NVDO Onderhoudskompas 2023
NVDO Onderhoudskompas 2023 - Visie, Trends & Ontwikkelingen in de Nederlandse Onderhoudsmarkt - Incl. Visiedocument Veilig werken in 2033
NVDO Onderhoudskompas 2023 - Visie, Trends & Ontwikkelingen in de Nederlandse Onderhoudsmarkt - Incl. Visiedocument Veilig werken in 2033
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>2023</strong><br />
<strong>Onderhoudskompas</strong><br />
Visie, Trends en Ontwikkelingen in de Nederlandse Onderhoudsmarkt<br />
Inclusief Visiedocument<br />
‘VEILIG WERKEN<br />
IN 2033’
GIS<br />
Mobile<br />
PPM<br />
PdM<br />
Next<br />
Generation<br />
EAM<br />
AIP<br />
BI<br />
APM<br />
BIM<br />
AI<br />
Veel bedrijven werken al jarenlang met een Enterprise Asset Management (EAM) systeem, maar gebruiken het<br />
voornamelijk als elektronische kaartenbak en digitaal werkordersysteem. Asset Management wordt er echter nog niet<br />
mee bedreven, terwijl dit tegenwoordig wel mogelijk is. Pakketten als Maximo, IFS Ultimo, HxGN EAM (voorheen Infor<br />
EAM) en SAP EAM hebben zich afgelopen jaren enorm ontwikkeld en bieden nu ook functionaliteit voor zaken als<br />
Asset Investment Planning, Project Portfolio Management, Asset Performance Management, Business Intelligence en<br />
Predictive Maintenance. Ook op het gebied van Mobile, GIS- en BIM-integratie zijn grote stappen gezet.<br />
Bent u klaar voor Next Generation EAM? Neem dan contact op<br />
met Mainnovation. Onze VDM XL -experts helpen u graag met al uw<br />
vragen rondom het verder professionaliseren én automatiseren<br />
van uw Maintenance & Asset Management-organisatie.<br />
www.mainnovation.com
<strong>Onderhoudskompas</strong><br />
Visie, Trends en Ontwikkelingen in de Nederlandse Onderhoudsmarkt<br />
Inclusief Visiedocument<br />
‘VEILIG WERKEN<br />
IN 2033’<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 3
4 | <br />
COLOFON<br />
Het <strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> is een<br />
uitgave van de <strong>NVDO</strong>, de Nederlandse Vereniging<br />
voor Doelmatig Onderhoud<br />
Lange Schaft 7-G<br />
3991 AP Houten<br />
Tel. 030 6346040<br />
www.nvdo.nl<br />
info@nvdo.nl<br />
Nederlandse Vereniging voor<br />
Doelmatig Onderhoud<br />
Redactie<br />
Accenture: Sophie van Giersbergen, Ole Greeven, Fien van der Linden, Boudewijn Veenings<br />
Eindredactie<br />
<strong>NVDO</strong>: Ellen den Broeder-Ooijevaar<br />
Europoort Producties: Jiří Hartog<br />
Uitgever / media-adviseur<br />
Remco Rooij<br />
Tel. 06 53220822<br />
Uitgeverij<br />
Europoort Producties B.V.<br />
Bink 36 C1 unit 14-16<br />
Binckhorstlaan 36<br />
2516 BE Den Haag<br />
070 2211943<br />
Vormgeving<br />
arjendefouw | grafisch ontwerp<br />
Deze uitgave is geproduceerd door<br />
Damen Drukkers<br />
Leemansstraat 7<br />
4251 LD Werkendam<br />
© | Copyright<br />
Citeren uit dit <strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> is toegestaan. Het overnemen<br />
van beeld en/of grafieken is toegestaan. Voorwaarde daarbij is dat vooraf<br />
toestemming aan info@nvdo.nl wordt gevraagd en in alle gevallen de<br />
bron (www.nvdo.nl) wordt vermeld
INHOUD<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong><br />
Voorwoord 7<br />
Koers door het <strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> 8<br />
Verantwoordings paragraaf 9<br />
Aanbevelingen aan <strong>NVDO</strong> 15<br />
Top Tien Trends binnen de Nederlandse Onderhoudssector 17<br />
Trends per Sector 31<br />
Feiten en cijfers 41<br />
Deel 1: Prestaties 41<br />
Deel 2: Innovatie 45<br />
Samenvatting <strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> 51<br />
Summary <strong>NVDO</strong> Maintenance Compass <strong>2023</strong> 52<br />
Technische Arbeidsmarkt 54<br />
Inhoudsopgave 55<br />
Introductie 56<br />
Management samenvatting 57<br />
Executive summary 57<br />
Deel 1: Huidig personeel 59<br />
Deel 2: Instroom van personeel 67<br />
Deel 3: Uitstroom van personeel 73<br />
Deel 4: Inspiratie 81<br />
Deel 5: Functiehuis 87<br />
Visiedocument Veilig werken in 2033 95<br />
Hoofdstuk 1 Management samenvatting 98<br />
Hoofdstuk 2 Management summary 98<br />
Hoofdstuk 3 Inleiding 99<br />
Hoofdstuk 4 Evaluatie visiedocument 2011 “Safety” 100<br />
Hoofdstuk 5 Hoe ziet Veilig Werken er anno <strong>2023</strong> uit? 101<br />
Hoofdstuk 6 Hoe ziet Veilig Werken er anno 2033 uit? 114<br />
Hoofdstuk 7 Aanbevelingen 130<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 5
ZWOLLE - ROTTERDAM<br />
Uw one-stop-shop voor Asset Management<br />
In een dynamische omgeving met een toenemende behoefte aan technici is een optimale<br />
organisatie van uw bedrijf van cruciaal belang. Pontifexx ondersteunt jaarlijks talloze<br />
bedrijven bij Asset Management en het minimaliseren van verspilling.<br />
Onderhoudsbeheersystemen<br />
Reserveonderdelen<br />
beheer<br />
Asset Management Scan<br />
Energiemonitoring<br />
Autonoom onderhoud<br />
Onderhoudsstops<br />
Project Maintenance<br />
Engineering<br />
Voorspellend Onderhoud<br />
Risicogestuurd<br />
onderhoud<br />
Interim Management<br />
Audit begeleiding<br />
Detachering<br />
Benieuwd wat Pontifexx voor u kan betekenen?<br />
Kom in contact met onze specialisten voor een vrijblijvend adviesgesprek,<br />
of bezoek voor meer informatie onze website.<br />
www.pontifexx.nl<br />
info@pontifexx.nl<br />
038 - 337 96 05
VOORWOORD<br />
In Nederland bedraagt de omzet van de onderhoudsmarkt 4,2% van het BBP en geeft<br />
werkgelegenheid aan zo’n 315.000 professionals. Een mooie groei van maar liefst 5% ten<br />
opzichte van vorig jaar.<br />
Ondanks een turbulente periode met corona naslag,<br />
inflatie en een ongebalanceerde arbeidsmarkt, weet<br />
onze branche veerkracht te tonen. Over het algemeen<br />
is de omzet van de bedrijven in ons vakgebied stabiel<br />
gebleven of zelfs gegroeid. Daarnaast zijn ook<br />
de onderhoudsbudgetten stabiel gebleven. Er was<br />
echter wel een toename van zowel geplande als ongeplande<br />
stilstand van assets ten opzichte van vorig<br />
jaar. Ondanks deze uitdagingen, is de meerderheid<br />
tevreden met de samenwerking met opdrachtgevers<br />
en/of onderaannemers en is deze zelfs verbeterd ten<br />
opzichte van vorig jaar.<br />
De omzetontwikkeling tussen bedrijven loopt sterk<br />
uiteen waarbij 43% een omzetstijging heeft meegemaakt,<br />
12% een omzetdaling en 43% een gelijke<br />
omzet. Als er wordt gekeken naar de te verwachten<br />
groei, verwachten minder bedrijven groei dan vorig<br />
jaar. Waar vorig jaar 91% van de bedrijven een groei<br />
verwachtte in de Nederlandse onderhoudsmarkt voor<br />
de komende vijf jaar, verwacht dit jaar 75% een groei.<br />
Dit komt waarschijnlijk door de angst voor een opkomende<br />
recessie.<br />
In dit <strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> geven we tevens<br />
een gedetailleerde update op de Technische Arbeidsmarkt.<br />
Laat u inspireren of hanteer het functiehuis<br />
bij uw zoektocht naar nieuw personeel (of misschien<br />
zelfs behoud van uw huidige personeel).<br />
Het is alweer ruim tien jaar geleden dat we onze kijk<br />
op Veilig Werken anno <strong>2023</strong> gaven. Dat doen we in<br />
deze editie van het <strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> opnieuw,<br />
maar nu kijken we naar 2033. De onderhoudssector<br />
zal de aankomende jaren getuige zijn van een<br />
transformatie in de benadering van Veilig Werken.<br />
Deze benadering zal gekenmerkt worden door een<br />
verschuiving van de nadruk op de naleving van formele<br />
wetgeving naar een proactief en op risico’s gebaseerd<br />
veiligheidsbeheer. Sleutel tot deze verandering is<br />
de ontwikkeling van een robuuste veiligheidscultuur<br />
binnen onderhoudsorganisaties, waarbij werknemers<br />
zich bewust zijn van de veiligheidsaspecten van hun<br />
werkzaamheden en betrokken zijn bij het verbeteren<br />
van de veiligheidsprocedures binnen de organisatie.<br />
Het onderzoekstraject kon rekenen op de medewerking<br />
van velen. Dat gold voor zowel de survey,<br />
deelname aan de klankbordgroepen en de persoonlijke<br />
interviews. Dankzij die medewerking zijn de<br />
resultaten betrouwbaar en bieden een handvat om<br />
uw toekomst goed in te richten.<br />
Wij zijn er zeker van dat de boodschap u zal inspireren<br />
om uw visie op de toekomst vorm te geven en<br />
om te zetten in een effectieve strategie.<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 7
8 | Koers door het <strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong><br />
KOERS DOOR HET <strong>NVDO</strong><br />
ONDERHOUDSKOMPAS <strong>2023</strong><br />
In dit <strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> wordt een beeld geschetst van de huidige Nederlandse<br />
Onderhoudsmarkt. Door middel van een enquête is data verzameld. Deze data vormt<br />
de basis voor de trends, visies, feiten en cijfers. Door de <strong>Onderhoudskompas</strong>sen van<br />
voorgaande jaren te vergelijken met de uitkomsten van dit jaar, kan een inzicht worden<br />
ge creëerd in de belangrijkste ontwikkelingen die al langere tijd plaatsvinden binnen de<br />
Nederlandse Onderhoudsmarkt en de nieuwe ontwikkelingen die naar voren zijn gekomen.<br />
Dit <strong>Onderhoudskompas</strong> gaat in op de meest<br />
voorkomende trends binnen de Onderhoudssector<br />
anno nu. Bovendien worden<br />
ook de belangrijkste trends besproken binnen de sectoren,<br />
Infra, Manufacturing, Procesindustrie, Food,<br />
Beverage en Farma en Onroerend Goed. Vervolgens<br />
is een analyse te vinden van de feiten en cijfers in de<br />
categorieën Prestatie en Innovatie.<br />
Markt<br />
Voor het <strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> is uiteenlopende<br />
data verzameld over de onderhoudsmarkt. Door<br />
middel van analyses van deze data is de onderhoudsmarkt<br />
anno <strong>2023</strong> in kaart gebracht. Hierbij kan worden<br />
gedacht aan inzichten in de ontwikkelingen van<br />
de totale onderhoudsuitgave. Daarnaast wordt ook<br />
de verwachte groei (in omzet en budget) per sector<br />
gepresenteerd.<br />
en de barrières die daarbij komen kijken. Daarnaast<br />
wordt ingegaan op de dataverzameling over assets.<br />
Personeel<br />
In dit hoofdstuk wordt de actualiteit van de technische<br />
arbeidsmarkt beschreven. Hierin wordt een<br />
overzicht gegeven van het huidige personeelsbestand.<br />
Ook wordt de in- en uitstroom van personeel in kaart<br />
gebracht. Tevens worden er aanbevelingen gedaan<br />
over het omgaan met de huidige situatie op de technische<br />
arbeidsmarkt.<br />
Prestatie<br />
In het hoofdstuk Prestatie wordt beschreven hoe de<br />
onderhoudsmarkt zich heeft ontwikkeld in omzet en<br />
hoe het budget omtrent de assets wordt gealloceerd.<br />
Daarnaast wordt gekeken naar wie verantwoordelijk is<br />
in het alloceren van dit budget en wat de gemiddelde<br />
downtime van de assets bedroeg. Tot slot wordt de<br />
samenwerking met opdrachtgevers nader belicht.<br />
Innovatie<br />
De cijfers in het hoofdstuk Innovatie representeren<br />
innovaties en technologische ontwikkelingen binnen<br />
de onderhoudsmarkt. Het aanjagen van innovatie<br />
wordt besproken en ook de adoptie van innovaties
VERANTWOORDINGS<br />
PARAGRAAF<br />
De grootste onderhoudsvereniging in<br />
Europa, de <strong>NVDO</strong>, onderzoekt, ontwikkelt<br />
en publiceert niet alleen kengetallen en<br />
trends, maar gaat daarmee ook graag aan<br />
de slag. De strategische opties zijn niet<br />
alleen voor de BV Nederland van waarde,<br />
ook voor de vereniging uit Houten zijn ze<br />
bepalend voor het beleid. Deze paragraaf<br />
is bedoeld ter verantwoording daarvan.<br />
Pro actief naar buiten treden en een<br />
actievere rol in de media vervullen<br />
Citaat: Het aantrekken van een media expert<br />
of dit werk uitbesteden kan bijdragen aan een<br />
verdere professionaliseringsslag op dit gebied<br />
en de zichtbaarheid van de vereniging.<br />
<strong>NVDO</strong> publiceert vaker in landelijke vakbladen.<br />
Omgekeerd kent VAM een samenwerking met<br />
collega verenigingen waardoor het bereik van<br />
de best practices in ons vakgebied groter<br />
wordt. Binnen het project <strong>NVDO</strong> 4.0 wordt de<br />
mogelijkheid voor een adviseur onderzocht.<br />
Onderzoeken subsidie- en/of<br />
investeringsmogelijkheden<br />
Citaat: Investeringsprogramma’s gericht op<br />
o.a. duurzaamheid, innovatie, technologie en<br />
de energietransitie zijn wellicht aanleiding voor<br />
het verkrijgen van een financiële impuls.<br />
Binnen <strong>NVDO</strong>, maar ook daarbuiten in<br />
samenwerking met stakeholders, wordt constant<br />
gezocht naar projecten. Een projectvoorstel dient<br />
voorzien te zijn van onder meer een toelichting<br />
op de financiering ervan. Indien opportuun,<br />
wordt in het projectvoorstel de mogelijkheid tot<br />
subsidiëring meegenomen. Investeringen worden<br />
zoveel mogelijk gedaan vanuit de contributies.<br />
Handreikingen doen om de samenwerking<br />
binnen organisaties te verbeteren<br />
Citaat: De belangrijkste trend binnen de Top Tien<br />
Trends is de trend ‘Behoefte aan samenwerking<br />
binnen de organisatie’.<br />
<strong>NVDO</strong> organiseert met grote regelmaat<br />
Maintenance Webinars. Tijdens die webinars<br />
is er altijd sprake van samenwerking. Dit geldt<br />
voor zowel interne, als externe samenwerking.<br />
Tevens wordt tijdens fysieke evenementen een<br />
goede mix van sprekers geboden die tijdens<br />
zo’n evenement niet alleen samenwerken,<br />
maar ook hun best practices daarvan in eigen<br />
organisaties met de deelnemers delen. In <strong>2023</strong><br />
staat de derde editie van VAM geheel in het<br />
teken van Samenwerking. VAM kent sowieso een<br />
nauwe samenwerking met collega-verenigingen,<br />
waaronder iTanks en Nevap vaste partners zijn.<br />
Kansen en Risico’s van disrupties benoemen<br />
Citaat: Ten eerste kan de vereniging de kansen<br />
voortkomend uit disruptieve ontwikkelingen<br />
benoemen en met haar leden delen.<br />
Daarnaast kan <strong>NVDO</strong> waarschuwen voor de<br />
risico’s die gepaard gaan met inactiviteit ten<br />
aanzien van disruptieve ontwikkelingen.<br />
De pandemie was aanleiding voor <strong>NVDO</strong> om, in<br />
samenwerking met de zorgvuldig samengestelde<br />
Klankbordgroep en onder begeleiding van<br />
Accenture, het Visiedocument “Hoe kan Beheer en<br />
Onderhoud – Asset Management – voorbereiden<br />
op Disruptie” samen te stellen. Hiermee is een<br />
waardevolle handreiking gegeven om de lezer voor<br />
te bereiden op nieuwe disrupties. Het uitgangspunt<br />
in het totale document is K A N S E N, terwijl<br />
risico’s uiteraard uitgebreid aan bod komen.<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 9
10 | Verantwoordings paragraaf<br />
De focus op Sustainability behouden<br />
en vertalen naar concrete stappen die<br />
onderhoudsorganisaties kunnen zetten<br />
Citaat: <strong>NVDO</strong> kan op dit vraagstuk<br />
inspelen door concrete handreikingen te<br />
doen middels bijvoorbeeld workshops of<br />
expert-panels waarin voor de verschillende<br />
sectoren concrete stappen die morgen<br />
gezet kunnen worden de revue passeren.<br />
Met haar Visiedocument betrekt <strong>NVDO</strong><br />
sustainability op Asset Management. Hierbij<br />
wordt dieper ingegaan op de rol van Beheer en<br />
Onderhoud binnen de toekomstige sustainable<br />
organisatie. Hierbij hebben (CO 2 ) footprint reductie,<br />
door energiezuinige en efficiënte assets en slim<br />
gebruik van materialen een prominente functie.<br />
Maar ook aan sociale thema’s zoals duurzame<br />
inzetbaarheid van medewerkers, het onderhouden<br />
van duurzame relaties en op een duurzame manier<br />
omgaan met veiligheid, kan Beheer en Onderhoud<br />
bijdragen. Naast de voordelen die de bijdrage biedt,<br />
worden ook implementatie- uitdagingen besproken.<br />
Het Visiedocument is te bestellen via info@nvdo.nl.<br />
Daarnaast heeft <strong>NVDO</strong> de training ‘Duurzaamheid<br />
door Onderhoud’ ontwikkeld in samenwerking<br />
met Agidens. Duurzaamheid is namelijk meer dan<br />
CO 2 -uitstoot alleen. Denk daarbij ook aan duurzaam<br />
omgaan met grondstoffen, het milieu en biodiversiteit.<br />
Steeds meer bedrijven zijn bezig met duurzaamheid in<br />
de engineeringsfase van hun installaties. Onderhoud<br />
van deze assets kan immers een grote bijdrage leveren<br />
aan de duurzaamheid van de organisatie.<br />
Omdat het thema belangrijk genoeg is, staat in <strong>2023</strong><br />
de VAM editie nr. 2 geheel in het teken van Sustainability.
OPGELEVERD <<br />
Batterijlocomotief van Strukton<br />
meer dan zomaar een innovatie!<br />
Foto: Strukton<br />
Volledig emissievrij werken op en langs het spoor in 2025 is de ambitie van Strukton.<br />
Zo wordt er gewerkt met een elektrisch systeem op de stopmachine, wordt er als test<br />
een krol (kraan op lorries) omgebouwd naar elektrische aandrijving, wordt steeds meer<br />
gereedschap elektrisch en helpt TNO om in kaart te brengen wat de verschillende<br />
machines nu daadwerkelijk uitstoten. De nieuwste innovatie? Een batterijlocomotief<br />
die ook zonder bovenleiding elektrisch kan rijden.<br />
Tonine Luken, Projectleider van de batterijlocomotief en Vincent<br />
Bosman, Projectleider Verduurzaming, beiden werkzaam bij Strukton,<br />
leggen uit waarom de locomotief ontwikkeld is. Luken; “Strukton<br />
heeft vier elektrische locomotieven in bezit. Deze elektrische<br />
locomotieven verplaatsen wagons en ander materieel door stroom<br />
uit de bovenleiding te halen. Op plaatsen waar geen bovenleiding<br />
beschikbaar is, zoals emplacementen, moeten we nu nog diesellocomotieven<br />
inzetten voor logistieke bewegingen per spoor”. Bosman<br />
vult aan dat hetzelfde geldt tijdens werkzaamheden aan het<br />
spoor als er geen spanning op de bovenleiding staat. Fossiel aangedreven<br />
locomotieven zijn dan ‘in het werk’ nog steeds noodzakelijk.<br />
> Powerbank, maar dan anders. Gezamenlijk met collega’s<br />
van Strukton Power is volledig in-house het ESS (Energy Storage<br />
System) ontwikkeld, dat de locomotief voedt met elektrische energie.<br />
Het systeem, dat je eigenlijk kan zien als een grote powerbank,<br />
wordt aan de locomotief gekoppeld zodat deze zonder bovenleiding<br />
toch elektrisch kan rijden. Dit kan worden bereikt met minimale aanpassingen.<br />
De Locomotief denkt gevoed te worden door de bovenleiding<br />
via de pantograaf terwijl deze in werkelijkheid door de ESS<br />
wordt gevoed. “Er zijn drie modi: locomotief solo, locomotief solo<br />
plus -het opladen van de batterij- en voeding vanuit het ESS” aldus<br />
Luken die aangeeft dat Strukton zich met deze ontwikkeling wil<br />
onderscheiden in de markt. Uiteindelijk is de visie om de container<br />
met batterijen en omvormers die op de trein staat ook te kunnen<br />
gebruiken als energievoorziening op de bouwplaats. Bosman; “We<br />
werken steeds vaker met (geretrofit) elektrisch gereedschap op afgelegen<br />
locaties waar geen energievoorziening aanwezig is. Neem<br />
bijvoorbeeld onze geretrofitte kraagboutmachine waarbij we de<br />
brandstofmotor en tank hebben vervangen door een elektromotor<br />
en batterijen. Deze machines moeten een keer worden opgeladen en<br />
dit wil je natuurlijk met groene stroom doen. Het zou geweldig zijn<br />
als dat met het ESS kan”.<br />
> Duurzaamheid. Waar een diesellocomotief gemiddeld ruim 50<br />
liter diesel per uur verbruikt en ook bij stationair draaien de nodige<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 11
12 | Verantwoordings paragraaf<br />
‘<br />
‘De komende jaren zullen<br />
we een verschuiving van<br />
mechanisch onderhoud<br />
naar elektrotechnisch<br />
onderhoud krijgen’<br />
’<br />
bevindt zich in de beginfase waardoor het gehele proces enorm<br />
kostbaar is. Gelukkig is er geen volledig nieuwe locomotief nodig,<br />
onze voorkeur gaat juist uit naar het retrofitten van het bestaande<br />
materieelpark. Het materieel is technisch nog niet aan het einde van<br />
de levensduur. Retrofitten bespaart een hoop energie en past goed<br />
in de circulaire gedachte. Het ombouwen van een diesellocomotief<br />
naar dit systeem is economisch echter niet haalbaar en dus wordt<br />
er uitsluitend gewerkt met elektrische locomotieven. Verder moet<br />
de energiedichtheid van batterijen toenemen om langdurig met het<br />
gewenste vermogen te werken en moeten we opzoek naar een weremissies<br />
uitstoot, is de elektrische locomotief een stuk duurzamer.<br />
Dit is niet alleen goed nieuws voor de natuur, het scheelt ook enorm<br />
voor de werknemers. De werknemers krijgen niet langer te maken<br />
met emissies afkomstig uit de uitlaat. De elektrische locomotief is<br />
bovendien stiller dan de diesellocomotief. In beide gevallen dus<br />
goed nieuws voor de professionals die met de locomotief werken.<br />
> Retrofitten is het toverwoord. Op economisch gebied moeten<br />
er stappen gemaakt gaan worden aldus Bosman. “We bevinden<br />
ons aan het begin van een energietransitie en ook de techniek<br />
><br />
Foto: Strukton
Foto: Strukton<br />
> kend verdienmodel omdat de initiële investering nu nog erg hoog<br />
is. We staan nu eenmaal aan het begin van de transitie en misschien<br />
willen we ook wel te snel. Maar over een paar jaar zullen de nodige<br />
stappen zeker gemaakt zijn”.<br />
> Onderhoud. Strukton is reeds in het bezit van vier elektrische<br />
locomotieven en deze worden in de werkplaats in Zutphen onderhouden.<br />
Voor de batterijlocomotief is dit niet anders. Luken; “In<br />
eerste instantie is er vooral een goede inventarisatie van de ESS gemaakt<br />
en is er dus een aantal taken bijgekomen voor de monteurs.<br />
We hebben het nu eenmaal over stroom en dus zijn er strikte veiligheidsprocedures”.<br />
Bosman vult aan; “Waar nu een dieselmachine<br />
de werkplaats binnen komt rijden, is dit in de toekomst een hoogspanningsinstallatie.<br />
Komende jaren zullen we een verschuiving van<br />
puur mechanisch onderhoud naar elektromechanisch onderhoud<br />
krijgen en daar moeten we onze professionals voor opleiden”.<br />
Bosman verdiept de andere uitdagingen om emissievrij spooronderhoud<br />
uit te voeren. “Naast de energievoorziening langs het<br />
spoor, speelt vooral ook wet- en regelgeving een grote rol. Omdat<br />
dit nog niet goed is ingericht zien we dat er een grote hoeveelheid<br />
aan onbekende factoren speelt. Je weet immers niet aan welke<br />
kaders je moet voldoen. Momenteel zijn we druk bezig met het<br />
proces om de locomotief toegelaten te krijgen op het spoor van<br />
ProRail, om te kunnen testen hoe de batterijlocomotief presteert.<br />
Gelukkig zitten we wel met de juiste partijen om tafel en werken we<br />
met ProRail samen om zo goed mogelijk elektrisch materieel op het<br />
spoor te introduceren”. Met de tests op eigen spoor heeft Strukton<br />
inmiddels laten zien dat de locomotief kortstondig bij lage snelheid<br />
bewegingen uit kan voeren. Op rangeersnelheid van 25 kilometer<br />
per uur kan de locomotief 300 ton trekken.<br />
> Blik richting de toekomst. Momenteel is de batterijlocomotief<br />
een prototype voor dit type locomotief. Allereerst moet deze<br />
worden uitontwikkeld en dient hij te worden goedgekeurd om op<br />
het spoor te gebruiken. Daarna zal het systeem mogelijk worden uitgerold<br />
onder de drie andere elektrische locomotieven. Of er daarna<br />
plannen zijn om nog meer locomotieven aan te schaffen en om te<br />
bouwen is op dit moment onduidelijk. Volgens Luken zitten er dan<br />
in elk geval wel een paar eisen aan en kan de techniek niet zomaar<br />
op elke andere locomotief worden toegepast. “De pantograaf moet<br />
wel denken dat hij door de bovenleiding wordt gevoed, terwijl de<br />
stroom eigenlijk uit het ESS komt. Bij andere locomotieven moeten<br />
we dus eerst kijken of dat wel mogelijk is”.<br />
De focus komt daarmee te liggen op het retrofitten en ombouwen<br />
van het huidige materieel. Strukton investeert niet meer in fossiel<br />
aangedreven materieel en gereedschappen, tenzij het echt niet anders<br />
kan. <<br />
Duurzame doelen Strukton<br />
Strukton heeft zichzelf scherpe duurzame doelen gesteld :<br />
• In 2030 voor zakelijke mobiliteit een CO2-reductie<br />
bereiken van 50% per FTE ten opzichte van 2016<br />
• In 2030 Strukton’s totale uitstoot reduceren met<br />
minimaal 55% ten opzichte van 2009<br />
• In 2050 klimaatneutraal opereren<br />
• In 2025 zijn alle Strukton-bouwplaatsen emissieloos<br />
• In 2030 zijn alle bouwplaatsen volledig duurzaam<br />
Deze doelstellingen zijn ontleend aan de SDG’s 12, 13 en 15.<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 13
De kracht van duurzaam<br />
assetmanagement in jouw<br />
organisatie<br />
Ontdek hoe Faam duurzaam assetmanagement mogelijk maakt met<br />
softwareoplossingen, trainingen en ondersteuning van onze consultants.<br />
In onze whitepaper ‘Op weg naar Duurzaam Assetmanagement’<br />
introduceren we praktische oplossingen zoals onze tool DYNAM om<br />
duurzaamheidsdoelstellingen te bereiken. Download de whitepaper<br />
via onderstaande QR-code.<br />
Lees alles over DYNAM<br />
dé tool die technische<br />
en duurzaamheidsdoelen<br />
realiseert.<br />
in partnerschap met AMC Tooling
AANBEVELINGEN AAN <strong>NVDO</strong><br />
Faciliteren van projecten voor jongeren in<br />
samenwerking met opleidingsinstituten<br />
Al jaren is er een tekort aan technisch geschoold<br />
personeel. De vergrijzing zal de komende jaren blijven<br />
toenemen en daarom is het belangrijk om jonge<br />
technici aan te trekken. Het motiveren van jong talent<br />
begint bij opleidingsinstituten. Studenten gedurende<br />
hun opleiding in contact laten komen met Beheer en<br />
Onderhoud, zal ertoe leiden dat ze zullen nadenken<br />
over de mogelijkheden voor een carrière binnen de<br />
onderhoudssector. Een mooi instapmodel kan zijn<br />
door dit te combineren met een stage of traineeship.<br />
Door het op deze manier in te vullen en mee te lopen<br />
op de werkvloer, krijgen studenten een praktische<br />
context van de werkzaamheden binnen de onderhoudssector.<br />
Op deze manier kunnen zij ontdekken<br />
of ze affiniteit hebben met Beheer en Onderhoud en<br />
kunnen ze bedenken of ze hier in hun carrière mee<br />
door willen gaan. Opleidingsinstituten kunnen hier<br />
als een mediator fungeren door deze stages of traineeships<br />
te faciliteren. Dit zie je dan ook geregeld<br />
terug in het beroepsonderwijs en bij hogescholen.<br />
Er bestaan namelijk veel opleidingsprogramma’s onder<br />
andere uit projecten voor bestaande organisaties.<br />
Een instituut dat deze opleidingen faciliteert is Avans<br />
Hogeschool. Hier worden verschillende opleidingen<br />
aangeboden gericht op Asset- en Maintenance Management.<br />
Daarnaast zijn er nog tal van andere opleidingsinstituten<br />
die dergelijke programma’s faciliteren<br />
zowel op MBO- als HBO niveau. Enkele voorbeelden<br />
zijn de ‘Vastgoed Business School’, ‘Covalis’, Techniek<br />
College Rotterdam’ en de ‘Bob’.<br />
<strong>NVDO</strong> zou mee kunnen helpen in het plaatsen van<br />
studenten bij haar leden. Het enorme netwerk als<br />
brancheorganisatie is de perfecte omgeving om de<br />
vraag naar stages of traineeships te vervullen met de<br />
‘pool’ van studenten bij deze opleidingsinstituten.<br />
<strong>NVDO</strong> kan op deze manier als hotspot fungeren waar<br />
vraag en aanbod bij elkaar komen.<br />
Kennisoverdracht aantrekkelijker<br />
maken met beeld en geluid<br />
Tegenwoordig wordt heel veel kennis gedeeld en zo<br />
ook over Beheer en Onderhoud. Op de website en<br />
LinkedIn pagina van <strong>NVDO</strong> worden wekelijks artikelen<br />
gedeeld over thema’s in de keten van Asset<br />
Management, Onderhoud in het bijzonder, denk aan<br />
artikelen en rapporten. Door het gebrek aan tijd en<br />
motivatie om het gehele artikel of rapport te lezen<br />
wordt er vaak een korte blik op geworpen. <strong>NVDO</strong><br />
kan de kennisdeling en kennisontwikkeling bevorderen<br />
door meer visuele informatie aan te bieden.<br />
Zo kunnen kennisclips worden geïntroduceerd en<br />
kunnen rapporten of informatie uit vakbladen middels<br />
video’s worden gedeeld. Het visueel aanbieden<br />
van documenten valt vooral bij jongere generaties in<br />
de smaak, dit zijn nu net de mensen die je nodig hebt<br />
op deze krappe arbeidsmarkt.<br />
Naast het visueel overbrengen van kennis kan dit ook<br />
via audio. Podcasts hebben een enorme ontwikkeling<br />
doorgemaakt en zijn niet meer weg te denken in de<br />
streamingsdiensten. <strong>NVDO</strong> maakt dan ook regelmatig<br />
podcasts, genaamd ‘Oor voor Onderhoud’, wat een<br />
prachtig initiatief is. <strong>NVDO</strong> zou hier meer waarde uit<br />
kunnen halen door podcasts uit te brengen waar op<br />
basis van een interactief gesprek kennis wordt gedeeld<br />
of uitgelegd. Dit valt dan ook mooi samen met de<br />
eerste aanbeveling waarbij jongeren een beter idee<br />
krijgen van Beheer en Onderhoud.<br />
Samenwerkingen aangaan met<br />
vluchtelingenorganisaties om de tekorten<br />
op de arbeidsmarkt op te vullen<br />
In Nederland zijn ruim 100.000 vluchtelingen waarvan<br />
ongeveer 35.000 in 2022 asiel aanvroegen. Door<br />
de oorlog in Oekraïne zal het aantal toenemen. Dit<br />
biedt kansen op de onderbezette technische arbeidsmarkt.<br />
Door als <strong>NVDO</strong> een samenwerking aan te<br />
gaan met organisaties als VluchtelingenWerk kunnen<br />
vluchtelingen aan het werk en worden ook de tekorten<br />
op de arbeidsmarkt de kop in gedrukt. Vluchtelingen<br />
zouden kunnen worden (bij)geschoold via de <strong>NVDO</strong><br />
Maintenance Academy.<br />
Carbon footprint <strong>NVDO</strong> verkleinen<br />
<strong>NVDO</strong> publiceert elk jaar haar <strong>Onderhoudskompas</strong><br />
en Visiedocumenten. Daarbij is het doel het delen<br />
van kennis en best-practices. Hetzelfde geldt voor het<br />
Vakblad Asset Management. Voor het afdrukken van<br />
deze documenten is veel papier nodig wat niet duur-<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 15
16 | Aanbevelingen aan <strong>NVDO</strong><br />
zaam is, maar aan de andere kant kan een tastbare<br />
oplevering praktischer zijn dan digitale alternatieven.<br />
Een andere mogelijkheid om het al bestaande hybride<br />
systeem (fysieke en digitale opleveringen) in te<br />
richten, is het ontwerpen van een fysiek document<br />
waarin het aantal pagina’s wordt gereduceerd door<br />
gebruik te maken van QR-codes die gescand kunnen<br />
worden. Deze QR-codes kunnen leiden naar podcasts,<br />
artikelen, video’s of websites.
TOP TIEN TRENDS BINNEN<br />
DE NEDERLANDSE<br />
ONDERHOUDSSECTOR<br />
Om de Top Tien Trends te kunnen identificeren zijn er verschillende trends in de jaarlijkse<br />
<strong>NVDO</strong> enquête voorgelegd. In de survey werd gevraagd deze trends te beoordelen op<br />
zowel de impact op de organisatie als de herkenbaarheid van de trend. Dit kon beoordeeld<br />
worden door de trends te beoordelen op een schaal van 1 tot 5.<br />
De Top Tien Trends binnen de Nederlandse<br />
Onderhoudssector zijn op basis van de<br />
scores op de impact op de organisatie vastgesteld.<br />
In figuur 1 is de huidige Top Tien Trends<br />
uitgezet over de afgelopen jaren.<br />
De technische arbeidsmarkt is als trend niet meegenomen<br />
in de enquête omdat hier in de Update Technische<br />
Arbeidsmarkt in detail op in wordt gegaan.<br />
Daarnaast is het evident dat dit een terugkerende<br />
trend betreft die de totale onderhoudssector beïnvloedt.<br />
Binnen de huidige Top Tien Trends hebben er 7 verschuivingen<br />
ten opzichte van afgelopen jaar plaatsgevonden.<br />
Vorig jaar waren dit er nog 9.<br />
Opvallend is dat er dit jaar maar één trend is die<br />
niet uit de Top Tien Trends van afgelopen jaar komt,<br />
namelijk ‘Maatschappelijke behoefte aan lange termijnvisie’.<br />
Daarnaast kan geconcludeerd worden<br />
dat technologische ontwikkelingen en sustainability<br />
initiatieven niet achter kunnen blijven in de onderhoudsmarkt.<br />
De top 3 van dit jaar bestaat dan ook<br />
uit ontwikkelingen binnen deze twee onderwerpen<br />
wat de urgentie ervan weerspiegelt.<br />
<strong>2023</strong> (2022) Trend Veran dering<br />
1 (2) Behoefte aan ICT systemen<br />
2 (4) Aandacht voor Sustainability<br />
3 (6) Een verouderende asset base<br />
4 (1) Behoefte aan samenwerking binnen de organisatie<br />
5 (5) Aanscherping van regelgeving en noodzaak tot compliance<br />
6 (9) Verandering in Arbeidscultuur<br />
7 (7) Behoefte bij afnemers aan totaaloplossingen<br />
8 3 Omgaan met grote hoeveelheden data<br />
9 (-) Maatschappelijke behoefte aan lange termijnvisie<br />
10 (10) Behoefte aan Uitbesteding<br />
Figuur 1: De 10 belangrijkste trends qua impact op de organisatie<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 17
18 | Top Tien Trends binnen de Nederlandse Onderhoudssector<br />
Figuur 1: De ontwikkelingen van de huidige Top Tien Trends over de afgelopen jaren<br />
1. Behoefte aan ICT-systemen<br />
Allereerst zien we voor de trend ‘behoefte aan<br />
ICT-systemen’ een gestage stijging in de Top Tien<br />
Trends. Deze trend staat al zeven jaar lang in de Top<br />
Tien Trends. Technologische ontwikkelingen omtrent<br />
de onderhoudssector die gepaard gaan met kostenreductie<br />
en automatisering vragen om ICT-systemen die<br />
deze processen kunnen verzorgen. De toenemende<br />
vraag naar deze ontwikkelingen uit zich dan ook als<br />
meest relevante trend van dit jaar.<br />
In de afgelopen jaren zijn de mogelijkheden van<br />
ICT-systemen door technologische ontwikkelingen<br />
toegenomen. Met name de coronapandemie heeft een<br />
grote bijdrage geleverd aan versnelling van de adoptie<br />
van ICT-systemen. Er werden namelijk binnen een<br />
korte periode genoodzaakt digitale thuiswerkplekken<br />
gecreëerd. Hierdoor waren medewerkers genoodzaakt<br />
digitale vaardigheden te ontwikkelen. De hoge mate<br />
van flexibiliteit in plaats- en tijdonafhankelijk werken<br />
bleek de adoptie van ICT-systemen te versterken. Zo<br />
blijven de online meetings populair en bruikbaar 1 .<br />
Nu we in Nederland kampen met een enorm tekort<br />
aan personeel is het gebruik van efficiënte ICT-systemen<br />
belangrijker dan ooit. Op het moment dat<br />
ICT-systemen goed werken, kan de werkdruk worden<br />
verminderd. Hierdoor kan personeel worden ingezet<br />
op andere werkzaamheden die andere waarde creëren<br />
dan administratief werk. Zo kunnen chatbots tegenwoordig<br />
vragen van klanten beantwoorden, worden<br />
er apps gebruikt om bestellingen en voorraden bij te<br />
houden en helpen online leeromgevingen leerlingen<br />
op eigen niveau te leren. De automatisering van handmatig<br />
werk resulteert ook in een reductie van kosten<br />
doordat er minder personeel nodig is 2 . Met name in<br />
de industrie worden processen steeds vaker gedigitaliseerd.<br />
Dit zorgt voor procesoptimalisatie, verkorte<br />
doorlooptijden en versnelde informatievoorziening.<br />
Doordat de ICT-landschappen van bedrijven steeds<br />
complexer worden is het van belang om de IT-kennis<br />
op peil te houden en de bedrijfscontinuïteit te waarborgen.<br />
De grote afhankelijkheid van ICT-systemen<br />
maakt bedrijven kwetsbaar, omdat op een moment dat<br />
er een storing ontstaat de meeste bedrijfsprocessen<br />
worden stilgelegd.<br />
Een voorbeeld waarbij ICT-systemen kwetsbaarheden<br />
vertonen is die van bedrijven in de Rotterdamse Haven.<br />
Cybercriminelen hebben tientallen bedrijven stil<br />
kunnen leggen door een zogeheten ‘ransomware-aanval’.<br />
De cyberaanval liet zien hoe bedrijven omgaan<br />
met computerveiligheid. Binnen een uur lagen alle<br />
systemen eruit waarbij de schade opliep tot miljoenen<br />
euro’s. Als de gedupeerde bedrijven eerder patches<br />
1 Handsonict, 7 ICT trends en ontwikkelingen op de ICT-markt voor 2022, (2022)<br />
2 WilroffReitsma, Dit zijn de belangrijkste ICT-trends voor 2022, (2022)
hadden geïnstalleerd tegen dit soort ransomware,<br />
was de schade nooit zo groot geweest 3 .<br />
Door automatisering worden organisaties enorm<br />
afhankelijk van ICT-systemen. Voor Asset Managers<br />
is het daarom van groot belang dat het Beheer<br />
en Onderhoud van deze systemen zorgvuldig wordt<br />
uitgevoerd. Vaardig ICT-personeel in de arm nemen<br />
is daarom aannemelijk. Daarnaast kan er ook voor<br />
worden gekozen om ICT-onderhoud uit te besteden<br />
aan een externe businesspartner.<br />
2. Aandacht voor Sustainability<br />
Aandacht voor Sustainability is een steeds vaker<br />
terugkerend thema en dat is ook te zien aan de<br />
stijging van deze trend over de afgelopen jaren. Waar<br />
‘Aandacht voor Sustainability’ zes jaar geleden niet<br />
eens een plek wist te bemachtigen in de Top Tien<br />
Trends, wordt dit onderwerp dit jaar als de één na<br />
belangrijkste pijler gezien in de onderhoudssector.<br />
Het onderwerp duurzaamheid staat inmiddels bij<br />
bijna alle bedrijven vetgedrukt in de agenda. Door<br />
de verandering in de eisen en wensen van afnemers<br />
zetten steeds meer bedrijven in op Maatschappelijk<br />
Verantwoord Ondernemen. De focus op duurzaamheid<br />
wordt niet alleen afgedwongen door afnemers,<br />
maar ook door strengere wet- en regelgeving zoals<br />
besproken in de trend ‘Aanscherping van regelgeving<br />
en noodzaak tot compliance’. Hierdoor stappen<br />
bedrijven over op duurzame installaties, machines<br />
en technieken.<br />
Verduurzaming resulteert in het verkleinen van de<br />
ecologische voetafdruk van producten en diensten.<br />
Het verkleinen van de ecologische voetafdruk kan<br />
door energieverbruik te reduceren of door circulariteit<br />
te integreren in de bedrijfsstrategie.<br />
De Russische invasie in Oekraïne heeft geleid tot<br />
enorme prijsstijgingen in het afnemen van gas. Omdat<br />
Rusland een groot aandeel heeft in de toelevering<br />
van dit gas, wil Europa zo min mogelijk fossiele<br />
brandstoffen van Rusland afnemen, wat heeft geleid<br />
tot een energiecrisis.<br />
De Rijksoverheid heeft hier onder andere op ingespeeld<br />
door de verduurzaming van gebouwen in<br />
beheer van Verenigingen van Eigenaars (VvE’s) te<br />
versnellen. Het doel van dit initiatief is om de verduurzaming<br />
van deze gebouwen te versnellen, zodat<br />
deze niet meer afhankelijk hoeven zijn van (Russisch)<br />
gas. Zo is er binnen de subsidieregeling de mogelijkheid<br />
om een ‘zeer energiezuinig pakket’ (ZEP) af te<br />
nemen en is er extra financiering mogelijk. Een ZEP<br />
is een samenhangend pakket aan energiebesparende<br />
maatregelen. Deze wordt gesubsidieerd door Warmtefonds,<br />
die verantwoorde en betaalbare financiering<br />
voor de verduurzaming van huizen en gebouwen<br />
biedt. Het Warmtefonds opereert in opdracht van<br />
de Rijksoverheid 4 .<br />
Doordat duurzaamheid een rol is gaan spelen in alle<br />
sectoren ontstaat er een verandering in het gebruik<br />
van type grondstoffen. Zo wordt er vaker gekozen<br />
voor grondstoffen die biologisch afbreekbaar zijn of<br />
grondstoffen die gerecycled zijn of kunnen worden.<br />
Dit kan zorgen voor aanpassingen binnen Beheer en<br />
Onderhoud doordat bijvoorbeeld onderhoudsprocessen<br />
anders moeten worden uitgevoerd. Zo was<br />
de gemeente Texel de eerste gemeente die gebruik<br />
maakte van duurzame verlichting 5 . Echter was bij<br />
de gemeente niet bekend dat de coating niet bestand<br />
was tegen de zilte zeelucht waardoor corrosie ontstond.<br />
Indien deze corrosie eerder werd opgemerkt,<br />
kon de vervanging van 2700 armaturen voorkomen<br />
worden. Het feit dat deze armaturen al na 7 jaar<br />
vervangen moesten worden, reflecteert het belang<br />
van het zorgvuldig selecteren en inrichten van de<br />
onderhoudsprocessen, waarbij de assets periodiek<br />
gemonitord worden.<br />
Ook in de verpakkingsindustrie heeft verduurzaming<br />
aan terrein gewonnen. Zo worden de plastic<br />
kauwgom potjes ingeruild voor papieren en wordt<br />
er tegenwoordig statiegeld geheven op plastic flesjes<br />
met een volume van minder dan een liter. Op treinstations<br />
ontvangen reizigers korting als ze hun eigen<br />
herbruikbare beker gebruiken om koffie te halen en<br />
Albert Heijn schrapt plastic verpakkingen van de<br />
meeste groenten en fruit. Deze wijzigingen komen<br />
3 AD, Wereldwijde hack legt bedrijven ien Rotterdamse terminal plat (2017)<br />
4 Rijksoverheid, Verbetering financiële ondersteuning bij gebouwen VvE’s, 2022<br />
5 NH Nieuws, Duurzame verlichting Texel na 7 jaar al stuk door zoute lucht en moet vervangen, (2022)<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 19
20 | Top Tien Trends binnen de Nederlandse Onderhoudssector<br />
onder andere door de druk die de eindklant uitoefent<br />
op de leveranciers. Zij vragen om duurzame producten<br />
en productieprocessen en dat vertaalt zich naar<br />
een toenemende focus op duurzame installaties,<br />
machines, overige assets en technieken, ook bij leveranciers.<br />
Deze wens vanuit de afnemers resulteert<br />
in aanpassingen die moeten worden gemaakt waar<br />
de Asset Manager verantwoordelijk voor is. Van het<br />
aanschaffen en beheren van duurzame installaties tot<br />
het aanpassen van Beheer- en Onderhoudsprocessen<br />
door het gebruik van alternatieve grondstoffen.<br />
3. Een verouderende asset base<br />
Het bestaan van een verouderde asset base<br />
neemt toe. Waar in 2019 deze trend de Top Tien<br />
Trends niet eens wist te bereiken, wordt het belang<br />
van zorgvuldig onderhoud en de vervanging van<br />
verouder(en)de assets dit jaar weldegelijk ingezien.<br />
Door een verouderende asset base zullen kosten<br />
voor onderhoud vaak toenemen. De afweging die<br />
gemaakt moet worden is of de onderhoudskosten<br />
opwegen tegen de opbrengsten van de productie van<br />
de bestaande asset en relatief ten opzichte van een<br />
vervangingsinvestering. De maximale waarde van<br />
een asset wordt gecreëerd door continu de juiste balans<br />
te zoeken tussen technische prestaties, kosten<br />
en risico’s. Als een asset zich aan het eind van zijn<br />
levenscyclus bevindt, wordt het tijd om na te denken<br />
over vernieuwing van de asset.<br />
Bij Defensie is materieel zoals voertuigen en schepen<br />
verouderd. Deze verouderde asset base maakt<br />
de werkzaamheden van het personeel van Defensie<br />
onveiliger 6 . Door het gebrek aan financiën heeft Defensie<br />
over de hele linie problemen: met de IT, de<br />
betaling van het personeel, met de gereedstelling van<br />
militaire eenheden en met de broodnodige cyberactiviteiten<br />
om de verdediging tegen digitale aanvallen<br />
op orde te krijgen. Er is dan ook dringend meer geld<br />
nodig, want verouderde assets kunnen de veiligheid<br />
van, in dit geval een land, in gevaar brengen.<br />
Ook Rijkswaterstaat kampt met verouderde assets<br />
doordat de meeste sluizen, gemalen, beweegbare<br />
bruggen en tunnels zijn gebouwd in de jaren ’60.<br />
Daarnaast worden deze assets de laatste decennia veel<br />
intensiever gebruikt en zwaarder belast. Dit vraagt om<br />
een real-time inzicht in de staat van deze assets. BAM<br />
speelt hier slim op in en heeft daarvoor ADAPT-installaties<br />
ontwikkeld. Deze installaties koppelen data<br />
aan domeinkennis om vervolgens inzicht te krijgen<br />
in de staat, risicogebieden en prestaties van deze infra<br />
assets. Hierdoor wordt de kans op storingen verkleind<br />
en wordt de downtime van de assets verlaagd 7 .<br />
Voor de Asset Manager is het dus belangrijk om de<br />
asset base operationeel te houden. Echter is dit alleen<br />
mogelijk wanneer hier financiële middelen voor<br />
beschikbaar zijn. Het is daarom zaak om beheer- en<br />
onderhoudskosten aan te geven bij het management<br />
team en te overleggen over het beschikbare budget.<br />
Daarbij moet de Asset Manager het belang van de<br />
herinvestering duiden binnen de onderhoudsorganisatie.<br />
Dit kan door de gevolgen in kaart te brengen als<br />
financiële steun niet volgt en door de kansen uiteen<br />
te zetten die het biedt wanneer de investering wel<br />
wordt gedaan.<br />
Vanzelfsprekend wil de Asset Owner de maximale<br />
waarde uit zijn asset halen. Echter is de vraag of de<br />
onderhoudskosten opwegen tegen de ontwikkelingskosten<br />
van innovatieve assets die de efficiëntie en<br />
prestaties ervan kunnen bevorderen. Voor enorme<br />
kapitaalintensieve assets zoals gebouwen en fabrieken<br />
is de meest rendabele optie om constant te investeren<br />
in het Beheer en Onderhoud. Op het moment dat<br />
veiligheid, beschikbaarheid en betrouwbaarheid van<br />
assets in het geding komen zijn vervangingsinvesteringen<br />
een onvermijdelijke optie. De Asset Manager<br />
wordt geacht het belang van een herinvestering op<br />
tijd uit te dragen binnen de organisatie om de investering<br />
mogelijk te maken. Door een verbeterde uptime,<br />
verhoogde productie en stabielere productiekwaliteit<br />
van een vernieuwde asset zal een herinvestering op<br />
termijn vaak bijdragen aan de groei van het bedrijf.<br />
4. Behoefte aan samenwerking binnen<br />
de organisatie, over verschillende<br />
onderdelen van de organisatie heen<br />
Ondanks dat de trend ‘Behoefte aan samenwerking<br />
binnen de organisatie’ pas een aantal jaren geleden is<br />
6 Ministerie van Defensie, Extra geld voor Defensie in 2022, (2022)<br />
7 BAM Infra, ADAPT installaties, <strong>2023</strong>
toegevoegd aan het <strong>Onderhoudskompas</strong>, werd al wel<br />
snel het belang van deze trend ingezien. Waar vorig<br />
jaar de behoefte aan samenwerking nog als meest<br />
belangrijke trend werd erkend, staat deze nu op plek<br />
nummer 4.<br />
Na de pandemie is het niet gek dat deze trend vorig<br />
jaar nog op de eerste plek stond. Door de verplichte<br />
fysieke afstand werd thuiswerken de norm. Werken<br />
op kantoor en de bijbehorende fysieke interactie op<br />
de werkvloer was niet meer vanzelfsprekend. Door<br />
deze verandering zijn werknemers het belang van<br />
fysieke interactie gaan inzien, waarbij er meer waardering<br />
voor samenwerking is ontstaan. Dit geldt niet<br />
alleen binnen teams, maar ook tussen verschillende<br />
afdelingen binnen een organisatie. Desondanks is bij<br />
de meeste bedrijven thuiswerken inmiddels wel onderdeel<br />
geworden van het hybride systeem waarmee<br />
nu gewerkt wordt.<br />
Op het moment dat teams of afdelingen enkel met<br />
elkaar werken en een eigen doel voor ogen hebben,<br />
heeft dat als gevolg dat het overkoepelende doel van<br />
de gehele organisatie zal achterblijven. Samenwerking<br />
tussen verschillende afdelingen is dan ook essentieel<br />
voor het realiseren van de bedrijfsvisie. Op het moment<br />
dat de communicatie tussen afdelingen goed<br />
verloopt, kan er op een effectieve manier informatie<br />
worden uitgewisseld over bijvoorbeeld nieuwe ontwikkelingen<br />
in de markt die voor andere afdelingen<br />
relevant kunnen zijn.<br />
Door samen te werken voorkom je een omgeving<br />
waarin problemen telkens op andermans bord terechtkomen.<br />
Het werken in silo’s kan worden opgelost<br />
of voorkomen door contact tussen afdelingen te<br />
stimuleren. Denk daarbij aan regelmatige vergaderingen,<br />
werklunches en interdisciplinaire activiteiten<br />
met verschillende afdelingen. Het bevorderen van de<br />
samenwerking maakt het mogelijk om de primaire<br />
processen zo efficiënt en productief mogelijk in te<br />
richten binnen een organisatie.<br />
Technologiebedrijf Nedap, dat zich specialiseert in<br />
contactloze communicatiemethodes voor bijvoorbeeld<br />
OV-chipkaarten, bestaat uit zeven verschillende<br />
marktgroepen 8 . Elke marktgroep is zelf verant-<br />
woordelijk voor de ontwikkeling, marketing, sales<br />
en productie van een eindproduct. Doordat binnen<br />
de marktgroepen wordt samengewerkt tussen de verschillende<br />
afdelingen kunnen er synergieën ontstaan<br />
wat kan leiden tot nieuwe, creatieve inzichten. De<br />
vrijheid die medewerkers krijgen om met eigen ideeën<br />
en oplossingen te komen, creëert een cultuur waarin<br />
mensen via overleg en met elkaars kennis en kunde<br />
het beste product maken.<br />
Samenwerking binnen de organisatie is tevens van<br />
belang voor Asset Managers. Het bevordert de optimalisatie<br />
van de prestaties van de assets, vermindert<br />
kosten en verbetert de efficiëntie van de onderhoudsorganisatie<br />
als geheel. Door samen te werken<br />
kunnen Asset Managers kennis en ervaringen delen<br />
en opbouwen, wat bijdraagt aan het identificeren van<br />
problemen en het vinden van oplossingen.<br />
Om deze voordelen te realiseren, kunnen Asset Managers<br />
elkaar regelmatig terugkoppelingen geven en<br />
andere afdelingen op de hoogte houden van de ontwikkelingen<br />
van de assets. Door samen te werken<br />
kunnen Asset Managers bovendien de gebruikstijd<br />
van de assets optimaliseren. Zo kunnen onderhoudsplanningen<br />
op elkaar worden afgestemd en kan de<br />
downtime van de assets worden geminimaliseerd.<br />
Samenwerking bevordert dus niet alleen de optimalisatie<br />
van de prestaties van de assets, maar leidt ook<br />
tot kostenbesparingen en verbeterde efficiëntie van<br />
de onderhoudsorganisatie als geheel.<br />
5. Aanscherping van regelgeving<br />
en noodzaak tot compliance<br />
De trend ‘Aanscherping van regelgeving en noodzaak<br />
tot compliance’ heeft de afgelopen 7 jaar in de Top<br />
Tien Trends gestaan.<br />
De voortdurende aanscherping van regelgeving en<br />
voorschriften, bijvoorbeeld op het gebied van kwaliteit,<br />
veiligheid en milieu, creëert voor Asset Owners<br />
en dienstverleners binnen de onderhoudsmarkt<br />
voortdurend nieuwe uitdagingen, zowel op het gebied<br />
van producten en diensten als werkprocessen.<br />
Allereerst komt er steeds meer wet- en regelgeving<br />
op het gebied van milieu en energie. Door de hui-<br />
8 MT Sprout, Zo stimuleert Nedap ondernemerschap binnen de eigen muren (2018)<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 21
22 | Top Tien Trends binnen de Nederlandse Onderhoudssector<br />
dige energiecrisis komen steeds meer organisaties<br />
onder een vergrootglas te liggen als het gaat om het<br />
volgen van deze regels. Zo is één van de verplichtingen<br />
de Energiebesparingsplicht voor bedrijven 9 . De<br />
plicht heeft betrekking op ruim 120.000 bedrijven<br />
die jaarlijks meer dan 50.000 kWh aan elektriciteit<br />
of 25.000 m 3 gas verbruiken. Omdat het gebruik van<br />
assets gepaard gaat met hoog energieverbruik, raakt<br />
de Energiebesparingsplicht veel organisaties binnen<br />
de kapitaalintensieve industrieën. Om te voldoen aan<br />
deze plicht moeten organisaties energiebesparende<br />
maatregelen nemen die ze binnen 5 jaar kunnen terugverdienen.<br />
Vanaf <strong>2023</strong> verbreedt de overheid de Energiebesparingsplicht<br />
en moeten kantoorpanden groter dan<br />
100 m 2 minimaal energielabel C hebben 10 . Het controleren<br />
van de Energiebesparingsplicht gaat middels<br />
de Informatieplicht. Eén keer in de vier jaar worden<br />
bedrijven en organisaties geacht door te geven welke<br />
energiebesparende maatregelen zijn getroffen. Dit<br />
wordt vervolgens gecommuniceerd met de Rijksdienst<br />
voor Ondernemend Nederland (RVO) 11 . De<br />
energiebesparende maatregelen hangen af van de<br />
bedrijfstak en variëren van het isoleren van gebouwen<br />
tot het gebruik van led-verlichting. Een grote<br />
uitdaging in het volgen van deze verplichtingen is dat<br />
er voor een aantal maatregelen externe hulp nodig<br />
is. Denk bijvoorbeeld aan installatiemonteurs die de<br />
installatie van zonnepanelen, ruimteverwarming- en<br />
ventilatie en energiebeheersystemen regelen. Echter is<br />
er een enorm tekort aan installatiemonteurs die deze<br />
externe hulp kunnen bieden en blijft dit tekort naar<br />
verwachting toenemen.<br />
Daarnaast wordt de trend ‘Aanscherping van regelgeving<br />
en noodzaak tot compliance’ ook teruggezien<br />
in branches waar risico’s op ongevallen groot zijn 12 .<br />
Het thema ‘Veilig Werken’ en de bijbehorende veiligheidsmaatregelen<br />
in de bouw, transport en grond-,<br />
weg- en waterbouw en chemie en energiesectoren<br />
zijn dan ook een steeds vaker terugkerend thema. Zo<br />
zijn elektrische vrachtwagens die in brand vliegen in<br />
tunnels een groot probleem op de Nederlandse snelwegen.<br />
Het onderhoud aan elektrische vrachtwagens<br />
wordt nu anders ingericht om dit soort ongelukken te<br />
voorkomen. Zo is de aandrijvingsbatterij vervangen<br />
door een zogeheten LFP-batterij en wordt de staat<br />
van deze batterij vaker gecontroleerd 13 .<br />
Ook andere organisaties treffen maatregelen om de<br />
veiligheid van assets te waarborgen. Zo maakt bijvoorbeeld<br />
ProRail gebruik van de Veiligheidsladder 14 .<br />
Dit is een beoordelingsmethode om het veiligheidsbewustzijn<br />
en bewust veilig handelen in organisaties<br />
te meten. De Veiligheidsladder dient als basis van<br />
certificering voor sectoren waar fysieke veiligheid een<br />
groot risico is. Om deze reden worden er steeds meer<br />
aanvragen gedaan naar het certificeringsinstrument.<br />
6. Verandering in Arbeidscultuur<br />
De afgelopen jaren hebben de arbeidscultuur<br />
en de manier van werken een ontwikkeling doorgemaakt,<br />
mede ten gevolge van de pandemie. Doordat<br />
men deze verandering als een gewoonte is gaan zien,<br />
staat deze trend voor de derde keer op rij in de Top<br />
Tien Trends.<br />
Als gevolg van diverse invloeden is een verschuiving<br />
van arbeidsmentaliteit gaande. Dit komt met name<br />
door de opkomst van generatie Y, een verdere individualisering<br />
van de samenleving, de ‘woke’ samenleving<br />
en het algemene welvaartsniveau.<br />
Werknemers wensen steeds vaker parttime te werken<br />
en zich ‘on the job’ te blijven ontwikkelen. De behoefte<br />
aan parttime werken en vergrijzing resulteert in<br />
een groot personeelstekort. Bijna een kwart van de<br />
Nederlandse ondernemers gaf in 2021 aan dat een<br />
tekort aan personeel een belemmering is voor hun<br />
productiviteit. Dit resulteert in de hoogste vacaturegraad<br />
in 40 jaar tijd, waarbij er zelfs meer vacatures<br />
openstaan dan dat er werklozen zijn.<br />
Zoals gebruikers van het openbaar vervoer kunnen<br />
beamen, vallen er bij de NS veel treinen uit. Dit heeft<br />
9 KVK, Energiebesparingsplicht: dit moet je voor <strong>2023</strong> regelen, (2022)<br />
10 Zonnestroom Nederland, Voorkom boetes: voldoe op tijd aan de energiebesparingsplicht, (n.d.)<br />
11 Rijksdienst van Ondernemend Nederland, Erkende Maatregelenlijsten energiebesparing (EML), (2022)<br />
12 Aboma, Certificering van kwaliteit, arbeidsomstandigheden en milieu steeds belangrijker, (2020)<br />
13 EenVandaag, Te weinig aandacht voor veiligheid in de energietransitie, waarschuwen experts: “We lopen achter de feiten<br />
aan”, <strong>2023</strong><br />
14 NEN, ProRail bereikt trede 4 op de Veiligheidsladder, (n.d.)
te maken met personeelstekort en om dit op te lossen<br />
wordt zelfs kantoorpersoneel omgeschoold tot<br />
assistent-conducteur 15 . Ook Schiphol heeft te maken<br />
met personeelstekort. De werkomgeving bij Schiphol<br />
werd als slecht ervaren met een hoge werkdruk, fysiek<br />
en intensief werk, slechte lonen en lange dagen, wat<br />
resulteerde in stakingen met structurele leegloop als<br />
gevolg 16 . Ook passagiers ondervonden deze leegloop<br />
doordat ze tot wel drie uur moesten wachten op bagage<br />
of zelfs vertrokken zonder dat de bagage in het<br />
vliegtuig zat.<br />
Een goede arbeidscultuur van een organisatie is nu<br />
belangrijker dan ooit om personeel aan te trekken<br />
en te behouden. Je vindt deze ook niet terug in een<br />
functieomschrijving maar gaat om de relatie tussen<br />
medewerkers en de normen en waarden binnen een<br />
bedrijf. Inclusiviteit en diversiteit zijn thema’s waar<br />
bedrijven steeds meer aandacht aan besteden. Diversiteit<br />
gaat over alle verschillen die werknemers<br />
in een organisatie hebben, zoals leeftijd, geslacht<br />
of huidskleur, maar ook minder zichtbare dingen<br />
zoals geloofsovertuiging, culturele achtergrond of<br />
genderidentiteit. Inclusiviteit gaat erover dat deze<br />
werknemers daadwerkelijk betrokken, aangesloten en<br />
opgenomen worden in de organisatie. Dit betekent dat<br />
de organisatie als een groter geheel wordt gezien van<br />
verschillende individuen. Bedrijven beginnen steeds<br />
meer te erkennen dat ze verantwoordelijkheid dragen<br />
aan een inclusievere samenleving en om discriminatie<br />
te bestrijden. Daarnaast kan een divers personeelsbestand<br />
een voordeel bieden door het brede scala<br />
aan perspectieven, wat kan leiden tot innovatieve<br />
oplossingen en betere besluitvorming 17 . Inclusiviteit is<br />
dus niet alleen ethisch verantwoord, maar het kan ook<br />
bijdragen aan het succes van onderhoudsorganisaties.<br />
Naast inclusiviteit en diversiteit wordt ook de behoefte<br />
aan zinvol werk en zelfontplooiing terug gezien in<br />
de arbeidsmentaliteit van werknemers. Het gevoel<br />
van autonomie wordt door jongere generaties als een<br />
belangrijk thema ervaren. Ze streven naar persoonlijke<br />
groei en een hoger doel in hun carrière. Om<br />
dit te kunnen faciliteren moet de Onderhoudssector<br />
invulling geven aan deze verwachtingen en daarmee<br />
het ‘nieuwe’ autonomen. Dit kan worden gerealiseerd<br />
door een horizontale bedrijfsstructuur aan te nemen<br />
waarbij werknemers meer vrijheid en verantwoordelijkheden<br />
krijgen 18 .<br />
7. Behoefte bij afnemers aan<br />
totaaloplossingen<br />
De sterk toegenomen complexiteit en integratie van<br />
bedrijfsprocessen vraagt voor totaaloplossingen om<br />
op andere relevante competenties te focussen. Dit<br />
blijkt ook dit jaar relevant te zijn voor afnemers, want<br />
deze trend staat voor de derde keer op rij in de Top<br />
Tien Trends.<br />
Als gevolg van de sterke groei in complexiteit van<br />
processen, de integratie van technische systemen<br />
en de omvang van bijbehorende administratieve<br />
werkzaamheden, hebben bedrijven en organisaties<br />
in toenemende mate behoefte aan partijen die een<br />
totaaloplossing kunnen bieden.<br />
Vanuit de klant wordt de wens voor een totaaloplossing<br />
steeds groter. Men wil niet alleen een product<br />
afnemen, maar wil hier ook graag een service bij<br />
krijgen. Voor bedrijven biedt dit kansen in hun businessmodel.<br />
Een service aanbieden naast een product,<br />
creëert een meerwaarde voor de klant. Echter komt<br />
hier ook bij kijken dat projecten steeds groter en/of<br />
complexer worden waardoor uiteenlopende kennis<br />
nodig is binnen een organisatie.<br />
Bij totaaloplossingen wordt goed gekeken naar wat<br />
de klant belangrijk vindt, waarbij de nadruk ligt op<br />
ontzorging en gemak. Doordat bedrijven hun eigen<br />
product goed kennen is het voor hen makkelijker om<br />
een service aan te bieden. Zo kunnen bedrijven bijvoorbeeld<br />
efficiënter een onderhoudsservice aanbieden<br />
waar zij de tools en kennis voor in huis hebben.<br />
Deze behoefte aan totaaloplossingen heeft te maken<br />
met de toenemende complexiteit van producten.<br />
Zo lopen bijvoorbeeld de onderhoudscontracten<br />
voor gebouwen uiteen en zijn er verschillende onderhoudsvormen<br />
mogelijk. Het is bijvoorbeeld mogelijk<br />
om, naast het uitbesteden van het onderhoud,<br />
15 Treinreiziger.nl, NS gaat kantoorpersoneel inzetten als assistent-conducteur, (2022)<br />
16 Up in the Sky, Schiphol doet poging personeelstekort op te lossen, (2022)<br />
17 Gouden Gasten, Wat is het verschil tussen inclusiviteit en diversiteit?, (2019)<br />
18 NOM, Zo zorg je voor een goede bedrijfscultuur, (2019)<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 23
24 | Top Tien Trends binnen de Nederlandse Onderhoudssector<br />
aan gebouwen ook het strategische voorraadbeheer<br />
(Asset Management), risicoanalyses of onderhoudsprognoses<br />
uit te besteden. Op deze manier kan de<br />
focus gevestigd blijven op de business activiteiten<br />
van de organisatie. Steeds meer onderhoudsbedrijven<br />
bieden dan ook onderhoudscontracten aan waarbij<br />
het Beheer en Onderhoud volledig gecoverd is.<br />
Door middel van totaaloplossingen kunnen onderhoudsbedrijven,<br />
naast het uitvoeren van het operationele<br />
onderhoud, zich onderscheiden van andere<br />
partijen door de serviceverlening. De aanvullende<br />
serviceverlening bij producten creëert toegevoegde<br />
waarde voor de klant. Dit manifesteert zich in het<br />
overnemen van risico’s door het aangaan van resultaatcontracten.<br />
Hierbij wordt waarde toegevoegd<br />
doordat het onderhoudsbedrijf meedenkt met de<br />
klant over hoe het onderhoud het beste georganiseerd<br />
kan worden. De Asset Manager draagt de verantwoordelijkheid<br />
van de kwaliteit van de geleverde producten.<br />
Door hoge kwaliteitseisen te stellen worden er<br />
kosten bespaard bij de verlening van services.<br />
8. Omgaan met grote hoeveelheden data<br />
De trend ‘Omgaan met grote hoeveelheden<br />
data’ staat wederom dit jaar in de Top Tien Trends.<br />
Dit is geen verrassing omdat deze trend correleert<br />
met de behoefte aan ICT-systemen om nauwkeurig<br />
gebruik te kunnen maken van deze data.<br />
De afgelopen jaren wordt data steeds vaker gebruikt<br />
om het onderhoud te optimaliseren. Door de trend<br />
‘Behoefte aan ICT-systemen’ komen er grote hoeveelheden<br />
data beschikbaar. Deze data wordt gebruikt als<br />
input voor ICT-systemen. Door het analyseren van<br />
onderhoudshistorie of het uitvoeren van een Big Data<br />
analyse, kan er meer worden verteld over de huidige<br />
status van assets. Door deze analyses uit te blijven<br />
voeren kan worden voorspeld wanneer het optimale<br />
onderhouds- of vervangingsmoment plaatsvindt.<br />
Deze efficiënte manier van onderhoud resulteert in<br />
kostenbesparingen en minder risico’s. In het <strong>NVDO</strong><br />
Visiedocument ‘De rol van Big Data als enabler’ wordt<br />
hier meer over verteld.<br />
Data kan worden gebruikt om te innoveren door<br />
bijvoorbeeld kunstmatige intelligentie, ofwel artificial<br />
intelligence (AI), te gebruiken om processen te<br />
automatiseren. Met behulp van AI kan data sneller<br />
worden ontsloten en kunnen patronen eerder worden<br />
herkend. Hierdoor kunnen werkprocessen geautomatiseerd<br />
worden. Binnen Beheer en Onderhoud<br />
wordt steeds vaker gezien dat processen automatisch<br />
en soepel verlopen, zonder enige tussenkomst van de<br />
mens. Daarnaast worden ook bedrijfsbeslissingen<br />
genomen op basis van data.<br />
Zo maakt BAM gebruik van kunstmatige intelligentie<br />
in digitaal Asset Management en predictief onderhoud<br />
19 . Data wordt onttrokken uit assets om hier<br />
vervolgens een ‘digital twin’ van te maken. Dit is een<br />
virtuele weergave van een object of een systeem. Met<br />
behulp van deze data kunnen assets beter begrepen<br />
worden. Met AI kan namelijk gesimuleerd worden<br />
wat een asset in de toekomst te wachten staat en kan<br />
de asset zijn functie optimaal vervullen.<br />
De meeste Asset Managers zijn zich bewust van de<br />
waarde van data, maar gebruiken dit nog te weinig<br />
ondanks dat er een groot competitief voordeel mee<br />
gehaald kan worden. Dit komt doordat ze vaak niet<br />
weten hoe ze de potentie eruit kunnen halen 20 , door<br />
een gebrek aan een bedrijfsbrede datastrategie, onjuiste<br />
vaardigheden van het personeel en ongestructureerde<br />
gegevens. Ook de gegevenskwaliteit laat ruimte<br />
voor verbetering. Het verbeteren van de gegevenskwaliteit<br />
vereist enorm veel tijd. Het is een uitdaging om<br />
transparante, betrouwbare en geïntegreerde data te<br />
produceren die snel toegankelijk is. Door het gebruik<br />
van data te omarmen, kan er sneller en beter gereageerd<br />
worden op klanten en marktkansen. Daarnaast<br />
is het mogelijk om meer gedetailleerde informatie<br />
beschikbaar te stellen over de assets. Ook kan ‘predictive<br />
maintenance’ toegepast worden doordat de<br />
data kan voorspellen wanneer een asset uitvalt, wat<br />
de onderhoudskosten kan verlagen. Data kan Asset<br />
Managers dus helpen bij het maken van beslissingen<br />
voor Beheer en Onderhoud. Door feiten en cijfers te<br />
analyseren kunnen gegronde beslissingen worden gemaakt<br />
in de voorspelling van onderhoudswerkzaam-<br />
19 BAM, BAM gebruikt kunstmatige intelligentie in digitaal Asset Management en predictief onderhoud, (n.d.)<br />
20 Accenture, The power of data-driven Asset Management, (2020)
heden en de bijbehorende planning, prestatiebeheer<br />
en kostenbeheersing.<br />
9. Maatschappelijke behoefte<br />
aan lange termijnvisie<br />
De maatschappelijke behoefte aan een lange termijnvisie<br />
staat na een aantal jaar weer terug in de Top<br />
Tien Trends. Drie jaar geleden wist deze trend voor<br />
het eerst zijn relevantie te tonen door de beschreven<br />
Marktvisie van Rijkswaterstaat uit 2016. In dit document<br />
werd een visie beschreven voor de bouw- en<br />
infrasectoren voor 2020 waarin er duurzamer wordt<br />
gebouwd, beter wordt samengewerkt tussen de overheid<br />
en het bedrijfsleven en meer op innovatie wordt<br />
gelet.<br />
De relevantie van deze Marktvisie werd ook opgemerkt<br />
in de onderhoudssector met als gevolg dat deze<br />
visie ook werd ondertekend door <strong>NVDO</strong>. De kernpunten<br />
uit deze visie werden gereflecteerd door drie<br />
belangrijke trends, namelijk ‘Aandacht voor duurzaamheid’,<br />
‘Behoefte aan samenwerking’ en ‘Focus<br />
op technologie en innovatie’. Hieruit bleek dan ook<br />
dat het <strong>Onderhoudskompas</strong> nauw verbonden was<br />
met de visie van Rijkswaterstaat.<br />
Op het gebied van samenwerking stelt de Marktvisie<br />
dat er meer gecommuniceerd moet worden door de<br />
gehele keten van opdrachtgevers, opdrachtnemers,<br />
leveranciers, kennisinstituten en eindgebruikers. Dit<br />
is belangrijk omdat de complexiteit van ruimtelijke<br />
vraagstukken vooral aan het toenemen is. Ook moet<br />
er meer ruimte komen voor duurzaamheid en innovatie.<br />
Met het oog op het Klimaatakkoord wil de<br />
Marktvisie het circulair gebruik van grondstoffen<br />
stimuleren, net als het toepassen van nieuwe (data)<br />
technologieën. Het onderhoud, als onderdeel van de<br />
keten, zal ook van groot belang zijn om de Marktvisie<br />
te bewerkstelligen.<br />
Dat de maatschappelijke behoefte aan een lange termijnvisie<br />
groeit, is geen verrassing. Na de beschreven<br />
visie van 2020 werd een hernieuwde Marktvisie voor<br />
de aankomende jaren geschreven met grotendeels<br />
dezelfde belangen in het verschiet. De complexiteit<br />
van ruimtelijke vraagstukken neemt toe en maatschappelijke<br />
en technologische ontwikkelingen vol-<br />
trekken zich in een hoog tempo. Daarnaast is collectieve<br />
verantwoordelijkheid van belang door de<br />
maatschappelijke invloed op het functioneren van de<br />
sector. Tot slot blijft de vernieuwing en ontwikkeling<br />
naar een duurzame toekomst van wezenlijk belang.<br />
De hernieuwde Marktvisie is dan ook een logische<br />
reden voor de toegenomen relevantie van deze trend.<br />
De principes uit de Marktvisie van Rijkswaterstaat<br />
worden ook gebruikt als uitgangspunt voor de transitie<br />
van de Infra sector. De speerpunten die terugkomen<br />
in de vernieuwde marktvisie zijn ‘veiligheid’,<br />
‘leefbaarheid’ en ‘bereikbaarheid’ in Nederland.<br />
Rijkswaterstaat wil dit realiseren door de organisatie<br />
kleiner en slagvaardiger te maken. Samenwerking<br />
met (lokale) overheden en marktpartijen is hier het<br />
uitgangspunt geworden, waarbij door middel van<br />
kennisdeling wordt ingezet op een duurzame leefomgeving<br />
21 .<br />
10. Behoefte aan Uitbesteding<br />
Deze trend is te relateren tot de behoefte van<br />
afnemers aan totaaloplossingen. Zoals is uitgelegd<br />
in ‘Behoefte bij afnemers aan totaaloplossingen’ zijn<br />
afnemers namelijk niet in staat om kennis te vergaren<br />
over complexe of onbekende zaken. Uitbesteding is<br />
dan ook van belang en dit manifesteert zich in twee<br />
deelfactoren.<br />
Allereerst wordt een groot deel van Beheer en Onderhoud<br />
uitbesteed. Dit komt door de groeiende behoefte<br />
van bedrijven en organisaties om flexibel te blijven en<br />
de vaste kosten en de bijbehorende risico’s verder te<br />
beperken. De mate van uitbesteding is onder andere<br />
gegroeid door de toenemende complexiteit van assets.<br />
Voor Beheer en Onderhoud van complexe assets is<br />
er vanuit bedrijven vraag naar specialistische kennis<br />
waar de Asset Owner zelf niet over beschikt.<br />
Daarnaast komt de behoefte aan uitbesteding ook<br />
doordat organisaties zich liever focussen op hun corebusiness.<br />
De meeste uitbestedingen zijn daarom<br />
uitvoeringen van ondersteunende bedrijfsprocessen,<br />
waaronder Beheer en Onderhoud. Met name door<br />
het personeelstekort richten bedrijven zich vooral op<br />
een stabiele uitvoering van hun primaire processen,<br />
zoals de productie van het eindproduct. Dat er minder<br />
21 Rijkswaterstaat, Rijkswaterstaat als opdrachtgever, (<strong>2023</strong>)<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 25
26 | Top Tien Trends binnen de Nederlandse Onderhoudssector<br />
maintenance professionals werkzaam zijn binnen het<br />
bedrijf, zorgt er wel voor dat organisaties afhankelijk<br />
worden van derden. De productie en omzet is sterk<br />
afhankelijk van de beschikbaarheid van de (proceskritische)<br />
installaties. Bij uitbesteding is het dan ook<br />
belangrijk dat er afspraken gemaakt worden over het<br />
gezamenlijke proces en daarnaast KPI’s en prestaties<br />
worden vastgelegd in transparante onderhoudscontracten<br />
die de strategische doelstellingen van beide<br />
partijen positief beïnvloeden.<br />
De openbaar vervoerder GVB Amsterdam besteedt<br />
haar Onderhoud uit 22 . Daarnaast worden voor<br />
ICT-diensten, de inkoop van materialen en nog andere<br />
leveringen ook externe partijen ingeschakeld.<br />
ICT-diensten worden het meeste uitbesteed, zoals<br />
besproken in de trend ‘Behoefte aan ICT-systemen’.<br />
Het uitbesteden van onderhoud is ook bij woningcorporaties<br />
populair, waar vaak meerdere aannemers<br />
voor worden ingezet 23 . Deze aannemers pakken ook<br />
reparatieverzoeken en een deel van het mutatieonderhoud<br />
op. De uitbesteding resulteert uiteindelijk<br />
in een kostenverlaging.<br />
Ook zien we zogeheten EPCM-contracten steeds<br />
vaker terug. EPCM staat voor Engineering, Procurement<br />
and Construction Management en is een<br />
professioneel engineeringcontract dat steeds populairder<br />
wordt voor de bouw van fabrieken of zware<br />
technische installaties in vele sectoren. EPCM is<br />
een manier van werken aan een engineeringproject<br />
waarbij de projecteigenaar de volledige controle over<br />
hun project behoudt, terwijl engineeringconsultants<br />
het proces van begin tot eind beheren. Dit betekent<br />
dat de ingenieursbureaus alle stadia van de engineeringswerkzaamheden<br />
voor hun rekening nemen zoals<br />
de planning, complexe engineeringvereisten en het<br />
coördineren van alle aannemers en verkopers 24 .<br />
22 GVB, Inkoopbeleid GVB, (n.d.)<br />
23 WAN, Onderhoud bij corporaties steeds vaker uitbesteed, (n.d.)<br />
24 VIRO, EPCm, (n.d.)
Bronnenpagina Top Tien Trends<br />
Top Tien Trends<br />
1. Handsonict, 7 ICT trends en ontwikkelingen op de ICT-markt voor 2022, (2022)<br />
2. WilroffReitsma, Dit zijn de belangrijkste ICT-trends voor 2022, (2022)<br />
3. AD, Wereldwijde hack legt bedrijven ien Rotterdamse terminal plat (2017)<br />
4. Rijksoverheid, Verbetering financiële ondersteuning bij gebouwen VvE’s, (2022)<br />
5. NH Nieuws, Duurzame verlichting Texel na 7 jaar al stuk door zoute lucht en moet vervangen, (2022)<br />
6. Ministerie van Defensie, Extra geld voor Defensie in 2022, (2022)<br />
7. BAM Infra, ADAPT installaties, (<strong>2023</strong>)<br />
8. MT Sprout, Zo stimuleert Nedap ondernemerschap binnen de eigen muren (2018)<br />
9. KVK, Energiebesparingsplicht: dit moet je voor <strong>2023</strong> regelen, (2022)<br />
10. Zonnestroom Nederland, Voorkom boetes: voldoe op tijd aan de energiebesparingsplicht, (n.d.)<br />
11. Rijksdienst van Ondernemend Nederland, Erkende Maatregelenlijsten energiebesparing (EML), (2022)<br />
12. Aboma, Certificering van kwaliteit, arbeidsomstandigheden en milieu steeds belangrijker, (2020)<br />
13. EenVandaag, Te weinig aandacht voor veiligheid in de energietransitie, waarschuwen experts: “We lopen achter de<br />
feiten aan”, (<strong>2023</strong>)<br />
14. NEN, ProRail bereikt trede 4 op de Veiligheidsladder, (n.d.)<br />
15. Treinreiziger.nl, NS gaat kantoorpersoneel inzetten als assistent-conducteur, (2022)<br />
16. Up in the Sky, Schiphol doet poging personeelstekort op te lossen, (2022)<br />
17. Gouden Gasten, Wat is het verschil tussen inclusiviteit en diversiteit?, (2019)<br />
18. NOM, Zo zorg je voor een goede bedrijfscultuur, (2019)<br />
19. BAM, BAM gebruikt kunstmatige intelligentie in digitaal Asset Management en predictief onderhoud, (n.d.)<br />
20. Accenture, The power of data-driven Asset Management, (2020)<br />
21. Rijkswaterstaat, Rijkswaterstaat als opdrachtgever, (<strong>2023</strong>)<br />
22. GVB, Inkoopbeleid GVB, (n.d.)<br />
23. WAN, Onderhoud bij corporaties steeds vaker uitbesteed, (n.d.)<br />
24. VIRO, EPCm, (n.d.)<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 27
28 | Top Tien Trends binnen de Nederlandse Onderhoudssector
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 29
Tailor-made solutions<br />
85 years<br />
experience in...<br />
InnovationNDTRadiography<br />
Tank Terminals Oil & Gas Integrity Energy<br />
Qualification Inspection Chemicals Power<br />
Training<br />
Ultrasonic Testing<br />
Radiation Protection<br />
Certification<br />
Risico’s uitsluiten? Vertrouw op meer<br />
dan 85 jaar inzicht in integriteit<br />
Applus+ RTD levert innovatieve, betrouwbare en kwalitatief hoogwaardige<br />
technologieën en diensten voor Niet-destructief Onderzoek, inspecties en<br />
certificatie.<br />
Toegewijd, proactief en vakbekwaam personeel is overal ter wereld ~<br />
beschikbaar om met u samen te werken om operationele effiency te<br />
behouden, terwijl de risico’s voor mens en omgeving geminimaliseerd<br />
worden.<br />
Wij bieden u een helder inzicht in de integriteit van uw installaties.<br />
NDO<br />
Inspectie<br />
Certificatie<br />
Training & Opleiding<br />
Stralingsbescherming<br />
Tasterbouw<br />
Applus+ RTD Nederland<br />
Delftweg 144<br />
3046 NC Rotterdam<br />
T +31 10 716 60 00<br />
E info.netherlands@applusrtd.com<br />
www.Applus.nl
TRENDS PER SECTOR<br />
Het <strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> onderzoekt jaarlijks<br />
de actualiteit in Onderhoud/Asset Management binnen<br />
de volgende sectoren:<br />
▶ Infra<br />
▶ Manufacturing<br />
▶ Food, Beverage en Farma<br />
▶ Procesindustrie<br />
▶ Onroerend Goed<br />
Per sector worden de Top Vijf Trends voor die sector<br />
in kaart gebracht.<br />
Infra<br />
# Trend<br />
1 Omgaan met grote hoeveelheden data<br />
2 Behoefte aan ICT-systemen<br />
3 Aandacht voor sustainability<br />
4 Maatschappelijke behoefte aan lange<br />
termijnvisie<br />
5 Aanscherping van regelgeving en<br />
noodzaak tot compliance<br />
De trend ‘Aandacht voor Sustainability’ heeft dit jaar<br />
zijn intrede gemaakt in de Top 5 Trends in de Infrasector.<br />
Dit komt omdat bij het bouwen en vervangen<br />
van nieuwe infrastructuur steeds meer rekening wordt<br />
gehouden met duurzaamheid. Een voorloper in duurzame<br />
infrastructuur is de provincie Noord-Holland<br />
die een 100% circulaire infrastructuur wil realiseren<br />
in 2050. Zowel bij het beheer als bij de aanleg van infrastructuur<br />
worden duurzame maatregelen genomen.<br />
CO 2 -neutraal is hier een belangrijk uitgangspunt omdat<br />
de CO 2 -uitstoot met 55% moet worden afgenomen<br />
in 2030 (ten opzichte van 1990). Dit moet gerealiseerd<br />
worden door de toepassing van bijvoorbeeld duurzaam<br />
asfalt, schoner en elektrisch materieel, CO 2 -opnemende<br />
beplanting en CO 2 -absorberend asfalt 25 .<br />
Deze trend zien we ook bijvoorbeeld terug bij de gemeentes<br />
Amsterdam en Wageningen waar mobiliteit<br />
in fietsverkeer toe blijft nemen. Hier wordt dan ook<br />
gebruikgemaakt van nieuwe, modulaire en circulaire<br />
fiets- en voetgangersbruggen van Pontiflex 26 .<br />
Daarnaast is de trend ‘Omgaan met grote hoeveelheden<br />
data’ binnen de sector Infra relevant. Deze trend<br />
wordt dit jaar namelijk van meeste waarde geschat.<br />
Doordat de assets vaak over grote oppervlakten zijn<br />
verspreid, is het voor organisaties een uitdaging om<br />
de status van hun assets fysiek te monitoren. Gelukkig<br />
biedt het gebruik van data hierin als een hulpmiddel.<br />
Door middel van bijvoorbeeld camera’s en sensoren<br />
kan data over de status of ongeregeldheden van assets<br />
worden verzameld. Zo worden er bij Rijkswaterstaat<br />
dagelijks metingen gedaan van bijvoorbeeld de belasting<br />
van bruggen, waterstanden en de verkeersintensiteit<br />
op de snelwegen 27 . Deze data gebruikt<br />
Rijkswaterstaat voor het voorspellen van onderhoud<br />
en voor waterberichtgeving of onderzoek naar het<br />
optimaliseren van publieke assets door te kijken naar<br />
pieken en dalen in bijvoorbeeld het wegverkeer. Het<br />
verzamelen en gebruiken van data kan de Asset Manager<br />
helpen om remote de assets te kunnen monitoren<br />
en data-gedreven beslissingen te maken over<br />
onderhouds- of vervangingskosten.<br />
Manufacturing<br />
# Trend<br />
1 Behoefte aan ICT-systemen<br />
2 Behoefte aan samenwerking binnen de<br />
organisatie<br />
3 Verandering in arbeidscultuur<br />
4 Behoefte bij afnemers aan<br />
totaaloplossingen<br />
5 Een verouderde asset base<br />
In de Manufacturing sector wordt er ingespeeld op<br />
nieuwe technologieën en dat is ook terug te zien in<br />
de trends van dit jaar. Door een toenemende focus<br />
op duurzaamheid wordt de overstap naar elektrische<br />
25 Provincie Noord-Holland, Duurzame infrastructuur, (<strong>2023</strong>)<br />
26 Bouwend Nederland, Duurzame modulaire bruggen tegen minimale kosten, (2021)<br />
27 Rijkswaterstaat, Open data Rijkswaterstaat, (n.d.)<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 31
mobiliteit gestimuleerd. De elektrische fietsenfabrikant<br />
vanMoof ziet dat de (elektrische) fietsenmarkt<br />
wereldwijd groeit. Door de complexiteit van deze<br />
fietsen is de vraag naar service en onderhoud ook<br />
gegroeid. De trend ‘Behoefte aan ICT-systemen’ wordt<br />
dan ook door complexiteit en een gebrek aan kennis<br />
vaker erkend in deze sector. VanMoof speelt hier slim<br />
op in en biedt daarom abonnementen aan waarbij<br />
data-analyses worden uitgevoerd en ‘insides’ worden<br />
gecreëerd in het consumentengedrag 28 . Daarnaast<br />
speelt de firma hier goed in op de toenemende vraag<br />
naar totaaloplossingen voor consumenten.<br />
Het leveren van de services gaat echter niet zonder<br />
slag of stoot. Er zijn namelijk uitdagingen in de leveringsketen<br />
en bij de klantenservice 29 . Klanten klagen<br />
over de late levering, kapotte fietsen en met name over<br />
het ongemak van de service als er reparatie nodig is.<br />
Totaaloplossingen kunnen hier ook interessant zijn.<br />
Bij het aanbieden van een totaaloplossing is het juist<br />
de bedoeling dat de klant gemak ervaart door de serviceverlening.<br />
Dit kan meerwaarde creëren om je als<br />
organisatie te onderscheiden van de concurrentie. Deze<br />
behoefte is dan ook terug te zien in de Top 5 Trends.<br />
Wanneer een service wordt aangeboden bij een<br />
product, is het voor de organisatie belangrijk dat<br />
de kwaliteit van het product goed is. Als Asset Managers<br />
de kwaliteit van de gefabriceerde producten<br />
maximaliseren, zullen de onderhoudskosten voor de<br />
service reduceren. Voor de onderhoudsleverancier is<br />
het belangrijk de kosten van de service in balans te<br />
houden met de meerwaarde die de afnemer aan de<br />
service hecht.<br />
Food, Beverage en Farma<br />
# Trend<br />
1 Behoefte aan samenwerking binnen de<br />
organisatie<br />
2 Aanscherping van regelgeving en<br />
noodzaak tot compliance<br />
3 Een verouderde asset base<br />
4 Omgaan met grote hoeveelheden data<br />
5 Behoefte aan ICT-systemen<br />
Voedingsmiddelen, dranken en medicijnen worden<br />
op hoog tempo geproduceerd. Wanneer dit door de<br />
mens wordt geconsumeerd, kan ervan uit worden<br />
gegaan dat dit veilig is en dat dit de gezondheid niet<br />
schaadt of juist ten goede komt. De trend ‘Aanscherping<br />
van regelgeving en noodzaak tot compliance’<br />
staat dan ook hoog op de agenda in de sector Food,<br />
Beverage en Farma. Er wordt in deze sector strenge<br />
wet- en regelgeving gehanteerd, zowel op nationaal<br />
als Europees niveau. Medicijnen en vaccins mogen<br />
bijvoorbeeld pas op de markt komen nadat deze zijn<br />
goedgekeurd door medicijnenautoriteit Europees Geneesmiddelenagentschap<br />
(EMA). Deze EMA zal ook<br />
een grote rol gaan spelen in het toezicht op tekorten<br />
van geneesmiddelen en medische hulpmiddelen 30 .<br />
Een aanvraag voor registratie kan worden ingediend<br />
door een dossier aan te leveren, waarna het beoordelingsproces<br />
van start zal gaan. Eén van de vijf onderdelen<br />
uit het dossier betreft het productieproces en<br />
de kwaliteit, waarbij een goede en constante kwaliteit<br />
het uitgangspunt is. Deze verantwoordelijkheid ligt<br />
onder andere bij de Asset Manager. Beheer en Onderhoud<br />
van het productieproces speelt namelijk een<br />
sleutelrol in de productie van constante kwaliteit. De<br />
Asset Manager monitort de prestatie van de asset en<br />
zorgt ervoor dat deze de maximale kwaliteit levert.<br />
Daarnaast is het niet alleen voor de organisatie van<br />
belang dat assets een zo hoog mogelijke uptime hebben.<br />
Er zijn namelijk al drie jaar op rij meer dan duizenden<br />
tekorten genoteerd aan geneesmiddelen. De<br />
beschikbaarheid van zowel medicijnen als etens- en<br />
drinkwaren ligt daarom bij producenten en daarbij<br />
bij de Asset Managers.<br />
Een andere trend binnen de sector Food, Beverage<br />
en Farma is ‘Behoefte aan samenwerking binnen de<br />
organisatie’. Vanuit de afnemer groeit de vraag naar<br />
duurzaam geproduceerde producten, waarbij het ook<br />
steeds belangrijker wordt dat de supply chain van het<br />
product transparant is en er duidelijke communicatie<br />
plaatsvindt tussen de relevante partijen. Voedselproducent<br />
de Vegetarisch Slager, die in 2020 werd<br />
overgenomen door Unilever, heeft in 10 jaar tijd een<br />
enorme groei gemaakt doordat de vraag naar vlees-<br />
28 VanMoof, VanMoof komt met e-bike abonnement voor particulieren, (2020)<br />
29 RTL Nieuws, E-bikemaker VanMoof wil nog harder groeien, ondanks service- en leveringsproblemen (2021)<br />
30 Zorgkrant.nl, Grotere rol EMA in toezicht op geneesmiddelentekorten, (2022)<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 33
OPLOSSINGEN VOOR TANKISOLATIE<br />
INSULATION<br />
HANKOFIX ANCILLARIES<br />
KNAUF INSULATION glaswol of steenwol<br />
isolatie, dekens en platen zonder het schadelijke<br />
formaldehyde bindmiddel. Leverbaar in diktes tot wel 300<br />
mm!<br />
PAROC PRO WR steenwol isolatie, waterafstotende<br />
dekens en platen mét garantie voor het behoud van goede<br />
isolatiewaarde!<br />
SAGER glaswol, Zwitserse topkwaliteit<br />
crepagedekens. leverbaar in diktes tot wel 200mm!<br />
ARMAFLEX elastomeerschuim, flexibel en dampdicht.<br />
Leverbaar in diktes tot 50 mm!<br />
ASPEN AEROGELS Cryogel en Pyrogel<br />
SUPERISOLATIE! Aerogelplaten van 5 of 10 mm, verhogen<br />
hetisolatierendement of maken dunner isoleren mogelijk!<br />
Onderconstructies voor isolatie en<br />
beplating<br />
Spanband: isolatieband, stormband, trekband voor<br />
beplating en isolatie<br />
Breather springs / expansiecompensatoren voor spanband<br />
Schroeven, blindklinknagels, lijmen en ander<br />
montagemateriaal<br />
Afdichtingsmateriaal, kitten, coatings<br />
Technische foliën en tapes: moisture barriers, vapor barriers<br />
Gereedschappen en meetapparatuur zoals<br />
warmtebeeldcamera’s<br />
HANKOCLAD JACKETING<br />
ADVIES & ENGINEERING<br />
Beplatingsmaterialen uit diverse (ook zeewaardige)<br />
aluminiumlegeringen, roestvaststaal, aluzink,<br />
gegalvaniseerd staal, gealuminiseerd staal & GRP<br />
Leverbaar in platen en coils in diverse diktes en kleuren<br />
Profielplaat, alle materiaalsoorten en kleuren,<br />
diverse types golf-, blok- en trapeziumplaat<br />
MEER INFORMATIE?<br />
Wilt u meer informatie over de oplossingen die HANKO<br />
kan bieden voor tankisolatie?<br />
Ons deskundige team staat 24/7 voor u klaar. Neem<br />
contact via sales@hanko.nl of 076 587 12 34 en vraag<br />
naar de mogelijkheden!<br />
HANKO ontwerpt graag samen met u en uw<br />
opdrachtgevers het perfecte isolatiesysteem bestaande uit<br />
een van bovenstaande isolatiematerialen of uit een<br />
combinatie van meerdere isolatiesoorten zoals<br />
bijvoorbeeld een steenwolpakket voorzien van een extra<br />
laag Pyrogel isolatie die het isolatierendement tot een<br />
optimum verhogen<br />
Uiteraard kunnen isolatierendementen worden<br />
berekend evenals terugverdientijden, energiebesparing en<br />
CO2-emissie reductie.<br />
Andere isolatietechnische berekeningen zoals<br />
condenspreventie, preventie ijsvorming, afkoeling<br />
en opwarming worden i.s.m. onze fabrikanten uitgevoerd<br />
HANKO is leverancier van topmaterialen en advies. Alleen een<br />
isolatieprofessional staat garant voor een duurzaam, hoog<br />
rendement isolatiesysteem, vakmanschap loont ook hier!<br />
HANKO BREDA (NL)<br />
CHARLES PETITWEG 39 | 4827HJ BREDA<br />
WWW.HANKO.NL<br />
+31 (0)76 587 12 34 | SALES@HANKO.NL<br />
HANKO HAZELDONK (NL/BE)<br />
TREEPORT 201 | 4891PZ RIJSBERGEN<br />
WWW.HANKO.NL<br />
+31 (0)76 587 12 34 | ISOLATIE@HANKO.NL<br />
HANKO HAGEN (DE)<br />
SEDANSTRAßE 41 | 58089 HAGEN<br />
WWW.HANKOGRUPPE.DE<br />
+31 (0)76 587 12 34 | VERKAUF@HANKOGRUPPE.DE
vervangers is toegenomen. Binnen de Food, Beverage<br />
en Farma sector wordt niet alleen de productie geacht<br />
te verduurzamen, ook voor zaken als verpakkingen<br />
en transport wordt gepleit voor een minimale milieu<br />
impact en samenwerking tussen de partijen. Dit kan<br />
mede gecontroleerd worden wanneer de supply chain<br />
transparant is en er goed samengewerkt wordt 31 .<br />
Naast de toenemende klantwens naar plantaardig<br />
voedsel, wordt rekening gehouden met seizoensgroente<br />
en lokale productie om de milieubelasting<br />
door transport te verkleinen. Discount supermarkt<br />
Lidl is inmiddels gestopt met het importeren van<br />
groente en fruit per vliegtuig om de CO 2 -uitstoot terug<br />
te dringen 32 . Door de vraag vanuit de consument<br />
is het voor Beheer en Onderhoud ook van belang om<br />
mee te gaan in deze trend en daarmee de assets duurzamer<br />
in te richten. Hierbij kan bijvoorbeeld worden<br />
gedacht aan de aanschaf van energiebesparende koelingsapparatuur<br />
voor verse producten. Ook kunnen<br />
reststromen benut worden die bij kunnen dragen aan<br />
een circulaire en biobased economie.<br />
Procesindustrie<br />
# Trend<br />
1 Aanscherping van regelgeving en noodzaak<br />
tot compliance<br />
2 Juridisering van de maatschappij<br />
3 Een verouderende asset base<br />
4 Invloed van aandeelhouders en financiers<br />
5 Aandacht voor sustainability<br />
In de Procesindustrie wordt veelal gekeken naar de<br />
vervaardiging van (industriële) producten. De trend<br />
‘Aanscherping van regelgeving en noodzaak tot compliance’<br />
is in deze sector belangrijk. Voor de Procesindustrie<br />
gelden strenge veiligheids- en kwaliteitsstandaarden.<br />
Als blijkt dat deze standaarden niet worden<br />
nageleefd, kan dit tot financiële en juridische gevolgen<br />
leiden. Bij Philips inmiddels al diverse schadeclaims<br />
ingediend doordat de slaapapneu-apparaten, die helpen<br />
bij de beademing van patiënten, niet voldoen aan<br />
de standaarden 33 . De financiële consequenties voor<br />
het bedrijf zijn groot; Philips reserveerde 900 miljoen<br />
voor het terughalen en repareren van de 5,5 miljoen<br />
apparaten. Hierbij zijn de juridische kosten nog niet<br />
meegerekend. Naast financiële consequenties zijn<br />
terugroepacties funest voor de reputatie en klantrelaties.<br />
Om deze negatieve gevolgen te voorkomen,<br />
nemen bedrijven in de Procesindustrie extra maatregelen<br />
om zeker te zijn dat ze binnen de geldende<br />
veiligheids- en kwaliteitsstandaarden opereren. Dit<br />
uit zich in strikte eisen opgesteld voor onderhoud,<br />
processen en monitoring. Doordat Beheer en Onderhoud<br />
verantwoordelijkheid draagt voor de prestatie<br />
van de assets en daarmee de kwaliteit van productie,<br />
spelen onderhoudsorganisaties een prominente rol<br />
in het uitvoeren van processen die aan hoge eisen en<br />
wet- en regelgeving voldoen.<br />
De trend ‘Aandacht voor Sustainability’ komt in de<br />
Procesindustrie ook steeds meer naar voren en heeft<br />
zijn plek gevonden in de Top 5 Trends dit jaar. Binnen<br />
de Procesindustrie worden op dit moment veel eindige<br />
grondstoffen uit de aarde onttrokken, wordt energie<br />
verbruikt en komt afval in de natuur terecht. Zo<br />
wordt de chemische substantie PFAS in toenemende<br />
mate gevonden in drinkwater 34 . Dit is het gevolg van<br />
afvalstoffen die tijdens productieprocessen in de lucht<br />
of in het water terechtkomen. Drinkwaterbedrijven<br />
willen daarom dat er een Europees verbod komt op<br />
alle PFAS stoffen. Waternet, Unie van Waterschappen,<br />
drinkwaterkoepel VEWIN en de Europese waterkoepel<br />
EurEau zetten zich dan ook in om de eisen voor<br />
het lozen van PFAS stoffen aan te scherpen.<br />
Staalproducent TataSteel is bijvoorbeeld staal gaan<br />
transporteren op waterstof aangedreven schepen 35 .<br />
Het emissievrije schip zal naar verwachting 3000 ton<br />
CO 2 -uitstoot besparen ten opzichte van een schip<br />
dat vaart op gasolie en stookolie. Daarnaast investeert<br />
het bedrijf 65 miljoen euro in het ontwerpen<br />
van fabrieksinstallaties waardoor met waterstof staal<br />
geproduceerd kan worden.<br />
Verduurzaming gaat gepaard met nieuwe technologieën.<br />
Asset Managers worden geacht de duurza-<br />
31 De Ondernemer, Groet van De Vegetarische Slager in 4 sleutelmomenten, (2020)<br />
32 MTSprout, Lidl stopt met import van groente en fruit per vliegtuig, (2022)<br />
33 RTL Nieuws, Alweer nieuwe problemen met beademingsapparatuur Philips, (2022)<br />
34 Waternet, PFAS in het drinkwater, (n.d.)<br />
35 Tata Steel, Tata Steel ziet toekomst voor waterstof aangedreven schepen, (2022)<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 35
36 | Trends per Sector<br />
me mogelijkheden te implementeren en met andere<br />
onderdelen van het managementteam een besluit te<br />
nemen of productie- en onderhoudsprocessen en de<br />
daarbij behorende technologieën moeten worden<br />
aangepast naar duurzamere opties. Denk hier bijvoorbeeld<br />
aan het gebruik van duurzame alternatieven<br />
voor traditionele grondstoffen. Hiervoor moet<br />
kapitaal vrijgemaakt worden voor duurzame investeringen<br />
en technici moeten worden omgeschoold<br />
doordat nieuwe technologieën of vaardigheden nodig<br />
zijn om duurzame processen goed te laten verlopen.<br />
Samenwerking en afstemming tussen verschillende<br />
onderdelen binnen de organisatie is dan ook van belang<br />
bij dergelijke verduurzamingsinitiatieven.<br />
Onroerend Goed<br />
# Trend<br />
1 Een verouderde asset base<br />
2 Aandacht voor sustainability<br />
3 Omgaan met grote hoeveelheden data<br />
4 Aanscherping van regelgeving en noodzaak<br />
tot compliance<br />
5 Juridisering van de maatschappij<br />
begrip 37 . Dit komt met name doordat gemeenten de<br />
kennis niet zelf in huis hebben voor verduurzaming<br />
en onderhoud van gemeentelijke gebouwen. Om het<br />
energieverbruik van gebouwen te verlagen zijn kennis,<br />
ambtelijke capaciteit en kapitaal nodig. De toeleverancier<br />
neemt het energiebeheer van gebouwen over,<br />
investeert in energiebesparende maatregelen en zorgt<br />
voor groot onderhoud. Dit sluit ook aan bij de trend<br />
‘Behoefte aan uitbesteding’, ondanks dat deze niet<br />
is terug te vinden in de Top 5 Trends. De gemeente<br />
heeft er in deze situatie voor gekozen om het geld dat<br />
normaal gesproken wordt uitgegeven aan energie in<br />
een periode van 15 jaar, nu beschikbaar te stellen voor<br />
de uitbesteding aan ESCo. Een ESCo is een ‘energy<br />
service company’ die het energiebeheer van een gebouw<br />
overneemt. Een ESCo regelt het ontwerp, de<br />
implementatie en de financiering voor een klant om<br />
energiebesparingen te realiseren. Bij het uitbesteden<br />
van onderhoud is het aan de Asset Manager de taak<br />
om afspraken vast te leggen. Zo is het bijvoorbeeld<br />
belangrijk dat het comfort voor gebruikers van de<br />
gebouwen gelijk blijft of wordt verbeterd.<br />
De trend ‘Een verouderde asset base’ staat dit jaar op<br />
plek nummer drie in de Top Tien Trends en het is<br />
dan ook geen verrassing dat deze trend hoog scoort<br />
in de sector van Onroerend Goed. Een verouderde<br />
asset base zien we bijvoorbeeld terug bij bijna de helft<br />
van de Nederlandse scholen – ruim 4600 basis- en<br />
middelbare scholen – die aan renovatie of nieuwbouw<br />
toe zijn 36 . Schimmel, vocht, tocht en te weinig frisse<br />
lucht dragen bij aan de verouderde asset base van<br />
deze gebouwen, wat ten koste gaat van de gezondheid<br />
van de gebruikers. Dit is mede te danken aan<br />
de onder-investering in onderwijshuisvesting, maar<br />
ook aan het houden van onvoldoende toezicht op de<br />
staat van de assets.<br />
De trend ‘Aandacht voor Sustainability’ wordt ook<br />
steeds meer erkend binnen de sector Onroerend<br />
Goed. Dit zien we bijvoorbeeld in de gemeentes<br />
Brummen, Gooise Meren en Hollands Kroon. De<br />
verduurzaming en groot onderhoud aan gemeentelijke<br />
gebouwen is namelijk een steeds vaker terugkerend<br />
36 NOS, Helft van scholen aan nieuwbouw of renovatie toe, extra geld onzeker, (2022)<br />
37 Brummens Nieuws, Drie ton naar ESCo voor gebouwenonderhoud, (2019)
Bronnenpagina<br />
Trends per Sector<br />
25. Provincie Noord-Holland, Duurzame infrastructuur, (<strong>2023</strong>)<br />
26. Bouwend Nederland, Duurzame modulaire bruggen tegen minimale kosten, (2021)<br />
27. Rijkswaterstaat, Open data Rijkswaterstaat, (n.d.)<br />
28. VanMoof, VanMoof komt met e-bike abonnement voor particulieren, (2020)<br />
29. RTL Nieuws, E-bikemaker VanMoof wil nog harder groeien, ondanks service- en leveringsproblemen (2021)<br />
30. Zorgkrant.nl, Grotere rol EMA in toezicht op geneesmiddelentekorten, (2022)<br />
31. De Ondernemer, Groet van De Vegetarische Slager in 4 sleutelmomenten, (2020)<br />
32. MTSprout, Lidl stopt met import van groente en fruit per vliegtuig, (2022)<br />
33. RTL Nieuws, Alweer nieuwe problemen met beademingsapparatuur Philips, (2022)<br />
34. Waternet, PFAS in het drinkwater, (n.d.)<br />
35. Tata Steel, Tata Steel ziet toekomst voor waterstof aangedreven schepen, (2022)<br />
36. NOS, Helft van scholen aan nieuwbouw of renovatie toe, extra geld onzeker, (2022)<br />
37. Brummens Nieuws, Drie ton naar ESCo voor gebouwenonderhoud, (2019)<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 37
38 | Trends per Sector
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 39
40 | Trends per Sector
FEITEN EN CIJFERS<br />
In het onderzoek zijn de feiten en cijfers van de Nederlandse Onderhoudsmarkt een terugkerend<br />
onderdeel. De ontwikkelingen worden op meerdere assen belicht. Te beginnen met<br />
de prestaties op het gebied van omzet en groei, de ontwikkelingen in de budgettering voor<br />
Onderhoud, de levensduur van assets en de tevredenheid over contracten met derden.<br />
Tevens worden de ontwikkelingen met betrekking tot innovatie behandeld, met een focus<br />
op het aanjagen van innovaties en de adoptie van innovaties. Tot slot worden de feiten en<br />
cijfers met betrekking tot data en de adoptie van data gedreven werken behandeld.<br />
Deel 1<br />
Prestaties<br />
1.1 Omzet en groei<br />
Gemiddeld genomen is de omzetontwikkeling<br />
stabiel; 43% heeft een omzetstijging ervaren, 12%<br />
heeft een omzetdaling doorgemaakt en 43% had een<br />
stagnatie van de omzet<br />
De vooruitzichten voor de Nederlandse onderhoudsmarkt<br />
(2022-2027) zijn minder rooskleurig<br />
ten opzichte van afgelopen jaar, waarbij 91% verwachtte<br />
dat de totale onderhoudsmarkt zou groeien terwijl<br />
dit nu is gedaald naar 75%<br />
Ondanks een turbulente periode met corona naslag,<br />
inflatie en een ongebalanceerde arbeidsmarkt, wist<br />
de Beheer en Onderhoud branche veerkracht te tonen.<br />
Over het algemeen is de omzet van de bedrijven<br />
in deze sector stabiel gebleven of zelfs gegroeid.<br />
Daarnaast zijn ook de onderhoudsbudgetten stabiel<br />
gebleven. Er was echter wel een toename van zowel<br />
geplande als ongeplande stilstand van de assets ten<br />
opzichte van vorig jaar. Daarnaast is de meerderheid<br />
van de bedrijven tevreden met de samenwerking met<br />
opdrachtgevers en/of onderaannemers en is deze zelfs<br />
verbeterd ten opzichte van vorig jaar.<br />
In Nederland bedraagt de omzet van de onderhoudsmarkt<br />
4,2% van het BBP. Het aantal medewerkers<br />
in de onderhoudsmarkt is gegroeid met 4,9% naar<br />
ongeveer 315.000 professionals. De verwachting is<br />
dat deze groei zal doorzetten in de aankomende jaren<br />
door de weerbaarheid die bedrijven hebben getoond<br />
tijdens de coronacrisis en de belangrijke rol die de<br />
sector inneemt in de verduurzamingsopgave.<br />
Figuur 2, Omzetontwikkeling bij bedrijven in 2021 totaal (%)<br />
Figuur 3, Verwachtte groei Nederlandse onderhoudsmarkt<br />
totaal (%)<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 41
42 | Feiten en cijfers<br />
1.2 Budgettering<br />
Er wordt een aanzienlijk groter bedrag gealloceerd<br />
aan de waardetoevoeging van assets, namelijk gemiddeld<br />
59% van het onderhoudsbudget terwijl dit<br />
vorig jaar slechts 7,5% bedroeg.<br />
Gemiddeld genomen bedraagt het onderhoudsbudget<br />
11% ten opzichte van de overheadkosten.<br />
Het percentage overhead als onderdeel van het onderhoudsbudget<br />
schommelt tussen de 20% en 30%<br />
Reliability Engineers en Supervisors krijgen meer<br />
verantwoordelijkheid in het bepalen van het onderhoudsbudget.<br />
Het percentage van de overheadkosten ten opzichte<br />
van het onderhoudsbudget bedroeg dit jaar 11%. Na<br />
een relatief stabiele periode van de afgelopen jaren<br />
lijkt een daling van 4% aanzienlijk. Sterker nog, het<br />
is het laagste percentage van de afgelopen zeven jaar,<br />
waarbij het in het jaar 2015/2016 nog maar liefst 21%<br />
bedroeg. We kunnen hieruit opmaken dat bedrijven<br />
een lager budget alloceren aan de vaste lasten om de<br />
onderhoudsorganisatie draaiende te houden, wat vaak<br />
gepaard gaat met verbeterde operationele efficiëntie.<br />
Maintenance/reliability engineer<br />
Supervisor<br />
Plant manager<br />
Asset manager<br />
Controler<br />
Figuur 5, Rollen betrokken bij het bepalen van het onderhoudsbudget<br />
en de forecast in % van de gevallen<br />
Ook het percentage van het onderhoudsbudget dat<br />
gebruikt wordt om waarde toe te voegen aan de assets<br />
heeft een interessante ontwikkeling doorgemaakt. Vorig<br />
jaar werd het onderhoudsbudget nog voornamelijk<br />
gealloceerd aan operationele werkzaamheden van<br />
het onderhoud. De hoogte van het budget dat werd<br />
gebruikt om waarde toe te voegen aan de assets was<br />
dan ook relatief laag met een gemiddelde van 7,5%.<br />
Dit jaar is dit percentage enorm toegenomen met<br />
budgetpercentages tot de 100%. Dit betekent dat er<br />
meer aandacht wordt besteed aan het optimaliseren<br />
en beter beheersen van kosten, risico’s en prestaties<br />
van de assets.<br />
Figuur 4, Ratio overheadkosten t.o.v. het onderhoudsbudget<br />
Onderhoudswerkzaamheden worden steeds belangrijker<br />
binnen de organisatie. Dit is ook terug te zien<br />
in de rollen die betrokken zijn bij het bepalen van het<br />
onderhoudsbudget. Zo zien we dat de Supervisor en<br />
Maintenance/Reliability Engineer het vaakst betrokken<br />
zijn bij het bepalen van het onderhoudsbudget<br />
en de forecast, gevolgd door de Asset Manager en de<br />
Plant Manager. Dit is een opvallende ontwikkeling<br />
ten opzichte van vorig jaar, gezien de Asset Manager<br />
en Controller grotendeels het onderhoudsbudget<br />
bepaalden.<br />
Figuur 6, Het percentage van het onderhoudsbudget dat gebruikt<br />
wordt om waarde toe te voegen aan assets
1.3 Assets<br />
Geplande downtime als percentage van de totale tijd<br />
enorm toegenomen.<br />
De ongeplande downtime als percentage van de<br />
totale tijd is gemiddeld 4,9%, terwijl dit vorig jaar nog<br />
op 1,25% lag.<br />
Het percentage van het geplande werkpakket dat<br />
daadwerkelijk is uitgevoerd bedraagt 98%, terwijl dit<br />
vorig jaar nog 85% was.<br />
Ongeveer 60% van de assets bevindt zich momenteel<br />
aan het einde van de levensduur.<br />
Dit jaar bedroeg de gemiddelde downtime van de<br />
assets 7,1%, wat erg hoog is en vooral opvallend is<br />
in vergelijking met het jaar daarvoor (1%). Het percentage<br />
van ongeplande downtime (4,9%) laat een<br />
vergelijkbare ontwikkeling zien; vorig jaar was dit<br />
percentage slechts 1,25%. Het hogere percentage ten<br />
opzichte van vorig jaar kan worden verklaard doordat<br />
assets een hoger percentage van het onderhoudsbudget<br />
gealloceerd krijgen voor het creëren van toegevoegde<br />
waarde, wat ten koste gaat van de operationele<br />
efficiëntie. Dit was vorig jaar niet het geval was. Het<br />
percentage ongepland onderhoud is toegenomen, wat<br />
ook te zien is in de gemiddelde levensduur van de<br />
assets. De meeste assets bevinden zich namelijk aan<br />
het einde van hun levensduur, wat vaak resulteert in<br />
onvoorspelbare defecten en ongeplande onderhoudswerkzaamheden.<br />
40% van de bedrijven gelooft dat de gemiddelde<br />
levensduur van de assets zal toenemen terwijl 60%<br />
denkt dat deze zal afnemen. Opvallend is dat niemand<br />
van mening is dat de assets gedwongen moeten worden<br />
vervangen, terwijl vorig jaar nog 12,5% van de bedrijven<br />
dit dacht; dit betekent dat bedrijven het belang<br />
van onderhoudsmaatregelen meer zijn gaan inzien.<br />
De reden voor vervanging is voornamelijk vanwege<br />
veroudering van de assets (60%), wat een toename is<br />
van 22,5% ten opzichte van vorig jaar. Dit terwijl de<br />
noodzaak om assets langer te behouden dan gepland<br />
vanwege economische en financiële omstandigheden<br />
met 5% is afgenomen; van 25% naar 20%. In deze<br />
gevallen werd de levensduur van de assets verlengd.<br />
Figuur 8, De verwachtte daling/stijging van de gemiddelde leeftijd<br />
van assets<br />
1.4 Contracten<br />
Onderhoudswerkzaamheden worden steeds vaker<br />
uitbesteed aan onderaannemers.<br />
38% van de bedrijven is tevreden over de lopende<br />
contracten met opdrachtgevers<br />
Figuur 7, De levensduur van de assets<br />
Opdrachtgevers hebben meer verantwoordelijkheid<br />
gekregen omtrent processen, resultaten en onderhoudsactiviteiten.<br />
Het merendeel van de opdrachtgevers<br />
(88%) was betrokken bij de sturing op het proces<br />
en het resultaat, waarbij 12% van hen inhoudelijk<br />
betrokken was bij de onderhoudsactiviteiten. Er<br />
werd minder aangestuurd op de planning (13% in<br />
vergelijking met 27% vorig jaar), terwijl er juist meer<br />
gestuurd werd op het budget (50% in vergelijking met<br />
33% vorig jaar).<br />
Wat betreft de sturing, geleid door opdrachtgevers,<br />
zien we geen grote verschuivingen ten opzichte van<br />
vorig jaar. Opdrachtgevers hebben nog steeds groot<br />
belang bij controle op het budget en kwaliteit. Wel<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 43
44 | Feiten en cijfers<br />
werd de sturing op de planning als minder urgente<br />
zaak ervaren onder de opdrachtgevers; vorig jaar<br />
stuurde 27% van de opdrachtgevers op de planning<br />
terwijl dat dit jaar 13% bedroeg.<br />
Figuur 11, De tevredenheid over lopende contracten met opdrachtgevers<br />
Figuur 9, De rol ingenomen door opdrachtgevers<br />
Wel wordt er over de lopende contracten met onderaannemers<br />
positiever gesproken. Er wordt vaker<br />
overwogen om werk uit te geven ten opzichte van<br />
vorig jaar. Sterker nog, twee jaar geleden was het uitbesteden<br />
van uitvoerend werk nog helemaal niet aan<br />
de orde, terwijl nu maar liefst 80% van de bedrijven<br />
dit overweegt. Uiteraard wordt er dan ook steeds positiever<br />
gesproken over de lopende contracten. Waar<br />
vorig jaar nog 37,5% van de bedrijven kritisch bleek<br />
te zijn op de samenwerking, is dit percentage gedaald<br />
naar 20%.<br />
Figuur 10, De sturing door opdrachtgevers<br />
De vraag of de verandering van de aansturing door<br />
opdrachtgevers heeft geleid tot tevredenheid over<br />
de lopende contracten, wordt beantwoord met duidelijke<br />
cijfers. Vorig jaar was 60% positief over de<br />
contracten met opdrachtgevers, terwijl dat dit jaar<br />
gedaald is naar 38% (25% + 13%). Daarentegen is de<br />
tevredenheid over de uitvoering en regeltaken wel<br />
stabiel gebleven met een lichte stijging van 20% naar<br />
25%. Vanzelfsprekend is er dan een stijging te zien in<br />
ontevredenheid, namelijk van 7% naar 38%.<br />
Figuur 12, De tevredenheid over lopende contracten met onderaannemers
Deel 2<br />
Innovatie<br />
Het belang van innovatie en de potentie die het kan<br />
hebben wordt (nog) niet structureel erkend in het<br />
Beheer en Onderhoud. Zowel de acceptatie van technologie<br />
als het verzamelen en gebruiken van gegevens<br />
blijft dit jaar gematigd.<br />
2.1 Aanjagen van innovatie<br />
Mate van innovatie blijft gematigd; het percentage<br />
van het onderhoudsbudget dat besteed wordt aan<br />
innovatie ligt tussen 0% en 10%.<br />
64% van de bedrijven geeft aan dat de eigen sector<br />
ofwel in de pas loopt of zelfs voorloopt met de adoptie<br />
van nieuwe innovaties.<br />
36% van de bedrijven geeft aan dat de eigen setor<br />
(ver) achterloopt met de adoptie van nieuwe innovaties<br />
in vergelijking met andere branches, wat vorig<br />
jaar nog 31% bedroeg<br />
Hoewel het belang van goed onderhouden assets en<br />
innovatie een begrip is waar serieuze aandacht aan besteed<br />
moet worden, blijft slechts een klein percentage<br />
van het onderhoudsbudget over voor het innoveren<br />
en opwaarderen van assets. Bij meer dan driekwart<br />
van de organisaties krijgt innovatie niet meer dan 5%<br />
van het totale onderhoudsbudget gealloceerd. Financiële<br />
middelen zijn van cruciaal belang om innovatieve<br />
ideeën van de grond te krijgen. Juist in de Beheeren<br />
Onderhoudsbranche wordt dit steeds belangrijker<br />
door de implementatie van bijvoorbeeld Industrie 4.0.<br />
20% van de organisaties alloceert zelfs helemaal geen<br />
budget aan innovatie, wat schokkend is.<br />
Een van de verklaringen voor deze lage allocatie van<br />
het onderhoudsbudget aan innovatie is dat innovatie<br />
te weinig prioriteit krijgt omdat het niet als urgent<br />
wordt ervaren. Daarnaast zagen we in paragraaf 1.3<br />
dat bij meer dan de helft van de bedrijven de assets<br />
zijn verouderd en vervangen moeten worden. De focus<br />
op investeringen in nieuwe assets of operationele<br />
efficiëntie kan ten koste gaan van investeringen in<br />
innovatie. Ook kan het gebrek aan kennis van innovatieve<br />
competenties een rol spelen. Tot slot kan<br />
het gebrek aan bewustzijn ook een rol spelen in de<br />
lage prioriteit van innovatie. De Onderhoudssector<br />
is voornamelijk gericht op het uitvoeren van onderhoudswerkzaamheden<br />
en draait over het algemeen<br />
niet vaak op innovatieve ontwikkelingen. Door het<br />
gebrek aan bewustzijn kunnen de voordelen van innovatie<br />
en de mogelijkheden die beschikbaar zijn<br />
onderschat worden. Onderhoudsorganisaties kunnen<br />
twijfels krijgen over het rendement op hun investeringen<br />
in innovatie, vooral als de korte resultaten<br />
niet direct duidelijk zijn. Zo gelooft de helft van de<br />
organisaties dat ze op het gebied van innovatie niet<br />
voor- of achterlopen op de rest en bedraagt het percentage<br />
bedrijven dat wel denkt voor te lopen op andere<br />
branches en zichzelf als een innovatie gedreven<br />
organisatie beschouwd 14,3%.<br />
Figuur 13, Adoptie van innovaties en technologische ontwikkelingen<br />
t.o.v. overige branches binnen de Onderhoudssector<br />
2.2 Adoptie van Innovatie<br />
Technologische kennis en een gebrek aan kapitaal<br />
grootste belemmeringen in de adoptie van innovatieve<br />
ideeën.<br />
Organisaties hebben een verkeerde perceptie van<br />
wie de primaire aanjager van innovatie is en wie de<br />
primaire aanjager van innovatie zou moeten zijn.<br />
Bij ruim 46% van de organisaties is de Asset Owner<br />
/ Asset Manager de aanjager, terwijl wordt gedacht<br />
door 78% van de organisaties dat de Asset Manager<br />
dit moet zijn.<br />
Wanneer we de huidige drijfveren voor innovatie<br />
vergelijken met degenen waarvan we verwachten<br />
dat ze die innovatie zouden moeten stimuleren, zien<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 45
46 | Feiten en cijfers<br />
we aanzienlijke verschillen. Op dit moment wordt<br />
innovatie nog te vaak door externe partijen geïnitieerd<br />
en is het percentage interne drijfveren (te) laag.<br />
Bij ruim 46% van de organisaties is de Asset Owner/<br />
Asset Manager momenteel de belangrijkste drijfveer<br />
voor innovatie, terwijl dit volgens de verwachting<br />
78% zou moeten zijn.<br />
Gelijktijdig zien we dat in ruim 17% van de gevallen<br />
de Service Provider de aanjager is en voor 14% geldt<br />
dat dit de Adviseur of Inspecteur was. Echter zouden<br />
deze percentages juist respectievelijk 7,1% en<br />
slechts 3,5% moeten zijn. Deze verschillen zijn nog<br />
relatief klein ten opzichte van de perceptie over de<br />
Asset Manager. Duidelijke communicatie in wie de<br />
verantwoordelijkheid draagt voor innovatie kan het<br />
verschil tussen wie innovatie zou moeten aanjagen<br />
en daadwerkelijk aanjaagt verkleinen.<br />
De huidige ontwikkeling wordt gekenmerkt door de<br />
partijen die momenteel als ‘overige drijfveren’ worden<br />
beschouwd. Los van de standaardantwoorden die<br />
zijn gebruikt in de enquête, hebben de deelnemende<br />
organisaties juist andere ideeën voor de drijfveren van<br />
innovatie. Het gaat om de bijdragen van de Reliability<br />
Engineer, de Contractmanagers en eigen medewerkers<br />
met innovatieve ideeën.<br />
Wat betreft de barrières die innovatieve ideeën tegenhouden<br />
is het gebrek aan technologische kennis<br />
het grootste obstakel. Dit is een steeds groter probleem<br />
geworden over de jaren gezien dit afgelopen<br />
jaren respectievelijk 20% en 17% bedroeg. Verrassend<br />
genoeg werd de toegang tot kapitaal niet gezien als<br />
een obstakel voor innovatie. Waar dit vorig jaar nog<br />
31% bedroeg, daalde deze dit jaar naar slechts 7%.<br />
Daarnaast heeft het gebrek aan draagkracht, geloof<br />
en flexibiliteit van de medewerkers ook een opmars<br />
gemaakt, die bijna twee keer zo relevant is geworden<br />
dit jaar; van 16% naar de één na grootste barrière<br />
met 29%.<br />
Figuur 14, Barrières bij de adoptie van innovatieve ideeën<br />
2.3 Data<br />
Unanieme overeenstemming dat de vertaling van<br />
data naar bruikbare informatie de grootste uitdaging<br />
is in het gebruik van Big Data.<br />
64% van de informatie over de assets wordt digitaal<br />
vastgelegd, wat een lichte daling is ten opzichte<br />
van vorig jaar (69%).<br />
Net zoals vorig jaar wordt de kwaliteit van de data<br />
en de capaciteiten en kennis van medewerkers<br />
opgevolgd als belangrijkste uitdagingen binnen Big<br />
Data (na vertaling van data).<br />
De digitaal vastgelegde data heeft een lichte daling<br />
gekend ten opzichte van afgelopen jaar, namelijk van<br />
een gemiddelde van 69% naar 64%. De mate van digitale<br />
registratie van informatie en data varieert van<br />
20% tot 100% binnen de organisaties.<br />
Het percentage van de informatie en data over assets<br />
dat op papier is vastgelegd varieert van 0% tot<br />
65%, met een gemiddelde van 21%. Het feit dat de<br />
digitaal vastgelegde assets een daling kende van 5%<br />
resulteert dan ook in een stijging van 3% voor de op<br />
papier vastgelegde data ten opzichte van vorig jaar.<br />
Ook steeg het percentage van informatie en data dat<br />
niet is vastgelegd van 13% naar 15%, waarbij dit percentage<br />
uiteenliep van 0% tot 80%.
Figuur 15, Verdeling vastlegging data over assets als % van<br />
het totaal<br />
Wat betreft de belangrijkste uitdagingen bij het inzetten<br />
en benutten van Big Data hebben er geen grote<br />
ontwikkelingen of verrassingen plaatsgevonden. De<br />
volgorde in ernstigheid is vrijwel hetzelfde gebleven<br />
ten opzichte van vorig jaar, waarbij het vertrouwen<br />
van de medewerkers in de data iets groter is geworden<br />
en het opslaan van alle data in verhouding kleiner<br />
is geworden. De vertaling van data naar bruikbare<br />
informatie wordt dan ook net zoals afgelopen jaren<br />
als grootste obstakel ervaren door de bedrijven. Het<br />
interpreteren, begrijpen en transformeren van de data<br />
is dan ook de grootste bottleneck in dit proces, gezien<br />
programmeervaardigheden en expertise op het gebied<br />
van gegevensanalyse vereist zijn. Deze zijn dan ook<br />
niet altijd aanwezig binnen onderhoudsorganisaties.<br />
Het opslaan van data wordt als relatief klein pijnpunt<br />
ervaren. Voldoende capaciteit, kennis en competentie<br />
bij de werknemers is dan ook een logische opvolger,<br />
omdat de werknemers de data moeten kunnen begrijpen<br />
om er een bepaalde context aan te geven. Samen<br />
met de kwaliteit van de data worden deze uitdagingen<br />
door 36% van de bedrijven erkend.<br />
Figuur 16, De belangrijkste uitdagingen bij het inzetten en benutten van Big Data bij % van de bedrijven<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 47
48 | Feiten en cijfers
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 49
Omarm<br />
de uitdaging<br />
voor de vraag<br />
van morgen<br />
We begrijpen je uitdagingen<br />
Marktleider in service & asset management<br />
Meer dan 25 jaar ervaring<br />
SAP Digital Supply Chain Partner of the Year<br />
Opmerkelijk in service & asset management
SAMENVATTING <strong>NVDO</strong><br />
ONDERHOUDSKOMPAS <strong>2023</strong><br />
Het <strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> wordt jaarlijks uitgebracht en geeft een overzicht van de<br />
actuele status en trends in de Nederlandse Onderhoudsmarkt/Asset Management. Door<br />
middel van kentallen, trends en visie faciliteert de <strong>NVDO</strong> de onderhoudssector en helpt<br />
hiermee bij ontwikkelingen en uitdagingen op het gebied van onderhoud binnen de keten<br />
van Asset Management.<br />
De Nederlandse onderhoudsmarkt bedraagt<br />
4,2% van het Bruto Binnenlands Product<br />
(BBP) en biedt werkgelegenheid aan 315.000<br />
onderhoudsprofessionals. Daarmee is ongeveer 3,5%<br />
van de werkzame bevolking actief in de onderhoudssector.<br />
Verschillende ontwikkelingen en thema’s spelen een<br />
belangrijke rol bij de huidige en toekomstige rol van<br />
de Onderhoudssector.<br />
Veranderingen binnen het<br />
werknemersbestand<br />
Er zijn meerdere opvallende veranderingen binnen<br />
het werknemersbestand van de Onderhoudssector. Zo<br />
is het aandeel vrouwen gedaald van 8,4% naar 6,9%<br />
wat een negatieve ontwikkeling is aangezien dit de diversiteit<br />
verslechtert. Verder is het aantal openstaande<br />
vacatures gedaald van 15 naar 1,9 wat de onzekerheid<br />
van veel bedrijven aangeeft. Ook is het aantal flexibele<br />
arbeidskrachten gestegen van 14,8% naar 18,3%.<br />
Belangrijkste Trend: Groeiende Vraag<br />
naar ICT-Systemen in Organisaties<br />
De behoefte aan ICT-systemen staat al zeven jaar<br />
hoog in de Top Tien Trends. Deze groeiende vraag<br />
wordt gedreven door technologische ontwikkelingen<br />
en de noodzaak voor kostenbesparing en automatisering.<br />
De pandemie heeft de adoptie van ICT-systemen<br />
versneld, vooral voor remote werk. Efficiënte<br />
ICT-systemen zijn nu essentieel vanwege het personeelstekort<br />
in Nederland. Ze verminderen de werkdruk,<br />
bevorderen kostenbesparing en digitalisering,<br />
maar vergroten ook de afhankelijkheid en het belang<br />
van cybersecurity. Organisaties moeten zorgvuldig<br />
nadenken over hoe ze hun ICT-systemen beheren.<br />
Dit kan op twee manieren gebeuren: intern, door het<br />
in dienst nemen van gekwalificeerd personeel dat<br />
verantwoordelijk is voor het onderhoud en beheer<br />
van de systemen, of extern, door samen te werken<br />
met externe partners of bedrijven die gespecialiseerd<br />
zijn in het beheer van ICT-systemen. Het is belangrijk<br />
om de juiste aanpak te kiezen die past bij de specifieke<br />
behoeften en capaciteiten van de organisatie.<br />
Sustainability blijft belangrijk<br />
Duurzaamheid is niet langer een optie, maar een<br />
noodzaak in de onderhoudssector. Deze groeiende<br />
trend wordt aangedreven door een toenemend bewustzijn<br />
van milieukwesties en strengere regelgeving<br />
op het gebied van duurzaamheid. Bedrijven leggen<br />
steeds meer nadruk op Maatschappelijk Verantwoord<br />
Ondernemen (MVO) en erkennen het belang van<br />
het verminderen van hun ecologische voetafdruk.<br />
De impact van deze trend is merkbaar op verschillende<br />
niveaus. Intern richten organisaties zich op het<br />
verduurzamen van hun eigen installaties, machines<br />
en onderhoudsprocessen. Dit omvat het efficiënter<br />
gebruik van hulpbronnen, de overgang naar groene<br />
energiebronnen en het verminderen van afval.<br />
Daarnaast heeft duurzaamheid ook invloed op de<br />
relaties met leveranciers. Bedrijven verwachten nu<br />
van hun leveranciers dat ze milieuvriendelijke producten<br />
en diensten leveren, waardoor duurzaamheid<br />
een integraal onderdeel wordt van de gehele toeleveringsketen.<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 51
52 | SUMMARY <strong>NVDO</strong> MAINTENANCE COMPASS <strong>2023</strong><br />
Toenemende focus op<br />
verouderde asset base<br />
Verouderde assets kunnen leiden tot stijgende onderhoudskosten,<br />
waardoor organisaties moeten afwegen<br />
of deze kosten opwegen tegen de opbrengsten<br />
en de mogelijkheid van vervanging. Dit vereist een<br />
voortdurende balans tussen technische prestaties,<br />
kosten en risico’s. Defensie en Rijkswaterstaat worden<br />
geconfronteerd met financiële uitdagingen als<br />
gevolg van verouderde assets, wat veiligheids- en<br />
efficiëntieproblemen kan veroorzaken. Om storingen<br />
te verminderen en de prestaties te verbeteren, is<br />
real-time monitoring van assets steeds belangrijker<br />
geworden. Innovatieve oplossingen zoals ADAPT-installaties<br />
spelen hierop in. De rol van de Asset Manager<br />
is cruciaal bij het communiceren van de noodzaak<br />
van herinvesteringen binnen de organisatie. Hoewel<br />
voortdurende investeringen in beheer en onderhoud<br />
meestal de meest rendabele optie zijn, zijn vervangingsinvesteringen<br />
onvermijdelijk wanneer veiligheid<br />
en betrouwbaarheid in gevaar komen.<br />
Concluderend zien we verschillende trends en veranderingen<br />
binnen de Onderhoudssector. Innovatie<br />
en duurzaamheid zijn onderwerpen die belangrijker<br />
zijn dan ooit tevoren, maar moeilijk blijken te<br />
implementeren. De Technische Arbeidsmarkt laat<br />
bovendien constante problemen zien zoals het tekort<br />
aan technisch geschoold personeel, het verlaagde aandeel<br />
vrouwen en de hoge gemiddelde leeftijd. Binnen<br />
dit werknemersbestand is grote behoefte aan meer<br />
diversiteit en samenwerking. Op deze manier wordt<br />
creativiteit gecreëerd en innovatie gevoed. Ook zijn<br />
zorgen rondom verouderende assets sterk aanwezig,<br />
iets waar bedrijven veel tijd en energie in steken.<br />
SUMMARY <strong>NVDO</strong><br />
MAINTENANCE COMPASS <strong>2023</strong><br />
The <strong>NVDO</strong> Maintenance Compass is an annual publication that provides an overview<br />
of the current status and trends in the Dutch Maintenance Market/Asset Management.<br />
Through key figures, trends, and insights, <strong>NVDO</strong> aims to support the maintenance sector<br />
in addressing developments and challenges in the field of maintenance within the Asset<br />
Management chain.<br />
The Dutch maintenance market represents 4.2%<br />
of the Gross Domestic Product (GDP) and<br />
employs 315,000 maintenance professionals,<br />
making up approximately 3.5% of the active working<br />
population.<br />
The revenue development among companies varies<br />
significantly, with 43% experiencing an increase in<br />
revenue, 12% a decrease, and 43% maintaining stable<br />
revenue. When looking at expected growth, fewer<br />
companies anticipate growth compared to the previous<br />
year. While last year, 91% of companies expected<br />
growth in the Dutch maintenance market over<br />
the next five years, this year, 75% anticipate growth,<br />
possibly influenced by concerns about an impending<br />
recession.<br />
Several developments and themes play a crucial role<br />
in the current and future role of the Maintenance<br />
sector.<br />
Changes in the workforce<br />
Several noteworthy changes have occurred in the<br />
workforce of the Maintenance sector. The percentage<br />
of women has decreased from 8.4% to 6.9%, which is<br />
a concerning trend as it negatively impacts diversity.<br />
Moreover, the number of open vacancies has dropped<br />
from 15 to 1.9, indicating uncertainty among many
companies. Additionally, the percentage of flexible<br />
labor has increased from 14.8% to 18.3%.<br />
Key Trend: Growing Demand for<br />
ICT Systems in Organizations<br />
The need for ICT systems has consistently ranked<br />
high on the list of key trends for seven years. This<br />
growing demand is driven by technological advancements<br />
and the necessity for cost savings and automation.<br />
The COVID-19 pandemic has accelerated<br />
the adoption of ICT systems, particularly for remote<br />
work. Efficient ICT systems have become essential<br />
due to labor shortages in the Netherlands. While they<br />
reduce workload, promote cost savings, and digitalization,<br />
they also increase dependence and the importance<br />
of cybersecurity. Organizations need to carefully<br />
consider how they manage their ICT systems, either<br />
internally by hiring qualified personnel responsible<br />
for maintenance and management or externally by<br />
partnering with specialized companies for ICT system<br />
management. It’s crucial to choose the approach<br />
that aligns with the organization’s specific needs and<br />
capabilities.<br />
Sustainability remains important<br />
Sustainability is no longer an option but a necessity<br />
in the maintenance sector. This growing trend is driven<br />
by increasing awareness of environmental issues<br />
and stricter sustainability regulations. Companies<br />
are placing more emphasis on Corporate Social Responsibility<br />
(CSR) and recognizing the importance<br />
of reducing their ecological footprint. The impact of<br />
this trend is noticeable at various levels. Internally,<br />
organizations are focusing on making their installations,<br />
machinery, and maintenance processes more<br />
sustainable. This includes more efficient resource utilization,<br />
transitioning to green energy sources, and<br />
reducing waste. Additionally, sustainability has an<br />
impact on relationships with suppliers. Companies<br />
now expect their suppliers to deliver environmentally<br />
friendly products and services, making sustainability<br />
an integral part of the entire supply chain.<br />
Increasing focus on aging asset base<br />
Aging assets can lead to rising maintenance costs,<br />
prompting organizations to assess whether these<br />
costs justify the returns and the possibility of replacement.<br />
This necessitates a continuous balance<br />
between technical performance, costs, and risks. Defense<br />
and Rijkswaterstaat face financial challenges<br />
due to aging assets, which can result in safety and<br />
efficiency issues. To reduce breakdowns and enhance<br />
performance, real-time asset monitoring has become<br />
increasingly important. Innovative solutions like<br />
ADAPT installations address this need. The role of<br />
the Asset Manager is crucial in communicating the<br />
necessity of reinvestment within the organization.<br />
While continuous investments in management and<br />
maintenance are usually the most profitable option,<br />
replacement investments are inevitable when safety<br />
and reliability are at risk.<br />
In conclusion, we observe various trends and changes<br />
within the Maintenance sector. Innovation and<br />
sustainability are more important than ever but can<br />
be challenging to implement. The Technical Labor<br />
Market consistently faces issues such as a shortage<br />
of technically skilled personnel, a reduced proportion<br />
of women, and an aging workforce. Within this<br />
workforce, there is a significant need for increased<br />
diversity and collaboration to foster creativity and<br />
fuel innovation. Concerns regarding aging assets are<br />
also prevalent, and companies invest significant time<br />
and effort in addressing this issue.<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 53
54 | Technische Arbeidsmarkt<br />
TECHNISCHE ARBEIDSMARKT
INHOUDSOPGAVE<br />
Introductie 56<br />
Management samenvatting 57<br />
Executive summary 57<br />
Deel 1 Huidig personeel 59<br />
1.1 Groei personeelsbestand zwakt af 59<br />
1.2 Opbouw personeelsbestand 59<br />
1.2.1 Gemiddelde leeftijd personeelsbestand 59<br />
1.2.2 Man-vrouw verdeling personeelsbestand verslechterd 60<br />
1.2.3 Medewerkers met een migratieachtergrond 61<br />
1.2.4 Diversiteit op de werkvloer 62<br />
1.3 Technisch en technologisch geschoold personeel 64<br />
1.4 Ziekteverzuim 64<br />
Deel 2 Instroom van personeel 67<br />
2.1 Openstaande vacatures en aantal stageplekken 67<br />
2.2 Tekorten in technisch en technologisch geschoold personeel 68<br />
2.3 Kennisbehoeften in Beheer en Onderhoud 69<br />
2.4 Samenwerking met onderwijsinstellingen en bedrijven 70<br />
2.5 Kwalificatie eisen 70<br />
Deel 3 Uitstroom van personeel 73<br />
3.1 Totale uitstroom in cijfers 73<br />
3.2 Reden van vertrek 74<br />
3.3 Richting na uitstroom 75<br />
3.4 Huidig aandeel flexibele arbeidskrachten 75<br />
3.5 Verwachte groei in flexibele arbeidskrachten 77<br />
3.6 Hybride werken 77<br />
Deel 4 Inspiratie 81<br />
4.1 Focus op het zijn van een aantrekkelijke werkgever voor het<br />
huidige personeel 82<br />
4.2 Tap uit andere vaatjes om de instroom van nieuw personeel te<br />
bevorderen 84<br />
4.3 Creëer een inclusieve werkomgeving 85<br />
Deel 5 Functiehuis 87<br />
5.1 Strategische functies 87<br />
5.2 Tactische functies 89<br />
5.3 Operationele functies 92<br />
5.4 Uitvoerende functies 93<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 55
56 | Introductie<br />
INTRODUCTIE<br />
In een tijdperk waarin technologie en techniek de<br />
drijvende krachten zijn achter vooruitgang, staat de<br />
technische arbeidsmarkt centraal in de economie.<br />
Deze dynamische en continu evoluerende arbeidsmarkt<br />
ondergaat voortdurend veranderingen en biedt<br />
talloze kansen en uitdagingen voor zowel professionals<br />
als werkgevers binnen het domein van Beheer en<br />
Onderhoud. Zo zet de vergrijzing gestaag door, samen<br />
met de dringende kwestie van de energietransitie, wat<br />
resulteert in een snel toenemende vraag naar technisch<br />
geschoolde werknemers. Echter, te midden van<br />
deze vraag is het aanbod van bekwame en toegewijde<br />
werknemers minimaal, waardoor talloze bedrijven<br />
in een lastige positie verkeren. De pogingen tot samenwerking<br />
tussen het bedrijfsleven en het onderwijs<br />
verlopen moeizaam en ook diversiteit is een thema<br />
waar veel bedrijven mee worstelen. In deze context<br />
ontstaat een complex landschap van uitdagingen en<br />
kansen voor Beheer en Onderhoud, waarbij de balans<br />
tussen vraag en aanbod, samenwerking en diversiteit<br />
centraal staat.<br />
Gelukkig zijn er ook positieve ontwikkelingen binnen<br />
de technische arbeidsmarkt. Zo verbreden steeds<br />
meer organisaties hun toelatingseisen en ontstaan er<br />
steeds meer creatieve manieren van samenwerkingen<br />
met onderwijs en andere organisaties om zo personeelstekorten<br />
af te laten nemen.<br />
In deze update over de technische arbeidsmarkt onderscheiden<br />
we vijf subthema’s:<br />
▶ Het huidige personeelsbestand: overzicht van<br />
het huidige personeelsbestand. Hier wordt onder<br />
andere gekeken naar de man/vrouw verdeling, de<br />
gemiddelde leeftijd, werknemers met een migratieachtergrond,<br />
het ziekteverzuim en de kennis binnen<br />
het personeelsbestand<br />
▶ Instroom van nieuw personeel: openstaande vacatures,<br />
verwachtingen van bedrijven en de opleidingseisen<br />
▶ Uitstroom van personeel: nieuwe werkbestemmingen<br />
en flexibilisering<br />
▶ Inspiratie: suggesties en aanbevelingen om als<br />
bedrijf om te gaan met de huidige situatie op de<br />
arbeidsmarkt<br />
▶ Functiehuis: alle relevante verschillende functies<br />
binnen Beheer en Onderhoud
MANAGEMENT SAMENVATTING<br />
Het personeelsbestand van Beheer en Onderhoud<br />
groeit langzaam (1,13%) terwijl de krapte op de arbeidsmarkt<br />
sterk toeneemt. Deze krapte zal de aankomende<br />
jaren alleen maar toe gaan nemen door met<br />
name de vergrijzing. De gemiddelde leeftijd binnen<br />
Beheer en Onderhoud ligt op dit moment al op 46<br />
jaar en wordt naar verwachting alleen maar hoger.<br />
Bovendien is er geringe instroom van jong talent<br />
doordat er weinig jongeren voor een technische opleiding<br />
kiezen. Om jongeren te enthousiasmeren en<br />
te overtuigen om te kiezen voor een technisch carrièrepad<br />
moeten organisaties de handen ineenslaan met<br />
onderwijsinstellingen. En terwijl zeker 93% daartoe<br />
bereid is, werkt maar 66% samen met onderwijsinstellingen<br />
voor het werven van nieuw talent. Verder is<br />
er minimale diversiteit op de werkvloer wat nadelige<br />
gevolgen kan hebben, zoals beperkte innovatie, gemiste<br />
zakelijke kansen, reputatieschade en moeilijkheden<br />
bij het aantrekken en behouden van talent. Daarom<br />
moeten organisaties binnen Beheer en Onderhoud de<br />
aankomende jaren hun best doen voor een diverse talentenpool<br />
met bijvoorbeeld meer vrouwen (momenteel<br />
6,9%) en mensen met een migratieachtergrond<br />
(7%). Hiernaast moet er ook gewerkt worden aan het<br />
vasthouden van deze groepen aangezien ontevredenheid<br />
onder werknemers de grootste reden (44,1%) van<br />
uitstroom is binnen Beheer en Onderhoud.<br />
EXECUTIVE SUMMARY<br />
The Maintenance workforce is growing slowly (1,13%)<br />
while the labor market is tightening significantly. This<br />
scarcity is expected to continue to increase in the coming<br />
years, primarily due to the aging population.<br />
The average age within Management and Maintenance<br />
is currently 46 years and is expected to rise further.<br />
Furthermore, there is a limited influx of young talent<br />
because few young people choose technical education.<br />
To inspire and persuade young people to choose a<br />
technical career path, organizations need to collaborate<br />
with educational institutions. While certainly<br />
93% are willing to do so, only 66% actually collaborate<br />
with educational institutions to recruit new talent.<br />
Moreover, there is minimal diversity in the workplace,<br />
which can have adverse consequences such as limited<br />
innovation, missed business opportunities, reputational<br />
damage, and difficulties in attracting and retaining<br />
talent. Therefore, organizations within Management<br />
and Maintenance should make efforts in the coming<br />
years to create a diverse talent pool, including more<br />
women (currently 6,9%) and individuals with a migrant<br />
background (7%). Additionally, efforts should<br />
be made to retain these groups, as employee dissatisfaction<br />
is the primary reason (44,1%) for outflow<br />
within Management and Maintenance.<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 57
58 |<br />
Figuur 1: Belangrijkste cijfers huidig personeel in Beheer en Onderhoud
Deel 1<br />
HUIDIG PERSONEEL<br />
Er zijn enkele opvallende veranderingen in het personeelsbestand van Beheer en Onderhoud.<br />
Zo zijn zowel de groei van het personeelsbestand als het aandeel technische- en<br />
technologische personeelsleden afgezwakt. Dit is een negatieve ontwikkeling aangezien<br />
technisch- en technologisch personeel zeer schaars is en van grote waarde is binnen het<br />
bedrijf. Verder is het aantal werknemers met een migratieachtergrond binnen Beheer en<br />
Onderhoud slechts 7% en het aantal vrouwelijke werknemers is gedaald gedaald naar<br />
6,9% ten opzichte van 8,4% vorig jaar. 34% geeft aan een vorm van diversiteit terug te zien<br />
op de werkvloer. Beheer en Onderhoud kan dus nog veel stappen maken wat betreft het<br />
stimuleren van diversiteit binnen Beheer en Onderhoud. Het ziekteverzuim is gedaald naar<br />
4,6% waardoor de branche nu onder het landelijk gemiddelde ligt van 5,6%.<br />
1.1 Groei personeelsbestand zwakt af<br />
Het aantal personeelsleden binnen<br />
Beheer en Onderhoud is het afgelopen<br />
jaar toegenomen met 1,13%<br />
Dit is een minder grote groei dan de drie jaren ervoor<br />
en ligt onder de nationale groei van de werkzame<br />
beroepsbevolking die het afgelopen jaar met 2,7% is<br />
gestegen volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek<br />
(CBS) 38 . 40% van de bedrijven binnen Beheer en<br />
Onderhoud heeft een groei binnen het personeelsbestand<br />
meegemaakt het afgelopen jaar, een groot deel<br />
van de bedrijven is gelijk gebleven qua grootte en een<br />
klein deel heeft een krimp meegemaakt.<br />
Figuur 3: Ontwikkeling van het personeelsbestand in de afgelopen<br />
jaren (%)<br />
1.2 Opbouw personeelsbestand<br />
1.2.1: Gemiddelde leeftijd personeelsbestand<br />
Figuur 2: Bedrijven die zijn gegroeid, gekrompen of gelijk gebleven<br />
(%)<br />
De gemiddelde leeftijd van de maintenance<br />
professional bedraagt 46 jaar<br />
De gemiddelde leeftijd van de maintenance professional<br />
is de afgelopen vier jaar niet toegenomen. Wel<br />
is er een stijging ten opzichte van 2016 te zien, wat<br />
aangeeft dat er vergrijzing speelt. Deze vergrijzing<br />
ontstaat door verschillende redenen. Zo hebben sommige<br />
beroepen in Beheer en Onderhoud, zoals tech-<br />
38 cbs.nl, Beroepsbevolking (<strong>2023</strong>)<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 59
60 | Huidig personeel<br />
nische beroepen en vakmanschap, lange leercurves<br />
en vereisen uitgebreide ervaring. Oudere werknemers<br />
hebben vaak meer ervaring en expertise opgebouwd,<br />
wat hen waardevolle krachten maakt in de sector.<br />
Bovendien is er een beperkte instroom door een<br />
tekort aan geïnteresseerde en bevoegde jongeren<br />
waardoor de gemiddelde leeftijd hoog blijft. Deze<br />
vergrijzing is niet zonder gevolgen. Zo wordt het voor<br />
jongere werknemers door de vergrijzing nog minder<br />
aantrekkelijk om te gaan werken binnen een organisatie<br />
waar zich weinig leeftijdsgenoten bevinden<br />
waardoor de instroom van nieuwe jongeren verder<br />
wordt afgeremd. Verder evolueert Beheer en Onderhoud<br />
voortdurend, met nieuwe technologieën en systemen.<br />
Oudere werknemers kunnen mogelijk minder<br />
vertrouwd zijn met deze nieuwe technologieën, wat<br />
de adaptatie en innovatie kan beperken.<br />
kunnen we concluderen dat het aandeel van 6,9%<br />
vrouwen binnen Beheer en Onderhoud een aanzienlijk<br />
lager percentage is dan wat men zou verwachten<br />
op basis van de nationale nettoarbeidsparticipatie<br />
cijfers.<br />
Er zijn verschillende redenen te noemen voor dit tekort<br />
aan vrouwen op de technische arbeidsmarkt. Zo<br />
heeft de branche een slecht imago onder vrouwen.<br />
Historisch gezien is Beheer en Onderhoud een sector<br />
die gedomineerd wordt door mannen. Dit heeft geleid<br />
tot een culturele norm waarin de sector vaak wordt<br />
gezien als “mannelijk” en vrouwen kunnen worden<br />
ontmoedigd om carrières in deze sector na te streven<br />
vanwege traditionele genderrollen en vooroordelen.<br />
Onderzoek van Microsoft toont ook aan dat vrouwen<br />
minder geënthousiasmeerd worden voor techniek<br />
doordat ze minder rolmodellen hebben. Ouders<br />
spreken minder vaak met dochters over techniek en<br />
docenten op school die technische vakken geven zijn<br />
bijna altijd mannen. 40<br />
Verder kan de sfeer en de werkomgeving in Beheer<br />
en Onderhoud soms als onaantrekkelijk of ontoegankelijk<br />
worden beschouwd voor vrouwen. De fysieke<br />
aard van sommige banen en de aanwezigheid van<br />
een overwegend mannelijke werkcultuur kunnen<br />
vrouwen afschrikken.<br />
Figuur 4: Gemiddelde leeftijd binnen Beheer en Onderhoud<br />
1.2.2 Man-vrouw verdeling<br />
personeelsbestand verslechterd<br />
Het percentage vrouwen binnen Beheer<br />
en Onderhoud ligt dit jaar met 6,9% een<br />
stuk lager dan de afgelopen jaren<br />
Sinds 2016 maakte het aandeel vrouwen een opmars<br />
met vorig jaar een record percentage van 8,4%, maar<br />
dit jaar is het percentage sterk gedaald naar 6,9%. In<br />
2022 was de nettoarbeidsparticipatie van de vrouw<br />
68,1% tegenover 76,4% van de man volgens het CBS 39 .<br />
Als we deze nationale cijfers in ogenschouw nemen,<br />
Figuur 5: Aandeel vrouwen binnen Beheer en Onderhoud<br />
39 cbs.nl, Arbeidsparticipatie naar leeftijd en geslacht (<strong>2023</strong>)<br />
40 Recruit a Student, Waarom is er veel vraag naar vrouwen in de techniek (2022)
Intermezzo: te weinig vrouwen<br />
in de technische sector, SPIE<br />
pakt het probleem aan<br />
Situatie<br />
Er is een groot tekort aan vrouwen op de technische<br />
arbeidsmarkt. Echter zijn vrouwen hard nodig omdat<br />
er een enorm tekort is aan technisch personeel<br />
is. Ook technische dienstverlener SPIE loopt<br />
tegen dit probleem aan aangezien zij slechts 9%<br />
vrouwen hebben binnen hun organisatie. Ze zijn van<br />
plan de genderdiversiteit te vergroten en hebben<br />
daarvoor verschillende maatregelen getroffen.<br />
Aanpak<br />
Ten eerste hebben ze hun horizon verbreed wat<br />
betreft vacatures invullen. Door niet alleen te<br />
kijken of iemand geschikt is, maar ook te kijken<br />
naar wat de potentie van iemand is hebben ze<br />
hun talentenpool verbreed. Verder hebben ze het<br />
diversiteitsplatform So’SPIE Ladies opgericht<br />
wat een internationaal netwerkplatform is dat<br />
gelijkheid tussen mannen en vrouwen vergroot<br />
en zo bijdraagt aan de carrièreontwikkeling van<br />
vrouwen en de aantrekkelijkheid van de werkgever.<br />
Daarnaast hebben ze mentorprogramma’s die<br />
hun vrouwelijke werknemers moeten inspireren<br />
en helpen door te kunnen sparren met een<br />
expert over werk, wensen en ambities. Als laatste<br />
leggen ze nadruk op het laten zien wat je doet<br />
om vrouwen te werven en te behouden zodat<br />
het voor nieuw vrouwelijk talent aantrekkelijk<br />
is om zich aan te sluiten bij je organisatie.<br />
Realisatie<br />
Door het invoeren van deze maatregelen is de<br />
genderdiversiteit verhoogd. Zo was werknemer bij<br />
SPIE Sabine Eggelen (52) eerst doktersassistent<br />
maar verloor haar baan. “Via een re-integratietraject<br />
kwam ik erachter dat een functie in de techniek me<br />
ook goed zou liggen. Ik vind het een interessante<br />
sector en ik heb vijftien jaar geleden een tijdje als<br />
monteur gewerkt bij vrachtwagenfabrikant DAF,<br />
dus ik wist dat het qua werkzaamheden bij me zou<br />
passen.’’ Uiteindelijk komt er een functie vrij bij<br />
SPIE waar ze een halve dag meeloopt en het dan<br />
zeker weet: dit is een baan voor haar. Dus hoewel ze<br />
met haar achtergrond als doktersassistent niet als<br />
eerste in aanraking zou komen met een technische<br />
baan, is het wel een match voor beide kanten.<br />
Bron: Ook de níet zo ideale kandidaat is welkom<br />
bij dit techniekbedrijf | SPIE (spie-nl.com)<br />
1.2.3: Medewerkers met een migratieachtergrond<br />
Het aandeel van medewerkers met<br />
een migratieachtergrond binnen<br />
Beheer en Onderhoud is 7%<br />
Er wordt gesproken over een migratieachtergrond<br />
wanneer ten minste één van de ouders in het buitenland<br />
is geboren. 7% is een laag percentage gezien het<br />
landelijke aandeel van medewerkers met een migratieachtergrond<br />
op 25% ligt 41 . Een reden hiervoor is<br />
dat jongeren met een migratieachtergrond minder<br />
vaak voor een technische opleiding kiezen op het<br />
VMBO en MBO. Bovendien zijn ze vaak bewust van<br />
hun uitzonderlijke positie in de overwegend homogene<br />
sector, wat het voor hen ook niet aantrekkelijker<br />
maakt. 42 Voor Beheer en Onderhoud liggen hier<br />
echter grote mogelijkheden om zo de krapte op de<br />
arbeidsmarkt af te laten nemen door middel van het<br />
enthousiasmeren van jongeren met een migratieachtergrond.<br />
Op deze manier creëren zij een bredere en<br />
meer representatieve talentenpool, wat diversiteit en<br />
innovatie bevordert en helpt om de groeiende vraag<br />
naar gekwalificeerd personeel in deze sector aan te<br />
pakken.<br />
“Wij roepen Nederland op tot een snellere toegang van<br />
arbeidsmigranten met een technische (voor)opleiding<br />
tot de Nederlandse arbeidsmarkt door het snelgroeiende<br />
tekort.” – Techniek Nederland 43<br />
Figuur 6: Medewerkers met een migratieachtergrond binnen<br />
Beheer en Onderhoud<br />
41 cbs.nl, Arbeidsdeelname, Migratieachtergrond, 2003-2022 (2022)<br />
42 Onderwijs van Morgen, Te weinig jongeren kiezen voor techniek: hoe kunnen we leerlingen enthousiasmeren? (<strong>2023</strong>)<br />
43 Solar Magazine, Techniek Nederland pleit voor meer kansen arbeidsmigranten in techniek (2022)<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 61
62 | Huidig personeel<br />
Intermezzo: Otto HealthCare haalt<br />
arbeidskrachten vanuit de Filippijnen<br />
naar Nederland om in de zorg te werken<br />
Situatie<br />
Er zijn grote personeelstekorten in de Nederlandse<br />
zorg, deels als gevolg van toenemende vraag naar<br />
zorg en deels als gevolg van het grote verloop<br />
van zorgpersoneel. Zorgaanbieders moeten<br />
dus creatief zijn om aan voldoende personeel<br />
te komen. Een van de opties is op zoek gaan<br />
naar arbeidskrachten uit andere landen om<br />
daarmee het personeelsbestand te vergroten.<br />
Aanpak<br />
OTTO Workforce is een bedrijf dat internationale<br />
diensten voor arbeidsvoorziening aanbiedt. OTTO<br />
Health Care, een dochteronderneming van OTTO<br />
Workforce heeft een contract getekend met het<br />
Cardinal Santos ziekenhuis in Manila. Zusters die<br />
geïnteresseerd zijn om te werken in Nederland of<br />
Duitsland krijgen training en kunnen maximaal vijf<br />
jaar in Nederland of Duitsland werken. Na deze vijf<br />
jaar keren ze terug naar de Filippijnen en kunnen<br />
ze daar weer ingezet worden in verschillende<br />
ziekenhuizen. Dit is eerder toegepast in het Verenigd<br />
Koninkrijk en Zwitserland met positieve resultaten.<br />
Realisatie<br />
Op deze manier neemt de krapte op de Nederlandse<br />
arbeidsmarkt af en krijgen werknemers in de<br />
Filippijnen nieuw werk aangeboden. Bovendien is<br />
het goed voor de Filippijnen omdat de ziekenhuizen<br />
na maximaal vijf jaar hun werkkrachten terugkrijgen<br />
met extra ervaring die ze weer goed kunnen<br />
inzetten in hun thuisland. Hoewel dit voorbeeld<br />
niet over Beheer en Onderhoud gaat is het wel<br />
een mooi voorbeeld van een internationale<br />
samenwerking om personeelstekorten gedeeltelijk<br />
op te lossen. Beheer en Onderhoud zou ook kunnen<br />
nadenken over zulke samenwerkingen waarbij<br />
men eerst buitenlands personeel opleidt, hen<br />
dan voor een aantal jaar laat werken en ze daarna<br />
weer mogen terugkeren naar hun thuisland.<br />
1.2.4: Diversiteit op de werkvloer<br />
Diversiteit is minimaal aanwezig op de<br />
werkvloer: slechts 34% geeft aan dat<br />
er enige vorm van diversiteit is op de<br />
werkvloer binnen de organisatie<br />
Diversiteit gaat over verscheidenheid van en variatie<br />
in individuen in een bepaalde groep, organisatie, samenleving<br />
of gemeenschap. Dit zijn zowel verschillen<br />
die je meteen ziet als verschillen die niet meteen duidelijk<br />
zijn. Bij zichtbare verschillen kan je denken aan<br />
bijvoorbeeld verschil in leeftijd, geslacht of<br />
huidskleur. Bij niet meteen zichtbare verschillen kan<br />
je denken aan bijvoorbeeld culturele achtergrond,<br />
politieke voorkeur of geloofsovertuiging.<br />
Inclusiviteit is het streven naar een omgeving waarin<br />
alle individuen, ongeacht deze eventuele verschillen,<br />
gelijke kansen en respect krijgen en waar diversiteit<br />
wordt omarmd als een bron van kracht en verrijking.<br />
Het gaat om het creëren van een omgeving waarin<br />
iedereen zich welkom en gewaardeerd voelt. 44<br />
Drie verschillende manieren hoe organisaties jongeren<br />
met een migratieachtergrond meer kunnen<br />
enthousiasmeren voor een technisch beroep:<br />
1. Mentorschapprogramma’s: Het opzetten van<br />
mentorprogramma’s waarbij jongeren met<br />
een migratieachtergrond worden gekoppeld<br />
aan ervaren professionals in de technische<br />
sector kan effectief zijn. Mentoren kunnen<br />
jongeren begeleiden, advies geven, en hun<br />
eigen succesverhalen delen. Dit helpt jongeren<br />
om zich meer betrokken te voelen bij de<br />
technische industrie en geeft hen inzicht in de<br />
mogelijkheden die beschikbaar zijn<br />
Bron: OTTO Health Care signs partnership with Philippine<br />
hospital Cardinal Santos | OTTO Work Force<br />
44 Rijksoverheid.nl, Culturele diversiteit op de werkvloer | Gelijke behandeling op het werk (n.d.)
2. Technische workshops en evenementen: Het<br />
organiseren van technische workshops, open<br />
dagen, of carrière-evenementen gericht op<br />
jongeren met een migratieachtergrond kan hen<br />
in contact brengen met praktische ervaringen<br />
en rolmodellen in de sector. Dit kan hun<br />
interesse en enthousiasme voor technische<br />
beroepen stimuleren. Deze evenementen<br />
kunnen bijvoorbeeld demonstraties, hands-on<br />
activiteiten en interactieve lezingen omvatten<br />
3. Stage- en leerwerkprogramma’s:<br />
Bedrijven kunnen speciale stage- en<br />
leerwerkprogramma’s creëren voor jongeren met<br />
een migratieachtergrond. Deze programma’s<br />
bieden jongeren de kans om praktijkervaring<br />
op te doen in de technische sector terwijl<br />
ze tegelijkertijd worden betaald of een<br />
studiebeurs ontvangen. Dit helpt hen om<br />
technische vaardigheden te ontwikkelen en<br />
geeft hen een gevoel van betrokkenheid bij de<br />
industrie. Goede begeleiding en ondersteuning<br />
tijdens deze programma’s kunnen jongeren<br />
aanmoedigen om een carrière in de technische<br />
sector na te streven na hun opleiding<br />
Onderzoek van McKinsey laat zien dat een hogere<br />
mate van diversiteit op de werkvloer vele voordelen<br />
heeft zoals meer tevreden werknemers, een beter imago<br />
en vaak betere financiële prestaties 45 . Diversiteit en<br />
inclusie is dus een belangrijk thema waar werkgevers<br />
en werknemers samen aan moeten werken.<br />
Wat betekent diversiteit en inclusie op<br />
werk? Tien voorbeelden van Randstad:<br />
- Je merkt dat je ideeën kan delen met je collega’s en<br />
leidinggevende zonder dat deze gelijk afgeschoten<br />
worden. Er wordt naar je verhaal geluisterd en je krijgt een<br />
eerlijke beoordeling van je idee.<br />
- In de kantine is het eten heel divers. Van een krentenbol<br />
met kaas tot een vegan salade of halal-broodje vlees. Voor<br />
ieder wat wils!<br />
- Je merkt dat je collega’s en de leiding zien welke bijdrage<br />
je levert op werk en dat ze je een compliment geven als je<br />
het goed hebt gedaan. Heb je bijvoorbeeld samen met je<br />
team een hoge omzet gedraaid? Dan krijgt het hele team<br />
daar een compliment over, ook jij.<br />
- Naast een gewone wc is er op jouw werk ook een wc met<br />
extra aanpassingen. Speciaal voor mensen die in een<br />
rolstoel zitten of lastig lopen. En zo’n typisch man/vrouwteken<br />
op de wc? Dat kennen ze op je werk niet. Jullie wc’s<br />
zijn genderneutraal.<br />
- Al in de vacatureteksten van jouw werk merk je dat inclusie<br />
erg belangrijk is. Eigenschappen van mensen, zoals leeftijd,<br />
geslacht of afkomst vind je er niet in terug. Dus niet: we<br />
zoeken jongeren die bij ons in de bakkerij willen werken.<br />
Maar: we zoeken kandidaten die in de avonduren en in het<br />
weekend in onze bakkerij willen werken.<br />
- Bij jou op werk vinden jullie het leuk om meer over<br />
andermans cultuur te leren. Je collega’s doen een<br />
dagje mee met de ramadan of iemand trakteert bij een<br />
verjaardag een typische lekkernij uit de eigen cultuur.<br />
- Op de social media of de website van je werk zie je niet<br />
steeds dezelfde mensen voorbijkomen, maar wordt<br />
iedereen in het zonnetje gezet. Dat geeft een mooi beeld<br />
van iedereen in het bedrijf.<br />
- In alle rust kolven na de bevalling van je kindje? Of even<br />
alleen bidden in je pauze? Je werk heeft hier allemaal aan<br />
gedacht en er een aparte ruimte voor vrijgemaakt.<br />
- Bij jou op werk bestaat er geen twijfel over: mannen en<br />
vrouwen verdienen precies hetzelfde. Je baas is daar heel<br />
eerlijk over en kan het zelfs met gegevens ondersteunen.<br />
- Je leidinggevende knoopt regelmatig een gesprekje aan<br />
om te kijken hoe het gaat op je werk en hoe het staat<br />
met je ontwikkeling. Wil je bepaalde dingen leren? Of heb<br />
je misschien feedback op hoe je werk bepaalde zaken<br />
regelt? Je leidinggevende denkt met je mee en helpt je<br />
om je doelen te bereiken.<br />
Figuur 7: Mate van diversiteit op de werkvloer binnen Beheer<br />
en Onderhoud<br />
Bron: Wat is diversiteit en inclusie op werk?<br />
(10 voorbeelden) | Randstad<br />
45 McKinsey, How diversity, equity, and inclusion (DE&I) matter (2020)<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 63
64 | Huidig personeel<br />
1.3 Technisch en technologisch<br />
geschoold personeel<br />
Het aandeel van technisch personeel,<br />
gedefinieerd als specialisten op gebied<br />
van engineering en/of technische<br />
detailwerkzaamheden, is afgelopen<br />
jaar gedaald naar 62%.<br />
Het aandeel technologisch personeel, gedefinieerd<br />
als specialisten die overweg kunnen met technologieën<br />
als AR/VR, kunstmatige intelligentie, IoT of<br />
Blockchain, is afgelopen jaar ook gedaald. Aangezien<br />
er een tekort is aan technisch en technologisch opgeleid<br />
personeel, is dit binnen Beheer en Onderhoud<br />
een negatieve ontwikkeling. Tekorten aan technisch<br />
en technologisch personeel kunnen organisaties in<br />
Beheer en Onderhoud ernstige problemen opleveren,<br />
waaronder vertragingen in onderhoud, stijgende<br />
kosten en verminderde operationele efficiëntie. Het<br />
kan ook de kwaliteit van onderhoudsprocessen en<br />
veiligheid in gevaar brengen en innovatie en concurrentievermogen<br />
belemmeren, waardoor strategische<br />
risico’s ontstaan op de lange termijn.<br />
Realisatie<br />
Er zijn tot nu toe in totaal veertig kandidaten<br />
gestart en met een baan uitgestroomd. Deze<br />
aanmelders zijn vooral zij-instromers vanuit<br />
kansarmere branches en mensen die een<br />
uitkering hebben vanuit de participatiewet. Op<br />
deze manier wordt de krapte op de arbeidsmarkt<br />
wat afgenomen en de energietransitie en<br />
het Klimaatakkoord positief beïnvloed.<br />
Bron: Tekort aan technici zoals installateurs<br />
remt energietransitie (businessinsider.nl)<br />
Intermezzo: schrijnend tekort<br />
aan technisch personeel<br />
Figuur 8: Gemiddeld aandeel technisch en technologisch personeel<br />
binnen Beheer en Onderhoud<br />
Situatie<br />
Er is grote krapte op de technische arbeidsmarkt<br />
waardoor de energietransitie wordt<br />
tegengehouden en het klimaatakkoord steeds<br />
lastiger te bereiken wordt. Van de vacatures<br />
die te maken hebben met de energietransitie<br />
wordt zeker 36% niet ingevuld, stelt ABN<br />
AMRO in een rapport over de arbeidsmarkt.<br />
Aanpak<br />
Om deze tekorten af te laten nemen heeft<br />
Groningen via het UWV geregeld dat<br />
uitkeringsgerechtigden in drie maanden tijd kunnen<br />
worden opgeleid tot installateur voor zonnepanelen.<br />
Het regionale werkgeversservicepunt verzorgt de<br />
werving vanuit UWV en gemeentelijke doelgroepen.
1.4 Ziekteverzuim<br />
Met een gemiddeld ziekteverzuim van 4,6%<br />
ligt de branche van Beheer en Onderhoud<br />
0,8% onder het landelijke gemiddelde 46<br />
Beheer en Onderhoud kan trots zijn! Waar er bij het<br />
ziekteverzuim binnen Beheer en Onderhoud een daling<br />
is te zien, is het landelijk gemiddelde afgelopen<br />
jaar juist gestegen en was het op een recordhoogte<br />
sinds het begin van de metingen in 1996. Uit cijfers<br />
van CBS, UWV en TNO blijkt dat griep en verkoudheid<br />
de nummer één reden voor verzuim was, gevolgd<br />
door psychische klachten die vaak langere tijd<br />
aanhouden. Vier op de tien werknemers zien een<br />
verstoorde werk-privébalans en personeelstekort als<br />
belangrijkste oorzaken van werkgerelateerde psychische<br />
problemen. Daarnaast geeft meer dan de helft<br />
van de werknemers (52%) aan regelmatig overuren<br />
te maken, wat kan leiden tot een gevoel van stress. 47<br />
“Teveel stress met ziekteverzuim als gevolg is een enorm<br />
groot probleem. Ik zie dat stresssignalen te laat opgepakt<br />
worden. Er is vaak onvoldoende samenwerking<br />
tussen werknemer en werkgever.” - Christiaan Vinkers,<br />
klinisch hoogleraar Stress en Veerkracht – Amsterdam<br />
UMC. 48<br />
Best practices tegen stress<br />
op de werkvloer<br />
Best practices van A.S.R. die U kan implementeren<br />
om werkstress bij werknemers te verminderen:<br />
Tip 1: Beweging bevorderen<br />
Stimuleer dagelijkse lichaamsbeweging, zelfs<br />
korte, om stress te verminderen. Regelmatig<br />
sporten draagt ook bij aan stressvermindering.<br />
Tip 2: Aandacht en communicatie<br />
Luister naar werknemers die stress<br />
ervaren, identificeer stressfactoren en<br />
bied ondersteuning. Open en regelmatige<br />
communicatie is van essentieel belang.<br />
Tip 3: Muziek als stressvermindering<br />
Muziek luisteren tijdens het werk kan de stress<br />
verminderen en de productiviteit verhogen. Dit<br />
kan individueel of gezamenlijk worden gedaan.<br />
Tip 4: Realistische planning<br />
Zorg voor realistische en overzichtelijke planningen<br />
om taakvoltooiing te bevorderen. Het gebruik van<br />
handige tools en trainingen kan hierbij helpen.<br />
Tip 5: Prioriteit geven aan slaap<br />
Ondersteun goede slaapgewoonten, omdat slaap<br />
cruciaal is voor minder stress en betere prestaties.<br />
Bewustwording over slaap is belangrijk. Wist je dat<br />
Nederlandse bedrijven elk jaar zo’n 12,4 miljard euro<br />
mislopen door het slaaptekort van hun werknemers?<br />
Tip 6: Toon waardering<br />
Waardering tonen, zoals complimenten<br />
en beloningen, vermindert werkstress<br />
en versterkt de teambetrokkenheid. Het<br />
uiten van erkenning is van waarde.<br />
Bron: Voorkom werkstress bij werknemers<br />
op de werkvloer | a.s.r. Vitality (asr.nl)<br />
Figuur 9: Gemiddelde ziekteverzuim binnen Beheer en Onderhoud<br />
en landelijk gemiddelde<br />
46 cbs.nl, Ziekteverzuim (<strong>2023</strong>)<br />
47 flexnieuws.nl, Stijging ziekteverzuim in 2022 naar 5,6 procent, hoogste ooit (<strong>2023</strong>)<br />
48 NN.nl, Ziekteverzuimpercentage 2022 na twintig jaar weer boven 5% (2022)<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 65
66 | Huidig personeel
Deel 2<br />
INSTROOM VAN PERSONEEL<br />
Er is een geringe instroom van personeel binnen<br />
Beheer en Onderhoud. Waar er vorig jaar nog gemiddeld<br />
vijftien vacatures openstonden, is dat er nu<br />
1,9. Verder verwacht 60% van de organisaties binnen<br />
Beheer en Onderhoud voldoende technisch personeel<br />
te kunnen binden en 40% verwacht voldoende technologisch<br />
personeel te kunnen binden. Zeker 93%<br />
van de organisaties is bereid om samen te werken met<br />
onderwijsinstellingen voor het binden van personeel.<br />
2.1 Openstaande vacatures en<br />
aantal stageplekken<br />
Vergeleken met het jaar ervoor heeft het<br />
gemiddeld aantal openstaande vacatures<br />
een stevige daling doorgemaakt<br />
Er zijn verschillende verklaringen voor deze daling.<br />
Zo zijn organisaties huiverig voor een eventuele recessie<br />
waardoor ze relatief minder mensen aannemen 49 .<br />
Dit is ook terug te zien in de landelijke cijfers van het<br />
CBS 50 waar het aantal openstaande vacatures gedaald<br />
is. De daling binnen Beheer en Onderhoud is wel<br />
sterker dan de daling van het landelijk gemiddelde,<br />
wat aangeeft dat organisaties binnen Beheer en Onderhoud<br />
op dit moment afwachten met het aannemen<br />
van veel personeel. Ondanks de huidige grotere onzekerheid<br />
blijft het van groot belang om de instroom<br />
van nieuw talent te stimuleren. Dit is een strategische<br />
beslissing die kan bijdragen aan de veerkracht en het<br />
succes van een organisatie op de lange termijn. Het is<br />
belangrijk om de balans te vinden tussen kostenbeheersing<br />
en het waarborgen van de juiste middelen<br />
en vaardigheden om te blijven presteren.<br />
Ook het aantal stageplekken is sterk gedaald vergeleken<br />
met het jaar ervoor, hoewel de verwachting van<br />
vorig jaar was dat dat aantal zeker zou doorstijgen tot<br />
ongeveer 6,5. Vooral het mbo wordt geraakt door de<br />
daling van stageplekken aangezien het op het mbo<br />
van groot belang is om snel praktijkervaring op te<br />
doen in het beroepsleven door middel van stages 51 .<br />
“Zonder stages is het mbo geen beroepsopleiding meer”<br />
- Noah Haji van de mbo-Jongerenorganisatie Beroepsonderwijs.<br />
52<br />
Figuur 10: Belangrijkste cijfers instroom van personeel in Beheer en Onderhoud<br />
49 nos.nl, 2022 was het jaar van het personeelstekort en ook in <strong>2023</strong> blijft het krap (<strong>2023</strong>)<br />
50 cbs.nl, Arbeidsmarkt iets minder gespannen in derde kwartaal (2022)<br />
51 NOS Stories, Kun je nog wel aan een mbo-stage komen? (2020)<br />
52 NOS Stories, Kun je nog wel aan een mbo-stage komen? (2020)<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 67
68 | Instroom van personeel<br />
Het vertrouwen in het vinden van voldoende technologisch<br />
personeel kan afnemen omdat deze vaardigheden<br />
specifieker en misschien schaarser zijn.<br />
Dit personeelstekort is ook op landelijk niveau een<br />
probleem en kan ervoor zorgen dat de digitalisering,<br />
verduurzaming en de energietransitie geremd worden.<br />
Zo zijn er bijvoorbeeld steeds langere wachttijden<br />
voor installateurs om zonnepanelen te plaatsen,<br />
te weinig ICT’ers voor snelle innovatie en een tekort<br />
aan elektromonteurs. 53<br />
Figuur 11: Gemiddeld aantal openstaande vacatures en stageplekken<br />
per jaar<br />
2.2 Tekorten in technisch en<br />
technologisch geschoold personeel<br />
Er zijn binnen Beheer en Onderhoud<br />
grote tekorten aan technisch en<br />
technologisch geschoold personeel<br />
Het vertrouwen van organisaties om voldoende technisch<br />
personeel te kunnen binden is gelijk gebleven<br />
met 60%. Het vertrouwen om voldoende technologisch<br />
personeel te kunnen binden is sterk gedaald<br />
van 71% vorig jaar naar 40%. Een mogelijke reden<br />
hiervoor zou kunnen zijn dat Beheer en Onderhoud<br />
technologische veranderingen en automatisering<br />
ondergaat. Dit kan leiden tot een grotere vraag naar<br />
“technologisch personeel,” wat verwijst naar werknemers<br />
met expertise in geavanceerde technologieën<br />
zoals IoT, data-analyse, AI en automatisering.<br />
Intermezzo: Samenwerking onderwijs<br />
en bedrijven in de Chemiesector<br />
Situatie<br />
Het onderwijs en bedrijven uit de Chemiesector<br />
kampen met grote tekorten aan personeel<br />
waardoor lessen vervallen en bepaalde<br />
bedrijfsprocessen niet optimaal verlopen.<br />
Aanpak<br />
Essencia, de federatie van de chemische- en farma<br />
industrie, is bezig met een mogelijke oplossing<br />
aan te reiken. Bedrijven uit de chemiesector<br />
lenen hun technici en ingenieurs enkele uren<br />
per week uit om les te geven op verschillende<br />
scholen zonder of tegen een kleine bijdrage.<br />
Op deze manier investeren ze in jong talent om<br />
hen zo te inspireren en enthousiasmeren voor<br />
de werkzaamheden die ze verrichten zodat de<br />
studenten zich, na het afronden van hun opleiding,<br />
eventueel aansluiten bij hun organisatie.<br />
Realisatie<br />
Door het inzetten van hun technici en ingenieurs<br />
wordt de instroom van jong talent bij bedrijven<br />
binnen de chemische- en farma industrie<br />
vergroot. Hierdoor krijgen leerlingen hoge<br />
kwaliteit van onderwijs, neemt het lerarentekort<br />
af en neemt het tekort op de arbeidsmarkt af.<br />
Figuur 12: Bedrijven die verwachten voldoende technisch en<br />
technologisch personeel te kunnen binden<br />
Bron: Veerle Van Nieuwenhuyzen: “We willen met<br />
ons bedrijf investeren in het talent van morgen<br />
en de jongeren” - Luister Select | Radio 1<br />
53 Rijksoverheid.nl, Aanpak personeelstekort in techniek en ICT | Nieuwsbericht (<strong>2023</strong>)
2.3 Kennisbehoeften in Beheer<br />
en Onderhoud<br />
Binnen verschillende gebieden is er<br />
een groeiende vraag naar kennis<br />
Niet alleen de behoefte aan technische en technologische<br />
kennis is bijna verdubbeld, maar ook de<br />
behoefte aan vaardigheden op het gebied van projectmanagement,<br />
innovatie en ontwikkeling neemt<br />
toe. De verdubbeling van de behoefte aan innovatie<br />
en ontwikkeling binnen Beheer en Onderhoud kan<br />
een teken zijn van groeiend besef van de cruciale rol<br />
die technische kennis en technologische innovatie<br />
spelen in het concurrentievermogen en de groei van<br />
organisaties. Bovendien kan deze stijging in de vraag<br />
naar technische en technologische kennis worden<br />
toegeschreven aan de voortdurende schaarste op de<br />
arbeidsmarkt in deze sector, waardoor het van groot<br />
belang is om deze kennis intern te ontwikkelen.<br />
Hoewel 40% van Beheer en Onderhoud overtuigd is<br />
dat ontwikkelingen rondom AI, AR/VR, Artificial<br />
Intelligence, IoT, Big Data, Blockchain, Cloud Storage<br />
en Wearables het werk zal vereenvoudigen, is er ook<br />
een groot deel (27%) dat gelooft dat de ontwikkelingen<br />
de werkzaamheden zullen compliceren en een<br />
deel dat denkt dat deze ontwikkelingen geen invloed<br />
zullen hebben op zijn of haar werkzaamheden. Ook<br />
zijn er mensen die bang zijn dat hun banen worden<br />
overgenomen door bijvoorbeeld AI. Deze zorgen zijn<br />
niet nodig aangezien beroepen binnen Beheer en Onderhoud<br />
expertise, creativiteit en oordeelsvermogen<br />
vereisen. Wel zijn er verschillende manieren hoe AI<br />
werk binnen Beheer en Onderhoud kan vergemakkelijken:<br />
1. Predictief onderhoud: AI kan voorspellende<br />
analyses uitvoeren op gegevens van<br />
apparatuur en machines om te anticiperen<br />
op mogelijke uitval of problemen. Dit stelt<br />
onderhoudstechnici in staat om preventief<br />
onderhoud uit te voeren voordat er zich<br />
storingen voordoen, waardoor ongeplande<br />
downtime wordt verminderd<br />
2. Automatische planning: AI kan helpen bij het<br />
optimaliseren van onderhoudsschema’s door<br />
rekening te houden met verschillende factoren,<br />
zoals de staat van apparatuur, beschikbaarheid<br />
van technici en kosten. Hierdoor kunnen<br />
onderhoudsactiviteiten efficiënter worden<br />
gepland en uitgevoerd<br />
3. Documentbeheer: AI kan worden gebruikt<br />
voor het automatisch beheren en categoriseren<br />
van onderhoudsdocumentatie en -rapporten.<br />
Dit vermindert administratieve lasten voor<br />
technici en zorgt voor gestroomlijnde toegang<br />
tot belangrijke informatie<br />
4. Voorspelling van voorraadbehoeften: AI kan<br />
helpen bij het voorspellen van de behoeften<br />
aan reserveonderdelen en materialen voor<br />
onderhoud, waardoor voorraadbeheer<br />
efficiënter wordt<br />
5. Efficiëntieverbetering: Door taken zoals<br />
gegevensinvoer, rapportage en routinematige<br />
inspecties te automatiseren, kunnen<br />
onderhoudsmedewerkers hun tijd besteden aan<br />
meer complexe en strategische taken<br />
Figuur 13: Behoefte aan kennis op een aantal gebieden<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 69
70 | Instroom van personeel<br />
Figuur 14: Invloed van AI AR/VR, Artificial Intelligence, IoT, Big Data, Blockchain,<br />
Cloud Storage, Wearables op werkzaamheden (verwachting)<br />
“Als we (door het implementeren van AI) 50,000 banen<br />
verliezen, komen er daar 150,000 banen voor terug” -<br />
Randstad country director Fahad Naeem. 54<br />
omdat er vaak sprake is van concurrentie of gevoelige<br />
informatie waarvan bedrijven zeker willen zijn dat er<br />
geen misbruik van wordt gemaakt.<br />
2.4 Samenwerking met<br />
onderwijsinstellingen en bedrijven<br />
93% van de organisaties binnen Beheer<br />
en Onderhoud is bereid om samen te<br />
werken met onderwijsinstellingen<br />
Echter gebeurt samenwerking met onderwijsinstellingen<br />
in de praktijk toch minder vaak dan bedrijven<br />
zouden willen: 66% werkt samen met onderwijsinstellingen<br />
voor het werven van technisch en technologisch<br />
geschoold personeel terwijl de bereidheid<br />
een stuk hoger ligt. Mogelijke verklaring hiervoor<br />
is het feit dat bedrijven het lastig vinden om zo’n<br />
samenwerking te organiseren doordat deze samenwerkingen<br />
vaak een goede planning, coördinatie en<br />
communicatie vereisen. Bovendien kan het opzetten<br />
en onderhouden van samenwerkingen met onderwijsinstellingen<br />
tijdrovend en kostbaar zijn. Bedrijven<br />
moeten mogelijk extra personeel en financiële middelen<br />
toewijzen aan deze inspanningen, wat soms als<br />
een belemmering kan worden gezien. Het zou een<br />
fantastische oplossing kunnen zijn voor het verminderen<br />
van het personeelstekort omdat je studenten<br />
op jongere leeftijd al kan enthousiasmeren over een<br />
bedrijf of een bepaalde sector.<br />
De bereidheid om samen te werken met andere organisaties<br />
ligt een stuk lager dan de bereidheid om<br />
samen te werken met onderwijsinstellingen. Mogelijk<br />
Figuur 15: Bereidheid om samen te werken met onderwijsinstellingen<br />
en andere organisaties voor het werven van technisch/<br />
technologisch geschoold personeel<br />
2.5 Kwalificatie eisen<br />
40% van de organisaties binnen<br />
Beheer en Onderhoud verwacht dat de<br />
kwalificatie eisen zullen toenemen<br />
Vergeleken met 2018 is het aandeel dat verwacht<br />
dat de kwalificatie eisen zullen toenemen sterk afgenomen<br />
en het percentage dat verwacht dat de eisen<br />
zullen afnemen gestegen. Een mogelijke verklaring<br />
hiervoor kan zijn dat het personeelstekort op de<br />
technische arbeidsmarkt de afgelopen jaren sterk is<br />
toegenomen waardoor bedrijven kwalificatie eisen<br />
verlagen om zo hun instroom te vergroten. Uit on-<br />
54 msn.com, AI is not a job-killer, says Randstad (<strong>2023</strong>)
derzoek van UWV blijkt dat meer dan 32% van de<br />
organisaties hun functie-eisen heeft verlaagd in de<br />
zoektocht naar nieuw personeel 55 .<br />
Figuur 16: verwachting over kwalificatie eisen van technisch<br />
personeel binnen Beheer en Onderhoud<br />
55 nos.nl, UWV: werkgevers passen vaker functie-eisen aan in strijd om personeel (<strong>2023</strong>)<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 71
72 | Instroom van personeel<br />
Wie<br />
Birgit Nieuweweme<br />
ONTMOET Birgit Nieuweweme <<br />
Wat<br />
Reliability en<br />
Maintenance Engineer<br />
Tijdens haar studie Technische Geneeskunde en Master Sustainable<br />
Energy Technology, beide aan de Universiteit Twente, was Birgit<br />
Nieuweweme woordvoerder voor de universiteit. Uit die tijd zijn twee<br />
passies naar voren gekomen; Techniek en het Contact met mensen.<br />
Na haar opleidingen begon de zoektocht naar een baan en terwijl<br />
ze met meerdere bedrijven in gesprek was, was er één die er echt<br />
sprong: Eneco. De keuze was dan ook makkelijk gemaakt; “Het<br />
was duidelijk dat er goede doorgroeimogelijkheden waren en dat<br />
ik vanuit mijn technische achtergrond aan de slag kon gaan met<br />
duurzaamheid. Eneco wil in 2035 compleet CO2-neutraal zijn en<br />
ondanks dat die wens pas kort geleden is uitgesproken, scheen dit al<br />
wel door tijdens de eerste gesprekken”.<br />
Sustainability is altijd belangrijk geweest. “Ik ben opgegroeid op<br />
een boerderij die in 1998 biologisch werd. Mijn ouders hebben me<br />
altijd gestimuleerd om daar goed over na te denken en verder te<br />
kijken dan naar wat de markt vraagt of normaal wordt gevonden”.<br />
Nieuweweme draagt persoonlijk ook een steentje bij: duurzame<br />
jaardoelen waaronder minder vlees eten, duurzame kleding, en zo<br />
min mogelijk met de auto of het vliegtuig reizen. Maar er zijn ook<br />
grenzen. “Het stimuleren van dit soort zaken moet ook vanuit de<br />
overheid of andere grote instanties komen”.<br />
Momenteel bekleedt Nieuweweme de rol van Reliability en<br />
Maintenance Engineer. “Dit is een eerste stap om meer met Asset<br />
Management bezig te zijn en me op beleid te richten”. In haar<br />
huidige rol wordt data-engineering ingezet om de status van assets<br />
te bekijken, kosten te beperken en duurzaamheid te vergroten. “Door<br />
mijn vorige positie als Project Engineer ken ik onze assets al erg<br />
goed en dat helpt me in mijn huidige rol waarbij ik me vooral bezig<br />
houd met jaarplanningen voor alles wat gecontroleerd en vervangen<br />
moet worden. Zo draag ik een mooi steentje bij aan de duurzame<br />
inzetbaarheid van onze assets”.<br />
Het duurzaam inzetten van haar eigen competenties is een van de<br />
redenen geweest om door te stromen naar haar huidige positie.<br />
“Ik merk dat ik mijn competenties nu al veel beter in kan zetten<br />
dan in mijn vorige positie. Maar, ik ben pas twee jaar aan het werk<br />
en dus nog volop bezig met het ontwikkelen daarvan”. Eneco<br />
helpt haar daarbij, want naast een opleidingsbudget is er ook een<br />
zelfontwikkelingsbudget. “Die budgetten mag je maar enkele jaren<br />
opsparen om te stimuleren dat je er ook echt iets mee doet”.<br />
Dat Nieuweweme daadwerkelijk verschil kan maken binnen Eneco<br />
vind ze ontzettend tof. “Op de korte termijn houd ik me vooral bezig<br />
met beslissingen op onderhoudsplannen en dit heeft grote invloed<br />
op het presteren van onze assetbase”. Maar, ook op de lange termijn<br />
maakt Nieuweweme het verschil. “Ik ben momenteel beleid aan het<br />
schrijven voor de aanleg en het onderhoud aan nieuwe installaties<br />
voor de komende 30 jaar. Duurzaamheid is daarbij van belang en<br />
ik weet goed waar ik mee bezig ben, maar het is toch een beetje<br />
spannend. Het gaat nu eenmaal over een lange periode en veel geld.<br />
Gelukkig zorgt mijn team ervoor dat ik er nooit alleen voor sta”.<br />
‘‘Data moet in alle<br />
gevallen kloppen met wat<br />
’<br />
er werkelijk gebeurt’<br />
7
Deel 3<br />
UITSTROOM VAN PERSONEEL<br />
De uitstroom van personeel binnen Beheer en Onderhoud is sterk afgenomen en van het<br />
personeel dat uitstroomt blijft een groot deel binnen Beheer en Onderhoud. De grootste<br />
oorzaak van uitstroom is ontevredenheid, wat een reden is die veel organisaties zoveel<br />
mogelijk proberen te verkleinen. Het percentage flexibele arbeidskrachten is toegenomen<br />
maar nog steeds relatief laag, wat mogelijk komt door de aard van veel beroepen binnen<br />
Beheer en Onderhoud. Beheer- en Onderhoudswerkzaamheden vereisen namelijk vaak<br />
specifieke vaardigheden, veiligheidsnormen en behoefte aan continuïteit.<br />
3.1 Totale uitstroom in cijfers<br />
Het afgelopen jaar is de uitstroom sterk<br />
afgenomen ten opzichte van het voorgaande jaar<br />
De gemiddelde uitstroom binnen Beheer en Onderhoud<br />
in 2021/22 ligt een stuk lager dan het landelijk<br />
gemiddelde dat in 2021/22 lag op 11,7%56.<br />
Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) toont<br />
dat de nationale jaarlijkse toename van de omvang<br />
van het personeelsbestand in 2021 is afgevlakt ten<br />
opzichte van eerdere jaren. Volgens een kwart van<br />
de organisaties heeft de coronapandemie invloed<br />
gehad op het personeelsbestand, waarbij er soms<br />
sprake was van een verandering in instroom en<br />
soms bij uitstroom.<br />
In 2022 zien we een afname van de uitstroom van<br />
personeel binnen Beheer en Onderhoud nadat er in<br />
2021 een piek was. Deze piek is mogelijk ontstaan<br />
doordat het einde van de coronapandemie in zicht<br />
was. Waar mensen in 2020 massaal hun baan behielden<br />
en niet wilden wisselen door onzekerheid, waren<br />
mensen in 2021 weer zekerder van hun zaak. Werknemers<br />
gingen in deze periode hun werk heroverwegen<br />
waardoor er massaal van werk werd gewisseld.<br />
Echter zijn ze nu weer wat afwachtender wat betreft<br />
het uitstromen door zicht op een eventuele recessie.<br />
Figuur 17: Belangrijkste cijfers uitstroom van personeel binnen Beheer en Onderhoud<br />
56 SCP, Hoe ontwikkelen in-, uit- en doorstroom van personeel zich? | Arbeidsmarkt in kaart: Werkgevers – editie 4 (<strong>2023</strong>)<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 73
74 | Uitstroom van personeel<br />
De grootste reden van vertrek binnen Beheer en Onderhoud<br />
is ontevredenheid. Er zijn veel verschillende<br />
redenen waarom werknemers ontevreden kunnen<br />
zijn (zie figuur 19). Slechts een schrale 20% van de<br />
werknemers binnen Beheer en Onderhoud vindt de<br />
beloningsstructuur binnen zijn of haar organisatie<br />
rechtvaardig en prestatiegericht. Verder is 60% neutraal<br />
en 20% vindt de beloningsstructuur onrechtvaardig.<br />
Dit gevoel van onrechtvaardigheid kan ook leiden<br />
tot grotere ontevredenheid binnen een organisatie.<br />
Figuur 18: Percentages jaarlijkse uitstroom<br />
3.2 Reden van vertrek<br />
Ontevredenheid en ontslagen worden<br />
zijn de twee voornaamste redenen van<br />
vertrek binnen Beheer en Onderhoud<br />
Ontevredenheid scoort al jaren hoog, maar dit jaar<br />
nog hoger dan ervoor. Een mogelijke reden voor de<br />
hoge ontevredenheid kan teruggevonden worden<br />
in ‘quiet quitting’, een trend die sinds de pandemie<br />
steeds groter is geworden. Mensen zijn massaal hun<br />
werk en leven aan het heroverwegen en doen alleen<br />
dat wat je moét doen en niks meer. Het heeft dus niks<br />
te maken met werkelijk ontslag indienen, maar wel<br />
het verliezen van motivatie voor waar je mee bezig<br />
bent. 57 Om deze reden is aantrekkelijk werkgeverschap<br />
belangrijker dan ooit.<br />
Figuur 20: Rechtvaardigheid beloningsstructuur<br />
Figuur 21: Redenen voor vertrek werknemers 58<br />
Figuur 19: Reden van vertrek binnen Beheer & Onderhoud<br />
57 BBC News, Quiet quitting: The workplace trend taking over TikTok (2022)<br />
58 Randstad, 7 redenen waarom medewerkers hun ontslag geven (<strong>2023</strong>)
1. Gevoel van financiële ongelijkheid: Ongelijke<br />
beloning in vergelijking met collega’s of andere<br />
bedrijven kan ontevredenheid veroorzaken en<br />
werknemers aansporen om elders beter betaalde<br />
kansen te zoeken<br />
2. Foute bedrijfscultuur: Een negatieve cultuur<br />
die niet overeenkomt met de normen en<br />
waarden van werknemers kan hen ongelukkig<br />
maken en doen besluiten dat ze niet bij de<br />
organisatie passen, wat tot uitstroom kan leiden.<br />
3. Slecht management: Ineffectief management<br />
kan communicatieproblemen, onvoorspelbare<br />
beslissingen en het niet erkennen van prestaties<br />
veroorzaken, wat de motivatie en tevredenheid<br />
van werknemers kan verminderen en vertrek<br />
kan aanmoedigen<br />
4. Gebrek aan autonomie: Een gebrek aan<br />
zelfstandigheid in taken kan ontevredenheid<br />
veroorzaken, werknemers willen elders meer<br />
controle over hun werk<br />
5. Te hoog stresspeil: Overmatige werkstress,<br />
zoals onrealistische deadlines, werklast<br />
en onvoldoende ondersteuning, kan<br />
gezondheidsproblemen veroorzaken en<br />
werknemers aanzetten om een minder<br />
stressvolle werkplek te zoeken die beter is voor<br />
hun welzijn<br />
3.3 Richting na uitstroom<br />
72% van de werknemers blijft na<br />
vertrek binnen de sector werken<br />
Deze stijging is in lijn met de stijgende trend van de<br />
afgelopen jaren. De ervaring, verantwoordelijkheid<br />
en expertise die je opdoet in Beheer en Onderhoud<br />
kunnen deuren openen voor diverse en veelbelovende<br />
carrièrepaden binnen Asset Management, waardoor<br />
je flexibel bent om verschillende loopbaantrajecten<br />
te verkennen en na te streven. Bovendien is het voor<br />
werkgevers aantrekkelijk om werknemers aan te nemen<br />
die al ervaring hebben binnen de sector; zeker<br />
rekening houdend met het huidige personeelstekort.<br />
Figuur 22: Ontwikkeling van personeel dat na uitstroom binnen<br />
de sector blijft<br />
3.4 Huidig aandeel flexibele<br />
arbeidskrachten<br />
Het aantal flexibele arbeidskrachten<br />
(uitzendkrachten, ZZP’ers en tijdelijke<br />
contractanten) is het afgelopen jaar toegenomen<br />
tot 18,3% ten opzichte van 14,8% vorig jaar<br />
Dit percentage ligt nog steeds onder het landelijk<br />
gemiddelde dat in 2022 41% bedroeg 59 . Er zijn verschillende<br />
redenen waarom het aandeel flexwerkers<br />
binnen Beheer en Onderhoud lager is dan het landelijke<br />
gemiddelde.<br />
• Specialistische vaardigheden: Beheer- en<br />
onderhoudsfuncties vereisen vaak specialistische<br />
vaardigheden en ervaring om effectief te<br />
kunnen werken. Werknemers in deze sector<br />
moeten vertrouwd zijn met specifieke machines,<br />
systemen of technologieën. Het kan moeilijk zijn<br />
om flexwerkers met de juiste expertise te vinden<br />
en op te leiden voor kortetermijnprojecten<br />
• Continuïteit en betrouwbaarheid: Continuïteit<br />
en betrouwbaarheid zijn cruciaal in Beheer<br />
en Onderhoud, vooral als het gaat om het<br />
handhaven van de operationele efficiëntie en het<br />
minimaliseren van stilstand. Vaste werknemers<br />
kunnen gemakkelijker worden ingezet om<br />
continuïteit te waarborgen, terwijl flexwerkers<br />
minder betrouwbaar zijn in termen van<br />
beschikbaarheid op korte termijn<br />
59 cbs.nl, Ontwikkelingen flexwerk (n.d.)<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 75
76 | Uitstroom van personeel<br />
• Veiligheid en certificering: In Beheer en<br />
Onderhoud zijn er strikte veiligheidsnormen<br />
en certificeringen vereist. Het opleiden en<br />
certificeren van flexwerkers voor tijdelijke<br />
projecten is kostbaar en tijdrovend, wat<br />
werkgevers kan ontmoedigen om voor flexibele<br />
arbeidskrachten te kiezen<br />
• Bedrijfscultuur en teamdynamiek: Beheeren<br />
Onderhoudsorganisaties hechten waarde<br />
aan een stabiel team van vaste medewerkers<br />
die bekend zijn met de bedrijfscultuur en<br />
goed samenwerken. Flexwerkers kunnen<br />
minder geneigd zijn om deel uit te maken van<br />
deze teamdynamiek, wat de productiviteit en<br />
efficiëntie kan beïnvloeden<br />
Kortom, doordat Beheer- en Onderhoudswerkzaamheden<br />
bepaalde vaardigheden, veiligheidsnormen en<br />
behoefte aan continuïteit vereisen, geven werkgevers<br />
vaak een voorkeur aan vaste werknemers boven<br />
flexwerkers. Dit resulteert in een lager percentage<br />
flexwerkers in deze sector in vergelijking met het<br />
landelijke gemiddelde.<br />
Figuur 23: Aandeel flexibele arbeidskrachten binnen Beheer<br />
en Onderhoud<br />
Figuur 24: Waarom er een lager aandeel flexwerkers is binnen Beheer en Onderhoud
3.5 Verwachte groei in flexibele<br />
arbeidskrachten<br />
47% van de organisaties binnen Beheer<br />
en Onderhoud verwacht een groei<br />
van flexibele arbeidskrachten<br />
Het aantal landelijke flexibele arbeidskrachten groeit<br />
al sinds 2014 volgens het CBS 60 en zal naar verwachting<br />
oplopen tot 57% in 2025 volgens PwC 61 . Een<br />
mogelijke reden hiervoor kan zijn dat veel organisaties<br />
door onder andere de vereiste vaardigheden,<br />
veiligheidsnormen en de behoefte aan continuïteit<br />
niet verwachten dat er een grotere toename komt<br />
in flexwerkers. Bovendien kunnen door het huidige<br />
personeelstekort flexibele arbeidskrachten hogere fees<br />
vragen en zijn ze dus minder aantrekkelijk 62 .<br />
wustwording van duurzaamheid. Tegenwoordig werkt<br />
nog altijd 45% van de werknemers (deels) thuis 64 .<br />
Echter zijn er ook bepaalde beroepen waarbij thuiswerken<br />
niet ideaal is. Zo is het percentage binnen<br />
Beheer en Onderhoud wat (gedeeltelijk) thuiswerkt<br />
een stuk lager dan het nationaal gemiddelde.<br />
Figuur 26: Werkwijze van personeel binnen Beheer en Onderhoud<br />
Figuur 25: Verwachte groei in flexibele arbeidskrachten<br />
3.6 Hybride werken<br />
Binnen Beheer en Onderhoud is 69%<br />
fysiek aanwezig op de werkplek en werkt<br />
31% hybride of geheel vanuit huis<br />
Elkaar de hand schudden en samen koffie drinken is<br />
een activiteit die we weer volledig doen na de afloop<br />
van de pandemie, maar elke dag naar kantoor komen<br />
is onder velen niet meer gebruikelijk. Mensen zijn<br />
enthousiast over de vele gemakken die thuiswerken<br />
met zich meebrengt zoals minder in de file staan,<br />
langer kunnen slapen en minder afgeleid raken door<br />
collega’s op de werkvloer 63 . Bovendien is thuiswerken<br />
ook aantrekkelijk gebleven door een toename in<br />
personeelstekorten bij de kinderopvang, toenemende<br />
vergrijzing die ervoor zorgt dat steeds meer mensen<br />
als mantelzorger moeten optreden en een grotere be-<br />
Figuur 27: Waarom werknemers binnen Beheer en Onderhoud<br />
minder vaak thuiswerken<br />
Er zijn verschillende redenen waarom werknemers<br />
binnen Beheer en Onderhoud minder vaak thuiswerken<br />
dan gemiddeld Nederland. Ten eerste door<br />
de grotendeels verplichte fysieke aanwezigheid. In<br />
veel Beheer- en Onderhoudsfuncties is fysieke aanwezigheid<br />
op de werkplek vereist, omdat ze direct<br />
60 cbs.nl, Flexwerk (n.d.)<br />
61 PwC, De arbeidsmarkt in 2025 - People and organisation - Diensten en sectoren - Actueel en publicaties (n.d.)<br />
62 Flexmarkt, Tarieven flexkrachten stijgen in 2022 door personeelstekort (2021)<br />
63 accountant.nl, Aantal thuiswerkuren na coronajaren verdubbeld (2022)<br />
64 nos.nl, Eerste Kamer stemt over thuiswerkwet: ‘Een steun voor werknemers’ (<strong>2023</strong>)<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 77
78 | Uitstroom van personeel<br />
betrokken zijn bij het onderhouden, repareren of<br />
inspecteren van fysieke assets.<br />
Ten tweede zijn er veel hands-on taken: Beheer- en<br />
Onderhoudstaken vereisen vaak hands-on werk,<br />
waarbij werknemers daadwerkelijk moeten interageren<br />
met de apparatuur of de fysieke omgeving. Dit<br />
maakt het moeilijk om dergelijke taken op afstand<br />
uit te voeren.<br />
Ten derde zijn er veel veiligheidsvoorschriften: Beheer-<br />
en Onderhoudswerkzaamheden impliceren<br />
vaak naleving van strikte veiligheidsvoorschriften.<br />
Deze voorschriften kunnen fysieke aanwezigheid<br />
op de werkplek vereisen om ervoor te zorgen dat de<br />
werkzaamheden veilig worden uitgevoerd en dat de<br />
werknemers zich bewust zijn van de potentiële risico’s.<br />
Als laatste is er vaak directe supervisie vereist: Sommige<br />
Beheer- en Onderhoudsprocessen vereisen directe<br />
supervisie en coördinatie ter plaatse, vooral in<br />
complexe projecten. Dit vergemakkelijkt het oplossen<br />
van problemen en zorgt voor efficiënte communicatie<br />
tussen teamleden.<br />
Op strategisch en tactisch niveau zijn er meer mogelijkheden<br />
wat betreft hybride werken. Hier kan er<br />
namelijk makkelijker vanuit elders worden gewerkt<br />
omdat een groot deel van de werkzaamheden digitaal<br />
plaatsvindt.
Wie<br />
Jessica Haasnoot<br />
ONTMOET Jessica Haasnoot <<br />
Wat<br />
Werkvoorbereider<br />
Voordat Jessica Haasnoot bij Van der Grift B.V. (voorheen Team 24 Vastgoedouderhoud B.V.)<br />
aan de slag ging, was ze werkzaam bij een Amerikaans bedrijf in de scheepvaart. “Ik werd<br />
destijds zwanger en bij dat bedrijf was parttime werken na de bevalling geen optie. Ik ben<br />
toen om me heen gaan kijken en werd benaderd om parttime bij Team 24 te komen werken.<br />
Met mijn eerdere ervaring in de makelaardij was 1 plus 1 voor mij 2”.<br />
“In de functie van technisch administratief medewerker<br />
ondersteunde ze aanvankelijk de werkvoorbereiders. “Toen de<br />
teamleider een overstap maakte kwam er een plek vrij op die<br />
afdeling en daar ben ik ingestapt. In twee jaar tijd heb ik al enorm<br />
veel geleerd over het brede werkveld van Onderhoud”.<br />
Het vervullen van verschillende posities geeft voordelen. “Doordat<br />
ik diverse divisies binnen ons bedrijf heb doorlopen, weet ik goed<br />
wat er speelt. Als werkvoorbereiders lopen we zo nu en dan<br />
met de buitendienst mee om meer feeling met de praktijk te<br />
krijgen. Ik heb eigenlijk gedurende mijn loopbaan altijd in een<br />
mannenwereld gewerkt en dat zorgt ervoor dat ik me staande weet<br />
te houden. Die mannenwereld en de verschillende posities die<br />
ik heb bekleed hebben me de persoon gemaakt die ik nu ben:<br />
zelfverzekerd en niet bang om te falen, want dat kan ook<br />
weleens gebeuren”. Haasnoot trekt zich ook niks aan van<br />
bellers en bezoekers die denken dat ze de secretaresse van het<br />
bedrijf is, want vrouwelijke werkvoorbereiders zijn natuurlijk<br />
schaars en worden niet meteen als zodanig herkend. “Op de<br />
werkvloer ervaar ik juist de voordelen, vrouwen communiceren nu<br />
eenmaal op een andere manier”.<br />
“Ik houd me met verschillende projecten bezig. De aanvragen<br />
komen bij mij binnen, worden vervolgens in het systeem gezet en<br />
daarna in- of extern uitgezet. Nadat een monteur de opname heeft<br />
gedaan, wordt er een offerte geschreven. Wanneer dit een opdracht<br />
wordt, moet er vervolgens materiaal worden besteld, een planning<br />
worden gemaakt en met bewoners worden gecommuniceerd.<br />
Behalve de facturatie houd ik me dus van begin tot eind met het<br />
project bezig”.<br />
Naast de reguliere onderhoudsprojecten, is er één project dat<br />
Haasnoot echt heeft geadopteerd: het inspecteren van brandwerende<br />
doorvoeren en brandkleppen. Wat begon als een klein project,<br />
bepaalt inmiddels bijna de helft van haar werkzaamheden. “Er zijn<br />
twee jongens speciaal opgeleid om de inspecties te kunnen doen<br />
en ook ikzelf heb de opleiding gedaan zodat we allemaal dezelfde<br />
taal spreken. Het is echt een soort kindje van me geworden”.<br />
Ook in het privéleven van de bevlogen Haasnoot wordt er veel<br />
gepland. “Voor de oplevering van ons nieuwbouwhuis had ik<br />
al een planning gemaakt met alle partijen hoe het zou gaan en wie<br />
wanneer wat kwam doen. Dat geeft mij gewoon enorm veel rust!” <<br />
‘ ’<br />
‘Je kan worden wat<br />
je wilt, als je daar<br />
maar voor open staat!’<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 79
UW MRO PARTNER IN<br />
ASSET MANAGEMENT EN<br />
ONDERHOUDSPLANNING<br />
Hoofdvestiging: Turfschipper 27, 2292 JC Wateringen<br />
Postbus 150, 2290 AD Wateringen<br />
+31 (0)174 20 49 00<br />
info@bernardsanders.com<br />
MRO TOTAALLEVERANCIER<br />
Met drie voorraadhoudende vestigingen is IP Sanders<br />
gespecialiseerd in de toelevering van technische (MRO)<br />
componenten en ondersteunende diensten voor<br />
Zuid-Holland en de Europoort. In dit gebied zijn<br />
wij dan ook de ideale totaalleverancier met een<br />
zeer uitgebreid assortiment van ruim 700.000<br />
producten. Een belangrijk deel hiervan vindt u<br />
terug in de webshop met scan app.<br />
Webshop<br />
SPECIALIST IN LAGERTECHNIEK<br />
IP Sanders is als een van de eerste SKF dealers dé lager specialist<br />
in Zuid-Holland. Als officieel geautoriseerd SKF dealer, met een<br />
zeer uitgebreide voorraad, leveren wij altijd<br />
originele SKF producten van zeer hoge kwaliteit.<br />
Ook alle andere merken zoals INA, FAG of Timken<br />
worden door IP Sanders geleverd. Ook voor<br />
afdichtingen, smeersystemen, conditiebewaking<br />
en meetapparatuur is IP Sanders hèt adres.<br />
Lagertechniek<br />
IP Sanders is lid van<br />
IP IndustriePartner, een<br />
coöperatie van specialisten,<br />
specifiek voor de industrie,<br />
opererend in Nederland en<br />
België. Voor meer informatie<br />
zie: www.industriepartner.nl<br />
IP Sanders en<br />
IP IndustriePartner zijn lid van<br />
ONE MRO Supply, een Europees<br />
samenwerkingsverband van<br />
MRO specialisten. Voor meer<br />
informatie zie:<br />
www.one-mrosupply.com<br />
ASSET MANAGEMENT<br />
Om het beste uit uw bedrijfsmiddelen te<br />
halen, zijn gerichte inspanningen nodig op<br />
alle gebieden, van voorraadoptimalisatie tot<br />
onderhoudsplanning. Ontdek de mogelijkheden<br />
die wij u bieden om uw productiviteit te<br />
verbeteren via onze uitgebreide asset<br />
managementservices.<br />
Asset management
Deel 4<br />
INSPIRATIE<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 81
82 | Inspiratie<br />
4.1 Focus op het zijn van een aantrekkelijke<br />
werkgever voor het huidige personeel<br />
Bedrijven hebben grote moeite met het vinden van<br />
werknemers waardoor het zijn van een aantrekkelijke<br />
werkgever van groot belang is. Op deze manier kiezen<br />
toekomstige werknemers eerder voor jouw bedrijf<br />
en is het van groot belang voor het binden van het<br />
zittende personeel. Het zijn van een niet-aantrekkelijke<br />
werkgever kan leiden tot ontevredenheid met<br />
eventuele uitstroom als gevolg.<br />
Intensiveer de focus op het zijn van<br />
een aantrekkelijke werkgever:<br />
Er zijn verschillende manieren hoe je aantrekkelijk<br />
werkgeverschap kan stimuleren 65<br />
1. Vier successen: Het vieren van successen en<br />
prestaties geeft erkenning aan medewerkers<br />
en motiveert hen om hun best te blijven doen.<br />
Het versterkt het gevoel van waardering en<br />
betrokkenheid<br />
Figuur 28: Aantrekkelijk werkgeverschap<br />
2. Stimuleer persoonlijke ontwikkeling: Leiders<br />
die persoonlijke ontwikkeling aanmoedigen,<br />
tonen interesse in de groei en het welzijn van<br />
hun medewerkers. Dit vergroot de loyaliteit<br />
en het gevoel van betrokkenheid, omdat<br />
medewerkers het gevoel hebben dat hun<br />
ontwikkeling belangrijk is voor de organisatie<br />
3. Bied variatie en autonomie: Het bieden<br />
van variatie en autonomie in het werk stelt<br />
medewerkers in staat om hun vaardigheden<br />
en creativiteit te benutten. Dit draagt bij aan<br />
jobtevredenheid en stimuleert medewerkers om<br />
meer verantwoordelijkheid te nemen. Volgens<br />
Tempo Team kan autonomie op de werkvloer<br />
gestimuleerd worden door 66<br />
1. Geef medewerkers vrijheid<br />
2. Geef medewerkers letterlijk de ruimte<br />
3. Heb vertrouwen in je medewerkers<br />
4. Balanceer werk en privé: Leiders die de<br />
balans tussen werk en privéleven bevorderen,<br />
helpen medewerkers om stress te verminderen<br />
en hun welzijn te verbeteren. Dit leidt tot<br />
meer tevredenheid en betrokkenheid, omdat<br />
medewerkers zich gesteund voelen in hun<br />
persoonlijke behoeften<br />
Vier successen<br />
Gezamenlijke visie<br />
Stimuleer persoonlijke<br />
ontwikkeling<br />
Bied variatie en<br />
autonomie<br />
Aantrekkelijk<br />
werkgeverschap<br />
Inclusieve<br />
communicatie<br />
Zorg voor goede<br />
arbeidsvoorwaarden<br />
Balans tussen<br />
werk en privé<br />
Bied doorgroeimogelijkheden<br />
65 Tempo Team, Autonomie: 3 tips om autonoom werken te stimuleren (n.d.)<br />
66 Randstad, 6 tips om van jobcrafting een succes te maken (n.d.)
5. Gezamenlijke visie: Het delen van een<br />
gezamenlijke visie zorgt voor een gevoel<br />
van richting en betrokkenheid binnen de<br />
organisatie. Leiders die deze visie duidelijk<br />
communiceren, inspireren medewerkers en<br />
creëren een gevoel van doelgerichtheid<br />
6. Inclusieve communicatie: Inclusieve<br />
communicatie benadrukt het belang van<br />
luisteren naar diverse perspectieven en<br />
ervaringen. Het toont respect voor alle<br />
medewerkers en bevordert een inclusieve<br />
werkomgeving waarin iedereen zich gehoord<br />
voelt<br />
7. Zorg voor goede arbeidsvoorwaarden:<br />
Het bieden van goede arbeidsvoorwaarden<br />
versterkt de tevredenheid en betrokkenheid van<br />
medewerkers. Het laat zien dat de organisatie<br />
waarde hecht aan het welzijn van haar personeel.<br />
Bij goede arbeidsvoorwaarden kan je denken<br />
aan de mogelijkheid om deeltijd te werken,<br />
een premievrij pensioen en het geven van een<br />
redelijk aantal betaalde vakantiedagen<br />
8. Bied doorgroeimogelijkheden: Het aanbieden<br />
van doorgroeimogelijkheden moedigt<br />
medewerkers aan om zich te ontwikkelen<br />
en hun carrière binnen de organisatie voort<br />
te zetten. Dit vergroot de motivatie en<br />
betrokkenheid van medewerkers, omdat<br />
ze weten dat er groeikansen zijn binnen de<br />
organisatie<br />
Aantrekkelijke werkgevers focussen<br />
steeds vaker op het bekenisvol en<br />
bevredigend maken van werk<br />
Een manier om aantrekkelijk werkgeverschap te<br />
bieden en werknemers tevreden te houden, is het<br />
stimuleren van Jobcrafting binnen de organisatie.<br />
Jobcrafting verwijst naar het proces waarbij medewerkers<br />
actief hun taken, verantwoordelijkheden en<br />
werkcontext aanpassen om hun werk meer betekenisvol<br />
en bevredigend te maken 67 . Het kan van belang<br />
zijn voor het zijn van een aantrekkelijke werkgever<br />
om verschillende redenen:<br />
• Betrokkenheid en tevredenheid: Als<br />
werkgever kun je medewerkers aanmoedigen<br />
om jobcrafting toe te passen. Dit vergroot<br />
hun autonomie en controle over hun werk,<br />
wat kan leiden tot een grotere betrokkenheid<br />
en tevredenheid. Aantrekkelijke werkgevers<br />
begrijpen dat medewerkers die hun werk<br />
op maat kunnen maken, over het algemeen<br />
gelukkiger en meer gemotiveerd zijn<br />
• Individuele groei: werkgevers die jobcrafting<br />
aanmoedigen, erkennen het belang van<br />
de individuele groei en ontwikkeling van<br />
medewerkers. Dit draagt bij aan een positieve<br />
werkcultuur waarin medewerkers de kans<br />
krijgen om hun vaardigheden en interesses te<br />
benutten en te ontwikkelen<br />
• Innovatie en creativiteit: Jobcrafting kan leiden<br />
tot innovatie en creativiteit omdat medewerkers<br />
hun werkprocessen en benaderingen kunnen<br />
herzien en verbeteren. Aantrekkelijke<br />
werkgevers moedigen een omgeving aan waarin<br />
medewerkers vrijelijk ideeën kunnen uitwisselen<br />
en experimenteren om de organisatie vooruit te<br />
helpen<br />
• Werknemersbehoud: Door jobcrafting te<br />
ondersteunen, kunnen werkgevers bijdragen<br />
aan een lager personeelsverloop. Medewerkers<br />
die de mogelijkheid hebben om hun werk aan<br />
te passen aan hun behoeften en interesses, zijn<br />
meer geneigd om te blijven en zich te binden<br />
aan de organisatie<br />
• Werknemersbetrokkenheid: Aantrekkelijke<br />
werkgevers begrijpen het belang van<br />
werknemersbetrokkenheid en het feit dat<br />
geëngageerde medewerkers vaak productiever<br />
en loyaler zijn. Door jobcrafting te bevorderen,<br />
geef je medewerkers de kans om werk te<br />
creëren dat ze intrinsiek motiveert, wat hun<br />
betrokkenheid versterkt<br />
Kortom, jobcrafting binnen je bedrijf aanmoedigen<br />
is belangrijk voor aantrekkelijk werkgeverschap omdat<br />
het bijdraagt aan het welzijn en de motivatie van<br />
medewerkers, de groei van individuen bevordert,<br />
67 Randstad, 6 tips om van jobcrafting een succes te maken (n.d.)<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 83
84 | Inspiratie<br />
innovatie stimuleert en helpt bij het behouden van<br />
talent. Aantrekkelijke werkgevers begrijpen dat het<br />
faciliteren van dergelijke aanpassingen aan het werk<br />
kan bijdragen aan een gezondere en productievere<br />
werkomgeving.<br />
4.2 Tap uit andere vaatjes om de instroom<br />
van nieuw personeel te bevorderen<br />
Verbreed je wervingshorizon<br />
Om aan voldoende personeel te komen zal de wervingshorizon<br />
verbreed moeten worden.<br />
Een paar voorbeelden om te ‘vissen in een grotere<br />
vijver’ 68<br />
▶ mensen met arbeidsbeperking<br />
▶ medewerkers uit andere regio’s<br />
▶ 50-plussers<br />
▶ gepensioneerden<br />
▶ jongeren en studenten<br />
▶ statushouders<br />
▶ medewerkers uit het buitenland<br />
▶ medewerkers uit oorlogsgebieden<br />
▶ medewerkers uit andere sectoren<br />
Stimuleer Jobcarving<br />
Het toepassen van jobcarving biedt bedrijven een<br />
slimme manier om hun talentenpool uit te breiden.<br />
Deze aanpak gaat verder dan traditionele wervingsmethoden<br />
door bestaande functies zorgvuldig te heroverwegen<br />
en aan te passen om zo aantrekkelijker te<br />
zijn voor een bredere groep potentiële kandidaten die<br />
anders mogelijk over het hoofd worden gezien. Dit<br />
vergroot niet alleen de kans op het aantrekken van<br />
waardevol talent, maar toont ook de inzet van het<br />
bedrijf voor diversiteit en inclusie, wat aantrekkelijk<br />
is voor potentiële medewerkers. 69<br />
Jobcarving en Jobcrafting lijken verwarrend veel op<br />
elkaar, maar het zijn wel degelijk verschillende processen.<br />
In essentie draait jobcarving meer om het<br />
aanpassen van de functie om tegemoet te komen aan<br />
de behoeften van een specifieke werknemer, terwijl<br />
jobcrafting gaat over het actief vormgeven van de<br />
functie door de werknemer zelf om een betere persoonlijke<br />
pasvorm te bereiken. Beide benaderingen<br />
kunnen positieve resultaten opleveren in termen van<br />
werktevredenheid en prestaties, maar ze hebben verschillende<br />
focuspunten en initiatieven.<br />
Focus meer op stages<br />
Het aannemen van meer stagiairs kan voor bedrijven<br />
zeer aantrekkelijk zijn om verschillende redenen.<br />
Allereerst bieden stagiairs toegang tot nieuw en fris<br />
talent. Ze brengen vaak innovatieve ideeën en actuele<br />
kennis mee naar een organisatie, wat kan bijdragen<br />
aan creatieve oplossingen voor bestaande uitdagingen.<br />
Bovendien stellen stagiairs bedrijven in staat om<br />
toekomstige werknemers te werven. Het is een kans<br />
om potentiële talenten te identificeren en te ontwikkelen<br />
voordat ze fulltime in dienst worden genomen.<br />
Dit kan helpen om hoogwaardige professionals aan<br />
te trekken die goed passen bij de organisatiecultuur<br />
en doelen.<br />
Een andere belangrijke overweging is kostenbesparing.<br />
Stagiairs zijn doorgaans bereid om tegen lagere<br />
vergoedingen of zelfs zonder vergoeding te werken.<br />
Dit kan aanzienlijke kostenbesparingen opleveren,<br />
vooral voor projecten die extra mankracht vereisen.<br />
Daarnaast kunnen stagiairs de productiviteit verhogen<br />
door lichte en repetitieve taken op zich te nemen,<br />
waardoor ervaren medewerkers zich kunnen richten<br />
op meer complexe en strategische werkzaamheden.<br />
Dit kan de efficiëntie en output van het team verbeteren.<br />
Bovendien is het vergroten van het aantal stagiairs in<br />
de sector Beheer en Onderhoud van maatschappelijk<br />
belang. Het biedt jonge professionals praktijkervaring,<br />
verkleint de kloof tussen theorie en praktijk, stimuleert<br />
innovatie, draagt bij aan diversiteit en inclusie, en<br />
versterkt de arbeidsmarkt en de economie als geheel.<br />
Het aannemen van stagiairs is een investering in de<br />
toekomst van de sector en de samenleving.<br />
Samenwerking met onderwijsinstellingen<br />
Samenwerken met onderwijsinstellingen is van groot<br />
belang voor instroom van nieuwe medewerkers. Door<br />
bijvoorbeeld het geven van gastcolleges op scholen<br />
kan je studenten enthousiasmeren over je baan en<br />
de instroom verhogen. Bovendien hebben onderwijsinstellingen<br />
hier vraag naar aangezien zij kampen<br />
68 Randstad, Aantrekken en binden van vakmensen: 10 creatieve ideeën (n.d.)<br />
69 Randstad, Aantrekken en binden van vakmensen: 10 creatieve ideeën (n.d.)
met grote personeelstekorten. Een andere manier van<br />
samenwerken zou je kunnen doen door medewerkers<br />
als mentoren beschikbaar te stellen voor studenten.<br />
Dit kan studenten helpen bij hun professionele ontwikkeling<br />
en hen begeleiden bij hun loopbaankeuzes<br />
en zo ook helpen kennis te maken met Beheer en<br />
Onderhoud.<br />
4.3 Creëer een inclusieve werkomgeving<br />
Een inclusieve werkomgeving is van cruciaal belang<br />
vanwege de voordelen die het biedt, waaronder het<br />
aantrekken van divers talent, het verbeteren van prestaties,<br />
het versterken van de reputatie van een organisatie<br />
en het bevorderen van werknemerstevredenheid<br />
en welzijn. Het creëert een positieve en innovatieve<br />
werkcultuur.<br />
1. Zes best practices om inclusiviteit op de<br />
werkvloer te bevorderen 70<br />
Maak diversiteit en inclusie onderdeel van je cultuur<br />
Het integreren van diversiteit en inclusie in de bedrijfscultuur<br />
toont het belang van deze waarden aan<br />
en stuurt een duidelijk signaal naar medewerkers dat<br />
iedereen wordt gewaardeerd en gerespecteerd, ongeacht<br />
hun achtergrond of identiteit.<br />
2. Laat je medewerkers meedenken<br />
Door medewerkers actief te betrekken bij het creëren<br />
van inclusieve praktijken, voelen ze zich gehoord en<br />
betrokken. Dit leidt tot meer eigenaarschap en acceptatie<br />
van diversiteits- en inclusie-initiatieven.<br />
3. Kijk kritisch naar je recruitmentproces<br />
Het herzien van het wervingsproces om vooroordelen<br />
en discriminatie te verminderen, kan helpen bij het<br />
aantrekken van diverse kandidaten. Een eerlijk en objectief<br />
selectieproces vergroot de kans om talent met<br />
verschillende achtergronden aan te trekken. Maak<br />
de beloning in het wervingsproces direct zichtbaar.<br />
Vermijd termen als ‘marktconform salaris’. Laat je<br />
HR-collega een dag meelopen in het onderhoudsproces<br />
waardoor een beter beeld verkregen wordt van de<br />
werkzaamheden, de sfeer en de innovaties.<br />
Leidinggevenden spelen een cruciale rol in het bevorderen<br />
van een inclusieve cultuur. Training en bewustwording<br />
stellen hen in staat om leiderschap te<br />
tonen en inclusieve praktijken te bevorderen binnen<br />
hun teams Een manier om dit te creëren kan zijn<br />
door leidinggevenden mee te laten lopen bij verschillende<br />
processen zodat deze bewustwording wordt<br />
gestimuleerd.<br />
5. Houd rekening met specifieke behoeften<br />
Een inclusieve werkomgeving houdt rekening met<br />
de diverse behoeften van medewerkers. Dit kan betrekking<br />
hebben op fysieke toegankelijkheid, ruimtes<br />
voor bepaalde godsdiensten of ondersteuning voor<br />
medewerkers met speciale behoeften.<br />
6. Zorg voor eerlijke salarissen<br />
Het waarborgen van eerlijke en gelijke beloning voor<br />
gelijkwaardig werk is een belangrijk onderdeel van<br />
inclusie. Dit zorgt ervoor dat alle medewerkers zich<br />
gewaardeerd voelen en dat er geen onrechtvaardige<br />
loonkloven ontstaan op basis van geslacht, ras of andere<br />
kenmerken.<br />
Zorg voor eerlijke<br />
salarissen<br />
Houd rekening<br />
met specifieke<br />
behoeften<br />
Maak diversiteit<br />
en inclusie<br />
onderdeel van<br />
je cultuur<br />
6 best<br />
practices om<br />
inclusiviteit op<br />
de werkvloer te<br />
vergroten<br />
Train je<br />
leidinggevenden<br />
Figuur 29: Inclusiviteit vergroten<br />
Laat je<br />
medewerkers<br />
meedenken<br />
Kijk kritisch naar<br />
je recruitmentproces<br />
4. Train je leidinggevenden<br />
70 NN, Zo creëer je meer inclusiviteit op de werkvloer: 6 tips (n.d.)<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 85
86 | Inspiratie<br />
Intermezzo: Gender Pay Gap Analysis<br />
Situatie<br />
a.s.r., een toonaangevende Nederlandse<br />
verzekeringsmaatschappij, erkende de noodzaak<br />
om de genderloonkloof binnen hun organisatie<br />
aan te pakken. Deze situatie hield in dat er<br />
ongelijkheden waren in beloning en compensatie<br />
tussen mannelijke en vrouwelijke medewerkers,<br />
wat een belangrijk onderwerp was in de bredere<br />
discussie over gendergelijkheid op de arbeidsmarkt.<br />
Aanpak<br />
Om de genderloonkloof aan te pakken, heeft<br />
a.s.r. een grondige analyse uitgevoerd. Ze<br />
begonnen met het verzamelen en analyseren<br />
van gegevens over de salarissen van hun<br />
medewerkers, waarbij ze specifiek keken naar<br />
verschillen tussen mannen en vrouwen op<br />
alle functieniveaus. Deze gegevens werden<br />
vervolgens grondig geëvalueerd om eventuele<br />
ongerechtvaardigde verschillen te identificeren.<br />
Naast het analyseren van de cijfers, heeft de<br />
maatschappij ook stappen ondernomen om<br />
bewustzijn te creëren en een cultuur van gelijkheid<br />
te bevorderen. Dit omvatte het implementeren van<br />
beleidsmaatregelen ter bevordering van gelijkheid,<br />
het organiseren van trainingen en workshops<br />
over gendergelijkheid en het aanmoedigen<br />
van diversiteit en inclusie op de werkvloer.<br />
Realisatie<br />
De inspanningen om de genderloonkloof aan te<br />
pakken, hebben geleid tot positieve resultaten.<br />
Door zorgvuldig naar hun gegevens te kijken<br />
en proactieve maatregelen te nemen, slaagden<br />
ze erin om loonverschillen tussen mannen en<br />
vrouwen te verminderen en uiteindelijk weg te<br />
werken. Bovendien verbeterden ze het bewustzijn<br />
over gendergelijkheid binnen hun organisatie en<br />
creëerden ze een inclusievere werkomgeving.<br />
De a.s.r. Gender Pay Gap Analysis dient als een<br />
goed voorbeeld van hoe organisaties proactief<br />
kunnen optreden om genderongelijkheid<br />
op de werkvloer aan te pakken en positieve<br />
veranderingen te bewerkstelligen.<br />
Bron: Diversiteitsbeleid (asrnederland.nl)
Deel 5<br />
FUNCTIEHUIS<br />
De <strong>NVDO</strong> geeft met het functiehuis een handreiking hoe een typische onderhoudsorganisatie<br />
eruitziet. Het is geenszins een definitie van hoe een onderhoudsorganisatie eruit zal<br />
moeten zien, elke organisatie is anders en heeft zijn eigen optimale indeling.<br />
Dit generieke functiehuis, met daarbij een<br />
beschrijving van de functies, stelt ons in<br />
staat een overzicht te geven in een generieke<br />
onderhoudsorganisatie. Daarbij geven we tevens<br />
interessante aanvullende informatie; de gemiddelde<br />
procentuele verdeling, het gemiddelde salaris en het<br />
gemiddelde aantal ervaringsjaren per functie.<br />
Er zijn vier verschillende niveaus geïdentificeerd:<br />
▶ Strategisch<br />
▶ Tactisch<br />
▶ Operationeel<br />
▶ Uitvoerend<br />
Er zijn elf rollen geplot: Management, Reliability Engineer,<br />
Maintenance Planner, Supervisor, Process en<br />
Operations Engineer, Mechanical Engineer, Electrical<br />
Engineer, Automatisation Engineer, Werkvoorbereider,<br />
Administrative Support en Monteur/Technicus.<br />
De rollen zijn niet strikt gescheiden tussen de niveaus.<br />
Zo heeft de Maintenance Planner, naast tactische, ook<br />
operationele taken en de Mechanical-, Electrical- en<br />
Automatisation Engineer, naast operationele, ook<br />
uitvoerende taken. Als toevoeging op het generieke<br />
functiehuis, is een verdieping op een aantal specifieke<br />
functies die onder de elf uitgelichte rollen vallen,<br />
opgenomen.<br />
5.1 Strategische functies<br />
Management<br />
Managementfuncties zijn gericht op hiërarchisch<br />
leidinggeven aan medewerkers binnen het desbetreffende<br />
vakgebied.<br />
Asset Manager<br />
De Asset Manager bepaalt de strategie van het onderhoud<br />
en het gewenste onderhoudsniveau en zorgt<br />
ervoor dat assets zo optimaal mogelijk presteren. De<br />
Asset Manager is verantwoordelijk voor de lange<br />
termijnplanning en budgettering wat betreft de assets<br />
en is belangrijk in het bepalen om al dan niet te<br />
investeren in nieuwe apparaten of life-time extension<br />
toe te passen. Hij zorgt er daarnaast voor dat assets<br />
up-to-date zijn met nieuwe technologieën en weten<br />
regelgeving via programmamanagement en stelt<br />
risicoprofielen op.<br />
Technisch Manager<br />
Zoals veel leidinggevende en coördinerende functies<br />
is Technisch Manager een beroep dat bij verschillende<br />
organisaties op geheel verschillende manieren ingevuld<br />
wordt. Echter betrekken de werkzaamheden<br />
altijd technische aangelegenheden. De taken zullen<br />
voornamelijk bestaan uit het bepalen van beleid en<br />
het controleren van de uitvoering daarvan. Er zijn<br />
weinig bedrijven die een technisch manager ‘an sich’<br />
in dienst hebben. In veel gevallen zal het gaan om<br />
vergelijkbare functies met andere titels, zoals technical<br />
salesmanager, technologie- en innovatiemanager, manager<br />
techniek, manager technische dienst, technisch<br />
ontwikkelaar, etc.<br />
Plant Manager<br />
De Plant Manager is er verantwoordelijk voor dat<br />
het productieproces zo goed mogelijk verloopt. De<br />
kerntaken van deze functie bestaan uit het regelen en<br />
coördineren van medewerkers, het overzien en plannen<br />
van verbeteringen en het opstellen en bewaken<br />
van financiële rapporten en budgetten.<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 87
88 | Functiehuis<br />
MANAGEMENT<br />
Functies gericht op hiërarchisch leidinggeven aan medewerkers<br />
binnen het desbetreffende vakgebied.<br />
Werknemers in deze functie: Ca. 5%<br />
Gemiddeld opleidingsniveau: HBO/WO<br />
Gemiddeld aantal ervaringsjaren: 15 - 25<br />
Gemiddeld salaris: € 60.000 - 110.000<br />
UITVOEREND OPERATIONEEL<br />
TACTISCH<br />
RELIABILITY ENGINEER<br />
Focus op lange termijn. Functies<br />
gericht op het initiëren, ontwikkelen,<br />
implementeren, ondersteunen<br />
en controleren van projecten ter<br />
vernieuwing en verbetering. Functies<br />
gericht op het op een nieuwe manier<br />
optimaliseren van processen,<br />
procedures en werkinstructies<br />
binnen de organisatie.<br />
Werknemers in deze functie: Ca. 5%<br />
Gemiddeld opleidingsniveau: HBO<br />
Gemiddeld aantal<br />
ervaringsjaren: 12,5 – 15<br />
Gemiddeld salaris: € 50.000 - 77.000<br />
SUPERVISOR<br />
Leidt een ploeg monteurs/technici,<br />
voert zelf geen onderhoudstaken uit.<br />
Werknemers in deze functie: Ca. 6%<br />
Gemiddeld opleidingsniveau:<br />
MBO 3+4/HBO<br />
Gemiddeld aantal ervaringsjaren: 15 - 20<br />
Gemiddeld salaris: € 40.000 - 66.000<br />
MECHANICAL ENGINEER<br />
Werk uitvoerder op (werktuig)<br />
bouwkundig gebied. Voert werk<br />
uit aan assets die werken met<br />
analoge bewegende delen.<br />
Werknemers in deze functie: Ca. 5%<br />
Gemiddeld opleidingsniveau:<br />
MBO 3+4/HBO<br />
Gemiddeld aantal ervaringsjaren: 10 - 25<br />
Gemiddeld salaris: € 45.000 - 60.000<br />
WERKVOORBEREIDER<br />
Maakt berekeningen, werktekeningen en planningen<br />
ter voorbereiding van onderhoudswerkzaamheden.<br />
Werknemers in deze functie: Ca. 7%<br />
Gemiddeld opleidingsniveau: MBO 3+4<br />
Gemiddeld aantal ervaringsjaren: 12 - 18<br />
Gemiddeld salaris: € 40.000 - 55.000<br />
MAINTENANCE PLANNER<br />
Focus op korte termijn. Functies<br />
waarvan de activiteiten met name<br />
gericht zijn op het (technisch)<br />
aanleggen, het beheer en het<br />
onderhoud. Functies gericht op het in<br />
stand houden van de huidige assets<br />
en het ontwerpen en in uitvoering<br />
doen geven van activiteiten hiervoor.<br />
Werknemers in deze functie: Ca. 5%<br />
Gemiddeld opleidingsniveau:<br />
MBO 3+4/HBO<br />
Gemiddeld aantal ervaringsjaren: 10 - 15<br />
Gemiddeld salaris: € 40.000 - 66.000<br />
TECHNICAL SUPPORT ENGINEER<br />
iemand die klanten van grote<br />
leveranciers van technische,<br />
elektronische en dergelijke producten<br />
ondersteunt in installatie en onderhoud.<br />
Werknemers in deze functie: Ca. 7%<br />
Gemiddeld opleidingsniveau:<br />
MBO 3+4/HBO<br />
Gemiddeld aantal ervaringsjaren: 15 - 20<br />
Gemiddeld salaris: € 40.000 - 77.000<br />
ELECTRICAL ENGINEER<br />
Werk uitvoerder op elektrotechnisch<br />
gebied. Voert werk uit aan assets<br />
die elektrisch geladen zijn.<br />
Werknemers in deze functie: Ca. 8%<br />
Gemiddeld opleidingsniveau:<br />
MBO 3+4/HBO<br />
Gemiddeld aantal ervaringsjaren: 10 - 15<br />
Gemiddeld salaris: € 45.000 - 60.000<br />
MONTEUR/TECHNICUS<br />
Uitvoering van onderhoudswerkzaamheden.<br />
Werknemers in deze functie: Ca. 35%<br />
Gemiddeld opleidingsniveau: MBO 1+2/MBO 3+4<br />
Gemiddeld aantal ervaringsjaren: 10 - 20<br />
Gemiddeld salaris: € 40.000 - 55.000<br />
DATA ANALIST<br />
De Data Analist is verantwoordelijk<br />
voor het ophalen, opslaan en<br />
analyseren van data. Hij/zij<br />
structureert de gegevens met speciale<br />
analysesoftware om er informatie<br />
uit te verkrijgen. Ook maakt de Data<br />
Analist risico’s en voorspellingen<br />
inzichtelijk om deze vervolgens door<br />
te communiceren binnen het bedrijf.<br />
Werknemers in deze functie: Ca. 5%<br />
Gemiddeld opleidingsniveau: WO/HBO<br />
Gemiddeld aantal ervaringsjaren: 5 - 10<br />
Gemiddeld salaris: € 40.000 - 77.000<br />
PROCES EN OPERATIONS<br />
ENGINEER<br />
Werk uitvoerder op proces<br />
en operationeel gebied. Voert<br />
taken uit zodat het huidige<br />
proces optimaal werkend is.<br />
Werknemers in deze functie: Ca. 3%<br />
Gemiddeld opleidingsniveau: HBO<br />
Gemiddeld aantal ervaringsjaren: 10 - 15<br />
Gemiddeld salaris: € 50.000 - 66.000<br />
IT ENGINEER<br />
Werk uitvoerder op het gebied<br />
van (IT) automatisering (assets<br />
die bestaan uit IT systemen of<br />
daardoor ondersteund worden)<br />
Werknemers in deze functie: Ca.4%<br />
Gemiddeld opleidingsniveau:<br />
MBO 3+4/HBO<br />
Gemiddeld aantal ervaringsjaren: 10 – 20<br />
Gemiddeld salaris: € 50.000 - 66.000<br />
ADMINISTRATIVE SUPPORT<br />
Functies gericht op het ondersteunen, bijhouden<br />
en rand voorwaardelijk optimaliseren van<br />
de overige kernwerkzaamheden.<br />
Werknemers in deze functie: Ca. 5%<br />
Gemiddeld opleidingsniveau: MBO 1+2/MBO 3+4<br />
Gemiddeld aantal ervaringsjaren: 10 - 15<br />
Gemiddeld salaris: € 30.000 - 45.000
Manager Duurzaamheid<br />
De Duurzaamheid Manager geeft leiding aan de afdeling<br />
die zorg draagt voor het duurzaam handelen<br />
van het bedrijf. Ze stellen veelal richtlijnen op om<br />
duurzaamheidsdoelstellingen te realiseren en evalueren<br />
of er aan deze richtlijnen voldaan wordt.<br />
Projectmanager IT<br />
De Projectmanager IT geeft leiding aan een groep<br />
werknemers die werkzaam is in de IT-afdeling van een<br />
organisatie. Deze afdeling ondersteunt de organisatie<br />
met IT-oplossingen en zorgt voor een betrouwbare<br />
infrastructuur.<br />
Projectmanager Recruitment<br />
De Projectmanager Recruitment geeft leiding aan<br />
de Recruitment afdeling van een bedrijf. Deze houdt<br />
zich veelal bezig met taken als harmonisatie van arbeidsvoorwaarden,<br />
ontwikkelen van een functiewaarderings-<br />
en beloningssysteem, ontwikkelen van een<br />
opleidingstraject, doorvoeren van een reorganisatie,<br />
opzetten van een wervingscampagne, etc.<br />
5.2 Tactische functies<br />
Reliability Engineer<br />
Reliability (Maintenance) Engineers zijn gericht op<br />
het initiëren, ontwikkelen, implementeren, ondersteunen<br />
en controleren van projecten ter vernieuwing en<br />
verbetering. Daarnaast richten zij zich op het op een<br />
nieuwe manier optimaliseren van processen, procedures<br />
en werkinstructies binnen de organisatie. De<br />
focus ligt vooral op de lange termijn.<br />
Constructeur<br />
De Constructeur vertaalt het ontwerp van een architect<br />
of ontwerper in een werkbare oplossing. Een<br />
Constructeur past technische en wiskundige kennis<br />
toe om apparaten of constructies daadwerkelijk te<br />
realiseren.<br />
Contractmanager<br />
De Contract Manager houdt zich bezig met de inkoop<br />
en het opstellen van alle contracten met aannemers<br />
en leveranciers van een opdrachtgever. De Contract<br />
Manager ondersteunt hierbij de Product Managers en<br />
zoekt optimalisatie van de aspecten kwaliteit, kosten<br />
en wet- en regelgeving.<br />
Innovatietechnoloog<br />
Een Innovatie Technoloog houdt zich bezig met innovatie<br />
op technisch vlak. Hij/zij doet onderzoek naar<br />
mogelijke technologische verbeteringen, geeft hierover<br />
een advies aan zijn leidinggevende(n) en helpt<br />
vaak ook mee met het implementeren van de gegeven<br />
adviezen. Het zijn veelal bedrijven in de chemische<br />
sector die innovatietechnologen in dienst hebben.<br />
Manager Engineering<br />
De Manager Engineering geeft leiding aan een groep<br />
werknemers die werkzaam is binnen de groep Engineering.<br />
Deze mensen werken allemaal voor de<br />
afdeling van het bedrijf dat zorg draagt voor het<br />
technologische onderzoek en de planning van een<br />
bepaalde productoptimalisatie van de productieassets,<br />
de implementatie van nieuwe assets en de vervanging<br />
van bestaande assets. De Manager Engineering zorgt<br />
ervoor dat de mensen die voor hem/haar werken goed<br />
begeleid en aangestuurd worden.<br />
Materiaal Manager<br />
De Materiaal Manager is verantwoordelijk voor de<br />
materialen die gebruikt worden bij het maken en<br />
ontwikkelen van producten, spullen en constructies.<br />
Operations Manager<br />
De Operations Manager zorgt ervoor dat het bedrijf<br />
blijft draaien, door zich bezig te houden met de dagelijkse<br />
gang van zaken. Omdat dit voor elk bedrijf<br />
verschillend kan zijn, is ook deze functie op diverse<br />
manieren in te vullen. In sommige functies is de Operations<br />
Manager met name bezig met het inhuren en<br />
regelen van personeel, terwijl in andere functies de<br />
nadruk op het bijhouden van voorraad en het regelen<br />
van de logistiek kan liggen.<br />
Processpecialist<br />
De Processpecialist is, zoals de naam al aangeeft,<br />
specialist in een bepaald proces. Ten eerste kan deze<br />
persoon fungeren als een adviseur over hoe een proces<br />
geoptimaliseerd kan worden. Ten tweede heeft de<br />
Processpecialist vaak de taak om een proces optimaal<br />
te managen.<br />
Projectplanner<br />
De Projectplanner is verantwoordelijk voor een<br />
goede planning van verschillende projecten binnen<br />
een organisatie. Hij/zij is bezig met het maken van<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 89
90 | Functiehuis<br />
planningen voor projecten, het analyseren van de<br />
planningsrisico’s en het afstemmen van alle processen<br />
binnen een project.<br />
Requirements Engineer<br />
Een Requirements Engineer houdt zich bezig met het<br />
identificeren en documenteren van de wensen van<br />
gebruikers van informatiesystemen. De Requirements<br />
Engineer bekijkt hierbij de wensen op het gebied van<br />
functionaliteit en kwaliteit.<br />
Technical Sales Manager<br />
De Technisch Sales Manager houdt zich bezig met de<br />
verkoop van technische producten en het onderhouden<br />
van klantrelaties. Deze persoon moet hiervoor<br />
specifieke kennis hebben maar ook kunnen verkopen.<br />
Technisch Adviseur<br />
Een Technisch Adviseur adviseert klanten over systemen,<br />
standaarden en de aanschaf, installatie en<br />
toepassing daarvan. Het vakgebied van de technisch<br />
adviseur betreft meestal de IT, de elektrotechniek, de<br />
autotechniek of vergelijkbare branches. Hij/zij heeft<br />
als adviseur diepgaande kennis over bepaalde onderwerpen<br />
én weet dit ook te presenteren aan klanten die<br />
minder deskundig zijn op de betreffende terreinen.<br />
Data Analist<br />
De Data Analist is verantwoordelijk voor het ophalen,<br />
opslaan en analyseren van data. Hij/zij structureert de<br />
gigantische hoeveelheden aan gegevens met speciale<br />
analysesoftware om er informatie uit te verkrijgen.<br />
Ook maakt de Data Analist risico’s en voorspellingen<br />
inzichtelijk om deze vervolgens door te communiceren<br />
binnen het bedrijf.<br />
Maintenance Planner<br />
De functies van Maintenance Planners zijn met name<br />
gericht op het (technisch) aanleggen, het beheer en<br />
het onderhoud van assets. Daarnaast richten zij zich<br />
op het in stand houden van de huidige assets en het<br />
ontwerpen en in uitvoering brengen van activiteiten<br />
hiervoor. De focus ligt met name op de korte termijn.<br />
Gebouwbeheerder<br />
Een Gebouwbeheerder zorgt ervoor dat het pand<br />
en alle installaties goed worden onderhouden, zodat<br />
de veiligheid en gezondheid gewaarborgd blijven.<br />
Gebouwbeheer valt onder de discipline Facility Management.<br />
Onderhoudsinspecteur<br />
De Onderhoudsinspecteur stelt vast of er sprake<br />
is van afwijkingen in het onderhoudsplan en in de<br />
uitvoering van onderhoud bij een organisatie. Een<br />
Onderhoudsinspecteur kan de opdracht krijgen om<br />
algemeen naar het onderhoudsplan te kijken, maar<br />
vaak is een Onderhoudsinspecteur in een bepaald<br />
deelgebied werkzaam. Zo bestaat er een verdeling<br />
in het keuren, inspecteren en certificeren van assets.<br />
Ook automatisering van inspecties komt steeds vaker<br />
voor. De onderhoudsinspecteur switcht hierbij van<br />
het fysiek controleren van de assets, naar het fysiek<br />
controleren van de techniek die de assets controleert.<br />
Onderhoudsplanner<br />
De Onderhoudsplanner houdt zich bezig met het<br />
opstellen en uitvoeren van een plan voor het onderhoud<br />
van assets.<br />
Procesoperator<br />
De Procesoperator draagt bij aan én overziet het<br />
goede verloop van een productieproces. Het is de<br />
taak van de Procesoperator om het productieproces<br />
te bewaken. De Procesoperator moet daarom veel<br />
kennis van het proces hebben.<br />
Productieplanner<br />
Een Productieplanner werkt op de productieafdeling<br />
van een bedrijf en zorgt ervoor dat mensen en middelen<br />
zo efficiënt mogelijk in het productieproces<br />
worden ingezet.<br />
Projectleider<br />
De Projectleider kan de rol aannemen van coördinator<br />
of van leider. Een coördinerende Projectleider<br />
zorgt ervoor dat alles volgens plan en goed verloopt.<br />
De leidinggevende Projectleider delegeert en verdeelt<br />
taken en heeft de leiding over een projectteam.<br />
Teamleider Productie<br />
De focus van een Teamleider Productie ligt voornamelijk<br />
op het plannen, organiseren en ontwikkelen<br />
van het productieteam. De Teamleider Productie<br />
voert zo efficiënt mogelijk de aangeboden productieorders<br />
uit en geeft leiding aan de medewerkers van<br />
de desbetreffende productieafdeling.
KENNIS MOET JE OOK<br />
ONDERHOUDEN<br />
In een dynamische branche groeit de vraag naar goed opgeleide<br />
vakmensen die innovatief durven te zijn. Hogeschool Utrecht biedt<br />
werkende professionals uitgebreide mogelijkheden om hun kennis<br />
en vaardigheden te verbreden via onze opleidingen in<br />
Materiaalkunde, Onderhoud en Inspectie. Onze opleidingen,<br />
variërend van mbo-plus, hbo, post-hbo tot masterniveau, bieden<br />
actuele kennis die direct toepasbaar is in jouw werk. Bovendien<br />
kunnen al onze opleidingen op maat in-company verzorgd worden.<br />
WETEN WELKE OPLEIDINGEN<br />
ER ZIJN EN WANNEER ZE<br />
STARTEN? BEZOEK<br />
WWW.ENGINEERING.HU.NL<br />
OF SCAN DE QR-CODE!<br />
IDEFORPROFESSIONALS@HU.NL<br />
ENGINEERING.HU.NL<br />
088 481 88 88<br />
INSTITUTE FOR DESIGN<br />
& ENGINEERING<br />
FOR PROFESSIONALS
92 | Functiehuis<br />
5.3 Operationele functies<br />
Proces en Operations Engineer<br />
De Proces en Operations Engineer voert taken uit<br />
met als doel het huidige proces optimaal werkend te<br />
krijgen en te onderhouden<br />
Ploegbaas<br />
Een Ploegbaas is de leider van een groep arbeiders<br />
die werkzaam zijn in een werkplaats of een fabriek.<br />
In veel gevallen is de Ploegbaas zelf ook betrokken<br />
bij de werkzaamheden hetzij met nog een extra coördinerende<br />
rol.<br />
Proces Engineer<br />
De Process Engineer is verantwoordelijk voor de ontwikkeling<br />
en verbetering van nieuwe en bestaande<br />
machines/processen. Deze persoon leidt of neemt<br />
deel aan het projectteam van concept tot implementatie.<br />
Hij volgt dus als het ware het gehele proces en<br />
probeert dit te optimaliseren.<br />
Supply Chain Engineer<br />
De term ‘Supply Chain Engineer’ wordt meestal<br />
gebruikt voor iemand die binnen de productieketen<br />
een bepaald proces uitvoert. Meestal heeft dit<br />
te maken met inkoop, verkoop of logistiek. De ene<br />
Supply Chain Engineer zal meerdere stappen van de<br />
productieketen controleren, terwijl de andere Supply<br />
Chain Engineer zich op de inkoop van één bepaald<br />
onderdeel zal focussen.<br />
Mechanical Engineer<br />
De Mechanical Engineer voert werk uit aan assets die<br />
werken met analoge bewegende delen.<br />
Materiaaldeskundige<br />
De Materiaaldeskundige onderzoekt de eigenschappen<br />
en samenstelling van allerlei materialen. Hij/zij<br />
test deze materialen in een laboratorium op bijvoorbeeld<br />
corrosie en brandwerendheid. Aan de hand<br />
van de resultaten komt de materiaaldeskundige tot<br />
nieuwe materialen of verbeteringen van bestaande<br />
materialen.<br />
Technical Support Engineer<br />
De Technical Support Engineer is iemand die klanten<br />
van grote leveranciers van technische, elektronische<br />
en dergelijke producten ondersteunt in installatie en<br />
onderhoud. Dit kan onder andere gaan om besturingssystemen<br />
van computers, netwerken en databasesystemen,<br />
maar ook om fabrieksapparatuur zoals<br />
tanks, machines en vaten.<br />
Electrical Engineer<br />
De Electrical Engineer voert werk uit aan assets die<br />
elektrisch geladen zijn en waar dus elektrische spanning<br />
op staat.<br />
Voorman Technische Dienst<br />
De Voorman Technische Dienst is verantwoordelijk<br />
voor de planning van de afdeling, biedt hulp bij het<br />
verhelpen van technische mankementen en denkt<br />
mee aan aanpassingen, onderhoud en reparaties op<br />
werktuigbouwkundig gebied. Het is een functie waar<br />
brede technische kennis voor nodig is.<br />
Automatisation Engineer<br />
De Automatisation Engineer voert werk uit aan assets<br />
die bestaan uit computersystemen dan wel daardoor<br />
ondersteund worden.<br />
Meet- en Regeltechnicus<br />
De Meet- en Regeltechnicus houdt zich bezig met<br />
het bestuderen van het dynamische gedrag van een<br />
systeem over tijd. Door het bestuderen van een systeem<br />
en de bijbehorende gedragingen kunnen er<br />
voorspellingen gedaan worden over bijvoorbeeld het<br />
evenwicht van het systeem.<br />
Werkvoorbereider<br />
De Werkvoorbereider maakt berekeningen, werktekeningen<br />
en planningen ter voorbereiding van onderhoudswerkzaamheden.<br />
Technisch Tekenaar<br />
Een Technisch Tekenaar levert gedetailleerde tekeningen<br />
van installaties en producten én voorziet deze van<br />
maten, verwijzingen en bijschriften. Vaak gebruikt<br />
hij/zij daarbij Computer Aided Design (CAD)-systemen.<br />
Calculator<br />
De Calculator maakt de berekeningen die nodig zijn<br />
om een begroting op te stellen. Door te kijken naar<br />
werktekeningen, bestekken en informatie over kosten<br />
inkoopprijs berekent hij/zij de benodigde materialen<br />
en manuren. Ook zorgt de Calculator voor een
correcte nacalculatie. Andere taken zijn het beoordelen<br />
van offertes, maken van risicoanalyses en het<br />
signaleren van eventuele besparingsmogelijkheden.<br />
Planner<br />
De Planner is verantwoordelijk voor de detailplanning<br />
van een project. Voorbeelden van taken kunnen zijn:<br />
het maken van een werkrooster, het verschaffen van<br />
werkinstructies, het vaststellen van benodigde arbeidsuren,<br />
het inkopen van materiaal, het verkrijgen<br />
van vergunningen en het contact met opdrachtgevers<br />
en leveranciers.<br />
Administrative support<br />
Administrative Support bestaat uit functies gericht<br />
op het ondersteunen, bijhouden en optimaliseren<br />
van randvoorwaardes van de overige kernwerkzaamheden.<br />
5.4 Uitvoerende functies<br />
Monteur/Technicus<br />
Uitvoerende functies houden zich, zoals de naam al<br />
aangeeft, bezig met het daadwerkelijk uitvoeren van<br />
de onderhoudswerkzaamheden<br />
Machine-operator<br />
Machine-operator verwijst hoofdzakelijk naar iemand<br />
die verantwoordelijk is voor de werking van een<br />
machine. Deze persoon staat vaak onder leiding en<br />
toezicht van een Procesoperator, wiens verantwoordelijkheid<br />
zich uitstrekt tot een groter productieproces.<br />
Onderhoudsmonteur<br />
Een Onderhoudsmonteur is een monteur die onderhoud<br />
aan assets uitvoert. De werkzaamheden van een<br />
Onderhoudsmonteur hangen af van het bedrijf waar<br />
hij werkzaam in is. In grote lijnen komt het erop neer<br />
dat hij zich onder andere bezighoudt met het repareren,<br />
afstellen, inspecteren, testen en het oplossen van<br />
storingen aan de apparatuur.<br />
Storingsmonteur<br />
Een Storingsmonteur is iemand die storingen verhelpt<br />
en soms ook machines installeert. De Storingsmonteur<br />
is dus veelal bezig met het controleren, onderhouden<br />
en repareren. Het repareren gebeurt vaak<br />
zonder regelmaat, omdat niet altijd te voorzien is waar<br />
en wanneer de defecten zich voordoen.<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 93
94 | Functiehuis
Visiedocument<br />
VEILIG WERKEN<br />
IN 2033<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 95
Ontdek de Toekomst<br />
met Tecona Technology!<br />
Bij Tecona geloven we in de kracht van technologie om levens te transformeren, bedrijven te verbeteren<br />
en de wereld te veranderen. Wij zijn een pionier in het leveren van geavanceerde oplossingen<br />
die u voordelen bieden t.o.v. uw concurrentie en u helpen bij het bereiken van uw doelen.<br />
Al ruim veertig jaar zit Tecona in ons DNA. Letterlijk.<br />
Onze energieke teamgeest, open communicatie<br />
en nieuwsgierigheid maken ons uw authentieke<br />
partner in Asset Management, Technical Quality<br />
Assurance & Inspections en Engineering.<br />
WAAROM KIEZEN VOOR TECONA TECHNOLOGY?<br />
• INNOVATIE: Ons team van experts staat nooit<br />
stil. We zijn voortdurend bezig met het ontwikkelen<br />
van methodieken en technologieën die uw<br />
bedrijf naar nieuwe hoogten zullen tillen.<br />
• MAATWERK: Elk project is uniek en wij begrijpen<br />
dat. Onze oplossingen worden op maat gemaakt<br />
om te voldoen aan uw specifieke behoeften en<br />
doelstellingen.<br />
• BETROUWBAARHEID: Wij zijn toegewijd aan<br />
kwaliteit en betrouwbaarheid. U kunt op ons<br />
rekenen omdat we altijd beschikbaar zijn om u<br />
te ondersteunen; ongeacht de uitdagingen die<br />
zich voordoen.<br />
• TOEKOMSTBESTENDIGHEID: Technologie<br />
evolueert snel en wij willen ervoor zorgen dat<br />
u altijd vooroploopt. Onze oplossingen zijn<br />
ontworpen met het oog op de toekomst, uw<br />
toekomst zodat u uw concurrenten altijd een<br />
stap voor blijft.<br />
KLAAR OM DE TOEKOMST TE OMARMEN?<br />
Neem vandaag nog contact met ons op en ontdek<br />
hoe Tecona Technology uw bedrijf kan transformeren<br />
en uw ambities kan verwezenlijken.<br />
TECONA zit in ons DNA<br />
Graaf Engelbertlaan 75, 4837 DS Breda, Nederland • Mauritslaan 49, 6129 EL Urmond, Nederland<br />
Telefoon: +31 (0)88 090 35 00 • Email: info@tecona-technology.com • Website: www.tecona.nl
INHOUD<br />
Hoofdstuk 1 Management samenvatting 98<br />
Hoofdstuk 2 Management summary 98<br />
Hoofdstuk 3 Inleiding 99<br />
Hoofdstuk 4 Evaluatie visiedocument 2011 “Safety” 100<br />
Hoofdstuk 5 Hoe ziet Veilig Werken er anno <strong>2023</strong> uit? 101<br />
5.1.1. Cijfers in Nederland t.o.v. de rest van Europa 102<br />
5.1.2. Mentale gezondheid 102<br />
5.2. Wet- en regelgeving 104<br />
5.2.1. Wetgeving omtrent Veilig Werken anno <strong>2023</strong> 104<br />
5.2.2. De inzet van tools voor veiligheidsinspecties 104<br />
5.3. Innovaties 109<br />
5.3.1. Proactieve monitoring 109<br />
5.3.2. Autonome Inspectie Robots 109<br />
5.4. Cultuur en Ketensamenwerking 110<br />
5.4.1. Naar een cultuur van proactieve veiligheid 110<br />
5.4.2. De kloof tussen interne en externe veiligheidscommunicatie 110<br />
5.4.3. Safety Culture Ladder 111<br />
Hoofdstuk 6 Hoe ziet Veilig Werken er anno 2033 uit? 114<br />
6.1. Ontwikkelingen in wet- en regelgeving 114<br />
6.1.1. De balans tussen innovatie en regelgeving 114<br />
6.1.2. De kracht van Leren van Incidenten 115<br />
6.2. Ontwikkelingen in Techniek 119<br />
6.2.1. Herdefiniëren van veiligheid met nieuwe innovaties 119<br />
6.2.2. Omgaan met de veiligheid van verouderende assets 120<br />
6.2.3. Het belang van cyberveiligheid voor een veilige werkomgeving 120<br />
6.3. Ontwikkelingen in Cultuur en Menselijk Gedrag 122<br />
6.3.1. Cultuurverschillen op de werkvloer 122<br />
6.3.2. Wendbaar leiderschap voor de toekomst 125<br />
6.3.3. Kleinere incidenten, groter leerproces 125<br />
6.3.4. De evolutie van werknemerscompetenties 126<br />
6.4. Ontwikkelingen in Ketensamenwerking 127<br />
6.4.1. Samenwerking als sleutel tot veiligheid 127<br />
6.4.2. Cultiveren van de veiligheid 127<br />
6.4.3. Circulaire Ketensamenwerking en de Energietransitie 128<br />
Hoofdstuk 7 Aanbevelingen 130<br />
7.1. Stimuleer veiligheid door middel van innovatie 130<br />
7.2. Intensiveer samenwerkingsverbanden om nieuwe<br />
technologieën te adopteren 131<br />
7.3. Creëer een adaptieve en inclusieve werkomgeving 132<br />
7.4. Bereid je voor op de gevolgen van de energietransitie 133<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 97
98 | 2. Management summary<br />
1. MANAGEMENT<br />
SAMENVATTING<br />
De onderhoudssector zal de aankomende jaren getuige<br />
zijn van een transformatie in de benadering<br />
van Veilig Werken. Deze benadering zal gekenmerkt<br />
worden door een verschuiving van de nadruk op de<br />
naleving van formele wetgeving naar een proactief<br />
en op risico’s gebaseerd veiligheidsbeheer. Sleutel tot<br />
deze verandering is de ontwikkeling van een robuuste<br />
veiligheidscultuur binnen onderhoudsorganisaties,<br />
waarbij werknemers zich bewust zijn van de veiligheidsaspecten<br />
van hun werkzaamheden en betrokken<br />
zijn bij het verbeteren van de veiligheidsprocedures<br />
binnen de organisatie.<br />
De implementatie van toezicht- en feedbackmechanismen<br />
is tevens belangrijk, waarbij continue monitoring<br />
en evaluatie van veiligheidsprestaties centraal<br />
staat. Dit zal verder ondersteund worden door investeringen<br />
in uitgebreide veiligheidstrainingen en<br />
programma’s, die niet alleen de risico’s van het werk<br />
belichten, maar ook up-to-date strategieën aanreiken<br />
om deze te beperken.<br />
Ten slotte zal er in toenemende mate aandacht zijn<br />
voor de toepassing van nieuwe technologieën en<br />
processen, hetgeen een proactieve aanpak van veiligheidsmanagement<br />
vereist. Hier zijn twee dingen<br />
voor nodig. Allereerst dienen veiligheidsprotocollen<br />
bijgewerkt te worden om nieuwe technologieën en<br />
methoden toe te kunnen passen. Daarnaast is een<br />
actieve dialoog met regelgevende instanties nodig<br />
om ervoor te zorgen dat de veiligheidsprocessen en<br />
protocollen voldoen aan de nieuwste normen en<br />
richtlijnen.<br />
Ondanks dat het bevorderen van een veilige werkomgeving<br />
een actueel thema is waar medewerkers<br />
en verschillende stakeholders actief bij betrokken<br />
worden, is het van belang dat deze gedeelde verantwoordelijkheid<br />
nog beter wordt gedragen binnen<br />
(onderhouds)organisaties.<br />
2. MANAGEMENT SUMMARY<br />
The maintenance sector will witness a transformation<br />
in the approach to Safe Working in the coming years.<br />
This approach will be characterized by a shift from a<br />
focus on compliance with formal legislation to proactive<br />
and risk-based safety management. Key to this<br />
change is the development of a robust safety culture<br />
within maintenance organizations, where employees<br />
are aware of the safety aspects of their work and are<br />
involved in improving safety procedures within the<br />
organization.<br />
The implementation of monitoring and feedback<br />
mechanisms is also important, in which continuous<br />
monitoring and evaluation of safety performance<br />
are central. This will be further supported by investment<br />
in comprehensive safety training and programs,<br />
which not only highlight the risks of the work, but<br />
also provide up-to-date strategies to mitigate them.<br />
Moreover, there will be an increasing focus on compliance<br />
with new technologies and processes, which<br />
requires a proactive approach to safety management.<br />
This proactive approach has two main requirements.<br />
First, safety protocols need to be updated to accommodate<br />
new technologies and methods. In addition,<br />
an active dialogue with regulatory bodies is needed<br />
to ensure that safety processes and protocols comply<br />
with the latest standards and guidelines.<br />
Despite the fact that promoting a safe working environment<br />
is a hot topic that actively involves employees<br />
and various stakeholders, it is important that<br />
this shared responsibility is even better supported<br />
within maintenance organizations.
3. INLEIDING<br />
Veilig Werken is een cruciaal onderdeel van elke professionele<br />
omgeving, ongeacht de sector of de branche.<br />
Dit is vooral in Beheer en Onderhoud van belang<br />
omdat Veilig Werken de kansen op ongevallen en<br />
storingen vermindert, de levensduur van apparatuur<br />
verlengt en een gezonde en productieve werkomgeving<br />
bevordert. Door veilige werkpraktijken te volgen,<br />
wordt niet alleen de fysieke gezondheid en veiligheid<br />
van werknemers gewaarborgd, maar wordt ook de<br />
mentale gezondheid verbeterd. Dit zorgt voor een<br />
betere sfeer, verhoogt de productiviteit en vermindert<br />
het verzuim. Veilig Werken dient dan ook als een vitale<br />
investering voor zowel de individuele werknemer<br />
als de organisatie in zijn geheel.<br />
Definitie Veilig Werken<br />
Veilig Werken is het volgen van praktijken en<br />
procedures die zijn ontworpen om werknemers<br />
te beschermen tegen risico’s of gevaren<br />
op de werkplek. Dit omvat het gebruik van<br />
persoonlijke beschermingsmiddelen, het<br />
naleven van veiligheidsvoorschriften en het<br />
bevorderen van een cultuur die veiligheid<br />
en gezondheid op het werk vooropstelt.<br />
In dit visiedocument wordt Veilig Werken gerelateerd<br />
aan Asset Management. Het is immers niet de<br />
eerste keer dat Veilig Werken wordt behandeld; in<br />
2011 werd door <strong>NVDO</strong> het visiedocument “Safety”<br />
geïntroduceerd. Dit visiedocument vormt een interessante<br />
basis om nu, twaalf jaar later, te evalueren op<br />
aanbevelingen van destijds en nieuwe ontwikkelingen<br />
te onderzoeken. Vervolgens verschuift de aandacht<br />
naar de huidige situatie in <strong>2023</strong>. Met inachtneming<br />
van veranderingen in wet- en regelgeving, innovaties<br />
die bijdragen aan Veilig Werken, culturele ontwikkelingen<br />
en ketensamenwerking, wordt een helder<br />
beeld geschetst hoe Veilig Werken wordt ingezet in<br />
de onderhoudssector.<br />
Deze huidige ontwikkelingen worden vervolgens<br />
meegenomen in de vooruitblik naar 2033; blijven dezelfde<br />
wetgeving, innovaties, culturele ontwikkelingen<br />
en ketensamenwerkingen relevant in de komende tien<br />
jaar? Tot slot worden de huidige situatie en toekomstvisies<br />
verwerkt in een aantal concrete aanbevelingen.<br />
Hiermee krijg je de mogelijkheid in te spelen op de<br />
geschetste situaties en concrete zaken toe te passen<br />
op je eigen onderhoudsorganisatie.<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 99
100 | 4. Evaluatie visiedocument 2011 “Safety”<br />
4. EVALUATIE VISIEDOCUMENT<br />
2011 “SAFETY”<br />
Net zoals dit visiedocument een visie op 2033 bevat,<br />
bevatte het <strong>NVDO</strong> Visiedocument “Safety” uit 2011<br />
een visie op 2020. Dit visiedocument uit 2011 was het<br />
resultaat van twee jaar samenwerking aan de Europese<br />
campagne ‘Veilig Onderhoud’. De aanbevelingen van<br />
destijds nog een keer op een rijtje:<br />
▶ Het creëren van een gezonde en veilige werkomgeving<br />
is essentieel voor het welzijn van werknemers<br />
en het behalen van betere prestaties<br />
▶ Door een veilige werkomgeving te waarborgen,<br />
worden verzuim, burn-out gevallen en arbeidsongeschiktheid<br />
vermindert, wat kosten bespaart<br />
en juridische schadeclaims voorkomt<br />
▶ Het naleven van wetten en het bieden van voorlichting<br />
en preventie zijn kerntaken van de Arbeidsinspectie<br />
▶ Risico-inventarisatie- en evaluatie (RI&E) en het<br />
opstellen van een plan van aanpak zijn cruciale<br />
onderdelen van een effectief veiligheidsbeleid<br />
▶ Samenwerking tussen bedrijven en een gezonde<br />
organisatiecultuur zijn van essentieel belang voor<br />
Veilig Werken<br />
▶ Er moet geïnvesteerd worden in de verbetering<br />
van hardware om de veiligheid op de werkvloer<br />
te waarborgen<br />
▶ Er wordt aanbevolen het Actieplan Arbeidsveiligheid<br />
te gebruiken om middels praktische hulpmiddelen<br />
en kennisdeling het aantal ongevallen<br />
te verminderen<br />
De adviezen van twaalf jaar terug gelden uiteraard<br />
nog steeds voor het creëren van een veilige werkomgeving<br />
anno nu. De relevante aspecten binnen Veilig<br />
Werken hebben natuurlijk wel een aantal ontwikkelingen<br />
doorgemaakt. De volgende hoofdstukken zoomen<br />
daarom dieper in op wet- en regelgeving, innovatie en<br />
techniek, cultuur en menselijk gedrag en ketensamenwerking.<br />
Aan het einde van dit Visiedocument tref<br />
je opnieuw een aantal aanbevelingen. Deze kunnen<br />
worden vergeleken met bovenstaande aanbevelingen<br />
om te zien waar de grootste veranderingen ten opzichte<br />
van twaalf jaar geleden zich bevinden.
5. HOE ZIET VEILIG WERKEN<br />
ER ANNO <strong>2023</strong> UIT?<br />
Met een groeiend bewustzijn van de risico’s en de<br />
toenemende nadruk op werknemerswelzijn, is het<br />
waarborgen van een veilige werkomgeving een prioriteit<br />
geworden en vanzelfsprekend niet meer weg te<br />
denken uit de onderhoudssector. Onderhoudsorganisaties<br />
streven naar een omgeving waar ongevallen<br />
worden voorkomen en de gezondheid van werknemers<br />
gewaarborgd wordt. Invloeden van recente weten<br />
regelgeving, de rol van innovaties en de betekenis<br />
van bedrijfscultuur en ketensamenwerking voor de<br />
werkveiligheid spelen hier een belangrijke rol.<br />
In Nederland vinden er nog steeds zo’n 60 dodelijke<br />
bedrijfsongevallen plaats per jaar 1 . Professionals in de<br />
Figuur 1: Feiten ongevallen in Nederland<br />
60 dodelijke<br />
bedrijfsongevallen<br />
per jaar<br />
2300 ernstige<br />
bedrijfsongevallen<br />
per jaar<br />
waarbij ziekenhuisopname<br />
nodig is<br />
Nederland<br />
staat op plek<br />
nummer 26<br />
als het gaat<br />
om fatale<br />
ongelukken in<br />
de EU<br />
bouw, zoals bouwplaats medewerkers, timmerlieden<br />
en machine operators lopen het grootste risico. Dit<br />
getal heeft echter ook betrekking op werkzaamheden<br />
binnen Beheer en Onderhoud. Oorzaken zijn de vervanging<br />
van of reparaties aan machines of apparatuur,<br />
inspecties die niet goed genoeg worden uitgevoerd<br />
en onvoldoende veiligheidsmaatregelen die leiden<br />
tot bedrijfsongevallen. Bij BRZO (Besluit Risico’s<br />
Zware Ongevallen) bedrijven waar gewerkt wordt<br />
met gevaarlijke stoffen en bedrijven waar gewerkt<br />
wordt op grote hoogtes, is het van levensbelang dat de<br />
veiligheidsmaatregelen zorgvuldig worden opgesteld<br />
en nageleefd. Gevolgen die vaak terugkomen zijn<br />
explosies (met als gevolg (blijvend) letsel), irritaties,<br />
ademhalingsproblemen of werknemers die vallen van<br />
een steiger. Bij alle incidenten schieten de ‘plannen<br />
en procedures’ tekort 2 ; soms ontbreken deze plannen<br />
en procedures zelfs, omdat de risico’s niet van<br />
tevoren worden geïdentificeerd. In andere gevallen<br />
houden bedrijven geen toezicht op de naleving van<br />
werkvoorschriften, of zijn deze voorschriften niet<br />
duidelijk genoeg geformuleerd om in de praktijk toe<br />
te kunnen passen.<br />
Figuur 2: Fatale ongelukken in de<br />
Europese Unie per 100.000 werknemers<br />
1 FNV, Bedrijfsongevallen, (n.b.). Bedrijfsongevallen<br />
2 RIVM, Analyse van incidenten met gevaarlijke stoffen bij Brzo-bedrijven, (2022).<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 101
102 | 5. Hoe ziet Veilig Werken er anno <strong>2023</strong> uit?<br />
5.1.1. Cijfers in Nederland t.o.v.<br />
de rest van Europa<br />
Nederland presteert over het algemeen goed ten<br />
opzichte van de rest van Europa als het gaat om arbeidsongevallen.<br />
Dit betreft echter arbeidsongevallen<br />
in de breedste zin, en gaat niet specifiek over Beheer<br />
en Onderhoud. Volgens Europese statistieken staat<br />
Nederland in de top drie van landen met het laagste<br />
aantal dodelijke ongevallen op de werkvloer. Het aantal<br />
dodelijke bedrijfsongevallen per 100.000 werknemers<br />
is in Nederland het laagste van Europa. In de EU zijn<br />
er gemiddeld 2,07 dodelijke bedrijfsongevallen per<br />
100.000 werknemers, terwijl dit aantal in Nederland<br />
uitkomt op 0,5 per 100.000 werknemers. Nederland<br />
heeft in vergelijking met andere Europese landen strengere<br />
regelgeving op het gebied van het voorkomen van<br />
arbeidsongevallen, wat het lage aantal weerspiegelt.<br />
Wat betreft de niet-fatale bedrijfsongevallen scoort<br />
Nederland ook goed ten opzichte van de rest van Europa.<br />
Figuur 3 toont de ontwikkeling van niet-dodelijke<br />
arbeidsongevallen. Het jaar 2010 is als basis genomen<br />
(2010 = 100). De Nederlandse lijn (oranje) en de EUlijn<br />
(blauw) tonen de trend als percentage van de waarde<br />
van dit basisjaar. Nederland zit met een percentage<br />
van 49% dan ook een stuk lager ten opzichte van het<br />
gemiddelde van de EU (80%) in het laatst gemeten jaar.<br />
Vooral de bedrijfstakken vervoer en opslag hebben<br />
gezorgd voor de dalende trend van Nederland 3 .<br />
Figuur 3: Afname in niet-fatale ongelukken<br />
in Nederland vergeleken met EU<br />
5.1.2. Mentale gezondheid<br />
Groeiende aandacht voor mentale gezondheid is een<br />
bredere maatschappelijke ontwikkeling die ook door<br />
werkenden als belangrijk en actueel wordt ervaren 4 .<br />
Door de toegenomen aandacht en bewustwording<br />
rond mentale gezondheid, worden steeds meer mensen<br />
zich bewust van hun eigen mentale gezondheidsproblemen.<br />
Organisaties hebben een grote verantwoordelijkheid<br />
om voor de geestelijke gezondheid<br />
van hun werknemers te zorgen 5 . Echter ligt de focus<br />
nog te vaak op de veiligheid van een fysieke werkomgeving<br />
en te weinig op het mentale welzijn van de<br />
werknemer. Dit leidt tot een toegenomen percentage<br />
verzuim door psychische klachten.<br />
Figuur 4: Verzuimpercentage veroorzaakt<br />
door psychische klachten<br />
Werkmodellen met een hoge werkdruk leiden ook<br />
tot verzuim en een groeiend percentage van burnouts<br />
6 . Managers dienen te luisteren naar werknemers<br />
om een veilige werkomgeving te waarborgen. Echter<br />
komen de klachten van werknemers vaak niet<br />
bij het management terecht. Dit maakt het een grote<br />
uitdaging om organisaties bewust om te laten gaan<br />
met de mentale gezondheid van werknemers. Een<br />
bottom-up benadering waarbij werknemers open<br />
communiceren met managers over werkdruk, stress<br />
en andere mentale gezondheidsklachten kunnen deze<br />
klachten, maar ook kosten die gepaard gaan met verzuim<br />
verminderen 7 .<br />
3 CBS, Minder arbeidsongevallen met vier of meer dagen verzuim, (2022).<br />
4 Rijksoverheid, Kabinet start brede beweging voor betere mentale gezondheid, (2022). Kabinet start brede beweging voor<br />
betere mentale gezondheid | Nieuwsbericht<br />
5 Great Place To Work, Mentale gezondheid op de werkvloer, (2022). Mentale gezondheid op de werkvloer<br />
6 Managers Online, Werkgevers negeren behoefte van vrouwen in nieuw arbeidslandschap, (<strong>2023</strong>).<br />
7 GGZ Nieuws, Hoge werkdruk zorgt nog steeds voor veel burn-out klachten, (2022).
Ruim 1,3<br />
miljoen<br />
werknemers<br />
in Nederland<br />
heeft last<br />
van burn-out<br />
klachten<br />
Ruim 20% v.d.<br />
werknemers<br />
in Nederland<br />
zegt persoonlijke<br />
plannen<br />
af door werkdruk<br />
Figuur \d+: Cijfers mentale gezondheid<br />
22% v.d.<br />
werknemers<br />
in Nederland<br />
voelt zich<br />
uitgeteld na<br />
een werkdag<br />
Daarnaast blijkt discriminatie ook invloed uit te oefenen<br />
op de mentale gezondheid van werknemers.<br />
In 2022 rapporteerde 10% van de werknemers discriminatie<br />
op de werkplek, voornamelijk vanwege afkomst,<br />
leeftijd of geslacht. Hierdoor is het percentage<br />
verzuim hoger geworden. Werknemers die discriminatie<br />
ervaren en verzuimen, geven aan dat dit vaker<br />
voorkomt op de werkvloer. 38% van de werknemers<br />
die werkgerelateerde klachten ervaart, kent dit toe aan<br />
discriminatie. 15% van deze werknemers ervaart discriminatie<br />
als gevolg van het werk. Daarnaast ervaart<br />
19% van de werknemers werkgerelateerde klachten<br />
waar geen sprake was van discriminatie. Bij 8% van<br />
deze werknemers ontstaan deze klachten wel op werk.<br />
Oorzaken van deze klachten bestaan voornamelijk<br />
uit ruzies, conflicten of grensoverschrijdend gedrag 8 .<br />
De mentale gezondheid van werknemers oefent ook<br />
invloed uit op Veilig Werken binnen een organisatie 9 .<br />
Werknemers die met mentale gezondheidsklachten<br />
worstelen kunnen problemen hebben met concentratie<br />
en aandacht. Dit kan er toe leiden dat veiligheidsprocedures<br />
genegeerd worden of onveilig gedrag<br />
vertoond wordt, simpelweg omdat ze niet volledig met<br />
hun aandacht bij de werkzaamheden zijn. Vooral in<br />
een omgeving met een hoge werkdruk is het mogelijk<br />
dat veiligheidsprocedures genegeerd worden als<br />
deze te veel tijd kosten. Daarnaast kunnen de assets<br />
verwaarloosd worden. Een werknemer die depressief<br />
of extreem gestresst is, kan nalaten de nodige zorg en<br />
aandacht te besteden aan het onderhoud van machines<br />
of apparatuur. Als hierdoor de apparatuur faalt of<br />
onveilig wordt, kan dit leiden tot gevaarlijke situaties.<br />
Figuur 6: Werkgerelateerde klachten bij laatste verzuimgeval<br />
Ook kan onvoldoende communicatie als gevolg van<br />
de mentale gezondheid invloed uitoefenen op Veilig<br />
Werken. Werknemers die met mentale gezondheidsproblemen<br />
worstelen, hebben mogelijk moeite om<br />
hun behoefte of zorgen te communiceren. Dit kan<br />
problematisch zijn in situaties waar communicatie<br />
essentieel is voor veiligheid op de werkvloer, zoals<br />
bij de rapportage van incidenten, werkinstructies en<br />
noodevacuaties.<br />
8 TNO, 1 op de 10 werknemers voelde zich in 2022 gediscrimineerd op werk, (<strong>2023</strong>).<br />
9 ILO, WHO en IAO roepen op tot nieuwe maatregelen om mentale gezondheidsproblemen op het werk aan te pakken, (2022).<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 103
104 | 5. Hoe ziet Veilig Werken er anno <strong>2023</strong> uit?<br />
5.2. Wet- en regelgeving<br />
5.2.1. Wetgeving omtrent Veilig<br />
Werken anno <strong>2023</strong><br />
Wat betreft de relevante wetgeving die betrekking<br />
heeft op Beheer en Onderhoud is er een actuele ontwikkeling<br />
die plaatsvindt. Zoals bekend handhaaft<br />
de Nederlandse Arbeidsinspectie op de Arbowet<br />
(Arbeidsomstandigheden wet). De Arbowet omvat<br />
alle regels omtrent het zorgen voor een veilige werkomgeving<br />
voor werknemers, zo ook binnen Beheer<br />
en Onderhoud. De Rijksoverheid heeft begin <strong>2023</strong><br />
een aantal aanpassingen doorgevoerd in deze wet:<br />
Een<br />
installatie<br />
en scenariodocument<br />
Een<br />
preventiebeleid<br />
zware<br />
ongevallen<br />
(PBZO)<br />
ARIEregeling<br />
voor<br />
onderhoudsorganisaties<br />
Een noodplan<br />
Een<br />
veiligheidsbeheersysteem<br />
Wijzigingen in Arbo wetgeving<br />
Nieuwe ARIE-regeling: In <strong>2023</strong> is de Aanvullende<br />
Risico-Inventarisatie & - Evaluatie (ARIE) voor bedrijven<br />
die met gevaarlijke stoffen werken ingevoerd<br />
Invoering TSB: De Tegemoetkoming Stoffengerelateerde<br />
Beroepsziekten (TSB) regeling maakt<br />
het makkelijker voor getroffen medewerkers en<br />
zzp’ers om een financiële vergoeding te krijgen<br />
Uitbreiding TSB-beroepsziekten: De TSB is<br />
momenteel van toepassing op drie specifieke beroepsziekten,<br />
met plannen om de lijst uit te breiden<br />
Verhoogde thuiswerkvergoeding: In <strong>2023</strong> is<br />
de belastingvrije thuiswerk-vergoeding verhoogd<br />
om gezond en vitaal thuiswerken te stimuleren<br />
Figuur 7: Wijzigingen in Arbo wetgeving <strong>2023</strong><br />
Bovendien maken deze wijzigingen de ARIE-regeling<br />
(Risico-Inventarisatie & Evaluatie regeling) een stuk<br />
eenvoudiger en minder complex dan de vorige versie,<br />
wat resulteert in duidelijkere voorschriften met<br />
betrekking tot het gebruik van gevaarlijke stoffen.<br />
5.2.2. De inzet van tools voor<br />
veiligheidsinspecties<br />
Onderhoudsorganisaties gebruiken verschillende<br />
tools en methoden om de risico’s op onveilige situaties<br />
te beoordelen. Twee hiervan worden toegelicht.<br />
Figuur 8: Onderdelen van ARIE voor onderhoudsorganisaties<br />
Tools voor veiligheidsinspecties<br />
Online interactive Risk Assessment (OiRA):<br />
Een online tool voor stapsgewijzebeoordeling en<br />
opvolging van werkplekrisico’s. Deze OiRA analyseert<br />
verschillende parameters, biedt real-time<br />
resultaten en stelt preventieve maatregelen voor om<br />
de vastgestelde risico’s te minimaliseren. Hiermee<br />
is het een essentieel instrument voor veiligheidsbeheer<br />
en risicopreventie op de werkplek<br />
Arbeidshygiënistische piramide strategie:<br />
Een hiërarchische aanpak voor veiligheidsbeheersmaatregelen,<br />
van risicovermijding tot persoonlijkebeschermingsmiddelen.<br />
Deze aanpak stimuleert het<br />
oplossen van problemen bij de bron, voordat minder<br />
effectieve stappen worden overwogen<br />
Figuur 9: Tools voor veiligheidsinspecties<br />
De OiRA-tools volgen een stapsgewijze benadering<br />
van de risicobeoordeling, de identificatie en evaluatie<br />
van werkplekrisico’s tot de implementatie en<br />
opvolging van preventieve acties. Ze helpen bij het<br />
identificeren van mogelijke risico’s op de werkplek,<br />
bieden aanbevelingen voor goede praktijken en stellen<br />
actieplannen en rapporten op. Er zijn OiRA-tools ontwikkeld<br />
voor een breed scala aan sectoren, waaronder<br />
de onderhoudssector, en ze kunnen een nuttige bron
zijn voor organisaties die hun risicobeoordelingsprocessen<br />
willen verbeteren.<br />
De hiërarchische aanpak van de arbeidshygiënistische<br />
piramidestrategie bestaat uit vier treden en ziet er<br />
als volgt uit.<br />
De piramidestructuur geeft aan dat er allereerst gekeken<br />
moet worden naar de bronmaatregelen. Indien<br />
dit niet mogelijk is zal als alternatief gezocht moeten<br />
worden naar technische maatregelen. Deze structuur<br />
wordt aangehouden totdat er niet anders dan maatregelen<br />
genomen kunnen worden in de persoonlijke<br />
beschermingsmiddelen.<br />
▶ Bronmaatregelen: De hoogste trede in de piramide,<br />
gericht op het vermijden van risicovolle situaties<br />
zoals het gebruik van gevaarlijke stoffen<br />
▶ Technische maatregelen: Deze worden genomen<br />
wanneer bronmaatregelen niet mogelijk zijn, zoals<br />
het implementeren van meet- regel- en alarmeringssystemen<br />
of het gebruik van sensoren om<br />
corrosie te meten<br />
▶ Organisatorische maatregelen: Deze worden toegepast<br />
als technische maatregelen onvoldoende<br />
zijn, zoals het plaatsen van kabelsystemen op daken<br />
of het installeren van permanente of tijdelijke<br />
ankerpunten om vallen te voorkomen<br />
▶ Persoonlijke beschermingsmiddelen: De laatste<br />
trede in de hiërarchie, onder andere bestaande uit<br />
het dragen van veiligheidshelmen, brillen, chemisch<br />
bestendige handschoenen en ademhalingsbeschermingsproducten<br />
met een P3-filter.<br />
Het is belangrijk om regelmatig toezicht te houden op<br />
de werkzaamheden en de werkomgeving om ervoor te<br />
zorgen dat de veiligheidsvoorschriften worden nageleefd<br />
en de werkzaamheden op een veilige en verantwoordelijke<br />
manier worden uitgevoerd. Daarvoor zijn<br />
inspecties van bijvoorbeeld machines en de werkomgeving<br />
nodig om problemen te identificeren voordat<br />
deze tot ongevallen kunnen leiden. Het gebruik van<br />
deze tools kan dan ook een bruikbaar hulpmiddel zijn<br />
om veiligheidsinspecties uit te voeren.<br />
Figuur 10: Onderdelen van OiRA<br />
Figuur 11: Arbeidshygiënistische strategie<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 105
106 | 5. Hoe ziet Veilig Werken er anno <strong>2023</strong> uit?
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 107
108 | 5. Hoe ziet Veilig Werken er anno <strong>2023</strong> uit?
5.3. Innovaties<br />
In het uiterst belangrijke veld van Veilig Werken in Beheer en Onderhoud worden voortdurend<br />
nieuwe innovaties geïntroduceerd. Hoewel er een breed scala aan ontwikkelingen<br />
is, zoals geavanceerde analytics, machine learning en het inzetten van drones bij onderhoudsinspecties,<br />
zal dit hoofdstuk zich specifiek richten op de twee meest impactvolle<br />
innovaties die worden gezien in de onderhoudssector.<br />
5.3.1. Proactieve monitoring<br />
Monitoring is op dit moment nog steeds belangrijker<br />
dan robotisering in de onderhoudssector. De kosten<br />
voor monitoringstechnologieën worden steeds lager,<br />
waardoor het mogelijk wordt om meer data te<br />
monitoren en zo onderhoudswerkzaamheden beter<br />
te voorspellen. Robotisering daarentegen blijkt vaak<br />
nog te duur en vergt grote(re) investeringen. Monitoring<br />
met behulp van sensoren, analysesystemen en<br />
een chip die data opslaat, is het een kosteneffectieve<br />
oplossing die weinig infrastructuurverandering nodig<br />
heeft, maar wel de veiligheid van de assets kan<br />
waarborgen. Door continu verschillende onderdelen<br />
en systemen te monitoren, en hier geleidelijk meer<br />
onderdelen aan toe te voegen, kunnen potentiële<br />
problemen vroegtijdig worden gedetecteerd, waardoor<br />
downtime wordt verminderd en dure reparaties<br />
voorkomen kunnen worden. Daarnaast zijn de<br />
werkzaamheden veiliger ingeregeld dan wanneer er<br />
menselijke interactie met robots plaatsvindt, omdat<br />
de interactie met robots, die potentieel risico’s met<br />
zich meebrengen, vermeden wordt 10 . Kortom, terwijl<br />
robotisering voordelen heeft, is monitoring voor <strong>2023</strong><br />
nog van groter belang in de onderhoudssector.<br />
5.3.2. Autonome Inspectie Robots<br />
Hoewel bestaande monitoringstechnologieën als relevanter<br />
worden beschouwd dan robots voor het onderhoud<br />
van assets, betekent dat niet dat er momenteel<br />
geen ontwikkelingen plaatsvinden op het gebied van<br />
robotisering. De laatste jaren heeft er namelijk een<br />
technologische ontwikkeling plaatsgevonden die onderhoudswerkzaamheden<br />
eenvoudiger in kunnen<br />
gaan richten; Autonome Inspectie Robots (AIR).<br />
“Autonome Inspectierobots zijn een<br />
gamechanger in Asset Management”<br />
AIR’s kunnen helpen onderhoudswerkzaamheden<br />
sneller en nauwkeuriger uit te voeren dan mensen 11 .<br />
Daarnaast kunnen ze de veiligheid op de werkvloer<br />
verbeteren door werkzaamheden uit te voeren in gevaarlijke<br />
situaties die eigenlijk door mensen zouden<br />
worden uitgevoerd. Denk hierbij aan situaties die<br />
gevaarlijk of onbereikbaar kunnen zijn voor mensen,<br />
zoals in olie- en gasinstallaties, energiecentrales of<br />
onderwaterstructuren. Deze robots kunnen uitgerust<br />
worden met verschillende sensoren en camera’s om<br />
een verscheidenheid aan parameters te meten, zoals<br />
temperatuur, druk, trillingen en gasconcentraties.<br />
10 TTM, Wat heb je nou eigenlijk aan robotisering en AI voor je logistieke processen?, (2022).<br />
11 H2O, Bekroonde autonomie inspectierobot is ‘een gamechanger’ en stuurt als Max Verstappen, (2022).<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 109
110 | 5. Hoe ziet Veilig Werken er anno <strong>2023</strong> uit?<br />
5.4. Cultuur en Ketensamenwerking<br />
5.4.1. Naar een cultuur van<br />
proactieve veiligheid<br />
Meer dan tien jaar geleden werden er al signalen gegeven<br />
dat een onderhoudsorganisatie zou moeten<br />
focussen op het creëren van een veiligheidscultuur<br />
en gedragsverandering. Zowel werknemers, leveranciers,<br />
als het management zouden proactief betrokken<br />
moeten worden in de organisatie om de veiligheid<br />
van binnenuit te verbeteren. Dit blijkt een belangrijk<br />
thema te zijn op het gebied van Veilig Werken,<br />
want ook dit jaar komt het creëren van een proactieve<br />
veiligheidscultuur nog steeds terug in Beheer<br />
en Onderhoud.<br />
Onderhoudsorganisaties beschikken namelijk over<br />
gedetailleerde veiligheidsmaatregelen die verder gaan<br />
hierbij de norm, waarbij het streven naar continue<br />
verbetering centraal staat.<br />
Tegelijkertijd wordt de ‘risico-regelreflex’ (de neiging<br />
om onmiddellijk en zonder zorgvuldige overweging<br />
van kosten en baten veiligheidsmaatregelen te treffen<br />
na een incident) tegenwoordig anders ingeregeld.<br />
In de context van Beheer en Onderhoud wordt de<br />
risico-regelreflex meer gericht op het verschuiven van<br />
een dergelijke reflexieve benadering naar een meer<br />
proactieve, risico-gebaseerde aanpak 13 . Denk aan het<br />
uitvoeren van risicoanalyses, flexibele regelgeving<br />
(ook als het gaat om trends als innovatie) en de focus<br />
op voortdurende verbetering. Dit leidt tot verbeterde<br />
veiligheidsprestaties en verminderde ongevallen,<br />
maar vereist ook een grote verantwoordelijkheid van<br />
Figuur 12: Toezicht versus wet- en regelgeving<br />
dan enkel het naleven van de door de overheid opgelegde<br />
wet- en regelgeving 12 . Dit is een gevolg van<br />
de groeiende complexiteit van onderhoudstaken en<br />
de snelle technologische ontwikkelingen die leiden<br />
tot nieuwe kansen en uitdagingen. De nadruk ligt<br />
tegenwoordig steeds meer op toezicht en op bewustwording<br />
van Veilig Werken in plaats van de handhaving<br />
van formele wetgeving. Onderhoudsorganisaties<br />
investeren in toenemende mate in het ontwikkelen<br />
van een veiligheidscultuur, waarbij werknemers bewust<br />
worden gemaakt van de veiligheidsaspecten van<br />
hun werk. Toezicht- en feedbackmechanismen zijn<br />
organisaties aangaande training en professionele ontwikkeling<br />
van werknemers.<br />
5.4.2. De kloof tussen interne en externe<br />
veiligheidscommunicatie<br />
Een probleem dat niet alleen voorkomt binnen onderhoudsorganisaties,<br />
maar ook in andere industrieën<br />
is het verschil tussen de externe communicatie over<br />
veiligheid ten opzichte van de interne maatregelen<br />
die genomen worden om een veilige werkomgeving<br />
te waarborgen. Geen enkel bedrijf geeft aan dat Veilig<br />
Werken niet als hoogste prioriteit wordt gezien binnen<br />
de bedrijfscultuur, terwijl managers deze bood-<br />
12 Radboud Universiteit Nijmegen, Veiligheid als (bij)product, 2012,<br />
13 Crisislab, De risico-regelflex in de (petro)chemische industrie, (n.b.).
schap intern niet altijd even consequent uitdragen.<br />
Zo zie je dat de externe communicatie omtrent Veilig<br />
Werken de hoogste prioriteit heeft, maar intern<br />
op de werkvloer handelen werknemers er niet altijd<br />
naar. Externe communicatie gaat hier vooral over<br />
de beperkte of rooskleurige communicatie omtrent<br />
Veilig Werken naar belanghebbende partijen, zoals<br />
De Inspectie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.<br />
Interne communicatie heeft voornamelijk te maken<br />
Figuur 13: Consequenties van ‘Safety Washing’<br />
1. Verwarring<br />
Werknemers raken in de war over wat er echt<br />
toe doet; termen verliezen hun betekenis<br />
en groepen raken hun focus kwijt<br />
2. Accidentele schade<br />
Werknemers worden misleid over wat het bedrijf<br />
doet, wat er toe leidt dat werknemers schadelijke<br />
dingen doen die ze niet van plan waren om te doen<br />
3. Valse zekerheid<br />
Creëert een onterecht gevoel van veiligheid, met<br />
als gevolg dat er onvoldoende wordt ingespeeld<br />
op het beperken van onveilige situaties<br />
4. Onjuiste incentives<br />
Vermindert de prikkel voor bedrijven om<br />
daadwerkelijk het risico op onveilige situaties<br />
te verminderen die ze mogelijk veroorzaken<br />
met medewerkers’ beperkte mogelijkheden om deel<br />
te nemen aan het verbeteren van de veiligheid van de<br />
werkomgeving. De realiteit is dat onveilige situaties op<br />
de werkvloer blijven bestaan omdat geen maatregelen<br />
genomen worden om deze op te lossen. Problemen<br />
komen dan ook niet vaak bij managers terecht. In<br />
de meest extreme vorm wordt dit fenomeen ‘Safety<br />
Washing’ genoemd. ‘Safety Washing’ is het misleiden<br />
van mensen door te suggereren dat bepaalde producten<br />
of praktijken ‘veilig’ zijn of dat veiligheid –<br />
bijvoorbeeld op de werkvloer – een grote prioriteit is<br />
voor een bedrijf, terwijl dit niet het geval is. Dit kan<br />
leiden tot een aantal consequenties 14 .<br />
5.4.3. Safety Culture Ladder<br />
Een ander initiatief om veiligheidsbewustzijn te<br />
creëren is de ‘Safety Culture Ladder’ (SCL). De SCL<br />
is een meetinstrument dat is ontworpen om veiligheidsbewustzijn,<br />
houding en gedrag van werknemers<br />
binnen bedrijven te evalueren en te verbeteren. Het<br />
belangrijkste doel van de SCL is om bedrijven en<br />
hun leveranciers aan te moedigen om bewust veilig<br />
en gezond te werken, waarbij de nadruk ligt op het<br />
bevorderen van de veiligheidscultuur. Hoe hoger het<br />
niveau van veiligheidsbewustzijn en veiligheidsprestaties<br />
binnen een organisatie is, hoe hoger de trede<br />
op de ladder die aan de organisatie wordt toegekend<br />
door een onafhankelijke, gecertificeerde instelling<br />
(CI)41 15 . De SCL is toepasbaar in alle sectoren en dus<br />
ook bijzonder relevant voor Beheer en Onderhoud 16 .<br />
Figuur 14: De Safety Culture Ladder<br />
1. Pathologisch<br />
"Wat niet weet, wat<br />
niet weert"<br />
2. Reactief<br />
Verandergedrag is<br />
ad-hoc en van korte<br />
duur<br />
3. Berekenend<br />
Veiligheidsregels<br />
worden belangrijk<br />
gevonden<br />
4. Proactief<br />
Veiligheid heeft<br />
een hoge prioriteit<br />
en wordt continu<br />
verbeterd<br />
5. Vooruitstrevend<br />
Veiligheid is volledig<br />
geïntegreerd in alle<br />
bedrijfsprocessen<br />
14 Lesswrong, Beware of safety-washing, (<strong>2023</strong>)<br />
15 FNV, Bedrijfsongevallen, (n.b.).<br />
16 NEN, Safety Culture Ladder, (n.b.).<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 111
112 | 5. Hoe ziet Veilig Werken er anno <strong>2023</strong> uit?<br />
“Wat de SCL in mijn optiek zo interessant<br />
maakt, is dat het kijkt naar diepe, bijna<br />
verborgen lagen in een organisatie: die<br />
van bedrijfscultuur en dan met name op<br />
het gebied van Veilig Werken. Die laag is<br />
ontzettend belangrijk in de effectiviteit<br />
van veiligheidsmaatregelen”<br />
Vanaf 1 januari 2025 is trede 3 van de Safety Culture<br />
Ladder vereist bij Veiligheid in Aanbesteding (ViA),<br />
waarvoor een aantal maatregelen genomen moeten<br />
worden door onderhoudsorganisaties. Met dit besluit<br />
willen ondertekenaars van de GCVB (Governance<br />
Code Veiligheid in de Bouw), waaronder Rijkswaterstaat,<br />
bedrijven meer zekerheid bieden over de ingangsdatum<br />
van Trede 3. Sinds 1 januari 2022 moeten<br />
opdrachtgevers die de GCVB hebben ondertekend<br />
veiligheidsbewustzijn opnemen als verplichting in<br />
aanbestedingen en contracten onder de noemer van<br />
ViA (Veiligheid in Aanbesteding). Bedrijven moeten<br />
nu aantonen dat ze minimaal trede 2 van de SCL<br />
staan. Het doel van de ViA is om samen te werken aan<br />
het bevorderen van Veilig Werken in de totale keten.<br />
Daarom is afgesproken om de lat hoger te leggen door<br />
uiteindelijk trede 3 te eisen, met de verwachting dat<br />
dit twee jaar na de invoering is gerealiseerd. Dit besluit<br />
geldt dan ook voor alle bedrijven die de GCVB<br />
ondertekend hebben en is daarmee relevant voor<br />
Beheer en Onderhoud.
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 113
114 | 6. Hoe ziet Veilig Werken er anno 2033 uit?<br />
6. HOE ZIET VEILIG WERKEN<br />
ER ANNO 2033 UIT?<br />
Door een veranderend landschap in wet- en regelgeving, snelle ontwikkelingen in techniek<br />
en innovatie, cultuur en menselijk gedrag en een steeds belangrijk wordende ketensamenwerking<br />
zullen er belangrijke ontwikkelingen plaatsvinden in de komende tien jaar.<br />
6.1. Ontwikkelingen in wet- en regelgeving<br />
6.1.1. De balans tussen<br />
innovatie en regelgeving<br />
Innovatie is essentieel voor de toekomst van de onderhoudssector.<br />
Het helpt bij het verbeteren van efficiëntie,<br />
vermindert kosten en het kan de veiligheid<br />
in onderhoudswerkzaamheden verbeteren. Wet- en<br />
regelgeving lopen echter vaak achter op innovaties.<br />
Dit kan leiden tot problemen bij de implementatie<br />
van nieuwe technologieën en processen binnen de onderhoudssector.<br />
Vooral in de visie naar 2033, waarbij<br />
innovaties exponentieel zullen gaan groeien en steeds<br />
meer nieuwe technologieën geïmplementeerd zullen<br />
worden 17 , wordt de kloof tussen overheidsinitiatieven<br />
omtrent nieuwe wet- en regelgeving en innovaties<br />
steeds groter. Het is daarom van belang dat wet- en<br />
regelgeving proactief worden aangepast aan nieuwe<br />
ontwikkelingen en innovaties 18 .<br />
“Om innovatie te bevorderen moet beter<br />
gecommuniceerd worden over de<br />
intenties achter de wetten en de regels”<br />
Onderhoudsorganisaties hebben het invoeren van<br />
nieuwe wetten en regels omtrent innovatie niet zelf<br />
in de hand. Als innovatieve oplossingen sneller evolueren<br />
dan de huidige wetgeving, is er een aantal tips<br />
ontwikkeld die onderhoudsorganisaties als houvast<br />
kunnen gebruiken om de veiligheid op de werkplek<br />
te waarborgen en tegelijkertijd innovaties te implementeren<br />
in de organisatie:<br />
Tips om innovaties toe te<br />
passen in de organisatie<br />
Proactieve benadering: In plaats van te<br />
wachten op nieuwe regelgeving, neem het<br />
voortouw in het ontwikkelen en implementeren<br />
van innovatieve veiligheidsmaatregelen<br />
Zelfregulering: Stel eigen regels en normen<br />
op die verder gaan dan de huidige wettelijke<br />
vereisten. Deze moeten in lijn zijn met de<br />
meest recente innovaties in de sector<br />
Dialoog met regelgevende instanties: Werk<br />
samen met regelgevende instanties en lobby<br />
voor het bijwerken van verouderde wetgeving.<br />
Dit zal niet alleen het eigen bedrijf ten goede<br />
komen, maar ook de gehele sector<br />
Risicobeoordeling: Voer regelmatig<br />
risicobeoordelingen uit om eventuele<br />
veiligheidsrisico’s van nieuwe technologieën of<br />
procedures te identificeren en erop te anticiperen<br />
Figuur 15: Tips om innovatie toe te passen in de organisatie<br />
17 MTSprout, Innovaties bepalen onze toekomst, (n.b.).<br />
18 Channelweb, Wet- en regelgeving blijft achter op technologie, (n.b.).
6.1.2. De kracht van Leren van Incidenten<br />
Er wordt verwacht dat in de komende jaren het Leren<br />
van Incidenten een steeds dominantere rol zal<br />
gaan spelen in het voorkomen van onveilige situaties<br />
en het waarborgen van Veilig Werken binnen Beheer<br />
en Onderhoud. Om deze reden zal Leren van<br />
Incidenten enorm belangrijk worden in het nemen<br />
van veiligheidsmaatregelen om ervoor te zorgen dat<br />
onvoorziene veiligheidsrisico’s effectief behandeld<br />
worden 19 . Dit kan bijvoorbeeld in gang worden gezet<br />
door incidentenonderzoek uit te voeren, continue<br />
training en educatie aan te bieden of een RCA (Root<br />
Cause Analysis) uit te voeren. Een RCA is een verzamelnaam<br />
voor verschillende tools en technieken om<br />
oorzaken van problemen te achterhalen. Daarnaast<br />
geldt dat Leren van Incidenten een iteratieve cyclus is<br />
en voor elke organisatie verschillend kan zijn.<br />
De hoofddoelstelling is niet alleen om toekomstige<br />
incidenten te voorkomen, maar ook om het gehele<br />
veiligheidssysteem waarbinnen het incident plaatsvond<br />
te verbeteren. Deze aanpak, nu voornamelijk<br />
toegepast door BRZO-bedrijven, zal naar verwachting<br />
in de komende jaren steeds breder geïmplementeerd<br />
worden 20 . Deze aanpak verbetert de veiligheid op de<br />
werkvloer, omdat er wordt geleerd van incidenten en<br />
proactieve maatregelen worden genomen om herhaling<br />
te voorkomen. Het kan leiden tot een dieper<br />
begrip van veiligheidsrisico’s en betere preventiepraktijken<br />
binnen onderhoudsorganisaties.<br />
Intermezzo: Leren van incidenten<br />
om veiligheid te waarborgen<br />
TenneT heeft na meerdere ernstige<br />
incidenten, waaronder dodelijke ongevallen bij<br />
materiaaloverslag en hanteren van lasten, alle<br />
zware handlingactiviteiten direct stilgelegd.<br />
Werkzaamheden mogen pas worden hervat na het<br />
voltooien van een verplichte veiligheidsinstructie,<br />
gericht op het veilig uitvoeren van deze taken<br />
en het leren van eerdere incidenten. Deze<br />
instructies dienen te worden gedocumenteerd.<br />
TenneT behoudt het recht voor om de naleving<br />
te controleren, hiermee onderstrepend dat Veilig<br />
Werken bij onderhoudstaken prioriteit heeft.<br />
Figuur 16: Iteratieve cyclus Leren van Incidenten<br />
Bron: GC-veiligheid, Dodelijk ongeval laden en<br />
lossen in een bouwloods TenneT, (n.b.)<br />
19 LEC, Kennisdocument incidentenonderzoek / Leren van incidenten (2022).<br />
20 Safety Delta Nederland, Beter leren van incidenten in de (petro)chemische industrie, (n.b.).<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 115
116 | 6. Hoe ziet Veilig Werken er anno 2033 uit?
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 117
118 | 6. Hoe ziet Veilig Werken er anno 2033 uit?
6.2. Ontwikkelingen in Techniek<br />
Intermezzo: Nieuwe technologie<br />
maakt heftruckgebruik veiliger<br />
Van Moer Logistics en softwareontwikkelaar<br />
Rombit investeren 2 miljoen euro in een systeem<br />
om de veiligheid op de werkplek te verbeteren, als<br />
reactie op een toename van ernstige ongevallen<br />
met heftrucks. Meer dan 300 heftrucks op<br />
twaalf locaties worden uitgerust met nieuwe<br />
technologieën en draagbare apparaten, gericht<br />
op het verbeteren van de veiligheid. Dit systeem<br />
analyseert rijgedrag, coacht bestuurders<br />
naar betere prestaties en waarschuwt zowel<br />
bestuurders als voetgangers als een heftruck<br />
te dichtbij komt. De technologie registreert ook<br />
voertuigparameters en rijgedrag, die vervolgens<br />
worden geanalyseerd op een centraal platform om<br />
veiligheidsrisico’s te signaleren en te minimaliseren.<br />
Bron: DataNews, Werken met heftrucks moet veiliger<br />
worden dankzij nieuwe technologie, (2022)<br />
6.2.1. Herdefiniëren van veiligheid<br />
met nieuwe innovaties<br />
In de onderhoudssector zullen nieuwe technologische<br />
ontwikkelingen een steeds belangrijkere rol gaan<br />
spelen. Deze technologieën brengen kansen en uitdagingen<br />
met zich mee, met name op het gebied van<br />
Veilig Werken 21 . Afhankelijk van hun implementatie,<br />
kunnen onderhoudswerkzaamheden autonoom ingeregeld<br />
worden, onveilige situaties gedetecteerd worden<br />
en bijdragen aan het ontwerp van veiligere apparatuur.<br />
Hieronder worden enkele van deze innovaties en hun<br />
impact op Veilig Werken voor de komende tien jaar<br />
uitgelicht 22 .<br />
1 Cobots: Cobots zijn robots die ontworpen zijn om<br />
Veilig Werken mogelijk te maken in samenwerking<br />
met mensen. Cobots verschillen daarmee van<br />
andere robots, die ontworpen zijn om zelfstandig<br />
of met beperkte begeleiding te opereren, zoals de<br />
meeste industriële robots. Cobots kunnen werken<br />
in samenwerking met mensen en taken overnemen<br />
zoals het hanteren van zware lasten of het<br />
uitvoeren van repetitieve bewegingen, waardoor<br />
het risico op lichamelijk letsel door overbelasting<br />
of ongevallen op de werkvloer aanzienlijk wordt<br />
verminderd 23 .<br />
2 Digital Twins: Digital Twins zijn virtuele modellen<br />
van fysieke assets, systemen of processen die<br />
gebruikt worden voor simulaties en analyses. Dit<br />
virtuele model krijgt voortdurend informatie via<br />
sensoren, zodat het precies hetzelfde gedrag en<br />
dezelfde staat laat zien als wanneer het een ‘echte’<br />
fysieke asset was geweest. Door gebruik te maken<br />
van Digital Twins kunnen potentieel gevaarlijke<br />
scenario’s en onderhoudsprocedures gesimuleerd<br />
worden in een veilige, virtuele omgeving voordat<br />
ze worden uitgevoerd in de werkelijkheid waar<br />
potentiële risico’s aan verbonden zitten.<br />
3 Autonome vervoersmiddelen: Autonome vervoersmiddelen<br />
zijn voertuigen die zonder menselijk<br />
hulp van A naar B kunnen voortbewegen<br />
en navigeren, wat de kans op gevaarlijke situaties<br />
zoals aanrijdingen en botsingen met personen of<br />
andere machines op de werkvloer verkleint.<br />
4 Nieuwe materialen: Nieuwe materialen kunnen<br />
vervaardigd worden door nieuwe technieken zoals<br />
bijvoorbeeld nanotechnologie en biosynthetische<br />
technologie. Nieuwe materialen kunnen worden<br />
gebruikt voor betere persoonlijke beschermingsmiddelen.<br />
Denk aan oogbescherming, handschoenen,<br />
helmen en sensoren, en aan overalls die sterker,<br />
flexibeler, luchtiger en lichter zijn.<br />
Met de eerste drie ontwikkelingen kan ‘Onderhoud<br />
op Afstand’ toegepast worden. Dit concept zal de<br />
aankomende jaren steeds meer ingezet worden. Dit<br />
betekent dat er minder menselijke handelingen nodig<br />
zijn om onderhoudswerkzaamheden uit te voeren.<br />
Het implementeren hiervan kan leiden tot verhoogde<br />
21 iArbo, Onderzoek naar toekomst veilig en gezond werken, (<strong>2023</strong>).<br />
22 Arboportaal, De Toekomst van Gezond en Veilig Werken: Een brede horizonscan, (<strong>2023</strong>).<br />
23 Groenewout, Smart warehousing: Cobots als experts in multitasking, (2021).<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 119
120 | 6. Hoe ziet Veilig Werken er anno 2033 uit?<br />
operationele efficiëntie en kostenbesparingen voor<br />
onderhoudsorganisaties, omdat het de noodzaak van<br />
fysieke aanwezigheid bij routinematige onderhoudstaken<br />
ontkracht. Bovendien kan het de veiligheid<br />
op de werkplek vergroten door werknemers buiten<br />
potentieel gevaarlijke omgevingen te houden.<br />
6.2.2. Omgaan met de veiligheid<br />
van verouderende assets<br />
Intermezzo: Verouderende<br />
assets Luchtmacht kunnen<br />
leiden tot onveilige situaties<br />
De werkzaamheden van het 982 Squadron,<br />
dat gevestigd is op de defensielocatie Dongen<br />
en zich richt op het Beheer en Onderhoud van<br />
technologische systemen voor de luchtmacht,<br />
zijn tijdelijk opgeschort vanwege onveilige<br />
arbeidsomstandigheden. Er zijn ernstige problemen<br />
met de infrastructuur en faciliteiten, veroorzaakt<br />
door aanzienlijk achterstallig onderhoud. Het<br />
opschorten van de werkzaamheden is een<br />
preventieve maatregel om mogelijke ongevallen<br />
te voorkomen. Momenteel wordt een grondig<br />
onderzoek uitgevoerd om de situatie nauwkeurig<br />
in kaart te brengen en om te bepalen welke<br />
maatregelen nodig zijn om de verouderende<br />
infrastructuur en faciliteiten te verbeteren. Het doel<br />
is om de veilige werkomstandigheden te herstellen<br />
zodat het Squadron zijn taken weer kan hervatten.<br />
aan grootschalig onderhoud, vernieuwing, of zelfs<br />
vervanging. Deze verouderende assets, waarvan er<br />
25 reeds hun levensduur hebben overschreden en<br />
543 nog slechts een derde van hun levensduur voor<br />
zich hebben, zijn volgens Rijkswaterstaat veilig maar<br />
vragen wel om aanpak in de nabije toekomst. Deze<br />
uitdaging komt voort uit het feit dat veel van deze<br />
infrastructuur in de naoorlogse periode is gebouwd<br />
en nu de houdbaarheidsdatum bereikt of zelfs overschrijdt.<br />
Daarbij is de belasting op deze bruggen en<br />
viaducten in de loop der tijd aanzienlijk toegenomen,<br />
wat de slijtage verder heeft versneld. Deze ontwikkelingen<br />
vormen een ‘historisch grote’ vernieuwingsopdracht<br />
die naar verwachting nog jaren zal<br />
duren. Rijkswaterstaat verwacht dat er jaarlijks een<br />
extra miljard euro nodig is om deze infrastructuur<br />
op hetzelfde niveau te houden 24 .<br />
Bron: Defensie, Luchtmacht legt werk op<br />
locatie Dongen tijdelijk stil, (<strong>2023</strong>)<br />
In het laatste <strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> werd een<br />
verouderende asset base als twee na belangrijkste<br />
trend gezien. Er wordt verwacht dat assets, die het<br />
einde van hun levensduur naderen, invloed zullen<br />
uitoefenen op Veilig Werken. Enerzijds heeft dit te<br />
maken met dat er meer geïnvesteerd moet worden<br />
in de vervanging van assets en anderzijds zullen de<br />
onderhoudsuitgaven ook toenemen om de oude assets<br />
in stand te houden.<br />
Dit speelt ook op grote schaal in de Infra sector. Een<br />
groot aantal verouderende bruggen en viaducten in<br />
Nederland zal de aankomende jaren onderhevig zijn<br />
Figuur 17: Asset lifecycle<br />
Naast dat dit voorbeeld illustreert dat verouderende<br />
assets tot potentiële risico’s kan leiden voor automobilisten<br />
die gebruik maken van de brug, kunnen<br />
verouderende assets ook leiden tot onveilige situaties<br />
in onderhoudswerkzaamheden. De achteruitgang<br />
van materialen kan leiden tot zwakke punten in de<br />
structuur van een asset. Dit kan resulteren in onverwachte<br />
instortingen of breuken. Daarnaast kan het<br />
voor verouderende assets lastiger zijn om vervangende<br />
onderdelen te vinden wat kan leiden tot onveilige<br />
24 NOS, ‘Babyboomerbruggen’ toe aan groot onderhoud, files en kosten verwacht, (2021).
eparaties of het gebruik van apparatuur dat eigenlijk<br />
vervangen moet worden. Het is van belang dat de levensduur<br />
van een asset continu gecontroleerd wordt,<br />
zodat concrete maatregelen genomen kunnen worden<br />
voordat onveilige situaties in onderhoudswerkzaamheden<br />
kunnen ontstaan.<br />
6.2.3. Het belang van cyberveiligheid<br />
voor een veilige werkomgeving<br />
Technologie en innovatie zijn niet meer weg te denken<br />
uit het dagelijks leven en zal de komende jaren<br />
ook de onderhoudssector in nog grotere mate beïnvloeden.<br />
Computersystemen, internetverbindingen en<br />
verbonden apparaten zijn onmisbaar in het moderne<br />
onderhoudslandschap. Het stelt onderhoudsteams in<br />
staat om real-time operationele gegevens te verzamelen<br />
en te analyseren, dat helpt bij het identificeren en<br />
oplossen van problemen voordat ze ernstige storingen<br />
veroorzaken. De digitaliseringsslag die we ervaren<br />
brengt een hoop voordelen met zich mee.<br />
Veel organisaties realiseren zich echter onvoldoende<br />
dat deze toenemende digitalisering ook gepaard zal<br />
gaan met een groter risico op cyberaanvallen. Cybersecurity<br />
verwijst naar de bescherming van computersystemen<br />
en netwerken tegen ongeautoriseerde<br />
toegang, misbruik, diefstal en schade aangericht door<br />
cybercriminelen. De onderhoudssector is gevoelig<br />
voor cyberaanvallen omdat de systemen die gebruikt<br />
worden verouderen en daardoor niet optimaal zijn<br />
beveiligd. Dit maakt ze kwetsbaar voor aanvallen van<br />
hackers, die toegang kunnen krijgen tot gevoelige bedrijfsgegevens<br />
of het bedrijfsproces kunnen verstoren.<br />
Dit soort aanvallen zullen steeds vaker voorkomen<br />
omdat onderhoudsorganisaties niet genoeg aandacht<br />
besteden aan cybersecurity 25 , omdat het potentiële<br />
risico van dit soort aanvallen niet wordt ingeschat.<br />
Figuur 18 illustreert dan ook dat een cyberaanval kan<br />
leiden tot een breuk in Veilig Werken als de werkwijzen<br />
en standaard procedures verstoord worden door<br />
manipulatieve informatie en procesverstoringen als<br />
gevolg van cyberaanvallen.<br />
De Nederlandse Rijksoverheid herkent bovenstaande<br />
risico’s en heeft om deze reden vorig jaar een vijfjarige<br />
strategie geïntroduceerd om cybersecurity aan te<br />
pakken. De strategie omvat de introductie van nieuwe<br />
wetten en regels rondom cybersecurity, meer transparantie<br />
over mogelijke bedreigingen, het verbeteren<br />
van weerbaarheid en het bundelen van de expertise<br />
van verschillende cybersecurity-partijen in Nederland<br />
tot één nationale Cybersecurity-autoriteit 26 .<br />
Figuur 18: Het domino effect bij cyberaanvallen<br />
25 Rijksoverheid, Cybersecurity verhogen, (2022).<br />
26 Rijksoverheid, Kabinet presenteert nieuwe cybersecurity strategie, (2022).<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 121
122 | 6. Hoe ziet Veilig Werken er anno 2033 uit?<br />
6.3. Ontwikkelingen in Cultuur en Menselijk Gedrag<br />
6.3.1. Cultuurverschillen op de werkvloer<br />
Doordat er op dit moment meer banen worden aangeboden<br />
dan dat er mensen zijn die een baan zoeken,<br />
en de babyboom generatie de aankomende jaren met<br />
pensioen zal gaan, zullen de tekorten op de arbeidsmarkt<br />
de komende jaren aangevuld moeten gaan<br />
worden met arbeidsmigranten 27 . Deze diversiteit kan<br />
zorgen voor een verrijking van de werkomgeving en<br />
een breder scala aan vaardigheden en kennis. Echter<br />
kan het ook leiden tot culturele en taalkundige barrières,<br />
dat weer invloed kan hebben op Veilig Werken.<br />
“Het percentage van verschillende<br />
culturen op de werkvloer zal alleen maar<br />
toenemen”<br />
Taalbarrières en cultuurverschillen kunnen invloed<br />
uitoefenen op het niveau van Veilig Werken. Als er<br />
instructies worden gegeven in een taal die niet begrepen<br />
wordt, kan dit leiden tot onveilige situaties. Uit<br />
gegevens van de Monitor Arbeidsongevallen blijkt dat<br />
ernstige arbeidsongevallen ongeveer anderhalf keer<br />
vaker voorkomen bij werknemers met een migratieachtergrond.<br />
Er wordt verwacht dat er de aankomende<br />
jaren meer arbeidsmigranten naar Nederland<br />
zullen komen en daarom is het van groot belang dat<br />
bedrijven die relatief veel werknemers hebben met<br />
een andere moedertaal, een taalbeleid ontwikkelen<br />
om de veiligheid op de werkvloer te waarborgen 28 .<br />
Onderhoudsorganisaties herkennen deze ontwikkelingen<br />
en zullen hier op verschillende manieren op<br />
in gaan spelen.<br />
Figuur 19: Omgaan met taalverschillen<br />
27 NPO Radio 1, Krapte op de arbeidsmarkt; Nederland heeft te laat prioriteiten gesteld, (2022)<br />
28 Werken & Veiligheid, Taalverschillen op de werkvloer, (2018)
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 123
124 | 6. Hoe ziet Veilig Werken er anno 2033 uit?
6.3.2. Wendbaar leiderschap<br />
voor de toekomst<br />
In de aankomende jaren zal een toenemende nadruk<br />
liggen op het aanpassen en ontwikkelen van leiderschapsvormen.<br />
Zo is er een grote behoefte aan nieuw<br />
leiderschap dat zich richt op ‘het goede willen doen’.<br />
Dit betekent dat de aandacht zal gaan verschuiven<br />
naar duurzaamheid, sociale impact en veiligheid binnen<br />
de organisatie, in plaats van een korte termijn<br />
focus op bedrijfsresultaten. Deze nieuwe behoefte<br />
aan leiderschap zal zich gaan uiten in vier cruciale<br />
leiderschapsgedragingen 29 .<br />
Cruciale leiderschapsgedragingen<br />
1 Teams in staat stellen te innoveren: Door<br />
innovatie aan te moedigen kunnen teams nieuwe<br />
en veiligere methoden & technieken ontwikkelen<br />
voor Beheer en Onderhoud. Dit stimuleert<br />
een cultuur van voortdurende verbetering, wat<br />
kan leiden tot hogere veiligheidsnormen<br />
2 Een wendbare omgeving creëren:<br />
Een flexibele en responsieve omgeving kan<br />
snel reageren op veiligheidsproblemen of<br />
veiligheidsrisico’s. Het bevordert de bereidheid<br />
om veranderingen te omarmen, waaronder<br />
verbeteringen in veiligheidsprocedures<br />
en veiligheidstechnologieën<br />
3 Inspireren op verassende plekken: Door<br />
verder te kijken dan Beheer en Onderhoud<br />
kunnen leiders nieuwe inzichten en technieken<br />
ontdekken die Veilig Werken kunnen verbeteren<br />
4 Menselijk optimisme stimuleren: Leiders<br />
kunnen een cultuur creëren die veiligheid benadrukt<br />
en waarin medewerkers zich gewaardeerd voelen.<br />
Hierdoor zijn werknemers meer gemotiveerd om<br />
veiligheidsprotocollen na te leven en proactief<br />
bij te dragen aan een veilige werkomgeving<br />
Figuur 20: Vier cruciale leiderschapsgedragingen<br />
6.3.3. Kleinere incidenten,<br />
groter leerproces<br />
Het creëren van bewustwording is een thema dat<br />
steeds vaker terug zal keren in Beheer en Onderhoud.<br />
Het gaat hierbij niet om het naleven van protocollen<br />
en procedures, maar vooral om het stimuleren van<br />
een veiligheidscultuur waarbij alle medewerkers zich<br />
betrokken voelen en verantwoordelijkheid dragen<br />
voor hun eigen veiligheid en die van collega’s.<br />
“Een werknemer die zich bewust is van bepaalde<br />
risicovolle handelingen gedraagt<br />
zich heel anders dan een werknemer die<br />
zich hier niet bewust van is”<br />
Een belangrijk concept binnen safety management dat<br />
hier aan kan bijdragen is de driehoek van Heinrich.<br />
Deze driehoek beschrijft de relatie tussen ongevallen,<br />
bijna-ongevallen en onveilige handelingen en situaties.<br />
Volgens Heinrich is er sprake van een verhouding<br />
van 1:29:300, wat betekent dat voor elk ongeval met<br />
zwaar letsel er 29 ongevallen plaatsvinden met licht<br />
letsel en 300 bijna-ongevallen voorkomen. Door aandacht<br />
te besteden aan het voorkomen van bijna-ongevallen<br />
en onveilige situaties kunnen ernstige ongevallen<br />
worden voorkomen. De driehoek is relevant voor<br />
de visie op Veilig Werken voor de aankomende jaren,<br />
omdat het benadrukt dat het aanpakken van kleinere,<br />
schijnbaar minder belangrijke veiligheidskwesties een<br />
effectieve manier kan zijn om ernstige incidenten<br />
te voorkomen. Het onderstreept het belang van een<br />
proactieve benadering van veiligheid en de noodzaak<br />
om te leren van elk incident, hoe klein dan ook.<br />
Dit kan een positieve invloed gaan uitoefenen op de<br />
ontwikkeling van het veiligheidsbeleid en procedures<br />
in de komende jaren. Tegenwoordig zijn er talloze<br />
modellen gebaseerd op deze piramide die uitleg geven<br />
over ongevallen. De onderliggende gedachte van deze<br />
piramide is dan ook evident; als je als organisatie in<br />
staat bent om onveilige situaties en bijna-ongevallen<br />
te identificeren en te rapporteren, biedt dit je de kans<br />
om proactief te handelen en maatregelen te nemen<br />
om ze te voorkomen 30 .<br />
29 Bakery Sweets Center, Vier focuspunten voor nieuw leiderschap voor de komende vijf jaar (2022)<br />
30 DataNews, Werken met heftrucks moet veiliger worden dankzij nieuwe technologie, (2022)<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 125
126 | 6. Hoe ziet Veilig Werken er anno 2033 uit?<br />
toe te kunnen passen. Daarnaast zullen werknemers<br />
in staat moeten zijn om gegevens te interpreteren en<br />
te analyseren om beslissingen te kunnen nemen op<br />
basis van data. Dit zal ook impact hebben op Veilig<br />
Werken. Data kan bijvoorbeeld dienen als een waarschuwingssignaal<br />
voor mogelijke problemen. Het niet<br />
begrijpen of over het hoofd zien van deze signalen<br />
kan ertoe leiden dat dreigende problemen niet worden<br />
opgemerkt, met mogelijk gevaarlijke gevolgen.<br />
Figuur 21: Driehoek van Heinrich<br />
6.3.4. De evolutie van<br />
werknemerscompetenties<br />
Technologische ontwikkelingen brengen vaak andere<br />
competentie vereisten met zich mee. Werknemers zullen<br />
een veranderende skillset nodig gaan hebben om<br />
effectief te kunnen blijven opereren in hun (onderhouds)werkzaamheden.<br />
Een van de belangrijkste veranderingen<br />
zal zijn dat werknemers over een breder<br />
scala aan vaardigheden moeten gaan beschikken om<br />
technologische oplossingen te kunnen begrijpen en<br />
Het is daarom essentieel dat werknemers zich voortdurend<br />
zullen blijven ontwikkelen en bijscholen om<br />
up-to-date te blijven met de nieuwste technologische<br />
ontwikkelingen en vaardigheden. Dit vereist ook dat<br />
bedrijven gaan investeren in de ontwikkeling van<br />
hun werknemers en een cultuur zullen creëren waarin<br />
leren en ontwikkelen aangemoedigd zal worden.<br />
Alleen dan kunnen werknemers veilig en effectief<br />
blijven opereren in een steeds uitdagender wordende<br />
werkomgeving waar digitale assets een grotere rol zullen<br />
gaan spelen. De vergrijzing van de arbeidsmarkt<br />
zal hier ook een rol gaan spelen. Door de vergrijzing<br />
neemt de gemiddelde leeftijd in een onderhoudsorganisatie<br />
toe. Deze meer ervaren werknemers beschikken<br />
niet altijd over de kennis die nodig is om mee te<br />
gaan met technologische ontwikkelingen, waardoor<br />
een kenniskloof kan ontstaan binnen bedrijven.<br />
Figuur 22: Best practices veranderen skillset werknemer
6.4. Ontwikkelingen in Ketensamenwerking<br />
6.4.1. Samenwerking als sleutel<br />
tot veiligheid<br />
Er wordt verwacht dat de cultuur binnen Beheer en<br />
Onderhoud zal gaan transformeren. Stakeholders<br />
worden niet langer gezien als concurrenten, maar<br />
eerder als partners in de gezamenlijke missie om veilige<br />
werkomstandigheden te creëren en te behouden.<br />
Openheid en samenwerking zullen de sleutelwoorden<br />
zijn in deze nieuwe benadering. Onderhoudsorganisaties<br />
zullen advies en hulp aan elkaar bieden in<br />
plaats van elkaar als concurrenten te zien, want op het<br />
gebied van Veilig Werken ben je dat immers niet. Het<br />
delen van ervaringen, best practices en misstappen<br />
zal niet langer een taboe zijn, maar wordt in plaats<br />
daarvan de norm. Het idee is dat door het delen van<br />
deze inzichten de hele sector kan leren en groeien,<br />
waardoor het aantal incidenten zal verminderen.<br />
Daarnaast kan het leiden tot een groter draagvlak<br />
voor veiligheidsinitiatieven en een verhoogd verantwoordelijkheidsgevoel.<br />
Crisislab heeft bijvoorbeeld<br />
in samenwerking met de regionale veiligheidswerken<br />
en Stichting Veiligheid Voorop de ‘Handreiking<br />
Beter Leren van Incidenten’ in de (petro)chemische<br />
industrie ontwikkeld. Hier worden op drie niveaus<br />
(organisatie, individueel en sector) praktische ontwerpprincipes<br />
beschreven om als afzonderlijk niveau<br />
(beter) te kunnen leren van elkaars incidenten31.<br />
6.4.2. Cultiveren van de veiligheid<br />
De werkgever is altijd eindverantwoordelijk voor<br />
de veiligheid van de werknemers. Om deze veiligheid<br />
te kunnen waarborgen, is het van belang dat<br />
het management een veilige werkcultuur ontwikkelt.<br />
Dit zal de aankomende jaren ook steeds belangrijker<br />
worden door de toenemende bewustwording<br />
en verbeteringen rondom werknemersrechten en<br />
veiligheid 32 . Daarnaast is de cultuur van een bedrijf<br />
een onderscheidend vermogen omdat het betrekking<br />
heeft op alle medewerkers in een organisatie. Steeds<br />
meer organisaties erkennen het belang van een veilige<br />
werkcultuur waardoor steeds meer werkgevers acties<br />
zullen ondernemen om een veilige werkomgeving te<br />
bevorderen. Echter valt er nog wel winst te behalen<br />
in dit aspect 33 , door bijvoorbeeld duidelijk te zijn<br />
over gewenst en ongewenst gedrag. Door het opzetten<br />
van communicatie- en bewustwordingcampagnes zal<br />
een bedrijf het gedrag van de werknemers positief<br />
gaan beïnvloeden 34 . Dit kan met name relevant zijn<br />
voor onderhoudsorganisaties met een hoger risico op<br />
onveilige situaties, zoals organisaties waar gewerkt<br />
wordt op grote hoogtes, gewerkt wordt met gevaarlijke<br />
stoffen – waar explosiegevaar een groot risico<br />
kan zijn – en krachtige (gevaarlijke) installaties en<br />
machines operationeel zijn.<br />
Intermezzo: VCA als tool om<br />
veiligheidsbewustzijn te creëren<br />
VCA, een afkorting voor Veiligheid, Gezondheid<br />
en Milieu Checklist Aannemers, is een<br />
certificeringsprogramma dat bewustwording en<br />
begrip van veiligheidsrisico’s op de werkvloer<br />
bevordert. Deze certificering, die steeds vaker<br />
door werkgevers en opdrachtgevers wordt geëist,<br />
helpt bij het verminderen van ongevallen en<br />
draagt bij aan de bewustwording van het belang<br />
van een veilige werkomgeving. Hoewel het niet<br />
wettelijk verplicht is, biedt het bezit van een VCAcertificering<br />
duidelijke voordelen, zoals verbeterde<br />
kansen op de arbeidsmarkt. Het programma leidt<br />
werknemers op om de risico’s op de werkplek<br />
te begrijpen en om veiligheidsregelgeving<br />
correct toe te passen. Door dit bewustzijn<br />
kunnen zowel werknemers als leidinggevenden<br />
proactief omgaan met veiligheidskwesties,<br />
waardoor het risico op ongevallen door<br />
onwetendheid aanzienlijk wordt verminderd.<br />
Bron: Metaalnieuws, Bewustwording risico’s werkplek<br />
zorgt voor minder bedrijfsongevallen, (2021)<br />
Hoewel het idee van cultiveren van Veilig Werken<br />
eenvoudig klinkt, zal het in de praktijk een uitdagend<br />
proces zijn dat voortdurende en onaflatende<br />
aandacht eist. Er bestaat geen standaard stappenplan<br />
dat voor elke organisatie geschikt is, omdat het verbe-<br />
31 Crisislab, Handreiking beter leren van incidenten, (n.b.).<br />
32 Europa Nu, Hoe verbetert de EU werknemersrechten en arbeidsomstandigheden? (<strong>2023</strong>)<br />
33 Zorg van de Zaak, Werkgever opgelet: Is jouw werkomgeving veilig genoeg? (<strong>2023</strong>).<br />
34 IVM, Werken aan veiligheidsbewustzijn en gedrag, (n.b.).<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 127
128 | 6. Hoe ziet Veilig Werken er anno 2033 uit?<br />
teren van arbeidsveiligheid maatwerk is. Wat voor de<br />
ene organisatie werkt, kan voor de andere totaal niet<br />
werken. Om een veiligheidscultuur te creëren waarin<br />
medewerkers bewust, maar ook onbewust bezig zijn<br />
met Veilig Werken, zal de aanpak afgestemd moeten<br />
worden op de specifieke behoefte van de organisatie<br />
en de medewerkers. Dit vereist een proces van<br />
trial-and-error, waarbij per situatie bekeken moet<br />
worden wat de beste methode is 35 .<br />
6.4.3. Circulaire Ketensamenwerking<br />
en de Energietransitie<br />
Intermezzo: Duurzaamheid en<br />
circulariteit in onderhoud<br />
Woonstad Rotterdam legt een sterke focus op<br />
duurzaamheid en circulariteit in de woningbouw.<br />
Dit omvat energietransitie, klimaatadaptie en<br />
het gebruik van hernieuwbare en herbruikbare<br />
materialen om de klimaatimpact te verminderen.<br />
Het streven is om de levensduur van materialen<br />
te verlengen en de herbruikbaarheid te verhogen,<br />
zowel in nieuwbouw als in renovatie en onderhoud.<br />
Een integrale organisatie van het bouwproces,<br />
waarbij alle betrokken partijen samenwerken, wordt<br />
gezien als essentieel voor circulair onderhoud.<br />
en Onderhoud zal hierbij een belangrijke rol gaan<br />
spelen. Immers, in een circulaire economie zullen<br />
producten niet alleen geproduceerd worden, maar ook<br />
onderhouden, gerepareerd, en uiteindelijk hergebruikt<br />
worden. Deze cyclus zal nieuwe vaardigheden, nieuwe<br />
processen, en een nieuwe benadering van productie<br />
en onderhoud gaan vereisen.<br />
Tips voor de transitie naar<br />
een circulaire economie<br />
Investeer in training voor veilige,<br />
circulaire vaardigheden en processen<br />
Werk samen aan veilig, herbruikbaar<br />
productontwerp met fabrikanten<br />
Herzie werkprocessen voor<br />
veilige circulaire activiteiten<br />
Focus op preventief onderhoud om<br />
productlevensduur en veiligheid te verhogen<br />
Zet nieuwe gereedschappen en technieken<br />
in voor veilig hergebruik en recycling<br />
Bron: Rotterdams Klimaatakkoord, Circulariteit biedt<br />
kansen bij inspectie en onderhoud, (<strong>2023</strong>)<br />
In 2033 zullen duurzaamheid en circulariteit de kern<br />
zijn van alle economische activiteiten. De aandacht<br />
zal niet alleen gericht zijn op het minimaliseren van<br />
(fossiel) grondstofverbruik, maar ook op het maximaliseren<br />
van het hergebruik van producten en het<br />
inzetten van hoogwaardige, duurzame grondstoffen.<br />
Nederland streeft ernaar om in 2030 50% circulair te<br />
zijn. Deze ambitieuze doelstelling maakt duidelijk dat<br />
het nu het moment is om actie te ondernemen. Beheer<br />
Duurzaamheid en circulariteit zullen ook invloed gaan<br />
uitoefenen op Veilig Werken. Aangezien onderhoud,<br />
reparatie en hergebruik van producten essentieel zijn<br />
in een circulaire economie, zullen veiligheidsnormen<br />
en procedures moeten evolueren om verantwoordelijk<br />
om te kunnen gaan met deze nieuwe processen. De<br />
noodzaak om hoogwaardige, duurzame grondstoffen<br />
in te zetten kan ook nieuwe veiligheidsuitdagingen<br />
met zich meebrengen. Bovendien zal het opdoen van<br />
nieuwe vaardigheden cruciaal zijn om veilig te kunnen<br />
werken in deze veranderende omgeving.<br />
35 Certificerings Advies Nederland, Veilig werken is mensenwerk, (2021).
De transitie naar een circulaire economie vereist ook<br />
een nieuwe manier van samenwerken. In 2033 zullen<br />
circulaire ketensamenwerkingen gemeengoed zijn,<br />
waarbij bedrijven nauw samenwerken om een efficiënt<br />
en duurzaam gebruik van grondstoffen te waarborgen.<br />
Deze transitie uit zich in 6 specifieke ontwikkelingen<br />
die een rol zullen gaan spelen de aankomende jaren,<br />
geïllustreerd in figuur 24 36 . De groeiende trend van<br />
dergelijke projecten, waarbij er recentelijk 65 circulaire<br />
ketenprojecten gesubsidieerd werden door de<br />
overheid, is een sterk signaal van deze transitie 37 .<br />
1. Aandacht<br />
voor circulaire<br />
ketensamenwerking<br />
groeit<br />
4. Bedrijven<br />
hebben onvoldoende<br />
zicht op<br />
de keten<br />
2. Sociale<br />
facoren zijn<br />
onderbelicht<br />
5. Een goede<br />
procesbegeleider<br />
is<br />
onmisbaar<br />
3. Het mobiliseren<br />
van<br />
de keten is<br />
uitdagend<br />
6. Het verdelen<br />
van de lusten<br />
en lasten vormt<br />
een zoektocht<br />
Figuur 24: Rode lijnen circulaire ketensamenwerking<br />
36 Versnellingshuis, Rode Draden <strong>2023</strong>, (<strong>2023</strong>).<br />
37 Duurzaam Ondernemen, 65 circulaire ketenprojecten krijgen in 2022 subsidie (2022).<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 129
130 | 7. Aanbevelingen<br />
7. AANBEVELINGEN<br />
7.1. Stimuleer veiligheid door middel van innovatie<br />
Wet- en regelgeving loopt vaak achter op innovatie.<br />
Dit probleem zal steeds groter worden in de visie naar<br />
2033 omdat innovaties sneller ontwikkeld zullen worden.<br />
Tegelijkertijd wordt er verwacht dat organisaties<br />
zelf meer initiatieven nemen om veiligheid te waarborgen<br />
zij gaan daarbij verder dan wet- en regelgeving.<br />
Om mee te gaan met deze ontwikkelingen is<br />
een aantal aanbevelingen geformuleerd;<br />
• Betrek proactief belanghebbende partijen,<br />
waaronder de regelgever<br />
Het is belangrijk om alle stakeholders waaronder<br />
overheidsinstanties, wetgevende macht, onderhoudsbedrijven<br />
en brancheorganisaties actief te<br />
betrekken bij het wetgevingsproces. Het (regelmatig)<br />
organiseren van overleg- en consulatierondes<br />
waarin nieuwe technologieën en innovaties in<br />
relatie tot Veilig Werken worden besproken kan<br />
duidelijkheid creëren voor alle belanghebbenden,<br />
waarbij het van kritiek belang is dat de regelgever<br />
ook aansluit. Dit stelt de Rijksoverheid uiteindelijk<br />
in staat om tijdig relevante inzichten en expertise<br />
te verkrijgen over innovaties en de implicaties<br />
voor Veilig Werken en voorkomt dat de regelgeving<br />
(te ver) achterloopt op de ontwikkelingen in<br />
de onderhoudssector en/of er niet of nauwelijks<br />
uitvoerbare regelgeving komt. Dit bespoedigt en<br />
vergemakkelijkt de implementatie van innovaties<br />
die de veiligheid kunnen vergroten.<br />
bekwaam zijn om deze toe te passen in de onderhoudswerkzaamheden.<br />
• Sluit partnerschappen met<br />
technologiebedrijven<br />
Nieuwe en doorontwikkelende technologieën zoals<br />
Cobots, Digital Twins, autonome vervoersmiddelen<br />
en nieuwe materialen kunnen een sterke<br />
positieve bijdrage leveren aan Veilig Werken. Dit<br />
kan bijvoorbeeld door mensen te voorzien van<br />
een betere uitrusting, maar ook door de noodzaak<br />
weg te nemen om mensen in potentieel gevaarlijke<br />
situaties te brengen. Samenwerking met<br />
technologiebedrijven kan het adoptieproces van<br />
deze technologieën vereenvoudigen en versnellen.<br />
Technologiebedrijven zijn bij uitstek relevant omdat<br />
zij op maat gemaakt advies kunnen geven over<br />
de technologieën die het beste geïmplementeerd<br />
kunnen worden in de specifieke context van de<br />
organisatie en de ervaring hebben om dit voor je<br />
uit te voeren.<br />
• Stimuleer de persoonlijke ontwikkeling van<br />
werknemers<br />
Werknemers kunnen ervoor zorgen dat innovaties<br />
met betrekking tot Veilig Werken eerder geadopteerd<br />
worden door onderhoudsorganisaties. Door<br />
ontwikkelings- en opleidingsmogelijkheden aan te<br />
bieden, kunnen de competenties up-to-date gehouden<br />
worden met de nieuwste technologische<br />
ontwikkelingen. Dit maakt de onderhoudsorganisatie<br />
wendbaarder in het adopteren van nieuwe<br />
technologieën, omdat werknemers op deze manier
7.2. Intensiveer samenwerkingsverbanden om<br />
nieuwe technologieën te adopteren<br />
Samenwerkingsverbanden tussen organisaties, industrieën,<br />
instellingen of andere stakeholders kunnen<br />
een krachtige katalysator zijn voor de adoptie van<br />
nieuwe technologieën. Door krachten te bundelen,<br />
expertise te delen en synergieën te creëren, kunnen<br />
nieuwe ideeën sneller en efficiënter in de praktijk<br />
gebracht worden, wat de verspreiding en adoptie van<br />
technologie bevordert.<br />
• Intensiveer de relaties met<br />
onderwijsinstellingen<br />
Partnerschappen met onderwijsinstellingen, zowel<br />
praktisch als theoretisch, kunnen zorgen voor een<br />
stroom aan nieuwe, toepasbare ideeën en technologieën<br />
die bijdragen aan Veilig Werken. Deze instellingen<br />
kunnen onderzoek en ontwikkeling stimuleren,<br />
wat kan resulteren in een snellere adoptie<br />
van nieuwe innovaties in Asset Management. Dit<br />
kan gerealiseerd worden middels stages en afstudeeropdrachten.<br />
De ‘business courses’ zijn ook een<br />
interessante manier om studenten een probleem te<br />
laten onderzoeken en daar een oplossing voor te<br />
ontwikkelen. Een meer structurele en intensievere<br />
samenwerking zal echter ook tot nog meer resultaten<br />
leiden, denk hierbij aan het ondersteunen<br />
van een vaste leerstoel gericht op Veilig Werken,<br />
bijdragen aan de inrichting van het curriculum<br />
van studies en gezamenlijke leer-werk-trajecten<br />
inrichten.<br />
• Stimuleer kruisbestuiving tussen<br />
verschillende sectoren<br />
Samenwerking met bedrijven buiten de onderhoudssector<br />
of buiten de eigen Industrie faciliteert<br />
kruisbestuiving en daarmee het leerproces. Het<br />
opdoen van ideeën over best practices in andere<br />
industrieën en hoe zij omgaan met innovaties<br />
scherpt de geest van de professional. Praktisch kan<br />
dit middels het organiseren van ‘cross-industry’<br />
workshops en seminars waarbij bedrijven uit andere<br />
sectoren worden uitgenodigd om hun innovatieve<br />
ideeën en bestaande technologieën te delen.<br />
Een andere mogelijkheid is om binnen regionale<br />
ondernemersverenigingen of ‘business clubs’ een<br />
ronde tafel over Veilig Werken te organiseren.<br />
• Bevorder gezamenlijke<br />
ontwikkelingsprojecten<br />
Het bevorderen van Veilig Werken kan worden<br />
bereikt door samen te werken aan gezamenlijke<br />
projecten, gericht op de ontwikkeling van nieuwe<br />
technologieën, oplossingen of processen. Dit<br />
kan bijvoorbeeld door middel van jaarlijkse innovatiewedstrijden<br />
georganiseerd door onderhoudsorganisaties,<br />
waar teams van verschillende<br />
organisaties samen oplossingen ontwikkelen voor<br />
actuele uitdagingen. Bovendien is het essentieel<br />
om samen te werken met andere onderhouds- en<br />
brancheorganisaties om kennis en best practices te<br />
delen. Deze gecombineerde inspanningen kunnen<br />
niet alleen leiden tot interessante ontwikkelingen<br />
en ideeën, maar ook onderhoudsorganisaties in<br />
staat stellen om gezamenlijk sterker op te treden<br />
in het wetgevingsproces en het stimuleren van<br />
innovatie in de sector.<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 131
132 | 7. Aanbevelingen<br />
7.3. Creëer een adaptieve en inclusieve werkomgeving<br />
Het creëren van een adaptieve, inclusieve werkomgeving<br />
kan bijdragen aan een veiligere werkomgeving<br />
voor onderhoudsorganisaties. Wendbaar leiderschap<br />
kan openheid en betrokkenheid in het leren<br />
van incidenten en de adoptie van nieuwe innovaties<br />
stimuleren. Daarnaast kan de ontwikkeling van werknemerscompetenties<br />
veiligheidsrisico’s verminderen<br />
en bevordert dit een preventieve veiligheidscultuur.<br />
Tot slot draagt het bij aan de persoonlijke ontwikkeling<br />
waar werknemers proactieve maatregelen nemen<br />
tegen incidenten.<br />
• Faciliteer diversiteit op de werkvloer<br />
Ontwikkel en implementeer een taalbeleid dat<br />
rekening houdt met de diversiteit van de werknemers<br />
binnen de organisatie. Overweeg investeringen<br />
in technologieën zoals AI-gebaseerde<br />
vertaaltools om taalbarrières te overbruggen en<br />
een veilige werkomgeving te waarborgen.<br />
• Creëer een proactieve veiligheidscultuur<br />
Creëer een veiligheidscultuur waarbij alle medewerkers<br />
verantwoordelijkheid dragen voor de<br />
eigen veiligheid en die van anderen. Zorg voor<br />
een effectief rapportagesysteem voor bijna-ongevallen<br />
en onveilige situaties en zorg dat werknemers<br />
proactief actie ondernemen aan de hand van<br />
incidenten.<br />
• Stimuleer wendbaar leiderschap<br />
Stimuleer wendbaar leiderschap dat menselijk<br />
optimisme, innovatie, flexibiliteit en een open<br />
mindset bevordert. Het leiderschap moet verder<br />
kijken dan de traditionele onderhoudssector en<br />
dient open te staan voor inspiratie van nieuwe<br />
technologieën en ideeën.
7.4. Bereid je voor op de gevolgen van de energietransitie<br />
Ondanks dat we ons bewust zijn van de transitie van<br />
het energielandschap, betekent dit niet dat er een<br />
concreet plan is hoe dit er het komende decennium<br />
precies uit zal zien. Er bestaan twee energiesystemen<br />
naast elkaar, een ‘oud’ en een ‘nieuw’ energiesysteem,<br />
waar dit er voorheen één was. Beide hebben eigen<br />
productieprocessen, (circulaire)materialen, machines,<br />
brandstoffen, en uiteraard veiligheidsvoorschriften.<br />
Dit maakt het uitdagender om het complete speelveld<br />
te overzien. Onderhoudsorganisaties dienen zich bewust<br />
te zijn van de kansen en risico’s die deze transitie<br />
met zich meebrengt, waar een aantal aanbevelingen<br />
voor zijn geformuleerd:<br />
• Geef trainingen en borg kennis<br />
Zorg ervoor dat (maintenance)professionals op<br />
de hoogte zijn en blijven van alle onderdelen<br />
van de hiërarchische veiligheidsaanpak uit de arbeidshygiënistische<br />
piramidestrategie (de bron- ,<br />
de technische- , de organisatorische- en de persoonlijke<br />
beschermingsmaatregelen). Het vereist<br />
continue training en bijscholing om up-to-date te<br />
blijven met de ontwikkelingen voortkomend uit<br />
de energietransitie. Bied training en educatie aan<br />
om werknemers bewust te maken van de veiligheidsaspecten<br />
en specifieke procedures die nodig<br />
zijn bij het uitvoeren van de (onderhouds)werkzaamheden<br />
waarbij zij te maken krijgen met veel<br />
nieuwe technologieën, processen en materialen.<br />
• Voer continu en in de volledige breedte risicobeoordeling<br />
en beheer uit<br />
Voer grondige risicobeoordelingen uit om te bepalen<br />
of het voldoende veilig is om te werken in<br />
de context van nieuwe energiebronnen en bijbehorende<br />
processen. Een voorbeeld is de voorziene<br />
verbreding van energiebronnen in zwaar materieel,<br />
dit betekent dat er naast diesel ook machines zullen<br />
worden aangedreven door o.a. biodiesel, LNG,<br />
waterstof en elektriciteit. Dit vereist een verbreding<br />
en intensivering van het risicobeoordelings- en<br />
beheersproces. Als dit proces gedisciplineerd en<br />
in de breedte uitgevoerd wordt, kunnen effectieve<br />
beheersmaatregelen getroffen worden om de risico’s<br />
te minimaliseren.<br />
• Werk vroegtijdig samen met leveranciers en<br />
fabrikanten<br />
Werk vroegtijdig samen met leveranciers en fabrikanten<br />
van assets om ervoor te zorgen dat ze<br />
voldoen aan de veiligheidsnormen en om te zorgen<br />
dat beide partijen op de hoogte zijn van elkaars<br />
competenties, wensen en eisen. Tijdige tussentijdse<br />
kennisdeling kan hier een belangrijke rol in spelen.<br />
Dit kan bijvoorbeeld door het demonstreren<br />
van onderhanden werk en daar het gesprek al over<br />
aan te gaan, in plaats van te wachten tot het eindproduct<br />
af is. Een andere optie om wederzijdse<br />
betrokkenheid te formaliseren is het contracteren<br />
van bepaalde producten of diensten alvorens deze<br />
volledig uitontwikkeld zijn. Dit geeft beide partijen<br />
zekerheid en schept het kader om écht samen te<br />
ontwikkelen. Als dit proces goed loopt denkt de<br />
eindgebruiker niet alleen na over de optimale en<br />
veilige inzet van de reeds beschikbare middelen,<br />
maar is deze actief betrokken bij de creatie van<br />
nieuwe nog veiligere middelen.<br />
<strong>NVDO</strong> <strong>Onderhoudskompas</strong> <strong>2023</strong> | 133
134 | 7. Aanbevelingen<br />
Dit Visiedocument kwam tot stand dankzij de medewerking en<br />
waardevolle bijdragen van de Klankbordgroep:<br />
Nils Bosma General Manager HSSE External Affairs, Shell<br />
Arjan van Dijk Safety Delta Nederland<br />
Hugo Geurders Manager Health Safety and Environment (HSE), VTTI<br />
Jan Teun Koningen <strong>NVDO</strong> vertegenwoordiger in EHSEC (EFNMS)<br />
Jos de Lange TNO Focal Point<br />
Werner van Eck Directeur Veiligheid, Heijmans<br />
Klaas Winters Directeur Velin<br />
Chantal de Groot Teamleider bij EWorks<br />
Jan Meinster Senior beleidsmedewerker industriële veiligheid, Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond<br />
Roger Ham Kerry
Wij begrijpen hoe belangrijk het is om de juiste<br />
expertise te vinden voor uw bedrijfsapplicaties.<br />
KENNIS<br />
+ KUNDE<br />
U bent verzekerd van de best passende producten,<br />
services en solutions voor uw specifieke behoeften.<br />
150.000<br />
technische vragen van klanten<br />
per jaar, wereldwijd behandeld en<br />
opgelost door de Endress+Hauser<br />
serviceorganisatie<br />
Smart Support van Endress+Hauser levert de expertise<br />
die u op afstand nodig heeft om technische problemen<br />
met uw meetinstrumenten op te lossen en te voorkomen.<br />
• Verminder onverwachte downtime<br />
• Verminder de inspanning van uw onderhoudspersoneel<br />
• Bespaar op kosten van ongeplande servicebezoeken en beperk<br />
het terugsturen van instrumenten<br />
• Vergroot uw instrumentatie- en applicatiekennis<br />
Meer informatie:<br />
www.nl.endress.com/smartsupport
Lange Schaft 7G<br />
3991 AP Houten<br />
T. 030 634 6040<br />
info@nvdo.nl<br />
www.nvdo.nl
Change language