Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
12<br />
Dwyn – doedd dwyn bwyd er mwyn byw ddim<br />
yn drosedd. Beth bynnag, pe basai’r lleidr yn<br />
dwyn yn gyson, y gosb fasai torri llaw’r lleidr i<br />
ffwrdd.<br />
Anifeiliaid – roedd gwerth ar fywydau pob<br />
math o anifeiliaid hefyd, er enghraifft:<br />
Cath fach – ceiniog<br />
Cath fach cyn dal ei llygoden gyntaf – ceiniog<br />
Cath fach ar ôl dal ei llygoden gyntaf – dwy<br />
geiniog<br />
Cath fawr – pedair ceiniog<br />
Ci gwarchod – 24 ceiniog<br />
CANOLFAN HYWEL DDA<br />
Mae Canolfan Hywel Dda yn Hendy-gwyn ar<br />
Daf. Mae’n lle gwych i fynd i ddarganfod mwy<br />
am fywyd Hywel Dda a’i gyfreithiau. Yn y<br />
ganolfan, mae:<br />
• adeilad ble gallwch chi wneud<br />
gweithgareddau diddorol<br />
• enghreifftiau o’r cyfreithiau<br />
• ystafell Peniarth gyda lluniau o’r gwahanol<br />
fersiynau o’r cyfreithiau<br />
• chwe gardd – pob gardd yn cynrychioli<br />
cyfreithiau gwahanol<br />
Achos Llys<br />
Er mwyn penderfynu ar y gosb, roedd rhaid<br />
cynnal achos llys. Roedd rhaid i’r cyhuddedig:<br />
• roi tystiolaeth<br />
• dod o hyd i bobl i gefnogi ei achos<br />
Roedd nifer y cefnogwyr yn dibynnu ar yr<br />
achos, er enghraifft:<br />
• lladd – roedd rhaid cael 300 o gefnogwyr<br />
• trais – roedd rhaid cael 50 o gefnogwyr<br />
Cyfraith Merched<br />
Roedd statws uchel gyda<br />
merched yng Nghymru.<br />
Roedd hawl gyda merched i<br />
ddewis gŵr ac i ysgaru ar ôl<br />
saith mlynedd o briodas.<br />
LLAWYSGRIF BOSTON<br />
Ym mis Gorffennaf 2012, prynodd Llyfrgell<br />
Genedlaethol Cymru, Aberystwyth lyfr o’r 14eg<br />
ganrif yn cofnodi Cyfreithiau Hywel Dda. Roedd<br />
y llyfr yma ar goll am ganrifoedd yn yr Unol<br />
Daleithiau. Roedd y llyfr yn costio dros hanner<br />
miliwn o bunnoedd!! Mae’r llyfr yn<br />
lliwgar iawn ac yn cynnwys llawer<br />
o ddarluniau hyfryd.<br />
Mae’r ganolfan<br />
yn gofeb ardderchog i un o<br />
arweinwyr mwyaf enwog ein<br />
gwlad.<br />
www.library.wales/discover/digital-gallery/manuscripts/the-middle-ages/<br />
the-boston-manuscript-of-the-laws-of-hywel-dda<br />
Gallwch chi weld y llyfr trwy<br />
ddilyn y linc yma:<br />
CLICIA YMA<br />
i weld y llyfr!<br />
Cofeb i Hywel Dda –<br />
Neuadd y Ddinas,<br />
Caerdydd
Change language