br />

the provision <strong>of</strong> post-primary<br />

education on the islands <strong>of</strong> Ireland is a positive,<br />

contemporary development,<br />

including the establishment <strong>of</strong><br />

four <strong>of</strong> the five post-primary<br />

island schools since 1985, under<br />

the patronage and management<br />

<strong>of</strong> <strong>Education</strong> and Training Boards<br />

(ETBs), i.e. Galway and Roscommon<br />

ETB (GRETB) and Donegal ETB<br />

(DETB), (GRETB, 2017; Mc Hugh,<br />

2017; Oireachtas Éireann, 2018).<br />

These are progressive schools<br />

with committed and enthusiastic<br />

management and staff (GRETB,<br />

2017; Mc Hugh, 2017; Oireachtas<br />

Éireann, 2018), but they have<br />

operated for many years without<br />

PAGE 125


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

the necessary additional supports arising from<br />

their island context (<strong>ETBI</strong>, <strong>2020</strong>; GRETB, 2017;<br />

Mc Hugh, 2017; Oireachtas Éireann, 2018).<br />

• Introducing innovative Technology Enhanced<br />

Learning (TEL) and remote learning<br />

strategies.<br />

With an eye to the future, GRETB and DETB<br />

managed to bring about incremental continuous<br />

developments to reinforce education services on<br />

the islands:<br />

• Establishing a post-primary school on each<br />

island with sufficient population;<br />

• Commencement <strong>of</strong> senior cycle programmes<br />

in schools where Leaving Certificate students<br />

previously had no option but to leave the<br />

island;<br />

• Attracting students from the mainland under<br />

various arrangements and schemes;<br />

GRETB Schools<br />

Coláiste Naomh Éinne,<br />

Inis Mór<br />

Coláiste Naomh Eoin,<br />

Inis Meáin<br />

Coláiste Ghobnait, Inis<br />

Oírr<br />

DETB Schools<br />

Coláiste Phobail<br />

Cholmcille, Oileán<br />

Thoraigh<br />

Gairmscoil Mhic<br />

Diarmada, Árainn<br />

Mhór<br />

Source: GRETB & DETB<br />

Founded<br />

1953<br />

Leaving<br />

Certificate<br />

Offered<br />

Students<br />

2019/<strong>2020</strong><br />

Students<br />

2019/<strong>2020</strong><br />

55<br />

2002 2007 40<br />

1986 2000 24<br />

Founded<br />

Leaving<br />

Certificate<br />

Offered<br />

Students<br />

2019/<strong>2020</strong><br />

1999 2003 6<br />

1990 1994 96<br />

Through encouraging and empowering<br />

leadership from both within ETBs and island<br />

schools, GRETB and DETB have succeeded in<br />

setting up and developing the 5 schools with a<br />

full senior cycle in each (DETB, 2017; GRETB,<br />

2017).<br />

Notwithstanding progress, all <strong>of</strong> these postprimary<br />

schools are under continuous pressure<br />

(<strong>ETBI</strong>, <strong>2020</strong>; GRETB, 2017; Mac Pháidín, 2017a;<br />

Mac Pháidín, 2017b) and are attempting to<br />

operate under conditions and regulations,<br />

designed and more suitable for large schools on<br />

the mainland (Oireachtas Éireann, 2018).<br />

PRIMARY SCHOOLS ON THE ISLANDS<br />

The question <strong>of</strong> island primary schools<br />

is a separate research topic with only<br />

a fleeting reference being made in this<br />

paper to the 11 island based primary<br />

schools, all <strong>of</strong> which are small, fragile<br />

and under the patronage <strong>of</strong> the relevant<br />

bishop from the Catholic diocese, but a<br />

question deserving <strong>of</strong> specific research<br />

and analysis. Each island with a postprimary<br />

school also has a primary school,<br />

but two primary schools exist on both<br />

Árainn Mhór and Inis Mór. In addition,<br />

there is a primary school on Cape<br />

Clear Island, Co. Cork; Clare Island and<br />

Inishturk, Co. Mayo; agus Inishb<strong>of</strong>in, Co.<br />

Galway. Such is the precarious nature <strong>of</strong><br />

island primary schools, if the enrolment<br />

<strong>of</strong> all 11 island schools were viewed<br />

collectively as one single school, the<br />

PAGE 126


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

aggregate enrolment could still qualify under DES<br />

criteria as a ‘small school’.<br />

SOURCE OF POST-PRIMARY STUDENTS ON THE<br />

ISLANDS<br />

Mainland schools generally enjoy a natural<br />

catchment area from which most students are<br />

drawn, but sourcing students presents an ongoing<br />

challenge for island post-primary schools. 50%<br />

<strong>of</strong> Árainn Mhór students make the trip from the<br />

mainland each day, and every year a considerable<br />

number <strong>of</strong> the Aran Islands’ school community<br />

attend on annual schemes or scholarships spread<br />

across the three islands https://colaisteghobnait.<br />

com/apply/ These residential opportunities are<br />

funded by the Department <strong>of</strong> Culture, Heritage<br />

and the Gaeltacht. These annual schemes are<br />

beneficial but result in uncertainty regarding the<br />

continuous supply <strong>of</strong> students, a challenge for<br />

schools in terms <strong>of</strong> multi-annual planning (<strong>ETBI</strong>,<br />

<strong>2020</strong>; Mc Hugh, 2017; GRETB, 2017; Oireachtas<br />

Éireann 2018). The island post-primary schools<br />

are well regarded by local communities, as<br />

evidenced by a 100% transfer rate from island<br />

primary schools to local, island post-primary<br />

school, with no students opting for mainland<br />

education.<br />

THE DEPARTMENT OF EDUCATION AND SKILLS<br />

INSPECTION SYSTEM – DOCUMENTING AND<br />

RECORDING CHALLENGES<br />

The Action Plan for <strong>Education</strong> advises that 5,500<br />

inspection visits occur annually across 3,900<br />

schools (DES, 2018, p. 7), which, on average, is<br />

more than one inspection every year for every<br />

school. Island schools welcome inspections<br />

and quality assurance systems, as both the<br />

considerable achievements and the recognised<br />

challenges <strong>of</strong> school communities are then<br />

<strong>of</strong>ficially on record for DES, for society as a<br />

whole, for the <strong>Education</strong> and Training Boards and<br />

bishops who are responsible, as patrons <strong>of</strong> postprimary<br />

and primary schools respectively (COÉ<br />

2019).<br />

POLICY AND EDUCATION STRATEGY ON<br />

ISLANDS – THE STATE AND ISLANDS<br />

Ireland has no integrated state policy regarding<br />

the islands or education on islands, and there is<br />

no island legislation which supports or regulates<br />

the approach <strong>of</strong> state agencies to the islands,<br />

including the provision <strong>of</strong> education (COÉ, <strong>2020</strong>;<br />

<strong>ETBI</strong>, 2015, 2017, <strong>2020</strong>; GRETB, 2017; Oireachtas<br />

Éireann, 2017, 2018; Mac Pháidín, 2018). This<br />

absence <strong>of</strong> either policy or legislation, results in<br />

primary schools and very small post-primary<br />

schools, being under constant pressure. Postprimary<br />

island schools maintain a staff ratio <strong>of</strong><br />

19:1, the same as schools in the larger cities. From<br />

2018, 1.5 ex-quota ‘island school’ teachers are<br />

allocated to them as part <strong>of</strong> the annual, authorised<br />

allocation <strong>of</strong> staff, as well as €15,000 to mitigate<br />

some <strong>of</strong> the additional operational costs, but DES<br />

does not recognise some island schools <strong>of</strong>ficially<br />

as ‘small schools’, a decision which deprives them<br />

<strong>of</strong> other dedicated ‘small school’ resources (<strong>ETBI</strong>,<br />

<strong>2020</strong>; GRETB, 2017; Oireachtas Éireann, 2018;<br />

ROS, 2001; ROS, 2018).<br />

ISLAND COMMUNITIES AND SUSTAINABILITY<br />

OF SCHOOLS – COMMUNITY ACTIVATION<br />

In conjunction with <strong>Education</strong> and Training<br />

Boards Ireland (<strong>ETBI</strong>), the umbrella<br />

representative organisation for Ireland’s 16<br />

<strong>Education</strong> and Training Boards, the two ETBs<br />

responsible for post-primary island schools have<br />

constantly and proactively engaged with DES<br />

since 1997, repeatedly highlighting the particular<br />

PAGE 127


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

European Parliament regarding the need for<br />

member states, including Ireland, to develop<br />

policy regarding island services.<br />

contextual difficulties facing island schools. Since<br />

2013, Comhdháil Oileáin na hÉireann and <strong>ETBI</strong><br />

have been demanding an integrated approach for<br />

<strong>Education</strong> Policy on Islands from DES, and many<br />

<strong>of</strong> the same points were repeated in a submission<br />

from <strong>ETBI</strong> to the Department <strong>of</strong> Culture, Heritage<br />

and Gaeltacht as part <strong>of</strong> the Inter-departmental<br />

Public Consultation on the islands in <strong>2020</strong><br />

https://gretb.ie/wp-content/uploads/<strong>2020</strong>/10/<br />

Aighneacht-BOO%C3%89-maidir-le-Forbairt-nanOile%C3%A1n-Feabhra-<strong>2020</strong>.pdf<br />

The <strong>ETBI</strong> Annual Conference in 2015 and 2017<br />

placed special emphasis on island education,<br />

highlighting the existential threat to postprimary<br />

education on the Islands, citing a list<br />

<strong>of</strong> particular areas in need <strong>of</strong> urgent action<br />

from DES (Bruton, 2017; <strong>ETBI</strong>, 2016, 2017;<br />

GRETB 2017; Mac Pháidín, 2018; O’ Sullivan,<br />

2015). Since then, the island communities and<br />

their representatives have consistently raised<br />

questions in Brussels with members <strong>of</strong> the<br />

It is significant that various Joint Oireachtas<br />

Committees between 2016 and 2018, including<br />

the Joint Oireachtas Committee on <strong>Education</strong> and<br />

Skills, have recognised the same challenges: the<br />

insufficient allocation <strong>of</strong> teaching staff; access to<br />

suitably qualified staff; inadequate school budget;<br />

the question <strong>of</strong> enrolment and scholarships under<br />

various schemes; disadvantage to be managed<br />

in the schools but without DEIS status conferred<br />

on particular post-primary island schools; no<br />

easy access for students to psychologists, speech<br />

therapists, mental health suppost, appropriate<br />

guidance, facilities for physical education, as well<br />

as many other challenges (Oireachtas Éireann,<br />

2018). https://data.oireachtas.ie/ie/oireachtas/<br />

committee/dail/32/joint_committee_on_<br />

education_and_skills/reports/2018/2018-02-27_<br />

report-on-challenges-facing-island-schools_en.pdf<br />

POSITIVE DEVELOPMENTS<br />

DES established a high-level task force in<br />

March 2017 to examine the challenges facing<br />

island schools and to develop solutions in<br />

consultation with ETBs. After the challenges<br />

<strong>of</strong> island education were discussed at Mary<br />

Immaculate College’s Chomhdháil Uile-Oileánda<br />

ar an Tumoideachas (All-Island Conference on<br />

Immersion <strong>Education</strong>) in Limerick in May 2018,<br />

http://www.foras.ie/en/an-dara-comhdhailtaighde-uile-oileanda-ar-an-tumoideachas/<br />

,the<br />

Minister for <strong>Education</strong> and Skills announced<br />

a package <strong>of</strong> supports for Ireland’s postprimary<br />

island schools in June 2018: https://<br />

www.education.ie/en/Press-Events/Press-<br />

Releases/2018-press-releases/PR18-06-17.html<br />

PAGE 128


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Sustained engagement by education partners and<br />

island development agencies led the Taoiseach to<br />

set up a high level Interdepartmental Committee<br />

to explore the development <strong>of</strong> comprehensive<br />

policy for Ireland’s islands, with the first meeting<br />

<strong>of</strong> the group convened in September 2019, to<br />

design a policy <strong>of</strong> sustainability for the Islands,<br />

with education policy as a recognised core<br />

requirement. https://www.chg.gov.ie/inauguralmeeting-<strong>of</strong>-the-interdepartmental-committeeon-island-development-to-be-held-on-24-<br />

september-2019/<br />

EUROPEAN SMALL ISLANDS FEDERATION<br />

(ESIN)<br />

The European Small Islands Federation (ESIN)<br />

organised a conference and annual general<br />

meeting in Brussels in September 2018, with<br />

<strong>Education</strong> on the Islands <strong>of</strong> Europe as a central<br />

theme. An examination and comparative analysis<br />

were undertaken <strong>of</strong> legislation and current<br />

policies (or lack there<strong>of</strong>) within European<br />

Union Member States, particularly the lack <strong>of</strong><br />

progress in Ireland regarding implementation<br />

<strong>of</strong> Article 174 <strong>of</strong> the Treaty <strong>of</strong> Lisbon. Article<br />

174 requires European Union member States<br />

to make particular cohesion arrangements for<br />

their islands, a process which has barely been<br />

started in Ireland. In addition, ESIN (https://<br />

europeansmallislands.com/) and the schools<br />

have linked into the SEARICA network, a formal<br />

Intergroup <strong>of</strong> Members <strong>of</strong> European Parliament,<br />

whose aim it is to ensure the sustainability <strong>of</strong> the<br />

islands and island communities. http://www.<br />

searica.eu/.<br />

In September 2019, a two-hour debate was<br />

convened in Dáil Éireann on the challenges<br />

facing the islands <strong>of</strong> Ireland, with educational<br />

challenges central to the debate as significant<br />

engagement had occurred with education<br />

authorities, and commendable solutions were<br />

put forward. This was the first comprehensive<br />

Dáil debate specifically on the topic <strong>of</strong><br />

Ireland’s islands since 1996: https://<br />

www.oireachtas.ie/en/debates/<br />

debate/dail/2019-09-17/33/. This<br />

discourse and the issues previously<br />

raised by island communities, gave<br />

rise to a Public Consultation, organised<br />

in <strong>2020</strong> by an Interdepartmental<br />

Government Committee to develop an<br />

all-encompassing policy for the islands<br />

https://www.chg.gov.ie/news-centre/<br />

news-centre-consultations/<br />

THE FUTURE OF THE ISLANDS AND<br />

POST-PRIMARY ISLAND SCHOOLS<br />

Taoiseach, Leo Varadkar presenting a new Roll Number<br />

to Coláiste Naomh Eoin, Inis Meáin, in 2018.<br />

The future <strong>of</strong> islands themselves<br />

and their schools are interwoven (Egelund &<br />

PAGE 129


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Laustsen, 2006; Gill, 2017; Gill, 2018; Mac Pháidín,<br />

2004, 2008; Solstat, 1994; TUI, <strong>2020</strong>). Central to<br />

this is the provision <strong>of</strong> sustainable primary and<br />

post-primary level education; if an island loses<br />

its primary school, young families are quickly<br />

forced to abandon the island, with all the negative<br />

consequences which follow regarding the make<br />

up <strong>of</strong> the island community, the island population<br />

and the future <strong>of</strong> the island as a living community<br />

(Egelund & Laustsen, 2006; Gill, 2017; Mac<br />

Pháidín, 2004; Solstat,1994). What <strong>of</strong>ten results<br />

is a process <strong>of</strong> gentrification, i.e. that the only<br />

people left on the island are those who possess<br />

holiday homes (Egelund & Laustsen, 2006; Gill,<br />

2017).<br />

COMMUNITY ACTIVATION<br />

The implementation <strong>of</strong> the Gaeltacht Act (2012)<br />

caused schools and communities to engage<br />

productively with each other. The DES Gaeltacht<br />

<strong>Education</strong> Policy (2016), a policy welcomed by the<br />

ETB sector, helped island school communities and<br />

the general island community to interact formally<br />

with each other, recognising the existential<br />

requirement for networked cooperation (<strong>ETBI</strong>,<br />

2016; Gill, 2018; GRETB, 2017; Mac Pháidín,<br />

2018). Island schools need to engage with the<br />

community <strong>of</strong> the island itself as well as engaging<br />

with the state system.<br />

Pr<strong>of</strong>essor Peter Gill, from the University <strong>of</strong><br />

Gävle in Sweden, a country with 26 inhabited<br />

islands and schools on 10 <strong>of</strong> them, has conducted<br />

research into island education. In Finland, Gill<br />

(2017) reports on research by Solstad (1994),<br />

which states that only 50% <strong>of</strong> schools in that<br />

country are ‘community-active’ schools, meaning<br />

the local community and school have strong links<br />

with each other. According to Gill, the remaining<br />

non community-active schools and the islands<br />

on which they are situated are at elevated risk<br />

<strong>of</strong> accelerated decline. The integrated approach<br />

<strong>of</strong> the GRETB and DETB Gaeltacht immersion<br />

colleges have confirmed that the five post-primary<br />

schools on islands <strong>of</strong>f the Galway and Donegal<br />

coast respectively are ‘community-active schools’<br />

(GRETB, 2017; Mc Hugh, 2017; Oireachtas<br />

Éireann, 2018).<br />

EDUCATION ON AN ISLAND – A UNIQUE<br />

EXPERIENCE<br />

When the ETB schools succeeded in keeping their<br />

island students at home and accommodate them<br />

locally, it was noted that the exchequer had, up<br />

to that point, funded the islands’ teenagers when<br />

they were living with families on the mainland<br />

for the purposes <strong>of</strong> completing upper secondary<br />

education, culminating with Leaving Certificate<br />

examinations (Mac Pháidín, 2004). This process<br />

was innovatively reversed with the establishment<br />

<strong>of</strong> the Scheme for Learners <strong>of</strong> <strong>Irish</strong> – a Year on<br />

an Island, in 2007. The scheme, sponsored by<br />

the Department <strong>of</strong> Culture, Heritage and the<br />

Gaeltacht, and organised by GRETB between<br />

Coláiste Naomh Éinne, Coláiste Naomh Eoin<br />

and Coláiste Ghobnait on all three Aran Islands,<br />

facilitated up to 10 students from the mainland to<br />

come to each <strong>of</strong> the three island schools to spend<br />

a school year learning <strong>Irish</strong> with full financing<br />

provided for accommodation, up to a value <strong>of</strong><br />

€6,000 per pupil. https://colaisteghobnait.com/<br />

apply/<br />

YEAR ON AN ISLAND SCHEME – THE STUDENT<br />

EXPERIENCE<br />

Scheme students stay with a family on the island<br />

for the school year and therefore their experience<br />

PAGE 130


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

is both community-based and school-based. The<br />

students feel comfortable as part <strong>of</strong> the local<br />

community and take an active part in the social<br />

life and cultural fabric <strong>of</strong> the island with their<br />

school friends, as well as with the host family<br />

(Flaherty, 2013; <strong>Irish</strong> Times, 2015).<br />

The guest student is immersed in <strong>Irish</strong> for the<br />

year as <strong>Irish</strong> is the main language used daily<br />

to communicate on the islands. According to<br />

past-pupils, it can take a little while to get used<br />

to the accent and the speed at which islanders<br />

speak, but they mention that the islanders are<br />

very accommodating and understanding, and<br />

the whole community helps them to become<br />

accustomed to hearing and using <strong>Irish</strong> as a daily<br />

language (Flaherty, 2013).<br />

A valuable aspect <strong>of</strong> the island experience is the<br />

development <strong>of</strong> transferable skills. Students learn<br />

to be independent and grow in self-confidence.<br />

Students become versatile, adaptable and resilient<br />

due to the island experience. Students are<br />

prepared for the next step in their academic life<br />

and become active, confident and involved in the<br />

community - as reported by Lorna Siggins in The<br />

<strong>Irish</strong> Times in 2015<br />

In addition to the Year on an Island Scheme,<br />

the Remote Area Grant, funded annually by the<br />

Department <strong>of</strong> <strong>Education</strong>, is available to provide<br />

residential accommodation to any student in<br />

Ireland who does not live near a recognised postprimary<br />

school https://www.education.ie/en/<br />

Parents/Services/Remote-Area-Boarding-Grant/<br />

Remote-Area-Boarding-Grant.html . GRETB and<br />

DETB island post-primary schools attract some<br />

Remote Area Grant students. In recent years, 5 –<br />

10 students attended island post-primary schools<br />

each year staying with local families under this<br />

scheme (GRETB, 2017).<br />

The significant progress made by islands<br />

benefitting from post-primary schools is not lost<br />

on other islands. The impact <strong>of</strong> schools, especially<br />

post-primary schools, is widely recognised when<br />

it comes to maintaining population and reducing<br />

the number <strong>of</strong> people leaving for the mainland<br />

(Oireachtas Éireann, 2018). The people <strong>of</strong><br />

Galway’s Inishb<strong>of</strong>in, an island with a population<br />

<strong>of</strong> 175 (CSO, 2016) and 13 primary school pupils<br />

2019/<strong>2020</strong>, have applied to GRETB and the<br />

Minister for <strong>Education</strong> to set up a post-primary<br />

school on the island in <strong>2020</strong>, which would help<br />

secure the future and viability <strong>of</strong> Inishb<strong>of</strong>in<br />

http://www.inishb<strong>of</strong>in.com/icc/. The application<br />

has received strong support from Comhdháil<br />

Oileáin na hÉireann (COÉ), other island schools<br />

and education stakeholders concerned with rural<br />

infrastructure and services. DES rejected the<br />

Inishb<strong>of</strong>in application.<br />

CONCLUSION<br />

Despite a history between the islands <strong>of</strong> Ireland<br />

and the State which has <strong>of</strong>ten been strained and<br />

at times acrimonious, due to both the dearth<br />

<strong>of</strong> island infrastructure and services, including<br />

education services, and generations <strong>of</strong> population<br />

decline (CSO, 2016), the islands <strong>of</strong> Ireland<br />

remain hopeful, courageous and resilient. Island<br />

communities are not resigning themselves to the<br />

fate <strong>of</strong> permanent exile that befell the Blasket<br />

Islands, to be commemorated with phrases such<br />

as ‘ní bheidh ár leithéid arís ann’ (‘The likes <strong>of</strong> us<br />

will not be seen again’) (Ó Criomhthain, 1929).<br />

They are demanding positive coordinated action<br />

from the state system, with policy and legislation<br />

for islands as a foundation underpinning future<br />

development, as has been the case in Scotland,<br />

PAGE 131


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

https://beta.parliament.scot/-/media/files/<br />

legislation/bills/previous-bills/islands-scotlandbill/stage-3/islands-scotland-bill-as-passed.pdf<br />

In the meantime, they are activated and forging<br />

ahead with their own developmental goals to<br />

secure their future.<br />

The central role <strong>of</strong> schools and education for<br />

the viability <strong>of</strong> islands for the next generation is<br />

well understood and widely appreciated. Such<br />

recognition compels pincipals and boards <strong>of</strong><br />

management <strong>of</strong> the 11 primary schools and 5<br />

post-primary schools, supported by their patrons<br />

as school managers, local diocesan bishops and<br />

ETBs respectively, to become actively engaged<br />

with the government’s Interdepartmental<br />

Consultation Process for the islands, to develop<br />

appropriate policies for the Islands <strong>of</strong> Ireland,<br />

with education as an integral component <strong>of</strong> public<br />

services on each island.<br />

Post-primary schools in particular, are proactive,<br />

fostering engagement with the local school<br />

community in a progressive way, making strategic<br />

use <strong>of</strong> schemes and other opportunities to<br />

increase student numbers in order to ensure a<br />

future. They participate enthusiastically in the<br />

Department <strong>of</strong> <strong>Education</strong> and Skill’s Scheme<br />

for Recognition <strong>of</strong> Gaeltacht Schools https://<br />

www.gov.ie/ga/eolas-polasaithe/polasaidon-oideachas-gaeltachta-20172022/#sceim-<br />

aitheantais-scoileanna-gaeltachta. This work is<br />

supported and underpinned in the post-primary<br />

sector, by favourable testimonials from students<br />

and parents and confirmed by the systems <strong>of</strong><br />

quality assurance and governance <strong>of</strong> the boards <strong>of</strong><br />

management, <strong>Education</strong> and Training Boards and<br />

DES inspection reports. This community-active,<br />

engaged positivity <strong>of</strong> island school leaders and<br />

school communities, affords hope that a positive,<br />

sustainable future for both schools and islands<br />

is possible when all stakeholders work together<br />

productively.<br />

* The significant contribution <strong>of</strong> Áine Griffin, GRETB<br />

Corporate Services, is acknowledged in facilitating<br />

research for this article, and in assisting in addressing<br />

the significant challenges experienced by GRETB island<br />

schools.<br />

PAGE 132


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

TAGAIRTÍ<br />

An Comhchoiste don Ghaeilge, na Gaeltachta agus do na hOileáin. (2017). Tuarascáil maidir le cás scoileanna ar<br />

oileáin. Tithe an Oireachtais.<br />

An Comhchoiste um Oideachas agus Scileanna. (2018). Tuarascáil maidir leis na dúshláin atá roimh scoileanna ar<br />

oileáin. Tithe an Oireachtais.<br />

An Roinn Oideachais agus Scileanna. (2016). Polasaí um oideachas Gaeltachta. Rialtas na hÉireann.<br />

Baldacchino, G. (2006). Islands, island studies. Island Studies <strong>Journal</strong>, 1(1), 3– 18.<br />

Bruton, R., (2017). Freagra an Aire Oideachais agus Scileanna ar óráid Uachtaráin, <strong>ETBI</strong>, ag Comhdháil <strong>ETBI</strong>, 2017.<br />

Central Statistics Office. (2017). Population <strong>of</strong> Inhabited Islands Off the Coast 2011 to 2016 https://statbank.cso.ie/<br />

px/pxeirestat/Statire/SelectVarVal/Define.asp?Maintable=E2021&Planguage=0 Aimsithe 10 Meán Fómhair <strong>2020</strong>.<br />

Department <strong>of</strong> <strong>Education</strong> and Science. (2001). The allocation <strong>of</strong> teachers to second level schools. Report <strong>of</strong> the<br />

expert group to the minister for education and science. Rialtas na hÉireann.<br />

Department <strong>of</strong> <strong>Education</strong> and Skills. (2016). Féinmheastóireacht scoile: treoirlínte 2016 - <strong>2020</strong>, iar-bhunscoileanna.<br />

Rialtas na hÉireann.<br />

Department <strong>of</strong> <strong>Education</strong> and Skills. (2016). Looking at our school – school self-evaluation. Rialtas na hÉireann.<br />

Department <strong>of</strong> <strong>Education</strong> and Skills. (2018). Action plan for education. Rialtas na hÉireann.<br />

Egelund, N., & Laustsen, H. (2006). School closure: what are the consequences for the local society? Scandinavian<br />

<strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong>al Research, 50(4), 429–439<br />

<strong>ETBI</strong>. (2016). <strong>ETBI</strong> 2016 annual congress programme. <strong>ETBI</strong>.<br />

<strong>ETBI</strong>. (2017). Aitheasc uachtaráin <strong>ETBI</strong>. <strong>ETBI</strong> 2017 Annual Congress, Kilkenny, September 2017, <strong>ETBI</strong>.<br />

<strong>ETBI</strong>. (<strong>2020</strong>). Aighneacht <strong>ETBI</strong> chuig coiste idir-rannach maidir le Forbairt na n-Oileán. Feabhra, <strong>2020</strong>. https://<br />

gretb.ie/wp-content/uploads/<strong>2020</strong>/10/Aighneacht-BOO%C3%89-maidir-le-Forbairt-na-nOile%C3%A1n-<br />

Feabhra-<strong>2020</strong>.pdf<br />

Flaherty, J. (2013). A Dublin girl finds her place on Inis Meáin. Joy Flaherty recounts a week in her life – Transition<br />

year in the Gaeltacht. The <strong>Irish</strong> Times, 29/10/2013. https://www.irishtimes.com/news/education/a-dublin-girlfinds-her-place-on-inis-me%C3%A1in-1.1573674<br />

Gill, P. (2017). A case study <strong>of</strong> how an <strong>Irish</strong> island school contributes to community sustainability, viability and<br />

vitality. Australian and International <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> Rural <strong>Education</strong> <strong>Vol</strong> (27) (2) 2017, 31-45.<br />

Gill, P. (2018). Island schools and community sustainability, Presentation to Comhdháil Oileáin na hÉireann, Annual<br />

Conference, Sherkin Island, Cork, 18/04/2018.<br />

Government <strong>of</strong> Ireland. (1998). An tAcht Oideachais (1998) https://www.oireachtas.ie/documents/bills28/<br />

acts/1998/a5198i.pdf<br />

PAGE 133


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

GRETB. (<strong>2020</strong>). Aighneacht GRETB chuig coiste idir-rannach maidir le Forbairt na n-Oileán. https://gretb.<br />

ie/wp-content/uploads/<strong>2020</strong>/10/Aighneacht-GRETB-chuig-an-gCoiste-Idir-Rannach-maidir-le-Forbairt-nanOile%C3%A1n.pdf<br />

GRETB. (2017a). Ráiteas tosaigh do chomhchoiste oireachtais um oideachas agus scileanna’. Cur i láthair déanta ag<br />

Comhchoiste Oireachtais um Oideachas agus Scileanna maidir le cruachás scoileanna ar oileáin, 19 Nollaig 2017.<br />

GRETB. (2017b). Aighneacht seolta chuig chomhchoiste oireachtais um oideachas agus scileanna’. Comhchoiste<br />

Oireachtais um Oideachas agus Scileanna maidir le cruachás scoileanna ar oileáin, 19 Nollaig 2017.<br />

GRETB. (2017c). Aighneacht seolta chuig an Roinn Oideachas agus Scileanna, Meitheamh, 2017, maidir le<br />

haitheantas scoile a bheith ag Coláiste Naomh Eoin.<br />

Mac Pháidín, T., (2004). ‘Oideachas lán-Ghaeilge in Éirinn’. Gaillimh: Unpublished conference paper, comhdháil<br />

náisiúnta 2004 ¬ principals’ and deputy principals’ association. 10¬12 <strong>November</strong> 2004. pp. 21¬-27.<br />

Mac Pháidín, T., (2008). ‘An evaluation <strong>of</strong> mentoring provision for pre-service post-primary student teachers during<br />

teaching practice.’ M.Ed Thesis, unpublished, National University <strong>of</strong> Ireland, Galway.<br />

Mac Pháidín, T., (2017a). ‘Ráiteas tosaigh do chomhchoiste Oireachtais um Ghaeilge, Ghaeltacht agus oileáin’. Cur i<br />

láthair déanta ag Comhchoiste Oireachtais um Ghaeilge, Ghaeltacht agus Oileáin, maidir le cruachás scoileanna ar<br />

oileáin, 08 Bealtaine 2017.<br />

Mac Pháidín, T., (2017b). ‘Ráiteas tosaigh do chomhchoiste oireachtais um oideachas agus scileanna’. Cur i láthair<br />

déanta ag Comhchoiste Oireachtais um Oideachas agus Scileanna maidir le cruachás scoileanna ar oileáin, 19 Nollaig<br />

2017.<br />

Mac Pháidín, T., (2017c). ‘Quality assurance through managing underperformance’. Cur i láthair déanta ag<br />

Comhdháil Oideachais <strong>ETBI</strong>, do Phríomhoidí agus do Phríomhoidí Tánaisteacha <strong>ETBI</strong>, An Muileann gCearr, 26 Meán<br />

Fómhair 2017.<br />

Mac Pháidín, T., (2018a). ‘Fóram gaeloideachais <strong>ETBI</strong> - dúshláin reatha don tumoideachas san earnáil ETB agus<br />

forbairtí le bliain’. Cur i láthair déanta ag Comhdháil Oideachais <strong>ETBI</strong>, do Phríomhoidí agus do Phríomhoidí<br />

Tánaisteacha <strong>ETBI</strong>, An Muileann gCearr, 31 Eanáir 2018.<br />

Mac Pháidín, T., (2018b). ‘Cás na niar-bhunscoileanna ar oileáin’. Cur i láthair déanta ag Comhdháil Oideachais,<br />

Comhdháil na nOileán, Inis Arcáin, Corcaigh, 19 Aibreán 2018.<br />

Mac Pháidín, T., (2018c). ‘How an appropriate curriculum can shape a school’s characteristic spirit’ . Cur i láthair<br />

déanta ag Comhdháil Oideachais <strong>ETBI</strong>, do Phríomhoidí agus do Phríomhoidí Tánaisteacha <strong>ETBI</strong>, An Muileann gCearr,<br />

24 Aibreán 2018.<br />

McCall, G. (1994). Nissology: The study <strong>of</strong> islands. <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> the Pacific Society, 17(2–3), 1–14.<br />

McCall, G. (1996). Clearing confusion in a disembedded world: The case for nissology.<br />

Mc Hugh, A. (2017). Ráiteas tosaigh phríomhfheidhmeannaigh DETB, déanta ag Comhchoiste Oireachtais um<br />

Oideachas agus Scileanna maidir le cruachás scoileanna ar oileáin, 19 Nollaig 2017.<br />

PAGE 134


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Ní Dhonnacha, B. (2016). Iar-bhunscoil ar oileán-dúshlán ar leith. <strong>of</strong>f-shore island post-primary school- a unique<br />

challenge. <strong>ETBI</strong>, (2016), issue 1, pp. 12-13.<br />

Ó Criomhthain, T. (1929). An t-Oileánach, Dublin: Talbot Press.<br />

Ó Foghlú, S. (2012). Óráid Ard-Rúnaí, DES, ag Comhdháil Bhliantúil Gaelscoileanna, agus Eagraíocht na Scoileanna<br />

Gaeltachta, 23/11/2012. Aimsithe ar líne ar 1/4/2018 http://www.gaelscoileanna.ie/2012/page/9/<br />

Ó Foghlú, S. (2014). Óráid Ard-Rúnaí, DES, ag Comhdháil Bhliantúil Gaelscoileanna, 25/11/2014. Aimsithe ar líne<br />

ar 1/4/2018 http://www.gaelscoileanna.ie/news/media/oraid-an-ard-runai-an-roinn-oideachais-agus-scileannasean-o-foghlu-ag-comhdhail-gaelscoileanna-teo/<br />

O’ Sullivan, J. (2015). Freagra an Aire Oideachais agus Scileanna ar óráid an Uachtaráin, <strong>ETBI</strong>, ag Comhdháil <strong>ETBI</strong>,<br />

2015, i nGaillimh.<br />

Rialtas na hÉireann. (2012). Acht na Gaeltachta. https://www.oireachtas.ie/en/bills/bill/2012/53<br />

Rialtas na hÉireann. (2019). Dáil Éireann debate, Offshore Islands 17 Sep 2019. https://www.oireachtas.ie/en/<br />

debates/debate/dail/2019-09-17/33/<br />

Rialtas na hÉireann. (2019). Fógra agus clár maidir le Interdepartmental Committee on Island Development, 24<br />

September 2019. https://www.chg.gov.ie/inaugural-meeting-<strong>of</strong>-the-interdepartmental-committee-on-islanddevelopment-to-be-held-on-24-september-2019/<br />

Scottish Parliament. (2018). Purpose <strong>of</strong> bill: stage 1 report on islands (Scotland) bill.https://digitalpublications.<br />

parliament.scot/Committees/Report/REC/2018/1/22/Stage-1-Report-on-the-Islands--Scotland--Bill-1<br />

Scottish Parliament. (2018). Islands (Scotland) Bill Policy Memorandum. http://www.parliament.scot/Islands%20<br />

(Scotland)%20Bill/SPBill15PMS052017.pdf<br />

Siggins, L. (2015). Island education: ‘Once there was a stigma, now everyone wants to be an islander’. The <strong>Irish</strong><br />

Times, 01/12/2015. https://www.irishtimes.com/news/education/island-education-once-there-was-a-stigmanow-everyone-wants-to-be-an-islander-1.2446006?mode=amp<br />

Solstad, K. J. (1994). Equity at risk: schooling and change in Norway. Doctoral thesis, National <strong>Education</strong> Office,<br />

Nordland Office.<br />

The Teaching Council, (2016). Cód iompair ghairmiúil do mhúinteoirí, 2016.<br />

TUI. (2018). TUI welcomes recommendations on <strong>of</strong>f-shore islands schools. TUI News, <strong>Vol</strong>. 40, no.5, p6.<br />

TUI, (2019). TUI response to the establishment <strong>of</strong> an interdepartmental committee for island development (August<br />

2019). https://www.tui.ie/education/education-submissions.1503.html<br />

PAGE 135


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

PAGE 136


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Pleanáil Teanga Agus Sealbhú Gaeilge sa<br />

Chóras Oideachais<br />

Dr Victor Bayda Comhchoiste Ghaeltacht Uíbh Ráthaigh & Institiúid Teangeolaíochta, Acadamh<br />

Eolaíochtaí na Rúise<br />

ACHOIMRE<br />

Tá sealbhú na Gaeilge i gcómhthéasc an chórais<br />

oideachais fíorthábhachtach do cheantracha<br />

Gaeltachta C agus do cheantracha iarGhaeltachta.<br />

Chun an cuspóir seo a bhaint amach tá athrú<br />

cur chuige iomlán ag teastáil i leith tacaíochta le<br />

daoine an Ghaeilge a thabhairt leo ón scoil. An<br />

toradh is mó faoi láthair atá ag an modh múinte<br />

i leith na Gaeilge ná go mbíonn sé daingnithe in<br />

aigne na ndaoine nach bhfuil inti ach ábhar scoile,<br />

rud a chuireann bac ollmhór ar aon dul chun cinn<br />

agus ar normalú na teanga. Caithfear mothúchán<br />

a chruthú i measc daltaí scoile gur sosanna<br />

gníomhacha taitneamacha Gaeilge atá acu seachas<br />

ranganna Gaeilge agus eispéireas comhluadar<br />

teanga, saol réadúil teanga agus tuismitheoirí<br />

teanga a chothú.<br />

DR VICTOR BAYDA<br />

Bhain mé céim amach i 2004 ó Dhámh na<br />

Fileolaíochta i Stát-Ollscoil Mhoscó. Chosain<br />

mé mo thráchtas PhD i 2009 agus bhí mé i mo<br />

léachtóir le Gaeilge san ollscoil chéanna go dtí<br />

2019 nuair a ceapadh mar Oifigeach Pleanála<br />

Teanga do Chiarraí Theas mé.<br />

Thug Acht na Gaeltachta 2012 an próiseas<br />

pleanála teanga isteach, rud a chuir Éire chun<br />

tosaigh sa réimse nua pleanála seo. Faoin Acht<br />

TÁ SÉ TÁBHACHTACH GO mBEADH<br />

TEANGA GAR DO CHROÍ AN DUINE<br />

ÓN AOIS AN-ÓG MÁ TÁ TÚ AG<br />

IARRAIDH GO mBEADH LUACH<br />

AG BAINT LEIS AN TEANGA DON<br />

DUINE SIN.<br />

roinneadh an Ghaeltacht i 26 limistéar pleanála<br />

teanga agus do gach LPT tá plean teanga le<br />

dearadh agus oifigeach pleanála teanga le<br />

ceapadh a chuirfeadh an plean sin i gcrích.<br />

Ceapadh mise i m’oifigeach pleanála teanga<br />

in Uíbh Ráthach i 2019 agus táim ag obair ar<br />

Phlean Teanga Chiarraí Theas a chur i gcrích<br />

ó shin. Is “Ceantar Gaeltachta C” (Ó Giollagáin<br />

agus Mac Donnacha et al. 2007) é Ciarraí Theas<br />

rud a chiallaíonn go bhfuil níos lú ná 44% ina<br />

gcainteoirí laethúla ann. Go deimhin, de réir<br />

Daonáireamh 2016 níl ach 121 duine, is é sin 7%<br />

de dhaonra Ghaeltacht Uíbh Ráthaigh a mhaígh<br />

gur cainteoirí laethúla iad agus cé gur mhaígh<br />

níos mó ná leath de dhaonra an cheantair go<br />

bhfuil Gaeilge acu, is léir go bhfuil an teanga<br />

tarraingte siar go mór sa cheantar agus nach í<br />

teanga an phobail í.<br />

PAGE 137


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Dá bharr sin, is ar athbheochan na teanga atá<br />

béim i bPlean Teanga Chiarraí Theas agus gan aon<br />

dabht tá an córas oideachais sa chiall is leithne i<br />

gcroílár an phróisis pleanála teanga sa cheantar<br />

agus dá bharr sin is scoileanna nach bhfuil Gaeilge<br />

ag na daltaí ó dhúchas a phléitear san alt seo.<br />

Tá trí scoil Ghaeltachta sa cheantar atá ag soláthar<br />

bunscolaíocht trí Ghaeilge agus ag cur an Polasaí<br />

don Oideachas Gaeltachta i bhfeidhm agus tá ocht<br />

gcinn de scoileanna le Béarla mar mheán teagaisc<br />

i gCiarraí Theas. Níl ach meánscoil amháin sa<br />

cheantar, is é sin Coláiste na Sceilge agus é suite i<br />

gCathair Saidhbhín lasmuigh de na teorainneacha<br />

Gaeltachta agus ina bhfuil Aonad Lán-Ghaeilge<br />

nach bhfeidhmíonn, áfach, ach go dtí an Teastas<br />

Sóisearach. Chomh maith leis sin ní leor an<br />

soláthar daltaí ó na bunscoileanna Gaeilge chun<br />

an tAonad a choimeád ar siúl agus gach bliain<br />

tagann daltaí ó scoileanna eile an cheantar isteach<br />

san Aonad chomh maith a meastar a leibhéal<br />

Gaeilge a bheith sásúil.<br />

An rud is mó b’fhéidir a chuireann iontas ar<br />

eachtrannach in Éirinn nuair a fhaigheann sé nó<br />

sí amach go bhfoghlaimíonn gach duine in Éirinn<br />

Gaeilge ar scoil ná cén fáth nach labhraíonn na<br />

daoine céanna í, agus – níos sonraí, b’fhéidir –<br />

cén fáth nach bhfuil, i bhformhór na gcásanna, ar<br />

chumas an duine comhrá is simplí a dhéanamh<br />

i nGaeilge cé go raibh orthu scéalta agus filíocht<br />

i nGaeilge a léamh agus a phlé ar scoil. Gan dul<br />

isteach i mionsonraí an phróisis mhúineadh<br />

na Gaeilge i scoileanna Éireannacha, is léir go<br />

dteipeann ar an gcóras oideachais i leith na<br />

Gaeilge. Luíonn freagraí ar cén fáth go bhfuil sé<br />

amhlaidh go seachtrach agus go hinmheánach.<br />

Gan dabht, níl tacaíocht don Ghaeilge lasmuigh<br />

den scoil, is é sin – níl tacaíocht shásúil á soláthar<br />

do normalú na teanga sa tsochaí agus ní dhéantar<br />

aon iarracht fhiúntach chun a mhíniú cen fáth<br />

go mbeadh duine aonarach ag déanamh iarracht<br />

an Ghaeilge a fhoghlaim agus a úsáid i dtír ina<br />

bhfuil an Béarla ina theanga pobail i 99% de<br />

chásanna. Ach ag an am céanna ní féidir glacadh<br />

leis go bhfuil an tslí go múintear an Ghaeilge ar<br />

scoil sásúil ach an oiread agus eascraíonn na<br />

cúinsí seachtracha a luadh thuas istigh sa scoil<br />

cheana féin trí leibhéal íseal cumas teanga ag cuid<br />

de na múinteoirí, tríd an dearcadh a bhíonn ag<br />

príomhoidí agus múinteoirí i leith na teanga agus<br />

an rud is tábhachtaí – tríd an gcuraclam.<br />

Ceann de na rudaí is mó a bhacann obair<br />

phleanála teanga anseo i gCiarraí Theas agus –<br />

níos leithne – cur chun cinn na Gaeilge ar fud an<br />

oileáin, ná an mothúchán daingnithe sna ndaoine<br />

gur ábhar scoile í Gaeilge. As seo eascraíonn gur<br />

aisteach le daoine í a úsáid i gcásanna cumarsáide<br />

réalaíche agus go dtagann stad tobann ar dhaoine<br />

má labhraíonn tú leo í agus cuma dhalta faoi<br />

scrúdú orthu.<br />

Is teangeolaí mé agus is eachtrannaí mé agus<br />

ní raibh mé ar scoil in Éirinn agus cúis iontais<br />

dom cén fáth go bhfuiltear anseo in Éirinn ag<br />

déanamh sáriarrachtaí ábhar scoile tirim searbh<br />

a dhéanamh de cheann de na teangacha is iontaí<br />

ar dhromchla an domhain. Níl sé soiléir cén<br />

fáth nach múintear an ghramadach i gceart sna<br />

scoileanna, cén fáth nach bhfuil tuairim dá laghad<br />

ag daoine faoi chomhfhreagair idir an litriiú<br />

agus an fuaimniú i nGaeilge, cén fáth nach féidir<br />

le daoine fuaimeanna a scríobhtar mar CH agus<br />

GH/DH agus na consain leathana agus caola a<br />

fhuaimniú agus mar sin de. Tá sé seo ar fad sa<br />

churaclam, a deirtear, ach tá ceist ansin ann cén<br />

fáth nach gcuirtear i bhfeidhm é.<br />

PAGE 138


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Is é an rud is suntasaí faoi mhúineadh teangacha<br />

i scoileanna ar fud an domhain faoi láthair, ní<br />

hamháin Gaeilge, ná go gcruthaíonn sé taithí<br />

ag na miliúin duine gur deacair an rud é teanga<br />

a fhoghlaim, rud a chuireann bac nach beag ar<br />

thabhairt faoi theangacha eile a fhoghlaim tar éis<br />

scoile agus ar chumarsáid mhaith thuisceanach<br />

idir chainteoirí teangacha éagsúla ó chultúir<br />

éagsúla.<br />

Tá a fhios ag na teangeolaithe agus le<br />

hoideachasóirí gur féidir le duine teanga a<br />

shealbhú ag an leibhéal beagnach céanna agus<br />

an chéad teanga má thosaíonn siad roimh 10-<br />

12 bliain d’aois. (Mar shampla, Hartshorne,<br />

Tenenbaum & Pinker 2018) Tosaítear an Ghaeilge<br />

a fhoghlaim ar scoil in Éirinn ag aois 5 bliana<br />

d’aois. Tús maith, déarfá. Ansin tá 13 bliain eile<br />

ag an gcóras oideachais in Éirinn chun an teanga<br />

a thabhairt don duine ar bhealach go mbeadh<br />

sé lí<strong>of</strong>a inti don saol ar fad agus gan mórán dua<br />

a bheith curtha isteach acu ann. Cén fáth nach<br />

n-oibríonn sé?<br />

Tá athrú meon ag lucht eagraithe mhúineadh<br />

na Gaeilge ag teastáil chun aon dul chun cinn a<br />

dhéanamh i leith na Gaeilge. Caithfear an cuspóir<br />

a bheith soiléir os ár gcomhair chun teacht ar an<br />

modh is fearr chun í a thabhairt – agus is d’aon<br />

ghnó atáim ag seachaint an focal ‘múineadh’ –<br />

don duine. Cén fáth a gcaitheann daoine am ag<br />

foghlaim Gaeilge ar scoil? An díreach chun taithí<br />

foghlama Gaeilge a bheith ag duine sa saol chun<br />

go mbeadh taithí Éireannach acu? Go mbeadh<br />

siad in ann an taithí a roinnt de “D’fhoghlaim<br />

mé ar scoil í ach ní cuimhin liom aon rud. Is é<br />

an bealach a múintear í”? Nó an é an cuspóir go<br />

mbeadh an duine in ann feidhmiú sa teanga sin?<br />

Más an dara rud atá i gceist, caithfear cur<br />

chuige ar leith a bheith ann i leith na Gaeilge<br />

agus ceapaim go láidir go gcaithfear fáil réidh<br />

le ranganna agus scrúduithe Gaeilge agus<br />

cuimhneamh ar chur chuige níos gníomhaí, níos<br />

réadúla, níos bríomhaire. Caithfear mothúchán<br />

a bheith ag an duine ón gcéad lá agus é nó í<br />

ag plé le Gaeilge gur teanga don saol í, teanga<br />

nádúrtha agus teanga ina bhfuil fáilte rompu<br />

mar chainteoirí, mar úinéirí agus í á tabhairt<br />

dóibh ag tuismitheoirí teanga seachas múinteoirí.<br />

Ní chaithfear ranganna le téacsleabhair agus<br />

múinteoirí a bheith ann i gcás shealbhú Gaeilge<br />

ach comhluadar teanga, úsáid réalaíoch teanga<br />

agus tuismitheoirí teanga. Caithfear go mbeadh<br />

fonn ag duine dul chuig an sos Gaeilge seachas<br />

chuig rang Gaeilge.<br />

Tá an oiread ábhar scrí<strong>of</strong>a agus labhartha i<br />

nGaeilge anois – scannáin, amhráin, podchraolta,<br />

altanna, giolcanna agus araile. Is teanga nuaaimseartha<br />

í a mbíonn daoine óga ag scríobh<br />

altanna agus ag giolcaireacht inti, teanga<br />

scannánaíochta agus teanga ina ndéantar na<br />

cláracha faisnéise is fearr, b’fhéidir, in Éirinn,<br />

teanga a scríobhann daoine óga filíocht agus rap<br />

inti. Is maith an rud iad an scéalaíocht agus an<br />

fhilíocht dóibh siúd a bhfuil suim acu iontu agus a<br />

bhfuil an teanga ag an leibhéal sásúil ag a mbeidís<br />

in ann é sin a léamh agus a phróiseáil.<br />

Tá sé tábhachtach go mbeadh teanga gar do chroí<br />

an duine ón aois an-óg má tá tú ag iarraidh go<br />

mbeadh luach ag baint leis an teanga don duine<br />

sin. Chomh maith leis sin caithfear an teanga a<br />

thabhairt don duine i gcomhthéacs chultúr na<br />

teanga sin – is é fonn a bheith páirteach i gcultúr<br />

na teanga an t-inspreagadh is mó a chabhraíonn<br />

PAGE 139


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

le duine teanga a shealbhú. Raidió na Gaeltachta,<br />

NÓS, Tuairisc.ie, podchraolta i nGaeilge, pobal<br />

Gaeilge ar twitter, TG4 – is é seo cultúr na Gaeilge<br />

gur féidir teacht air i ngach cearn den domhan<br />

anois.<br />

Ba mhór an bhéim a cuireadh ar an gcóras<br />

oideachais in Éirinn ón tús chun an Ghaeilge a<br />

thabhairt slán agus is léir dúinn ar fad anois nach<br />

féidir leis an gcóras oideachais é a dhéanamh<br />

ina aonar agus go háirithe má chlaíonn sé leis an<br />

modh oideachasúil céanna ina leith agus i leith<br />

mata agus ábhar eile, ach dá nglacfadh an córas<br />

oideachais an dúshlán agus dá mba mhian leis<br />

a bheith ina cheannródaí ó thaobh teangacha<br />

dúchasacha a thabhairt slán agus a shábháil do na<br />

glúinte atá le teacht – d’fhéadfaí é a dhéanamh.<br />

PAGE 140


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

TAGAIRTÍ<br />

Hartshorne, J., Tenenbaum, J., B., & Pinker, S. (2018). A critical period for second language acquisition: Evidence<br />

from 2/3 million English speakers. Cognition, 177, 263-277.<br />

Ó Giollagáin, C., Mac Donnacha, S., Ní Shéaghdha A., Ní Chualáin, F. agus O’Brien, M. (2007) Staidéar Cuimsitheach<br />

Teangeolaíoch ar Úsáid na Gaeilge sa Ghaeltacht: Tuarascáil Chríochnaitheach, Acadamh na hOllscolaíochta<br />

Gaeilge, Ollscoil na hÉireann Gaillimh, agus an Institiúid Náisiúnta um Anailís Réigiúnach agus Spásúil, Ollscoil<br />

na hÉireann, Maigh Nuad,.Tuarascáil taighde don Roinn Gnóthaí Pobail, Tuaithe agus Gaeltachta. BÁC: Oifig an<br />

tSoláthair.<br />

PAGE 141


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

PAGE 142


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Language Planning and <strong>Irish</strong> Acquisition in<br />

the <strong>Education</strong> System<br />

Dr. Victor Bayda South Kerry, Joint Gaeltacht Committee<br />

OUTLINE<br />

The acquisition <strong>of</strong> <strong>Irish</strong> in the context <strong>of</strong> the<br />

education system is <strong>of</strong> great importance to<br />

Category C Gaeltacht regions and to non-Gaeltacht<br />

regions. For the achievement <strong>of</strong> this aim, a<br />

complete change in approach is needed in terms<br />

<strong>of</strong> supports, in order to enable people to use <strong>Irish</strong><br />

outside <strong>of</strong> the school setting. The main outcome<br />

<strong>of</strong> the teaching method currently employed for<br />

<strong>Irish</strong> is the reinforcement <strong>of</strong> the idea that the<br />

language is simply a school subject, which creates<br />

huge obstacles for progress and normalisation <strong>of</strong><br />

the language. Sentiment must be created amongst<br />

students that their <strong>Irish</strong> language sessions are<br />

enjoyable activity breaks, as opposed to simply<br />

classes, and to create an experience <strong>of</strong> language<br />

companionship/fellowship, realistic language<br />

environment and language parents.<br />

DR VICTOR BAYDA<br />

I graduated from the School <strong>of</strong> Philology at<br />

Moscow State University in 2014. I defended<br />

my PhD dissertation in 2009 and worked as a<br />

lecturer in <strong>Irish</strong> in the same university until 2019,<br />

when I was appointed Language Planning Officer<br />

for South Kerry.<br />

The language planning process began with the<br />

Gaeltacht Act 2012, which placed Ireland at the<br />

forefront <strong>of</strong> the novel field <strong>of</strong> language planning.<br />

IT IS IMPORTANT THAT A<br />

LANGUAGE BE CLOSE TO ONE’S<br />

HEART FROM A VERY YOUNG AGE<br />

IF WE WANT THAT LANGUAGE TO<br />

HOLD VALUE FOR THAT PERSON.<br />

Under the Act, the Gaeltacht was divided into<br />

26 language planning areas and for each LPA a<br />

language plan was to be devised and a language<br />

planning <strong>of</strong>ficer appointed.<br />

I was appointed as language planning <strong>of</strong>ficer in<br />

Uíbh Ráthach in 2019 and I have been working<br />

on the implementation <strong>of</strong> the South Kerry<br />

Language Plan ever since. South Kerry is a<br />

“Category C Gaeltacht Area” (Ó Giollagáin and<br />

Mac Donnacha et al. 2007), which means that less<br />

than 44% <strong>of</strong> the population are daily speakers.<br />

Indeed, according to the 2016 Census, only 121<br />

people, that is 7% <strong>of</strong> the population <strong>of</strong> the Uíbh<br />

Ráthach Gaeltacht, claim to be daily speakers, and<br />

although more than half <strong>of</strong> the local population<br />

claimed that they can speak <strong>Irish</strong>, it is clear that<br />

the language has receded in the area and is no<br />

longer the community language.<br />

As a result, the South Kerry Language Plan<br />

emphasizes language revitalisation, and without<br />

PAGE 143


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

a doubt the education system is, in the broadest<br />

sense, at the heart <strong>of</strong> the language planning<br />

process in the area, and so this article will discuss<br />

schools in which the students are not native <strong>Irish</strong><br />

speakers.<br />

There are three Gaeltacht schools providing<br />

primary education through the <strong>medium</strong> <strong>of</strong><br />

<strong>Irish</strong> and implementing the Policy on Gaeltacht<br />

<strong>Education</strong>, and eight English-<strong>medium</strong> schools<br />

in South Kerry. There is only one secondary<br />

school in the region, Coláiste na Sceilge, situated<br />

in Cahersiveen outside <strong>of</strong> the Gaeltacht region<br />

borders, where there is an <strong>Irish</strong>-Medium Unit,<br />

however the unit only functions up until the<br />

Junior Certificate. On top <strong>of</strong> this, the supply <strong>of</strong><br />

students from the <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> primary schools<br />

is not sufficient to keep the Unit running, and<br />

each year students whose level <strong>of</strong> <strong>Irish</strong> is deemed<br />

to be sufficient enroll from other schools in the<br />

surrounding area.<br />

The biggest surprise for foreigners in Ireland<br />

when they discover that everyone in Ireland<br />

learns <strong>Irish</strong> in school is that the same people do<br />

not speak the language, and – more importantly,<br />

perhaps – that they are unable, in most cases,<br />

to have a conversation in <strong>Irish</strong> despite having<br />

studied and discussed prose and poetry in school.<br />

Without delving into the details <strong>of</strong> the <strong>Irish</strong><br />

language teaching process in <strong>Irish</strong> schools, the<br />

education system is clearly failing with regards<br />

to <strong>Irish</strong>. The answers as to why this is can be<br />

found in internal and external factors. Without<br />

a doubt, there are no supports for <strong>Irish</strong> outside<br />

<strong>of</strong> school, that is to say – satisfactory supports<br />

provided to normalise the language in society,<br />

and no significant effort is made to explain why<br />

an individual would attempt to learn and use<br />

<strong>Irish</strong> in a country where English is the community<br />

language in 99% <strong>of</strong> situations. At the same time,<br />

it cannot be accepted that the way the language<br />

is taught in school is acceptable, and the external<br />

factors mentioned above already influence<br />

the education system, through the low level <strong>of</strong><br />

pr<strong>of</strong>iciency possessed by some teachers, through<br />

the attitude <strong>of</strong> principals and teachers towards<br />

the language and most importantly – through the<br />

curriculum.<br />

One <strong>of</strong> the biggest obstacles to language planning<br />

work here in South Kerry and – on a wider scale<br />

– to the promotion <strong>of</strong> <strong>Irish</strong> everywhere, is the<br />

attitude cemented in peoples’ minds that the <strong>Irish</strong><br />

language is a school subject. It is because <strong>of</strong> this<br />

sentiment that people find it strange when <strong>Irish</strong><br />

is used in realistic communicative situations, and<br />

why people will freeze when spoken <strong>Irish</strong> to, as if<br />

they are students being examined.<br />

I am a linguist and a foreigner, and I did not attend<br />

school in Ireland, and it is a cause <strong>of</strong> mystery to<br />

me why efforts are being made in Ireland to turn<br />

one <strong>of</strong> the most wonderful languages in the world<br />

into a boring, arid school subject. It is not clear<br />

why grammar is not taught properly in schools,<br />

why so few have a clear understanding <strong>of</strong> the link<br />

between spelling and pronunciation in <strong>Irish</strong>, or<br />

why people cannot pronounce the sounds written<br />

as CH and GH/DH and pronounce the broad and<br />

slender consonants, and so on. These topics are<br />

supposedly included in the curriculum, so the<br />

question is why isn’t it implemented?<br />

The most significant thing about the teaching <strong>of</strong><br />

languages, not only <strong>Irish</strong>, in schools around the<br />

world today is that millions <strong>of</strong> people experience<br />

language learning as a difficult process, an idea<br />

which creates no small obstacle to the learning <strong>of</strong><br />

other languages after leaving school, and prevents<br />

PAGE 144


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

meaningful communication between various<br />

language speakers from different cultures.<br />

Linguists and educators know that one is able to<br />

acquire a language at almost the same level as<br />

their first language if they start before the age <strong>of</strong><br />

10-12 (for example, Hartshorne, Tenenbaum &<br />

Pinker 2018). <strong>Irish</strong> is taught in school in Ireland<br />

from the age <strong>of</strong> 5. A good start, you might say.<br />

Then, the education system has 13 years to give<br />

the language to a student in such a way that they<br />

will possess it fluently for the rest <strong>of</strong> their lives,<br />

without much effort on the part <strong>of</strong> the student.<br />

Why doesn’t it work?<br />

A change <strong>of</strong> approach is needed amongst those<br />

who organise <strong>Irish</strong> language education before any<br />

progress can be made. The goal must be clearly<br />

laid out in order to uncover the best way to give<br />

the language – and I am intentionally avoiding<br />

the word ‘teach’ – to a student. Why do people<br />

spend time learning <strong>Irish</strong> at school? Is it so they<br />

will simply have an <strong>Irish</strong> language learning<br />

experience, a uniquely <strong>Irish</strong> experience? So they<br />

will be able to share the sentiment “I learned it in<br />

school but I don’t remember a whole lot. It’s the<br />

way it’s taught”? Or is the aim that somebody will<br />

be able to function using that language?<br />

If we take the second aim to be the objective, a<br />

particular approach to <strong>Irish</strong> is required, and I<br />

strongly believe that <strong>Irish</strong> language classes and<br />

exams should be discontinued in favour <strong>of</strong> a more<br />

active, realistic, dynamic approach. The student<br />

must have the feeling from the first day at school<br />

that they are dealing with <strong>Irish</strong> as a language for<br />

life, a natural language and a language where they<br />

are welcomed as speakers, as owners, and should<br />

receive the language from parents and not from<br />

teachers. <strong>Irish</strong> acquisition does not require classes<br />

with textbooks, but language companionship/<br />

fellowhip, realistic language use and language<br />

parents . Students must look forward to the <strong>Irish</strong><br />

break, instead <strong>of</strong> the <strong>Irish</strong> class.<br />

There is so much written and spoken material<br />

available in <strong>Irish</strong> now – films, songs, podcasts,<br />

articles, tweets and more. <strong>Irish</strong> is a modern<br />

language, in which young people write articles<br />

and tweet, a language <strong>of</strong> filmmaking in which<br />

perhaps the best documentaries in Ireland are<br />

made, and a language in which young people<br />

write poetry and rap. Storytelling and poetry are<br />

good for those who are interested in literature<br />

and who speak the language at a high enough<br />

level to read and process them.<br />

It is important that a language be close to one’s<br />

heart from a very young age if we want that<br />

language to hold value for that person. The<br />

language must also be given to someone in the<br />

cultural context <strong>of</strong> that language – the desire to<br />

be a part <strong>of</strong> a language’s culture is the biggest<br />

motivation which helps people acquire languages.<br />

Raidío na Gaeltachta, NÓS, Tuairisc.ie, podcasts in<br />

<strong>Irish</strong>, the <strong>Irish</strong> community on Twitter, TG4 – this<br />

is the <strong>Irish</strong> language culture which can be found<br />

in every corner <strong>of</strong> the world today.<br />

Since the beginning, no small emphasis has been<br />

placed on the education system in Ireland to<br />

revitalise the <strong>Irish</strong> language, and it is clear now<br />

that the education system alone cannot achieve<br />

this aim, particularly if it continues with the<br />

same educational approach to <strong>Irish</strong> as is taken<br />

for maths and other subjects, however if the<br />

education system was to accept the challenge and<br />

aspired to do so, it could be a trailblazer in native<br />

language revitalisation for the generations to<br />

come – it could be done.<br />

PAGE 145


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

TAGAIRTÍ<br />

Hartshorne, J., Tenenbaum, J., B., & Pinker, S. (2018). A critical period for second language acquisition: Evidence<br />

from 2/3 million English speakers. Cognition, 177, 263-277.<br />

Ó Giollagáin, C., Mac Donnacha, S., Ní Shéaghdha A., Ní Chualáin, F. agus O’Brien, M. (2007) Staidéar Cuimsitheach<br />

Teangeolaíoch ar Úsáid na Gaeilge sa Ghaeltacht: Tuarascáil Chríochnaitheach, Acadamh na hOllscolaíochta<br />

Gaeilge, Ollscoil na hÉireann Gaillimh, agus an Institiúid Náisiúnta um Anailís Réigiúnach agus Spásúil, Ollscoil<br />

na hÉireann, Maigh Nuad,.Tuarascáil taighde don Roinn Gnóthaí Pobail, Tuaithe agus Gaeltachta. BÁC: Oifig an<br />

tSoláthair.<br />

PAGE 146


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

PAGE 147


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

BEATHAISNÉISÍ<br />

An Dr Treasa Kirk<br />

Príomhchigire Cúnta agus Ceannasaí ar Aonad um Oideachas Gaeltachta na Roinne Oideachais<br />

Tá Treasa freagrach as maoirseacht a dhéanamh ar chur i bhfeidhm céimnithe an Pholasaí don Oideachas Gaeltachta<br />

agus na Scéime Aitheantais Scoileanna Gaeltachta sa Roinn Oideachais. Tá saineolas agus taithí leathan ag Treasa<br />

maidir le hoideachas speisialta, oideachas múinteoirí, curaclam agus measúnachta, oideachas lán-Ghaeilge agus<br />

Gaeltachta, agus tá meastóireachtaí déanta aici ar scoileanna éagsúla. Roimhe seo, bhí Treasa ina leas-phríomhoide<br />

ar bhunscoil le stádas faoi mhíbhuntáiste agus ina éascaitheoir leis na seirbhísí tacaíochta náisiúnta do mhúinteoirí.<br />

An Dr Gerry Shiel<br />

Comhalta Taighde ag an bhForas Taighde ar Oideachas<br />

Is príomhthaighdeoir é Gerry ar an Staidéar Taighde agus Meastóireachta ar an Scéim Aitheantais Scoileanna<br />

Gaeltachta. Oibríonn sé chomh maith ar an Suirbhé Idirnáisiúnta PIRLS, agus ar na Measúnuithe Náisiúnta don<br />

léitheoireacht Bhéarla agus don Mhatamaitic.<br />

An tUas. Seán Ó Grádaigh<br />

Stiúrthóir, Máistir Gairmiúil san Oideachas (MGO), Ollscoil na hÉireann,<br />

Is léachtóir san oideachas é Seán Ó Grádaigh i Scoil an Oideachais, Ollscoil Éireann Gaillimh. Bíonn sé ag teagasc<br />

go príomha in Oideachas Tosaigh Múinteoirí. Tá cúlra aige mar mhúinteoir iarbhunscoile Tíreolaíochta agus spéis<br />

faoi leith aige san Fhoghlaim dhigiteach ach go háirithe i gcruthú ábhar teagaisc. Tá ábhar teagaisc foilsithe aige<br />

don Ghaeilge, Tíreolaíocht, Stair agus sna heolaíochtaí. Tá sé i mbun bainistíochta an MGO (Máistir Gairmiúil san<br />

Oideachas) in Ollscoil na hÉireann Gaillimh ó 2017<br />

Sinéad In. Uí Ghuidhir<br />

Stiúrthóir, Máistir Gairmiúil san Oideachas (MGO), Ollscoil na hÉireann, Gaillimh<br />

Is léachtóir san oideachas í Sinéad Ní Ghuidhir i Scoil an Oideachais, Ollscoil Éireann Gaillimh. Bíonn sí ag teagasc<br />

go príomha in Oideachas Tosaigh Múinteoirí. Is iad FCÁT/ CLiL (Foghlaim Chomhtháite Ábhar agus Teanga) agus an<br />

Drámaíocht mar Mhodheolaíocht Teagaisc na réimhsí spéise agus taighde atá aici. Tá sí i mbun bainistíochta an MGO<br />

(Máistir Gairmiúil san Oideachas) in Ollscoil na hÉireann Gaillimh ó 2017.<br />

PAGE 148


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

An Dr T.J. Ó Ceallaigh<br />

Stiúrthóir ar an M. Oid. san Oideachas Lán-Ghaeilge agus Gaeltachta, Coláiste Mhuire gan Smál, Luimneach<br />

Tá T.J. Ó Ceallaigh mar stiúrthóir ar an M. Oid. san Oideachas Lán-Ghaeilge agus Gaeltachta i gColáiste Mhuire gan<br />

Smál, Luimneach. Mar iar-phríomhoide tumoideachais, tá spéis faoi leith aige i ról an cheannaire theagascaigh,<br />

in oideolaíocht a bhaineann le teagasc comhtháite ábhar agus teangacha agus i bhforbairt ghairmiúil leanúnach<br />

múinteoirí i gcomhthéacs an tumoideachais, ach go h-áirithe. Rinne an Dr Ó Ceallaigh comheagarthóireacht le déanaí<br />

ar leabhar ar an ábhar, Teacher Development for Immersion and Content-based Instruction (Benjamins, <strong>2020</strong>) i<br />

dteannta le Laurent Cammarata, PhD, Ollscoil Alberta, Ceanada. Is féidir teacht ar fhoilseacháin eile dá chuid anseo.<br />

An Dr Sinéad Nic Aindriú<br />

Ollamh Cúnta, Scoil an Oideachais Ionchuimsithigh agus Speisialta, Institiúid Oideachais, OCBÁC<br />

Is Ollamh Cúnta í an Dr. Sinéad Nic Aindriú i Scoil an Oideachais Ionchuimsithigh agus Speisialta, Institiúid Oideachais<br />

OCBÁC. D’oibrigh Sinéad mar mhúinteoir i ngaelscoileanna agus chomh maith leis sin tá taithí aici a bheith ag obair mar<br />

phríomhoide ar scoil Bhéarla. Faoi láthair, tá sí ag múineadh ar chláir fochéime agus iarchéime san Institiúid Oideachais.<br />

Dá tráchtas dochtúireachta, rinne sí iniúchadh ar na tacaíochtaí breise atá de dhíth ó dhaltaí a bhfuil riachtanais<br />

speisialta oideachais acu i scoileanna lán-Ghaeilge. Faoi láthair tá sí ag dearadh cúrsa d’fhorbairt ghairmiúil leanúnach<br />

do mhúinteoirí i scoileanna lán-Ghaeilge chun cabhrú leo freastal ar riachtanais speisialta oideachais a gcuid daltaí<br />

An tOllamh Pádraig Ó Duibhir<br />

Leas-Déan, Institiúid Oideachais, OCBÁC<br />

Tá an tOllamh Pádraig Ó Duibhir ina Leas-Déan ar Institiúid Oideachais Ollscoil Chathair Bhaile Átha Cliath agus Stiúrthóir<br />

ar SEALBHÚ, Lárionad Taighde DCU um Fhoghlaim agus Teagasc na Gaeilge. Fuair sé neart taithí mar mhúinteoir agus<br />

príomhoide i mbunscoil lán-Ghaeilge sula ndeachaigh sé ag obair in earnáil an oideachais múinteoirí. Baineann na<br />

príomhspéiseanna taighde atá aige le sealbhú agus oideolaíocht an dara teanga mar a bhaineann sé le mionteangacha.<br />

Tá sé ina chomh-eagarthóir ar an iris acadúil <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> Immersion and Content-Based Language <strong>Education</strong>.<br />

An Dr Joe Travers<br />

Ceann Scoile, Scoil an Oideachais Ionchuimsithigh agus Speisialta, Institiúid Oideachais, OCBÁC<br />

Is Ollamh Comhlach é an Dr Joseph Travers. Is Ceann Scoile é ar Scoil an Oideachais Ionchuimsithigh agus Speisialta in<br />

Institiúid Oideachais OCBÁC, an chéad dámh oideachais speisialta in ollscoil in Éirinn. Roimhe seo bhí sé ina Stiúrthóir<br />

ar Oideachas Speisialta (2008-2016) i gColáiste Phádraig, Drumconrach. Is iar-mhúinteoir bunscoile é. D’fhoilsigh sé<br />

taighde sna réimsí beartais agus cleachtais in oideachas speisialta, tacaíocht foghlama don mhatamaitic, ionchuimsiú,<br />

ceannaireacht agus luath-idirghabháil. Bhí an Dr Travers ina phríomh-imscrúdaitheoir ar thionscadail taighde don<br />

Chomhairle Náisiúnta um Oideachas Speisialta (NCSE) agus don Roinn Oideachais agus Scileanna (DES). Múineann sé thar<br />

raon clár oideachais múinteoireachta ag leibhéal bunchéime , dioplóma iarchéime, Máistreachta agus Dochtúireachta.<br />

PAGE 149


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

An Dr Karen Ní Chlochasaigh<br />

Léachtóir / Comhordaitheoir gníomhach ar an M.Oid. san Oideachas Lán-Ghaeilge agus Gaeltachta,<br />

Coláiste Mhuire gan Smál<br />

Is léachtóir í an Dr. Karen Ní Chlochasaigh ar an M.Oid. san Oideachas Lán-Ghaeilge agus Gaeltachta, Coláiste Mhuire<br />

gan Smál. Rinne sí staidéar iardhochtúireachta in Insitiúid Oideachais, Ollscoil Chathair Bhaile Átha Cliath agus leis<br />

an bhForas Taighde ar Oideachas ar an tumoideachas do dhaltaí i scoileanna lán-Ghaeilge i gceantair mhíbhuntáiste.<br />

Tá spéis ar leith aici san oideachas ionchuimsitheach sa chóras tumoideachais, sealbhú éifeachtach an dara teanga,<br />

cumasú scileanna teanga an mhúinteora tumoideachais agus san fhoghlaim agus teagasc ríomhchuidithe. Tá sí ag<br />

feidhmiú faoi láthair mar chomhordaitheoir gníomhach ar an M.Oid. san Oideachas Lán-Ghaeilge agus Gaeltachta, CMgS<br />

An tUas. Seán Ó Broin<br />

Léachtóir, Coláiste na hOllscoile, Corcaigh<br />

Tá a shaol proifisiúnta ar fad caite aige ag múineadh Gaeilge agus ag cur na teanga chun cinn. Ó d’éirigh sé as<br />

a phost mar phríomhoide i Scoil Phobail Chionn tSáile tá sé ag obair i gColáiste na hOllscoile, Corcaigh mar<br />

léachtóir i Scoil an Oideachais agus mar theagascóir i Roinn na Gaeilge. Suim nach beag aige sa Ghaeloideachas<br />

agus faoi láthair tá sé mar chathaoirleach ar an mBord Bainistíochta i nGaelcholáiste Charraig Uí Leighin.<br />

An Dr Laoise Ní Thuairisg<br />

Léachtóir, Scoil na Teanga, na Litearthachta agus an Oideachais Luathóige, Institiúid Oideachais, OCBÁC<br />

Is léachtóir í Laoise Ní Thuairisg i Scoil na Teanga, na Litearthachta agus an Oideachais Luathóige in Institiúid<br />

Oideachais Ollscoil Chathair Bhaile Átha Cliath. Tá sí ina cathaoirleach ar an gclár Baitsiléir Oideachais i nGaeilge,<br />

agus Fraincis nó Gearmáinis nó Spáinnis. Múineann sí cúrsaí ar mhúineadh na Gaeilge agus trí Ghaeilge chomh<br />

maith leis an dátheangachas. Tá spéis aici sa phleanáil teanga, san oideachas teanga agus i bhforbairt ghairmiúil an<br />

mhúinteora. Tá roinnt tionscadal taighde curtha i gcrích aici le déanaí a dhíríonn ar ghnéithe den oideachas Gaeltachta.<br />

An tOllamh Muiris Ó Laoire<br />

Ollamh agus Léachtóir Sinsearach, Roinn na nEolaíochtaí Sóisialta, Scoil na Sláinte agus na nEolaíochtaí<br />

Sóisialta, An Institiúid Teicneolaíochta, Trá Lí, Co. Chiarraí.<br />

Is Ollamh agus Léachtóir Sinsearach é Muiris Ó Laoire PhD i Roinn na nEolaíochtaí Sóisialta Institiúid Teicneolaíochta<br />

Thrá Lí. Is céimí de chuid Ollscoil na hÉireann é agus tá sé ina údar leabhar, téacsleabhar agus tá roinnt alt agus caibidlí<br />

foilsithe aige ar ilteangachas, beartas teanga, an dátheangachas agus oideolaíocht. Chaith sé blianta mar mhúinteoir<br />

Gaeilge agus Fraincise agus sula ndeachaigh sé i mbun an phoist in Institiúid Teicneolaíochta, d’oibrigh sé mar<br />

thaighdeoir in Institiúid Teangeolaíochta na hÉireann agus sa Chomhairle Náisiúnta Curaclaim agus Measúnachta.<br />

PAGE 150


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

An tUas. Tomás Mac Pháidín<br />

Stiúrthóir Scoileanna, Bord Oideachais & Oiliúna na Gaillimhe agus Ros Comáin<br />

Is Oifigeach Oideachais agus Stiúrthóir Scoileanna le GRETB é Tomás Mac Pháidín ó 2013. Tá 22 scoil faoina chúram,<br />

le 8 iar-bhunscoil mar choláistí Gaeltachta nó lán-Ghaeilge ina measc, trí cinn díobh sin suite ar oileáin. Chaith<br />

Tomás blianta fada mar Phríomhoide ar Ghaelcholáiste mór, mar léachtóir Ollscoile agus mar Phríomhoifigeach<br />

Feidhmiúcháin Gníomhach ar Choiste Gairmoideachais Chathair na Gaillimhe. Rinne sé Cathaoirleacht ar phróiseas<br />

náisiúnta CNCM 2013 - 2016, chun Sonraíochtaí nua a fhorbairt don Ghaeilge sa tSraith Shóisearach. I 2018, ceapadh<br />

é mar chathaoirleach náisiúnta CNCM ar mheitheal geallsealbhóirí maidir le forbairt sonraíochtaí don Ghaeilge sa<br />

tSraith Shinsearach. Tá sé ina Chathaoirleach ar Líonra Gaeloideachais <strong>ETBI</strong> lena mbaineann 48 Coláistí Gaeltachta,<br />

Gaelcholáistí agus Aonaid lán-Ghaeilge BOO. Tá sé mar bhall de bhord náisiúnta Chomhdháil Oileáin na hÉireann<br />

(COÉ), agus mar urlabhraí ar Oideachas agus Scoileanna ag European Small Islands Federation (ESIN). Tá cur i<br />

láthair comhdhála iomadúla déanta aige in Éirinn agus san Eoraip ar réimse d’ábhair taighde: Mheantóireacht ar<br />

fhoireann; Éifeachtúlacht bainistíochta; Oideachas lán-Ghaeilge; Oideachas ar Oileáin.<br />

An tUas. Tom P. Mac Pháidín,<br />

Mac Léinn, Coláiste Mhuire gan Smál, Luimneach<br />

Mar alumnus de Choláiste na Coiribe, Gaelcholáiste san earnáil ETB, roghnaigh Tom bunmhúinteoireacht mar ghairm<br />

i 2017, toisc suim aige san oideachas lán-Ghaeilge, oideachas ar oileáin mar ghné leochaileach den soláthar sin.<br />

Ghnóthaigh sé scoláireacht acadúil Gaeltachta ina chéad bhliain i gColáiste Mhuire gan Smál. D’fhreastail sé ar<br />

éisteachtaí poiblí Chomhchoiste Oireachtais um Oideachas agus Scileanna, Nollaig 2017, nuair a pléadh cás scoileanna<br />

na n-oileán. Spreag Tom páipéar faoi oideachas ar oileáin a bheith sa chlár ag Comhdháil Tumoideachais Choláiste<br />

Mhuire gan Smál, 2018, agus ghlac sé páirt ghníomhach sa seisiún comhdhála sin. Tá sé i mbun taighde ar oideachas<br />

bunscoile oileánda sa chomhthéacs Eorpach, go háirithe oideachas trí mhionteangacha.<br />

An Dr Victor Bayda<br />

Oifigeach Pleanála Teanga Chiarraí Theas, Comhchoiste Ghaeltacht Uíbh Ráthaigh Taighdeoir.<br />

Bhain Victor céim amach in 2004 ó Dhámh na Fileolaíochta i Stát-Ollscoil Mhoscó. Chosain sé a thráchtas PhD in 2009<br />

agus bhí sé ina léachtóir le Gaeilge san ollscoil chéanna go dtí 2019 nuair a ceapadh mar Oifigeach Pleanála Teanga do<br />

Chiarraí Theas é. Tá sé ina thaighdeoir chomh maith ag Institiúid na Teangeolaíochta, Acadamh Eolaíochtaí na Rúise.<br />

PAGE 151


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

BIOGRAPHIES<br />

Dr. Treasa Kirk<br />

Assistant Chief Inspector and Head <strong>of</strong> the Gaeltacht <strong>Education</strong> Unit in the Department <strong>of</strong> <strong>Education</strong><br />

Treasa is responsible for overseeing the phased implementation <strong>of</strong> the Policy on Gaeltacht <strong>Education</strong> and the<br />

Gaeltacht School Recognition Scheme in the Department <strong>of</strong> <strong>Education</strong>. Treasa has extensive expertise and experience<br />

in providing policy advice on special education, teacher education, curriculum and assessment, <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> and<br />

Gaeltacht education, and has completed evaluations across different school settings. Previously, Treasa served as<br />

deputy principal <strong>of</strong> a primary school with disadvantaged status and as facilitator with the national support services<br />

for teachers.<br />

Dr. Gerry Shiel<br />

Research Fellow at the <strong>Education</strong>al Research Centre<br />

Gerry is the principal researcher <strong>of</strong> the Research and Evaluation Study on the Gaeltacht School Recognition Scheme. He<br />

also works on the PIRLS International Survey and on the National Assessments for English Reading and Mathematics.<br />

An tUas. Seán Ó Grádaigh<br />

Director, Máistir Gairmiúil San Oideachas (MGO), NUI Galway<br />

Seán Ó Grádaigh is a lecturer in education in the School <strong>of</strong> <strong>Education</strong>, National University <strong>of</strong> Ireland, Galway. He<br />

teaches primarily in Initial Teacher <strong>Education</strong>. He has a background as a post-primary Geography teacher and has a<br />

particular interest in digital learning but especially in the creation <strong>of</strong> teaching materials. He has published teaching<br />

material for <strong>Irish</strong>, Geography, History and the sciences. He has been managing the MGO (Pr<strong>of</strong>essional Masters in<br />

<strong>Education</strong>) at NUI Galway since 2017.<br />

Ms. Sinéad Ní Ghuidhir, Director,<br />

Máistir Gairmiúil San Oideachas (MGO), NUI Galway<br />

Sinéad Ní Ghuidhir is a lecturer in education in the School <strong>of</strong> <strong>Education</strong>, National University <strong>of</strong> Ireland, Galway. She<br />

teaches primarily in Initial Teacher <strong>Education</strong>. Her areas <strong>of</strong> interest and research are FCÁT / CLiL (Content and<br />

Language Integrated Learning) and Drama as a Teaching Methodology. She has been managing the MGO (Pr<strong>of</strong>essional<br />

Masters in <strong>Education</strong>) at NUI Galway since 2017.<br />

PAGE 152


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Dr. T.J. Ó Ceallaigh<br />

Director <strong>of</strong> the M. Oid. san Oideachas Lán-Ghaeilge agus Gaeltachta, Mary Immaculate College, Limerick<br />

T.J. Ó Ceallaigh is the director <strong>of</strong> the M. Oid. san Oideachas Lán-Ghaeilge agus Gaeltachta programme in Mary<br />

Immaculate College, Limerick. As a former immersion principal, his main research interests focus on the role <strong>of</strong> the<br />

instructional leader, the pedagogy required for the successful integration <strong>of</strong> language and content instruction and on<br />

continuing pr<strong>of</strong>essional development, with particular reference to language immersion contexts. Dr Ó Ceallaigh has<br />

recently co-edited a book on the topic, Teacher Development for Immersion and Content-based Instruction (Benjamins,<br />

<strong>2020</strong>) with Laurent Cammarata, PhD, University <strong>of</strong> Alberta, Canada. Other publications can be accessed here.<br />

Dr. Sinéad Andrews<br />

Assistant Pr<strong>of</strong>essor, School <strong>of</strong> Inclusive and Special <strong>Education</strong>, Institute <strong>of</strong> <strong>Education</strong>, DCU<br />

Sinéad Andrews is an Assistant Pr<strong>of</strong>essor in the School <strong>of</strong> Inclusive and Special <strong>Education</strong> in Dublin City University.<br />

She has experience <strong>of</strong> working as a teacher in <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> schools and as Principal <strong>of</strong> an English-<strong>medium</strong> school.<br />

At present she is teaching on both undergraduate and postgraduate courses in the Institute <strong>of</strong> <strong>Education</strong>. Her PhD<br />

thesis examined the additional supports required by students with special educational needs in primary <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong><br />

schools. She is currently working on developing a continuous pr<strong>of</strong>essional development programme for teachers in<br />

<strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> schools to help them meet the special educational needs <strong>of</strong> their students<br />

Pr<strong>of</strong>essor Pádraig Ó Duibhir<br />

Deputy Dean, Institute <strong>of</strong> <strong>Education</strong>, DCU and Director, SEALBHÚ<br />

Pr<strong>of</strong>essor Pádraig Ó Duibhir is Deputy Dean <strong>of</strong> the Dublin City University (DCU) Institute <strong>of</strong> <strong>Education</strong> and Director<br />

<strong>of</strong> SEALBHÚ, the DCU Research Centre for the Learning and Teaching <strong>of</strong> <strong>Irish</strong>. He gained extensive experience as a<br />

primary teacher and principal in the <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> sector before his work in teacher education. His major research<br />

interests lie in second language acquisition and pedagogy applied to minority languages. He is joint editor <strong>of</strong> the<br />

<strong>Journal</strong> <strong>of</strong> Immersion and Content-Based Language <strong>Education</strong>.<br />

Dr. Joe Travers<br />

Head <strong>of</strong> School, School <strong>of</strong> Inclusive and Special <strong>Education</strong>, Institute <strong>of</strong> <strong>Education</strong>, DCU<br />

Dr Joseph Travers is Associate Pr<strong>of</strong>essor and the first Head <strong>of</strong> the School <strong>of</strong> Inclusive and Special <strong>Education</strong> in Dublin<br />

City University (DCU) Institute <strong>of</strong> <strong>Education</strong>, the first education faculty in an <strong>Irish</strong> university. Previous to this he was<br />

Director <strong>of</strong> Special <strong>Education</strong> (2008-2016) in St. Patrick’s College, Drumcondra joining the College in 1998. He is a<br />

former primary school teacher. He has published in the areas <strong>of</strong> policy and practice in special education/learning<br />

support for mathematics, inclusion, leadership and early intervention. Dr Travers has been principal investigator<br />

on research projects for the National Council for Special <strong>Education</strong> (NCSE) and for the Department <strong>of</strong> <strong>Education</strong><br />

and Skills (DES). He teaches across a range <strong>of</strong> teacher education programmes from initial to postgraduate Diploma,<br />

Masters and Doctoral level.<br />

PAGE 153


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Dr. Karen Ní Chlochasaigh<br />

Lecturer / Acting Coordinator <strong>of</strong> M.Oid. san Oideachas Lán-Ghaeilge agus Gaeltachta, Mary Immaculate<br />

College, Limerick<br />

Dr. Karen Ní Chlochasaigh is a lecturer on the M.Oid. san Oideachas Lán-Ghaeilge agus Gaeltachta, Mary Immaculate<br />

College. She completed a postdoctoral study at the Institute <strong>of</strong> <strong>Education</strong>, Dublin City University and The <strong>Education</strong>al<br />

Research Centre, Drumcondra on the impact <strong>of</strong> immersion education on students attending <strong>Irish</strong> <strong>medium</strong> schools in<br />

disadvantaged areas. Karen has special interest in educational inclusion in an immersion setting, effective second<br />

language acquisition, building linguistic pr<strong>of</strong>iciency <strong>of</strong> immersion teachers and using digital technologies to support<br />

language teaching and learning. She is currently in an acting position as co-ordinator <strong>of</strong> the M.Oid. san Oideachas<br />

Lán-Ghaeilge agus Gaeltachta, MIC.<br />

An tUas. Seán Ó Broin<br />

Léachtóir, Coláiste na hOllscoile, Corcaigh<br />

Tá a shaol proifisiúnta ar fad caite aige ag múineadh Gaeilge agus ag cur na teanga chun cinn. Ó d’éirigh sé as a phost<br />

mar phríomhoide i Scoil Phobail Chionn tSáile tá sé ag obair i gColáiste na hOllscoile, Corcaigh mar léachtóir i Scoil<br />

an Oideachais agus mar theagascóir i Roinn na Gaeilge. Suim nach beag aige sa Ghaeloideachas agus faoi láthair tá<br />

sé mar chathaoirleach ar an mBord Bainistíochta i nGaelcholáiste Charraig Uí Leighin.<br />

Dr. Laoise Ní Thuairisg<br />

Assistant Pr<strong>of</strong>essor, School <strong>of</strong> Language, Literacy and Early Childhood <strong>Education</strong>, Institute <strong>of</strong> <strong>Education</strong>, DCU<br />

Laoise Ní Thuairisg is an Assistant Pr<strong>of</strong>essor in the School <strong>of</strong> Language, Literacy and Early Childhood <strong>Education</strong><br />

in Dublin City University. She is programmes chair <strong>of</strong> the Bachelor <strong>of</strong> <strong>Education</strong> in Gaeilge, and French, German<br />

or Spanish. She teaches courses in second language acquisition, bilingualism, the teaching <strong>of</strong> <strong>Irish</strong>, and teaching<br />

through <strong>Irish</strong>. Her research interests include language planning, language education and pr<strong>of</strong>essional development<br />

for teachers. She has recently completed a number <strong>of</strong> research projects on aspects <strong>of</strong> Gaeltacht education.<br />

Pr<strong>of</strong>essor Muiris Ó Laoire<br />

Pr<strong>of</strong>essor and Senior Lecturer, Department <strong>of</strong> Social Sciences, School <strong>of</strong> Health and Social Science, Institute<br />

<strong>of</strong> Technology, Tralee.<br />

Muiris Ó Laoire PhD is a Pr<strong>of</strong>essor and Senior Lecturer in the Department <strong>of</strong> Social Sciences in the School <strong>of</strong> Health and<br />

Social Sciences at the Institute <strong>of</strong> Technology, Tralee. A graduate <strong>of</strong> the National University <strong>of</strong> Ireland, he is author <strong>of</strong><br />

books, textbooks and several articles and chapters on multilingualism, bilingualism language policy and pedagogy. A<br />

former teacher <strong>of</strong> <strong>Irish</strong> and French for many years; prior to taking up a position in the Institute <strong>of</strong> Technology, Tralee he<br />

worked as a researcher in the Linguistics Institute <strong>of</strong> Ireland and the National Council <strong>of</strong> Curriculum and Assessment.<br />

PAGE 154


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

Tomás Mac Pháidín<br />

Director <strong>of</strong> Schools, Galway and Roscommon <strong>Education</strong> and Training Board<br />

Tomás Mac Pháidín is GRETB <strong>Education</strong> Officer and Director <strong>of</strong> Schools since 2013, managing 22 schools, 8 <strong>of</strong> which<br />

work through the <strong>medium</strong> <strong>of</strong> <strong>Irish</strong>, including 3 <strong>of</strong>f-shore island schools. For many years Tomás was principal <strong>of</strong> a large<br />

<strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> ETB school, a lecturer in NUIG, followed by some years as CEO acting <strong>of</strong> Galway City VEC.<br />

Tomás was appointed by NCCA, 2013–2016 to chair the national group developing new specifications for Junior Cycle<br />

<strong>Irish</strong>. In 2018, NCCA appointed Tomás as national chair leading specification development for Leaving Certificate<br />

<strong>Irish</strong>. He is chairperson <strong>of</strong> <strong>ETBI</strong>’s <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> education network <strong>of</strong> 48 ETB schools. He is on the national board<br />

<strong>of</strong> Comhdháil Oileáin na hÉireann (<strong>Irish</strong> Islands’ Federation) and leads education policy development for European<br />

Small Island Federation (ESIN). Tomás has presented at conferences in Ireland and abroad on: Mentoring <strong>of</strong> beginning<br />

teachers; Effectiveness <strong>of</strong> Management; <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> <strong>Education</strong> and Island <strong>Education</strong>.<br />

Tom P. Mac Pháidín<br />

Student, Mary Immaculate College, Limerick<br />

Tom, an alumnus <strong>of</strong> Coláiste na Coiribe, an <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> ETB college, chose primary teaching as a career in 2017.<br />

He has developed research interest in <strong>Irish</strong>-<strong>medium</strong> education, including vulnerable island primary schools. Tom<br />

achieved a Gaeltacht academic 1st year scholarship to Mary Immaculate College (MIC). He attended Joint Oireachtas<br />

Committee on <strong>Education</strong> and Skills (JOCES) Island schools’ public hearing in 2017 and was instrumental in having<br />

island school’s challenges explored in 2018 within MIC Immersion <strong>Education</strong> Conference. He is currently pursuing<br />

research regarding European island primary schools, focusing on schools working within minority language contexts.<br />

Dr. Victor Bayda<br />

Language Planning Officer, South Kerry, Joint Gaeltacht Committee<br />

Victor graduated in 2004 from the Faculty <strong>of</strong> Philosophy at Moscow State University. He defended his PhD thesis in<br />

2009 and worked as a lecturer <strong>of</strong> <strong>Irish</strong> at the same university until 2019 when he was appointed Language Planning<br />

Officer for South Kerry. He is also a researcher at the Institute <strong>of</strong> Linguistics, Russian Academy <strong>of</strong> Sciences.<br />

PAGE 155


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

PAGE 156


<strong>ETBI</strong> <strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> <strong>November</strong> <strong>2020</strong><br />

PAGE 157


<strong>Journal</strong> <strong>of</strong> <strong>Education</strong> Produced by <strong>Education</strong> and Training Boards Ireland<br />

<strong>November</strong> <strong>2020</strong>

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!