27.04.2013 Views

Xurdimento 2012 - Blog do Centro Galego de Lleida

Xurdimento 2012 - Blog do Centro Galego de Lleida

Xurdimento 2012 - Blog do Centro Galego de Lleida

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Tabuleiro <strong>de</strong> conti<strong>do</strong>s<br />

Saúda Presi<strong>de</strong>nte <strong>Centro</strong><br />

José Terceiro .....................................................................02<br />

Saluda Alcal<strong>de</strong><br />

Angel Ros ..........................................................................03<br />

Saluda Delegat Govern<br />

Ramon Farré i Roure .........................................................04<br />

Saluda Diputación<br />

Joan Reñé i Huguet ...........................................................05<br />

Saluda Sub<strong>de</strong>lega<strong>do</strong> Gobierno<br />

Ángel Flores ......................................................................06<br />

Saú<strong>do</strong> Secretario Xeral<br />

Santiago Camba ................................................................07<br />

Car<strong>de</strong>nal-Arzobispo <strong>de</strong> Madrid<br />

Antonio Mª Rouco Varela .................................................08<br />

Falamos co Sr. Joan Bellmunt i Figueres<br />

C. G ...................................................................................09<br />

Cadro <strong>de</strong> honra Manuel Rodríguez A. e Paco Paz A.<br />

C. G. ..................................................................................11<br />

Gracias<br />

Rosa Arxer Codina ............................................................12<br />

O Grupo Coral Cengallei<br />

Un oínte á escoita ..............................................................13<br />

Galicia<br />

Rosa González Mahía .......................................................14<br />

Crónicas <strong>de</strong> peregrinos centroeuropeos a Santiago<br />

Fe<strong>de</strong>rico Pomar <strong>de</strong> la Iglesia .............................................21<br />

Os Miuños<br />

Rodrigo Fernán<strong>de</strong>z Girál<strong>de</strong>z .............................................27<br />

Mallinrío<br />

Antonio Díaz Fernán<strong>de</strong>z ...................................................28<br />

Ilustres Homes da raia mollada (III)<br />

Agapito Vala<strong>do</strong> .................................................................30<br />

Concello <strong>de</strong> As Neves<br />

Ana Mª González Álvarez ................................................32<br />

Vivencias<br />

Mª Azucena Terceiro Folgar .............................................34<br />

La Chalana<br />

José López Hermida..... .....................................................35<br />

Comentarios sobre algunhas das últimas aportacións<br />

musicais galegas<br />

Julio Couxil Vázquez ........................................................37<br />

Anotaciones Turísticas<br />

José María Orte Bermú<strong>de</strong>z ................................................39<br />

Aigua <strong>de</strong> Galícia<br />

Francesc Pané ....................................................................40<br />

Non te Esquezas <strong>do</strong>s Peixes Vermellos<br />

Noelia Rodríguez ..............................................................41<br />

María Dueñas, el tiempo entre costuras.<br />

Marisa Torres Badía ..........................................................42<br />

¿Es posible el perdón en una sociedad que no tiene<br />

senti<strong>do</strong> <strong>de</strong> culpa?<br />

Mª Àngels Almacellas Bernadó ........................................44<br />

Los premios Darwin<br />

Luis T. Prunera ..................................................................46<br />

¿Indigna<strong>do</strong>s?<br />

J.L. Raposo ........................................................................49<br />

La Fragata Portuguesa<br />

Lucía Carnero ....................................................................52<br />

En tiempos difíciles se impone el apostar por nuestros<br />

valores<br />

Cosme García i Mir ...........................................................54<br />

Desahucio exprés<br />

Amparo Miñana Juan ........................................................57<br />

Curiosida<strong>de</strong>s xurídicas. Latinajos<br />

Xoán Rodríguez Gómez-Dacal .........................................58<br />

Merienda Para Leones<br />

Jordi Martínez Brotons .....................................................59<br />

A crise é un invento<br />

Natalia Vala<strong>do</strong> ..................................................................62<br />

El “Peu <strong>de</strong>l Romeu” referent <strong>de</strong>l Camí <strong>de</strong> Sant Jaume,<br />

es transforma en “Casa <strong>de</strong>ls Pessebres” <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong><br />

Jordi Curcó ........................................................................63<br />

Quiroga<br />

Manoel Carrete ..................................................................65<br />

El Pallars Jussà<br />

Joan Bellmunt Figueras .....................................................67<br />

Estoril, <strong>do</strong>n<strong>de</strong> nace “James Bond, el Agente 007”, y la<br />

monarquía europea se exilia<br />

Enric Ribera Gabandé .......................................................70<br />

VI Xuntanza <strong>de</strong> Amigos <strong>de</strong> Sela<br />

Carlos Alonso Bellmunt ....................................................74<br />

Vocalía <strong>de</strong> la Mujer<br />

Marta Roigé ......................................................................75<br />

Memoria <strong>do</strong>s actos da Entida<strong>de</strong> no ano 2011<br />

Juan/Luis ...........................................................................77<br />

Polifieltros 3D<br />

José Luis Rodríguez ..........................................................93<br />

Prensa<br />

La Mañana / Segre / Bon dia / Galicia ..............................95<br />

Web - <strong>Blog</strong> - Re<strong>de</strong> Social <strong>do</strong> <strong>Centro</strong><br />

C.G. .................................................................................101<br />

Xunta Directiva <strong>do</strong> <strong>Centro</strong><br />

<strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong> .................................................................102<br />

1<br />

<strong>Xurdimento</strong>


2<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

Saúda <strong>do</strong> Presi<strong>de</strong>nte<br />

<strong>do</strong> <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong> <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong><br />

Decembro, mes que convida a revisar o ano que<br />

está rematan<strong>do</strong>, conscente tamén <strong>de</strong> evalua-la<br />

calida<strong>de</strong> <strong>do</strong> tempo que pasou e <strong>do</strong>s actos que o<br />

caracterizaron.<br />

Os actos son tantos… e atoparé<strong>de</strong>los nas páxinas<br />

da nosa revista. A calida<strong>de</strong> <strong>de</strong>les ven recoñecida<br />

<strong>de</strong> quen os prepara, <strong>de</strong> quen os organiza, <strong>de</strong> quen<br />

ofrece o seu tempo aos <strong>de</strong>mais, <strong>de</strong> quen participa<br />

cos seus aplausos e eloxios e nos emociona.<br />

Un recoñecemento <strong>de</strong>n<strong>de</strong> estas liñas vai cara o noso<br />

CORAL Cengallei, que recibe felicitacións alí por<br />

on<strong>de</strong> pasa, á nosa Vocalía da Dona que dá “calor”<br />

aos nosos locais os martes e xoves e, como non, aos<br />

meus compañeiros da Xunta, mente e corazón <strong>do</strong><br />

noso <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong>.<br />

Unha mención especial para os que nos <strong>de</strong>ixaron<br />

no transcurso <strong>de</strong>ste ano, que sempre os teremos na<br />

nosa lembranza e nos nosos recor<strong>do</strong>s.<br />

Nun momento en que a economía tradicional<br />

pasa polo túnel escuro, a economía <strong>do</strong> agasallo<br />

toma protagonismo para as Entida<strong>de</strong>s como a<br />

nosa; non existe o dar a cambio <strong>do</strong>utra cousa,<br />

non hai intercambio. O noso <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong>-Casa<br />

<strong>de</strong> Galicia en <strong>Lleida</strong>, xunto coas outras Casas e<br />

<strong>Centro</strong>s Rexionais da cida<strong>de</strong> ven <strong>de</strong> recibir este<br />

mes <strong>de</strong> <strong>de</strong>cembro pasa<strong>do</strong> o premio “Baula” como<br />

recoñecemento <strong>do</strong> gran<strong>de</strong> labor realiza<strong>do</strong> por to<strong>do</strong>s<br />

e cada un <strong>de</strong> nós en fomenta-la convivencia entre<br />

colectivos diferentes.<br />

En tempos <strong>de</strong> incerteza e can<strong>do</strong> <strong>de</strong>n<strong>de</strong> tantas<br />

partes <strong>de</strong>scríbesenos un futuro cheo <strong>de</strong> gran<strong>de</strong>s<br />

dificulta<strong>de</strong>s e <strong>de</strong> gran<strong>de</strong>s cambios, proxectos e<br />

premios como ese que recibimos, menciona<strong>do</strong><br />

<strong>de</strong>nantes, consolidan o senti<strong>do</strong> <strong>de</strong> sermos galegos,<br />

<strong>de</strong> vivir nunha comunida<strong>de</strong> chea <strong>de</strong> recursos como<br />

é a nosa <strong>Lleida</strong> e tranquilízanos respecto <strong>do</strong> <strong>de</strong>safío<br />

que o futuro nos traerá.<br />

E falan<strong>do</strong> <strong>de</strong> futuro quero enviar os meus mellores<br />

<strong>de</strong>sexos para que a Comisión Delegada <strong>do</strong> Consello<br />

da Emigración, que ven <strong>de</strong> reunirse en Ourense<br />

o pasa<strong>do</strong> mes <strong>de</strong> <strong>de</strong>cembro, baixo a presi<strong>de</strong>ncia<br />

<strong>do</strong> Secretario Xeral, señor Camba, aca<strong>de</strong> tó<strong>do</strong>los<br />

éxitos precisos para que os galegos <strong>do</strong> exterior<br />

nos sintamos non só representa<strong>do</strong>s senón tamén<br />

recoñeci<strong>do</strong>s e valoriza<strong>do</strong>s nesa nova proposta <strong>de</strong><br />

Ley que ao parecer pronto se dará a coñecer.<br />

Den<strong>de</strong> estas liñas <strong>de</strong>séxovos un <strong>2012</strong> cheo <strong>de</strong><br />

obxectivos cumpri<strong>do</strong>s e moita felicida<strong>de</strong><br />

Jose Terceiro Folgar<br />

Presi<strong>de</strong>nte <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong> <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>


Saluda <strong>de</strong>l Alcal<strong>de</strong><br />

<strong>de</strong> <strong>Lleida</strong><br />

Un any més, la revista <strong>Xurdimento</strong><br />

aplega en aquestes pàgines<br />

l’activitat més <strong>de</strong>stacada <strong>de</strong>l <strong>Centro</strong><br />

<strong>Galego</strong> <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>, una entitat que<br />

reuneix les persones amb origens<br />

gallecs que viuen a la nostra ciutat.<br />

Com a alcal<strong>de</strong> <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong> sempre he<br />

dit que un <strong>de</strong>ls majors orgulls amb<br />

què comptem és la cohesió social<br />

que tenim al nostre municipi. Un<br />

fet que ha estat possible gràcies a<br />

l’actitud <strong>de</strong> moltes persones, amb<br />

la seva col·laboració en la vida<br />

ciutadana i implicació en el dia a<br />

dia <strong>de</strong>l municipi. Entre aquestes<br />

entitats que han contribuït a fer<br />

<strong>de</strong> la complicitat i l’enteniment<br />

entre cultures un <strong>de</strong>ls nostres trets<br />

distintius, els gallecs lleidatans en<br />

teniu bona part <strong>de</strong>l mèrit. Proveniu d’una terra on el<br />

treball i la família són valors fortament arrelats, com<br />

succeeix a Catalunya, i d’aquest tarannà n’hem estat<br />

directament testimonis tant la societat lleidatana com les<br />

institucions.<br />

Vull <strong>de</strong>stacar la continuada activitat social i cultural<br />

que realitza el Centre <strong>Galego</strong>, tant pel que fa a la seva<br />

presència a la vida cultural lleidatana com a la seva<br />

participació en activitats <strong>de</strong> caire social i solidari. <strong>Lleida</strong><br />

i Galícia comparteixen un patrimoni històric comú: el<br />

camí <strong>de</strong> Sant Jaume, un nexe d’unió que té en la processó<br />

<strong>de</strong>ls fanalets <strong>de</strong> Sant Jaume una <strong>de</strong> les tradicions més<br />

estima<strong>de</strong>s <strong>de</strong> la ciutat.<br />

En moments econòmics complicats com els actuals<br />

la força <strong>de</strong> les entitats i la solidaritat són puntals<br />

imprescindibles per fer comunitat i mantenir vives<br />

les tradicions i l’origen que us uneixen. Aquest any,<br />

obligadament, els recursos amb què comptàveu per part<br />

<strong>de</strong> l’Ajuntament han hagut <strong>de</strong> reduir-se i és per això que<br />

us agraeixo la vostra capacitat d’adaptació a aquesta<br />

nova circumstància i la vostra intacta <strong>de</strong>dicació als<br />

vostres socis i sòcies.<br />

Gestionar una ciutat és, en <strong>de</strong>finitiva, intentar fer possible<br />

que tots els seus ciutadans i ciutadanes, in<strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ntment<br />

<strong>de</strong>ls seus origens, s’hi sentin còmo<strong>de</strong>s, amb serveis <strong>de</strong><br />

qualitat i oportunitats <strong>de</strong> futur en forma d’educació i<br />

ocupació. Però no po<strong>de</strong>m oblidar que la ciutat avança<br />

gràcies a la tasca diària <strong>de</strong>ls qui l’habiten i <strong>de</strong>ls qui com<br />

vosaltres, integren les associacions i entitats que fan<br />

que la vida cultural <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong> sigui rica en matisos i en<br />

accents, com el vostre, el <strong>de</strong> la germana llengua gallega.<br />

Un ano máis, a revista <strong>Xurdimento</strong><br />

recolle nestas páxinas a activida<strong>de</strong><br />

máis <strong>de</strong>stacada <strong>do</strong> <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong><br />

<strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>, unha entida<strong>de</strong> que reúne<br />

ás persoas con oríxes galegas e que<br />

viven na nosa cida<strong>de</strong>.<br />

Como alcal<strong>de</strong> <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong> sempre<br />

dixen que un <strong>do</strong>s maiores orgullos<br />

cos que contamos é a cohesión<br />

social que temos no noso municipio.<br />

Un feito que é posible grazas á<br />

actitu<strong>de</strong> <strong>de</strong> moitas persoas, coa<br />

súa colaboración na vida cidadana<br />

e a implicación no día a día <strong>do</strong><br />

municipio. Entre estas entida<strong>de</strong>s<br />

que teñen contribuí<strong>do</strong> a facer da<br />

complicida<strong>de</strong> e o enten<strong>de</strong>mento<br />

entre culturas un <strong>do</strong>s nosos feitos<br />

distintivos, os galegos lleidatáns<br />

te<strong>de</strong>s unha boa parte <strong>de</strong> mérito.<br />

Vin<strong>de</strong>s dunha terra on<strong>de</strong> o traballo e a familia son valores<br />

fortemente arraiga<strong>do</strong>s, como suce<strong>de</strong> en Catalunya, e<br />

<strong>de</strong>se xeito <strong>de</strong> facer somos directamente testigos tanto a<br />

socieda<strong>de</strong> lleidatana como as institucións.<br />

Quero <strong>de</strong>stacar a continuada activida<strong>de</strong> social e cultural<br />

que realiza o <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong>, tanto polo que fai á súa<br />

presencia na activida<strong>de</strong> cultural lleidatana como a súa<br />

participación nas activida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> caràcter social e solidario.<br />

<strong>Lleida</strong> e Galicia comparten un patrimonio histórico<br />

común: O camiño <strong>de</strong> Sant Jaume, un nexo <strong>de</strong> unión que<br />

ten na procesión <strong>do</strong>s “fanalets <strong>de</strong> San Jaume” unha das<br />

tradicións máis estimadas da cida<strong>de</strong>.<br />

En momentos económicos complica<strong>do</strong>s como os actuais,<br />

a forza das entida<strong>de</strong>s e a solidarieda<strong>de</strong> son puntais<br />

imprescindibles para facer comunida<strong>de</strong> e manter vivas as<br />

tradicións e a orixe, que nos unen. Este ano, obligadamente,<br />

os recursos cos que contaba<strong>de</strong>s por parte <strong>do</strong> Concello<br />

tiveron que reducirse e é por eso, que vos agra<strong>de</strong>zo a vosa<br />

capacida<strong>de</strong> <strong>de</strong> adaptación a esta nova circunstancia e a<br />

vosa intacta <strong>de</strong>dicación aos vosos socios e socias.<br />

Xestionar unha cida<strong>de</strong> é, en <strong>de</strong>finitiva, intentar<br />

facer posible que tó<strong>do</strong>los seus cidadáns e cidadanas,<br />

in<strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ntemente das súas orixes, se sintan cómodas,<br />

cos servizos <strong>de</strong> calida<strong>de</strong> e oportunida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> futuro en<br />

forma <strong>de</strong> educación e ocupación. Pero non po<strong>de</strong>mos<br />

esquecer que a cida<strong>de</strong> avanza grazas ao traballo diario<br />

<strong>do</strong>s que a habitan e <strong>do</strong>s que como vosoutros, integra<strong>de</strong>s<br />

as asociacións e entida<strong>de</strong>s que fan que a vida cultural <strong>de</strong><br />

<strong>Lleida</strong> sexa rica en matices e en acentos, coma o voso, o<br />

da irmá lingua galega.<br />

Àngel Ros<br />

Paer en cap<br />

3<br />

<strong>Xurdimento</strong>


4<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

Saluda <strong>de</strong>l Delegat Territorial<br />

<strong>de</strong>l Govern a <strong>Lleida</strong><br />

Amics i amigues,<br />

Em plau po<strong>de</strong>r-me adreçar per<br />

primer cop com a <strong>de</strong>legat <strong>de</strong>l<br />

Govern a tots els membres <strong>de</strong>l<br />

<strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong> <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong> a través<br />

d’aquesta vostra publicació.<br />

Tot i que vivim moments <strong>de</strong><br />

recessió econòmica i que s’hauran<br />

<strong>de</strong> reorientar algunes maneres <strong>de</strong><br />

fer les coses, la societat actual ja<br />

no és afortunadament la <strong>de</strong>ls anys<br />

50 i 60 <strong>de</strong>l segle passat, en què les<br />

mancances socials eren enormes<br />

i els serveis, molt escassos. En<br />

aquell context van començar a<br />

proliferar les cases regionals,<br />

planteja<strong>de</strong>s prioritàriament com<br />

a espais <strong>de</strong> cooperació, acollida i<br />

ajuda <strong>de</strong> primera necessitat per a<br />

les persones que venien <strong>de</strong> fora.<br />

Aquesta funció va ser, sens dubte, essencial en molts<br />

casos, perquè, en la mesura <strong>de</strong> les possibilitats, va ajudar<br />

a suplir les carències d’unes administracions sense<br />

recursos ni sensibilitat.<br />

Amb la transformació <strong>de</strong> la societat en tots els àmbits,<br />

però, les funcions <strong>de</strong> les cases regionals també han anat<br />

canviant, per adaptar-s’hi. Hi ha influït el fet natural<br />

que el vincle <strong>de</strong> les segones i terceres generacions amb<br />

la terra d’origen es manifesta possiblement d’altres<br />

maneres, <strong>de</strong>termina<strong>de</strong>s per les majors i més diverses<br />

possibilitats <strong>de</strong> comunicació. Sigui com sigui, les cases<br />

regionals han es<strong>de</strong>vingut més plenament espais <strong>de</strong><br />

cultura, d’integració i <strong>de</strong> participació i intercanvi social.<br />

Funcions potser diferents, però també transcen<strong>de</strong>nts.<br />

En un país com Catalunya, una <strong>de</strong> les tasques que és bo<br />

que <strong>de</strong>senvolupin les cases regionals és la contribució a<br />

la construcció <strong>de</strong>l nostre país i al benestar <strong>de</strong> les nostres<br />

famílies. El país i les famílies <strong>de</strong> tots els que hi viuen i hi<br />

treballen, amb in<strong>de</strong>pendència <strong>de</strong>l seu lloc <strong>de</strong> naixement.<br />

Galícia i Catalunya són nacions històriques, la qual cosa<br />

facilita una entesa en aquest sentit.<br />

Quan l’estima i el respecte envers la història, la llengua<br />

i la cultura catalanes són exercits per persones que tenen<br />

les arrels en altres indrets, l’exemple que es dóna i es<br />

transmet conté un plus <strong>de</strong> mèrit i <strong>de</strong> valor, amb un alt<br />

grau d’exemple, que mereix tot el reconeixement. És<br />

això el que a través d’aquestes ratlles us vull fer arribar.<br />

Agraïment perquè sempre heu mantingut aquest esperit<br />

noble i obert, tant orgullós <strong>de</strong> les pròpies arrels com <strong>de</strong><br />

la terra d’a<strong>do</strong>pció.<br />

Amigos e amigas<br />

Compráceme dirixirme por<br />

primeira vegada como <strong>de</strong>lega<strong>do</strong><br />

<strong>do</strong> Goberno a tó<strong>do</strong>los membros <strong>do</strong><br />

<strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong> <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>, mediante<br />

esta vosa publicación.<br />

Aínda que vivimos momentos<br />

<strong>de</strong> recesión económica e que<br />

se <strong>de</strong>berán <strong>de</strong> redireccionar<br />

algunhas formas <strong>de</strong> face-las<br />

cousas, a socieda<strong>de</strong> actual xa non<br />

é, afortunadamente, a <strong>do</strong>s anos 50<br />

ou 60 <strong>do</strong> século pasa<strong>do</strong>, no que as<br />

dificulta<strong>de</strong>s sociais eran enormes<br />

e os servizos, moi escasos. Naquil<br />

contexto comezaron a proliferar as<br />

casas rexionais, creadas como áreas<br />

prioritarias <strong>de</strong> cooperación, acollida<br />

e axuda <strong>de</strong> primeira necesida<strong>de</strong> para<br />

as persoas que viñan <strong>de</strong> fóra. Esta<br />

función foi, sen dúbida, esencial en moitos casos, porque<br />

na medida das posibilida<strong>de</strong>s, axu<strong>do</strong>u a suplir carencias<br />

dunhas administracións sen recursos nin sensibilida<strong>de</strong>.<br />

Coa transformación da socieda<strong>de</strong> en tó<strong>do</strong>los ámbitos,<br />

aínda así, as funcións das casas rexionais tamén foron<br />

cambian<strong>do</strong>, para adaptarse. Influíu o feito natural <strong>de</strong> que o<br />

vínculo das segundas e terceiras xeracións coa terra <strong>de</strong> orixe<br />

é manifesta posiblemente <strong>do</strong>utro xeito, <strong>de</strong>terminada polas<br />

maiores e máis diversas posibilida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> comunicación.<br />

Sexa como sexa, as casas rexionais viñeron a resultar<br />

máis plenamente espazos <strong>de</strong> cultura, <strong>de</strong> integración e <strong>de</strong><br />

participación e intercambio social. Funcións, po<strong>de</strong> ser,<br />

diferentes, pero tamén transcen<strong>de</strong>ntes.<br />

Nun país como Catalunya, un <strong>do</strong>s traballos que é bo<br />

que <strong>de</strong>senvolvan as casas rexionais é a contribución<br />

á construcción <strong>do</strong> noso país e ao benestar das nosas<br />

familias. O país e as familias <strong>de</strong> tó<strong>do</strong>los que viven e<br />

traballan, con in<strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ncia <strong>do</strong> seu lugar <strong>de</strong> nacenza.<br />

Galicia e Catalunya son nacións históricas, o que facilita<br />

unha comprensión neste senti<strong>do</strong>.<br />

Can<strong>do</strong> a estima e o respecto cara a historia, a lingua e<br />

a cultura catalana son exerci<strong>do</strong>s por persoas que teñen<br />

raiceiras noutros lugares, o exemplo que nos dan e nos<br />

transmiten contén un plus <strong>de</strong> mérito e <strong>de</strong> valor, cun alto<br />

grao <strong>de</strong> exemplo, que merece to<strong>do</strong> o recoñecemento. É iso<br />

o que mediante estas liñas vos quero facer chegar. Agra<strong>de</strong>cemento<br />

porque sempre mantivéste<strong>de</strong>s este espírito noble<br />

e aberto, tan orgulloso das propias raíces como das da terra<br />

<strong>de</strong> a<strong>do</strong>pción.<br />

Ramon Farré i Roure<br />

Delegat territorial <strong>de</strong>l Govern <strong>de</strong> la Generalitat a<br />

<strong>Lleida</strong>


Saluda <strong>de</strong>l Presi<strong>de</strong>nt<br />

<strong>de</strong> la Diputació <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong><br />

La revista <strong>Xurdimento</strong> <strong>de</strong>l <strong>Centro</strong><br />

<strong>Galego</strong> irromp, any rere any,<br />

en el camp <strong>de</strong> les publicacions<br />

periòdiques per fer balanç <strong>de</strong> les<br />

activitats anuals <strong>de</strong>l centre, i, amb<br />

aquest, la possibilitat d’adreçarvos,<br />

en tant que presi<strong>de</strong>nt <strong>de</strong> la<br />

Diputació, aquesta salutació.<br />

Per la seva situació geogràfica,<br />

les <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong> han estat unes terres<br />

<strong>de</strong> confluència <strong>de</strong> cultures, fet<br />

que ha es<strong>de</strong>vingut un component<br />

<strong>de</strong>terminant <strong>de</strong> la fesomia<br />

lleidatana i el seu caràcter obert, però sense perdre<br />

l’estima per totes aquelles coses que ens són pròpies,<br />

a la terra i al país<br />

El <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong> –i evi<strong>de</strong>ntment la revista<br />

<strong>Xurdimento</strong>– n’és, també, un clar exemple, d’aquesta<br />

estima als propis orígens. En l’imaginari col·lectiu<br />

<strong>de</strong>ls qui elaboren la publicació fins als que en<br />

recullen el fruit final, és a dir, els lectors, hi ha un<br />

<strong>de</strong>nomina<strong>do</strong>r comú, que no és altre que el sentiment<br />

compartit <strong>de</strong> saber-se hereus d’un poble ancestral,<br />

el gallec, que es projecta amb renovada força cap al<br />

futur.<br />

La comunitat gallega <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong> aplegada al <strong>Centro</strong><br />

<strong>Galego</strong> és una entitat important dintre <strong>de</strong>l ric<br />

panorama social i cultural <strong>de</strong> la ciutat <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>, la<br />

qual treballa per tot allò que estima: la llengua, la<br />

cultura i les tradicions.<br />

Per tot això, em complau gratament que, amb<br />

aquestes poques paraules, pugui expressar la meva<br />

admiració i incondicional adhesió a les activitats<br />

que realitza el <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong>, les quals enriqueixen<br />

el ventall sociocultural <strong>de</strong> la ciutat <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>.<br />

A revista <strong>Xurdimento</strong> <strong>do</strong> <strong>Centro</strong><br />

<strong>Galego</strong> irrompe, ano tras ano,<br />

no campo das publicacións<br />

periódicas para facer balance das<br />

activida<strong>de</strong>s anuais <strong>do</strong> centro, e,<br />

con iste medio, a posibilida<strong>de</strong> <strong>de</strong><br />

dirixirvos, como presi<strong>de</strong>nte da<br />

Deputación, este saú<strong>do</strong>.<br />

Pola súa situación xeográfica,<br />

as <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong> son unhas terras <strong>de</strong><br />

confluencia <strong>de</strong> culturas, un feito<br />

que <strong>de</strong>termina un compoñente<br />

da fisionomía lleidatana e o seu<br />

carácter aberto, pero sen per<strong>de</strong>-lo aprecio por todas<br />

aquelas cousas que nos son propias, á terra e ó país<br />

O <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong> -e evi<strong>de</strong>ntemente a revista<br />

<strong>Xurdimento</strong>- é, tamén, un claro exemplo, <strong>de</strong>ste<br />

aprecio ás propias orixes. No imaxinario colectivo<br />

<strong>do</strong>s que elaboran a publicación até os que recollen o<br />

froito final, é dicir, os lectores, hai un <strong>de</strong>nomina<strong>do</strong>r<br />

común, que non é outro que o sentimento comparti<strong>do</strong><br />

<strong>de</strong> sabérense her<strong>de</strong>iros dun pobo ancestral, o galego,<br />

que se proxecta con renovada forza cara ao futuro.<br />

A comunida<strong>de</strong> galega <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong> reunida no <strong>Centro</strong><br />

<strong>Galego</strong> é unha entida<strong>de</strong> importante <strong>de</strong>ntro <strong>do</strong> rico<br />

panorama social e cultural da cida<strong>de</strong> <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>, a<br />

cal traballa por to<strong>do</strong> aquilo que estima: a lingua, a<br />

cultura e as tradicións.<br />

Por to<strong>do</strong> isto, compráceme gratamente que, con estas<br />

poucas verbas, poida expresar a miña admiración e<br />

incondicional adhesión ás activida<strong>de</strong>s que realiza<br />

o <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong>, as cales enriquecen o abano<br />

sociocultural da cida<strong>de</strong> <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>.<br />

Joan Reñé i Huguet<br />

Presi<strong>de</strong>nt <strong>de</strong> la Diputació <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong><br />

5<br />

<strong>Xurdimento</strong>


6<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

Saluda <strong>de</strong>l Sub<strong>de</strong>legat <strong>de</strong>l<br />

Govern a <strong>Lleida</strong><br />

<strong>Xurdimento</strong> torna a ser, un cop<br />

més, el mitjà <strong>de</strong>s <strong>de</strong>l qual fem<br />

un recorregut a través <strong>de</strong> les seves<br />

pàgines per conèixer i gaudir<br />

<strong>de</strong>l recull d’activitats que<br />

el <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong> <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong> ha<br />

<strong>de</strong>splegat al llarg <strong>de</strong> l’any a la<br />

ciutat i en el territori.<br />

És gratament satisfactori comprovar<br />

el dinamisme i la iniciativa<br />

que us caracteritza per dur a terme tot un<br />

ventall d’actes <strong>de</strong> divers tipus en els que impliqueu<br />

no només a tot el col·lectiu <strong>de</strong> gallecs, sinó també<br />

a tots els lleidatans que valoren, valorem, positivament<br />

el po<strong>de</strong>r compartir i conèixer millor una<br />

cultura i tradició propera.<br />

Aquesta revista és, per això, molt més que un seguit<br />

<strong>de</strong> pàgines i prou. És el punt <strong>de</strong> trobada <strong>de</strong><br />

molts <strong>de</strong>ls gallecs que viviu a <strong>Lleida</strong> i rodalies i<br />

formeu part <strong>de</strong> la ciutat tot compartint experiències<br />

i novetats, reptes i propostes pel proper any.<br />

Des que el <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong> <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong> es va incorporar<br />

a les noves tecnologies amb el seu espai a la<br />

xarxa, heu <strong>de</strong>splegat a l’hora una nova manera <strong>de</strong><br />

comunicació, ràpida, <strong>de</strong> fàcil accés i que multiplica<br />

la difusió <strong>de</strong> tot allò que feu i que pot es<strong>de</strong>venir<br />

una eina importantíssima <strong>de</strong> contacte i intercanvi.<br />

Em resta només encoratjar-vos a seguir endavant<br />

amb l’energia necessària per continuar sent un referent<br />

entre el món associatiu <strong>de</strong> les cases regionals<br />

<strong>de</strong> la ciutat i una aposta ferma d’intercanvi i<br />

compromís amb <strong>Lleida</strong>.<br />

<strong>Xurdimento</strong> volve ser, unha<br />

vez máis, o medio <strong>de</strong>s<strong>de</strong> o cal<br />

facemos un percorri<strong>do</strong> a través<br />

das súas páxinas para coñecer e<br />

gozar da escolla e recopilación<br />

das activida<strong>de</strong>s que o <strong>Centro</strong><br />

<strong>Galego</strong> <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong> <strong>de</strong>spregou<br />

ao longo <strong>do</strong> ano na cida<strong>de</strong> e no<br />

territorio.<br />

É gratamente satisfactorio<br />

comprobar o dinamismo e a iniciativa que vos<br />

caracteriza para levar a cabo to<strong>do</strong> un abano <strong>de</strong><br />

actos <strong>de</strong> diversos tipos nos que implica<strong>de</strong>s non só a<br />

to<strong>do</strong> o colectivo <strong>de</strong> galegos, senón tamén a tó<strong>do</strong>los<br />

lleidatáns que valoran, valoramos, positivamente o<br />

po<strong>de</strong>r compartir e coñecer mellor unha cultura e<br />

tradición próxima.<br />

Esta revista é, por iso, moito máis que un<br />

conxunto <strong>de</strong> páxinas e ren máis. É o punto <strong>de</strong><br />

encontro <strong>de</strong> moitos <strong>do</strong>s galegos que vivi<strong>de</strong>s en<br />

<strong>Lleida</strong> e proximida<strong>de</strong>s e forma<strong>de</strong>s parte da cida<strong>de</strong><br />

compartin<strong>do</strong> experiencias e novida<strong>de</strong>s, retos e<br />

propostas para o vin<strong>de</strong>iro ano. Des<strong>de</strong> que no<br />

<strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong> <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong> incorporáste<strong>de</strong>s as novas<br />

tecnoloxías co seu espazo na re<strong>de</strong>, <strong>de</strong>spregáste<strong>de</strong>s<br />

unha nova forma <strong>de</strong> comunicación, rápida, <strong>de</strong> fácil<br />

acceso e que multiplica a difusión <strong>de</strong> to<strong>do</strong> aquilo<br />

que face<strong>de</strong>s e que po<strong>de</strong> acontecer, unha ferramenta<br />

importantísima <strong>de</strong> contacto e intercambio.<br />

Réstame tan só alentarvos a seguir adiante coa<br />

enerxía necesaria para continuar sen<strong>do</strong> un referente<br />

entre o mun<strong>do</strong> asociativo das casas rexionais<br />

da cida<strong>de</strong> e unha aposta firme <strong>de</strong> intercambio e<br />

compromiso con <strong>Lleida</strong>.<br />

José Angel Flores<br />

Sub<strong>de</strong>legat <strong>de</strong>l Govern <strong>de</strong> l’Estat a <strong>Lleida</strong>


Saú<strong>do</strong> <strong>do</strong> secretario xeral<br />

<strong>de</strong> Emigración da Xunta<br />

<strong>de</strong> Galicia<br />

Grazas ao rápi<strong>do</strong> <strong>de</strong>senvolvemento das infraestruturas terrestres e aéreas, as<br />

distancias entre territorios son cada vez máis curtas. Ata hai ben pouco, trasladarse <strong>de</strong><br />

Galicia a <strong>Lleida</strong> no mesmo día era case unha utopía, e hoxe é algo que se po<strong>de</strong> facer<br />

<strong>de</strong> maneira razoablemente cómoda.<br />

Sen embargo, este relativo achegamento <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong> a Galicia nestes albores<br />

<strong>do</strong> século XXI -sobre to<strong>do</strong> en comparación coas circunstancias <strong>do</strong>s galegos que<br />

acabaron na diáspora suíza, alemana ou, máis aló, brasileira ou arxentina- non reduce<br />

a capacida<strong>de</strong> que te<strong>de</strong>s <strong>de</strong> sentir e amar a nosa terra, e tampouco <strong>de</strong> botala <strong>de</strong> menos.<br />

A morriña non enten<strong>de</strong> <strong>de</strong> quilómetros, ben o sabemos to<strong>do</strong>s.<br />

Non. Esta maior proximida<strong>de</strong> non implica menor nostalxia dunha terra que,<br />

polas causas que fosen, tivestes que <strong>de</strong>ixar. Quero que saiba<strong>de</strong>s que, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> a Galicia<br />

territorial, nós tampouco esquecemos aos centos <strong>de</strong> miles <strong>de</strong> galegos espalla<strong>do</strong>s polo<br />

mun<strong>do</strong>, e sabemos perfectamente que, sen vós, Galicia, a Galicia pasada pero tamén<br />

a presente e futura, non sería a mesma.<br />

Así que, nestas datas especiais en que se achega o Nadal –e, por tanto, é<br />

probable que moitos <strong>de</strong> vós <strong>de</strong>san<strong>de</strong><strong>de</strong>s o camiño enceta<strong>do</strong> hai anos <strong>de</strong>s<strong>de</strong> Galicia<br />

a Cataluña- quero enviarvos unha fonda aperta solidaria. Pero a<strong>de</strong>mais, quero facer<br />

explícito, no meu nome e no nome <strong>de</strong> to<strong>do</strong>s cantos quedamos e residimos na Galicia<br />

territorial, o meu profun<strong>do</strong> recoñecemento e gratitu<strong>de</strong> polo labor que realizastes e<br />

realiza<strong>de</strong>s en <strong>Lleida</strong>, en Cataluña, no mun<strong>do</strong> enteiro, as galegas e galegos <strong>do</strong> exterior.<br />

Feliz nº 25 para a revista “<strong>Xurdimento</strong>”, e feliz ano para to<strong>do</strong>s.<br />

Santiago Camba Bouzas<br />

Secretario xeral da Emigración, Xunta <strong>de</strong> Galicia<br />

7<br />

<strong>Xurdimento</strong>


8<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

Saluda <strong>de</strong>l Car<strong>de</strong>nal<br />

Arzobispo <strong>de</strong> Madrid<br />

Un año más, es para mí un<br />

motivo <strong>de</strong> alegría, en estos<br />

días <strong>de</strong> la celebración <strong>de</strong>l<br />

Nacimiento <strong>de</strong> nuestro Señor<br />

Jesucristo y <strong>de</strong> la llegada <strong>de</strong><br />

un Año Nuevo, enviarles a<br />

to<strong>do</strong>s los miembros y simpatizantes<br />

<strong>de</strong>l queri<strong>do</strong> <strong>Centro</strong><br />

Gallego <strong>de</strong> Lérida, así como<br />

a sus familias, mi salu<strong>do</strong> más<br />

cordial, junto con mis <strong>de</strong>seos<br />

<strong>de</strong> la paz verda<strong>de</strong>ra que nos<br />

trae el Niño Dios, toda la plenitud<br />

<strong>de</strong> vida y <strong>de</strong> esperanza<br />

que brota <strong>de</strong>l misterio <strong>de</strong>l Nacimiento <strong>de</strong> Cristo<br />

que celebramos.<br />

No son tiempos fáciles éstos que nos toca vivir,<br />

especialmente para tantos compatriotas nuestros<br />

que están sufrien<strong>do</strong> con mayor <strong>do</strong>lor las consecuencias<br />

<strong>de</strong> la profunda crisis que pa<strong>de</strong>cemos,<br />

pero no <strong>de</strong>bemos dudar <strong>de</strong> que la Presencia <strong>de</strong><br />

Cristo, nuestro Salva<strong>do</strong>r, es fuente viva, inagotable,<br />

<strong>de</strong> verda<strong>de</strong>ra esperanza. Por ello, está lleno<br />

<strong>de</strong> senti<strong>do</strong> que, <strong>de</strong> mo<strong>do</strong> especial en estas fechas,<br />

nos felicitemos <strong>de</strong> corazón.<br />

Este año, a<strong>de</strong>más, hemos teni<strong>do</strong> el regalo inmenso<br />

que ha significa<strong>do</strong> la celebración <strong>de</strong> la XXVI<br />

Jornada Mundial <strong>de</strong> la Juventud, el pasa<strong>do</strong> agosto,<br />

en Madrid. Lo vivi<strong>do</strong> aquellos días <strong>de</strong> la JMJ<br />

<strong>de</strong> Madrid 2011, que <strong>de</strong>sbordó to<strong>do</strong>s los cálculos,<br />

con <strong>do</strong>s millones <strong>de</strong> jóvenes veni<strong>do</strong>s <strong>de</strong> los cinco<br />

continentes, hasta <strong>de</strong> los lugares más lejanos,<br />

junto al Papa Benedicto XVI, ha si<strong>do</strong>, sin duda,<br />

una inmensa gracia <strong>de</strong> Dios, para to<strong>do</strong>s, para la<br />

Iglesia y para la sociedad entera, en Madrid y<br />

en España, y en to<strong>do</strong> el mun<strong>do</strong>. El propio Santo<br />

Padre, en la primera Audiencia general tras su<br />

regreso a Castelgan<strong>do</strong>lfo, no dudó en afirmar<br />

que “el encuentro <strong>de</strong> Madrid<br />

fue una estupenda manifestación<br />

<strong>de</strong> fe para España y,<br />

ante to<strong>do</strong>, para el mun<strong>do</strong>”.<br />

En verdad, fueron días inolvidables,<br />

y brota espontánea,<br />

ciertamente, la alabanza y la<br />

acción <strong>de</strong> gracias al Señor. Al<br />

mismo tiempo que la súplica,<br />

para que multiplique los buenos<br />

frutos <strong>de</strong> esta “cascada<br />

<strong>de</strong> luz”, como llamó también<br />

Benedicto XVI a la JMJ <strong>de</strong><br />

Madrid en la citada Audiencia,<br />

para el bien <strong>de</strong> la Iglesia, y la salvación <strong>de</strong><br />

los hombres.<br />

En su felicitación navi<strong>de</strong>ña a la Curia romana, el<br />

Papa Benedicto XVI ha reitera<strong>do</strong> la importancia<br />

<strong>de</strong>l <strong>do</strong>n que to<strong>do</strong>s hemos recibi<strong>do</strong> con la celebración<br />

<strong>de</strong> la JMJ <strong>de</strong> Madrid 2011, a la que no ha duda<strong>do</strong><br />

en llamar “magnífica experiencia”, que “ha<br />

si<strong>do</strong> también una medicina contra el cansancio <strong>de</strong><br />

creer”, y aña<strong>de</strong> que “ha si<strong>do</strong> una nueva evangelización<br />

vivida”. Yo les animo, <strong>de</strong> corazón, a toda<br />

la “gran familia” <strong>de</strong>l <strong>Centro</strong> Gallego <strong>de</strong> Lérida, a<br />

<strong>de</strong>jarse llenar <strong>de</strong> esta gracia <strong>de</strong> Dios, acogien<strong>do</strong> el<br />

Evangelio <strong>de</strong> Jesucristo, la única “medicina”, en<br />

expresión <strong>de</strong>l mismo Santo Padre, que nos cura <strong>de</strong><br />

to<strong>do</strong> mal, llenan<strong>do</strong> la vida <strong>de</strong>l gozo incomparable<br />

<strong>de</strong> la verda<strong>de</strong>ra esperanza.<br />

De nuevo os <strong>de</strong>seo <strong>de</strong> corazón, a to<strong>do</strong>s los queri<strong>do</strong>s<br />

miembros y simpatizantes <strong>de</strong>l <strong>Centro</strong> Gallego<br />

<strong>de</strong> Lérida, y a vuestras familias, una muy<br />

¡Feliz Navidad!, y un año <strong>2012</strong>, lleno <strong>de</strong> las bendiciones<br />

<strong>de</strong> Dios. Con mi afecto y bendición.<br />

Antonio Mª Rouco Varela<br />

Car<strong>de</strong>nal-Arzobispo <strong>de</strong> Madrid


Falamos co<br />

Sr. Joan Bellmunt i Figueres<br />

Naceu en Puiggròs, na<br />

comarca <strong>de</strong> Les Garrigues;<br />

é autor dun cento <strong>de</strong><br />

libros <strong>de</strong> temática diversa:<br />

investigación etnográfica,<br />

historia, novela e poesía.<br />

A monumental serie<br />

“Feitos, costumes e<br />

lendas”, recollida en 32<br />

volumes,abrangue gran<br />

parte da cultura popular<br />

das comarcas <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>.<br />

Tamén é autor da colección<br />

“Devocións Marianas<br />

Populares” (11 libros), <strong>do</strong><br />

“Calendario tradicional<br />

das comarcas <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>” e <strong>de</strong> 500 historias e lendas<br />

das terras <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>. Percorreu o territorio durante<br />

25 anos visitan<strong>do</strong> 963 pobos e facen<strong>do</strong> entrevistas,<br />

o que equivale a dicir: portas abertas para to<strong>do</strong> o<br />

mun<strong>do</strong>. Non <strong>de</strong>bemos esquecer, sen embargo, que<br />

actualmente a xente é moi individualista e cústalle<br />

moito participar en activida<strong>de</strong>s culturais e <strong>de</strong><br />

territorio. Seguramente fai falta mentalizar máis á<br />

socieda<strong>de</strong>, pero esta non é unha carencia <strong>do</strong> <strong>Centro</strong><br />

<strong>Galego</strong>; máis ben, ao contrario, é unha carencia da<br />

propia socieda<strong>de</strong>.<br />

Algunha anéc<strong>do</strong>ta ou suceso<br />

interesante, que consi<strong>de</strong>re que afirma<br />

o asentamento <strong>do</strong>s galegos en <strong>Lleida</strong>.<br />

A nivel tradicional hai un feito que une <strong>Lleida</strong> e<br />

Galicia. Refírome á tradición <strong>do</strong> “Peu <strong>de</strong>l Romeu”.<br />

Ninguén dubida da boa unión que hai entre cataláns<br />

e galegos, e tamén no conxunto <strong>de</strong> todas as outras<br />

formas <strong>de</strong> ser e <strong>de</strong> pensar. A persoa está por enriba <strong>de</strong><br />

to<strong>do</strong>. Eso entén<strong>de</strong>nno to<strong>do</strong>s xuntos: respeto á persoa<br />

e á diversida<strong>de</strong> xa que así enriquecémonos to<strong>do</strong>s.<br />

Anéc<strong>do</strong>tas hai moitas; teño unha presa <strong>de</strong>las no peto.<br />

Algún día po<strong>de</strong> que vos explique algunha que seguro<br />

vos sorpren<strong>de</strong>rá.<br />

Achega persoal nesta entrevista.<br />

A aportación persoal non po<strong>de</strong> ser outra que<br />

felicitarvos e animarvos a seguir adiante. Así mesmo<br />

agra<strong>de</strong>cervos a vosa actitu<strong>de</strong> cara á cida<strong>de</strong> e cara á<br />

tódalas persoas, xa que so<strong>de</strong>s un <strong>do</strong>s centros máis<br />

ben arraiza<strong>do</strong>s e máis exemplares que coñezo.<br />

Tamén agra<strong>de</strong>cervos a oportunida<strong>de</strong> que me da<strong>de</strong>s<br />

ao ofrecerme esta entrevista. E, aproveito estas letras,<br />

para <strong>de</strong>cirvos que unha das satisfaccións que tiven<br />

fai uns meses foi can<strong>do</strong> a miña filla pequena, Marta,<br />

chamoume <strong>de</strong>n<strong>de</strong> diante da Catedral <strong>de</strong> Santiago<br />

comunicán<strong>do</strong>me por teléfono que acababa <strong>de</strong> facer,<br />

e ben, o Camiño <strong>de</strong> Santiago. Xa ve<strong>de</strong>s: como pai,<br />

to<strong>do</strong> un orgullo e satisfacción que me chegou <strong>de</strong>n<strong>de</strong><br />

9<br />

<strong>Xurdimento</strong>


10<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

Falamos co Sr. Joan Bellmunt i Figueres<br />

Santiago, ban<strong>de</strong>ira <strong>de</strong> Galicia e <strong>do</strong>s galegos.¡¡¡Grazas,<br />

moitas grazas!!! ¡Ah!, para acabar, saudarvos a to<strong>do</strong>s:<br />

presi<strong>de</strong>nte, xunta, socios e amigos <strong>do</strong> <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong>.<br />

Tamén a tódalas mulleres que face<strong>de</strong>s numerosas<br />

activida<strong>de</strong>s: ¡¡¡Ánimos e adiante!!! Polo conxunto<br />

da miña faena, e pola tenacida<strong>de</strong> e esforzo á hora<br />

<strong>de</strong> recuperar pobo a pobo estas raíces culturais,<br />

recibín diversos premios e recoñecementos entre<br />

eles o <strong>de</strong> “<strong>Lleida</strong>tá exemplar” (1992) e o Premio<br />

Jaume I <strong>de</strong> Actuación Cívica Catalana (1992) e<br />

Garriguenc <strong>do</strong> ano. O Goberno da Generalitat <strong>de</strong><br />

Catalunya conce<strong>de</strong>ume a Creu <strong>de</strong> Sant Jordi (2001)<br />

e, recentemente (novembro 2011), recibín o Premio<br />

“Som <strong>Lleida</strong>”. En poucas verbas e a gran<strong>de</strong>s rasgos,<br />

esta é a miña aportación á conservación da cultura<br />

popular das nosas terras.<br />

¿Como valora a súa relación e<br />

coñecemento da cultura galega, grazas<br />

ao <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong> <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>?<br />

A miña relación e coñecemento da cultura galega por<br />

medio <strong>do</strong> <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong> <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong> foi moi proveitosa<br />

e profunda. A relación persoal que se estableceu<br />

entre o <strong>Centro</strong> e a súa xente foi <strong>de</strong> complicida<strong>de</strong><br />

e <strong>de</strong> enriquecemento persoal. Temos colabora<strong>do</strong><br />

en activida<strong>de</strong>s diversas, pero se teño que <strong>de</strong>stacar<br />

algunha cousa é que, a<strong>de</strong>mais <strong>de</strong> falar coa xente da<br />

xunta e diversos membros <strong>do</strong> <strong>Centro</strong>, o po<strong>de</strong>r ler a<br />

magnífica revista que se edita, coa gran riqueza <strong>de</strong><br />

aportacións <strong>de</strong> to<strong>do</strong> tipo, fixéronme coñecer moito<br />

máis a cultura galega e, en consecuencia, agora<br />

aprécioa moito máis.<br />

¿Como foi a súa traxectoria e achega?<br />

A miña traxectoria e aportación ao <strong>Centro</strong> moveuse<br />

en diversos ámbitos. Se na primeira pregunta <strong>de</strong>ixaba<br />

claro que tentei recoller a cultura popular das nosas<br />

terras, coa finalida<strong>de</strong> <strong>de</strong> preservala, eso fixo que<br />

tamén tivese a necesida<strong>de</strong> <strong>de</strong> divulgala e dala a coñecer<br />

a aqueles que chegaron <strong>do</strong>utros lugares <strong>do</strong> territorio.<br />

E <strong>de</strong>ste xeito, pui<strong>de</strong>n aportar ao <strong>Centro</strong>, mediante<br />

diferentes charlas, conferencias e proxeccións, a nosa<br />

cultura popular para que a coñecesen aquí. Tiven<br />

a ledicia <strong>de</strong> participar en diversas conferencias e,<br />

tamén, na presentación dun número da vosa revista.<br />

Así pois, colaboración fluída e intensa.<br />

¿Que activida<strong>de</strong>s <strong>do</strong> <strong>Centro</strong> <strong>de</strong>staca e<br />

en que grao axudan no asociacionismo<br />

da cida<strong>de</strong>? e ¿que lle augura<br />

nesta andaina como Asociación ou<br />

Institución en <strong>Lleida</strong>?<br />

Ninguén po<strong>de</strong>rá poñer en dúbida a notable e activa<br />

participación <strong>do</strong> <strong>Centro</strong> na vida cultural e asociativa<br />

<strong>de</strong> <strong>Lleida</strong> e as súas terras. As diferentes activida<strong>de</strong>s<br />

culturais, gastronómicas e literarias que leva<strong>de</strong>s a<br />

cabo son unha tarxeta <strong>de</strong> presentación <strong>de</strong> primeira<br />

or<strong>de</strong>. Teño que confersar que a<strong>de</strong>mais <strong>do</strong> feito<br />

gastronómico, e tamén das activida<strong>de</strong>s culturais e<br />

talleres que leva<strong>de</strong>s a cabo, como persoa amante da<br />

literatura, unha activida<strong>de</strong> que teño que felicitarvos<br />

moi especialmente, é a da publicación <strong>de</strong>sta revista.<br />

¿Que achega consi<strong>de</strong>ra que aínda lle<br />

queda por facer ao <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong><br />

para participar máis no conxunto<br />

social da cida<strong>de</strong>?<br />

Coi<strong>do</strong> que aportacións face<strong>de</strong>s moitas. Creo que<br />

esta<strong>de</strong>s participan<strong>do</strong> <strong>de</strong> forma extraordinaria no<br />

teci<strong>do</strong> social da cida<strong>de</strong>. En to<strong>do</strong> caso podía ser que<br />

se tivera que facer máis divulgación (aquí o Concello<br />

ten un papel que <strong>de</strong>senvolver) para facer chegar aos<br />

cidadáns tódalas propostas das vosas activida<strong>de</strong>s.<br />

C.G.


CADRO DE HONRA<br />

Manuel Rodríguez Álvarez<br />

Naceu en Eiras-San Amaro (Ourense), o día 16 <strong>de</strong> Abril <strong>de</strong> 1935. Pasou a<br />

súa infancia en varias poboacións <strong>de</strong> Galicia, como son: Eiras, Vilagarcía <strong>de</strong><br />

Arousa, Entrimo, etcétera e, <strong>de</strong> moi novo, ingresou no Corpo da Garda Civil,<br />

<strong>do</strong> que se retirou co grao <strong>de</strong> Capitán.<br />

No ano 1977 estan<strong>do</strong> <strong>de</strong>stina<strong>do</strong> en<br />

<strong>Lleida</strong>, foi socio funda<strong>do</strong>r da Asociación<br />

Cultural “<strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong> <strong>de</strong><br />

<strong>Lleida</strong>-Casa <strong>de</strong> Galicia”, rexistra<strong>do</strong> co<br />

número 14.<br />

O día 15 <strong>de</strong> Setembro <strong>de</strong> 1990, foi nomea<strong>do</strong><br />

Secretario da Entida<strong>de</strong>, cargo<br />

que <strong>de</strong>sempeñou con gran <strong>de</strong>dicación<br />

e estímulo, até o 9 <strong>de</strong> Setembro <strong>de</strong><br />

1998.<br />

O día 20 <strong>de</strong> Setembro <strong>de</strong> 2011 faleceu,<br />

tras unha dura enfermida<strong>de</strong> e,<br />

como continuación, suxerímosvos que<br />

lea<strong>de</strong>s o artigo seguinte “GRAZAS”,<br />

escrito pola súa esposa, no que se<br />

po<strong>de</strong> apreciar como era Manolo.<br />

Francisco Paz Arias<br />

Naceu en Carballiño no ano 1948, fillo único, e <strong>de</strong>spois dunha serie <strong>de</strong><br />

avatares, trasládase coa súa familia a Venezuela on<strong>de</strong> estiveron uns anos.<br />

Posteriormente regresa a familia a Galicia e ao cabo dun tempo falecen os<br />

seus pais. Entón como consecuencia diso o noso amigo “Paco” ven a <strong>Lleida</strong><br />

con 18 anos e queda ao amparo <strong>do</strong>s seus tíos e avó quen naquela época<br />

rexentaban o bar-restaurante “Nuria” <strong>de</strong> produtos galegos, o cal frecuentaban<br />

algúns paisanos nosos.<br />

Coñeceu á súa esposa Pilar no ano 67 e, <strong>de</strong>spois <strong>de</strong> contraer matrimonio no<br />

ano 1975, nace a súa única filla Olga. Ao fundarse o noso <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong><br />

en <strong>de</strong>cembro <strong>do</strong> ano 1977,<br />

Paco Paz é un <strong>do</strong>s socios<br />

funda<strong>do</strong>res co número 25 e nesta primeira etapa estivo<br />

sempre moi activo. É esta a época que lembra a súa esposa<br />

con moito agarimo, sen<strong>do</strong> precisamente o noso “Paco” o<br />

primeiro Secretario da Entida<strong>de</strong> <strong>de</strong>n<strong>de</strong> o 10 <strong>de</strong> febreiro<br />

<strong>de</strong> 1978 ao 12 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 1980. Tamén colaborou na<br />

Verbena <strong>do</strong>s Campos Elíseos, Festa <strong>do</strong> Polbo, etcétera.<br />

Ao longo da súa vida foi un bo colabora<strong>do</strong>r <strong>do</strong> noso<br />

<strong>Centro</strong> estan<strong>do</strong> sempre predisposto a axudarnos can<strong>do</strong><br />

se precisaba, facilitán<strong>do</strong>nos mesmo calquera produto <strong>de</strong><br />

orixe galega que comprira para <strong>de</strong>terminada ocasión.<br />

11<br />

<strong>Xurdimento</strong>


12<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

Manolo con su hija Cristina<br />

Gracias<br />

Día 20 <strong>de</strong> septiembre, las <strong>do</strong>s <strong>de</strong> la tar<strong>de</strong>. En la habitación<br />

208 <strong>de</strong> la Clínica Perpetuo Socorro <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>, mi hija<br />

Cristina, con amor, le seca los labios a su padre sin<br />

querer ver que estaba recogien<strong>do</strong> su último aliento; su<br />

alma preparada para partir <strong>de</strong>jaba su cansa<strong>do</strong>, <strong>do</strong>li<strong>do</strong> y<br />

machaca<strong>do</strong> cuerpo.<br />

Al fin el <strong>do</strong>lor había cesa<strong>do</strong>. Meses <strong>de</strong> lucha contra este<br />

enemigo que se <strong>de</strong>sarrolló en su cuerpo. Los hombres<br />

con sus máquinas, sus remedios <strong>de</strong> laboratorio no podían<br />

aliviar su pa<strong>de</strong>cimiento; ya llegó tan lejos el <strong>do</strong>lor que<br />

sólo pedía ayuda para liberarse <strong>de</strong>l tirano que habitaba en<br />

su pulmón; ya no le importaba la forma. Es terrible ver<br />

a un ser humano que te pi<strong>de</strong> ayuda <strong>de</strong>sesperadamente;<br />

entonces dices: si la medicina, tan avanzada, no es capaz<br />

<strong>de</strong> darle paz, yo ¿qué pue<strong>do</strong> hacer?, ¿convertirme en<br />

asesina como él me pi<strong>de</strong>?; terrible lucha: ¿se pue<strong>de</strong> matar<br />

por amor? Pero si ya has leí<strong>do</strong> hasta aquí, hablo <strong>de</strong> pedir<br />

ayuda a los hombres <strong>de</strong> ciencia, a sus pócimas y máquinas;<br />

pero cuan<strong>do</strong> to<strong>do</strong> esto falla, sólo queda la <strong>de</strong>sesperación,<br />

el suicidio y el caos pero ¿qué pasa cuan<strong>do</strong> tú tienes que<br />

tomar <strong>de</strong>cisiones sobre la vida <strong>de</strong>l ser humano que amas?<br />

Antes y <strong>de</strong>spués siempre está Dios y to<strong>do</strong> cambia <strong>de</strong><br />

rumbo; la ventana que él quería que yo mandara abrir<br />

y que le ayudara a precipitarse por ella, se convierte en<br />

la ventana que abrió mi hija, obe<strong>de</strong>cien<strong>do</strong> mi <strong>de</strong>seo para<br />

que, estan<strong>do</strong> <strong>de</strong> par en par, no bajara su cuerpo sino que<br />

subiera su alma.<br />

Doy gracias a Dios por su gran amor, porque cada día<br />

teníamos un mensaje, si no era <strong>de</strong> vida era <strong>de</strong> vida eterna.<br />

Doy gracias a to<strong>do</strong>s<br />

los que siguieron<br />

su enfermedad<br />

en silencio pero<br />

notán<strong>do</strong>los siempre<br />

presentes y que el<br />

último día con sus<br />

plegarias dieron el<br />

gran empujón para<br />

llevarlo hacia el<br />

Manolo con su nieta Lucía<br />

paraíso.<br />

Queri<strong>do</strong>s amigos, aún os veo en la puerta <strong>de</strong> la Iglesia<br />

esperan<strong>do</strong> por si teníais que ayudarme o llevarme<br />

hasta la gran hoguera; gracias eternamente a to<strong>do</strong>s por<br />

vuestras oraciones, tanto a los presentes como a los<br />

ausentes que fueron muchos. Si alguien lee estas líneas<br />

y no lo conoció, Manolo fue un hombre recto que amaba<br />

a Galicia, que tenía amigos y también gran<strong>de</strong>s amigos;<br />

y aunque to<strong>do</strong>s estaban dispuestos, pedí ayuda a su gran<br />

amigo y compañero <strong>de</strong> la Guardia Civil y tanto él como<br />

su esposa e hijo han si<strong>do</strong> ángeles para nosotros.<br />

En estos últimos años <strong>de</strong> su vida le dieron alegría el<br />

Jordi y el Izan; el Jordi, fue junto con las enfermeras,<br />

el que consoló a nuestra querida hija en tan <strong>do</strong>lorosos<br />

momentos; tengo que <strong>de</strong>cir que las personas que estaban<br />

en el turno <strong>de</strong> mañana, tar<strong>de</strong> y noche, tanto mujeres<br />

como hombres en la Clínica Perpetuo Socorro, hicieron<br />

honor al nombre <strong>de</strong> la Clínica, pues nos trataron con<br />

tanto amor y <strong>de</strong>lica<strong>de</strong>za que a Dios le pi<strong>do</strong> por ellos y<br />

les recuer<strong>do</strong> que está escrito, “cuan<strong>do</strong> atendéis a un<br />

enfermo me atendéis a mí”; así que, Dios mío, protege a<br />

este maravilloso grupo que tanto da a los acompañantes y<br />

a los enfermos allí ingresa<strong>do</strong>s.<br />

Me preguntaron si tenía algún significa<strong>do</strong> ir vestida <strong>de</strong><br />

blanco, pues sí lo tiene: la primera misa en la que estuve<br />

a su la<strong>do</strong> converti<strong>do</strong>s en esposos <strong>de</strong>lante <strong>de</strong> Dios y en la<br />

que firmamos el gran contrato “hasta que la muerte nos<br />

separe” él me esperaba cerca <strong>de</strong>l altar vesti<strong>do</strong> <strong>de</strong> ver<strong>de</strong> y<br />

yo llegué <strong>de</strong> blanco; en esta última misa yo estaba cerca<br />

<strong>de</strong>l altar vestida <strong>de</strong> blanco y él llegó vesti<strong>do</strong> como aquel<br />

día lejano en que al llegar al altar me dijo “te quiero<br />

Rosa”; esta vez fui yo la que le di la paz con un beso,<br />

pero ¡qué diferencia!. A esta última misa, cuántas buenas<br />

personas acudieron, Dios mío; y cómo al juntarse un<br />

hombre y una mujer pue<strong>de</strong>n llegar, al final <strong>de</strong> sus días,<br />

con esta numerosa cosecha <strong>de</strong> familia y amigos. ¡Gracias<br />

a to<strong>do</strong>s y a cada uno <strong>de</strong> Vds, por sus silencios, por sus<br />

palabras! y ¡gracias infinitas! por sus oraciones. También<br />

<strong>do</strong>y gracias al P. Alexán<strong>de</strong>r, que vinien<strong>do</strong> <strong>de</strong> allen<strong>de</strong> los<br />

mares, nos acogió en su parroquia, con tanta dulzura y<br />

amor cristiano.<br />

Y por fin diré, queri<strong>do</strong>s amigos, que cuan<strong>do</strong> to<strong>do</strong> falla,<br />

Dios en Mayúsculas no falla. Él, cuan<strong>do</strong> me vio cansada<br />

y <strong>de</strong>rrotada, sin aceptar la ayuda <strong>de</strong> to<strong>do</strong>s mis amigos,<br />

me envió a mi querida hija, mi hermana, mi cuña<strong>do</strong> y<br />

su hermana, que me ayudaron hasta el último suspiro <strong>de</strong><br />

mi esposo; afortuna<strong>do</strong> él que contó con mis familiares y<br />

amigos y también con los suyos.<br />

Yo no diré cómo era Manolo pues era como cada uno <strong>de</strong><br />

Vds piensa que era. Hay unas fotos en este artículo, que<br />

yo titularía días felices, en las que está junto a su hija<br />

como padre y junto a su nieta como abuelo orgulloso y<br />

feliz; y es que Dios nos mandó esta luz para alegrarle los<br />

últimos cinco años <strong>de</strong> su vida. ¡Gracias, Lucía, que Dios<br />

te bendiga!.<br />

Rosa Arxer Codina


O Grupo Coral Cengallei<br />

Actuación na resi<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong> Aitona<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

Un oínte á escoita<br />

13<br />

<strong>Xurdimento</strong>


14<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

Outros <strong>do</strong>us poetas<br />

<strong>do</strong> Rexurdimento literario,<br />

Eduar<strong>do</strong> Pondal<br />

e Curros Enríquez, teñen<br />

unha importancia<br />

<strong>de</strong>cisiva neste proceso<br />

restaura<strong>do</strong>r da Literatura<br />

galega.Pondal, co<br />

seu “Queixumes <strong>do</strong>s<br />

Pinos” e Curros, con<br />

“Aires da miña terra”,<br />

seguen nesa liña da<br />

poesía prestixiosa que<br />

xa encetara Rosalía <strong>de</strong><br />

Castro no 1863 can<strong>do</strong><br />

principiou a cantar.<br />

GALICIA<br />

TERRA XENTE LINGUA POBO<br />

VII- O século XIX na súa Cultura literaria:<br />

Rexurdimento (cont.)<br />

¡Que gozoso <strong>de</strong>zanove<br />

no que atinxe ás nosas Letras!<br />

Rosalía, Pondal, Curros,<br />

van seren os que as comezan.<br />

Descobren brúxulas novas;<br />

resucitan as antigas<br />

por mor <strong>de</strong> ver corre<strong>do</strong>iras<br />

vellas, mais <strong>de</strong>scoñecidas.<br />

¿U-lo o noso Rexurdir?.<br />

Témolo aquí, preto ou lonxe.<br />

Os tres fixéronno vir<br />

para que as Letras remocen.<br />

EDUARDO PONDAL ABENTE, que é<br />

coñeci<strong>do</strong> tamén<br />

coma o bar<strong>do</strong><br />

bergantiñán,fai<br />

xurdir a mitoloxía<br />

celta dan<strong>do</strong> vida<br />

a heroes que saen<br />

das lendas e da literatura,<br />

e crea un<br />

protagonismo mitolóxico<br />

<strong>de</strong> seu.<br />

Na vila coruñesa<br />

<strong>de</strong> Ponteceso,<br />

moi preto <strong>do</strong> río Anllóns, abriu por vez primeira<br />

os seus ollos un oito <strong>de</strong> febreiro <strong>de</strong> 1835 pechán<strong>do</strong>os<br />

<strong>de</strong>finitivamente un oito <strong>de</strong> marzo <strong>de</strong> 1917,<br />

na Coruña. Despois <strong>de</strong> face-los seus primeiros<br />

estu<strong>do</strong>s en Muxía, vai a Santiago a estudar; primeiro,<br />

o bacharelato e, máis tar<strong>de</strong>, a carreira <strong>de</strong><br />

medicina. Compartía os seus estu<strong>do</strong>s co amor<br />

á poesía e á liberda<strong>de</strong> (foi un fervente liberal )<br />

sobre to<strong>do</strong> <strong>de</strong>spois <strong>de</strong> asistir ás tertulias <strong>do</strong> ”Liceo<br />

<strong>de</strong> la juventud” e, na compaña <strong>de</strong> Aurelio<br />

Rogomhía<br />

La casa natal <strong>de</strong>l poeta Eduar<strong>do</strong> Pondal<br />

Aguirre, ao famoso<br />

“banquete <strong>de</strong> Conxo”<br />

on<strong>de</strong> parece que se<br />

recitaron algúns <strong>do</strong>s<br />

seus versos. Xa rematada<br />

a carreira, no<br />

1860, ingresou na Sanida<strong>de</strong><br />

militar e, ben<br />

axiña, marchou cara ó<br />

retiro, nos ei<strong>do</strong>s paternos,<br />

on<strong>de</strong> buscou<br />

soida<strong>de</strong> e acougo tanto<br />

psicolóxico coma<br />

fisiolóxico. Neste retiro<br />

<strong>de</strong> Ponteceso viviu,<br />

e escribiu a súa<br />

Puente sobre el rio Anllóns en Ponte-Ceso (La Coruña).


GALICIA. TERRA XENTE LINGUA POBO<br />

poesía mentres paseaba pola beira <strong>do</strong> Anllóns;<br />

aquí, nestas terras <strong>de</strong> Bergantiños, atopouse coa<br />

máis alta e senlleira inspiración estreán<strong>do</strong>se<br />

coa obra “ A Campana <strong>de</strong> Anllóns “, poema<br />

estructura<strong>do</strong> en quintillas, recolli<strong>do</strong> no “Álbum<br />

<strong>de</strong> la Caridad” e publica<strong>do</strong> no 1862; o seu tema<br />

fala dun cautivo bergantiñán en Orán, que emprega<br />

a campá, á maneira dun coitelo ben afia<strong>do</strong>,<br />

coma se fose o obxecto mensaxeiro dun <strong>de</strong>rra<strong>de</strong>iro<br />

a<strong>de</strong>us :<br />

¡Oh!nai da miña vida,<br />

adiós,adiós,meu pai<br />

prenda <strong>de</strong> min querida<br />

adiós, ¡oh!, miña nai.<br />

Sombras <strong>do</strong>s meus abós,<br />

río <strong>de</strong> Ponte- Ceso,<br />

pinal <strong>de</strong> Tella espeso...<br />

acordávos <strong>de</strong> un preso,<br />

Campana <strong>de</strong> Anllóns,<br />

noites <strong>de</strong> luar,<br />

lúa que te pos,<br />

<strong>de</strong>trás <strong>do</strong> pinal :<br />

adiós...<br />

adiós...<br />

adiooos...<br />

No ano <strong>de</strong> 1877 publícase o seu primeiro libro:<br />

“Rumores <strong>de</strong> los Pinos”, que será o xerme <strong>do</strong><br />

meiran<strong>de</strong> libro <strong>de</strong> Pondal titula<strong>do</strong> “Queixumes<br />

<strong>do</strong>s pinos” no que se convirte andan<strong>do</strong> o tempo<br />

(1886) e no que queda reflexada xa, a xeografía<br />

<strong>de</strong> Bergantiños.<br />

Portada <strong>de</strong> la edición <strong>de</strong> Queixumes <strong>do</strong>s pinos, realizada<br />

en 1935 por la Real Aca<strong>de</strong>mia Gallega<br />

Outras obras importantes como “O <strong>do</strong>lmen<br />

<strong>de</strong> Dombate” e “Poemas inéditos e<br />

esqueci<strong>do</strong>s”,a<strong>de</strong>mais <strong>do</strong>s cita<strong>do</strong>s con anteriorida<strong>de</strong>,<br />

foron recolli<strong>do</strong>s por Carballo Calero;<br />

outros como “Novos poemas “, por Ama<strong>do</strong> Rincón;<br />

e “Os Eoas” que, á maneira <strong>de</strong> epopeia,<br />

compón baseán<strong>do</strong>se no poema <strong>de</strong> Camoens”Os<br />

Lusiadas”, foi coñecida por Bouza Brey e Carballo<br />

Calero.<br />

Tamén convén citar o famoso poema “Os Pinos”<br />

que se convertiu en Hino galego ao ser<br />

musica<strong>do</strong> por Pascual Veiga(canta<strong>do</strong> por vez<br />

primeira no 1907) e on<strong>de</strong> queda relacionada a<br />

costa <strong>de</strong> Bergantiños coa saga eterna <strong>do</strong> mítico<br />

Breogán:<br />

15<br />

<strong>Xurdimento</strong>


16<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

GALICIA. TERRA XENTE LINGUA POBO<br />

“¿Que din os rumorosos<br />

na costa ver<strong>de</strong>cente<br />

ao raio trasparente<br />

<strong>do</strong> práci<strong>do</strong> luar?<br />

.........................<br />

Do teu ver<strong>do</strong>r cingui<strong>do</strong><br />

e <strong>de</strong> benignos astros<br />

confín <strong>do</strong>s ver<strong>de</strong>s castros<br />

e valeroso chan,<br />

non <strong>de</strong>s a esquecemento<br />

da inxuria o ru<strong>do</strong> encono;<br />

<strong>de</strong>sperta <strong>do</strong> teu sono<br />

fogar <strong>de</strong> Breogán.<br />

.........................”<br />

O poeta estase servin<strong>do</strong> dun mun<strong>do</strong> heroico e<br />

lexendario, para estructurar a mitoloxía celta<br />

<strong>do</strong>s textos nórdicos <strong>de</strong>senrolán<strong>do</strong>os na xeografía<br />

<strong>de</strong> Bergantiños. O seu personaxe central será,<br />

en certo mo<strong>do</strong>, o pobo galego e, afondan<strong>do</strong> nas<br />

súas raizames, xurdirán vellas glorias coma os<br />

guerreiros celtas que loitan nas terras <strong>do</strong> Xallas,<br />

na compaña <strong>de</strong> belidas mulleres coma a famosa<br />

Maroñas, que tamén loitan á beira <strong>de</strong>les:<br />

“Despois <strong>do</strong> duro combate,<br />

que o nobre celta Folgar,<br />

contra <strong>do</strong> esquivo romano,<br />

librou <strong>de</strong> Xallas no chan;<br />

...................................<br />

morría a linda Maroñas<br />

<strong>de</strong> unha ferida mortal<br />

no branco peito, cal rosa<br />

cortada <strong>do</strong> vento soán.<br />

´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´”<br />

A medida <strong>do</strong>s seus versos está mesturada. E, a<br />

pesares <strong>de</strong> que as composicións máis abon<strong>do</strong>sas,<br />

son as <strong>do</strong> romance (oito ou sete sílabas), recóllese<br />

na súa producción <strong>de</strong>n<strong>de</strong> unha métrica tradicional<br />

propia <strong>de</strong> “tercetillos”, “cuartetas”, “octavillas”.....<br />

ata a <strong>de</strong> alexandrinos <strong>do</strong> “Dolmen <strong>de</strong><br />

Dombate” pasan<strong>do</strong> polas <strong>de</strong> once sílabas, cousa<br />

que o achegan, por exemplo, ás “Rimas “ <strong>de</strong><br />

Bécquer ou a “Follas Novas” <strong>de</strong> Rosalía.<br />

O outro eximio representante <strong>do</strong> rexurdimento<br />

literario <strong>do</strong> século XIX foi: MANUELCU-<br />

RROS ENRÍQUEZ que nace na vila ourensá<br />

<strong>de</strong> Celanova no 1851, e morre na Habana no<br />

1908. O seu pai, José Mª Curros, foi un violento<br />

déspota no fogar. De aí que a súa nai, Pedra<br />

Enríquez, coa que casou no 1847, sufrise<br />

un martirio constante ata a súa morte o <strong>de</strong>z <strong>de</strong><br />

marzo <strong>de</strong> 1880:<br />

Manuel Curros Enríquez según un graba<strong>do</strong> publica<strong>do</strong> en<br />

La Ilustración Gallega y Asturiana<br />

Nai, ¡a<strong>do</strong>rada nai!, mártir escura,<br />

branca pombiña, arrulla<strong>do</strong>ra e tenra...<br />

........................... .................................”<br />

Estas son verbas súas, saídas <strong>de</strong> moi <strong>do</strong> fon<strong>do</strong>,<br />

para esta muller a quen a<strong>do</strong>raba e <strong>de</strong> xunto á que<br />

saíra fuxin<strong>do</strong>, ós quince anos, por mor dun pai<br />

cheo <strong>de</strong> violencia e <strong>de</strong>spotismo :<br />

“Dos lustros ha, por mi mal,<br />

que <strong>de</strong>jé la tierra mía.<br />

¡Soñé!... y niño, y sin caudal,<br />

me alejé, prófugo un día<br />

<strong>de</strong> la casa paternal.”<br />

Fíxose, <strong>de</strong>n<strong>de</strong> moi novo, xornalista por mor <strong>de</strong><br />

subsistir, e exerceu esta activida<strong>de</strong> en xornais


GALICIA. TERRA XENTE LINGUA POBO<br />

tales como “El Imparcial”, “El Porvenir”, “La<br />

Ilustración Republicana”ou “El Eco <strong>de</strong> Galicia”<br />

entre outros. Mais sempre se sentiu atraí<strong>do</strong> pola<br />

literatura on<strong>de</strong> <strong>de</strong>positou polémicos <strong>de</strong>sacor<strong>do</strong>s<br />

arre<strong>do</strong>r da inxustiza e da marxinación coas que<br />

amosou unha gran<strong>de</strong> intransixencia. Foi sen dúbida,<br />

un home dabon<strong>do</strong> intelixente aínda que tamén<br />

estivese <strong>do</strong>mina<strong>do</strong> polas i<strong>de</strong>as políticas <strong>do</strong><br />

seu tempo,agás das posteriores: socialistas etc.<br />

De pie: Eugenio Carré Al<strong>de</strong>o, Florencio Vaamon<strong>de</strong>,<br />

Francisco Tettamancy y Eladio Rodríguez González.<br />

Senta<strong>do</strong>s: José Ogea, Murguía, Curros y Martínez<br />

Salazar (foto tomada en La Coruña en 1904).<br />

No 1866 foise cara a Ourense e, <strong>de</strong>spois, a Madrid<br />

on<strong>de</strong> fixo o bacharelato comezan<strong>do</strong> tamén<br />

a carreira <strong>de</strong> Dereito.<br />

No ano <strong>de</strong> 1877 obtén en Ourense un emprego<br />

<strong>do</strong> que foi cesa<strong>do</strong> máis tar<strong>de</strong> volven<strong>do</strong> a Madrid<br />

para marchar <strong>de</strong>spois, por problemas económi-<br />

Palacio <strong>de</strong>l <strong>Centro</strong> Gallego <strong>de</strong> La Habana<br />

cos e familiares (casara con Mo<strong>de</strong>sta Vázquez,<br />

filla <strong>de</strong> maxistra<strong>do</strong>, no 1871), a Cuba on<strong>de</strong> traballou<br />

no xornalismo.Aquí tivo problemas coa<br />

directiva <strong>do</strong> <strong>Centro</strong> galego <strong>de</strong> la Habana que o<br />

levaron á ruptura. No poema “ A espiña”,li<strong>do</strong> o<br />

11 <strong>de</strong> Xaneiro <strong>do</strong> 1903, explica esta separación :<br />

Botoume (...) quen dixo<br />

que iba á esculca <strong>de</strong> merce<strong>de</strong>s<br />

botoume quen dixo un día<br />

que nos seus ricos estra<strong>do</strong>s<br />

están <strong>de</strong>máis os letra<strong>do</strong>s,<br />

a Música i a Poesía.<br />

Botoume (¡qué patrio apego!)<br />

quen sentóu,pérfidamente,<br />

que <strong>do</strong> “<strong>Centro</strong>” o presi<strong>de</strong>nte<br />

non precisa ser galego.<br />

Despois, expón as condicións para volver : o presi<strong>de</strong>nte...<br />

galego; os cadros <strong>do</strong>s gran<strong>de</strong>s homes<br />

<strong>de</strong> Galicia,,... nas pare<strong>de</strong>s; os libros <strong>de</strong> autores<br />

galegos... nas estanterías ; o <strong>Centro</strong> <strong>de</strong> saú<strong>de</strong>...<br />

mellora<strong>do</strong>; e que os emigrantes atopen axudas e<br />

agarimo...<br />

To<strong>do</strong> ilo fala dun carácter temperamental e,as<br />

veces, agrio cousa que se traduce en feitos concretos<br />

coma as broncas con Chané,compadre seu<br />

a<strong>de</strong>mais <strong>de</strong> compositor, ou o enfa<strong>do</strong> co seu fillo<br />

Manuel etc.<br />

Tra-la volta a Galicia (1904) regresa outra vez a<br />

Cuba on<strong>de</strong> morre o sete <strong>de</strong> marzo <strong>de</strong> 1908. Os<br />

seus restos chegaron a Galicia en procesión pola<br />

mar e entre arcos <strong>de</strong> trunfo alumea<strong>do</strong>s por estrelas.<br />

¡O terrón! Se a sorte cruel<br />

me fai o mun<strong>do</strong> <strong>de</strong>ixar<br />

fóra <strong>de</strong>l e <strong>de</strong> meu lar<br />

galegos,¡leváime a el!<br />

¡Alí podréi <strong>de</strong>scansar!<br />

Como un máis <strong>do</strong>s poetas galegos da época, comezou<br />

utilizan<strong>do</strong> o castelán nalgunhas das súas<br />

primeiras composicións aínda que foran <strong>de</strong> temática<br />

galega. Así o acreditan “Hijos Ilustres<br />

17<br />

<strong>Xurdimento</strong>


18<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

GALICIA. TERRA XENTE LINGUA POBO<br />

Busto <strong>de</strong> Curros Enríquez, en Celanova, realizada por<br />

Asorey.<br />

<strong>de</strong> Galicia”, “La mujer gallega”, a “Biografía <strong>de</strong><br />

Eduar<strong>do</strong> Chao”, “La señorita <strong>de</strong> al<strong>de</strong>a”.....Mais<br />

o seu primeiro contacto coas Letras galegas en<br />

galego realizouno no 1869 cunha cantiga: “No<br />

xardín unha noite sentada” á que lle puxo música<br />

o mestre Chané:<br />

“ No xardín unha noite sentada<br />

ó refrexo <strong>do</strong> branco luar<br />

unha nena choraba sen trégolas<br />

os <strong>de</strong>sdés dun ingrato galán.<br />

...............................................”<br />

Nos anos que transcorreron entre 1873 e 1876<br />

escribiu “Benchega<strong>do</strong>”, “A fouce <strong>do</strong> abó”,<br />

“A nena na fonte”, “A Rosalía”, “A Mariquiña<br />

Puga”, “Pola unión”, “Na tumba <strong>de</strong> Rosalía”...<br />

é dicir, composicións espalladas; mais<br />

foi no 1877 can<strong>do</strong> chega á súa consagración<br />

como poeta coa lenda folclórico-relixiosa “A<br />

Virxe <strong>do</strong> Cristal “ inserida en “Aires da miña<br />

terra” e que obtivo premio no Certame poético<br />

<strong>de</strong> Ourense; esta obra recolle un miragre ocorri<strong>do</strong><br />

en Vilanova <strong>do</strong>s Infantes (Ourense) que el<br />

lle oíra á súa nai, <strong>de</strong> neno, e que compón agora<br />

baseán<strong>do</strong>se na transmisión <strong>do</strong> pobo. O tema latexa<br />

arre<strong>do</strong>r <strong>do</strong>s mozos Martiño e Rosa que son<br />

cria<strong>do</strong>s <strong>de</strong> D. Xácome <strong>de</strong> Mascareñas (nobre <strong>do</strong><br />

s.XVII) e que manteñen unha relación <strong>de</strong> forte<br />

namoramento ; mais na escea xur<strong>de</strong>n os celos<br />

da man <strong>de</strong> Xan <strong>de</strong> Bentraces, e a parella rifa vivamente<br />

<strong>de</strong>sfacen<strong>do</strong> a súa relación. A inocente<br />

Rosa pí<strong>de</strong>lle axuda á Virxe e Ela dalle resposta<br />

<strong>de</strong>ixan<strong>do</strong> (tras unha aparición) a súa imaxe<br />

tallada nun cristal como proba da inocencia da<br />

protagonista. E o poema convírtese en traxedia<br />

can<strong>do</strong> Martiño, arrepenti<strong>do</strong>, intenta o achegamento<br />

e xa non po<strong>de</strong> facer nada, porque ela<br />

<strong>de</strong>cidiu meterse monxa . O poema remata coa<br />

morte <strong>do</strong> mozo, en Allariz, diante <strong>do</strong> convento,<br />

mentres cae a neve:<br />

A fonte <strong>do</strong> emotivo poema A Virxe <strong>do</strong> Cristal, <strong>de</strong> Curros<br />

Enríquez, é o relato <strong>do</strong> miragre da Virxe <strong>de</strong> Cristal, <strong>de</strong><br />

Vilanova <strong>do</strong>s Infantes (Ourense), ouvi<strong>do</strong> <strong>de</strong> neno á súa<br />

nai. O mesmo poeta confesa que solo fixo “recoller<br />

unha tradición relixiosa, tal e como anda polo pobo<br />

adiante”.


GALICIA. TERRA XENTE LINGUA POBO<br />

“......................................<br />

Martiño,naquel istante<br />

ver a Rosa parecén<strong>do</strong>lle,<br />

quixo falarlle... e non pu<strong>do</strong>...<br />

Asuspirou... e morreuse<br />

.........................................<br />

Sobre o seu corpiño morto,<br />

quediña, quediñamente<br />

iban caín<strong>do</strong>... caín<strong>do</strong>...<br />

as folerpiñas da neve”.<br />

Esta obra xunto con “Unha boda en Einibó”<br />

e “O gaiteiro <strong>de</strong> Penalta “, déronlle moita<br />

popularida<strong>de</strong> no primeiro.<br />

Mais tampouco po<strong>de</strong>mos esquecernos <strong>do</strong><br />

“Nouturnio”, situación angustiosa dun vello<br />

abraia<strong>do</strong> polo seu aciago <strong>de</strong>stino :<br />

“ ..........................................<br />

Un vello arrima<strong>do</strong> nun pau <strong>de</strong> sanguiño,<br />

o monte atravesa <strong>de</strong> cara ó piñar<br />

Vai canso ; unha pedra topou no camiño<br />

e nela sentouse pra folgos tomar<br />

¡Ai!-dixo -, ¡que triste,<br />

que triste eu estou !<br />

I un sapo, que o oía,<br />

repuxo : - ¡cro, cro !<br />

........................................”<br />

Nin esqueceremos aqueloutro, coa temática <strong>do</strong><br />

seu fillo, Leopol<strong>do</strong>, morto:<br />

“...............................<br />

¡Coitadiño! Sintin<strong>do</strong> os meus pasos,<br />

revolveu cara a min os seus ollos.<br />

Non me viu... e chorou... ¡ai !, xa os tiña<br />

ceguiños <strong>de</strong> to<strong>do</strong>.<br />

Non me acor<strong>do</strong> qué tempo me estiven<br />

sobre o berce <strong>de</strong> dór <strong>de</strong>bruza<strong>do</strong>;<br />

sólo sei que me erguín co meu neno<br />

sin vida nos brazos...<br />

..............................................”<br />

A morte <strong>de</strong> Rosalía ós 48 anos ,en Padrón, como<br />

xa sabemos, orixina un <strong>do</strong>s máis fermosos poemas<br />

<strong>de</strong> Curros<br />

“Do mar pola orela<br />

mireina pasar,<br />

na frente unha estrela,<br />

no bico un cantar<br />

................................<br />

A musa <strong>do</strong>s pobos<br />

que vin pasar eu<br />

comesta <strong>do</strong>s lobos,<br />

comesta morreu...”<br />

E can<strong>do</strong> regresa da Habana a Galicia, no 1904,<br />

algúns escritores como Murguía fanlle unha homenaxe<br />

na Coruña mentres o Orfeón “El Eco”<br />

interpreta <strong>do</strong>us poemas, tamén seus, titula<strong>do</strong>s<br />

“Os teus ollos”e”A alborada <strong>de</strong> Veiga” que<br />

foran musica<strong>do</strong>s por Chané.<br />

De todas maneiras, a súa personalida<strong>de</strong> crea<strong>do</strong>ra<br />

amósase máis viva nunha creación poética por<br />

excelencia baixo o título <strong>de</strong> “Aires da miña terra”,<br />

publicada no 1880 e que lle valeu por parte<br />

<strong>do</strong> bispo <strong>de</strong> Ourense unha con<strong>de</strong>na, máis un<br />

procesamento posterior <strong>do</strong> que foi absolto. Nesta<br />

obra incorpora a terrible realida<strong>de</strong> <strong>do</strong> agro galego<br />

polo que comeza agora unha etapa moi rebel<strong>de</strong><br />

que se xunta coa tradicional e popular da “Virxe<br />

<strong>do</strong> cristal” por exemplo. Coñece a problemática<br />

Portada <strong>de</strong> la tercera y <strong>de</strong>finitiva edición <strong>de</strong> Aires da<br />

miña terra.<br />

19<br />

<strong>Xurdimento</strong>


20<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

GALICIA. TERRA XENTE LINGUA POBO<br />

<strong>do</strong>s galegos que traballan no campo, e faina súa<br />

amosan<strong>do</strong> moito pa<strong>de</strong>cemento diante da miseria<br />

das súas xentes que teñen que emigrar por forza.<br />

De aí que, coma noutras composicións (“Miran<strong>do</strong><br />

ó chan”, “ Diante unha imaxe <strong>de</strong> Iñigo <strong>de</strong><br />

Loyola”, “Pelegrinos a Roma” ou “No convento”<br />

on<strong>de</strong> queda patente a súa situación <strong>de</strong> excomulga<strong>do</strong>),<br />

amose unha poesía social e loita<strong>do</strong>ra :<br />

“ ..................................<br />

¿Qué lle ofrece<strong>de</strong>s na nativa<br />

a ese que a cruzar vai mares <strong>de</strong> fel?<br />

¿Resinación? – Con ela non se come...<br />

¿Fe? - ¡Non lle basta a fe!...<br />

..................................”<br />

Outra composición que lle <strong>do</strong>u moito renome,<br />

foi nomeada ”Divino Sainete”, inserida <strong>de</strong> cheo<br />

na poesía cívica <strong>do</strong> autor e que amosa, <strong>de</strong> forma<br />

máis palpable, o seu compromiso con Galicia<br />

a<strong>de</strong>mais da súa intransixencia.<br />

O poeta compón en tercetos,unha sátira rotunda<br />

con oito cantos sobre os sete peca<strong>do</strong>s capitais e,<br />

aproveitan<strong>do</strong> unha viaxe que fixo a Roma na<br />

compaña <strong>de</strong> Francisco Añón, fala das beatas<br />

falsas e <strong>do</strong>s cregos farsantes,por exemplo, ós<br />

Portada <strong>de</strong> la primera edición <strong>de</strong> O Divino Sainete<br />

que envía á capital da cristianda<strong>de</strong> in<strong>do</strong>, no primeiro<br />

vagón, o bispo <strong>de</strong> Ourense e o xuíz que<br />

con<strong>de</strong>naron “Aires da miña terra” ; no segun<strong>do</strong><br />

vai Emilia Par<strong>do</strong> Bazán; no terceiro, uns fra<strong>de</strong>s<br />

que satisfán a súa gula comen<strong>do</strong> os membros <strong>de</strong><br />

Murguía, Lamas, Pondal,Viceto, Rosalía...; no<br />

vagón da ira, os avariciosos e no <strong>de</strong>rra<strong>de</strong>iro, os<br />

regalos pró Papa...<br />

Polo tanto esta obra cívica, <strong>de</strong> tema burlesco e<br />

satírico, atenta contra institucións e personaxes<br />

a<strong>de</strong>mais <strong>de</strong> posuir un conti<strong>do</strong> simbólico semellante<br />

ó que ten a “Divina Comedia” <strong>de</strong> Dante.<br />

Con esta terna poética <strong>do</strong> s. XIX, as Letras<br />

galegas,postas aquí <strong>de</strong> forma moi sucinta,<br />

póñense en pé comezan<strong>do</strong> unha andadura que xa<br />

non terá parada.<br />

Bibliografía:<br />

-Carballo Calero,R.: ”Hª da Literatura galega<br />

contemporánea”. Vigo,Galaxia, 1975.<br />

-Ferreiro, Celso Emilio: ”Curros Enríquez.Biografía”,<br />

La Coruña,Moret, 1954.<br />

-Murguía, Manuel “Eduar<strong>do</strong> Pondal” en Los Precursores,<br />

La Coruña, Biblioteca gallega, 1885.<br />

-Varela, José Luis ”Poesía y restauración cultural<br />

<strong>de</strong> Galicia en el s. XIX”. Madrid.Gre<strong>do</strong>s 1958.<br />

Rosa González Mahía


Crónicas <strong>de</strong> peregrinos<br />

centroeuropeos a Santiago<br />

Es muy frecuente ahora,<br />

quizá más que en tiempos<br />

pasa<strong>do</strong>s, encontrarnos<br />

con escritos <strong>de</strong>dica<strong>do</strong>s a<br />

otros escritores. Comentarios,<br />

análisis, apreciaciones<br />

y juicios sobre sus<br />

obras y sus vidas, sus inspiraciones<br />

o sus pretendi<strong>do</strong>s<br />

objetivos, incluso los<br />

meramente literarios, que<br />

llenan hoy no pocas páginas<br />

<strong>de</strong> muy varia<strong>do</strong> interés<br />

para los lectores. Ese<br />

interés preten<strong>de</strong>mos centrarlo<br />

ahora en lo que han<br />

escrito o manda<strong>do</strong> escribir<br />

algunos peregrinos o<br />

viajeros centroeuropeos,<br />

que llegaron a Santiago<br />

<strong>de</strong> Compostela en los siglos XV y XVI y fijar nuestra<br />

atención en algunas singularida<strong>de</strong>s como lugares o<br />

impresiones concretas. Unos por ser poco habituales<br />

en la mayoría <strong>de</strong> los estudios y trabajos que se<br />

publican sobre los trayectos propios <strong>de</strong> “El Camino<br />

<strong>de</strong> Santiago” y otras, por la curiosa novedad que nos<br />

<strong>de</strong>paran para el conocimiento <strong>de</strong>l mismo en nuestros<br />

días.<br />

Un importante relato, escrito por Alois Jirásek, una<br />

<strong>de</strong> las gran<strong>de</strong>s figuras <strong>de</strong> la literatura checa <strong>de</strong>l XIX,<br />

especialmente dirigi<strong>do</strong> y adapta<strong>do</strong> para jóvenes y escolares<br />

por cuanto entrelaza<br />

hechos con invenciones, es<br />

el que bajo el título <strong>de</strong> “Des<strong>de</strong><br />

Bohemia hasta el fin <strong>de</strong>l<br />

mun<strong>do</strong>”, narra el viaje que<br />

el barón León <strong>de</strong> Rozmital<br />

hizo entre 1465 y 1467, incluyen<strong>do</strong>,<br />

por supuesto, fabulaciones<br />

y personajes imagina<strong>do</strong>s.<br />

Dos eran los motivos<br />

<strong>de</strong>l <strong>de</strong>splazamiento y <strong>de</strong><br />

su largo itinerario. Uno, diplomático<br />

y político a favor<br />

<strong>de</strong>l rey Jorge <strong>de</strong> Bohemia,<br />

<strong>de</strong> quien el noble era cuña<strong>do</strong><br />

y, en el presente caso, embaja<strong>do</strong>r<br />

extraordinario, y el<br />

segun<strong>do</strong>, según la intención que el propio noble confiesa<br />

y quizás más personal, la visita a los santuarios<br />

famosos <strong>de</strong> culto religioso que atraían a las gentes.<br />

Esta atención nuestra viene justificada en que hace<br />

unos días ha si<strong>do</strong> presentada la versión <strong>de</strong> la obra <strong>de</strong><br />

Jirásek al castellano y al gallego, en traducción <strong>de</strong><br />

Katerina Vlasáková, profesora <strong>de</strong> lengua checa en la<br />

Universidad Compostelana, en un acto celebra<strong>do</strong> en<br />

la se<strong>de</strong> <strong>de</strong> la Sociedad <strong>de</strong> Xestión <strong>do</strong> Xacobeo, patrocina<strong>do</strong>ra<br />

<strong>de</strong> la edición. Este acontecimiento, <strong>de</strong>mostrativo<br />

<strong>de</strong> la permanente e incesante investigación en<br />

el fenómeno jacobeo y su cultura, ha si<strong>do</strong> el causante<br />

directo <strong>de</strong> los presentes comentarios.<br />

Del viaje hubo <strong>do</strong>s cronistas: el noble bohemio Wenceslao<br />

Sâsêk (Schaschek), que era el protocolario<br />

oficial y que escribió en la lengua bohemia el relato<br />

<strong>de</strong> las celebraciones y actos oficiales, esto es, lo<br />

más propio <strong>de</strong> la misión política, que se une al grupo<br />

viajero que parte <strong>de</strong> Praga en la cercana localidad <strong>de</strong><br />

Plzên (Pilsen), y Gabriel Tetzel, patricio <strong>de</strong> Nurenberg,<br />

ciudad <strong>de</strong> la que había si<strong>do</strong> burgomaestre, y<br />

que, por expreso <strong>de</strong>seo <strong>de</strong> Rozmital, se incorpora a la<br />

comitiva y se une a los expedicionarios en Ansbach.<br />

Es él quien cuenta con bastante <strong>de</strong>talle los pormenores<br />

acaeci<strong>do</strong>s, proporcionan<strong>do</strong> datos <strong>de</strong> las vivencias<br />

e impresiones personales tanto <strong>de</strong> los lugares recorri<strong>do</strong>s<br />

como <strong>de</strong> las gentes con las que contactaron. Deja<br />

constancia, por ejemplo y en un principio, <strong>de</strong> que el<br />

barón


22<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

Crónicas <strong>de</strong> peregrinos centroeuropeos a Santiago<br />

los países germanos y en los extranjeros, pero que<br />

quería encaminarse especialmente al Santo Sepulcro<br />

y al venera<strong>do</strong> Señor Santiago>>.<br />

Pues bien, aún sien<strong>do</strong> más ilustrativo en cuanto libro<br />

<strong>de</strong> viajes –un género inicia<strong>do</strong> en la Baja Edad Media<br />

al que fue muy adicto el posterior romanticismo<br />

literario- , por la variedad y <strong>de</strong>talle <strong>de</strong> los datos que<br />

ofrece, el texto <strong>de</strong> Tetzel, Alois Jirásek escoge el <strong>de</strong><br />

Sâsêk, a quien convierte en protagonista <strong>de</strong> su relato,<br />

con partes fieles a los hechos por él testimonia<strong>do</strong>s,<br />

pero en nada ajeno a la capacidad imaginativa <strong>de</strong>l<br />

novelista, cuya pretensión era la exaltación y consolidación<br />

<strong>de</strong> la i<strong>de</strong>ntidad y cultura checa, con evi<strong>de</strong>nte<br />

inclinación pedagógica hacia sus jóvenes lectores<br />

Aquí y ahora, a nosotros es ese <strong>de</strong>splazamiento a Santiago<br />

y al fin <strong>de</strong>l mun<strong>do</strong> (finisterrae) el que nos interesa<br />

y al que vamos a <strong>de</strong>dicar nuestra atención, en uso<br />

<strong>de</strong> la libertad personal y respetan<strong>do</strong> la <strong>de</strong> los lectores<br />

<strong>de</strong> XURDIMENTO, igualmente libres <strong>de</strong> leernos o<br />

no. Según lo escrito, tras pasar por las tierras francesas,<br />

lo hacen por Biskein (¿Las Landas o/y el País<br />

Vasco?), que Tetzel consi<strong>de</strong>ra muy pobre, pues no<br />

hay forraje, ni heno ni paja ni establos para sus caballos<br />

y tampoco carne o pesca<strong>do</strong> para ellos, carencias<br />

que en unos y otros relatos señalan <strong>de</strong> diversos países<br />

y regiones por las que pasan en distintos territorios y<br />

reinos . De hecho la primera ciudad que menciona<br />

como española y por su nombre castellano es Haro,<br />

la capital <strong>de</strong> la Rioja alta, perteneciente a Castilla y<br />

que ya por entonces y gracias a su buen vino era bien<br />

conocida y gozaba <strong>de</strong> un notable florecimiento. La<br />

cuestión <strong>de</strong> los vinos <strong>de</strong>bía ser muy importante para<br />

to<strong>do</strong>s los componentes <strong>de</strong> la expedición porque son<br />

abundantes las referencias en la crónica <strong>de</strong>l viaje.<br />

Para llegar a ella, habían alcanza<strong>do</strong> antes el puerto<br />

<strong>de</strong> San Adrían, atravesa<strong>do</strong> su túnel y pasa<strong>do</strong>, luego,<br />

por Vitoria, para dirigirse a Burgos por Miranda <strong>de</strong><br />

Ebro o a la Rioja y seguir <strong>de</strong>s<strong>de</strong> Santo Domingo <strong>de</strong> la<br />

Calzada el itinerario más frecuenta<strong>do</strong>.<br />

EL PUERTO DE SAN ADRIÁN.<br />

Hemos escogi<strong>do</strong> algunos parajes, pueblos y ciuda<strong>de</strong>s<br />

en los que coinci<strong>de</strong>n las crónicas <strong>de</strong> los antes cita<strong>do</strong>s<br />

y algunos otros viajeros y peregrinos <strong>de</strong> los mismos<br />

tiempos y <strong>de</strong> proce<strong>de</strong>ncia también centroeuropea,<br />

principalmente alemanes. Como el primero <strong>de</strong> los<br />

lugares elegimos éste <strong>de</strong>l conoci<strong>do</strong> y llamativo puerto,<br />

tanto por su singularidad geográfica y paisajística<br />

cuanto por su misma significación histórica. De sus<br />

peculiarida<strong>de</strong>s y dificultad figuraban datos y pru<strong>de</strong>ntes<br />

advertencias a los peregrinos en el Libro <strong>de</strong> la antigua<br />

Cofradía <strong>de</strong> Senlis <strong>de</strong> Francia, señalan<strong>do</strong>, entre<br />

otras peculiarida<strong>de</strong>s, .<br />

En canciones francesas <strong>de</strong> peregrinos, singularmente<br />

las más populares, figuran menciones al puerto y<br />

se recogían las más diversas impresiones y recuer<strong>do</strong>s<br />

<strong>de</strong>l paso efectua<strong>do</strong>. Pue<strong>de</strong> servirnos <strong>de</strong> ejemplo la siguiente:<br />

.<br />

En un conoci<strong>do</strong> canto alemán <strong>de</strong> peregrinos <strong>de</strong>l siglo<br />

XV, cuan<strong>do</strong> está presente la <strong>de</strong>terminación o cita<br />

<strong>de</strong> algunos lugares por los que se ha <strong>de</strong> caminar, se<br />

habla <strong>de</strong>l Puerto <strong>de</strong> San Adrián (Pfortenberk), en el<br />

que el Camino atraviesa las rocas por un túnel, y que<br />

es compara<strong>do</strong>, siguien<strong>do</strong> el carácter popular <strong>de</strong> unas<br />

composiciones que muy posiblemente ya antes fueran<br />

cantadas por los peregrinos, con los otros gran<strong>de</strong>s<br />

montes o puertos que habían <strong>de</strong> vencer los caminantes:<br />

Roncesvalles, Santa Cristina <strong>de</strong> Somport, el <strong>de</strong><br />

Rabanal o Irago y el <strong>de</strong> Alle Fabe o <strong>de</strong>l Cebreiro<br />

Un peregrino<br />

alemán, Hermann<br />

Künig,<br />

que pertenecía a<br />

la Or<strong>de</strong>n <strong>de</strong> los<br />

servitas o siervos<br />

<strong>de</strong> María,<br />

escribe en un<br />

pequeño libro


Crónicas <strong>de</strong> peregrinos centroeuropeos a Santiago<br />

que ha <strong>de</strong> llamarse, según indicación <strong>de</strong>l propio autor,<br />

“Camino <strong>de</strong> Santiago” y en el que nos dice: . Así comienza tan especialísima<br />

guía <strong>de</strong>l Camino, muy originalmente versificada<br />

en alemán y que fue editada en el año 1495.<br />

En ella están muy <strong>de</strong>talla<strong>do</strong>s las ciuda<strong>de</strong>s y pueblos<br />

y los trayectos por Suiza y por Francia y la entrada<br />

en España se hace por Roncesvalles. Lo curioso es<br />

que cuan<strong>do</strong> marca el regreso a casa <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la ciudad<br />

<strong>de</strong> Compostela señala el dirigirse por el itinerario ya<br />

conoci<strong>do</strong> hasta Burgos y <strong>de</strong>s<strong>de</strong> aquí al “Porten berge”<br />

o Puerto <strong>de</strong> San Adrián. Para muchos compatriotas<br />

el pequeño libro <strong>de</strong> Künig se convirtió en la Guía a<br />

seguir y por eso lo utilizaron en sus viajes y peregrinaciones<br />

a Santiago.<br />

En 1496 emprendió un viaje <strong>de</strong> amplio recorri<strong>do</strong> y<br />

sin limitación <strong>de</strong> tiempo un peregrino <strong>de</strong> Colonia<br />

que, en su diario, <strong>de</strong>ja constancia <strong>de</strong> su <strong>de</strong>scontento<br />

al transitar por España hasta Santiago, y habla <strong>de</strong> la<br />

pobreza <strong>de</strong> las tierras, la malas condiciones <strong>de</strong> vida<br />

<strong>de</strong> los pueblos y las carencias <strong>de</strong> sus mora<strong>do</strong>res, a<strong>de</strong>más<br />

<strong>de</strong> señalar los parajes inhóspitos y los acci<strong>de</strong>ntes<br />

geográficos que eran los principales obstáculos. En<br />

su regreso, <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> acercarse a conocer “Vinsterstern”<br />

(Finisterre), llega con sus compañeros a Burgos<br />

y utilizan<strong>do</strong> nuevamente caballos -las mulas las <strong>de</strong>jaron<br />

en la capital castellana- atraviesan el túnel <strong>de</strong><br />

San Adrián, “Portzenberch” o “montaña fronteriza”,<br />

a la que suben <strong>de</strong>s<strong>de</strong> Galarda o Galarreta y que, como<br />

escribe el viajero Arnold von Harff en las pormenorizadas<br />

etapas que anota en su diario, la nombra al<br />

igual que otros viajeros alemanes como “Trianport”<br />

y dice que en ella hay una ermita que fue excavada en<br />

la roca y que vive gente <strong>de</strong>ntro que es la que cuida <strong>de</strong><br />

ella y, a su juicio, allí termina “Hyspanien” y también<br />

su lengua. Hay noticias fehacientes <strong>de</strong> que allí habitaron,<br />

en algún tiempo, templarios.<br />

En el siguiente siglo, otro ciudadano <strong>de</strong> Nurenberg,<br />

prestigioso y rico comerciante, Sebald Örtel, visitó<br />

Santiago <strong>de</strong> Compostela en 1521 y el relato <strong>de</strong> su viaje<br />

se parece muy mucho a un libro contable en el que<br />

no se sabe lo que es más importante si las distancias<br />

entre las localida<strong>de</strong>s o las monedas gastadas en cada<br />

una <strong>de</strong> ellas. De entre éstas, menciona a San Adrián,<br />

cuan<strong>do</strong> escribe: .<br />

En cuanto a los dineros, que tanto ocuparon la atención<br />

<strong>de</strong> Örtel, diremos que el hallazgo <strong>de</strong> monedas <strong>de</strong><br />

los siglos XI y XII, acuñadas bajo los reinos <strong>de</strong> Navarra,<br />

Castilla y Aragón, nos vienen a probar que el<br />

puerto y la cueva fueron tránsito <strong>de</strong>s<strong>de</strong> aquellos iniciales<br />

siglos <strong>de</strong> las peregrinaciones jacobeas, como<br />

igualmente lo eran <strong>de</strong> merca<strong>de</strong>res y lo fueron <strong>de</strong> nobles<br />

y <strong>de</strong> reyes.<br />

BRAGA<br />

La iglesia <strong>de</strong> Iria tenía como arzobispal a la <strong>de</strong> Braga<br />

en aquellos tiempos <strong>de</strong>l siglo IX, cuan<strong>do</strong> su obispo<br />

Teo<strong>do</strong>miro aceptó el <strong>de</strong>scubrimiento <strong>de</strong> los restos<br />

apostólicos en la necrópolis <strong>de</strong>l Libredón, y Alfonso<br />

II el Casto dispuso, en el 829, la construcción <strong>de</strong><br />

un templo que sirviera para cobijar al sepulcro santo.<br />

Por ello y por ser importante se<strong>de</strong> religiosa y punto<br />

<strong>de</strong> encuentro <strong>de</strong> peregrinaciones, hemos elegi<strong>do</strong> ahora<br />

a esta ciudad portuguesa <strong>de</strong>l Norte y porque, como<br />

tiene escrito Álvaro Cunqueiro, cuyo centenario conmemoramos<br />

en este año, .<br />

El barón <strong>de</strong> Rozmital y su séquito, según los trayectos<br />

que siguieron, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> Salamanca cruzan el río Duero,<br />

23<br />

<strong>Xurdimento</strong>


24<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

Crónicas <strong>de</strong> peregrinos centroeuropeos a Santiago<br />

que había si<strong>do</strong> fronterizo para la antigua “Galleciae”,<br />

pues al Miño se le tuvo siempre como “pai” <strong>de</strong> to<strong>do</strong>s,<br />

los <strong>de</strong> una y otra ribera, y se dirigen a Braga, ciudad<br />

por la que, <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> su visita jacobea, saldrán hacia<br />

Gimeraes, centro político <strong>de</strong>l antiguo conda<strong>do</strong> y en<br />

<strong>do</strong>n<strong>de</strong> se hace constar públicamente y con gran<strong>de</strong>s<br />

letras bien visibles que aquí .<br />

El cronista Tetzel nos ofrece una mala impresión <strong>de</strong>l<br />

tramo recorri<strong>do</strong> hasta ella al asegurar que los terrenos<br />

por los que pasaron eran muy pobres, apenas cultiva<strong>do</strong>s,<br />

y que las gentes, en su apariencia, se correspondían<br />

con esa situación, carecían <strong>de</strong> vías <strong>de</strong> comunicación<br />

y vivían casi exclusivamente <strong>de</strong> la fruta y no<br />

bebían vino –cuya presencia e importancia, como dijimos,<br />

es relevante en el relato-, lo que nos sorpren<strong>de</strong><br />

sabien<strong>do</strong> que es la región <strong>de</strong>l famoso “vinho ver<strong>de</strong>”.<br />

Esto realmente contrasta con lo escrito por Jirásek en<br />

su texto: >.<br />

Hacia finales <strong>de</strong>l siglo XV, Jerónimo Münzer, médico<br />

<strong>de</strong> Nurenberg <strong>de</strong>ja en su “Itinerario Hispánico” anota<strong>do</strong><br />

que . Y esto se explica porque<br />

durante la <strong>do</strong>minación romana fue llamada “Bracara<br />

Augusta”, como por to<strong>do</strong>s es bien sabi<strong>do</strong>.<br />

Otros viajeros siguieron, al ir o regresar <strong>de</strong> Compostela,<br />

la misma ruta portuguesa. Baste con citar que en<br />

su retorno, también el ya menciona<strong>do</strong> Sebald Örtel,<br />

hace el viaje por Braga hacia Lisboa, para alcanzar<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> esta ciudad nuevamente el territorio español<br />

por Extremadura. Los que prosiguieron esta ruta,<br />

entre los que figura también el barón <strong>de</strong> Rozmital y<br />

acompañantes según Jirásek, solían acercarse hasta<br />

el monasterio <strong>de</strong> Guadalupe, en <strong>do</strong>n<strong>de</strong> es venerada la<br />

patrona <strong>de</strong> la Hispanidad.<br />

PADRÓN<br />

Lo más cercano a Compostela, y que es muy anterior<br />

a la ciudad <strong>de</strong>l Apóstol, <strong>de</strong> to<strong>do</strong>s los lugares que<br />

figuran en las crónicas <strong>de</strong> viaje que vamos comentan-<br />

<strong>do</strong> es la ya mentada se<strong>de</strong> episcopal <strong>de</strong> Iria, que tiene<br />

por notoria población a la nombrada en este epígrafe:<br />


Crónicas <strong>de</strong> peregrinos centroeuropeos a Santiago<br />

murió allí y allí realizó muchos milagros, tanto en<br />

vida como <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> muerto. Como consecuencia<br />

<strong>de</strong> estos milagros se quería trasladar (su cuerpo) <strong>de</strong><br />

Padrón a otro lugar, se lo puso sobre un carro tira<strong>do</strong><br />

por bueyes y se lo quería llevar lejos <strong>de</strong> allí, y cuan<strong>do</strong><br />

los bueyes llegaron a <strong>do</strong>n<strong>de</strong> está hoy la iglesia <strong>de</strong><br />

Santiago (catedral <strong>de</strong> Compostela), allí se pararon y<br />

nadie fue capaz <strong>de</strong> moverlos <strong>de</strong> aquel lugar, a pesar<br />

<strong>de</strong> que se lo intentó una y otra vez, y finalmente quedó<br />

el cuerpo en el lugar en <strong>do</strong>n<strong>de</strong> hoy está la iglesia, y<br />

nadie pu<strong>do</strong> mover o trasladarlo a cualquier otro lugar.<br />

A continuación se comenzó a construir la iglesia y la<br />

ciudad <strong>de</strong> Santiago>>.<br />

Así escribe Gabriel Tetzel sobre la ciudad <strong>de</strong> Padrón<br />

y su tradición jacobea, por cierto muy acentuada por<br />

la importante presencia <strong>de</strong> Santiago en ella, tanto <strong>de</strong><br />

vivo como <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> muerto, y los entresijos <strong>de</strong> la<br />

leyenda <strong>de</strong> la “reina” Lupa, con la asignación <strong>de</strong> los<br />

toros y el carro a sus discípulos para el trasla<strong>do</strong> <strong>de</strong><br />

los restos a la necrópolis <strong>de</strong>l monte Libredón, en dón<strong>de</strong><br />

los bravos animales, milagrosamente mansos ya al<br />

uncirlos al carro, con terca resistencia se <strong>de</strong>tuvieron.<br />

En cuanto a que ese sepulcro fue el origen <strong>de</strong> la iglesia<br />

y <strong>de</strong> la ciudad <strong>de</strong> Compostela parece que no cabe<br />

la menor duda.<br />

Pero el cronista, al igual que po<strong>de</strong>mos percibir en<br />

otros relatos, con noticias recogidas <strong>de</strong> viva voz y<br />

topónimos recibi<strong>do</strong>s <strong>de</strong>l lenguaje oral, muestra sus<br />

dudas sobre lo que transmite, cuan<strong>do</strong> nos informa <strong>de</strong><br />

que una gran piedra fue hundida en el agua por mandato<br />

<strong>de</strong>l papa para evitar que los peregrinos la <strong>de</strong>strozasen<br />

arrancán<strong>do</strong>le trozos, sin aclararnos si se trata<br />

<strong>de</strong> la presunta barca pétrea en la que viajó por mar el<br />

Señor Santiago, vivo o muerto, .<br />

También recoge que en esa piedra fueron coloca<strong>do</strong>s<br />

sus restos y –al mismo tiempo- asegura que<br />

aún se ve en ella la huella <strong>de</strong> su pie. En fin, el patricio<br />

<strong>de</strong> Nurenberg que acompañó al barón <strong>de</strong> Rozmital,<br />

refiere con muy escasa niti<strong>de</strong>z distintas leyendas e<br />

interpretaciones y en esa mezcla busca poner <strong>de</strong> relieve,<br />

como hemos dicho, la importancia jacobea que<br />

<strong>de</strong> suyo tiene la localidad <strong>de</strong> Padrón.<br />

Veamos algo más sobre el tema padronés a partir<br />

<strong>de</strong> lo escrito por Münzer cuan<strong>do</strong> dice que llegaron<br />

y que, por nuestra<br />

parte advertimos, en el transcurso <strong>de</strong>l tiempo, se<br />

conservó en la se<strong>de</strong> episcopal hasta la actualidad. Y<br />

nos relata lo que hicieron: >, esto es, selecciona los conteni<strong>do</strong>s <strong>de</strong><br />

la leyenda y confun<strong>de</strong> lo que en ella se <strong>de</strong>scribe según<br />

nos la ofrece el historia<strong>do</strong>r López Ferreiro.<br />

Y otros <strong>do</strong>s <strong>de</strong>talles nos <strong>de</strong>para el conteni<strong>do</strong> <strong>de</strong> la<br />

visita a Padrón. Uno es el lugar en <strong>do</strong>n<strong>de</strong> predicó el<br />

Apóstol, contempla<strong>do</strong> Y el<br />

otro es el <strong>de</strong> que vieron .<br />

Por su parte, la mención que a Padrón hace Örtel <strong>de</strong><br />

Nurenberg es muy breve: .<br />

Esta huída a través <strong>de</strong> una roca sí que constituye una<br />

gran novedad para mí, pues nunca leí nada sobre tal<br />

25<br />

<strong>Xurdimento</strong>


26<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

Crónicas <strong>de</strong> peregrinos centroeuropeos a Santiago<br />

hecho. Ahora bien, da<strong>do</strong> que es la última anotación<br />

en tierras gallegas, diremos que en Padrón, según las<br />

puntuales anotaciones <strong>de</strong>l autor, hicieron un gasto <strong>de</strong><br />

tres reales y medio.<br />

Y FINISTERRE<br />

Volvien<strong>do</strong> al libro <strong>de</strong> Jirásek, cuya reciente publicación<br />

es la causante <strong>de</strong>l presente artículo, iremos al<br />

nominal término <strong>de</strong>l viaje. Para ello escogemos su<br />

propio texto, que dice así: .<br />

Hacia finales <strong>de</strong>l siglo XV, el ya dicho Arnold von<br />

Harff, anota en la etapa correspondiente y muy escuetamente<br />

que <strong>de</strong> Compostela .<br />

Bastantes años antes, hacia media<strong>do</strong>s <strong>de</strong>l mismo<br />

siglo, Sebastián Ilsung <strong>de</strong> Ausburgo, nos advierte:<br />

. ¿Cuáles son las explicaciones <strong>de</strong>l tal<br />

Sebastián acerca <strong>de</strong> Finisterre? Algunas <strong>de</strong> ellas son<br />

las siguientes:<br />

.<br />

En el texto escrito por Tetzel, al que no atendió Jirásek<br />

para componer su libro, tras la inicial coinci<strong>de</strong>ncia<br />

<strong>de</strong> la partida ,<br />

se nos ofrecen algunas apreciaciones<br />

acerca <strong>de</strong> esa consi<strong>de</strong>ración <strong>de</strong> “fin <strong>de</strong>l mun<strong>do</strong>” y así<br />

se dice: .<br />

Y con respecto a su regreso, nos indica que .<br />

Jirásek refiere que cuantos allí llegaron acompañan<strong>do</strong><br />

al barón <strong>de</strong> Rozmital se quedaron pensan<strong>do</strong> y miran<strong>do</strong><br />

al mar infinito y que, a través <strong>de</strong> su intérprete,<br />

escucharon a un anciano <strong>de</strong>l lugar que señalan<strong>do</strong><br />

hacia el mar, les dijo: .<br />

Fe<strong>de</strong>rico Pomar <strong>de</strong> la Iglesia<br />

Diciembre <strong>de</strong> 2011


Os Miuños<br />

Os Muíños <strong>do</strong> Folón-Picón conforman un singular<br />

conxunto etnográfico, <strong>de</strong>clara<strong>do</strong> BIC con categoría<br />

<strong>de</strong> lugar <strong>de</strong> interese etnográfico pola Consellería<br />

<strong>de</strong> Cultura, Comunicación Social e Turismo da<br />

Xunta <strong>de</strong> Galicia o 22 <strong>de</strong> xaneiro <strong>de</strong> 1998. Sitúanse<br />

nunha aba empinada aproveitan<strong>do</strong> un salto <strong>de</strong> auga<br />

para o seu bo funcionamento. O seu número xira ó<br />

re<strong>do</strong>r <strong>de</strong> 24 exemplares coloca<strong>do</strong>s un sobre outro<br />

salvan<strong>do</strong> un <strong>de</strong>snivel duns 75 metros <strong>de</strong> altura. O<br />

máis antigo <strong>de</strong>les data <strong>de</strong> 1700 e o máis mo<strong>de</strong>rno<br />

afun<strong>de</strong> as súas raíces a media<strong>do</strong>s <strong>do</strong> século XX.<br />

No val da Roseira, antes <strong>de</strong> chegar á <strong>de</strong>sembocadura<br />

<strong>do</strong> Miño, hai un conxunto <strong>de</strong> 36 muíños fluviais<br />

en fervenza que se coñecen como os muíños <strong>de</strong> Folón<br />

e Picón.<br />

Ao re<strong>do</strong>r <strong>de</strong>stes muíños discorre unha ruta <strong>de</strong> sen<strong>de</strong>irismo<br />

<strong>de</strong> pequeno percorri<strong>do</strong>, a PR-G 94, que<br />

saín<strong>do</strong> da Ponte das Penas, ascen<strong>de</strong> polo río Folón<br />

percorren<strong>do</strong> os muíños.<br />

No alto pó<strong>de</strong>se divisar a <strong>de</strong>sembocadura <strong>do</strong> Miño e<br />

os montes <strong>de</strong> Portugal na outra beira.<br />

Logo empézase a baixada por entre os muíños <strong>do</strong><br />

río Picón até volver á Ponte.<br />

Como curiosida<strong>de</strong> po<strong>do</strong> contarlles que o muíño<br />

máis antigo data <strong>de</strong> 1702, e que nos dinteles e limiares<br />

dalgúns muíños po<strong>de</strong>n verse símbolos cruciformes<br />

ou figuras que gravaron os canteiros ou<br />

os propietarios para protexerse <strong>do</strong> mal <strong>de</strong> ollo.<br />

Nalgunhas zonas pó<strong>de</strong>nse ver as “ro<strong>de</strong>iras” que<br />

son as pegadas que o continuo discorrer <strong>do</strong>s carros<br />

foron <strong>de</strong>ixan<strong>do</strong> sobre as rocas <strong>do</strong> chan.<br />

Hai mesmo fervenzas pero como fai moito que non<br />

chove, a maioría estaban completamente secas.<br />

Con respecto ao funcionamento, a auga era canalizada<br />

dun muíño a outro, e unha vez entraba nun<br />

<strong>do</strong>s muíños esta caía a través dunha cavida<strong>de</strong> até a<br />

turbina on<strong>de</strong> se xeraba a forza motriz que se transmitía<br />

facen<strong>do</strong> virar unha pedra que colocada sobre<br />

outra moía o gran que se colocaba entrambas.<br />

Para terminar direilles que a contorna é moi agradable,<br />

moi ver<strong>de</strong>, con piñeiros, castiñeiros e eucaliptos<br />

entre os que discorren as canles coa auga dun<br />

muíño ao outro.<br />

Rodrigo Fernán<strong>de</strong>z Girál<strong>de</strong>z<br />

Gon<strong>do</strong>mar -Pontevedra<br />

27<br />

<strong>Xurdimento</strong>


28<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

Mallinrío<br />

Hai uns días recibín un correo <strong>do</strong><br />

amigo J.Gomez Dacal <strong>do</strong> <strong>Centro</strong><br />

<strong>Galego</strong> <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong> convidán<strong>do</strong>me,<br />

como cada ano, a participar cun<br />

escrito nesta revista que ano<br />

tras ano ven a darlle un alento<br />

revitaliza<strong>do</strong>r á colectivida<strong>de</strong><br />

galega <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>, tan dignamente<br />

representada por esa gran familia<br />

que é o <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong>, cousa que<br />

para min non só é unha molestia<br />

senón que é un pracer.<br />

E lembran<strong>do</strong> tempos <strong>de</strong> antano,<br />

xa un pouco lonxanos pois un vai<br />

cumprin<strong>do</strong> anos e o tempo non se<br />

<strong>de</strong>tén, <strong>de</strong> vez en can<strong>do</strong> un revive<br />

cousas, feitos <strong>de</strong> can<strong>do</strong> aquilo era<br />

o labor cotiá daquel tempo. Isto<br />

suce<strong>de</strong> con oficios ou labores<br />

que hoxe <strong>de</strong>sapareceron, para<br />

ben da mo<strong>de</strong>rnida<strong>de</strong>, e mesmo<br />

seguramente para o progreso<br />

da socieda<strong>de</strong> rural <strong>de</strong> Galicia,<br />

mais, é bo lembrarse <strong>de</strong>les e non<br />

esquecer o pasa<strong>do</strong> porque forma<br />

parte da nosa historia.<br />

Este verán tiven a oportunida<strong>de</strong><br />

<strong>de</strong> revivir unha <strong>de</strong>sas historias<br />

que marcara a miña nenez na<br />

Parroquia on<strong>de</strong> nacín e me criei<br />

(en Piñeira <strong>de</strong> A Fonsagrada),<br />

como é Mallinrío Festival.<br />

Mallinrío é una verba que por<br />

si só igual non ten moito <strong>do</strong> que<br />

falar mais, a súa composición<br />

venlle dada <strong>de</strong> xuntar as<br />

inquedanzas duns mozos e mozas<br />

dunha al<strong>de</strong>a galega, unha al<strong>de</strong>a<br />

que podía ser unha das tantas que<br />

ao longo da xeografía <strong>de</strong> Galicia<br />

camiñan cara ao aban<strong>do</strong>no, ao<br />

esquecemento institucional, e<br />

son os seus habitantes, cada<br />

vez menos, os que teñen que<br />

agudizar o seu enxeño para que<br />

se lembren <strong>de</strong>les. Así pois se<br />

xuntamos esas inquedanzas co<br />

<strong>de</strong>sexo <strong>de</strong> bos augurios <strong>de</strong> que<br />

esta al<strong>de</strong>a non se vexa abocada<br />

ao seu esquecemento e o<br />

remexemos coas súas tradicións,<br />

a súa historia, a súa paisaxe e o<br />

arraigo das súas xentes temos<br />

MALLINRÍO, un festival co<br />

que a xuventu<strong>de</strong> <strong>de</strong>sta parroquia<br />

preten<strong>de</strong> manter viva a chama da<br />

súa vitalida<strong>de</strong> tradicional, laboral<br />

e cultural.<br />

Así, temos a Malla, a música, a<br />

gastronomía e a colaboración<br />

e participación das parroquias<br />

que acudiron á convocatoria<br />

da xuventu<strong>de</strong>, <strong>do</strong>us días para<br />

relembrar unha data histórica<br />

o día da Patroa da Parroquia,<br />

a Nosa Señora, un día que nos<br />

tempos pasa<strong>do</strong>s se celebraba<br />

unha das mellores festas da<br />

Comarca <strong>de</strong> A Fonsagrada,<br />

unha festa que coa <strong>de</strong>sfeita<br />

da poboación producida pola<br />

masiva emigración, <strong>de</strong>sapareceu<br />

ou no mellor <strong>do</strong>s casos que<strong>do</strong><br />

reducida á celebración relixiosa<br />

e á xuntanza <strong>de</strong> familias arre<strong>do</strong>r<br />

da mesa conmemoran<strong>do</strong> unha<br />

tradición que ven <strong>de</strong> tempos<br />

medievais, a xuntanza <strong>do</strong>s<br />

familiares que se foron e ese<br />

día voltan á casa para celebrar<br />

xuntos o día da súa Patroa.<br />

Así <strong>de</strong>s<strong>de</strong> hai <strong>do</strong>us anos<br />

celebran a festivida<strong>de</strong> da Patroa<br />

recuperan<strong>do</strong> tradición da Malla<br />

á antiga usanza, que xunto coas<br />

actuacións da música tradicional<br />

lle dá composición a Mallinrío,<br />

un festival celebra<strong>do</strong> á beira<br />

<strong>do</strong> Río <strong>de</strong> Piñeira, nun antigo<br />

pra<strong>do</strong> que un veciño ce<strong>de</strong>u<br />

para facer este evento; alí se<br />

celebrou a Malla co froito da<br />

colleita que os organiza<strong>do</strong>res


Mallinrío<br />

durante o ano sementaron, para<br />

finalizar cun xantar <strong>de</strong> tó<strong>do</strong>los<br />

veciños, para ao día seguinte<br />

celebrar as actuacións musicais<br />

que a<strong>do</strong>rnaron a festivida<strong>de</strong> da<br />

Patroa da Parroquia. Para esta<br />

celebración este ano contamos<br />

coas actuacións, entre outras,<br />

<strong>de</strong> Os Minhotos, A Banda da<br />

Balbina e Me<strong>do</strong>meda.<br />

Falar <strong>de</strong> Piñeira é situarnos,<br />

na Comarca <strong>de</strong> A Fonsagrada<br />

(Lugo); alí está protexi<strong>do</strong> <strong>do</strong> bruar<br />

<strong>do</strong> vento pola natural creación<br />

orográfica que configuran o Pico<br />

<strong>de</strong> Muradal, o Formigueiro, a Serra<br />

<strong>de</strong> Canda e a Serra <strong>do</strong> Hospital;<br />

no medio <strong>de</strong>stes catro tesos, e<br />

serpentea<strong>do</strong> polas troiteiras augas<br />

dun, secadra, pequeno río pero<br />

abon<strong>do</strong>so na virxinda<strong>de</strong> das súas<br />

augas coma é o Río <strong>de</strong> Piñeira,<br />

tó<strong>do</strong>los seus regatos confluentes<br />

axudan a configura-las caudalosas<br />

augas <strong>do</strong> Río Eo que amosa pola<br />

furada <strong>de</strong> Forneas, entrada natural<br />

<strong>do</strong>s ventos borrascosos ó “Val <strong>de</strong><br />

Piñeira”.<br />

O “Val <strong>de</strong> Piñeira” está composto<br />

pola Parroquia <strong>de</strong> Santa María<br />

<strong>de</strong> Piñeira con 15 al<strong>de</strong>as e o seu<br />

anexo <strong>de</strong> Bruice<strong>do</strong> con seis,<br />

lugar <strong>de</strong> terras escravas, outrora<br />

berce <strong>de</strong> xograres e troba<strong>do</strong>res,<br />

artesáns, gaiteiros, muiñeiros,<br />

costureiras, tece<strong>do</strong>ras, zoqueiros<br />

etcétera, oficios da terra que<br />

contribuían á subsistencia<br />

dunha poboación saturada polo<br />

minifundio agrícola e gan<strong>de</strong>iro.<br />

Segun<strong>do</strong> datos recolli<strong>do</strong>s no<br />

censo <strong>do</strong> Marqués <strong>de</strong> Ensenada,<br />

realiza<strong>do</strong> polo crego da parroquia<br />

en 1750, o val <strong>de</strong> Piñeira era un<br />

<strong>do</strong>s máis productivos en canto a<br />

gan<strong>do</strong> vacuno e porcino, así como<br />

<strong>de</strong> castañas, patacas e centeo <strong>do</strong><br />

Concello <strong>de</strong> A Fonsagrada; e<br />

aínda que o <strong>de</strong>vandito censo non<br />

é poboacional numericamente,<br />

<strong>de</strong>l <strong>de</strong>sprén<strong>de</strong>se que a súa<br />

poboación superaba o milleiro <strong>de</strong><br />

persoas. Hoxe na actualida<strong>de</strong> a<br />

súa poboación a penas chega a un<br />

cento; a emigración foi unha das<br />

súas mermas máis significativas.<br />

No remate <strong>do</strong> século pasa<strong>do</strong> e<br />

nas primeiras décadas <strong>de</strong>ste,<br />

houbo unha emigración masiva<br />

cara ás Américas, <strong>de</strong> tal xeito que<br />

aínda hoxe en día hai moi poucas<br />

familias das que alén <strong>do</strong>s mares<br />

non more algún antepasa<strong>do</strong>;<br />

Arxentina, Montevi<strong>de</strong>o e Cuba<br />

eran os lugares máis añora<strong>do</strong>s<br />

polas nosas avoas e tamén, coma<br />

dixo Rosalía, algunha viúva <strong>de</strong><br />

vivos que na parroquia que<strong>do</strong>u.<br />

Logo no apoxeo das revolucións<br />

industriais e a reconstrución <strong>de</strong><br />

Europa <strong>de</strong>rruída pola segunda<br />

Guerra Mundial: Bélxica,<br />

Holanda, Suíza, e, <strong>de</strong>ntro <strong>do</strong><br />

Esta<strong>do</strong> Español, Cataluña, País<br />

Vasco e Madrid, foron os lugares<br />

nos que acabaron case que o resto<br />

<strong>de</strong> xentes con ida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> traballar<br />

e que configuraban o conxunto <strong>de</strong><br />

poboación <strong>do</strong> Val.<br />

Na actualida<strong>de</strong> o segmento <strong>de</strong><br />

poboación que resi<strong>de</strong> no Val<br />

componse maioritariamente<br />

<strong>de</strong> xubila<strong>do</strong>s que perciben un<br />

subsidio <strong>do</strong> réxime especial<br />

agrario; a xente en ida<strong>de</strong> <strong>de</strong><br />

traballo vive dunha gan<strong>de</strong>iría<br />

evolucionada con algunha cativa<br />

granxa familiar <strong>de</strong> vacas <strong>de</strong>stinada<br />

basicamente á produción <strong>de</strong><br />

carne, producto dunha gran<strong>de</strong><br />

calida<strong>de</strong>, que se atopa coa súa<br />

<strong>de</strong>nominación <strong>de</strong>ntro da carne<br />

da “Comarca <strong>de</strong> A Fonsagrada”.<br />

Tamén ten unha agricultura<br />

orgánica <strong>de</strong> subsistencia, na que<br />

se cultivan os principais produtos<br />

<strong>de</strong> consumo: patacas, nabos,<br />

millo, toda clase <strong>de</strong> hortalizas<br />

e abon<strong>do</strong>sa froita e castañas;<br />

a<strong>de</strong>mais existe un reclamo <strong>de</strong> man<br />

<strong>de</strong> obra <strong>de</strong>dicada á conservación<br />

e repoboación forestal no que<br />

traballan gran<strong>de</strong> parte <strong>do</strong>s homes<br />

en ida<strong>de</strong> laboral; a<strong>de</strong>mais no sector<br />

servizos, a producción <strong>de</strong> ma<strong>de</strong>ira<br />

tamén é unha axuda consi<strong>de</strong>rable<br />

para a economía e isto fai que<br />

no Val practicamente non se<br />

rexistren cifras <strong>de</strong> <strong>de</strong>semprego,<br />

e a calida<strong>de</strong> <strong>de</strong> vida <strong>do</strong>s seus<br />

habitantes, se o comparamos cos<br />

tempos da posguerra e mesmo <strong>do</strong>s<br />

anos sesenta, tivo un avance moi<br />

significativo.<br />

Antonio Díaz Fernán<strong>de</strong>z<br />

29<br />

<strong>Xurdimento</strong>


30<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

Veu ó mun<strong>do</strong> un 21 <strong>de</strong> <strong>de</strong>cembro<br />

<strong>de</strong> 1911 no lugar <strong>de</strong> Ribeiro<br />

da Cima, parroquia <strong>de</strong> Castro<br />

Leboreiro, daquela concello e<br />

hoxe pertencente ó <strong>de</strong> Melgaço,<br />

e on<strong>de</strong> mais tar<strong>de</strong> exercería <strong>de</strong><br />

párroco o erudito Padre Albino<br />

Rodrígues, divulga<strong>do</strong>r <strong>do</strong>s<br />

achá<strong>de</strong>gos arqueolóxicos <strong>do</strong><br />

Planalto nas terras <strong>do</strong> Xerés.<br />

Manuel Antonio era fillo <strong>de</strong><br />

Joaquín da Costa que tiña como<br />

porrería Pintor e que pasou a<br />

ser o seu apeli<strong>do</strong>, e <strong>de</strong> María<br />

Cristina Martíns, veciña <strong>do</strong><br />

lugar da Peneda, freguesía <strong>de</strong><br />

Gavieira, concello <strong>do</strong>s Arcos<br />

<strong>de</strong> Val<strong>de</strong>vez a on<strong>de</strong> chegaran os<br />

seus ancestros para traballar nas<br />

distintas construcións arre<strong>do</strong>r <strong>do</strong><br />

Santuario da Señora <strong>do</strong> Miño.<br />

Apren<strong>de</strong> as primeiras letras <strong>do</strong><br />

avó paterno en Ribeiro <strong>de</strong> Cima<br />

entre os anos 1918-19, pasan<strong>do</strong><br />

en 1920 á escola <strong>de</strong> Castro<br />

ILUSTRES HOMES<br />

DA RAIA MOLLADA (III)<br />

PADRE MANUEL ANTONIO BERNARDO PINTOR<br />

O noso ilustre naceu na raia seca aínda que a maior parte da súa vida profesional<br />

<strong>de</strong>senrolouse en Riba <strong>de</strong> Mouro, freguesia <strong>de</strong> Monçao, moi preto <strong>do</strong> río Miño on<strong>de</strong><br />

exerceu a administración parroquial durante case cincuenta anos.<br />

Leboreiro. En 1921 trasládase á<br />

casa <strong>de</strong> seu tío materno Manuel,<br />

na Peneda, para po<strong>de</strong>r asistir á<br />

escola da parroquia <strong>de</strong> Gavieira.<br />

En 1922, con tan só once anos,<br />

<strong>de</strong>ixa a escola coma tantos<br />

outros rapaces <strong>do</strong> seu tempo para<br />

axudar á familia nos traballos<br />

agrícolas e <strong>de</strong> pastoreo.<br />

No ano 1923 o cura castrexo<br />

Matías Váz, recomenda ó bispo<br />

nunha visita pastoral á parroquia<br />

que ingrese no seminario o fillo<br />

<strong>do</strong> Pintor. No mes <strong>de</strong> outubro<br />

o pequeno Manuel Bernar<strong>do</strong><br />

incorpórase ó Seminario <strong>de</strong><br />

Braga, pois daquela aínda non<br />

existía a diocese <strong>de</strong> Viana <strong>do</strong><br />

Castelo, que se creará anos máis<br />

tar<strong>de</strong> en contra da ilusión <strong>de</strong><br />

moitos sacer<strong>do</strong>tes miñotos entre<br />

os que se encontra. Pretendían<br />

que esta se asentara en Valença<br />

<strong>do</strong> Minho .A pesar disto, anos<br />

máis tar<strong>de</strong> escribirá a historia<br />

<strong>de</strong>sta diócese. Aproba tó<strong>do</strong>los<br />

cursos até que en 1930 ingresa no<br />

Seminario <strong>de</strong> Teoloxía e ordénase<br />

sacer<strong>do</strong>te na Sé <strong>de</strong> Braga o 15<br />

<strong>de</strong> Agosto <strong>de</strong> 1934; e aínda que<br />

as súas notas académicas non<br />

son brillantes, si son máis que<br />

meritorias. O día seguinte da<br />

or<strong>de</strong>nación, 16 <strong>de</strong> Agosto, oficia<br />

a primeira misa no santuario da<br />

Señora <strong>do</strong> Sameiro.<br />

A partir <strong>de</strong>sta data comeza a súa<br />

vida como sacer<strong>do</strong>te; o 21 <strong>de</strong><br />

Setembro <strong>de</strong> 1934 é nomea<strong>do</strong><br />

vigario coopera<strong>do</strong>r na Igrexa<br />

Matriz <strong>de</strong> Povoa da Varzim,<br />

pasan<strong>do</strong> o 30 <strong>de</strong> Xuño <strong>de</strong> 1935<br />

a reitor da igrexa <strong>de</strong> Sequeira e<br />

Lapa (Braga) e o 23 <strong>de</strong> agosto<br />

<strong>de</strong> 1936 é <strong>de</strong>stina<strong>do</strong> a Riba <strong>de</strong><br />

Mouro on<strong>de</strong> permanecerá o resto<br />

da súa vida.


ILUSTRES HOMES DA RAIA MOLLADA (III)<br />

Nesta vila <strong>de</strong>senrolará unha<br />

importante labor pastoral<br />

<strong>de</strong>stacan<strong>do</strong> a construción da<br />

nova igrexa que levou a cabo por<br />

iniciativa propia e con poucos<br />

medios, levantan<strong>do</strong> un templo<br />

<strong>de</strong> consi<strong>de</strong>rábeis dimensións e<br />

gran<strong>de</strong> beleza arquitectónica. En<br />

Riba <strong>de</strong> Mouro, xa estableci<strong>do</strong><br />

<strong>de</strong>finitivamente, comeza a súa<br />

activida<strong>de</strong> na investigación e<br />

erudición histórica, literaria e<br />

periodística á que lle adicou o<br />

tempo <strong>de</strong> lecer que lle quedaba<br />

<strong>de</strong>spois <strong>de</strong> aten<strong>de</strong>r as obrigacións<br />

pastorais.<br />

En 1953 funda o voceiro “A voz<br />

da nosa terra”, unha publicación<br />

<strong>de</strong> periodicida<strong>de</strong> trimestral que<br />

mostra o sentir dun pobo e resume<br />

a súa vida diaria. Nela a<strong>de</strong>mais<br />

<strong>do</strong> propio párroco colaboran<br />

xentes da al<strong>de</strong>a, participan<strong>do</strong><br />

así <strong>de</strong> forma colectiva nesta<br />

aventura periodística. “A<br />

voz da nosa terra” continúa<br />

editán<strong>do</strong>se na actualida<strong>de</strong>,<br />

recuperada polo Padre Joel,<br />

un sacer<strong>do</strong>te xoven e cheo <strong>de</strong><br />

ilusión que quere continuar<br />

a labor pastoral e editora <strong>do</strong><br />

padre Manuel Antonio. Unha<br />

anciá <strong>de</strong>sta parroquia conta nun<br />

<strong>do</strong>s <strong>de</strong>rra<strong>de</strong>iros números da<br />

publicación, que o padre Pintor<br />

tivo que entrar na vila escolta<strong>do</strong><br />

polos guardas, pois non querían<br />

o cambio <strong>de</strong> cura, pero fíxose<br />

querer tanto polas xentes que<br />

<strong>de</strong>spois permaneceu alí case<br />

cincuenta anos.<br />

A súa obra céntrase sobre<br />

to<strong>do</strong> na historia <strong>do</strong>s pobos da<br />

ribeira portuguesa <strong>do</strong> Miño da<br />

que é un excelente coñece<strong>do</strong>r<br />

e investiga<strong>do</strong>r. Sabe <strong>do</strong>s seus<br />

costumes ,festas, das tradicións,<br />

coma por exemplo a afición<br />

<strong>do</strong>s homes da Soajo polo xogo<br />

<strong>do</strong> pau tal como lembraban<br />

tamén os veciños <strong>de</strong> Sela que<br />

peregrinaban a Peneda co Padre<br />

Cal<strong>de</strong>iras. Como bó portugués<br />

sinte rivalida<strong>de</strong> con Galicia e<br />

atrévese a expresar en repetidas<br />

ocasións na súa obra que: “da<br />

Galiza nin bo vento nin bo<br />

casamento”.<br />

A maioría das súas publicacións<br />

foron editadas por el mesmo.<br />

Atopamos nestas unha variada e<br />

mesturada selección on<strong>de</strong> abunda<br />

a obra histórica relacionada co<br />

Alto Minho. Despois <strong>de</strong> asistir ó<br />

Congreso Histórico <strong>de</strong> Portugal<br />

Medieval on<strong>de</strong> presenta unha<br />

comunicación titulada ”Castro<br />

Leboreiro e os seus forais”<br />

en 1959, escribe : “Santuario<br />

da Peneda, unha joia <strong>do</strong> Alto<br />

Minho”, “O rencontro <strong>de</strong> Val<strong>de</strong>-vez.<br />

On<strong>de</strong> foi?”. Completan<br />

estes traballos históricos unha<br />

basta obra periodística difundida<br />

a través <strong>de</strong> publicacións como<br />

“Diario <strong>do</strong> Minho”, “A voz <strong>de</strong><br />

Melgaço”, “A Terra Minhota”,<br />

“A Vanguarda”, sen esquecernos<br />

<strong>de</strong> “A Voz da Nosa Terra”,<br />

que fun<strong>do</strong>u él mesmo no ano<br />

1953 e dirixiu persoalmente ata<br />

a súa morte. Colabora tamén<br />

en revistas universitarias <strong>de</strong><br />

historia con estu<strong>do</strong>s como o que<br />

fixo sobre o Mosteiro <strong>de</strong> San<br />

Salva<strong>do</strong>r <strong>de</strong> Pa<strong>de</strong>rne.<br />

Seguiu <strong>de</strong>senrolan<strong>do</strong> a súa labor<br />

pastoral e asistin<strong>do</strong> a canto foro<br />

era convida<strong>do</strong> para disertar sobre<br />

a historia medieval <strong>do</strong> Alto<br />

Minho. Morreu o 1 <strong>de</strong> marzo <strong>de</strong><br />

1996 e foi enterra<strong>do</strong> no cemiterio<br />

<strong>de</strong> Ribeiro <strong>de</strong> Cima en Castro<br />

Leboreiro. O seu recor<strong>do</strong> segue<br />

presente na admiración <strong>do</strong>s seus<br />

feligreses polo labor pastoral,<br />

pola súa obra, polo seu talento<br />

como investiga<strong>do</strong>r histórico,<br />

como xornalista e difusor da<br />

cultura miñota. O Rotary Club<br />

<strong>de</strong> Monçao – <strong>do</strong> que era membro-<br />

editou fai uns anos un libro<br />

titula<strong>do</strong> “Obra Histórica I”, prometen<strong>do</strong><br />

recoller nun segun<strong>do</strong><br />

volume a extensa obra periodística<br />

e artigos históricos espalla<strong>do</strong>s<br />

por diferentes publicacións<br />

<strong>de</strong> Portugal.<br />

Agapito Vala<strong>do</strong><br />

31<br />

<strong>Xurdimento</strong>


32<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

Concello <strong>de</strong> As Neves<br />

Actualmente la fiesta <strong>de</strong> mayor repercusión, si<br />

cabe, para el Concello es “A feira <strong>do</strong> Requeixo e<br />

Mel <strong>de</strong> As Neves”, <strong>de</strong> la que se adjunta un extracto<br />

<strong>de</strong> la celebración en el presente año, (sin olvidarnos<br />

<strong>de</strong> la Romería <strong>de</strong> Santa Marta <strong>de</strong> Ribarteme<br />

que se celebra to<strong>do</strong>s los 29 <strong>de</strong> julio), es una Romería<br />

<strong>de</strong> muchísima tradición popular y consi<strong>de</strong>rada<br />

una <strong>de</strong> las más antiguas <strong>de</strong> Galicia; esta <strong>de</strong>spierta<br />

muchísimo interés en to<strong>do</strong> el territorio autonómico,<br />

así como un interés especial para la prensa<br />

nacional e internacional. Es una romería cargada<br />

<strong>de</strong> muchísima <strong>de</strong>voción entre los creyentes, que se<br />

ofrecen por gratitud, tras superar graves enfermeda<strong>de</strong>s<br />

y/o <strong>do</strong>lencias, o para pedir ayuda en sus en-<br />

fermeda<strong>de</strong>s, o simplemente por <strong>de</strong>voción sin más.<br />

Una singularidad <strong>de</strong> esta Romería es que aparte<br />

<strong>de</strong> salir en procesión la Santa, hay años en que la<br />

ofrenda <strong>de</strong> los <strong>de</strong>votos consiste en sacar en procesión<br />

un ataúd, llegan<strong>do</strong> incluso la persona creyente<br />

(como gratitud o petición) a ir <strong>de</strong>ntro lleva<strong>do</strong> por<br />

sus familiares. A la Santa también le acompaña un<br />

grupo <strong>de</strong> personas, (por <strong>de</strong>sgracia cada vez quedan<br />

menos) que durante el recorri<strong>do</strong> cantan unos versos<br />

carga<strong>do</strong>s <strong>de</strong> emoción y sentimiento, llama<strong>do</strong>s<br />

“Romeros”.<br />

Otras celebraciones que empiezan a arraigar es la<br />

fiesta <strong>de</strong>l “Vino tinto Rías Baixas”. Inicialmente<br />

se <strong>de</strong>nominó Vino Tinto <strong>de</strong> Rubios. Esta feria se<br />

celebra el último <strong>do</strong>mingo <strong>de</strong>l mes <strong>de</strong> Julio.<br />

Destaca también la “Asociación <strong>de</strong> Mulleres Rurais<br />

<strong>de</strong> As Neves”. Esta asociación <strong>de</strong> mujeres dinamiza<br />

<strong>de</strong> algún mo<strong>do</strong> la vida social y cultural <strong>de</strong> ellas<br />

en el entorno <strong>de</strong>l “Ayuntamiento <strong>de</strong> As Neves”.<br />

Actualmente tienen una agrupación <strong>de</strong> Teatro que<br />

forma parte <strong>de</strong> los circuitos culturales <strong>de</strong> la Diputación<br />

<strong>de</strong> Pontevedra. To<strong>do</strong>s los años estrenan una<br />

obra. Aparte, en su larga trayectoria han lleva<strong>do</strong> a<br />

cabo infinidad <strong>de</strong> cursos orienta<strong>do</strong>s a la mujer <strong>de</strong>l<br />

medio rural: encaje <strong>de</strong> bolillos, repostería, conservas,<br />

informática, gimnasia <strong>de</strong> mantenimiento.... En


Concello <strong>de</strong> As Neves<br />

la actualidad se continúa con el <strong>de</strong> pintura. To<strong>do</strong>s<br />

sus trabajos y logros los exponen anualmente en<br />

un stand, habilita<strong>do</strong> para ellas, en la Feria <strong>do</strong> “Requeixo<br />

e Mel <strong>de</strong> As Neves”.<br />

Es importante <strong>de</strong>stacar la actividad que <strong>de</strong>sarrolla<br />

el Club <strong>de</strong> Badminton <strong>de</strong> As Neves, un club crea<strong>do</strong><br />

en el año 2000, y que nace en el “CEIP <strong>de</strong> As Neves”.<br />

Este club ha pasea<strong>do</strong> el nombre <strong>de</strong> “As Neves”<br />

por toda España y ha participa<strong>do</strong> en campeonatos<br />

en Portugal y Bélgica. Actualmente el club<br />

juega en la segunda división nacional. Dos <strong>de</strong> sus<br />

miembros han forma<strong>do</strong> parte <strong>de</strong> la selección española<br />

<strong>de</strong> bádminton.<br />

El relativo aislamiento y paisaje agreste <strong>de</strong>l “Concello<br />

<strong>de</strong> As Neves”, tiene como compensación la<br />

producción <strong>de</strong> un postre <strong>de</strong> requesón, (sien<strong>do</strong> uno<br />

<strong>de</strong> los requesones más cotiza<strong>do</strong>s), elabora<strong>do</strong> con<br />

leche entera <strong>de</strong> vaca sin añadir sal y que tradicionalmente<br />

se toma a<strong>de</strong>reza<strong>do</strong> con miel; <strong>de</strong> ahí que<br />

la fiesta <strong>de</strong> exaltación <strong>de</strong> este producto lleve aparejada<br />

también la miel. Sin embargo, es un producto<br />

muy versátil que ofrece múltiples posibilida<strong>de</strong>s<br />

para cocinar to<strong>do</strong> tipo <strong>de</strong> platos principales.<br />

La fiesta, una <strong>de</strong> las <strong>de</strong> más tradición en Galicia, ha<br />

si<strong>do</strong> recomendada por Turismo Rías Baixas cuyo<br />

presi<strong>de</strong>nte, Chema Figueroa, ha <strong>de</strong>staca<strong>do</strong> la importancia<br />

<strong>de</strong> la gastronomía en la oferta turística<br />

puesta en marcha por este organismo, y recalca<strong>do</strong><br />

el “excelente trabajo” que está hacien<strong>do</strong> el Concello<br />

<strong>de</strong> As Neves al potenciar los “productos naturales<br />

<strong>de</strong> nuestra provincia, que es uno <strong>de</strong> los atractivos<br />

que llama a nuestros visitantes y que potencia<br />

el turismo interior”.<br />

Una <strong>de</strong> las citas más esperadas para muchos es la<br />

<strong>de</strong> la “Feira <strong>do</strong> Requeixo e Mel <strong>de</strong> As Neves” que<br />

tiene lugar to<strong>do</strong>s los años en Viernes Santo. Esta es<br />

una edición re<strong>do</strong>nda; veinte años ensalzan<strong>do</strong> este<br />

binomio gastronómico protagonista <strong>de</strong> la comarca<br />

<strong>de</strong> As Neves y que cada año reúne a cada vez más<br />

y más visitantes veni<strong>do</strong>s <strong>de</strong> toda Galicia.<br />

Pue<strong>de</strong> que una <strong>de</strong> las procesiones más gran<strong>de</strong>s <strong>de</strong><br />

este viernes en Galicia fuera la <strong>de</strong> As Neves. Una<br />

procesión pagana motivada por la fiesta <strong>de</strong>l “Requeixo<br />

e o Mel” que reunió en la localidad pontevedresa<br />

a miles <strong>de</strong> personas ávidas <strong>de</strong> probar este<br />

queso fresco tan gallego, a pesar <strong>de</strong> que siga sin<br />

tener reconocimiento oficial <strong>de</strong> ningún tipo. Solo,<br />

con azúcar, con miel <strong>de</strong> A Paradanta o con mermelada,<br />

el requeixo fue aperitivo para muchos y<br />

postre para los que antes pasaron a probar el pulpo<br />

o los chorizos fritos o al vino, exclusivos estos para<br />

pesca<strong>do</strong>res. Los vinos <strong>de</strong> la zona, Rubiós y Tortoreos,<br />

fueron buenos acompañantes para la fiesta, a<br />

la que incluso acompañó el tiempo ya que en toda<br />

la mañana sólo cayeron unas amenaza<strong>do</strong>ras gotas<br />

que no fueron más que eso, una amenaza. Hacia la<br />

noche el requeixo volverá a ser protagonista, esta<br />

vez en compañía <strong>de</strong>l vino tinto <strong>de</strong> Rubiós (D.O.<br />

Rías Baixas). Los visitantes <strong>de</strong> As Neves pudieron<br />

a<strong>de</strong>más comprar las típicas roscas <strong>de</strong> estas fechas<br />

que, en buena parte <strong>de</strong> Galicia, los padrinos están<br />

obliga<strong>do</strong>s a regalar a sus ahija<strong>do</strong>s. Y rosquillas,<br />

empanadas, carne para el cal<strong>do</strong> y el coci<strong>do</strong>, pan…;<br />

yo compré un estupen<strong>do</strong> pan <strong>de</strong> huevos <strong>de</strong> la zona.<br />

Ana Mª González Álvarez<br />

Santa Marta (As Neves)<br />

33<br />

<strong>Xurdimento</strong>


34<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

Vivencias<br />

No ano 1964 cheguei a <strong>Lleida</strong>, claro que, como<br />

po<strong>de</strong> lembrarse, eran tempos difíciles: casada,<br />

cunha filla <strong>de</strong> 7 meses e, no ano <strong>de</strong> 1967, co<br />

nacemento da miña segunda filla. A axuda que<br />

tiña era pouca; o meu mari<strong>do</strong> Antonio Sanmartín<br />

(un socio <strong>do</strong> <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong>) axudaba en to<strong>do</strong> o<br />

que podía pero o seu traballo non lle permitía estar<br />

moito na casa coa súa familia. Eu <strong>de</strong>dicábame a<br />

coidar das miñas fillas e traballaba nunha tenda<br />

(Ribé Calpe) cosen<strong>do</strong> lencería; durante o pouco<br />

tempo que me quedaba, estudaba catalán para<br />

po<strong>de</strong>r integrarme mellor na nova cida<strong>de</strong> na que<br />

me tocaba vivir.<br />

Pasou o tempo e as nosas fillas, Mª Dores<br />

e Mª Esther, casaron e déronnos tres netos<br />

marabillosos, Verónica, Jordi e Aleix. Segun<strong>do</strong><br />

foi trascurrin<strong>do</strong> o tempo to<strong>do</strong>s fixéronse maiores<br />

e, claro, a miña liberda<strong>de</strong> foi aumentan<strong>do</strong>.<br />

Agora, como o tempo permítemo, o que máis<br />

me gusta facer é lembrar to<strong>do</strong> aquilo que fun<br />

<strong>de</strong>ixan<strong>do</strong> un pouco esqueci<strong>do</strong>, a miña nenez, as<br />

cancións galegas que tanto nos gustan, o idioma<br />

e en <strong>de</strong>finitiva to<strong>do</strong> o que ro<strong>de</strong>ou a miña nenez<br />

e mocida<strong>de</strong>. Pero isto pásalle a moitas persoas:<br />

<strong>de</strong>ixan <strong>de</strong> facer cousas por falta <strong>de</strong> tempo e<br />

<strong>de</strong>spois danse conta <strong>de</strong> que pasaron os anos e<br />

<strong>de</strong>ixaron moitos soños por realizar, no camiño.<br />

Co tempo e gran esforzo hei ir apren<strong>de</strong>n<strong>do</strong> moitas<br />

cousas novas e interesantes, <strong>do</strong> cal síntome moi<br />

satisfeita xa que pui<strong>de</strong>n mellorar notablemente<br />

os meus coñecementos. Eu aconsello a todas<br />

esas persoas, que supoño serán moitas, que, se<br />

teñen tempo aprovéiteno neste <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong><br />

marabilloso para que, coa axuda <strong>de</strong> tanta xente,<br />

podamos lembrar to<strong>do</strong> aquilo que con tanta<br />

ilusión faciamos e tíñamos case esqueci<strong>do</strong>.<br />

Tamén se organizan viaxes <strong>de</strong>ntro <strong>do</strong> programa<br />

“Ven a Galicia”. No ano 2008 eu tiven a<br />

oportunida<strong>de</strong> <strong>de</strong> realizar unha viaxe a Carballiño<br />

(“Resi<strong>de</strong>ncia <strong>do</strong> tempo libre”) e o trato foi<br />

excelente. Estan<strong>do</strong> alí realizamos unhas visitas<br />

a Ourense, A Coruña, Vigo, Rías Baixas,<br />

Ribadavia e Santiago <strong>de</strong> Compostela on<strong>de</strong><br />

fomos recibi<strong>do</strong>s por uns Conselleiros da Xunta<br />

<strong>de</strong> Galicia, no Palacio <strong>de</strong> Raxoy. En fin foron<br />

catorce días inolvidables que po<strong>de</strong>n aproveitar<br />

to<strong>do</strong>s os galegos e os seus cónxuxes que queiran<br />

e <strong>de</strong>sexen gozar da paisaxe, a gastronomía e o<br />

carácter afable <strong>do</strong>s galegos.<br />

Mª Azucena Terceiro Folgar


LA CHALANA<br />

La chalana es una embarcación propulsada a remos,<br />

<strong>de</strong> unas dimensiones reducidas, con forma<br />

casi cuadrada y fon<strong>do</strong> plano, proa aguda y popa<br />

cuadrada. En nuestra zona, la tradicional es <strong>de</strong> ma<strong>de</strong>ra<br />

<strong>de</strong> pino, pero ya tiene los días conta<strong>do</strong>s porque<br />

los materiales plásticos y las fibras ofrecen mejores<br />

condiciones para el mantenimiento; apenas necesita<br />

pintura ni que se las encharque para que no filtre<br />

el agua a través <strong>de</strong> las juntas <strong>de</strong> las tablas. Esta embarcación<br />

es muy apta para navegar por aguas poco<br />

profundas y po<strong>de</strong>r atracar en rompientes, así como<br />

fácil <strong>de</strong> varar y transportar en tierra, lo que la hace<br />

muy apropiada para nuestra costa <strong>de</strong> mar abierto,<br />

<strong>do</strong>n<strong>de</strong> la falta <strong>de</strong> puertos, aptos para estar fon<strong>de</strong>ada<br />

to<strong>do</strong> el año, obliga a vararla en tierra y <strong>de</strong>splazarla<br />

a lugar seguro para abrigarla <strong>de</strong> los temporales tan<br />

abundantes en invierno por esta zona.<br />

En Cobas se pier<strong>de</strong> en el tiempo el uso <strong>de</strong> este<br />

tipo <strong>de</strong> embarcación; su uso siempre fue el <strong>de</strong> la<br />

pesca artesanal, marisqueo (percebe, nécora , centolla<br />

y langosta) pesca con re<strong>de</strong>s, palangres y a partir<br />

<strong>de</strong> los años 50 <strong>de</strong>l pasa<strong>do</strong> siglo, la pesca <strong>de</strong> la<br />

centolla se empezó a practicar con el espejo (sella<br />

<strong>de</strong> ma<strong>de</strong>ra con un cristal en su fon<strong>do</strong>) que permitía<br />

ver el fon<strong>do</strong> <strong>de</strong>l mar y localizar la pieza que se<br />

cobraba para la embarcación, con una orquilla <strong>de</strong><br />

hierro en forma <strong>de</strong> ángulo recto unida a un mango<br />

al que se le podían aumentar varios tramos según a<br />

la profundidad que estuviera la pieza. Resultó muy<br />

apropiada la chalana para este nuevo tipo <strong>de</strong> pesca,<br />

por su popa cuadrada y su estampa que permitía al<br />

pesca<strong>do</strong>r ir tumba<strong>do</strong> boca abajo sobre un saco lleno<br />

<strong>de</strong> paja que hacía más cómo<strong>do</strong> su trabajo.<br />

Como ya dije, las antiguas se construían <strong>de</strong> ma<strong>de</strong>ra<br />

<strong>de</strong> pino <strong>de</strong>l país, por carpinteros <strong>de</strong> esta parroquia<br />

(Abelar<strong>do</strong> Lorenzo Rey, Gumersin<strong>do</strong> López<br />

Leal y Enrique Lorenzo Fernán<strong>de</strong>z) hasta los años<br />

80 <strong>de</strong>l pasa<strong>do</strong> siglo. Para la ma<strong>de</strong>ra <strong>de</strong> construcción<br />

se seleccionaba el mejor pino <strong>de</strong>l monte, el<br />

cual se convertía en tabla en la “Serra da Cochera”.<br />

35<br />

<strong>Xurdimento</strong>


36<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

LA CHALANA<br />

Según personas<br />

mayores <strong>de</strong><br />

esta parroquia,<br />

las chalanas antiguamente<br />

se<br />

construían en San<br />

Jorge; en Cobas<br />

empezó a hacerlas<br />

Abelar<strong>do</strong> Lorenzo<br />

Rey que<br />

trabajó <strong>do</strong>ce años<br />

con el señor Calleja<br />

en la Graña.<br />

Allí aprendió a<br />

construir embarcaciones<br />

<strong>de</strong> media<br />

construcción,<br />

propulsadas por<br />

cuatro remos por banda; las construía en su casa<br />

“<strong>do</strong> Salgueiro” <strong>do</strong>n<strong>de</strong> enseñó a su hijo Enrique Lorenzo<br />

Fernán<strong>de</strong>z. Cuan<strong>do</strong> su hijo Enrique se casa<br />

“no Prioiro” con Josefa Dacosta, trae con él la técnica<br />

y monta un pequeño astillero <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el cual<br />

salen embarcaciones <strong>de</strong> este tipo para toda la comarca.<br />

Enrique no se conforma con lo que apren-<br />

dió <strong>de</strong> su padre<br />

y mejora el viejo<br />

mo<strong>de</strong>lo. Les amplía<br />

el corre<strong>do</strong>r a<br />

to<strong>do</strong> lo largo <strong>de</strong>l<br />

costa<strong>do</strong> (el medio<br />

corre<strong>do</strong>r llegaba<br />

sólo al segun<strong>do</strong><br />

banco) y les<br />

aña<strong>de</strong> cua<strong>de</strong>rnas,<br />

que hacen más<br />

resistente a la embarcación<br />

pues,<br />

antes, su estructura<br />

la formaban<br />

los <strong>do</strong>s bancos,<br />

el tambucho y la<br />

estampa; sigue<br />

evolucionan<strong>do</strong> la embarcación hacia los nuevos<br />

materiales, emplean<strong>do</strong> para la construcción <strong>de</strong> estas<br />

embarcaciones chapa <strong>de</strong> ma<strong>de</strong>ra con la misma<br />

figura, con la variación <strong>de</strong>l alojamiento para el motor<br />

foraborda en la popa, que acaba <strong>de</strong> aparecer, y<br />

que también se adapta en las <strong>de</strong> ma<strong>de</strong>ra <strong>de</strong> pino,<br />

aunque nunca dieron tan buen resulta<strong>do</strong> como las<br />

<strong>de</strong> pino <strong>de</strong>l país.<br />

Por estos mismos años, “no Prioiro” empieza a<br />

construir también estas embarcaciones Gumersin<strong>do</strong><br />

López Leal, con una forma característica que<br />

las diferenciaba <strong>de</strong> las <strong>de</strong> Enrique; su principal<br />

diferencia es la proa más levantada; es muy fácil<br />

reconocerlas cuan<strong>do</strong> van navegan<strong>do</strong> a motor.<br />

Hoy estos tipos <strong>de</strong> chalana están <strong>de</strong>saparecien<strong>do</strong>,<br />

remplazadas por las construidas <strong>de</strong> fibra, más<br />

fáciles <strong>de</strong> mantener y más baratas; también en Cobas<br />

se construyen chalanas <strong>de</strong> este nuevo material,<br />

por Francisco Iglesias Santiago.<br />

Últimamente se está emplean<strong>do</strong> la planea<strong>do</strong>ra,<br />

embarcación más amplia y rápida a la que se le<br />

pue<strong>de</strong>n incorporar elementos auxiliares para levantar<br />

con menor esfuerzo las artes <strong>de</strong> pesca.<br />

José López Hermida


Comentarios sobre algunhas<br />

das últimas aportacións<br />

musicais galegas<br />

Fai un tempo que teño a sorte e honra <strong>de</strong> entreterme,<br />

os sába<strong>do</strong>s <strong>de</strong> 6h a 8h <strong>do</strong> serán, a falar en galego cos<br />

oíntes, colabora<strong>do</strong>res e participantes no programa<br />

“Sempre en Galicia” no 104.6 da FM, en Radio<br />

Cornellà. A verda<strong>de</strong> é que son moitas as satisfaccións<br />

que esto me ten reporta<strong>do</strong>, e sería moi longa a miña<br />

intervención para reflexala nesta revista. Así pois<br />

a miña teima <strong>de</strong> hoxe quería facela revertir sobre<br />

as opinións que me merecen as músicas que veñen<br />

publican<strong>do</strong> os nosos artistas galegos.<br />

Son moitos os grupos musicais, artistas individuais<br />

e conxuntos que se <strong>de</strong>dican a escribir e publicar<br />

algunhas colectáneas e pezas musicais que pagan a<br />

pena escoitar e <strong>de</strong>leitarse con elas. Eu non quero facer<br />

distinción nin confeccionar unha lista coas mellores<br />

ou propoñer unha or<strong>de</strong> <strong>de</strong> selección con elas. O que<br />

vou facer é un relatorio con algunhas das últimas que<br />

nos chegaron á redacción da nosa emisión <strong>de</strong> radio<br />

en galego.<br />

Comezarei polo excelente traballo que ven <strong>de</strong><br />

publicar Fernan<strong>do</strong> Neira, na Editorial Galaxia,<br />

titula<strong>do</strong>: BERROGÜETTO, O PULSO DA TERRA.<br />

Este libro xunto cun CD e un DVD ven a representar<br />

un <strong>do</strong>s mellores traballos que temos recibi<strong>do</strong> na<br />

Redacción. Prologa este libro o noso escritor máis<br />

sobranceiro da actualida<strong>de</strong>: Manolo Rivas. Escribe<br />

a biografía <strong>de</strong>ste grupo musical galego o periodista<br />

lugués Fernan<strong>do</strong> Neira, moi coñece<strong>do</strong>r da traxectoria<br />

musical e cultural <strong>de</strong> Galicia, como xa o ten amosa<strong>do</strong><br />

nas páxinas <strong>de</strong> El País, así como nas páxinas musicais<br />

<strong>do</strong> ABC, da revista Época, e na revista especializada<br />

Rolling Stone. Non temos que facer aquí unha gloa<br />

da súa traxectoria, pero si que <strong>de</strong>bemos reflexar<br />

o bon facer <strong>de</strong> Fernan<strong>do</strong>. No libro fai un repaso<br />

pormenoriza<strong>do</strong> <strong>de</strong>ste grupo musical <strong>de</strong>n<strong>de</strong> o seu<br />

nacemento ata a situación actual, dán<strong>do</strong>nos a coñecer,<br />

polo miú<strong>do</strong>, as moitas cousas que aportan á música<br />

galega actual. Paga a pena adquirilo e mergullarse<br />

na súa lectura. Os compoñentes <strong>de</strong>ste grupo musical<br />

actualmente son: Anxo Pintos (zanfona, gaita, saxo<br />

soprano, violín e tecla<strong>do</strong>), Guillerme Fernán<strong>de</strong>z<br />

(guitarra acústica e sintetizada), Isaac Palacín (batería<br />

e percusión), Quico Comesaña (bouzouki e arpa<br />

céltica), Quim Farinha (violín e niquelarpa), Santiago<br />

Cribeiro (acor<strong>de</strong>ón e tecla<strong>do</strong>), Xabier Díaz (voz, gaita<br />

e percusión). Forman parte <strong>do</strong> equipo moitas outras<br />

persoas importantes, como son os encarga<strong>do</strong>s <strong>do</strong><br />

son directo, gravación, escenario,<br />

luces, iluminación, fotografía,<br />

imaxes e proxección, mestura<br />

e masterización, coordinación<br />

<strong>de</strong> producción, escenografìa…<br />

etcétera, cáseque imprescindibles,<br />

como acostuman a dicir eles<br />

mesmos nos seus concertos en<br />

directo. Eu teño que mencionar e<br />

agra<strong>de</strong>cer precisamente a Beatriz<br />

R.Fontán, a coordina<strong>do</strong>ra <strong>de</strong><br />

producción; gracias a ela que<br />

nos fixo chegar este traballo tan<br />

fermoso, e co que nós agasallamos<br />

aos oíntes, en primicia, ao segun<strong>do</strong><br />

día <strong>de</strong> ser edita<strong>do</strong> e presenta<strong>do</strong> en<br />

Galicia. As pezas <strong>de</strong>ste CD son 18,<br />

gravadas no Auditorio <strong>de</strong> Galicia,<br />

nun concerto en directo. Cada unha<br />

37<br />

<strong>Xurdimento</strong>


38<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

Comentarios sobre algunhas das últimas aportacións musicais galegas<br />

<strong>de</strong>las interpretadas maxistralmente por estes músicos<br />

excepcionais. Unha que nos solicitaron moito os<br />

nosos “segui<strong>do</strong>res” foi a nº 17 “Danza <strong>de</strong> Meirol”,<br />

unha melodía popular da provincia <strong>de</strong> Pontevedra,<br />

que ven po<strong>de</strong> semellar un valse bailable, recollida<br />

por Xabier Díaz e arranxada por Guillerme Vázquez.<br />

Tamén nos solicitaban con asiduida<strong>de</strong> a peza “Cantar<br />

<strong>de</strong> camiño”, que seica naceu nunha “recolleita xunto<br />

a Guadi <strong>Galego</strong> e outros colegas no 1996, no concello<br />

<strong>de</strong> Trazo”. Seguro que disfrutare<strong>de</strong>s con este traballo.<br />

A segunda reflexión, ou comentario, vai relaciona<strong>do</strong><br />

cun grupo <strong>de</strong> música moi recoñeci<strong>do</strong> e admira<strong>do</strong> na<br />

nosa Galicia : MALVELA. Un grupo <strong>de</strong> mulleres <strong>de</strong><br />

distintas xeracións que <strong>de</strong>spois <strong>de</strong> asistir a unhas clases<br />

<strong>de</strong> música que impartía Uxía Senlle en Sanguiñeda,<br />

apuntáronse a un proxecto engaiolante <strong>de</strong> rescatar<br />

os cantos vellos da súa comarca, preservalos <strong>do</strong><br />

esquecemento e non <strong>de</strong>ixalos esmorecer, arquivan<strong>do</strong><br />

to<strong>do</strong> ese patrimonio musical e etnográfico da bisbarra<br />

<strong>de</strong> Mos. O seu último traballo é : RAIANAS. Esta<br />

é a información que po<strong>de</strong><strong>de</strong>s atopar na súa páxina<br />

web: “Raianas” é unha viaxe pola música <strong>de</strong> ambas<br />

as dúas beiras <strong>do</strong> Miño, na que aparecen cantos<br />

tradicionais e actuais e no que sonan temas novos con<br />

algúns <strong>do</strong>s máis coñeci<strong>do</strong>s <strong>do</strong> grupo, como a versión<br />

<strong>de</strong> “O Pimpirimpín”, que se escoita na serie Padre<br />

Casares, que por primeira vez foi gravada en disco.<br />

O álbum céntrase no repertorio raiano, nun afán <strong>de</strong><br />

irmanda<strong>de</strong> con Portugal, que Malvela amosou <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />

o seu primeiro disco, “Que o pano non me namora”.<br />

Nesta ocasión están acompañadas polo seu grupo<br />

habitual Uxía, Carlos Blanco, Oli Xirál<strong>de</strong>z, Nuria<br />

Freiría e a poeta <strong>de</strong> Mos, María Magdalena”.<br />

Para non exten<strong>de</strong>rme parareime, un chisco, falan<strong>do</strong><br />

dun grupo novo: RIOBÓ. Os membros <strong>de</strong>ste grupo<br />

son Xosé Liz (bouzouki e man<strong>do</strong>lina), Fernan<strong>do</strong> Pérez<br />

(frautas e requintas), Begoña Riobó (violín), Marcos<br />

Campos (gaitas, withles e acor<strong>de</strong>ón) e Fernan<strong>do</strong><br />

Barroso (guitarra acústica). Este seu primeiro disco,<br />

segun<strong>do</strong> Francisco Castro, que fai a súa presentación,<br />

é o mapa da xeografía das emicións. Unha guía para<br />

non per<strong>de</strong>rse nos ventrículos podreci<strong>do</strong>s <strong>do</strong> ruí<strong>do</strong><br />

ruín circundante. Tamén un riso feliz, inocente, e cheo<br />

<strong>de</strong> beizóns. Para estroupelear moitas noites. Son 10<br />

temas escolli<strong>do</strong>s por estes músicos que nos ofrecen<br />

as súas interpretacións extraordinarias, a <strong>de</strong>stacar o<br />

Paso<strong>do</strong>bre <strong>do</strong>s 30 (recolli<strong>do</strong> <strong>do</strong> repertorio <strong>do</strong>s “Trinta<br />

<strong>de</strong> Trives”). Paga a pena recrearse e escoitalo con<br />

<strong>de</strong>tenemento.<br />

Julio Couxil Vázquez


Anotaciones Turísticas<br />

RUTA ENTRE LAS RUTAS<br />

Cumpli<strong>do</strong> el primer milenio<br />

<strong>de</strong> la última refriega militar<br />

-año 1.002- en el Valle <strong>de</strong> la<br />

Sangre <strong>de</strong> Calatañazor (Kalat<br />

alnasur: castillo <strong>de</strong>l buitre),<br />

librada por el caudillo árabe<br />

Almanzor (al-Mansur: el<br />

victorioso), cuyo óbito se<br />

produjo días más tar<strong>de</strong> en<br />

Medinaceli (Medina celim:<br />

ciudad <strong>de</strong>l cielo), localidad<br />

también soriana, y posee<strong>do</strong>ra<br />

<strong>de</strong>l único arco romano <strong>de</strong> triple arcada que se<br />

conserva en España; resulta paradójico constatar,<br />

en el <strong>de</strong>curso <strong>de</strong> la historia, que el punto occi<strong>de</strong>ntal<br />

más importante <strong>de</strong>l cristianismo, arrasa<strong>do</strong> por<br />

el estratega <strong>de</strong> la media luna el año 997, se haya<br />

erigi<strong>do</strong> en el <strong>de</strong>stino y epicentro <strong>de</strong> la gran ruta:<br />

Jacobo-Santiago <strong>de</strong> Compostela.<br />

La religión ha si<strong>do</strong> el motor espiritual <strong>de</strong> todas las<br />

civilizaciones, y los lugares santos sus centros <strong>de</strong><br />

peregrinación, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> Delfos y Olimpia en Grecia<br />

hasta la Meca, Santiago, Roma o Jerusalén. Si la<br />

motivación religiosa <strong>de</strong>l viaje hay quien la consi<strong>de</strong>ra<br />

como no turística, lo que no <strong>de</strong>ja ningún resquicio<br />

para la duda es que, el viaje en sí y sus efectos en el<br />

núcleo receptor son práctica y teóricamente iguales<br />

que cualquier otra motivación. Alojamientos<br />

hoteleros y extrahoteleros, establecimientos <strong>de</strong><br />

restauración, agencias <strong>de</strong> viajes, transportes, guías,<br />

comercios, etc. son moviliza<strong>do</strong>s, y el cliente se<br />

comporta <strong>de</strong> igual manera, abonan<strong>do</strong> los servicios<br />

y adquirien<strong>do</strong> los bienes que necesita. Tras el<br />

<strong>de</strong>scubrimiento <strong>de</strong> la tumba <strong>de</strong>l apóstol Santiago<br />

en Compostela, hacia el año 813, surgió una gran<br />

veneración por los restos <strong>de</strong>l primer discípulo <strong>de</strong><br />

Jesús que sufrió martirio –año 45, Hero<strong>de</strong>s or<strong>de</strong>na<br />

<strong>de</strong>gollarlo-. La corriente <strong>de</strong> peregrinos proce<strong>de</strong>nte<br />

<strong>de</strong> toda Europa llegó a tener tal dimensión, que se<br />

creó una ruta: “El Camino <strong>de</strong> Santiago”. Una vez<br />

cruza<strong>do</strong>s los Pirineos, el itinerario se unificaba en<br />

Navarra (Puente la Reina) y atravesaba La Rioja,<br />

Burgos, Palencia, León, Lugo y La Coruña. Aún<br />

en el trienio más cruel, <strong>de</strong>sola<strong>do</strong>r y dantesco que<br />

pa<strong>de</strong>ció el viejo continente (entre 1348 y 1350<br />

Europa perdió treinta millones <strong>de</strong> habitantes.<br />

La guadaña <strong>de</strong> la peste bubónica segó la vida<br />

a la tercera parte <strong>de</strong> su volumen <strong>de</strong>mográfico),<br />

Compostela, el Campo <strong>de</strong> la Estrella, “Campus<br />

Estellae”, era visita<strong>do</strong> por ingentes avalanchas<br />

<strong>de</strong> penitentes. Para cuidar el alma y el cuerpo <strong>de</strong>l<br />

peregrino se construyeron a lo largo <strong>de</strong>l camino<br />

monasterios y hospe<strong>de</strong>rías, iglesias y posadas,<br />

conventos y mesones.<br />

El Primer Itinerario Cultural Europeo (título<br />

honorífico concedi<strong>do</strong> por el Consejo <strong>de</strong> Europa), El<br />

Patrimonio <strong>de</strong> la Humanidad (distinción otorgada<br />

por la UNESCO), El Conjunto Histórico Artístico<br />

(<strong>de</strong>claración a los Monumentos Nacionales<br />

ubica<strong>do</strong>s en su recorri<strong>do</strong>), el más antiguo <strong>de</strong> los<br />

emporios turísticos, se ha converti<strong>do</strong> en la ruta <strong>de</strong><br />

las rutas.<br />

José María Orte Bermú<strong>de</strong>z<br />

Profesor y escritor <strong>de</strong> turismo<br />

39<br />

<strong>Xurdimento</strong>


40<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

Aigua <strong>de</strong> Galícia<br />

Bondat <strong>de</strong> l’aigua en la carn <strong>de</strong> la terra,<br />

en les fulles peninsulars <strong>de</strong>ls castanyers,<br />

en les pedres fatiga<strong>de</strong>s <strong>de</strong> l’antiga noblesa<br />

<strong>de</strong> Galícia!<br />

Santedat <strong>de</strong> l’aigua que corre pels teulats<br />

-negres illes <strong>de</strong> pissarra i <strong>de</strong> fum <strong>de</strong> roure-,<br />

sobre el fustam que guarda eixut el fenc<br />

<strong>de</strong> Galícia!<br />

Humilitat <strong>de</strong> l’aigua en les pra<strong>de</strong>s occipitals,<br />

en els guarets tot just llaurats per la suor,<br />

abans <strong>de</strong> les albes ver<strong>de</strong>s, <strong>de</strong>ls tímids sols<br />

<strong>de</strong> Galícia!<br />

Dolçor <strong>de</strong> l’aigua que omple el calze<br />

<strong>de</strong> cada riu en el seu barranc fondal,<br />

<strong>de</strong> cada copa en els triangles <strong>de</strong>ls raïms<br />

<strong>de</strong> Galícia!<br />

La passió <strong>de</strong> l’aigua que bat la costa,<br />

i que penetra en el sexe <strong>de</strong> les roques<br />

<strong>de</strong> Galícia!<br />

La mansuetud <strong>de</strong> l’aigua calma i tèbia<br />

en les sagra<strong>de</strong>s piques <strong>de</strong> les esglésies<br />

<strong>de</strong> Galícia!<br />

La franquesa clara <strong>de</strong> l’aigua escandida<br />

en cada got damunt les taules para<strong>de</strong>s<br />

<strong>de</strong> Galícia!<br />

La pluja plora llàgrimes d’Apòstol,<br />

salobre <strong>de</strong> cent màrtirs, en la façana sacra<br />

<strong>de</strong> la Catedral!<br />

La mar eleva les blancors <strong>de</strong> festa<br />

contra els espadats d’eterna obstinació,<br />

d’enyor interminable!<br />

Rieres i cabals, lliures com la terra lliure,<br />

a batecs serveixen l’aigua per a les boques<br />

asse<strong>de</strong>ga<strong>de</strong>s <strong>de</strong> Galícia!<br />

Francesc Pané


Non te Esquezas <strong>do</strong>s Peixes<br />

Vermellos<br />

Din que é breve, que dura apenas un intre a memoria <strong>do</strong>s peixes.<br />

Asomamos á falesía vertical <strong>do</strong> Atlántico<br />

E partimos mar a<strong>de</strong>ntro, perseguin<strong>do</strong> a estela fuxidía <strong>do</strong>s arroases.<br />

Fronte a inmensida<strong>de</strong> <strong>do</strong> reino <strong>de</strong> Atlas,<br />

A liberda<strong>de</strong> tórnase nun concepto líqui<strong>do</strong><br />

Que nos empurra inevitablemente mar a<strong>de</strong>ntro.<br />

Que facer se os <strong>de</strong>uses te puxeron na fin <strong>do</strong> mun<strong>do</strong>?<br />

On<strong>de</strong> to<strong>do</strong> canto a nosa esperanza atinxe está feito <strong>de</strong> auga.<br />

Somos apenas aprendices <strong>de</strong> viaxeiro<br />

perseguin<strong>do</strong> o ronsel vagamar dunha nao corsaria,<br />

Vogamos á <strong>de</strong>riva<br />

no arrolo das marés, após a sina lendaria<br />

<strong>do</strong>utros peixes vermellos, aventureiros temerarios<br />

<strong>de</strong>scen<strong>de</strong>ntes <strong>do</strong> temible Mannánan 1 .<br />

Tanto ten que a nosa viaxe escomezase perseguin<strong>do</strong> a estela fuxidía <strong>do</strong>s arroases.<br />

1 Mannanan mac Lir: <strong>de</strong>us celta <strong>do</strong> mar<br />

Hoxe a nosa liberda<strong>de</strong> conqueriu a dimensión <strong>do</strong> océano,<br />

tornán<strong>do</strong>a nósa para sempre.<br />

Nada hai que calme iste <strong>de</strong>sasosego<br />

por levarmos áncoras<br />

en pos <strong>de</strong> soños que habitan alén da falesía atlántica,<br />

malia non po<strong>de</strong>r <strong>de</strong>spren<strong>de</strong>rnos máis <strong>do</strong> teu seo oceánico;<br />

malia estarmos suxeitos por esa sorte <strong>de</strong> cordón umbilical<br />

tremendamente elástico,<br />

que lles medra no peito ós peixes vermellos.<br />

Tanto ten que a nosa xeira nos leve polos sete mares,<br />

Hanos traguer <strong>de</strong> volta<br />

a mesma forza que outrora nos empurrou mar a<strong>de</strong>ntro.<br />

No nome <strong>do</strong>s <strong>de</strong>uses,<br />

non te esquezas <strong>do</strong>s peixes vermellos.<br />

Noelia Rodríguez<br />

41<br />

<strong>Xurdimento</strong>


42<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

El azar ha contribui<strong>do</strong> enérgicamente<br />

para que en esta ocasión<br />

la novela, opera prima <strong>de</strong><br />

la <strong>do</strong>ctora en filología inglesa<br />

y profesora en la Universidad<br />

<strong>de</strong> Murcia, María Dueñas haya<br />

caí<strong>do</strong> entre mis manos. El estilo<br />

cuida<strong>do</strong>, una trama intrigante y<br />

la dulzura en la caracterización<br />

<strong>de</strong> sus personajes han hecho el<br />

resto y han consegui<strong>do</strong> que esta<br />

extensa novela (<strong>de</strong> seiscientas<br />

treinta y ocho páginas) se haya<br />

converti<strong>do</strong> en la lectura que me<br />

ha acompaña<strong>do</strong> algunos <strong>de</strong> los<br />

días que prece<strong>de</strong>n a la publicación<br />

<strong>de</strong> estas líneas.<br />

El viaje introspectivo y<br />

personal que nos ofrece la autora<br />

nos conduce a una época<br />

terrible y <strong>do</strong>lorosa <strong>de</strong> la historia<br />

María Dueñas,<br />

el tiempo entre costuras,<br />

Madrid, Planeta, 2009<br />

- A mi padre -<br />

<strong>de</strong> España; son muchas ya las<br />

novelas que nos recuerdan la<br />

fraticida guerra <strong>de</strong>l treinta seis<br />

pero quizá muy pocos hayan<br />

consegui<strong>do</strong>, como lo hace Dueñas,<br />

transmitirnos una realidad<br />

<strong>de</strong>sola<strong>do</strong>ra con tanta maestría<br />

sin caer en el <strong>de</strong>sconsuelo atroz<br />

<strong>de</strong> quien se enfrenta a la crueldad<br />

y a las miserias <strong>de</strong> una España<br />

(la <strong>de</strong> preguerra, la <strong>de</strong> la<br />

guerra y la <strong>de</strong> postguerra) <strong>do</strong>lorida<br />

hasta en los rincones más<br />

íntimos <strong>de</strong> su existencia. Dueñas<br />

acaricia el <strong>do</strong>lor, teje con<br />

las manos <strong>de</strong> su protagonista,<br />

una joven inocente e incauta en<br />

el comienzo <strong>de</strong> la aventura literaria,<br />

trabaja<strong>do</strong>ra en un taller<br />

<strong>de</strong> costura, una trama arrolla<strong>do</strong>ra<br />

en la que se ve refleja<strong>do</strong><br />

el oscuro mun<strong>do</strong> <strong>de</strong>l alto espionaje,<br />

el amor <strong>de</strong>sborda<strong>do</strong> o el<br />

loco amor junto al amor sereno,<br />

el éxito y el fracaso. To<strong>do</strong><br />

ello lo enmarca María Dueñas<br />

en un ambiente histórico-político<br />

y social en conflicto pero<br />

lo refleja <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la distancia.<br />

Una distancia espacial, construida<br />

a partir <strong>de</strong> una ficción<br />

<strong>de</strong>sarrollada en el Protectora<strong>do</strong><br />

<strong>de</strong> Marruecos y una distancia<br />

emocional; el hilo narrativo<br />

se va construyen<strong>do</strong> a partir <strong>de</strong><br />

un personaje (una costurera ya<br />

convertida en modista <strong>de</strong> alta<br />

costura) que vive la guerra <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />

el otro la<strong>do</strong> (el <strong>de</strong> las fiestas<br />

en el Casino Español, el <strong>de</strong> los<br />

extranjeros afinca<strong>do</strong>s en Tánger<br />

y en Tetuán, y, en <strong>de</strong>finitiva,<br />

el <strong>de</strong> los ociosos y el <strong>de</strong> algunos<br />

altos man<strong>do</strong>s que viven al otro<br />

la<strong>do</strong> <strong>de</strong>l Estrecho. Se convierte,<br />

pues, ésta en una perspectiva<br />

nueva, diferente pero <strong>de</strong> inigual<br />

valía; <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el Protectora<strong>do</strong><br />

marroquí, se vive la guerra <strong>de</strong><br />

otra forma y se intuye cercana<br />

la venida <strong>de</strong> la Segunda Guerra<br />

Mundial.<br />

El corpus estructural<br />

<strong>de</strong> la novela dividida en cuatro<br />

partes ofrece un tortuoso camino<br />

pero no exento <strong>de</strong> glamour.<br />

El universo afrancesa<strong>do</strong> <strong>de</strong> la<br />

moda, las pruebas en los salones<br />

<strong>de</strong> costura <strong>de</strong> Tetuán, <strong>de</strong><br />

Madrid y un viaje a Lisboa y a<br />

Estoril <strong>de</strong>spués, con el pretexto<br />

<strong>de</strong> la adquisición <strong>de</strong> suntuosas<br />

telas, posibilita a la bella Sira<br />

Quiroga (protagonista) <strong>de</strong>senvolverse<br />

entre señoras con posibles<br />

y con po<strong>de</strong>r. Mujeres, la<br />

mayoría <strong>de</strong> ellas <strong>de</strong> Diplomáticos,<br />

<strong>de</strong> comerciantes adinera<strong>do</strong>s<br />

y <strong>de</strong> militares alemanes <strong>de</strong><br />

altos cargos. Sira, pues, se irá<br />

abrien<strong>do</strong> camino en el mun<strong>do</strong><br />

<strong>de</strong> la <strong>do</strong>ble vida, el <strong>de</strong> la mo-


María Dueñas, el tiempo entre costuras, Madrid, Planeta, 2009<br />

dista y el <strong>de</strong>l espionaje, fichada<br />

por Inglaterra y contraria al<br />

quehacer nazi.<br />

Las noticias leídas en los<br />

periódicos locales en español,<br />

Democracia o El Diario <strong>de</strong> África,<br />

las referencias a la visita <strong>de</strong><br />

Serrano Suñer (cuña<strong>do</strong> <strong>de</strong> Franco)<br />

a Tetuán, la vida <strong>de</strong>l teniente<br />

coronel Juan Luis Beigbe<strong>de</strong>r y<br />

Atienza (alto comisario <strong>de</strong> España<br />

en Marruecos y goberna<strong>do</strong>r<br />

<strong>de</strong> las Plazas <strong>de</strong> Soberanía), <strong>de</strong>l<br />

Coronel Sáenz <strong>de</strong> Buruaga, las<br />

referencias también a la muerte<br />

<strong>de</strong>l general Mola, entre otras<br />

muchas, permitirán el <strong>de</strong>vaneo<br />

histórico y tintarán <strong>de</strong> realismo<br />

la historia. Pero quizá uno <strong>de</strong> los<br />

motivos más sugerentes <strong>de</strong> El<br />

tiempo entre costuras sea también<br />

la caracterización <strong>de</strong> am-<br />

bientes. Quien como yo ha teni<strong>do</strong><br />

la suerte, a<strong>de</strong>más, <strong>de</strong> tener un<br />

padre que le ha acerca<strong>do</strong> (con sus<br />

relatos <strong>de</strong> juventud) al Marruecos<br />

<strong>de</strong> los años cincuenta <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />

la perspectiva <strong>de</strong> un joven <strong>de</strong>stina<strong>do</strong><br />

en el cuartel <strong>de</strong> Regulares<br />

<strong>de</strong> Tetuán, quien le ha narra<strong>do</strong><br />

episodios <strong>de</strong> la guerra <strong>de</strong>l Rif, o<br />

le ha relata<strong>do</strong> algunas <strong>de</strong> las consecuencias<br />

<strong>de</strong> la Marcha Ver<strong>de</strong>,<br />

el retrato propuesto por Dueñas<br />

ha adquiri<strong>do</strong> un cariz todavía<br />

más cercano y conmove<strong>do</strong>r.<br />

La autora, pues, refleja<br />

con maestría la vida <strong>de</strong> Tetuán,<br />

recorre con rigor las calles <strong>de</strong> la<br />

medina moruna y <strong>de</strong>l ensanche<br />

español. Visita los cafetines <strong>de</strong><br />

la Plaza <strong>de</strong> España, <strong>de</strong>scribe los<br />

cuarteles, el Casino Español, el<br />

hotel Victoria, el teatro Nacional,<br />

los bazares <strong>de</strong> los indios,<br />

el barrio hebreo, el mellah o el<br />

Zoco para luego aproximarse<br />

a Tánger y pintar también con<br />

singular <strong>de</strong>lica<strong>de</strong>za dicha ciudad:<br />

“Tánger, con su mar, sus<br />

<strong>do</strong>ce ban<strong>de</strong>ras internacionales<br />

y aquella vegetación intensa<br />

<strong>de</strong> palmeras y eucaliptos; con<br />

callejuelas morunas y nuevas<br />

avenidas diplomáticas. Tánger<br />

<strong>do</strong>n<strong>de</strong> los minaretes <strong>de</strong> las mezquitas<br />

y el olor <strong>de</strong> las especias<br />

convivían sin tensión con los<br />

consula<strong>do</strong>s, los bancos, las frívolas<br />

extranjeras en <strong>de</strong>scapotables,<br />

el aroma a tabaco rubio y<br />

los perfumes parisinos libres <strong>de</strong><br />

impuestos (...)” Ese Tánger en el<br />

que a veces se terminaba la no-<br />

che: “en el suelo, con gente recostada<br />

fuman<strong>do</strong> kif y bebien<strong>do</strong><br />

té”. To<strong>do</strong>s estos escenarios uni<strong>do</strong>s<br />

al Madrid <strong>de</strong>svencija<strong>do</strong> tras<br />

la guerra introducen al lector en<br />

un mun<strong>do</strong> <strong>de</strong> contrastes que le<br />

atrapan y seducen.<br />

Finalmente, cabe añadir<br />

que seguramente, valga la<br />

pena acercarse a las páginas <strong>de</strong><br />

El tiempo entre costuras, seguramente<br />

tal y como afirma<br />

Fernan<strong>do</strong> Sánchez Dragó y se<br />

recoge en la contraportada <strong>de</strong><br />

la novela en la edición <strong>de</strong> Planeta,<br />

ésta sea una novela <strong>de</strong> las<br />

<strong>de</strong> antes: “Y <strong>de</strong> repente, una<br />

novela... Una novela <strong>de</strong> las <strong>de</strong><br />

antes, <strong>de</strong> las <strong>de</strong> siempre, <strong>de</strong> las<br />

<strong>de</strong> casi nunca... Madrid, Tánger,<br />

Tetuán, Lisboa (...) amor, y<br />

<strong>de</strong>samor, (...) <strong>de</strong> sueños frustra<strong>do</strong>s<br />

o no, y <strong>de</strong> to<strong>do</strong>, el perverso<br />

encanto <strong>de</strong> lo que el tiempo <strong>de</strong>finitivamente,<br />

se llevó... (...)”.<br />

Sirvan estas palabras como<br />

cierre a un artículo que invita<br />

a la lectura <strong>de</strong> una novela que<br />

se cuela entre los entresijos <strong>de</strong><br />

la memoria y que ha teni<strong>do</strong> la<br />

virtud <strong>de</strong> cautivar a través <strong>de</strong> la<br />

emoción a un abanico muy diverso<br />

<strong>de</strong> lectores.<br />

Marisa Torres Badía<br />

Doctora en Filología Hispánica<br />

43<br />

<strong>Xurdimento</strong>


44<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

¿Es posible el perdón en<br />

una sociedad que no tiene<br />

senti<strong>do</strong> <strong>de</strong> culpa?<br />

Dos a<strong>do</strong>lescentes jugaban al fútbol<br />

con la mochila <strong>de</strong> otro alumno,<br />

y la acabaron <strong>de</strong>strozan<strong>do</strong>, así<br />

como un cristal <strong>de</strong>l aula <strong>do</strong>n<strong>de</strong><br />

estaban. Cuan<strong>do</strong> llegó el profesor,<br />

les recriminó su acción y les<br />

conminó a hacerse cargo <strong>de</strong> los<br />

<strong>de</strong>sperfectos <strong>de</strong> la ventana y <strong>de</strong>l<br />

material escolar <strong>de</strong>l compañero.<br />

Ellos protestaron aira<strong>do</strong>s: “No lo<br />

hemos hecho querien<strong>do</strong>, sólo estábamos<br />

jugan<strong>do</strong> y, a<strong>de</strong>más, ya<br />

le hemos pedi<strong>do</strong> perdón –adujeron–”.<br />

To<strong>do</strong>s los razonamientos<br />

fueron inútiles, <strong>de</strong> tal mo<strong>do</strong> que,<br />

cuan<strong>do</strong> fueron obliga<strong>do</strong>s a cumplir<br />

el reglamento <strong>de</strong>l <strong>Centro</strong> y<br />

hacerse cargo <strong>de</strong> los <strong>de</strong>sperfectos,<br />

se manifestaron indigna<strong>do</strong>s,<br />

víctimas <strong>de</strong>l rencor y la injusticia.<br />

No es un hecho aisla<strong>do</strong> ni una<br />

situación que nos resulte extraña<br />

y, por tanto, merece una seria reflexión.<br />

Para per<strong>do</strong>nar y reconciliarse,<br />

hacen falta <strong>do</strong>s polos activos,<br />

es <strong>de</strong>cir, es necesario ser <strong>do</strong>s,<br />

que uno vaya hacia el otro y que<br />

ambos ostenten una actitud <strong>de</strong>cidida<br />

y generosa. El ofensor para<br />

confesar su culpa con sincero<br />

arrepentimiento, comprometerse<br />

a restaurar, en la medida <strong>de</strong> lo<br />

posible, to<strong>do</strong> el mal que ha causa<strong>do</strong><br />

y pedir humil<strong>de</strong>mente una<br />

nueva oportunidad. El ofendi<strong>do</strong> –<br />

persona o sociedad– para aceptar<br />

sus disculpas con magnanimidad,<br />

acoger su compromiso <strong>de</strong> asumir<br />

la responsabilidad <strong>de</strong>l mal causa<strong>do</strong>,<br />

darle la oportunidad <strong>de</strong> reparar<br />

las consecuencias <strong>de</strong> sus actos<br />

y otorgarle el perdón <strong>de</strong> corazón.<br />

Alguien me ha heri<strong>do</strong><br />

gravemente. Me siento agravia<strong>do</strong><br />

y humilla<strong>do</strong> porque no me ha trata<strong>do</strong><br />

con el respeto que merezco<br />

como persona. Ha roto la relación<br />

<strong>de</strong> paz y armonía que había entre<br />

nosotros. Internamente siento<br />

el impulso <strong>de</strong> tratarlo también a<br />

él con violencia para que experimente<br />

la misma amargura que yo.<br />

Mi indignación está totalmente<br />

justificada, puesto que me ha<br />

ofendi<strong>do</strong> y me ha infringi<strong>do</strong> un<br />

grave mal.<br />

Pero he aquí que esa persona<br />

vuelve a mí con la vergüenza<br />

<strong>de</strong> su culpa, me muestra humil<strong>de</strong>mente<br />

su limitación y su error y<br />

me pi<strong>de</strong> perdón con voluntad <strong>de</strong><br />

resarcirme <strong>de</strong>l daño que me ha<br />

hecho. El perdón <strong>de</strong> corazón es<br />

el único mo<strong>do</strong> <strong>de</strong> saltar el muro<br />

<strong>de</strong> aislamiento que se interponía<br />

entre nosotros. Per<strong>do</strong>nar supone<br />

volver a empezar, dar una nueva<br />

oportunidad. El que per<strong>do</strong>na<br />

trascien<strong>de</strong> el mal y acoge al que<br />

le ofendió aceptán<strong>do</strong>lo como es.<br />

Lo respeta porque lo consi<strong>de</strong>ra<br />

mayor que sus acciones y sus culpas,<br />

y se muestra <strong>de</strong> nuevo dispuesto<br />

a correr el riesgo <strong>de</strong> fiarse<br />

y establecer relaciones cordiales.<br />

Sólo quien reconoce sus<br />

propias limitaciones, sus errores<br />

y sus culpas, está en situación <strong>de</strong><br />

admitir también los <strong>de</strong> los <strong>de</strong>más,<br />

y es capaz <strong>de</strong> pedir perdón y <strong>de</strong><br />

per<strong>do</strong>nar.<br />

Pedir perdón implica<br />

confiar en el otro, en su magnanimidad<br />

y en su categoría humana.<br />

Pero saber pedir perdón supone,<br />

ante to<strong>do</strong>, aceptarse a sí mismo,<br />

sobrevolar las propias bajezas,<br />

reconocer el mal que se causó<br />

al otro, mostrar pesadumbre por<br />

ello, hacerse responsable <strong>de</strong> las<br />

consecuencias <strong>de</strong> sus acciones y<br />

solicitar una nueva oportunidad<br />

<strong>de</strong> encuentro personal y, según el<br />

caso, reinserción social.<br />

La actitud <strong>de</strong> los chicos<br />

que exigían el <strong>de</strong>recho al perdón<br />

como “aquí no ha pasa<strong>do</strong> nada”<br />

es injusta y reprobable. Su compañero<br />

los per<strong>do</strong>nó <strong>de</strong> corazón,<br />

pero ellos <strong>de</strong>bían asumir la responsabilidad<br />

<strong>de</strong>l daño infringi<strong>do</strong>.<br />

El perdón <strong>de</strong> las culpas y<br />

los <strong>de</strong>litos no entra en conflicto<br />

con la misericordia, sino con la


¿Es posible el perdón en una sociedad que no tiene senti<strong>do</strong> <strong>de</strong> culpa?<br />

libertad <strong>de</strong>l hombre para tomar<br />

<strong>de</strong>cisiones, lo cual le hace responsable<br />

<strong>de</strong> sus actos. Esos a<strong>do</strong>lescentes<br />

tal vez no pensaron en<br />

el daño que podían causar, pero<br />

<strong>de</strong>cidieron libremente divertirse<br />

lanzan<strong>do</strong> la mochila. Por tanto,<br />

se hicieron responsables <strong>de</strong> las<br />

consecuencias <strong>de</strong> su acción y, en<br />

justicia, <strong>de</strong>bían reparar los daños<br />

origina<strong>do</strong>s y cumplir un castigo.<br />

No podían resarcirle <strong>de</strong>l to<strong>do</strong> –<br />

tal vez el valor sentimental <strong>de</strong> algún<br />

objeto, apuntes personales,<br />

etc.–, pero <strong>de</strong>bían hacer lo posible<br />

para minimizar los perjuicios<br />

causa<strong>do</strong>s.<br />

Su petición <strong>de</strong> perdón no<br />

era tal, sólo era una palabra vacía,<br />

porque faltaba la asunción sincera<br />

<strong>de</strong> la culpa, el arrepentimiento<br />

y la voluntad <strong>de</strong> reparación.<br />

Es falsa la petición <strong>de</strong> perdón <strong>de</strong><br />

aquel que cierra los ojos a la realidad<br />

<strong>de</strong> su culpa y hace como si<br />

no existiera, o la <strong>de</strong>l que se excusa<br />

totalmente a sí mismo. La<br />

sociedad –en ese caso el <strong>Centro</strong><br />

educativo– tiene el <strong>de</strong>recho y el<br />

<strong>de</strong>ber <strong>de</strong> aplicar una sanción y<br />

hacer cumplir la ley y la justicia.<br />

No estamos ante un caso<br />

aisla<strong>do</strong>, sino que es la tónica ge-<br />

neral <strong>de</strong> la sociedad <strong>de</strong> nuestro<br />

tiempo. El mal abunda, pero no<br />

parece haber conciencia <strong>de</strong> culpa.<br />

El político que ha arruina<strong>do</strong> a su<br />

comunidad se va con la cabeza<br />

erguida, vani<strong>do</strong>so y lleno <strong>de</strong> orgullo;<br />

el que ha aprovecha<strong>do</strong> su<br />

cargo para lucrarse se proclama<br />

víctima <strong>de</strong> la maledicencia y la<br />

malquerencia; quien ha administra<strong>do</strong><br />

mal una entidad bancaria y<br />

ha juga<strong>do</strong> con el dinero <strong>de</strong> los pequeños<br />

ahorra<strong>do</strong>res se va con una<br />

“in<strong>de</strong>mnización” millonaria; el<br />

terrorista que ha mata<strong>do</strong> con fría<br />

crueldad reclama <strong>de</strong>rechos <strong>de</strong>safian<strong>do</strong><br />

a sus víctimas... Nadie<br />

parece sentirse culpable, pero se<br />

exige a los damnifica<strong>do</strong>s, como<br />

los <strong>do</strong>s chicos <strong>de</strong> la historia, que<br />

acepten que “aquí no ha pasa<strong>do</strong><br />

nada”, paguen ellos mismos los<br />

<strong>de</strong>strozos causa<strong>do</strong>s y acepten sin<br />

protestar que no se cumpla la ley.<br />

Si alguien no reconoce su<br />

culpa, se arrepiente <strong>de</strong> corazón<br />

y se compromete a satisfacer el<br />

mal causa<strong>do</strong>, no se hace acree<strong>do</strong>r<br />

<strong>de</strong>l perdón. Como actitud <strong>de</strong>l<br />

corazón, el ofendi<strong>do</strong> pue<strong>de</strong> ser<br />

magnánimo, pero esa generosidad<br />

sólo pue<strong>de</strong> hacerse operativa<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> la aceptación <strong>de</strong> la justicia<br />

por parte <strong>de</strong>l ofensor.<br />

La cruz <strong>de</strong> Jesús es el ámbito<br />

máximo <strong>de</strong> la reconciliación.<br />

Su actitud era <strong>de</strong> amor y perdón<br />

hasta la muerte. A su la<strong>do</strong>, <strong>do</strong>s<br />

ladrones pendían también <strong>de</strong> una<br />

cruz. Uno <strong>de</strong> ellos, enfureci<strong>do</strong>,<br />

insultaba y <strong>de</strong>safiaba al mismo<br />

Jesús. El otro, en cambio, reconocía<br />

su culpa y admitía la justicia<br />

<strong>de</strong> su con<strong>de</strong>na (“Nosotros<br />

con razón, porque nos lo hemos<br />

mereci<strong>do</strong> con nuestros hechos”).<br />

Con esa actitud <strong>de</strong> pesadumbre<br />

y confianza en el amor, suplicó<br />

misericordia a Jesús: “Acuérdate<br />

<strong>de</strong> mí cuan<strong>do</strong> estés en tu reino”.<br />

Sólo este malhechor pu<strong>do</strong> oír <strong>de</strong><br />

labios <strong>de</strong>l Salva<strong>do</strong>r: “Hoy estarás<br />

conmigo en el paraíso”.<br />

Sin reconocimiento <strong>de</strong><br />

culpa, arrepentimiento sincero<br />

y propósito <strong>de</strong> no reincidir, el<br />

perdón no pue<strong>de</strong> hacerse efectivo.<br />

Pero quien pi<strong>de</strong> perdón<br />

con humildad y sinceridad, por<br />

muy gran<strong>de</strong> que sea la culpa,<br />

da muestras <strong>de</strong> gran<strong>de</strong>za humana.<br />

Entonces, el abrazo <strong>de</strong>l que<br />

per<strong>do</strong>na y <strong>de</strong>l que es per<strong>do</strong>na<strong>do</strong><br />

es la expresión más elevada <strong>de</strong>l<br />

cumplimiento <strong>de</strong> las exigencias<br />

<strong>de</strong> las relaciones personales valiosas.<br />

Apren<strong>de</strong>r a per<strong>do</strong>nar y a<br />

pedir perdón es apren<strong>de</strong>r a vivir<br />

una vida auténtica, carente <strong>de</strong> resentimientos<br />

y <strong>do</strong>tada <strong>de</strong> libertad<br />

interior.<br />

Mª Àngels Almacellas<br />

Bernadó<br />

Profesora <strong>de</strong> la UNIR y<br />

<strong>de</strong> laEscuela <strong>de</strong> Pensamiento y<br />

Creatividad<br />

45<br />

<strong>Xurdimento</strong>


46<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

¿Qué son los premios Darwin?<br />

Los premios Darwin<br />

Se trata <strong>de</strong> una convocatoria divertida y morbosa<br />

que lleva más <strong>de</strong> 20 años <strong>de</strong>sarrollán<strong>do</strong>se anualmente.<br />

Estos premios reciben su nombre en honor<br />

<strong>de</strong> Charles Darwin, el primero en <strong>de</strong>scribir <strong>de</strong> un<br />

mo<strong>do</strong> preciso el mecanismo <strong>de</strong> la selección natural.<br />

Los candidatos presenta<strong>do</strong>s al galardón anual<br />

<strong>de</strong>ben cumplir los siguientes requisitos:<br />

- Deben haber muerto sin <strong>de</strong>jar <strong>de</strong>scen<strong>de</strong>ncia: los<br />

premios se otorgan siempre a título póstumo, salvo<br />

meritorias excepciones.<br />

- Su muerte tiene que haber si<strong>do</strong> el resulta<strong>do</strong> <strong>de</strong><br />

alguna acción estúpida o temeraria en extremo perpetrada<br />

por el propio fina<strong>do</strong>.<br />

Vamos a repasar algunos <strong>de</strong> los casos más diverti<strong>do</strong>s<br />

e impactantes entre los candidatos y galar<strong>do</strong>na<strong>do</strong>s<br />

<strong>de</strong> to<strong>do</strong>s estos años. Los textos son traducciones<br />

libres <strong>de</strong> la web<br />

http://www.darwinawards.com/darwin<br />

Momento equivoca<strong>do</strong>, lugar<br />

equivoca<strong>do</strong><br />

Nomina<strong>do</strong> a los premios Darwin en 1990. Verifica<strong>do</strong><br />

por la organización.<br />

Whashington, 3 <strong>de</strong> febrero <strong>de</strong> 1990.<br />

Un intento <strong>de</strong> atraco acabó sien<strong>do</strong> el primero y el<br />

último <strong>de</strong> nuestro primer personaje, a tenor <strong>de</strong> la<br />

ausencia <strong>de</strong> antece<strong>de</strong>ntes y las estúpidas <strong>de</strong>cisiones<br />

que tomó el individuo, que le llevaron a la muerte:<br />

1. Su objetivo fue H&J Leather & Firearms. ¡Una<br />

tienda <strong>de</strong> armas!<br />

2. La tienda estaba llena <strong>de</strong> clientes, es <strong>de</strong>cir, usuarios<br />

<strong>de</strong> armas.<br />

3. Para entrar en la tienda, el hombre tuvo que ro<strong>de</strong>ar<br />

un coche <strong>de</strong> policía aparca<strong>do</strong> en la entrada.<br />

4. Un policía <strong>de</strong> uniforme estaba toman<strong>do</strong> un café<br />

en el mostra<strong>do</strong>r, antes <strong>de</strong> comenzar su jornada laboral.<br />

Una vez en la tienda, el ladrón novato anunció<br />

precipitadamente ¡esto es un atraco! y disparó al<br />

aire varias veces. El agente <strong>de</strong> policía y uno <strong>de</strong><br />

los ven<strong>de</strong><strong>do</strong>res respondieron rápidamente a los<br />

disparos, cubiertos por varios clientes que también<br />

sacaron sus armas, eliminan<strong>do</strong> al confuso<br />

atraca<strong>do</strong>r <strong>de</strong> la herencia genética <strong>de</strong> la especie<br />

humana.<br />

Nadie más resultó heri<strong>do</strong>.<br />

Un robo con moraleja<br />

Nomina<strong>do</strong> a los premios Darwin en 1998. Verifica<strong>do</strong><br />

por la organización.<br />

Febrero <strong>de</strong> 1998.<br />

Mathew y sus amigos se <strong>de</strong>slizaban en trineo por<br />

una pista <strong>de</strong> esquí en la estación <strong>de</strong> Mammoth<br />

Mountain (California). Eran las tres <strong>de</strong> la mañana,<br />

así que la visibilidad era baja. Mathew chocó contra<br />

el soporte <strong>de</strong> un telesilla y murió.<br />

Se <strong>de</strong>slizaban en trineos improvisa<strong>do</strong>s que construyeron<br />

con espuma amarilla reflectante que habían<br />

roba<strong>do</strong> <strong>de</strong> los soportes <strong>de</strong> un telesilla, contra uno<br />

<strong>de</strong> los cuales chocaron.


Los premios Darwin<br />

Precisamente, esos protectores se colocan para<br />

evitar daños a los esquia<strong>do</strong>res y advertir <strong>de</strong> su<br />

presencia, así que la historia tiene cierta moraleja,<br />

¿verdad?<br />

El especial <strong>de</strong> medianoche<br />

Gana<strong>do</strong>r <strong>de</strong> los premios Darwin en 1992. Verifica<strong>do</strong><br />

por la organización.<br />

Newton, Carolina <strong>de</strong>l Norte, 21 <strong>de</strong> diciembre <strong>de</strong> 1992.<br />

Ken Charles Barger, <strong>de</strong> 47 años <strong>de</strong> edad, se disparó<br />

acci<strong>de</strong>ntalmente cuan<strong>do</strong>, querien<strong>do</strong> <strong>de</strong>scolgar<br />

el teléfono que sonaba junto a su cama, cogíó por<br />

error una pistola Smith & Wesson Special <strong>de</strong> calibre<br />

38 que tenía en la mesita <strong>de</strong> noche y apretó el<br />

gatillo cuan<strong>do</strong> se la acercó al oí<strong>do</strong>.<br />

Tan simple y cómico que parece un chiste...<br />

¿Machos?<br />

Gana<strong>do</strong>r <strong>de</strong> los premios Darwin en 1996. Verifica<strong>do</strong><br />

por la organización.<br />

Algunos hombres hacen cosas increíbles para <strong>de</strong>mostrar<br />

cuán machos son.<br />

En Lyon (Francia), en 1995, Pierre Pumpille<br />

<strong>de</strong>splazó casi un metro un coche a cabezazos.<br />

Las mujeres <strong>de</strong>bían pensar que yo era un dios,<br />

explicó <strong>de</strong>s<strong>de</strong> su cama en el hospital. Deidad o<br />

no, Pumpille no es más que un bebé compara<strong>do</strong><br />

con el granjero polaco Krystof Azninski, que <strong>de</strong>mostró<br />

su hombría <strong>de</strong>capitán<strong>do</strong>se a sí mismo ese<br />

mismo año.<br />

Azninski, <strong>de</strong> 30 años <strong>de</strong> edad, había esta<strong>do</strong> bebien<strong>do</strong><br />

con sus amigotes cuan<strong>do</strong> sugirió que se <strong>de</strong>snudaran<br />

y jugaran a algunos juegos <strong>de</strong> hombres.<br />

Comenzaron lanzán<strong>do</strong>se a la cabeza nabos congela<strong>do</strong>s,<br />

pero uno <strong>de</strong> ellos subió la apuesta cogien<strong>do</strong><br />

un hacha (o una sierra mecánica, según la fuente) y<br />

ampután<strong>do</strong>se parte <strong>de</strong>l pie.<br />

No querien<strong>do</strong> verse venci<strong>do</strong>, Azninski cogió el hacha<br />

(o la sierra) y, al grito ¡mirad esto pues!, se<br />

rebanó el cuello.<br />

Es curioso, comentaba un conoci<strong>do</strong> <strong>de</strong> Krystof, <strong>de</strong><br />

pequeño se ponía la ropa interior <strong>de</strong> su hermana.<br />

Pero ha muerto como un hombre”.<br />

Caída libre en Buenos Aires<br />

Gana<strong>do</strong>r <strong>de</strong> los premios Darwin en 1998. Verifica<strong>do</strong><br />

por la organización.<br />

Febrero <strong>de</strong> 1998, Buenos Aires.<br />

¿Quién ganó la discusión...? Veamos. Sucedió<br />

en el barrio obrero <strong>de</strong> Boe<strong>do</strong>. Durante una acalorada<br />

disputa conyugal, un hombre <strong>de</strong> 25 años<br />

lanzó por el balcón a su mujer <strong>de</strong> 20, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> un<br />

octavo piso.<br />

La mujer se enganchó en unos cables <strong>de</strong>l tendi<strong>do</strong><br />

eléctrico. Nadie sabe por qué pero, al verlo, el<br />

hombre se lanzó tras ella. ¿Fue por salvarla, o para<br />

rematar su atrocidad animal? Nunca lo sabremos:<br />

el agresor no acertó con los cables y se precipitó<br />

directamente al vacío, murien<strong>do</strong> en el acto.<br />

La mujer consiguió salvarse <strong>de</strong>scolgán<strong>do</strong>se a un<br />

balcón cercano.<br />

Caída (en pica<strong>do</strong>) <strong>de</strong> la raza humana<br />

Nomina<strong>do</strong> a los premios Darwin en 2010. Verifica<strong>do</strong><br />

por la organización.<br />

47<br />

<strong>Xurdimento</strong>


48<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

Corea <strong>de</strong>l Sur.<br />

Los premios Darwin<br />

Nuestro siguiente protagonista protagonizó otra<br />

caída en el senti<strong>do</strong> literal pero también metafórica<br />

y ejemplarizante.<br />

To<strong>do</strong> comenzó cuan<strong>do</strong> este corpulento individuo,<br />

<strong>de</strong> 40 años <strong>de</strong> edad y que iba en silla <strong>de</strong> ruedas,<br />

perdió el ascensor por un milímetro.<br />

Montó en cólera. Se enfadó tanto que se abalanzó<br />

con su silla contra las puertas <strong>de</strong>l ascensor cuan<strong>do</strong><br />

éste ya se había i<strong>do</strong>. Las puertas, no <strong>de</strong>masia<strong>do</strong><br />

fuertes, resistieron a duras penas la primera embestida,<br />

pero a la segunda cedieron, y el hombre atravesó<br />

el umbral con su silla hacia el abismo, sobre el<br />

que se precipitó encontran<strong>do</strong> la muerte.<br />

Una cámara <strong>de</strong> seguridad grabó el inci<strong>de</strong>nte. Pue<strong>de</strong>n<br />

vds. verlo en:<br />

http://www.youtube.com/watch?v=lTTmWiCoqHc<br />

O, lo que es lo mismo en formato QR:<br />

Ex protestante contra el uso obligatorio<br />

<strong>de</strong> casco<br />

Nomina<strong>do</strong> a los premios Darwin en 2011. Verifica<strong>do</strong><br />

por la organización.<br />

Nueva York, julio <strong>de</strong> 2011.<br />

El señor Phil Contos, <strong>de</strong> 55 años, participaba en<br />

una protesta contra el uso obligatorio <strong>de</strong>l casco<br />

en la motocicleta. ¿En qué consistía la protesta?<br />

pues... ¡en una marcha en moto y sin casco!<br />

Lo que se venía venir sucedió. El señor Contos<br />

tuvo un acci<strong>de</strong>nte que le hizo saltar por encima<br />

<strong>de</strong>l manillar <strong>de</strong> su motocicleta. Murió a causa <strong>de</strong><br />

las heridas sufridas en la cabeza tras la caída. Phil<br />

volvería a hacerlo si pudiera (lo <strong>de</strong> no ponerse el<br />

casco) según <strong>de</strong>claraciones <strong>de</strong> su hermano mayor:<br />

a él le hubiera gusta<strong>do</strong> morir así.<br />

Y es que algunas leyes tienen a la física <strong>de</strong> su parte,<br />

que dice que uno no pue<strong>de</strong> salir airoso <strong>de</strong> un choque<br />

a alta velocidad contra la cabeza. Son leyes que<br />

no se pue<strong>de</strong>n apelar en los tribunales.<br />

Vamos, que es muy aconsejable ser pru<strong>de</strong>nte y protegerse<br />

a uno mismo. Pero, ¿<strong>de</strong>be obligarse a ello?<br />

En Esta<strong>do</strong>s Uni<strong>do</strong>s pue<strong>de</strong> que sea una polémica<br />

con senti<strong>do</strong>. Pero no aquí, en parte porque el gasto<br />

sanitario es financia<strong>do</strong> por to<strong>do</strong>s, aunque éste sea<br />

un argumento un tanto miserable.<br />

Y hasta aquí esta recopilación <strong>de</strong> barbarida<strong>de</strong>s.<br />

Luis T. Prunera


¿INDIGNADOS?<br />

En la España <strong>de</strong> hoy, siglo<br />

XXI, año 2011, con unos 5 millones<br />

<strong>de</strong> para<strong>do</strong>s, trabaja<strong>do</strong>res<br />

que quieren trabajar para obtener<br />

una contraprestación por su<br />

trabajo que les permita el vivir<br />

<strong>de</strong> una forma mínimamente digna,<br />

se supone que <strong>de</strong>bería <strong>de</strong><br />

haber, al menos, esos 5 millones<br />

<strong>de</strong> indigna<strong>do</strong>s; indigna<strong>do</strong>s<br />

con una situación no creada por<br />

ellos, pero <strong>de</strong> la que ellos son<br />

únicos sufri<strong>do</strong>res y que a<strong>de</strong>más<br />

y lo más reprobable éticamente,<br />

es que aquellos pocos que la<br />

han provoca<strong>do</strong> son ahora los que<br />

exigen a los muchos sufri<strong>do</strong>res<br />

que, con su esfuerzo y sacrificio,<br />

saquen a TODOS <strong>de</strong> esta<br />

situación crítica que les permita<br />

seguir disfrutan<strong>do</strong> <strong>de</strong> su status,<br />

en muchísimos casos no gana<strong>do</strong><br />

con su esfuerzo, <strong>de</strong>dicación<br />

o valía sino simplemente por<br />

pertenecer a ese entorno, o a esa<br />

casta minoritaria pero muy pudiente<br />

e influyente tan sólo por<br />

raíces dinásticas<br />

Paradójicamente son, mejor<br />

dicho fueron, unos pocos y en su<br />

gran mayoría jóvenes, los que se<br />

i<strong>de</strong>ntificaron y se manifestaron<br />

públicamente, como indigna<strong>do</strong>s<br />

genéricamente con una anómala<br />

y <strong>de</strong>gradante situación social,<br />

primero con la clase política,<br />

luego con el sistema financiero<br />

y el sistema judicial, por los <strong>de</strong>sahucios,<br />

etc. etc.<br />

Este movimiento <strong>de</strong> indigna<strong>do</strong>s,<br />

con el cual nos <strong>de</strong>beríamos<br />

sentir to<strong>do</strong>s i<strong>de</strong>ntifica<strong>do</strong>s, bien<br />

por intereses personales, económicos<br />

o políticos, no ha teni<strong>do</strong><br />

el apoyo y seguimiento <strong>de</strong> la<br />

mayor parte <strong>de</strong> la sociedad; eso<br />

sí, <strong>de</strong>spertaba una cierta simpatía<br />

en to<strong>do</strong>s aquellos a los que<br />

se les preguntaba pero que no<br />

hacían nada por potenciarlo; <strong>de</strong><br />

igual mo<strong>do</strong>, y en <strong>de</strong>termina<strong>do</strong>s<br />

medios <strong>de</strong> comunicación audiovisuales<br />

y escritos, se <strong>de</strong>monizó<br />

este colectivo hasta el extremo<br />

<strong>de</strong> i<strong>de</strong>ntificarlos con la extrema<br />

izquierda y cuasi como terroristas<br />

<strong>de</strong> diseño, frase textual <strong>de</strong> un<br />

contertulio.<br />

Motivos para la indignación<br />

hay muchos, sobran; como por<br />

ejemplo, saber que banqueros<br />

ex vicepresi<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong>l Gobierno<br />

español, ex-presi<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong>l<br />

FMI, se subieron el suel<strong>do</strong> <strong>de</strong><br />

317.000 euros anuales <strong>de</strong> media<br />

a 725.000 euros, o que los<br />

dirigentes <strong>de</strong> Novacaixagalicia,<br />

a sabiendas <strong>de</strong> que iba a<br />

ser intervenida por el Esta<strong>do</strong>,<br />

se subieron sus salarios anuales<br />

y consecuentemente sus<br />

planes <strong>de</strong> Jubilación, contratos<br />

blinda<strong>do</strong>s, etc. multiplicán<strong>do</strong>se<br />

estos hasta alcanzar valores <strong>de</strong><br />

1,6 millones <strong>de</strong> €uros en algún<br />

caso; la Presi<strong>de</strong>nta <strong>de</strong> la CAM,<br />

hacien<strong>do</strong> más <strong>de</strong> lo mismo y<br />

Catalunya Caixa, incrementan<strong>do</strong><br />

los salarios <strong>de</strong> sus consejeros<br />

en proporciones similares<br />

(o incluso mayores).<br />

En casi ningún País <strong>de</strong>l Mun<strong>do</strong><br />

se permite este tipo <strong>de</strong> actuaciones,<br />

bien porque ya sus<br />

propios ciudadanos lo consi<strong>de</strong>ran<br />

alegal o al menos amoral,<br />

bien porque la legislación ya lo<br />

contempla; en España curiosamente<br />

existe el RD 1382/1985<br />

en el que se recogen las in<strong>de</strong>mnizaciones<br />

en caso <strong>de</strong> <strong>de</strong>spi<strong>do</strong>;<br />

también y por obligación Comunitaria,<br />

(por trasposición <strong>de</strong><br />

una Directiva Europea), <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />

el mes <strong>de</strong> Junio <strong>de</strong>l 2011, existe<br />

un RD que afecta a las Entida<strong>de</strong>s<br />

Financieras; en este se contempla<br />

que las in<strong>de</strong>mnizaciones<br />

<strong>de</strong>berán ser acor<strong>de</strong>s con los resulta<strong>do</strong>s<br />

obteni<strong>do</strong>s; en base a<br />

esta Directiva y RD se confía en<br />

recuperar los bonus y compensaciones<br />

que algunos directivos<br />

han cobra<strong>do</strong> en los años 2010 y<br />

2011. En toda Europa tan sólo<br />

España e Italia, permiten este<br />

tipo <strong>de</strong> altas in<strong>de</strong>mnizaciones<br />

pues en Francia una in<strong>de</strong>mnización<br />

<strong>de</strong> <strong>do</strong>s años, se consi<strong>de</strong>ra<br />

algo fuera <strong>de</strong> lo normal y en<br />

Inglaterra, los blindajes en contratos,<br />

no pue<strong>de</strong>n superar los 12<br />

meses en las empresas y 3 ó 4<br />

meses en el sector financiero.<br />

49<br />

<strong>Xurdimento</strong>


50<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

¿INDIGNADOS?<br />

Según un informe <strong>de</strong> CC.OO.<br />

y UGT, la cúpula <strong>de</strong> las entida<strong>de</strong>s<br />

financieras españolas son<br />

algo más <strong>de</strong> 1.500 personas<br />

que cobran unos 300.000 euros<br />

anuales o, lo que es lo mismo,<br />

25.000 euros al mes. Si sumamos<br />

to<strong>do</strong> este dinero alcanzamos<br />

la cifra <strong>de</strong> 450 millones<br />

<strong>de</strong> euros al año. Es <strong>de</strong>cir, si los<br />

salarios fueran más razonables y<br />

estas personas cobraran un salario<br />

tan alto como las responsabilida<strong>de</strong>s<br />

que asumen, que no<br />

pue<strong>de</strong>n ser mayores que las <strong>de</strong>l<br />

Presi<strong>de</strong>nte <strong>de</strong>l Gobierno español<br />

(90.000 euros anuales), todavía<br />

nos quedarían 315 millones <strong>de</strong><br />

euros disponibles para contratar<br />

a 15.000 personas (con un<br />

salario medio <strong>de</strong> 20.000 euros<br />

al año). Que<strong>de</strong> también dicho<br />

que en los bancos el escándalo<br />

es incluso mayor ya que cobran<br />

más <strong>de</strong>l <strong>do</strong>ble que la media <strong>de</strong> la<br />

banca española en su conjunto.<br />

Imagínese usted lo que es cobrar<br />

más <strong>de</strong> 50.000 euros al mes. Es<br />

como si te tocara la Lotería cada<br />

mes.<br />

Claro, luego dicen que no<br />

hay dinero para mantener la<br />

plantilla y tienen que <strong>de</strong>spedir<br />

a varios miles <strong>de</strong> trabaja<strong>do</strong>res y<br />

trabaja<strong>do</strong>ras. Luego dicen que la<br />

culpa es <strong>de</strong> la <strong>de</strong>uda soberana y<br />

no sé qué más soberanas estupi<strong>de</strong>ces.<br />

Esta crisis es consecuencia,<br />

en gran parte, <strong>de</strong> la codicia<br />

e insana avaricia <strong>de</strong> los banqueros<br />

<strong>de</strong> este país y sus consejeros<br />

quienes <strong>de</strong>berían pagar por sus<br />

<strong>de</strong>litos porque cobrar más <strong>de</strong> lo<br />

razonable y a<strong>de</strong>más estan<strong>do</strong> en<br />

una entidad semipública como<br />

las Cajas <strong>de</strong> Ahorros es algo asimilable<br />

a la corrupción y, si me<br />

apuran, al robo y cuan<strong>do</strong> menos<br />

se <strong>de</strong>bería <strong>de</strong> consi<strong>de</strong>rar como<br />

alzamiento <strong>de</strong> bienes, <strong>de</strong>bien<strong>do</strong><br />

ser perseguible <strong>de</strong> oficio por la<br />

Justicia.<br />

Es <strong>de</strong>spreciable y <strong>de</strong>bería ser<br />

punible penalmente, que pague<br />

200 millones <strong>de</strong> impuestos, el<br />

Presi<strong>de</strong>nte <strong>de</strong>l Banco Santan<strong>de</strong>r,<br />

por el patrimonio oculto, no<br />

<strong>de</strong>clara<strong>do</strong> al fisco, en el HSBC,<br />

banco suizo, <strong>de</strong>scubierto por<br />

una información a la Agencia<br />

Estatal Tributaria, realizada por<br />

un emplea<strong>do</strong> <strong>de</strong>l Banco, tilda<strong>do</strong><br />

<strong>de</strong> <strong>de</strong>sleal. ¿A qué importe se<br />

correspon<strong>de</strong>n 200 millones <strong>de</strong><br />

impuestos paga<strong>do</strong>s?. Podríamos<br />

citar innumerables casos similares<br />

y peores que los pocos menciona<strong>do</strong>s,<br />

pero lamentablemente<br />

la geografía <strong>de</strong>l País está plagada<br />

<strong>de</strong> ellos.<br />

En los EE.UU. <strong>de</strong> América,<br />

país en el que por el nulo control<br />

financiero existente se causó<br />

esta grave crisis mundial, han<br />

alar<strong>de</strong>a<strong>do</strong>, en fechas recientes,<br />

<strong>de</strong> haber castiga<strong>do</strong> ejemplarmente<br />

a uno <strong>de</strong> los muchos causantes,<br />

<strong>de</strong> colocar en el merca<strong>do</strong><br />

europeo, paquetes tóxicos e hipotecas<br />

basura, a una multa <strong>de</strong><br />

67,5 millones <strong>de</strong> dólares; lo que<br />

no dicen es que esta empresa,<br />

ganó con esta forma <strong>de</strong> especulación,<br />

más <strong>de</strong> 600 millones <strong>de</strong><br />

dólares, ¿No creen que ha paga<strong>do</strong><br />

esta multa con enorme satisfacción?<br />

¿No <strong>de</strong>bería <strong>de</strong> cubrir<br />

sus responsabilida<strong>de</strong>s con el<br />

patrimonio familiar y empresarial?<br />

¿No <strong>de</strong>bería <strong>de</strong> resarcir a la<br />

sociedad con al menos una sanción<br />

por un importe superior a<br />

lo <strong>de</strong>frauda<strong>do</strong>? ¿Dón<strong>de</strong> están las<br />

sanciones al resto <strong>de</strong> especula<strong>do</strong>res?<br />

¿Y a las Agencias?,<br />

Volvien<strong>do</strong> a nuestro País, España,<br />

uno <strong>de</strong> los más afecta<strong>do</strong>s<br />

por esta crisis, cómo es posible<br />

que se plantee ahora, al amparo<br />

<strong>de</strong> esta situación, y se ejecuten<br />

medidas <strong>de</strong>l tipo <strong>de</strong> recortes salariales<br />

a los emplea<strong>do</strong>s públicos,<br />

con contención <strong>de</strong> salarios,<br />

renegociación <strong>de</strong> convenios ya<br />

firma<strong>do</strong>s, reestructuración <strong>de</strong><br />

escalas salariales con menos<br />

salario base y más liga<strong>do</strong> a productividad,<br />

etc.; siempre medidas<br />

<strong>de</strong> recortes a los <strong>de</strong> siempre,<br />

es <strong>de</strong>cir a los más controla<strong>do</strong>s,


¿INDIGNADOS?<br />

trabaja<strong>do</strong>res cuyos ingresos son<br />

muy fáciles <strong>de</strong> controlar por la<br />

Administración a través <strong>de</strong> sus<br />

nóminas.<br />

Humil<strong>de</strong>mente planteo públicamente,<br />

que estas medidas,<br />

admitien<strong>do</strong> que pudieran ser<br />

necesarias, se apliquen <strong>de</strong> igual<br />

mo<strong>do</strong> a Políticos, Financieros,<br />

Empresarios, etc. ¿Cómo?, pues<br />

establecer por Decreto Ley, la<br />

<strong>de</strong>saparición <strong>de</strong> la Administración<br />

duplicada o triplicada; en<br />

concreto, <strong>de</strong>saparición <strong>de</strong> las<br />

Comunida<strong>de</strong>s Autónomas, <strong>de</strong>jan<strong>do</strong><br />

sólo las tres históricas,<br />

Galicia, País Vasco y Catalunya,<br />

<strong>de</strong>saparición <strong>de</strong>l Sena<strong>do</strong>,<br />

ente trasnocha<strong>do</strong>, inoperante e<br />

inexistente en casi to<strong>do</strong> el Mun<strong>do</strong>,<br />

<strong>de</strong>saparición <strong>de</strong> las Diputaciones<br />

Provinciales, Los Consells<br />

Comarcales, concentración<br />

<strong>de</strong> pequeñas y dispersas poblaciones,<br />

en entes Supra Municipales<br />

que asuman la gestión <strong>de</strong><br />

estos pequeños municipios, etc..<br />

En cuanto a las remuneraciones<br />

en este u otro Decreto se <strong>de</strong>berían<br />

<strong>de</strong> regular, por medio <strong>de</strong><br />

una escala salarial similar a esta:<br />

CLASE POLITICA<br />

Pte <strong>de</strong>l Gobierno <strong>de</strong> la Nación<br />

….. 100.000 €<br />

Pte <strong>de</strong> Comunidad Autónoma,<br />

(Según PIB y población, hasta<br />

80% <strong>de</strong>l salario <strong>de</strong>l Pte <strong>de</strong>l Gobierno.<br />

Pte Congreso Diputa<strong>do</strong>s.<br />

Hasta 80% <strong>de</strong>l salario <strong>de</strong>l Pte<br />

<strong>de</strong>l Gobierno.<br />

Ptes Diputaciones<br />

.……………….. ”0€”<br />

Ptes. Cong. Autonómicos.<br />

Hasta 90% <strong>de</strong>l salario <strong>de</strong>l Pte.<br />

<strong>de</strong> su Comunidad.<br />

Diputa<strong>do</strong>s Cong. Esta<strong>do</strong>.<br />

Hasta 70% <strong>de</strong>l salario <strong>de</strong>l Pte<br />

<strong>de</strong>l Gobierno<br />

Sena<strong>do</strong>res<br />

……………….………… “0” €<br />

Alcal<strong>de</strong>s (Según habitantes,<br />

superficie, Renta media,<br />

etc.).máximo hasta el 80% <strong>de</strong>l<br />

salario <strong>de</strong>l Pte <strong>de</strong>l Congreso.<br />

Concejales. Hasta 40% <strong>de</strong>l<br />

salario <strong>de</strong>l Alcal<strong>de</strong><br />

EMPRESAS PÚBLICAS<br />

Presi<strong>de</strong>ntes, Consejeros, Directores<br />

Generales, etc. <strong>de</strong> empresas<br />

públicas y/o participadas<br />

por el Esta<strong>do</strong> o cualquier otra<br />

Administración.<br />

Salario Base. (Alto Ejecutivo).<br />

Máximo, 75% <strong>de</strong>l salario <strong>de</strong>l<br />

Pte <strong>de</strong>l Gobierno<br />

Este salario, estará liga<strong>do</strong><br />

siempre a resulta<strong>do</strong>s <strong>de</strong> gestión,<br />

<strong>de</strong>bien<strong>do</strong> asumir con cargo al<br />

patrimonio familiar, las cargas<br />

provocadas por una <strong>de</strong>ficiente<br />

gestión. A<strong>de</strong>más se modificará<br />

el Código penal, para contemplar<br />

este tipo <strong>de</strong> <strong>de</strong>litos, que<br />

tan sólo el responsable <strong>de</strong> estos<br />

<strong>de</strong>smanes, sea el que tenga que<br />

asumir responsabilida<strong>de</strong>s y que<br />

estas, no se puedan diluir por<br />

medio <strong>de</strong> cobertura <strong>de</strong> seguros.<br />

A título <strong>de</strong> ejemplo y para<br />

hacer valoración económica <strong>de</strong>l<br />

posible ahorro sirvan estos datos:<br />

Cong. <strong>de</strong> los Diputa<strong>do</strong>s…<br />

350 Diputa<strong>do</strong>s<br />

Sena<strong>do</strong>…………………….<br />

264 Sena<strong>do</strong>res<br />

Diputa<strong>do</strong>s Provinciales …<br />

1040 Diputa<strong>do</strong>s<br />

Ayuntamientos …………..<br />

68.462 concejales<br />

Empresas públicas ……...<br />

Más <strong>de</strong> 21.000 a una media<br />

<strong>de</strong> 10 entre Pte y Consejeros,<br />

210.000 “asalaria<strong>do</strong>s”<br />

Altos Cargos y Asesores ….<br />

(Imposible <strong>de</strong>terminar su número,<br />

pero se calcula que superan<br />

las 420.000 personas).<br />

En esta situación y en este<br />

país, hasta que no cambien la<br />

Legislación permisiva, la actitud<br />

<strong>de</strong> la Justicia con los Altos<br />

Ejecutivos, la forma <strong>de</strong> actuar<br />

<strong>de</strong> <strong>de</strong>termina<strong>do</strong>s medios <strong>de</strong> comunicación,<br />

el sistema remunerativo<br />

<strong>de</strong> políticos y financieros,<br />

la actuación en especial <strong>de</strong> los<br />

políticos, exceptuan<strong>do</strong> los pobres<br />

regi<strong>do</strong>res <strong>de</strong> pequeñas poblaciones,<br />

TODOS somos indigna<strong>do</strong>s<br />

y así lo <strong>de</strong>bemos <strong>de</strong> manifestar<br />

públicamente. Esta es<br />

la única forma <strong>de</strong> conseguir la<br />

regeneración <strong>de</strong> la vida pública<br />

y la recuperación <strong>de</strong> la ilusión<br />

<strong>de</strong> la ciudadanía.<br />

J.L. Raposo<br />

51<br />

<strong>Xurdimento</strong>


52<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

La Fragata o Carabela<br />

Portuguesa<br />

Por algo uno <strong>de</strong> los primeros poemas <strong>de</strong> Europa es un himno a Apolo, dios<br />

<strong>de</strong> la poesía y <strong>de</strong> la medicina, <strong>do</strong>s artes que, en la mente <strong>de</strong> los antiguos<br />

griegos, aparecían como íntimamente ligadas entre sí.<br />

En los <strong>do</strong>s últimos años han apareci<strong>do</strong> en numerosos<br />

medios <strong>de</strong> comunicación noticias muy alarmantes<br />

sobre picaduras graves por carabela portuguesa.<br />

Aunque se ha comenta<strong>do</strong> que el número <strong>de</strong><br />

estos organismos en nuestras playas podría estar<br />

aumentan<strong>do</strong> <strong>de</strong>bi<strong>do</strong> a la sobreexplotación pesquera<br />

y el cambio climático, lo cierto es que no hay<br />

ningún estudio que lo <strong>de</strong>muestre, y lo que se está<br />

vien<strong>do</strong> no es nada diferente a lo que observamos<br />

los <strong>de</strong>rmatólogos año tras año. Al hilo <strong>de</strong> esto he<br />

queri<strong>do</strong> adjuntar una bonita historia <strong>de</strong> otra carabela<br />

portuguesa, una fragata <strong>de</strong>l siglo XIX. Después<br />

<strong>de</strong> cumplir dignamente con sus misiones su <strong>de</strong>stino<br />

era el <strong>de</strong>sguace, pero un médico poeta <strong>de</strong> esa época<br />

logró impedirlo y la convirtió en un conoci<strong>do</strong> museo<br />

que po<strong>de</strong>mos visitar hoy día en Boston.<br />

LA CARABELA PORTUGUESA<br />

Muchos son los mitos que giran en torno al organismo<br />

conoci<strong>do</strong> como fragata o carabela portuguesa,<br />

aunque en realidad poco se conoce sobre ella.<br />

La carabela portuguesa o Physialia physalis, es una<br />

cnidaria <strong>de</strong> la clase Hydrozoa, que se encuentra en<br />

aguas atlánticas y mediterráneas. Tiene unos tentáculos<br />

urticariantes que están sujetos a un flota<strong>do</strong>r<br />

que permanece en la superficie <strong>de</strong>l agua, y está lleno<br />

<strong>de</strong> dióxi<strong>do</strong> <strong>de</strong> carbono, lo que le da ese color<br />

característico violeta azula<strong>do</strong>.<br />

Las carabelas portuguesas son organismos muy<br />

comunes en las aguas cálidas <strong>de</strong> los trópicos y<br />

subtrópicos en to<strong>do</strong>s los océanos <strong>de</strong>l mun<strong>do</strong>, particularmente<br />

en el Atlántico, el Pacífico y el Mar<br />

Caribe. Produce picaduras más extensas y <strong>do</strong>loro-<br />

sas que las medusas. Aunque se cree que el cambio<br />

climático ha hecho aumentar su población en aguas<br />

españolas, no hay estudios que lo <strong>de</strong>muestren.<br />

Picadura <strong>de</strong> Carabela portuguesa<br />

Las picaduras <strong>de</strong> carabela portuguesa se caracterizan<br />

por la aparición <strong>de</strong> lesiones rojas, inflamadas,<br />

a veces con ampollas que a<strong>do</strong>ptan patrones lineales<br />

múltiples. El <strong>do</strong>lor agu<strong>do</strong> es el síntoma inicial pudien<strong>do</strong><br />

aparecer a<strong>do</strong>rmecimiento <strong>de</strong>l área afectada.<br />

Algunas picaduras pue<strong>de</strong>n ocasionar una lesión<br />

grave, y llegar a ulcerarse antes <strong>de</strong> curarse. A veces<br />

se acompaña <strong>de</strong> náuseas, cólicos ab<strong>do</strong>minales, <strong>do</strong>lores<br />

musculares, fatiga y opresión torácica.<br />

En el momento <strong>de</strong> la picadura hay que buscar atención<br />

médica <strong>de</strong> inmediato, y lavar la herida con<br />

agua salada sin frotar procuran<strong>do</strong> no introducir<br />

arena. El tratamiento se realiza con corticoi<strong>de</strong>s en<br />

crema y antihistamínicos orales, añadien<strong>do</strong> antibióticos<br />

si hay signos <strong>de</strong> infección. La respuesta<br />

suele ser buena en pocos días.<br />

¿Están aumentan<strong>do</strong> las picaduras por carabela<br />

portuguesa?<br />

En los <strong>do</strong>s últimos años, las noticias en los medios<br />

<strong>de</strong> comunicación hacién<strong>do</strong>se eco <strong>de</strong> la presencia <strong>de</strong><br />

estos organismos en diversos puntos <strong>de</strong> la costa española<br />

han aumenta<strong>do</strong> significativamente, dan<strong>do</strong> la<br />

impresión <strong>de</strong> que constituye un hecho poco frecuente


La Fragata o Carabela Portuguesa<br />

y fuera <strong>de</strong> la normalidad. Algunas <strong>de</strong> ellas han si<strong>do</strong><br />

especialmente alarmantes, llegan<strong>do</strong> a <strong>de</strong>nominarla<br />

“la invasión portuguesa”. Sin embargo, la explicación<br />

es fácil, la cantidad <strong>de</strong> carabelas vendrá <strong>de</strong>terminada<br />

por la abundancia <strong>de</strong> estos organismos en las aguas<br />

abiertas <strong>de</strong>l Atlántico y la combinación con corrientes<br />

y vientos en la dirección <strong>de</strong> nuestras costas.<br />

LA FRAGATA PORTUGUESA<br />

Oliver Wen<strong>de</strong>ll Holmes, (29 <strong>de</strong> agosto <strong>de</strong> 1809 – 7<br />

<strong>de</strong> octubre <strong>de</strong> 1894) fue un médico <strong>de</strong> profesión, que<br />

ganó fama como escritor. Es consi<strong>de</strong>ra<strong>do</strong> uno <strong>de</strong> los<br />

poetas esta<strong>do</strong>uni<strong>de</strong>nses más importantes <strong>de</strong>l siglo<br />

XIX. Ganó fama con su poema “Old Ironsi<strong>de</strong>s” sobre<br />

la fragata <strong>de</strong>cimonónica USS Constitution, cuyo<br />

Ay, tear her tattered ensign <strong>do</strong>wn!<br />

Long has it waved on high,<br />

And many an eye has danced to<br />

see That banner in the sky;<br />

Beneath it rung the battle<br />

shout, And burst the cannon’s roar;<br />

The meteor of the ocean air Shall<br />

sweep the clouds no more.<br />

Her <strong>de</strong>ck, once red with heroes’<br />

blood, Where knelt the vanquished<br />

foe,<br />

When winds were hurrying o’er the<br />

flood, And waves were white below,<br />

No more shall feel the victor’s<br />

tread, Or know the conquered<br />

knee;<br />

The harpies of the shore shall<br />

pluck The eagle of the sea!<br />

Oh, better that her shattered<br />

bulk Should sink beneath the wave;<br />

Her thun<strong>de</strong>rs shook the mighty<br />

<strong>de</strong>ep, And there should be her<br />

grave;<br />

Nail to the mast her holy flag, Set<br />

every threadbare sail,<br />

And give her to the god of<br />

storms, The lightning and the gale!<br />

Picaduras <strong>de</strong> medusa:<br />

Busque atención médica <strong>de</strong> inmediato<br />

No frotar la zona afectada ni con arena ni con la toalla<br />

Lave la herida con agua salada<br />

Proteja en lo posible el área afectada<br />

Extraer cualquier resto <strong>de</strong> tentáculo que que<strong>de</strong> en la<br />

piel con unas pinzas<br />

<strong>de</strong>stino era el <strong>de</strong>sguace. El poema tuvo tanta fama<br />

que se <strong>de</strong>cidió convertir la fragata en un monumento<br />

en vez <strong>de</strong> <strong>de</strong>sguazarla. En la actualidad sirve como<br />

barco museo en la Charleston Navy Yard en Boston.<br />

Ay, lágrimas por su andrajosa ban<strong>de</strong>ra!<br />

Tiempo ha, se agitaban en lo alto,<br />

Y muchos ojos han baila<strong>do</strong> para<br />

ver aquella ban<strong>de</strong>ra en el cielo;<br />

Debajo <strong>de</strong> ella el grito <strong>de</strong> batalla, Y<br />

estalló el rugi<strong>do</strong> <strong>de</strong>l cañón;<br />

El meteorito <strong>de</strong>l aire <strong>de</strong>l océano<br />

Barrerá las nubes no más.<br />

Su cubierta, una vez <strong>de</strong> color rojo con<br />

la sangre <strong>de</strong> los héroes, Don<strong>de</strong> se<br />

arrodilló el enemigo venci<strong>do</strong>,<br />

Cuan<strong>do</strong> los vientos se apresuraban<br />

sobre la marea, Y las olas eran<br />

blancas por <strong>de</strong>bajo,<br />

No más sentirá la pisada <strong>de</strong>l<br />

vence<strong>do</strong>r, O conocerá la rodilla<br />

conquistada;<br />

Las arpías <strong>de</strong> la costa sacarán El<br />

águila <strong>de</strong>l mar!<br />

Oh, mejor que su mayor parte<br />

<strong>de</strong>strui<strong>do</strong> Debe hundirse por<br />

<strong>de</strong>bajo <strong>de</strong> la ola;<br />

Su trueno sacudió el po<strong>de</strong>roso<br />

profun<strong>do</strong>, Y no <strong>de</strong>be ser su tumba;<br />

Las uñas en el mástil <strong>de</strong> su ban<strong>de</strong>ra<br />

santa, Establecer todas las velas<br />

raídas,<br />

Y le da al dios <strong>de</strong> las tormentas, El<br />

relámpago y el viento!<br />

Lucía Carnero González<br />

Dermatologa<br />

53<br />

<strong>Xurdimento</strong>


54<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

En tiempos difíciles se<br />

impone el apostar por<br />

nuestros valores<br />

Treinta años <strong>de</strong> actividad y servicio<br />

ciudadano<br />

Nuestra fe<strong>de</strong>ración acaba <strong>de</strong> cumplir treinta años<br />

<strong>de</strong>s<strong>de</strong> su creación. Muchas han si<strong>do</strong> las activida<strong>de</strong>s<br />

y reconocimientos recibi<strong>do</strong>s durante este tiempo<br />

transcurri<strong>do</strong>.<br />

Des<strong>de</strong> los inicios con el presi<strong>de</strong>nte José María<br />

Marco; más tar<strong>de</strong>, con Xulio Fontán y Gregorio<br />

Gálvez, hasta llegar a mi actual presi<strong>de</strong>ncia hemos<br />

teni<strong>do</strong> la posibilidad <strong>de</strong> proyectar y estar al<br />

la<strong>do</strong> <strong>de</strong> nuestras casas y centros regionales que<br />

configuran la misma; es <strong>de</strong>cir, Andalucía, Aragón,<br />

Cantabria, Castilla y León, Extremadura y<br />

Galicia. Cada época sin duda ha si<strong>do</strong> diferente<br />

pero no cabe la menor duda <strong>de</strong> que en estos últimos<br />

diez años, hemos teni<strong>do</strong> unos resulta<strong>do</strong>s súper<br />

interesantes. Prueba <strong>de</strong> ello son los galar<strong>do</strong>nes<br />

recibi<strong>do</strong>s en los últimos cinco años: <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la<br />

placa al mérito cultural <strong>de</strong>l Excmo. Ayuntamiento<br />

<strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>, a la reconocida actividad cultural realizada<br />

en los últimos años por nuestra fe<strong>de</strong>ración;<br />

y, precisamente en el mes <strong>de</strong> Diciembre <strong>de</strong>l 2011,<br />

nuevamente recibíamos el reconocimiento, consiguien<strong>do</strong><br />

el máximo galardón a la Entidad que<br />

mayor aportación realiza a la participación ciudadana<br />

en nuestra ciudad <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>; el disputa<strong>do</strong> y<br />

precia<strong>do</strong> premio Baula fue consegui<strong>do</strong> por nuestra<br />

Entidad y entrega<strong>do</strong>, en un acto protocolario,<br />

en el Ayuntamiento <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>.<br />

Sin duda en treinta años, han si<strong>do</strong> muchas y <strong>de</strong>stacadas<br />

las actuaciones realizadas, grabaciones <strong>de</strong><br />

cassetts y CDs para nuestras entida<strong>de</strong>s, publicación<br />

<strong>de</strong> libro <strong>de</strong> poemas, firma <strong>de</strong> convenios con instituciones<br />

como la Fe<strong>de</strong>ración <strong>de</strong> “Colles <strong>de</strong>l’Aplec<br />

<strong>de</strong>l Caragol” <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>, “Fira <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>” o Instituciones,<br />

etc.<br />

Hemos participa<strong>do</strong> y lo seguimos hacien<strong>do</strong> <strong>de</strong> forma<br />

activa en iniciativas ciudadanas tal como son la<br />

campaña “Tasta el casco histórico” (prueba el casco<br />

Histórico), con la participación activa <strong>de</strong> nuestras<br />

Casas y <strong>Centro</strong>s <strong>de</strong> la fe<strong>de</strong>ración con platos<br />

típicos <strong>de</strong> nuestras comunida<strong>de</strong>s. También hemos<br />

participa<strong>do</strong> en el día mundial <strong>de</strong>l pan conjuntamente<br />

con el gremio <strong>de</strong> “Forners” <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>.


En tiempos difíciles se impone el apostar por nuestros valores<br />

Se sigue con las colaboraciones <strong>de</strong>l ciclo <strong>de</strong> Cuaresma<br />

en la ciudad <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong> con las aportaciones<br />

<strong>de</strong> nuestras cofradías, jornadas y grupos corales en<br />

los quinarios, septenarios y procesiones que se celebran<br />

en la ciudad <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>.<br />

En este pasa<strong>do</strong> año 2011 se ha colabora<strong>do</strong> con la<br />

Casa <strong>de</strong> Aragón <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong> para po<strong>de</strong>r traer a la ciudad<br />

(auditorio municipal Enric Grana<strong>do</strong>s), la Antología<br />

<strong>de</strong> la Zarzuela <strong>de</strong>l teatro Lírico <strong>de</strong> Zaragoza,<br />

coincidien<strong>do</strong> con el setenta aniversario <strong>de</strong> la casa<br />

aragonesa en <strong>Lleida</strong> y consiguien<strong>do</strong> un rotun<strong>do</strong><br />

éxito <strong>de</strong> asistencia y calidad artística.<br />

Se consiguió traer a <strong>Lleida</strong> la Asamblea general<br />

<strong>de</strong> la Confe<strong>de</strong>ración española <strong>de</strong> Casas y <strong>Centro</strong>s<br />

Regionales y provinciales, con <strong>do</strong>s días <strong>de</strong> estancia<br />

en nuestra ciudad <strong>de</strong> los representantes <strong>de</strong> la<br />

Junta <strong>de</strong> la mencionada Confe<strong>de</strong>ración así como<br />

<strong>de</strong> presi<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> Fe<strong>de</strong>raciones a nivel estatal. Se<br />

aprovechó la estancia en <strong>Lleida</strong> <strong>de</strong> la Junta <strong>de</strong> la<br />

Confe<strong>de</strong>ración para otorgar el título <strong>de</strong> socio <strong>de</strong><br />

honor <strong>de</strong> la misma, al Paer en Cap <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong> Ilmo.<br />

Sr. D. Ángel Ros i Domingo.<br />

Nuestra fe<strong>de</strong>ración en este momento es una <strong>de</strong> las<br />

más potentes Entida<strong>de</strong>s a nivel asentamiento en la<br />

sociedad civil leridana por su buena imagen, trabajo<br />

y <strong>de</strong>dicación a to<strong>do</strong> tipo <strong>de</strong> activida<strong>de</strong>s sociales,<br />

festivas, formativas, lúdicas y benéficas.<br />

To<strong>do</strong>s uni<strong>do</strong>s a través <strong>de</strong>l dialogo<br />

Sin lugar a dudas <strong>de</strong>s<strong>de</strong> nuestra Entidad hemos teni<strong>do</strong><br />

siempre muy claro que el caminar juntos y<br />

uni<strong>do</strong>s nos lleva siempre a conseguir superar obstáculos<br />

y problemas que pue<strong>de</strong>n surgir a lo largo <strong>de</strong><br />

la gestión que se realiza <strong>de</strong>s<strong>de</strong> esta Entidad.<br />

La junta directiva que tengo el honor <strong>de</strong> presidir,<br />

siempre está dispuesta a ofrecer su apoyo y esfuerzo<br />

para estar presente en to<strong>do</strong> tipo <strong>de</strong> activida<strong>de</strong>s y<br />

actos sociales, culturales, benéficos y lúdicos, implican<strong>do</strong><br />

al resto <strong>de</strong> las juntas directivas <strong>de</strong> cada una <strong>de</strong><br />

sus Entida<strong>de</strong>s para que no <strong>de</strong>sfallezcamos en seguir<br />

ofrecien<strong>do</strong> a nuestra socios, simpatizantes y ciudadanos<br />

<strong>de</strong> <strong>Lleida</strong> la mejor <strong>de</strong> las programaciones.<br />

Las masas corales, grupos folklóricos, teatrales,<br />

laudísticos están siempre presentes en cualquiera<br />

55<br />

<strong>Xurdimento</strong>


56<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

En tiempos difíciles se impone el apostar por nuestros valores<br />

<strong>de</strong> las activida<strong>de</strong>s ciudadanas que organizan entida<strong>de</strong>s<br />

tanto culturales, como vecinales, o collas, o<br />

Juntas parroquiales, etc, sien<strong>do</strong> siempre muy reconocida<br />

la labor que ofrecen a la ciudadanía <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />

sus diferentes secciones.<br />

En estos momentos en que la economía global esta<br />

súper tocada, y que sin lugar a dudas nos perjudica<br />

al tener menos ayudas <strong>de</strong> nuestras propias comunida<strong>de</strong>s<br />

<strong>de</strong> proce<strong>de</strong>ncia, autonómicas, provinciales y<br />

locales, <strong>de</strong>bemos <strong>de</strong> ser imaginativos y saber trabajar<br />

<strong>de</strong> forma transversal hacien<strong>do</strong> que se impongan<br />

nuestros valores, que son muchos y muy váli<strong>do</strong>s,<br />

para po<strong>de</strong>r saber encontrar la mejor programación<br />

y activida<strong>de</strong>s y para po<strong>de</strong>r hacer frente a los costes<br />

<strong>de</strong> las mismas, a veces solamente a través <strong>de</strong> intercambios,<br />

compensaciones o convenios.<br />

Nuestras Entida<strong>de</strong>s tienen la singularidad <strong>de</strong> que<br />

somos unas verda<strong>de</strong>ras embajadas vivas y que<br />

nuestra programación, seria y coherente, hace que<br />

seamos tan reconoci<strong>do</strong>s por la sociedad en general.<br />

Nuestra gestión <strong>de</strong>pen<strong>de</strong>rá <strong>de</strong> la respuesta también<br />

<strong>de</strong> nuestros socios ya que ellos son los que han <strong>de</strong><br />

ayudar a hacer frente a los gastos <strong>de</strong> mantenimiento<br />

<strong>de</strong> nuestros locales, y, lógicamente, <strong>de</strong> los concesionarios,<br />

ya que <strong>de</strong> lo contrario es difícil po<strong>de</strong>r<br />

mantener los mismos: unos, por los eleva<strong>do</strong>s alquileres<br />

y el resto por los gastos <strong>de</strong> IBI, etc.<br />

Estemos expectantes y trabajemos uni<strong>do</strong>s; esta es<br />

también la reflexión que en nuestra pasada Asamblea<br />

<strong>de</strong> la Confe<strong>de</strong>ración se apuntó; en poco tiempo<br />

se espera que tanto a nivel estatal como autonómico,<br />

<strong>de</strong> proce<strong>de</strong>ncia y resi<strong>de</strong>ncia nos tengan que<br />

reunir para aclarar y marcar la pauta <strong>de</strong> las líneas<br />

<strong>de</strong> colaboración para nuestras Entida<strong>de</strong>s.<br />

Os animo a to<strong>do</strong>s a seguir apoyan<strong>do</strong> a vuestras Juntas<br />

directivas y Gestores, ya que en este momento<br />

el apoyo moral es imprescindible para po<strong>de</strong>r seguir<br />

a<strong>de</strong>lante con nuestras consolidadas Entida<strong>de</strong>s <strong>de</strong><br />

presentación.<br />

Cosme García i Mir<br />

Presi<strong>de</strong>nte <strong>de</strong> la Fe<strong>de</strong>ración <strong>de</strong> Casas y<br />

<strong>Centro</strong>s Regionales <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong> i<br />

Vicepresi<strong>de</strong>nte <strong>de</strong> la Confe<strong>de</strong>ración Española.


Desahucio exprés<br />

El pasa<strong>do</strong> 31 <strong>de</strong> Octubre <strong>de</strong><br />

2011 entró en vigor la nueva Ley<br />

37/2011 <strong>de</strong> Medidas <strong>de</strong> Agilización<br />

Procesal que, entre otras medidas,<br />

agiliza <strong>de</strong> forma notable los<br />

procedimientos <strong>de</strong> <strong>de</strong>sahucio con<br />

el fin <strong>de</strong> que el propietario pueda<br />

<strong>de</strong>sahuciar al inquilino moroso en<br />

un plazo mucho más reduci<strong>do</strong> que<br />

hasta ahora. Dicha Ley viene a<br />

complementar la Ley 19/09, <strong>de</strong> Medidas <strong>de</strong> Fomento y<br />

Agilización Procesal <strong>de</strong>l Alquiler y Eficiencia Energética<br />

<strong>de</strong> los Edificios, que ya redujo <strong>de</strong> <strong>do</strong>s meses a uno<br />

el plazo que <strong>de</strong>be transcurrir entre el momento en que<br />

el arrendatario exige el pago <strong>de</strong> las <strong>de</strong>udas pendientes y<br />

el momento en que pue<strong>de</strong> presentar la <strong>de</strong>manda.<br />

La principal novedad radica en la modificación <strong>de</strong>l Art.<br />

440 <strong>de</strong> la Ley <strong>de</strong> Enjuiciamiento Civil que <strong>de</strong>termina<br />

que el Secretario Judicial, tras la admisión y previamente<br />

a la vista que se señale, requerirá al <strong>de</strong>manda<strong>do</strong><br />

para que, en el plazo <strong>de</strong> diez días, <strong>de</strong>saloje el inmueble,<br />

pague al actor o, en caso <strong>de</strong> preten<strong>de</strong>r la enervación,<br />

pague la totalidad <strong>de</strong> lo que <strong>de</strong>ba o ponga a disposición<br />

<strong>de</strong> aquel en el tribunal o notarialmente el importe <strong>de</strong><br />

las cantida<strong>de</strong>s reclamadas en la <strong>de</strong>manda y el <strong>de</strong> las<br />

que a<strong>de</strong>u<strong>de</strong> en el momento <strong>de</strong> dicho pago enerva<strong>do</strong>r <strong>de</strong>l<br />

<strong>de</strong>sahucio; o en otro caso comparezca ante éste y alegue<br />

sucintamente, formulan<strong>do</strong> oposición, las razones<br />

por las que, a su enten<strong>de</strong>r, no <strong>de</strong>be, en to<strong>do</strong> o en parte,<br />

la cantidad reclamada o las circunstancias relativas a la<br />

proce<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong> la enervación.<br />

A<strong>de</strong>más, el requerimiento expresará el día y la hora que<br />

se hubiera señala<strong>do</strong> para que tengan lugar la eventual<br />

vista, y la práctica <strong>de</strong>l lanzamiento.<br />

Asimismo se expresará que en caso <strong>de</strong> solicitar asistencia<br />

jurídica gratuita el <strong>de</strong>manda<strong>do</strong> <strong>de</strong>berá hacerlo en<br />

los tres días siguiente a la práctica <strong>de</strong>l requerimiento.<br />

El requerimiento se practicará en la forma prevista en<br />

el artículo 161 <strong>de</strong> esta Ley, apercibien<strong>do</strong> al <strong>de</strong>manda<strong>do</strong><br />

<strong>de</strong> que, <strong>de</strong> no realizar ninguna <strong>de</strong> las actuaciones<br />

citadas, se proce<strong>de</strong>rá a su inmediato lanzamiento, sin<br />

necesidad <strong>de</strong> notificación posterior.<br />

Transcurri<strong>do</strong> ese plazo <strong>de</strong> 10 días pue<strong>de</strong> ocurrir:<br />

1. Que el <strong>de</strong>manda<strong>do</strong> no atienda en ese plazo el requerimiento<br />

<strong>de</strong> pago o no comparezca para oponerse o<br />

allanarse; en este caso, el Secretario Judicial dictará<br />

Decreto dan<strong>do</strong> por termina<strong>do</strong> el juicio <strong>de</strong> <strong>de</strong>sahucio<br />

y dará trasla<strong>do</strong> al <strong>de</strong>mandante para que inste el <strong>de</strong>spacho<br />

<strong>de</strong> ejecución, bastan<strong>do</strong> para ello con la mera<br />

solicitud.<br />

2. Que el <strong>de</strong>manda<strong>do</strong> <strong>de</strong>saloje el inmueble, sin formular<br />

oposición ni pagar la cantidad <strong>de</strong>mandada;<br />

en este caso el Secretario Judicial dictará Decreto<br />

dan<strong>do</strong> por termina<strong>do</strong> el procedimiento <strong>de</strong> <strong>de</strong>sahucio,<br />

y dará trasla<strong>do</strong> al <strong>de</strong>mandante para que inste<br />

el <strong>de</strong>spacho <strong>de</strong> ejecución, bastan<strong>do</strong> para ello con la<br />

mera solicitud.<br />

3. Que el <strong>de</strong>manda<strong>do</strong> comparezca formulan<strong>do</strong> oposición,<br />

alegan<strong>do</strong> las razones por las que a su enten<strong>de</strong>r<br />

no <strong>de</strong>be, en to<strong>do</strong> o en parte, la cantidad reclamada<br />

o las circunstancias relativas a la proce<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong> la<br />

enervación, en cuyo caso se celebrará la vista, siguien<strong>do</strong><br />

el trámite <strong>de</strong>l juicio verbal.<br />

A la vista <strong>de</strong> las nuevas modificaciones introducidas<br />

por el legisla<strong>do</strong>r, es patente que el Ministerio <strong>de</strong> Vivienda<br />

ha queri<strong>do</strong> proteger a los propietarios y favorecer el<br />

merca<strong>do</strong> <strong>de</strong>l alquiler, pues nos encontramos, ante un<br />

procedimiento <strong>de</strong> <strong>de</strong>sahucio mucho más ágil, que permitirá<br />

<strong>de</strong>sahuciar a los inquilinos en caso <strong>de</strong> impago <strong>de</strong><br />

forma más rápida y en la mayoría <strong>de</strong> las ocasiones sin<br />

que se tenga que celebrar juicio y dictarse Sentencia. Lo<br />

que la Ley viene a instaurar por lo tanto, es el mo<strong>de</strong>lo<br />

<strong>de</strong>l procedimiento monitorio en este tipo <strong>de</strong> procedimientos.<br />

Pue<strong>de</strong>, sin embargo, que el problema actual <strong>de</strong> que haya<br />

una media <strong>de</strong> 12 meses para resolver un procedimiento<br />

<strong>de</strong> <strong>de</strong>sahucio no esté en el proceso sino en la escasez<br />

<strong>de</strong> medios personales y materiales para que dichos procesos<br />

sean más ágiles. Habrá que<br />

esperar unos meses para valorar la<br />

eficacia <strong>de</strong> esta reforma.<br />

Amparo Miñana Juan<br />

Licenciada en Derecho<br />

57<br />

<strong>Xurdimento</strong>


58<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

Curiosida<strong>de</strong>s xurídicas<br />

Latinajos<br />

“A LIMINE LITIS”. Emprégase<br />

para expresar a inadmisión a trámite<br />

dunha <strong>de</strong>manda ou recurso, por non<br />

axustarse a <strong>de</strong>reito.<br />

“A NON DOMINO”. Adquisición<br />

que non se realiza a título <strong>de</strong> <strong>do</strong>no.<br />

“A QUO”. Día <strong>de</strong>s<strong>de</strong> o cal comeza<br />

a contarse un termo. Dise <strong>do</strong> xuíz<br />

inferior can<strong>do</strong> a súa resolución foi<br />

obxecto <strong>de</strong> recurso ante o superior.<br />

“AB INITIO”. Des<strong>de</strong> o principio.<br />

“AB IRATO”. Arrebadamente, a impulsos da ira,<br />

sen reflexión.<br />

“ABERRATIO ICTUS”. Erro no golpe. A acción<br />

non produce os seus efectos no obxecto ou persoa<br />

sobre a que se dirixiu, senón que recae por erro<br />

sobre outros.<br />

“ACTIO COMMUNI DIVIDUNDO”. A que se<br />

conce<strong>de</strong> a to<strong>do</strong> copropietario co fin <strong>de</strong> obter a<br />

división da cousa común (Art. 400 CC).<br />

“ACTIO IN REM UTILIOR EST AR QUAE<br />

INTENTATUR IN PERSONAM”. A acción real<br />

é máis útil que a persoal.<br />

“ACTIO NONDUM NATAE NON<br />

PRAESCRIBITUR”. A acción que aínda non<br />

naceu non prescribe.<br />

“ACTIO SEMEL EXTINCTA NON<br />

REVISVISCO”. A acción extinguida unha vez, xa<br />

non revive.<br />

“ACTOR REI FORUM SEQUITUR”. O acto<br />

segue ó foro <strong>do</strong> <strong>de</strong>manda<strong>do</strong>.<br />

“ACTORI INCUMBIT PEOBATIO”. A proba<br />

incumbe ao actor.<br />

“ACTUR OMISSA FORMA LEGIS CORUIT”.<br />

A omisión das formas legais anula os actos.<br />

“AD HOC”. Expresión que se utiliza para<br />

significar que unha faculta<strong>de</strong> se outorga para un<br />

só acto ou especialida<strong>de</strong>.<br />

“AD LITEM”. Procura<strong>do</strong>r ad litem son<br />

os nomea<strong>do</strong>s para representar a outro nun<br />

<strong>de</strong>termina<strong>do</strong> proceso.<br />

“AD PERPETUAM REI MEMORIAM”.<br />

Proceso <strong>de</strong> xurisdición voluntaria para perpetuar<br />

a memoria dunha cousa ou suceso<br />

(Art. 2002 da LEC).<br />

“AD QUEM”. Momento final.<br />

Indica o momento no cal cesan<br />

<strong>de</strong>termina<strong>do</strong>s efectos. Xuíz ou<br />

Tribunal ao cal se recorre fronte<br />

a unha resolución <strong>do</strong>utro Xuíz ou<br />

Tribunal inferior.<br />

“AD REM”. Dereito que se ten<br />

respecto dunha cousa pretendida.<br />

Ius ad rem son titulares que se atribúen aos<br />

suxeitos, para a posesión ou utilida<strong>de</strong> económica<br />

dunha cousa <strong>de</strong>terminada que aínda non teñen.<br />

“AD SOLEMNITATEM”. Requisitos formais<br />

esixi<strong>do</strong>s para que un acto xurídico <strong>de</strong>termina<strong>do</strong><br />

sexa váli<strong>do</strong>.<br />

“ADGNATIO”. Vínculo presente entre os<br />

membros dunha familia agnaticia, que ten a súa<br />

base na relación entre o pai <strong>de</strong> familia e as persoas<br />

<strong>de</strong>l <strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ntes.<br />

“ADOPTIO IMAGO NATURAE”. A a<strong>do</strong>pción é<br />

imaxe da natureza.<br />

“AEQUITAS EST, QUAE DE IURE MULTUM<br />

REMITTIT”. A equida<strong>de</strong> mitiga moito o <strong>de</strong>reito.<br />

“AEQUITATEM ANTE OCULOS HABERE<br />

DEBET IUDEX”. O xuíz <strong>de</strong>be ter a equida<strong>de</strong><br />

ante os seus ollos.<br />

“A ESTIMATIO NON FACIT VENDITIONEM”.<br />

A estimación non fai a venda.<br />

“A FACTO AD IUS NON DATUR<br />

CONSEQUENTIA”. Do feito ao <strong>de</strong>reito non se<br />

producen consecuencias.<br />

“AFFIRMATI INCUMBIT PROBATIO”. A<br />

proba incumbe ao que afirma.<br />

“ALIUD EST CELARE, ALIUD TACERE”.<br />

Unha cousa é escon<strong>de</strong>r e outra calar.<br />

Por Xoán Rodríguez<br />

Gómez-Dacal<br />

Licencia<strong>do</strong> en Dereito<br />

Bibliografía:<br />

Basea<strong>do</strong> no diccionario<br />

Xurídico: F. Gómez <strong>de</strong> L.


Merienda Para Leones<br />

Es casi imposible encontrar a un solo habitante<br />

<strong>de</strong> esta piel <strong>de</strong> toro que no esté preocupa<strong>do</strong>.<br />

To<strong>do</strong> este embrollo <strong>de</strong> la crisis ha si<strong>do</strong> como una<br />

pedrada en un lago, pero esta vez no se trata <strong>de</strong><br />

pequeños oleajes que agitan un poco la economía<br />

y luego, pasada la perturbación <strong>de</strong> la superficie y<br />

el <strong>de</strong>splazamiento <strong>de</strong> las moléculas, to<strong>do</strong> vuelve a<br />

su cauce o a sus orillas, como prefieran.<br />

No, esta vez la pedrada es tan fuerte que remueve<br />

las aguas más profundas y no únicamente las<br />

<strong>de</strong> nuestro lago <strong>do</strong>méstico; esta vez, amigos, se<br />

agitan los océanos y tal vez ha llega<strong>do</strong> el momento<br />

<strong>de</strong> hablar muy seriamente y sin tapujos. Partamos<br />

<strong>de</strong> <strong>do</strong>s i<strong>de</strong>as un tanto subversivas pero reales<br />

como la vida misma: el dinero no ha <strong>de</strong>sapareci<strong>do</strong><br />

y los po<strong>de</strong>res públicos no han si<strong>do</strong> viola<strong>do</strong>s. Por<br />

tanto o la crisis es una entelequia montada por los<br />

financieros o una tremenda incapacidad colectiva<br />

se ha apo<strong>de</strong>ra<strong>do</strong> <strong>de</strong> los responsables <strong>de</strong> la vida<br />

pública y la actividad financiera.<br />

Uste<strong>de</strong>s me dirán qué tienen que ver los tan<br />

<strong>de</strong>noda<strong>do</strong>s políticos ante una crisis económica<br />

<strong>de</strong> envergadura global y qué responsabilidad les<br />

alcanza cuan<strong>do</strong> to<strong>do</strong> viene da<strong>do</strong> por una malísima<br />

gestión bancaria <strong>de</strong> bonos e hipotecas basura que<br />

se han “coloca<strong>do</strong>” unos a otros al grito <strong>de</strong> “tonto<br />

el último”. Pues bien, son las instituciones, los<br />

po<strong>de</strong>res públicos y los parlamentos los que dictan<br />

la política general y la económica; los agentes<br />

mercantiles y financieros están someti<strong>do</strong>s al<br />

control y a la disciplina que los ciudadanos,<br />

a través <strong>de</strong> sus representantes políticos, les<br />

imponen. Por eso cuan<strong>do</strong> las cosas van mal, los<br />

merca<strong>do</strong>s y los banqueros recurren a la sociedad<br />

para que les saque <strong>de</strong>l apuro, argumentan<strong>do</strong> que<br />

su caída será la <strong>de</strong> muchos pequeños inversores y<br />

por en<strong>de</strong> <strong>de</strong> to<strong>do</strong> el sistema.<br />

El botón <strong>de</strong> muestra <strong>de</strong> ese nocivo funcionamiento<br />

que trato <strong>de</strong> explicar, es el papel <strong>de</strong> las agencias<br />

<strong>de</strong> calificación, verda<strong>de</strong>ros instrumentos <strong>de</strong> los<br />

merca<strong>do</strong>s y no <strong>de</strong> vigilantes imparciales, sino <strong>de</strong><br />

mamporreros <strong>de</strong>l capitalismo. Y ahora pregunto:<br />

¿quién autoriza y fiscaliza la existencia <strong>de</strong> estas<br />

agencias? Son los propios gobiernos quienes<br />

a<strong>de</strong>más, se someten a sus juicios cual oráculo<br />

infalible. Discútase cuanto se quiera sobre la<br />

necesidad <strong>de</strong> tales agencias, pero recuer<strong>de</strong>n que<br />

ellas fueron las primeras en valorar exageradamente<br />

e intencionadamente los paquetes, nunca mejor<br />

dicho, <strong>de</strong> basura financiera.<br />

Hemos <strong>de</strong>scubierto un tétrico paisaje en el que<br />

nadie había repara<strong>do</strong> a fuerza <strong>de</strong> tenerlo tan cerca:<br />

<strong>de</strong>pen<strong>de</strong>mos <strong>de</strong> los merca<strong>do</strong>s y estos <strong>de</strong>pen<strong>de</strong>n <strong>de</strong><br />

los especula<strong>do</strong>res más atroces, asesora<strong>do</strong>s por los<br />

más inútiles directivos. Es la política <strong>de</strong>l dinero y<br />

<strong>de</strong> la ambición <strong>de</strong>smedida. Me es igual hablarles<br />

<strong>de</strong> botines en cuentas <strong>de</strong> Suiza, que <strong>de</strong> abejas<br />

recolectoras que arruinan a to<strong>do</strong> el que se les<br />

59<br />

<strong>Xurdimento</strong>


60<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

Merienda Para Leones<br />

acerca. No hay secreto en la alquimia mo<strong>de</strong>rna:<br />

si per<strong>de</strong>mos, per<strong>de</strong>mos to<strong>do</strong>s; si ganamos, sólo<br />

ganan ellos. Es el capitalismo cobar<strong>de</strong>, incapaz <strong>de</strong><br />

enfrentarse a sus propios errores, incompetente<br />

para solventarlo y suficientemente cínico y<br />

avaro para reservar sus divi<strong>de</strong>n<strong>do</strong>s a la espera <strong>de</strong><br />

tiempos mejores. Porque digan lo que digan los<br />

fabricantes <strong>de</strong> opinión económica, el dinero sigue<br />

ahí, si no en el bolsillo <strong>de</strong> las Cajas <strong>de</strong> Ahorro sí en<br />

el <strong>de</strong> sus exdirectivos o sus “clientes preferentes”.<br />

Si alguien pier<strong>de</strong> su casa por no po<strong>de</strong>r pagar la<br />

hipoteca, no aparece un ángel extermina<strong>do</strong>r y<br />

la <strong>de</strong>struye; pasa a ser moneda <strong>de</strong> cambio para<br />

“operaciones puntuales” a precios “interesantes”.<br />

Y aquí es <strong>do</strong>n<strong>de</strong> entramos nosotros, la sociedad.<br />

Las revisiones sobre beneficios <strong>de</strong>smedi<strong>do</strong>s;<br />

leyes hipotecarias – con su letra pequeña incluida<br />

-, bien estipuladas; intervención <strong>de</strong> la justicia<br />

sobre actuaciones irresponsables; bloqueo <strong>de</strong><br />

las cuentas <strong>de</strong> los <strong>de</strong>frauda<strong>do</strong>res; control <strong>de</strong> los<br />

suel<strong>do</strong>s <strong>de</strong> los cargos públicos y tantas y tantas<br />

cosas que los legisla<strong>do</strong>res <strong>de</strong>ben hacer. Alguien<br />

me respon<strong>de</strong>rá: “Si nos ponemos así, pocas<br />

inversiones habrá”. Es un riesgo, lo admito, pero<br />

me temo que ha llega<strong>do</strong> el momento <strong>de</strong> ponerle<br />

vallas al campo. Muy lejos <strong>de</strong> mí, la i<strong>de</strong>a <strong>de</strong> negar<br />

la bondad <strong>de</strong> la iniciativa privada, la creación <strong>de</strong><br />

riqueza y sobre to<strong>do</strong> la <strong>de</strong> puestos <strong>de</strong> trabajo.<br />

Recor<strong>de</strong>mos que en nuestro país la gran parte<br />

<strong>de</strong> los empleos y <strong>de</strong>l teji<strong>do</strong> económico están<br />

soporta<strong>do</strong>s por pequeñas empresas familiares o<br />

no, y por autónomos. También ellos son víctimas<br />

<strong>de</strong> la especulación mercantil y la ineptitud<br />

bancaria. No confundamos al empresario<br />

valiente o el ejecutivo eficaz, con los oportunistas<br />

y los usureros. Unos representan el progreso y<br />

otros al capitalismo cagón y temeroso.<br />

Las agencias <strong>de</strong> calificación son como espadas<br />

<strong>de</strong> Damocles que pen<strong>de</strong>n <strong>de</strong> nuestras cabezas<br />

y juzgan <strong>de</strong>s<strong>de</strong> sus <strong>de</strong>spachos si tal o cual<br />

comunidad autónoma española es <strong>de</strong> fiar o qué<br />

región italiana lo es o si Grecia tiene <strong>de</strong>recho a<br />

la vida. Inmediatamente, intimida<strong>do</strong>s por tal<br />

oráculo o por una tal Merkel, agarramos nuestra<br />

Constitución y con<strong>de</strong>namos a las generaciones<br />

veni<strong>de</strong>ras a que antes <strong>de</strong> <strong>de</strong>stinar nuestros<br />

ingresos a la enseñanza, a la educación o la<br />

sanidad, nos comprometamos, preferentemente,<br />

a <strong>de</strong>volver las <strong>de</strong>udas y a respetar los intereses<br />

pacta<strong>do</strong>s; no sea que los merca<strong>do</strong>s vean peligrar<br />

sus inversiones. Si tienen alguna duda al respecto<br />

permítanme que les incluya parte <strong>de</strong>l texto en su<br />

aparta<strong>do</strong> tercero:<br />

3. El Esta<strong>do</strong> y las Comunida<strong>de</strong>s Autónomas<br />

habrán <strong>de</strong> estar autoriza<strong>do</strong>s por Ley para emitir<br />

<strong>de</strong>uda pública o contraer crédito. Los créditos<br />

para satisfacer los intereses y el capital <strong>de</strong><br />

la <strong>de</strong>uda pública <strong>de</strong> las Administraciones se<br />

enten<strong>de</strong>rán siempre inclui<strong>do</strong>s en el esta<strong>do</strong> <strong>de</strong><br />

gastos <strong>de</strong> sus presupuestos y su pago gozará <strong>de</strong><br />

prioridad absoluta. Estos créditos no podrán ser<br />

objeto <strong>de</strong> enmienda o modificación, mientras se<br />

ajusten a las condiciones <strong>de</strong> la Ley <strong>de</strong> emisión.


Merienda Para Leones<br />

La parte en negrita es para resaltar, en toda<br />

su extensión, lo que consagra nuestra Carta<br />

Magna. Por este motivo no pu<strong>do</strong> hacerse con una<br />

simple Ley Orgánica puesto que nuestra propia<br />

Constitución nos exige compromiso y seguridad<br />

para los inversores.<br />

Para salvar la situación, la Unión Europea ha<br />

alcanza<strong>do</strong> un pacto que incluye un recorte <strong>de</strong>l<br />

cincuenta por ciento <strong>de</strong> la <strong>de</strong>uda griega en manos<br />

privadas, la recapitalización <strong>de</strong> los bancos con<br />

106.000 millones <strong>de</strong> euros y la potenciación<br />

<strong>de</strong>l Fon<strong>do</strong> Europeo <strong>de</strong> Estabilidad Financiera<br />

(FEEF). Con to<strong>do</strong>s estos acuer<strong>do</strong>s la capacidad <strong>de</strong><br />

intervención alcanzará hasta un billón <strong>de</strong> euros.<br />

To<strong>do</strong>, según dicen, para <strong>de</strong>volver la tranquilidad<br />

a los merca<strong>do</strong>s y estabilizar el sistema financiero.<br />

¿A qué sistema financiero?, pregunto. La<br />

respuesta es inquietante: al <strong>de</strong> siempre.<br />

Grecia se salva, el euro se estabiliza y, como un<br />

milagro, aparece <strong>de</strong> nuevo el dinero recibien<strong>do</strong> la<br />

bolsa como la espuma, pero a costa <strong>de</strong> la calidad<br />

<strong>de</strong>l empleo y la restricción <strong>de</strong> ayudas a la FAO; es<br />

<strong>de</strong>cir, perpetuar al hambre en África y <strong>de</strong>jar en el<br />

baúl <strong>de</strong> los recuer<strong>do</strong>s el cambio climático y sus<br />

consecuencias.<br />

Hace ya tiempo leí la siguiente anéc<strong>do</strong>ta: Un niño,<br />

vien<strong>do</strong> una película <strong>de</strong> romanos le pregunta al<br />

padre: Papá, ¿los leones van al cielo? “No, claro<br />

que no”, respon<strong>de</strong> el padre. ¿Y los mártires?,<br />

sigue cuestionan<strong>do</strong> el crío. “Los cristianos sí, ya<br />

ves cómo se han gana<strong>do</strong> el cielo”. El niño mira<br />

<strong>de</strong> soslayo al padre y le dice: Y cuan<strong>do</strong> un león<br />

se come a un cristiano… ¿a dón<strong>de</strong> va? Como en<br />

la historia <strong>de</strong>l niño preguntón, los especula<strong>do</strong>res<br />

creen que alcanzarán su cielo a fuerza <strong>de</strong> <strong>de</strong>vorar<br />

infelices. Y como los figurantes <strong>de</strong> una película<br />

<strong>de</strong> romanos que ni hacen el guión ni disfrutan<br />

<strong>de</strong> protagonismo, tenemos la sensación <strong>de</strong> que<br />

hemos si<strong>do</strong> <strong>de</strong>vora<strong>do</strong>s.<br />

Pero el escenario tiene algo <strong>de</strong> nuevo; hay<br />

una mentalización social a nivel universal,<br />

representada por jóvenes y no tan jóvenes que<br />

levantan la pancarta <strong>de</strong> la indignación. Ahora<br />

ya po<strong>de</strong>mos confirmar que los responsables<br />

no saben nada, que los especialistas no pue<strong>de</strong>n<br />

pre<strong>de</strong>cir con antelación las crisis que ellos mismos<br />

provocan, que los gastos institucionales están<br />

sobredimensiona<strong>do</strong>s porque las administraciones<br />

solapan y duplican sus responsabilida<strong>de</strong>s, que<br />

Grecia no tuvo que entrar en la zona euro, que el<br />

Fon<strong>do</strong> Europeo <strong>de</strong> Estabilidad Financiera estaba<br />

infradimensiona<strong>do</strong>, que los lí<strong>de</strong>res mundiales son<br />

incapaces <strong>de</strong> encontrar soluciones <strong>de</strong>finitivas y<br />

válidas… que to<strong>do</strong> está someti<strong>do</strong> a los merca<strong>do</strong>s;<br />

ahora ya lo sabemos. Y <strong>de</strong>s<strong>de</strong> España hasta Grecia<br />

pasan<strong>do</strong> por Francia, Portugal, Italia o Reino<br />

Uni<strong>do</strong>, hasta la to<strong>do</strong>po<strong>de</strong>rosa Alemania, la gente<br />

sale a la calle para <strong>de</strong>cirles que fuimos <strong>de</strong>vora<strong>do</strong>s<br />

pero que ahora tendrán que regurgitar lo que han<br />

engulli<strong>do</strong>.<br />

El mun<strong>do</strong> anda necesita<strong>do</strong> <strong>de</strong> soluciones globales<br />

que incluyan un mayor equilibrio alimentario:<br />

mejor sanidad; protección para los <strong>de</strong>sampara<strong>do</strong>s;<br />

una <strong>de</strong>fensa <strong>de</strong>l Medio Ambiente; techo y trabajo<br />

para to<strong>do</strong>s; apoyo para las pequeñas y medianas<br />

empresas; pero, sobre to<strong>do</strong>, necesitamos una<br />

imaginación colectiva que cambie la actual<br />

situación. Ya no queremos seguir sien<strong>do</strong> merienda<br />

para leones.<br />

Jordi Martínez Brotons<br />

61<br />

<strong>Xurdimento</strong>


62<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

A crise é un invento<br />

Din os entendi<strong>do</strong>s na materia que a crise económica<br />

que estamos atravesan<strong>do</strong> foi produto das<br />

hipotecas coñecidas como “suprime” concedidas<br />

principalmente por bancos <strong>do</strong>s EEUU.<br />

Para os que non somos moi entendi<strong>do</strong>s nesta<br />

materia, unha hipoteca “suprime” é aquela na que<br />

a persoa presenta un alto risco <strong>de</strong> impagamento<br />

<strong>de</strong>bi<strong>do</strong> a que non contan cun empleo ou ingreso<br />

estable ou presenta un índice <strong>de</strong> morosida<strong>de</strong><br />

consi<strong>de</strong>rable. É por iso que as condicións <strong>do</strong>s<br />

préstamos son maiores : uns intereses moi eleva<strong>do</strong>s<br />

e unhas tasas <strong>de</strong> cancelación <strong>de</strong> hipoteca máis<br />

esixentes .<br />

Vale; e <strong>de</strong>spois <strong>de</strong> to<strong>do</strong> isto: ¿a que banco se lle<br />

ocorre dar cartos a alguén que non po<strong>de</strong> garantir que<br />

vai a po<strong>de</strong>r pagar o crédito aínda que os intereses<br />

sexan inmensos?¿É ese un aval suficiente?<br />

O que queira ler un pouco sobre a crise, existen<br />

numerosos artigos ó respecto que <strong>de</strong>sgranan<br />

<strong>de</strong>talladamente día a día o que “supostamente”<br />

suce<strong>de</strong>u. Digo supostamente por que nesta vida é<br />

to<strong>do</strong> subxectivo. Os que lean este artigo dirán que<br />

non teño nin i<strong>de</strong>a <strong>do</strong> que estou dicin<strong>do</strong> por que cómo<br />

tildar <strong>de</strong> subxectivo algo que é real e que en maior ou<br />

menor medida to<strong>do</strong>s sufrimos,ben sexa directamente<br />

ou indirectamente e po<strong>de</strong> ser que leven razón.<br />

Club Bil<strong>de</strong>rberg/Grupo Bil<strong>de</strong>rberg/Conferencia<br />

Bil<strong>de</strong>rberg. ¿Que é? É unha conferencia anual a que<br />

só se po<strong>de</strong> acce<strong>de</strong>r mediante invitación. A maioría<br />

son xente <strong>de</strong> reputa<strong>do</strong> prestixio na vida social,<br />

política, militar ou financeira <strong>do</strong> mun<strong>do</strong>. Po<strong>de</strong>mos<br />

atopar entre outros á raíña Sofía, Bill Clinton,<br />

Tony Blair, Angela Merkel, Juan Luis Cebrián,<br />

Javier Solana, Bernardino León, Bill Gates, María<br />

Dolores <strong>de</strong> Cospedal, Donanld Rumsfeld, Pedro<br />

Solbes ou Alberto Ruiz Gallardón.<br />

¿Por que falar <strong>de</strong>ste tema? Ó meu mo<strong>do</strong> <strong>de</strong> ver,to<strong>do</strong><br />

está relaciona<strong>do</strong>.<br />

¿Sabe<strong>de</strong>s can<strong>do</strong> os políticos inventan noticias ou<br />

danlle <strong>de</strong>masiada relevancia a algo can<strong>do</strong> queren<br />

tapar outra noticia que lles afecta? Pois o mesmo.<br />

A crise é un invento duns cantos ricos para facerse<br />

aínda máis ricos pero fóiselles das mans un chisco.<br />

Len<strong>do</strong> un artigo sobre este grupo sorpren<strong>de</strong>ume o<br />

seguinte: “A muchos no les ha pasa<strong>do</strong> <strong>de</strong>sapercibi<strong>do</strong><br />

el hecho <strong>de</strong> que los Bil<strong>de</strong>rberg eligieran el pasa<strong>do</strong><br />

año(2009) a Grecia como lugar <strong>de</strong> reunión y poco<br />

<strong>de</strong>spués el país sufriera su mayor crisis económica.<br />

Por eso, está por ver si la elección <strong>de</strong> España(2010)<br />

es motivo <strong>de</strong> alegría o <strong>de</strong> preocupación”.<br />

“El Bil<strong>de</strong>rberg es una creación <strong>de</strong> la OTAN. Su<br />

objetivo es convencer a los lí<strong>de</strong>res y manipular a<br />

través <strong>de</strong> ellos a la opinión pública para llevarla<br />

a aceptar los conceptos y acciones <strong>de</strong> la Alianza<br />

Atlántica.”<br />

Claro está que estudiosos <strong>de</strong> este grupo afirman<br />

to<strong>do</strong> o contrario pero a dúbida xa está sementada.<br />

¿Será verda<strong>de</strong>? ¿Estamos <strong>do</strong>mina<strong>do</strong>s por unha<br />

cúpula duns cantos? ¿Será isto como o Gran<br />

Hermano <strong>do</strong> que falaba George Orwell xa en 1949<br />

ou como a “peli” <strong>de</strong> El show <strong>de</strong> Truman?<br />

Un apunte respecto <strong>de</strong>ste clube: corre o rumor <strong>de</strong><br />

que o <strong>de</strong>vandito Bil<strong>de</strong>rberg foi o que levou a Barack<br />

Obama á Presi<strong>de</strong>ncia da Casa Blanca, obligan<strong>do</strong> a<br />

Hilary Clinton a ce<strong>de</strong>r nas eleccións primarias a<br />

favor <strong>do</strong> seu contrincante.<br />

Dise que Bernardino León, man <strong>de</strong>reita <strong>de</strong><br />

Zapatero, será coloca<strong>do</strong> por este club na próxima<br />

lexislatura ó fronte <strong>do</strong> noso goberno.<br />

¿Ten ou non po<strong>de</strong>r?<br />

Tiven a oportunida<strong>de</strong> <strong>de</strong> asistir no mes <strong>de</strong> novembro<br />

a unha conferencia <strong>do</strong> ministro <strong>de</strong> Xustiza<br />

Francisco Caamaño <strong>de</strong>ntro da campaña electoral<br />

<strong>do</strong> PSOE. Facen<strong>do</strong> claramente maniobras políticas<br />

en vísperas das eleccións xerais falou das orixes da<br />

crise, <strong>de</strong> como o noso país a xestou coa extendida<br />

cultura <strong>do</strong> ladrillo e das vantaxes económicas que<br />

disfrutaban as gran<strong>de</strong>s fortunas<br />

¿Quen ten a razón?<br />

¿Existe realmente a<br />

obxectivida<strong>de</strong>?<br />

Natalia Vala<strong>do</strong><br />

http://www.lavanguardia.com/<br />

noticias/20111117/54238975246/sirven-campanaselectorales.html


El “Peu <strong>de</strong>l Romeu” referent<br />

<strong>de</strong>l Camí <strong>de</strong> Sant Jaume, es<br />

transforma en “Casa <strong>de</strong>ls<br />

Pessebres” <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong><br />

La capella acull una magnífica col·lecció <strong>de</strong> 71 diorames<br />

Tot i que a <strong>Lleida</strong> se la coneix popularment amb el<br />

nom <strong>de</strong>l Peu <strong>de</strong>l Romeu, la popular capella <strong>de</strong> Sant<br />

Jaume <strong>de</strong>l carrer Major, que conserva la memòria<br />

<strong>de</strong> la tradició <strong>de</strong>ls Fanalets <strong>de</strong> Sant Jaume i centre<br />

Xacobeu <strong>de</strong> la nostra ciutat; és també la seu <strong>de</strong><br />

l’Agrupació Iler<strong>de</strong>nca <strong>de</strong> Pessebristes. Aquest us<br />

per part <strong>de</strong>ls pessebristes, ha estat el motiu pel qual<br />

<strong>de</strong>s d’aquests Nadals, el “Peu <strong>de</strong>l Romeu” ha passat<br />

a ser no solament la “casa <strong>de</strong>ls fanalets”, sino<br />

també la “Casa <strong>de</strong>ls Pessebres”.<br />

Això ha estat possible <strong>de</strong>sprés <strong>de</strong>ls treballs <strong>de</strong> rehabilitació<br />

que s’han dut a terme en els darrers mesos,<br />

netejant a fons la capella, netejant la pedra,<br />

pintant el sostre i substituïnt l’enrajolat <strong>de</strong>l terra,<br />

per un parquet imitació fusta, ennoblint aquest espai<br />

tan emblemàtic per a tots els lleidatans i també<br />

gallecs d’origen. No en<strong>de</strong>ba<strong>de</strong>s en el seu interior<br />

és venera la imatge <strong>de</strong>l patró d’Espanya i Galícia,<br />

la més original i popular imatge que <strong>de</strong> l’apòstol hi<br />

ha en les nostres contra<strong>de</strong>s, la <strong>de</strong> Sant Jaume <strong>de</strong>ls<br />

Fanalets, <strong>de</strong> l’escultor lleidatà Jaume Gort.<br />

Tanmateix s’han pintat les tres plantes superiors, habilitant<br />

la tercera per exposició permanent <strong>de</strong> pessebres,<br />

sumant aquest espai expositiu a les altres dues<br />

plantes <strong>de</strong>dica<strong>de</strong>s <strong>de</strong>s <strong>de</strong> fa temps a Mostra Permanent<br />

<strong>de</strong> Pessebres. Aquests treballs han permès<br />

mostrar als lleidatans i amb les millors condicions<br />

possibles, les interioritats <strong>de</strong>l Peu <strong>de</strong>l Romeu, on<br />

<strong>de</strong>s d’ara és pot contemplar un important patrimoni<br />

pessebrista, que cal conèixer i valorar.<br />

Durant les festes nadalenques han estat centenars<br />

els lleidatans que han visitat tant el Peu <strong>de</strong>l Romeu<br />

com la “Casa <strong>de</strong>ls Pessebres”, havent contemplat<br />

entre altres el diorama <strong>de</strong>l metge i historia<strong>do</strong>r lleidatà<br />

Dr. Ferran Boneu, traspassat l’octubre <strong>de</strong> 2010<br />

i que ell va construir el Nadal <strong>de</strong>l 2006. Ara la seva<br />

família, mitjançant el seu fill Xavier Boneu, n’ha<br />

fet <strong>do</strong>nació a l’entitat. L’original pessebre representa<br />

l’escena <strong>de</strong>l tercer aniversari <strong>de</strong>l Nan Jesús.<br />

En la capella s’exposa també un original pessebre<br />

<strong>de</strong>l Mestre <strong>de</strong>l metall Casimiro Jover, que ell mateix<br />

va confeccionar l’any 1968, combinat l’escut<br />

<strong>de</strong>ls pessebristes amb la tradicional representació<br />

<strong>de</strong> la Sagrada Família El pessebre, ara restaurat pel<br />

seu autor, incorpora llum i música nadalenca, convertint-lo<br />

en una peça original i única. Tots <strong>do</strong>s<br />

pessebres completaven el conjunt d’11 diorames<br />

<strong>de</strong> diversos pessebristes com Albert Bertran, Conxita<br />

Castellà o el <strong>de</strong>saparegut Miguel Portuguès,<br />

que han lluït en la capella durant les festes <strong>de</strong> Nadal<br />

fins a Reis.<br />

63<br />

<strong>Xurdimento</strong>


64<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

El “Peu <strong>de</strong>l Romeu” referent <strong>de</strong>l Camí <strong>de</strong> Sant Jaume,<br />

es transforma en “Casa <strong>de</strong>ls Pessebres” <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong><br />

Des <strong>de</strong> la capella, pujant per una no molt ampla<br />

escala, s’acce<strong>de</strong>ix a les tres plantes superiors. En<br />

la primera es mostren els 21 diorames i pessebres<br />

que conformen el magnífic llegat <strong>de</strong> la Mestra Pessebrista<br />

Jonquina Barrufet. La segona planta, on hi<br />

ha la Sala <strong>de</strong> Juntes <strong>de</strong> l’entitat, hi trobem també<br />

un conjunt únic <strong>de</strong> 16 diorames en miniatura, <strong>de</strong><br />

la també Mestra Pessebrista Paulina Atmetller, realitzats<br />

entre les anys 60 i 70. Es tracta d’un llegat<br />

molt singular <strong>de</strong>gut a que l’autora quan construïa<br />

els seus diorames, ho feia tot ella: les figures, les<br />

cases, el paisatge...també els pintava, <strong>do</strong>nant-los-hi<br />

una lluminositat i perspectiva dignes d’admiració”.<br />

La visita clou en la tercera planta, rehabilitada per a<br />

exposició permanent <strong>de</strong> pessebres, on s’han installat<br />

13 diorames <strong>de</strong> la col·lecció bíblica <strong>de</strong>l Mestre<br />

Pessebrista Emili Tor<strong>de</strong>ra, cedits per l’autor a l’entitat.<br />

En aquets magnífics i també originals diora-<br />

mes, el visitant podrà gaudir <strong>de</strong> gairebé totes les<br />

escenes <strong>de</strong>l Naixement i infància <strong>de</strong> Jesús, <strong>de</strong>s <strong>de</strong><br />

l’Anunciació fins la que es mostra a Jesús entre els<br />

Doctors <strong>de</strong> la Llei, presenta<strong>de</strong>s cronològicament.<br />

L’exposició es completa amb altres 10 <strong>de</strong> diorames<br />

<strong>de</strong> diversos pessebristes lleidatans, completant la<br />

xifra <strong>de</strong> 23 pessebres.<br />

Així i <strong>de</strong>s d’aquests Nadals, <strong>Lleida</strong> gau<strong>de</strong>ix d’un<br />

nou espai <strong>de</strong>dicat a la cultura i a la religiositat popular<br />

en el Peu <strong>de</strong>l Romeu. Allí s’hi pot trobar a<br />

partir d’ara l’exposició permanent d’aquests 71 diorames<br />

i pessebres, que justifica el qualificatiu <strong>de</strong><br />

Casa <strong>de</strong>ls Pessebres per aquesta antiga capella <strong>de</strong><br />

l’any 1399, que és alhora referent inqüestionable<br />

<strong>de</strong>l Camí <strong>de</strong> Sant Jaume a la nostra ciutat.<br />

Tothom que vulgui visitar-la, només ha <strong>de</strong> contactar<br />

amb l’Agrupació Iler<strong>de</strong>nca <strong>de</strong> Pessebristes,<br />

mitjançant la seva pàgina web: pessebristeslleida.<br />

com i po<strong>de</strong>u gaudir <strong>de</strong> la “Casa <strong>de</strong>ls Pessebres” <strong>de</strong><br />

<strong>Lleida</strong>.<br />

Finalment un apunt. Aquets any l’Agrupació Iler<strong>de</strong>nca<br />

<strong>de</strong> Pessebristes celebra el seu 50 aniversari,<br />

motiu pel qual el diumenge 21 d’octubre <strong>de</strong> <strong>2012</strong>,<br />

<strong>Lleida</strong> acollirà la 43 Trobada <strong>de</strong> Pessebristes <strong>de</strong><br />

Catalunya i Balears. Serà una bona oportunitat per<br />

a que els pessebristes d’arreu <strong>de</strong> Catalunya coneguin<br />

la “Casa <strong>de</strong>ls Pessebres” <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>, en el Peu<br />

<strong>de</strong>l Romeu.<br />

Jordi Curcó<br />

Vicepresi<strong>de</strong>nt <strong>de</strong> l’Agrupació<br />

Iler<strong>de</strong>nca <strong>de</strong> Pessebristes


Quiroga<br />

Remedios <strong>de</strong> Carreira <strong>de</strong> Vieiros<br />

O viaxeiro que entra en Galicia pola estrada N-120<br />

ten que facer obrigada parada no Concello <strong>de</strong> Quiroga,<br />

xa na provincia <strong>de</strong> Lugo.<br />

Falar <strong>de</strong> Quiroga e falar <strong>de</strong> val, <strong>de</strong> montaña, <strong>de</strong><br />

aceite, <strong>do</strong> Sil, das castañas, das encomendas, <strong>do</strong>s<br />

santuarios, das ermidas, das fervenzas... moitas e<br />

moitas cousas que un visitante non <strong>de</strong>be <strong>de</strong>ixar <strong>de</strong><br />

visitar.<br />

O Museo Etnográfico <strong>de</strong> Quiroga é unha xoia no<br />

val, xa que nel conflúen todas as tradicións da comarca<br />

en uns 600 m2 baixo o edificio <strong>do</strong> Auditorio<br />

Municipal.<br />

A temática <strong>do</strong> museo é diversa po<strong>de</strong>n<strong>do</strong> atopar<br />

<strong>de</strong>n<strong>de</strong> un tear ata unha fragua; todas as pezas teñen<br />

unhas características comúns: Todas funcionan.<br />

Cabe <strong>de</strong>stacar o traballo non lucrativo <strong>de</strong> dúas<br />

gran<strong>de</strong>s persoas da vila coma son Agapito Vila e<br />

a súa <strong>do</strong>na, Manola, que son os restaura<strong>do</strong>res <strong>do</strong><br />

maior número <strong>de</strong> pezas <strong>de</strong> dito museo así como da<br />

maioría das parroquias da zoa; alí on<strong>de</strong> se precise<br />

arranxar un obxecto está este matrimonio.<br />

Voltan<strong>do</strong> ó tema <strong>do</strong> museo po<strong>de</strong>mos <strong>de</strong>stacar a area<br />

adicada a industria téxtil da comarca con <strong>de</strong>ban-<br />

<strong>do</strong>iras, teares, sarillos e tantos e tantos pequenos<br />

obxectos que nos achegan pouco a pouco á historia<br />

esquecida <strong>do</strong>s nosos <strong>de</strong>vanceiros. A al<strong>de</strong>a <strong>de</strong> Vieiros<br />

foi durante o século XIX e XX o gran produtor<br />

da maioría das colchas <strong>de</strong> tear así coma <strong>de</strong> teas da<br />

zoa <strong>de</strong> Courel; agora Vieiros non conta nin cun só<br />

tear pero o museo garda a historia daquelas mulleres<br />

que serviron <strong>de</strong> sustento económico para as<br />

súas familias coa produción téxtil artesanal.<br />

Agapito e Manola cunha peza <strong>do</strong> tear<br />

Remedios <strong>de</strong> Carreira ou os <strong>de</strong> Riba <strong>de</strong> Vieiros<br />

producían colchas fermosísimas que agora se atesouran<br />

xa que <strong>de</strong>spois <strong>de</strong>las non existirán outras,<br />

sen<strong>do</strong> as casas particulares e o Museo os únicos<br />

que gardarán o valor <strong>de</strong>se traballo para a historia<br />

da comarca. No museo se plasma a vida cotidiana<br />

<strong>do</strong>s últimos cen anos ou cicais máis.<br />

Concello <strong>de</strong> Quiroga<br />

65<br />

<strong>Xurdimento</strong>


66<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

Museo <strong>de</strong> Quiroga<br />

Quiroga<br />

Aquel que visite Quiroga tamén se po<strong>de</strong> achegar á<br />

Igrexa <strong>de</strong> Hospital, pertencente á Encomenda <strong>de</strong><br />

San Xán <strong>de</strong> Xeruralem, on<strong>de</strong> po<strong>de</strong>rá contemplar<br />

enterramentos funerarios <strong>de</strong> época medieval; así<br />

como das reliquias <strong>de</strong> San Bartolomé.<br />

Preto <strong>do</strong> Hospital está a Ermida, cuxo templo<br />

erixiuse sobre un xacemento paleocristián <strong>de</strong> on<strong>de</strong><br />

provén o crismón <strong>de</strong> Quiroga <strong>do</strong> século V que se<br />

custodia no museo diocesano <strong>de</strong> Lugo.<br />

Nos ei<strong>do</strong>s da Ermida asentáronse as primeiras comunida<strong>de</strong>s<br />

paleocristiás <strong>do</strong> noroeste da Península<br />

Ibérica, alá polo século V, atopán<strong>do</strong>nos con moitos<br />

vestixios na actualida<strong>de</strong>.<br />

Quen queira facer unha rota por terras olívicas ten<br />

que ir a Montefura<strong>do</strong>, Bendilló, Ben<strong>do</strong>llo entre <strong>do</strong>utras<br />

parroquias; quen queira facer rotas <strong>de</strong> sen<strong>de</strong>irismo<br />

por vales glaciares ten que ir a Vieiros, Seara<br />

ou Soldón; quen queira facer rotas para visitar albares<br />

<strong>de</strong> abellas ten que ir a Outeiro, A Lama...<br />

Po<strong>de</strong>mos facer innumerables enumeracións <strong>de</strong><br />

cousas para po<strong>de</strong>r visitar; por iso aconsellamos a<br />

quen queira visitar o Concello que o primeiro que<br />

ten que facer é achegarse ao<br />

edificio da Casa da Cultura e<br />

informarse sobre as diversas<br />

e múltiples rutas que se po<strong>de</strong>n<br />

facer segun<strong>do</strong> o tempo ou<br />

gustos que se teñan.<br />

Manoel Carrete<br />

Miña Esther<br />

Esther Ávila Bernabéu, era la hija <strong>de</strong> uno <strong>de</strong><br />

los gallegos más importantes <strong>de</strong> Cataluña<br />

como fue D. Tiberio Ávila, aquel que<br />

fuera único diputa<strong>do</strong> vivo <strong>de</strong> la primera<br />

república, en la segunda república.<br />

El padre leía en francés, alemán, castellano,<br />

gallego y catalán entre otras lenguas; la<br />

casa que poseían en la Avda. República<br />

Argentina <strong>de</strong> Barcelona contenía cuadros<br />

<strong>de</strong> multitud <strong>de</strong> autores <strong>de</strong> la época como<br />

podía ser Picasso, alumno <strong>de</strong> D. Tiberio.<br />

Esther fue durante muchos años una gran<br />

olvidada, nadie la conocía.<br />

Esa hija que no se casó, esa pintora floral,<br />

esa musicóloga, esa intelectual, es nuestro<br />

recuer<strong>do</strong>, el que poseemos <strong>de</strong> Esther.<br />

Betriz, ahijada <strong>de</strong> Esther, me hablaba un<br />

día <strong>de</strong> to<strong>do</strong> el sufrimiento que pasó su<br />

madrina y es por ello el recuer<strong>do</strong> “da Miña<br />

Esther”, “daquela mulleriña da que tan só<br />

lembro o bo, esquecén<strong>do</strong>me <strong>de</strong> to<strong>do</strong> o que<br />

tivo que sufrir”.<br />

Manoel Carrete Rivera y familia, Manolo Valdés y<br />

Monseñor Carrasco Rouco - obispo <strong>de</strong> Lugo-.


Congost <strong>de</strong> Montrebei<br />

El Pallars Jussà<br />

El Pallars Jussà té 1.081 quilòmetres quadrats,<br />

entre altres indrets comprèn la conca <strong>de</strong> Tremp, on<br />

<strong>de</strong>staca precisament aquesta població que n’ostenta<br />

la capitalitat; i també la vall Fosca, que és coneguda<br />

també com la <strong>de</strong> Cab<strong>de</strong>lla, que la forma la<br />

conca <strong>de</strong>l riu Flamicell fins a la seva entrada a la<br />

conca <strong>de</strong> Tremp pel congost d’Erinyà.<br />

La població és relativament escassa ja que no<br />

ultrapassa els 14.000 habitants, <strong>de</strong>ls quals el 44%<br />

aproximadament correspon a Tremp.<br />

L’activitat principal és l’agricultura i la rama<strong>de</strong>ria,<br />

així mateix la producció elèctrica a la comarca<br />

és notable. Quant al turisme hem <strong>de</strong> dir que no hi<br />

ha tingut tanta tirada com a d’altres comarques pirinenques<br />

per la qual cosa ha estat catalogat més<br />

aviat com a turisme <strong>de</strong> pas. Un <strong>de</strong>ls atractius turístics<br />

és el que permet arribar a la comarca i a la seva<br />

coneixença a través <strong>de</strong>l tren <strong>de</strong> vapor que s’està potenciant<br />

per a l’ocasió.<br />

La conca <strong>de</strong> Tremp<br />

La conca <strong>de</strong> Tremp és un ampli territori recorregut<br />

per la Noguera Pallaresa on les aigües salvatges<br />

han arribat a erosionar molt els materials <strong>de</strong>l seu<br />

fons. La Noguera Pallaresa penetra a la conca per<br />

l’extrem nord-est, <strong>de</strong>sprés <strong>de</strong> passar pel congost <strong>de</strong><br />

Collegats; travessa la conca pel mig i la <strong>de</strong>ixa pel<br />

congost <strong>de</strong> Terra<strong>de</strong>ts. La conca <strong>de</strong> Tremp és ro<strong>de</strong>jada<br />

per serres altes, fet que ha originat la formació<br />

<strong>de</strong>ls estrets i profunds congostos ja esmentats. Al<br />

nord hi ha les serres interiors <strong>de</strong>l Pre-pirineu i al<br />

sud les serres exteriors, amb el Montsec (Montsec<br />

d’Ares i Montsec <strong>de</strong> Rúbies). Les serres que encerclen<br />

la comarca no permeten unes comunicacions<br />

fàcils tot i que l’arranjament d’algunes carreteres<br />

ha <strong>de</strong> servir per a facilitar l’entrada a la comarca.<br />

Alguns geògrafs anomenen el Pallars Jussà amb<br />

el nom <strong>de</strong> conca <strong>de</strong> Tremp. Un d’ells és Pere Blasi,<br />

qui manifesta que «la nota més distintiva, l’atribut<br />

que explica més bé el singular encís <strong>de</strong> la conca <strong>de</strong><br />

Tremp rau en la seva configuració: oberta entre un<br />

laberint <strong>de</strong> muntanyes i <strong>de</strong> valls estretes, l’extensa<br />

i magnífica fondalada, a la qual es penetra per<br />

llargs i imponents congostos, anuncia ja l’amplitud<br />

d’horitzons <strong>de</strong> les baixes planures lleidatanes».<br />

Aquesta conca està formada per una <strong>de</strong>pressió,<br />

un solc grandiós que s’estén entre el Boumort i el<br />

Montsec.<br />

L’extensa <strong>de</strong>pressió <strong>de</strong> la Conca <strong>de</strong> Tremp està<br />

ro<strong>de</strong>jada <strong>de</strong> muntanyes: la serra <strong>de</strong>l Boumort amb<br />

2.082 m, al nord; les serres <strong>de</strong> Carreu amb 1.804<br />

m i <strong>de</strong> Bóixols 1.276 m, a llevant; el Montsec, a<br />

migjorn; les serres <strong>de</strong> Montllobar, Lleres i Camporan,<br />

a Ponent, n’assenyalen els límits, segons ens<br />

explica l’esmentat geògraf.<br />

Naturalment, ens diu, el riu Noguera Pallaresa<br />

—que recull totes les aigües <strong>de</strong> la comarca—, els<br />

congostos <strong>de</strong> Collegats i <strong>de</strong> Terra<strong>de</strong>ts, l’embassament<br />

<strong>de</strong> Talarn o llac <strong>de</strong> Sant Antoni tenen una importància<br />

<strong>de</strong>stacada. També diferencia entre l’Alt<br />

Pallars, o Pallars Sobirà, i el Baix Pallars, Pallars<br />

Jussà o conca <strong>de</strong> Tremp; <strong>de</strong> tipus pre-pirinenc, és<br />

una comarca <strong>de</strong> transició entre la regió pirinenca<br />

i la terra baixa. Presenta unes característiques pirinenques<br />

molt acusa<strong>de</strong>s —geogràficament parlant—,<br />

àdhuc la climatologia és distinta en ambdós<br />

Pallars. El Pallars Jussà gau<strong>de</strong>ix d’un clima en general<br />

temperat, per bé que els vents <strong>de</strong>l nord i <strong>de</strong>l<br />

nord-oest hi estenen <strong>de</strong> vega<strong>de</strong>s llur freda alenada<br />

67<br />

<strong>Xurdimento</strong>


68<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

El Pallars Jussà<br />

i ocasionen diferències <strong>de</strong> clima en l’àmbit comarcal<br />

segons que els paratges siguin més o menys arrecerats,<br />

més o menys meridionals.<br />

La diversitat climàtica condiciona una gran varietat<br />

<strong>de</strong> paisatges vegetals molt transformats per l’home.<br />

En aquesta comarca és on han arrelat els pobles<br />

i els homes. L’actual població, però, és escassa ja<br />

que els pobles oscil·len en ín<strong>de</strong>xs baixos d’habitabilitat.<br />

Les seves poblacions tenen, per això, un interès<br />

especial per al visitant.<br />

Abella <strong>de</strong> la Conca: situada a l’est <strong>de</strong> la conca<br />

<strong>de</strong> Tremp, <strong>de</strong> relleu parcialment muntanyós, hi<br />

<strong>de</strong>staca l’església romànica <strong>de</strong> Sant Esteve, d’on és<br />

original el famós retaule gòtic <strong>de</strong> Santa Maria, obra<br />

<strong>de</strong> Pere Serra.<br />

Castell <strong>de</strong> Mur: A la serra <strong>de</strong> l’Estorn hi ha el<br />

castell <strong>de</strong> Mur. Els murs <strong>de</strong>l castell han <strong>do</strong>nat, <strong>de</strong>s<br />

<strong>de</strong> sempre, un aire impressionant <strong>de</strong> po<strong>de</strong>r i <strong>de</strong> fortalesa.<br />

La col·legiata augustiniana <strong>de</strong> Santa Maria<br />

<strong>de</strong> Mur, <strong>de</strong>l segle XI, és una basílica romànica <strong>de</strong><br />

tres naus, té un claustre romànic <strong>de</strong> gran interès,<br />

amb una <strong>de</strong>coració sòbria i elegant. El més <strong>de</strong>stacable,<br />

i lamentable, però, fou que els frescos <strong>de</strong>l<br />

seu absis, que eren obra <strong>de</strong>l segle XII, es van traslladar<br />

fins als Estat Units, concretament al Museum<br />

of Fine Arts <strong>de</strong> Boston. Es tractava d’una <strong>de</strong> les<br />

pintures romàniques més ben realitza<strong>de</strong>s <strong>de</strong>l nostre<br />

país, en tots els aspectes <strong>de</strong> composició, tècnica i<br />

temàtica.<br />

Abella <strong>de</strong> la Conca<br />

Església <strong>de</strong> Covet<br />

Gavet <strong>de</strong> la Conca, Isona i Conca Dellà, amb<br />

uns 1.500 habitants. Basturs, amb el seu antic molí<br />

<strong>de</strong>l mateix nom. Conques, amb l’església <strong>de</strong> Sant<br />

Miquel, amb la imatge gòtica <strong>de</strong>l Sant Crist <strong>de</strong><br />

Conques. Covet, amb l’església <strong>de</strong> Santa Maria <strong>de</strong><br />

Covet, monument històrico-artístic. Llimiana, amb<br />

l’església romànica <strong>de</strong> Santa Maria <strong>de</strong> tres naus.<br />

Aramunt, amb l’església <strong>de</strong> Sant Fructuós, amb<br />

elements preromànics. Erinyà, prop <strong>de</strong>l congost<br />

<strong>de</strong>l mateix nom.<br />

Pessonada, sota els cingles <strong>de</strong> Pessonada. Salàs<br />

<strong>de</strong> Pallars, és una vila <strong>de</strong> caràcter medieval amb<br />

l’església <strong>de</strong> la Mare <strong>de</strong> Déu <strong>de</strong>l Coll. A més, hem<br />

<strong>de</strong> fer-nos aquesta pregunta: Qui no ha sentit a<br />

parlar <strong>de</strong> Salàs i <strong>de</strong> la seva fira? Una fira <strong>de</strong>dicada<br />

avui al bestiar <strong>de</strong> llana, però que en el passat era<br />

una fira molt important, amb rècules <strong>de</strong> mules joves<br />

<strong>de</strong> pèl fi, cos esvelt i sang ar<strong>de</strong>nt. Les posaven<br />

als ravals, a la carretera i a tots els espais lliures;<br />

els bous eren a les eres i carrers <strong>de</strong>ls afores <strong>de</strong>l<br />

poble; també hi havia d’altres animals com ara els<br />

porcs.<br />

L’empenta d’aquella fira va arribar a fer exclamar<br />

que «com la fira <strong>de</strong> Salàs, no n’hi ha cap més a<br />

Catalunya», per indicar que s’hi remenaven moltes<br />

«unces».


Caramelles<br />

El Pallars Jussà<br />

Avui l’embranzida d’aquella fira queda en el<br />

record, però potser cal evocar-la passant pels seus<br />

carrers estrets, empedrats amb cò<strong>do</strong>ls, i imaginar<br />

<strong>de</strong> nou els carrers plens d’animals, i veure com les<br />

xemeneies <strong>de</strong>ixaren pujar amunt les seves glopa<strong>de</strong>s<br />

<strong>de</strong> fum grisenques, <strong>de</strong>nses, que ens fan remembrar<br />

una llar <strong>de</strong> foc i una fructífera convivència entre la<br />

gent d’aquesta terra a redós d’aquestes flames.<br />

Sarroca <strong>de</strong> Bellera, Cab<strong>de</strong>lla, la Bastida, Senterada,<br />

Cérvoles, Lluçà, Talarn, la Torre <strong>de</strong> Cab<strong>de</strong>lla,<br />

situada al nord <strong>de</strong> la comarca a la vall Fosca, i<br />

amb l’església romànica <strong>de</strong> Sant Martí <strong>de</strong> Cab<strong>de</strong>lla,<br />

monument històrico-artístic. Mont-ros, Oveix,<br />

o la Pobleta <strong>de</strong> Bellveí, tant se val, el paisatge, els<br />

pobles i els homes guar<strong>de</strong>n, aquí, una arrel forta <strong>de</strong><br />

bellesa, arrelament i sinceritat.<br />

La Pobla <strong>de</strong> Segur, amb els seus 3.400 habitants,<br />

és un <strong>de</strong>ls nuclis <strong>de</strong> serveis i <strong>de</strong> concentració<br />

més importants <strong>de</strong> la comarca, ja en parlarem més<br />

endavant.<br />

Tremp i la capitalitat<br />

Quan passada la primera incursió sarraïna la<br />

població s’anà reconstruint a redós <strong>de</strong>l santuari,<br />

ja s’improvisaren els primers murs <strong>de</strong> <strong>de</strong>fensa<br />

per preveure possibles noves irrupcions. I aquells<br />

murs, al llarg <strong>de</strong>ls segles i <strong>de</strong>sprés <strong>de</strong> diverses alternatives,<br />

es convertiren en les muralles que tan<br />

bon servei feren a Tremp en diferents èpoques.<br />

Tant per la seva situació geogràfica com per<br />

l’esperit obert <strong>de</strong>ls seus habitants, Tremp ha estat<br />

tothora una població apta per a les transaccions i el<br />

comerç. Bona prova d’això és que ja l’any 1174 s’hi<br />

celebrava una fira, l’any 1288 mercat el dimecres i<br />

el divendres <strong>de</strong> cada setmana i el 1385 Pere III autoritzà<br />

la celebració <strong>de</strong> dues fires anuals <strong>de</strong> quinze<br />

dies <strong>de</strong> durada cada una. En diverses ocasions es<br />

<strong>do</strong>naren tota mena <strong>de</strong> garanties i se suprimiren els<br />

impostos a tots aquells que concorregueren a les<br />

fires i mercats. Quan fou regulada aquesta matèria,<br />

Tremp va <strong>de</strong>manar a Felip IV autorització per<br />

celebrar el mercat setmanal el dilluns, cosa que va<br />

concedir per <strong>de</strong>cret el 25 d’agost <strong>de</strong> 1664 amb els<br />

mateixos «privilegis, gràcies, excepcions i immunitats»<br />

que els altres mercats <strong>de</strong>l Principat. El costum,<br />

a poc a poc, acabà per imposar-se i així cada<br />

dilluns feien cap a Tremp gent <strong>de</strong> tota la comarca,<br />

que en aquest cas concret <strong>de</strong>sbordava els límits geogràfics<br />

<strong>de</strong> la conca, cosa que contribuí qui-sap-lo<br />

a fomentar un clima d’amistat i convivència.<br />

Les fires eren: per Sant «Domingo», el 4<br />

d’agost, coneguda per la <strong>de</strong>ls alls, la <strong>de</strong> Sant Lluc,<br />

el 18 d’octubre, dita <strong>de</strong>ls bitxos i la <strong>de</strong> Sant Tomàs,<br />

el 21 <strong>de</strong> <strong>de</strong>sembre, famosa per les transaccions <strong>de</strong><br />

porcs que s’hi feien. Avui les fires es pot dir que<br />

han <strong>de</strong>saparegut. La rapi<strong>de</strong>sa <strong>de</strong> les comunicacions<br />

i els mitjans mo<strong>de</strong>rns <strong>de</strong> transport han acabat amb<br />

aquell estil <strong>de</strong> fira que tant escalf humà <strong>do</strong>nava.<br />

A l’extrem nord <strong>de</strong> la conca, a l’entrada al congost<br />

<strong>de</strong> Collegats, hi ha una altra població notable,<br />

la Pobla <strong>de</strong> Segur, centre <strong>de</strong> serveis i <strong>de</strong> dues carreteres<br />

importants.<br />

Aquesta comarca, d’una bellesa inigualable, ens<br />

ofereix importants atraccions turístiques en esports<br />

nàutics, en espeleologia, en arquitectura, en escalada<br />

i, sobretot, en paisatge, on tota la comarca ofereix<br />

la seva inigualable bellesa. Aquí s’aixequen els<br />

massissos més imponents que s’apropen als 3.000<br />

m, la bellesa <strong>de</strong> la vall Fosca, els conjunts d’estanys<br />

d’innegable interès paisatgístic. Les serres <strong>de</strong><br />

Boumort, Sant Gervàs, Carreu i Montsec brin<strong>de</strong>n<br />

suggestives excursions. Els imponents congostos<br />

excavats pels rius, Collegats i Terra<strong>de</strong>ts per la Noguera<br />

Pallaresa i Montrebei per la Noguera Ribagorçana,<br />

són el marc i<strong>do</strong>ni per a la pràctica <strong>de</strong> l’escalada<br />

artificial en roca. Tot plegat ens fa afirmar<br />

que difícilment trobarem tanta bellesa com se’ns<br />

ofereix al Pallars Jussà.<br />

Joan Bellmunt i Figueras<br />

69<br />

<strong>Xurdimento</strong>


70<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

La élite <strong>de</strong> cada una <strong>de</strong> las épocas<br />

aún se <strong>de</strong>ja sentir en sus barrios,<br />

palacios, casas y diversos monumentos.<br />

To<strong>do</strong> este conjunto es lo<br />

que prevalece entre sus activos<br />

históricos. La nobleza y las altas<br />

clases sociales han marca<strong>do</strong> el<br />

paso <strong>de</strong> los tiempos, por <strong>do</strong>n<strong>de</strong><br />

la realeza europea se exilió durante<br />

la Segunda Guerra Mundial.<br />

La Corona <strong>de</strong> Bulgaria, la<br />

<strong>de</strong> Italia y la <strong>de</strong> España tuvieron<br />

su refugio y plácida vida.<br />

Aún hoy en día, en Cascais se recuerda<br />

con gran cariño los años<br />

<strong>de</strong> exilio que pasó el Con<strong>de</strong> <strong>de</strong><br />

Barcelona y su familia aquí, perio<strong>do</strong><br />

en el que a su hijo, el Rey<br />

Estoril, <strong>do</strong>n<strong>de</strong> nace “James<br />

Bond, el Agente 007”, y la<br />

monarquía europea se exilia<br />

Cabo da Roca, Cascais y Sintra, playas maravillosas,<br />

gastronomía <strong>de</strong> diseño, y hotelería <strong>de</strong> primera categoría, se<br />

alzan como iconos turísticos <strong>de</strong>l <strong>de</strong>stino portugués<br />

La palabra es diversidad. Sí, justo, diversidad es el compendio que engloba a la<br />

historia <strong>de</strong> Estoril. Patrimonio monumental que <strong>de</strong>jan como lega<strong>do</strong> las distintas<br />

generaciones que han pasa<strong>do</strong> por este territorio portugués a lo largo <strong>de</strong> la<br />

historia.<br />

Juan Carlos I, los portugueses le<br />

llegaron a dispensar cariño, hecho<br />

que aún hoy en día se conserva<br />

en su memoria.<br />

La casa <strong>do</strong>n<strong>de</strong> vivió el Con<strong>de</strong><br />

<strong>de</strong> Barcelona, Villa Giralda, una<br />

vivienda humil<strong>de</strong> y actualmente<br />

propiedad <strong>de</strong> una familia <strong>de</strong> Rusia<br />

que se la adquirió a sus antiguos<br />

propietarios que la mantuvieron<br />

alquilada a éste, fue<br />

<strong>do</strong>n<strong>de</strong> vivió junto a su esposa y<br />

sus tres hijos, Alfonso (hasta su<br />

muerte), Juan Carlos, Merce<strong>de</strong>s<br />

y Pilar, <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> que estallara<br />

la Segunda Guerra Mundial y<br />

se vieran obliga<strong>do</strong>s a aban<strong>do</strong>nar<br />

Italia.<br />

Sus ciudadanos, que aún mantienen<br />

inalterablemente el contagio<br />

cultural y la manera <strong>de</strong> ser hereda<strong>do</strong><br />

<strong>de</strong> la clase noble que habitó<br />

en este territorio portugués, es<br />

el perfil <strong>de</strong> comportamiento con<br />

que reciben y tratan en la actualidad<br />

a los huéspe<strong>de</strong>s que llegan<br />

a Estoril, Cascais y Sintra. Es el<br />

lega<strong>do</strong> que ha marca<strong>do</strong> el carácter<br />

<strong>de</strong> sus ciudadanos: alto valor<br />

social y turístico, un patrimonio<br />

que les hace ser privilegia<strong>do</strong>s.<br />

EL PARQUE<br />

NATURAL<br />

El parque natural, que se formó<br />

con las últimas erupciones acaecidas<br />

en la zona en forma <strong>de</strong> pequeñas<br />

montañas, oxigena a Cascais,<br />

llena <strong>de</strong> aire los pulmones <strong>de</strong> los<br />

nativos y <strong>de</strong> los llega<strong>do</strong>s. Los 8<br />

campos <strong>de</strong> golf <strong>de</strong> la zona y los<br />

12 que se encuentran ubica<strong>do</strong>s<br />

a media hora en coche, la hacen<br />

competitiva a nivel <strong>de</strong>portivo en<br />

la región. Las olas que diseña el<br />

Océano Atlántico cuan<strong>do</strong> acarician<br />

su costa, son consi<strong>de</strong>radas<br />

por los practicantes <strong>de</strong>l surf como<br />

las mejores <strong>de</strong>l mun<strong>do</strong>.


Estoril, <strong>do</strong>n<strong>de</strong> nace “James Bond, el Agente 007”, y la<br />

monarquía europea se exilia<br />

CABO DA ROCA<br />

Cabo da Roca es el punto más<br />

occi<strong>de</strong>ntal <strong>de</strong> Europa. Es, al mismo<br />

tiempo, la zona protegida <strong>de</strong>l<br />

territorio <strong>de</strong> Sintra, con la exuberancia<br />

natural que <strong>de</strong>stila. Luís<br />

<strong>de</strong> Camoes, un personaje que<br />

tiene estampa<strong>do</strong> su nombre en el<br />

libro <strong>de</strong> la historia <strong>de</strong> Portugal,<br />

escribe en uno <strong>de</strong> sus libros que<br />

aquí acaba la tierra y también<br />

empieza el mar; es para él dar la<br />

espalda a España, y ver como el<br />

Océano Atlántico se abre.<br />

Cuan<strong>do</strong> se habla <strong>de</strong> Cabo da<br />

Roca se refiere a la conexión <strong>de</strong><br />

la historia <strong>de</strong> Portugal hacia el<br />

mun<strong>do</strong> exterior <strong>de</strong> Europa. También,<br />

se refiere a la maravillosa<br />

aventura <strong>de</strong> la navegación, con el<br />

Infante Enrique, que quería instituir<br />

en Sagres (Algarbe) la primera<br />

escuela náutica <strong>de</strong>l mun<strong>do</strong>.<br />

JAMES BOND, EL<br />

AGENTE 007<br />

Estoril fue durante la Segunda<br />

Guerra Mundial lugar <strong>de</strong> exilio<br />

<strong>de</strong> diversos monarcas y otros dignatarios<br />

<strong>de</strong> Esta<strong>do</strong>, al margen <strong>de</strong><br />

numerosas familias y fugitivos <strong>de</strong><br />

guerra. Este hecho comportó que<br />

fuera un nicho <strong>de</strong> espionaje internacional,<br />

sien<strong>do</strong> escogi<strong>do</strong> el Hotel<br />

Palacio por algunos <strong>de</strong> los más<br />

famosos agentes secretos, entre<br />

ellos, Dusko Popov, Philip Jones,<br />

Kim Philby y Graham Green. Inclusive<br />

se permitió alojarse en<br />

este hotel en 1941 al escritor inglés<br />

Ian Fleming, que tras su experiencia<br />

vivida aquí, más tar<strong>de</strong><br />

dio cuerpo a Casino Royal y al<br />

nacimiento <strong>de</strong>l agente 007, James<br />

Bond. En el bar <strong>de</strong>l Hotel Palacio,<br />

agentes alia<strong>do</strong>s a los alemanes<br />

tramaron durante años algunas <strong>de</strong><br />

las más <strong>de</strong>cisivas maniobras <strong>de</strong><br />

espionaje <strong>de</strong> la historia. El Hotel<br />

Palácio fue el cuartel general <strong>de</strong><br />

los espías británicos. El Hotel Atlántico<br />

(actualmente está cerra<strong>do</strong>)<br />

era el <strong>de</strong> los alemanes.<br />

Ian Fleming llegó a pasar mucho<br />

tiempo en este lugar mientras<br />

contemplaba las puestas <strong>de</strong> sol o<br />

tomaba un Martini en el bar frecuenta<strong>do</strong><br />

por los espías ingleses.<br />

Inspira<strong>do</strong> en el ambiente lujoso<br />

y paradisiaco le vino a la mente,<br />

al escritor inglés, el escenario<br />

perfecto para el personaje que<br />

había inventa<strong>do</strong> durante sus vacaciones<br />

en Jamaica, uno <strong>de</strong> los<br />

espías famosos <strong>de</strong>l cine, James<br />

Bond. Del Casino <strong>de</strong> Estoril,<br />

como punto <strong>de</strong> referencia, nació<br />

Casino Royale, la primera novela<br />

<strong>de</strong>l espía inglés.<br />

El Casino <strong>de</strong> Estoril, uno <strong>de</strong> los<br />

más famosos <strong>de</strong> toda Europa, fue<br />

el lugar <strong>do</strong>n<strong>de</strong> también se rodó la<br />

película “007: al servicio <strong>de</strong> su<br />

majestad”, <strong>do</strong>n<strong>de</strong> el agente Dusan<br />

Popov jugaba al Black Jack y<br />

arruinaba a los espías alemanes.<br />

71<br />

<strong>Xurdimento</strong>


72<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

MARAVILLOSAS<br />

PLAYAS<br />

Estoril, <strong>do</strong>n<strong>de</strong> nace “James Bond, el Agente 007”, y la<br />

monarquía europea se exilia<br />

Estoril está salpicada <strong>de</strong> maravillosas<br />

y espectaculares playas,<br />

<strong>do</strong>n<strong>de</strong> relajarse al sol es un gran<br />

placer para to<strong>do</strong> el turista amante<br />

<strong>de</strong> esta oferta turística. Impresionantes<br />

acantila<strong>do</strong>s hacen que la<br />

imaginación vuele hasta el otro<br />

extremo <strong>de</strong>l Océano Atlántico.<br />

Sus jardines, palacios y villas<br />

permiten al visitante hacer sentir<br />

su rico y glamoroso pasa<strong>do</strong> histórico.<br />

Cascais tiene un patrimonio inmaterial<br />

muy importante en sabor<br />

culinario. La hela<strong>de</strong>ría Santini<br />

elabora inalterablemente<br />

hela<strong>do</strong>s que tienen el sello “<strong>de</strong>licatessen”.<br />

Sus recetas se vienen<br />

llevan<strong>do</strong> a la práctica <strong>de</strong>s<strong>de</strong> mitad<br />

<strong>de</strong>l siglo pasa<strong>do</strong>. Tienen fama, no<br />

solamente en la zona <strong>do</strong>n<strong>de</strong> los<br />

fabrican sino más allá.<br />

Otro <strong>de</strong> los sabores que han da<strong>do</strong><br />

fama a Cascais son los dulces y<br />

pasteles que presenta la histórica<br />

Pastelería Garret, con sus bollos<br />

“rey” y “reina”, pasteles que tie-<br />

nen ciertas semblanzas con el<br />

roscón <strong>de</strong> reyes <strong>de</strong> nuestro país,<br />

aunque manifiesta una singularidad;<br />

están exentos <strong>de</strong> la clásica<br />

“haba” y “rey”, que contienen<br />

los españoles. Garret, que llegó<br />

a servir al Con<strong>de</strong> <strong>de</strong> Barcelona<br />

su cena <strong>de</strong> <strong>de</strong>spedida <strong>de</strong> Estoril<br />

en el exilio, tiene en carta, durante<br />

to<strong>do</strong> el año, estos pasteles<br />

cuya diferencia entre el “rey” y<br />

la “reina” consiste en que el primero<br />

tiene azúcar piedra, mientras<br />

que el “reina”, no.<br />

Para regar los dulces y platos<br />

gastronómicos, la zona <strong>de</strong><br />

Cascais elabora vinos <strong>de</strong> suelos<br />

arenosos, exentas sus viñas<br />

<strong>de</strong>l ataque <strong>de</strong> la filoxera que se<br />

produjo a finales <strong>de</strong>l siglo XIX,<br />

<strong>de</strong>bi<strong>do</strong> a la protección que ejerce<br />

la tierra arenosa sobre sus<br />

raíces. Almoçageme es un magnífico<br />

exponente <strong>de</strong> estos vinos,<br />

así como <strong>de</strong> otros <strong>de</strong> tierra calcárea,<br />

cal<strong>do</strong>s marca<strong>do</strong>s por un<br />

<strong>de</strong>staca<strong>do</strong> componente afruta<strong>do</strong><br />

que los hace ser muy finos y <strong>de</strong>lica<strong>do</strong>s.<br />

El Café <strong>de</strong> París <strong>de</strong> Sintra es<br />

un restaurante <strong>de</strong> cocina <strong>de</strong> autor.<br />

Ofrece platos <strong>de</strong> pesca<strong>do</strong> y<br />

carne en un come<strong>do</strong>r que luce<br />

<strong>de</strong>cora<strong>do</strong>s que recuerdan al Art<br />

Decó <strong>de</strong> la capital francesa. A<br />

un tiro <strong>de</strong> piedra <strong>de</strong> Café <strong>de</strong><br />

París, Piriquita fabrica dulces<br />

típicos <strong>de</strong> la zona portuguesa;<br />

se pue<strong>de</strong>n tomar en el mismo<br />

lugar o llevárselos.


Estoril, <strong>do</strong>n<strong>de</strong> nace “James Bond, el Agente 007”, y la<br />

monarquía europea se exilia<br />

El restaurante típico “Refugio da<br />

Roca”, presenta en la mesa algunas<br />

<strong>de</strong> sus especialida<strong>de</strong>s más<br />

reconocidas, especialmente en<br />

platos <strong>de</strong> pesca<strong>do</strong> fresco <strong>de</strong>l Atlántico.<br />

Como plato fuerte <strong>de</strong> la<br />

restauración <strong>de</strong> Cascais, está el<br />

menú-<strong>de</strong>gustación <strong>de</strong>l Hotel Fortaleza<br />

<strong>do</strong> Guincho, con una estrella<br />

renovada en la edición <strong>2012</strong><br />

<strong>de</strong> la Michelín; posiblemente esta<br />

<strong>de</strong>gustación <strong>de</strong> cocina refinada<br />

sea la mejor <strong>de</strong> Portugal.<br />

El restaurante 5 Senti<strong>do</strong>s es punto<br />

<strong>do</strong>n<strong>de</strong> <strong>de</strong>gustar platos sencillos,<br />

pero muy sabrosos. Para<br />

comer bien.<br />

Enric Ribera Gabandé<br />

riberaenric@telefonica.net<br />

Fotos: Pilar Rius<br />

Turismo <strong>de</strong> Estoril<br />

Avenida Clotil<strong>de</strong>, Edificio <strong>Centro</strong><br />

<strong>de</strong> Congresos, 3º, A<br />

2765-211 Estoril<br />

(Portugal)<br />

Tel. 00 351 21 464 36 63<br />

www.estoril-portugal.com<br />

Hotel Vila Galé Cascais<br />

Rua Frei Nocolau <strong>de</strong> Oliveira, 80<br />

Parque da Gandarinha<br />

2750-641 Cascais<br />

(Portugal)<br />

Tel. 00 351 214 826 000<br />

E.mail: cascais@vilagale.pt<br />

www.vilagale.pt<br />

Restaurante 5 Senti<strong>do</strong>s<br />

Largo da Assuncao<br />

Tel. 00 +351 96 157 11 94<br />

Cascais 2750-298<br />

(Portugal)<br />

Hela<strong>de</strong>ría Santini<br />

Av. Valbom<br />

Cascais<br />

(Portugal)<br />

Teléfono: 00 +351 21 4833709<br />

www.gela<strong>do</strong>santini.com<br />

Pastelería Garret<br />

Avenida Nice 54<br />

2765-259 Estoril<br />

(Portugal)<br />

Tel. 00 +351 214680365<br />

Piriquita<br />

Rua das Padarias<br />

Sintra<br />

(Portugal)<br />

Restaurante Refugio da Roca<br />

Azóia<br />

2705-001 Colares<br />

(Portugal)<br />

Tel. 00(+351) 21 929 08 98<br />

Hotel Fortaleza <strong>do</strong> Guincho<br />

2750-642 Cascais<br />

(Portugal)<br />

Tel. 00 +351 21 487 04 91<br />

Fax. 00 +351 21 487 04 31<br />

Enric Ribera Gabandé<br />

E.mail:<br />

riberaenric@telefonica.net<br />

Fotos:<br />

Pilar Rius<br />

73<br />

<strong>Xurdimento</strong>


74<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

VI XUNTANZA DE AMIGOS<br />

DE SELA<br />

Con renovada ilusión e alegría polo reencontro,<br />

os amigos <strong>de</strong> Sela voltamos a confraternizar<br />

nunha cea que se prolongou ata altas horas da<br />

madrugada.<br />

Nun restaurante <strong>de</strong> Salvaterra <strong>do</strong> Miño, <strong>de</strong>mos<br />

conta <strong>de</strong> excelentes viandas e <strong>do</strong>s amorosos<br />

viños <strong>do</strong> conda<strong>do</strong> que contribuíron coa súa<br />

inxesta mo<strong>de</strong>rada a unha conversa relaxada e<br />

armoniosa<br />

Circunstancialmente a data elexida foi a<br />

véspera <strong>do</strong> Apóstolo, 24 <strong>de</strong> xullo, e xuntámonos<br />

en peregrinación solemne homes e mulleres<br />

chega<strong>do</strong>s <strong>de</strong> diferentes lugares <strong>do</strong> país para este<br />

convite entre irmáns, que se non <strong>de</strong> sangue si o<br />

somos <strong>de</strong> afecto e respecto; como pai tivemos<br />

tamén ó noso queri<strong>do</strong> mestre da infancia, Don<br />

Antonio Carpintero Pérez<br />

Co <strong>de</strong>sexo <strong>de</strong> que en breve to<strong>do</strong>s aqueles rapaces<br />

que compartimos aula baixo tella<strong>do</strong> común<br />

co sempre recorda<strong>do</strong> escolante, xuntémonos<br />

e homenaxeemos a tan consi<strong>de</strong>ra<strong>do</strong> instructor<br />

que formou a varias xeracións <strong>de</strong> homes da nosa<br />

parroquia e soupo, a<strong>de</strong>máis <strong>de</strong> aleccionarnos<br />

académicamente, ensinarnos co seu exemplo a<br />

ser homes <strong>de</strong> ben.<br />

Carlos Alonso Bellmunt


Vocalía <strong>de</strong> la Mujer<br />

La vocalía <strong>de</strong> la mujer continuan<strong>do</strong> la trayectoria<br />

<strong>de</strong> varios años, ha segui<strong>do</strong> con sus activida<strong>de</strong>s fijas<br />

to<strong>do</strong>s los martes y jueves, con lo cual, a<strong>de</strong>más <strong>de</strong><br />

dar vida activa al <strong>Centro</strong> social, realiza sus trabajos<br />

pashwor y <strong>de</strong>más activida<strong>de</strong>s manuales y culturales;<br />

también colabora con to<strong>do</strong>s los actos programa<strong>do</strong>s<br />

por la Junta Directiva.<br />

El 8 <strong>de</strong> febrero, Festividad <strong>de</strong> Santa Águeda, se<br />

organizó una <strong>de</strong>mostración <strong>de</strong> cocina “THERMO-<br />

MIX” cocinan<strong>do</strong> un menú completo, <strong>de</strong>gusta<strong>do</strong><br />

por todas las asistentes.<br />

En la semana cultural que se inició el 28 <strong>de</strong> febrero,<br />

la vocalía, como viene sien<strong>do</strong> tradicional,<br />

montó una exposición <strong>de</strong> manualida<strong>de</strong>s preparada<br />

durante to<strong>do</strong> el curso. A la inauguración <strong>de</strong> la misma,<br />

asistió la concejal responsable <strong>de</strong> Políticas <strong>de</strong><br />

Igualdad <strong>de</strong>l Ayuntamiento <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong> Dña. Neus<br />

Brocal Mañas.<br />

Exposición <strong>de</strong> manualida<strong>de</strong>s<br />

Visita Sagrada Familia<br />

El 11 <strong>de</strong> marzo, y también a propuesta <strong>de</strong> la Vocalía,<br />

se convocó a to<strong>do</strong>s los socios <strong>de</strong>l <strong>Centro</strong>, a<br />

participar en una <strong>de</strong>mostración <strong>de</strong> platos <strong>de</strong> cocina<br />

y también <strong>de</strong> repostería que fueron <strong>de</strong>gusta<strong>do</strong>s por<br />

to<strong>do</strong>s los asistentes.<br />

Activida<strong>de</strong>s culturales llevadas a cabo: El mes <strong>de</strong> febrero<br />

organizó una charla-coloquio, a cargo <strong>de</strong> Pepita<br />

Ruestes, presenta<strong>do</strong>ra <strong>de</strong>l programa L’Àtic <strong>de</strong> TV La<br />

Mañana.<br />

En el mes <strong>de</strong> abril organizó una visita cultural a<br />

Barcelona para visitar el Templo <strong>de</strong> la Sagrada Familia.<br />

Por la tar<strong>de</strong> se asistió a una representación<br />

teatral en la misma ciudad condal.<br />

En el mes <strong>de</strong> mayo la Vocalía organizó una excursión<br />

cultural <strong>de</strong> fin <strong>de</strong> semana, con <strong>de</strong>stino Burgos,<br />

visitan<strong>do</strong> Logroño y Santo Domingo <strong>de</strong> la Calzada,<br />

a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> to<strong>do</strong>s los monumentos <strong>de</strong> la ciudad <strong>de</strong><br />

Burgos y alre<strong>de</strong><strong>do</strong>res.<br />

75<br />

<strong>Xurdimento</strong>


76<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

Vocalía <strong>de</strong> la Mujer<br />

En el mes <strong>de</strong> junio, se llevó a cabo una visita<br />

guiada a la exposición “EL ARTE COPTO EN<br />

EGIPTO” en “Catalunya Fórum” <strong>de</strong> la Caixa<br />

Catalunya en <strong>Lleida</strong><br />

En el mes <strong>de</strong> diciembre, con motivo <strong>de</strong> la festividad<br />

<strong>de</strong> Santa Lucía, se llevó a cabo una conferencia<br />

sobre “EL COMERÇ I LA DONA” a<br />

cargo <strong>de</strong> Bea Obis Aguilar, concejal <strong>de</strong>l Ayuntamiento<br />

<strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>.<br />

El 20 <strong>de</strong> marzo, con motivo <strong>de</strong> la próxima festividad<br />

<strong>de</strong> “Sant Jordi”, la concejal <strong>de</strong>l Ayuntamiento<br />

<strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>, Neus Brocal Mañas, hizo entrega <strong>de</strong> la<br />

tradicional rosa a las componentes <strong>de</strong> la Vocalía.<br />

El 21 <strong>de</strong>l mismo mes <strong>de</strong> marzo y también con<br />

motivo <strong>de</strong> “Sant Jordi”, fueron obsequiadas por<br />

el <strong>Centro</strong> con una rosa, las componentes <strong>de</strong> la<br />

Vocalía da Muller, las componentes <strong>de</strong> la Coral<br />

Cengallei y todas las socias que confirmaron su<br />

asistencia al <strong>Centro</strong>, el menciona<strong>do</strong> día.<br />

El 15 <strong>de</strong> mayo miembros <strong>de</strong> la Vocalía participaron<br />

nuevamente en la fiesta <strong>de</strong> MOROS I CRIS-<br />

TIANS tanto en el <strong>de</strong>sfile como en la batalla<br />

final.<br />

En el mes <strong>de</strong> abril, como ya es tradicional, colaboró<br />

en la organización <strong>de</strong> la “XV FESTA DO<br />

POLBO” que a juzgar por las ediciones ininterrumpidas<br />

que se han veni<strong>do</strong> celebran<strong>do</strong>, está<br />

Excursió a Burgos<br />

Charla - Coloquio Pepita Ruestes<br />

Aguedas 2011<br />

<strong>de</strong>l to<strong>do</strong> consolidada, muy bien aceptada y<br />

muy esperada por los “lleidatans i lleidatanes”.<br />

En el mes <strong>de</strong> junio se celebró la tradicional<br />

cena <strong>de</strong> fin <strong>de</strong> curso en la que se da un reconocimiento<br />

a la profesora <strong>de</strong> manualida<strong>de</strong>s<br />

y miembro <strong>de</strong> la Vocalía, M. Alba Gil<br />

Bardanca.<br />

Marta Roigé Mostany


XANEIRO<br />

23-01-11<br />

Matanza 2011<br />

Memoria <strong>do</strong>s actos da<br />

Entida<strong>de</strong>, no ano 2011<br />

Domingo día 23 <strong>de</strong> Xaneiro <strong>de</strong> 2011, ás 14 horas,<br />

e <strong>do</strong> mesmo xeito que nos anos anteriores, celebramos<br />

“A Matanza <strong>do</strong> Porco” no local <strong>do</strong> noso<br />

<strong>Centro</strong>, situa<strong>do</strong> na Rúa/ Pare Palau, número 2 <strong>de</strong><br />

Pardinyes. O evento foi un rotun<strong>do</strong> éxito. Grazas<br />

ó noso socio Xosé Domínguez e aos membros da<br />

Xunta Directiva que lle axudaron, to<strong>do</strong> saíu moi<br />

ben. Acompañáronnos o Concelleiro <strong>de</strong> “Participació<br />

Ciutadana”, D. Joan Gómez López, o Concelleiro<br />

<strong>de</strong> “Formació e Inserció socio-laboral” D.<br />

Luís Franco Bèrgua, o Presi<strong>de</strong>nte das Casas Rexionais<br />

<strong>de</strong> <strong>Lleida</strong> D. Cosme García Mir, o Presi<strong>de</strong>nte<br />

da Casa <strong>de</strong> Castela e León D. Óscar Sánchez e, o<br />

Vicepresi<strong>de</strong>nte da Casa <strong>de</strong> Andalucía D. Vicente<br />

Esteve Esteve, a<strong>de</strong>mais <strong>de</strong> moitos socios e amigos,<br />

que enchían o local.<br />

FEBREIRO<br />

08-02-11<br />

O día 8 <strong>de</strong> febreiro <strong>de</strong> 2011, as compoñentes da<br />

Vocalía da Muller <strong>do</strong> <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong>, reuníronse no<br />

local Social <strong>do</strong> <strong>Centro</strong>, para celebrar o <br />

organizan<strong>do</strong> unha <strong>de</strong>mostración <strong>de</strong> cociña<br />

con Thermomix, a cargo <strong>de</strong> Dolors Vilella,<br />

representante da misma. Cociñouse o seguinte<br />

menú:patacas ó vapor aliñadas con pementón<br />

e aceite, paté <strong>de</strong> xamón dulce con anchoas,<br />

e hovos recheos <strong>de</strong> atún., crema <strong>de</strong><br />

Aguedas 2011<br />

espárragos., merluza á gallega con<br />

mexilóns ó vapor e salsa americana.graniza<strong>do</strong><br />

<strong>de</strong> mandarina, e flan <strong>de</strong> turrón <strong>de</strong> Jijona con<br />

nata montada.<br />

O acto foi un rotun<strong>do</strong> éxito, disfrutan<strong>do</strong> moito da<br />

compañía, e agra<strong>de</strong>cén<strong>do</strong>lle a Dolors Vilella esta<br />

extraordinaria <strong>de</strong>mostración.<br />

22-02-11<br />

Ás 19 horas <strong>do</strong> martes día 22 <strong>de</strong> febreiro <strong>de</strong> 2010,<br />

o <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong> <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong> a través da Vocalía da<br />

Muller <strong>do</strong> <strong>Centro</strong>, organizou unha charla-coloquio<br />

no local Social <strong>do</strong> <strong>Centro</strong>, a cargo da presenta<strong>do</strong>ra<br />

<strong>do</strong> Programa L`Átic <strong>de</strong> TV La Mañana, Sra. Pepita<br />

Ruestes, baixo o título,<br />

unha vez rematada a mesma, os asistentes foron<br />

obsequia<strong>do</strong>s cun refrixerio. O acto foi un éxito.<br />

Conferencia Pepita Ruestes<br />

77<br />

<strong>Xurdimento</strong>


78<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

24.02.11<br />

Memoria <strong>do</strong>s actos da Entida<strong>de</strong>, no ano 2011<br />

Ás 19,30 horas <strong>do</strong> xoves día 24 <strong>de</strong> febreiro <strong>de</strong><br />

2011, no local social <strong>do</strong> <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong> <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>,<br />

o Sr. Pedro Montero representante da empresa<br />

, explicou con<br />

to<strong>do</strong> tipo <strong>de</strong> <strong>de</strong>talles como funciona a magnetoterapia<br />

no corpo humano, e como <strong>de</strong>saparece a <strong>do</strong>r<br />

sen usar medicamento. O acto resultou moi ameno<br />

e moi ilustrativo.<br />

Conferencia Médico-Informativa<br />

28-02-11<br />

Luns día 28 <strong>de</strong> Febreiro <strong>de</strong> 2011, ás 19 horas, polo<br />

Presi<strong>de</strong>nte da Entida<strong>de</strong> D. Xosé Terceiro Folgar, foi<br />

inaugurada a Semana Cultural <strong>do</strong> <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong><br />

<strong>de</strong> <strong>Lleida</strong> (Casa <strong>de</strong> Galicia) coa exposición <strong>de</strong> manualida<strong>de</strong>s<br />

que preparou a Vocalía da Muller durante<br />

o curso. A<strong>de</strong>mais <strong>do</strong> público asistente, acompañounos<br />

a “Rexe<strong>do</strong>ra” <strong>do</strong> Concello <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>,<br />

Inauguración Semana Cultural<br />

Dna. Neus Brocal Mañas responsable <strong>de</strong> Política<br />

<strong>de</strong> Igualda<strong>de</strong>. Ao final foi ofreci<strong>do</strong> a tó<strong>do</strong>los asistentes,<br />

un ágape rega<strong>do</strong> con viño <strong>do</strong> Ribeiro.<br />

MARZO<br />

01-03-11<br />

Dibuxos, xogos e chocolatada 2011<br />

Martes día 1 <strong>de</strong> marzo <strong>de</strong> 2011, ás 18,00 horas, no<br />

local social da Entida<strong>de</strong>, celebráronse interesantes<br />

e rifadas partidas <strong>de</strong> cartas. Unha vez remata<strong>do</strong> o<br />

acto to<strong>do</strong>s foron obsequia<strong>do</strong>s cun sabroso e rico<br />

chocolate acompaña<strong>do</strong> dunha exquisita coca <strong>do</strong>ce.<br />

02-03-11<br />

Mércores día 2 <strong>de</strong> Marzo <strong>de</strong> 2011, ás 20 horas, no<br />

local social <strong>do</strong> <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong> <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>, <strong>de</strong>u comezo<br />

unha conferencia a cargo <strong>de</strong> D. Juan Bellmunt,<br />

baixo o título “Exposición sobre o papel da<br />

Muller no século XIX”. O acto foi moi interesante<br />

Conferencia Joan Bellmunt


Memoria <strong>do</strong>s actos da Entida<strong>de</strong>, no ano 2011<br />

e dun gran interese para to<strong>do</strong>s os asistentes; a<strong>de</strong>mais,<br />

acompañáronnos a “Rexe<strong>do</strong>ra” <strong>do</strong> Concello<br />

<strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>, Dna. Neus Brocal Mañas responsable<br />

<strong>de</strong> Política <strong>de</strong> Igualda<strong>de</strong>, e tamén o “Rexe<strong>do</strong>r” D.<br />

Antonio Chico, o candidato ó Concello <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong><br />

por CiU, D. Joan Ramón Zaballos, o Presi<strong>de</strong>nte da<br />

Fe<strong>de</strong>ración <strong>de</strong> Casas e <strong>Centro</strong>s Rexionais <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>,<br />

D. Cosme Garcia i Mir, o Presi<strong>de</strong>nte da Casa <strong>de</strong><br />

Extremadura D. Gregorio Gálvez, e o Presi<strong>de</strong>nte da<br />

Casa <strong>de</strong> Castela e León D. Óscar Sánchez. Finalizou<br />

o acto coa entrega polo Presi<strong>de</strong>nte da Entida<strong>de</strong>,<br />

D. José Terceiro, dun agasallo ó conferenciante;<br />

<strong>de</strong>spois to<strong>do</strong>s os asistentes <strong>de</strong>gustaron un refrixerio.<br />

O acto foi un rotun<strong>do</strong> éxito.<br />

03-03-11<br />

Xoves día 3 <strong>de</strong> Marzo <strong>de</strong> 2011, ás 19,00 horas e no<br />

local social <strong>do</strong> <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong> <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>, levouse<br />

a cabo unha <strong>de</strong>mostración culinaria <strong>de</strong> diferentes<br />

pratos salga<strong>do</strong>s e <strong>do</strong>ces que os socios e simpatizantes<br />

achegaron. O acto finalizou coa <strong>de</strong>gustación<br />

por tó<strong>do</strong>los presentes <strong>do</strong>s múltiples e exquisitos<br />

pratos, tal como se po<strong>de</strong> ver na foto adxunta.<br />

Postres duces e sala<strong>do</strong>s<br />

04-03-11<br />

Venres día 04 <strong>de</strong> Marzo <strong>de</strong> 2011, ás 19,10 horas, e<br />

cun cheo total <strong>do</strong> local social da Entida<strong>de</strong>, proce<strong>de</strong>use<br />

á presentación <strong>do</strong> número 24 da Revista <br />

a cargo <strong>do</strong> Sr. Ángel Ros i Domingo,<br />

Alcal<strong>de</strong> <strong>do</strong> Concello <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>. O Presi<strong>de</strong>nte<br />

<strong>do</strong> <strong>Centro</strong>, Sr. José Terceiro Folgar, <strong>de</strong>u a benvida<br />

a to<strong>do</strong>s os presentes, socios, amigos e simpatizantes<br />

que nos acompañaban, e moi especialmente ás<br />

distintas Autorida<strong>de</strong>s locais, entre outros o Conce-<br />

Presentación Revista <strong>Xurdimento</strong><br />

lleiro <strong>de</strong> “Participació Citadá”, D. Joan Gómez, os<br />

Concelleiros/as D. Jesús Castillo, Dñª Neus Brocal,<br />

María José Horcajadas, e D. Antonio Chico,<br />

o Presi<strong>de</strong>nte da Fe<strong>de</strong>ración <strong>de</strong> Casas Rexionais<br />

<strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>, D. Cosme García Mir, os presi<strong>de</strong>ntes<br />

das Casas Rexionais <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>: Casa <strong>de</strong> Aragón,<br />

D. Jesús Monter; <strong>Centro</strong> <strong>de</strong> Castela e León D. Oscar<br />

Sánchez; e Casa <strong>de</strong> Extremadura D. Gregorio<br />

Gálvez. Tamén nos acompañaron D. Antonio Díaz,<br />

corresponsal en Cataluña <strong>de</strong> “Galicia no Mun<strong>do</strong>”,<br />

o colabora<strong>do</strong>r da Revista D. Rubén Alonso e, a<br />

<strong>do</strong> noso amigo e coordina<strong>do</strong>r da revista D. Xulio<br />

Couxil. Despois fixo unha breve reseña <strong>do</strong> conferenciante,<br />

dán<strong>do</strong>lle seguidamente a palabra. Iniciou<br />

a súa intervención en lingua catalana e, continuou<br />

<strong>de</strong>spois en castelán, dan<strong>do</strong> unha pequena pincelada<br />

<strong>de</strong> algúns <strong>do</strong>s artigos que contén a revista.<br />

O Señor Ángel Ros asinou no libro <strong>de</strong> honor da<br />

Entida<strong>de</strong>. Ao finalizar, o Sr. Terceiro fíxolle entrega<br />

dun pequeno agasallo como recor<strong>do</strong> <strong>do</strong> seu paso<br />

pola Entida<strong>de</strong> e acto segui<strong>do</strong> to<strong>do</strong>s os presentes foron<br />

obsequia<strong>do</strong>s cun viño galego e un ágape. Foi<br />

to<strong>do</strong> un gran éxito.<br />

06-03-11<br />

Domingo día 6 <strong>de</strong> marzo <strong>de</strong> 2011. Ás 12,30 horas<br />

celebración da Santa misa na igrexa parroquial<br />

<strong>de</strong> Sant Jaume, interpretan<strong>do</strong> a nosa Coral CEN-<br />

GALLEI a parte musicada e cantada <strong>de</strong> mesma; ás<br />

13,15 horas, no local social da nosa Entida<strong>de</strong>, tivo<br />

lugar a Asemblea Xeral Ordinaria <strong>do</strong>s socios na<br />

que seguin<strong>do</strong> a or<strong>de</strong> <strong>do</strong> día proce<strong>de</strong>use a ler a acta<br />

da asemblea anterior que foi aprobada por unanimida<strong>de</strong>;<br />

acto segui<strong>do</strong> o Tesoureiro leu o esta<strong>do</strong><br />

79<br />

<strong>Xurdimento</strong>


80<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

Memoria <strong>do</strong>s actos da Entida<strong>de</strong>, no ano 2011<br />

Asamblea Calçotada 2011<br />

das contas da Entida<strong>de</strong>, mailos orzamentos para ao<br />

ano 2011 que foron aproba<strong>do</strong>s por unanimida<strong>de</strong>; o<br />

vicepresi<strong>de</strong>nte 1º, fixo un anticipo das activida<strong>de</strong>s<br />

que ten previsto <strong>de</strong>senrolar no ano 2011 a Entida<strong>de</strong>;<br />

<strong>de</strong>spois, e seguin<strong>do</strong> o conti<strong>do</strong> <strong>do</strong>s artigos 16 e<br />

21 <strong>do</strong>s estatutos, proce<strong>de</strong>use a confirmar a Xunta<br />

directiva, quedan<strong>do</strong> constituida da seguinte forma:<br />

Presi<strong>de</strong>nte, D. José Terceiro Folgar; Vicepresi<strong>de</strong>nte<br />

1º D. Carlos Alonso Bellmunt; Vicepresi<strong>de</strong>nte<br />

2º, D. José Luis Raposo Toja; Secretario D. Eligio<br />

Suevos Otero; Vicesecretario D. Daniel Vila<br />

López; Tesoureiro D. Luís Trigo Domínguez; Vocal<br />

Organización actos D. José Domínguez Rodríguez;<br />

Pta. Vocalía da Muller, Dª. Marta Roigé<br />

Mostany, Vocal relacións Públicas, Dª. María Alba<br />

Gil Bardanca; Vocal, Dª. Dolores Blanco Roo e Vocal,<br />

D. Antonio Sanmartín Sanmartín. Unha vez rematada<br />

a Asemblea, to<strong>do</strong>s os asistentes <strong>de</strong>gustaron<br />

un bo viño proce<strong>de</strong>nte <strong>de</strong> Galicia e máis un apetitoso<br />

aperitivo. Acto segui<strong>do</strong> to<strong>do</strong>s os asistentes<br />

remataron a xornada cun bo xantar <strong>de</strong> Irmanda<strong>de</strong><br />

con queimada incluída e baile no local social ata ao<br />

final da tar<strong>de</strong>.<br />

Tamén nos compañou o Concelleiro <strong>de</strong> “Participació<br />

ciutadana”, D. Joan Gómez, e o Presi<strong>de</strong>nte da<br />

Fe<strong>de</strong>ración <strong>de</strong> Casas Rexionais <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong> D. Cosme<br />

García Mir. Foi to<strong>do</strong> un gran éxito.<br />

20-03-11<br />

Domingo día 20 <strong>de</strong> marzo <strong>de</strong> 2011, na Ermida <strong>de</strong><br />

Grenyana, a nosa Asociación Cultural celebrou a<br />

tradicional calçotada comezan<strong>do</strong> ás 8:00 e finalizan<strong>do</strong><br />

ás 20:00 horas. A xornada foi moi completa,<br />

acompañán<strong>do</strong>nos os Concelleiros <strong>do</strong> “Ajuntament<br />

<strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>”, Dñª. Dolors Ar<strong>de</strong>riu Sabaté, D. Joan<br />

Gómez López, D. Lluis Franco Bèrgua, D. Antonio<br />

Chico, e D. Ramón Camats Guàrdia; Dñª. Marisa<br />

Xandri Pujol, Diputada no “Parlament <strong>de</strong> Catalunya”,<br />

e o Presi<strong>de</strong>nte da Fe<strong>de</strong>ración <strong>de</strong> Casas y <strong>Centro</strong>s<br />

Regionales <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>, D. Cosme García i Mir;<br />

tamén nos acompañou Dñª. Inma Manso Ferrándiz<br />

cabeza <strong>de</strong> lista polo PP ó “Ajuntament <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>”<br />

nas próximas eleccións municipais.<br />

Ás 11:00 horas na Ermida, asistimos á Santa Misa,<br />

que foi cantada pola nosa Coral Cengallei dirixida<br />

por Rosa González Mahía, que, como sempre, é<br />

unha ledicia escoitala.<br />

Ás 14:00 horas to<strong>do</strong>s <strong>de</strong>mos boa conta <strong>do</strong>s ricos<br />

manxares, empezan<strong>do</strong> polos calçots que coa saborosa<br />

salsa (<strong>de</strong> receita secreta) estaban estupen<strong>do</strong>s;<br />

continuamos cun segun<strong>do</strong> prato <strong>de</strong> “monchetas”,<br />

longaiza e “chuletiñas” <strong>de</strong> cor<strong>de</strong>iro, to<strong>do</strong>s eles rega<strong>do</strong>s<br />

cun bo viño <strong>do</strong> Ribeiro e finalizamos coas<br />

sobremesas a base <strong>de</strong> <strong>de</strong>liciosos manxares ao cal<br />

mellor: tartas, pasteis e froita, sen faltar os licores<br />

e unha extraordinaria queimada.<br />

Durante toda a estancia nas estupendas instalacións<br />

da Partida <strong>de</strong> Grenyana, estivemos ameniza<strong>do</strong>s por<br />

música galega, controlada polo membro da Xunta<br />

directiva, José Luís Raposo, facen<strong>do</strong> que a xente,<br />

<strong>de</strong>spois <strong>de</strong> comer e beber ben, baile ao son da música<br />

galega.<br />

Tamén houbo un entretenemento <strong>de</strong>portivo grazas<br />

ó noso amigo Josep Prim Biosca, pois case tó<strong>do</strong>los<br />

asistentes xogaron ás, incluí<strong>do</strong>s os representantes<br />

políticos.<br />

Cabe resaltar que a organización foi exquisi-


Memoria <strong>do</strong>s actos da Entida<strong>de</strong>, no ano 2011<br />

ta. Nosa máis sincera e fonda felicitación ó noso<br />

“chef ”, José Domínguez, e ao equipo que lle axu<strong>do</strong>u.<br />

Noraboa.<br />

ABRIL<br />

01-04-11<br />

Ás 20.30 horas <strong>do</strong> día 1 <strong>de</strong> Abril <strong>de</strong> 2011, a Coral<br />

Cengallei <strong>do</strong> <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong> <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>, participou<br />

nunha “cea solidaria” para recaudar fon<strong>do</strong>s e axudar<br />

ás persoas máis necesitadas da terra, que organizou<br />

a Parroquia <strong>de</strong> Nosa Señora da Mercé. A<br />

nosa Coral interpretou as seguinte pezas musicais<br />

baixo a dirección <strong>de</strong> Rosa González Mahía: “Alalá<br />

<strong>de</strong> Lemos”, “A Rianxeira” e “Foliada <strong>de</strong> Camba<strong>do</strong>s”,<br />

sen<strong>do</strong> todas elas moi aplaudidas polo público<br />

asistente.<br />

Tra-lo concerto que ofreceu a Coral Cengallei, proce<strong>de</strong>use<br />

a unha cea solidaria á que tamén se agregou<br />

a Coral. Podíase participar nela, cun <strong>do</strong>nativo<br />

<strong>de</strong> 5 Euros por persoa e servíase pan con tomate e<br />

aceite e unha mazá.<br />

Cena solidaria La Merced 2011<br />

02-04-11<br />

Ás 19,00 horas <strong>do</strong> sába<strong>do</strong> día 2 <strong>de</strong> Abril <strong>de</strong> 2011, a<br />

Coral Cengallei <strong>do</strong> <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong> <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong> dirixida<br />

por Dñª Rosa González Mahía, actuou na Praza<br />

Paeria diante <strong>do</strong> “Ajuntament <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>”, convidada<br />

por “MAUS UNIDAS, nunha actuación<br />

conxunta con outras corais baixo o lema:<br />

, co obxetivo <strong>de</strong> recaudar fon<strong>do</strong>s<br />

para financiar proxectos <strong>de</strong> <strong>de</strong>senvolvemento para<br />

a muller na India. Interpretaron as seguintes can-<br />

Manos Unidas 2011<br />

cións: “Alalá <strong>de</strong> Lemos” , “A Rianxeira” e “Foliada<br />

<strong>de</strong> Camba<strong>do</strong>s”, que foron moi aplaudidas polo<br />

público asistente que abarrotaba a antedita praza.<br />

As mulleres que forman parte da nosa Coral estreaban<br />

unhas bufandas coas cores da ban<strong>de</strong>ira galega,<br />

que foron <strong>do</strong>adas pola Sra. Dolores Farré Torruella,<br />

e confeccionadas por Pepita Castellví Biosca e<br />

Rosi Blancas Sánchez.<br />

09-04-11<br />

Ás 19,45 horas <strong>do</strong> sába<strong>do</strong> día 9 <strong>do</strong> marzo <strong>de</strong> 2011,<br />

celebrouse o DÍA DA CONFRADEIRÍA DO<br />

CENTRO GALEGO DE LLEIDA, cun acto da<br />

Congregación e un rezo da COROA DOROSA. Ás<br />

20 horas, a Santa Misa oficiada polo Reveren<strong>do</strong> D.<br />

Daniel Turmo Gargallo e cantada maxistralmente<br />

pola nosa CORAL CENGALLEI. A ela asistiron<br />

os cofra<strong>de</strong>s, socios, amigos e familiares que encheron<br />

a igrexa.<br />

Oratorio das Dores<br />

81<br />

<strong>Xurdimento</strong>


82<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

10-04-11<br />

Memoria <strong>do</strong>s actos da Entida<strong>de</strong>, no ano 2011<br />

Ás 11,30 horas <strong>do</strong> <strong>do</strong>mingo día 10 <strong>do</strong> Abril <strong>de</strong><br />

2011, no “Mercat <strong>de</strong> Pardinyes-Barris Nord” <strong>de</strong><br />

<strong>Lleida</strong>, o <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong> <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong> (Casa <strong>de</strong> Galicia),<br />

coa colaboración da Vocalía da Muller, organizou<br />

a “XV FESTA DO POLBO” co fin <strong>de</strong> dar a<br />

coñecer os nosos costumes e gastronomía.<br />

Acompañáronnos as autorida<strong>de</strong>s locais seguintes: o<br />

Alcal<strong>de</strong> da Cida<strong>de</strong>, D. Ángel Ros i Domingo; o Tenente<br />

<strong>de</strong> Alcal<strong>de</strong> D. Josep Presseguer Gené; o concelleiro<br />

<strong>de</strong> “Participació Ciutadana”, D. Joan Gómez<br />

López; o concelleiro <strong>de</strong> barrio, D. Lluis Franco i Bergua,<br />

e os concelleiros, D. Oriol Yuguero Torres, Dña.<br />

Neus Brocal Mañas, D. Antonio Chico, D. Alexis<br />

Guallar i Tàsies, e Dñª. María José Horcajada, o Presi<strong>de</strong>nte<br />

da Fe<strong>de</strong>ración; <strong>de</strong> Casas Rexionais <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>,<br />

D. Cosme García, <strong>de</strong>gustan<strong>do</strong> o rico manxar <strong>do</strong> polbo<br />

con patacas e pan galego; e to<strong>do</strong> iso estivo rega<strong>do</strong><br />

cun bo viño <strong>do</strong> Ribeiro.<br />

Tal como se ve nas fotografías que se acompañan,<br />

o evento foi un total e rotun<strong>do</strong> éxito, esgotán<strong>do</strong>se<br />

antes <strong>de</strong> dúas horas os produtos traí<strong>do</strong>s expresamente<br />

da nosa Galicia.<br />

Festa <strong>do</strong> Polbo 2011<br />

17-04-11<br />

A procesión <strong>do</strong> Domingo <strong>de</strong> Ramos, día 17 <strong>de</strong> Abril<br />

<strong>de</strong> 2011, composta por quince pasos, foi organizada<br />

pola Congregación da Nosa Señora das Dores.<br />

Os Cofra<strong>de</strong>s <strong>do</strong> <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong> <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>, acompañaron<br />

o paso da Santa Cea, encomezan<strong>do</strong> ás 19,30<br />

horas na rúa Blon<strong>de</strong>l, e facen<strong>do</strong> o percorri<strong>do</strong> polas<br />

rúas: Avda. Catalunya, Lluis Companys, Manuel <strong>de</strong><br />

Palacios, República Paraguay, Avda. Madrid e rematan<strong>do</strong><br />

outra vez na rúa Blon<strong>de</strong>l. Debi<strong>do</strong> á boa<br />

temperatura que facía, foron moitos os miles <strong>de</strong><br />

<strong>Lleida</strong>tans que a presenciaron.<br />

Domingo <strong>de</strong> Ramos 2011<br />

20-04-11<br />

O día 20 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2011, no local social da Entida<strong>de</strong><br />

e con motivo da próxima festivida<strong>de</strong> <strong>de</strong> “Sant<br />

Jordi”, a “Regi<strong>do</strong>ra <strong>de</strong> Polítiques d`Igualtat”, <strong>do</strong><br />

Concello <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>, Dña Neus Brocal Mañas, entregou<br />

ó Presi<strong>de</strong>nte <strong>do</strong> <strong>Centro</strong>, D. José Terceiro, un<br />

ramo <strong>de</strong> rosas.<br />

Entraga Rosa en el <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong><br />

21-04-11<br />

O día 21 <strong>de</strong> abril <strong>de</strong> 2011, e con motivo da próxima<br />

festivida<strong>de</strong> <strong>de</strong> “Sant Jordi”, no local social <strong>do</strong><br />

<strong>Centro</strong>, as compoñentes da Vocalía da Muller e da<br />

Coral Cengallei, foron obsequiadas coa tradicional<br />

“ROSA DE SANT JORDI”.<br />

Sant Jordi


22-04-11<br />

Memoria <strong>do</strong>s actos da Entida<strong>de</strong>, no ano 2011<br />

A procesión <strong>do</strong> Santo Enterro <strong>do</strong> Venres Santo, día<br />

22 <strong>de</strong> Abril <strong>de</strong> <strong>2012</strong>, composta por 14 pasos, foi organizada<br />

pola Corporación da “Purísima Sangre”.<br />

Os Confra<strong>de</strong>s <strong>do</strong> <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong> <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>, acompañaron<br />

o paso <strong>do</strong> “Ecce Homo”. Comezaron ás<br />

21 horas <strong>de</strong>n<strong>de</strong> a rúa Blon<strong>de</strong>l (on<strong>de</strong> se formaron<br />

os distintos pasos); <strong>de</strong>spois transcurriu pola Avda.<br />

Cataluña, Rúa Lluis Companys, Unión, Templarios,<br />

Aca<strong>de</strong>mia, República Paraguai, Avda. Madrid,<br />

rematan<strong>do</strong> na Avda. Catalunya.<br />

Aínda que o tempo ameazaba con chuvia, foron<br />

moitos os miles <strong>de</strong> lleidatans que presenciaron a<br />

procesión.<br />

Venres Santo 2011<br />

30-04-11<br />

Sába<strong>do</strong> día 30 <strong>de</strong> abril, e organiza<strong>do</strong> pola Vocalía<br />

da Muller <strong>do</strong> <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong> <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>, un grupo <strong>de</strong><br />

socios e amigos da Entida<strong>de</strong>, realizaron unha ex-<br />

Visita Sagrada Familia<br />

cursión cultural a Barcelona para visitar o Templo<br />

da Sagrada Familia e presenciar a obra <strong>de</strong> teatro<br />

“Visca els Nuvis”.<br />

Pola mañá realizaron o percorri<strong>do</strong> polo Templo,<br />

acompaña<strong>do</strong>s en to<strong>do</strong> momento pola guía da expedición,<br />

quen foi dan<strong>do</strong> as explicacións oportunas<br />

po<strong>de</strong>n<strong>do</strong> contemplar a magnífica e extraordinaria<br />

beleza da obra <strong>de</strong> Gaudí. Pola tar<strong>de</strong> e <strong>de</strong>spois <strong>de</strong><br />

realizar un “Xantar” <strong>de</strong> Irmanda<strong>de</strong> na localida<strong>de</strong><br />

<strong>de</strong> Vallirana, presenciaron a obra <strong>de</strong> teatro<br />

” por Amparo Moreno e Joan Pera. Foi un<br />

día magnífico para to<strong>do</strong>s os participantes.<br />

MAIO<br />

03-05-11<br />

Martes día 3 <strong>de</strong> maio <strong>de</strong> 2011, varios socios/as da<br />

Entida<strong>de</strong> e amigos <strong>do</strong> <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong> <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>, realizaron<br />

unha visita guiada ao<br />

un espazo único <strong>de</strong> máis <strong>de</strong> sete<br />

hectáreas <strong>de</strong> terreo, on<strong>de</strong> se atopa unha completa<br />

colección <strong>de</strong> platas vivas con máis <strong>de</strong> medio milleiro<br />

<strong>de</strong> especies arbóreas e arbustos, or<strong>de</strong>na<strong>do</strong>s segun<strong>do</strong><br />

o orixinario en que viven. Seguin<strong>do</strong> as exhaustivas<br />

explicacións da guía, Sta. Marta Ferriol,<br />

pui<strong>de</strong>ron observar todas as especies que existen no<br />

mesmo. Foi unha magnífica experiencia.<br />

Visita “Jardi botànic” <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong> 2011<br />

07-05-11<br />

Debi<strong>do</strong> a que a tar<strong>de</strong> <strong>do</strong> sába<strong>do</strong> día 7 <strong>de</strong> maio <strong>de</strong><br />

2011, estivo choven<strong>do</strong> en Lérida capital, ininterrompidamente,<br />

foi suspendida a actuación <strong>do</strong> Grupo <strong>de</strong><br />

Gaitas e Danzas da Asociación Cultural Sauda<strong>de</strong> <strong>de</strong><br />

83<br />

<strong>Xurdimento</strong>


84<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

Memoria <strong>do</strong>s actos da Entida<strong>de</strong>, no ano 2011<br />

Barcelona que estaba prevista para as 19,00 horas<br />

na Praza “Ricard Vinyes”; ás 24 horas tamén foi<br />

suspendida, polo Concello <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>, a nosa participación<br />

na verbena <strong>do</strong>s “Camps Elisis” que, como<br />

cada ano, dispoñía dunha “caseta”, concesión que se<br />

lle fai a tódalas Casas Rexionais para que continúen<br />

coa festa a partires das 12 até ás 24 horas <strong>do</strong> <strong>do</strong>mingo.<br />

Como viron o tempo, así se fixo. Foi un rotun<strong>do</strong><br />

éxito, pois, foron moitas as familias que visitaron a<br />

nosa para <strong>de</strong>gustar os exquisitos productos<br />

traí<strong>do</strong>s <strong>de</strong> Galicia.<br />

Verbena Campos Elisis 2011<br />

11-05-11<br />

Mércores día 11 <strong>de</strong> maio <strong>de</strong> 2011, tivo lugar a<br />

Ofrenda <strong>de</strong> flores ao Patrón San Anastasio, á que<br />

como xa é habitual vén asistin<strong>do</strong> a nosa Casa<br />

Rexional coa presenza <strong>de</strong> compoñentes <strong>do</strong> noso<br />

<strong>Centro</strong> atavia<strong>do</strong>s co traxe típico da nosa terra, e a<br />

quen acompañaron os membros da nosa Xunta directiva<br />

e outros socios e amigos.<br />

Ofrenda Sant Anastasi 2011<br />

15-05-11<br />

Ás 12 horas <strong>do</strong> <strong>do</strong>mingo día 15 <strong>de</strong> Maio <strong>de</strong> 2011,<br />

a Vocalía da Muller <strong>do</strong> <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong> <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>,<br />

participou na festa <strong>de</strong> Mouros e Cristiáns que principiou<br />

cun pasarrúas polo <strong>Centro</strong> Comercial ata a<br />

Praza <strong>de</strong> “Sant Joan”, on<strong>de</strong> houbo audición musical<br />

a cargo das bandas <strong>de</strong> música, que interpretaron<br />

marchas mouras e cristianas.<br />

Ás 18 horas <strong>de</strong>sfilada <strong>de</strong> comparsas <strong>de</strong> Mouros e<br />

Cristiáns <strong>de</strong>n<strong>de</strong> a Porta <strong>do</strong> León da “Seu Vella”,<br />

pasan<strong>do</strong> polas rúas, “Cavallers”, “Blon<strong>de</strong>l”, ata a<br />

Praza <strong>de</strong> “Sant Joan” e, <strong>de</strong> segui<strong>do</strong>, a loita na praza<br />

da Sardana da “Seu Vella”.<br />

Moros e Cristiáns 2011<br />

21-05-11<br />

Sába<strong>do</strong> día 21 <strong>de</strong> Maio <strong>de</strong> 2011, o <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong><br />

<strong>de</strong> <strong>Lleida</strong> (Casa <strong>de</strong> Galicia), conmemorou o “DÍA<br />

DAS LETRAS GALEGAS”, no “Institut d’Estudis<br />

Iler<strong>de</strong>ncs”, co seguinte programa:<br />

Ás 19,00 horas conferencia a cargo <strong>do</strong><br />

historia<strong>do</strong>r D. Manoel Carrete Rivera,<br />

sobre a figura <strong>do</strong> poeta Lois Pereiro.<br />

A continuación o Coral CENGALLEI <strong>de</strong>leitounos<br />

cun recital poético-musical basea<strong>do</strong> en temas da<br />

cultura galega. Ao remate cantaron to<strong>do</strong>s o Hino<br />

<strong>Galego</strong>. No <strong>de</strong>vandito acto estivo presente o rexi<strong>do</strong>r<br />

<strong>do</strong> Concello <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>, D. Jesús Castillo Cer-


Letras Galegas 2011<br />

Memoria <strong>do</strong>s actos da Entida<strong>de</strong>, no ano 2011<br />

velló e o Presi<strong>de</strong>nte da Fe<strong>de</strong>ración <strong>de</strong> Casas e <strong>Centro</strong>s<br />

Rexionais <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>, D. Cosme García i Mir.<br />

Depois, ás 22,00 horas no restaurante <strong>do</strong> <strong>Centro</strong>,<br />

levouse a cabo unha cea <strong>de</strong> Irmanda<strong>de</strong>.<br />

29-05-11<br />

A Vocalía da Muller <strong>do</strong> <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong> <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>,<br />

organizou unha excursión a Burgos por mediación<br />

da Axencia “Autocars Salvia” <strong>de</strong> Vila-Sana, co seguinte<br />

programa:<br />

Saída ás 6:25 horas <strong>do</strong> 28 <strong>de</strong> maio <strong>de</strong> 2011 <strong>do</strong> <strong>Centro</strong>,<br />

con <strong>de</strong>stino a Burgos pasan<strong>do</strong> por Logroño e<br />

Santo Domingo da Calzada, cunha visita guiada á<br />

Catedral <strong>de</strong>sta localida<strong>de</strong>, que conta cunha antigüida<strong>de</strong><br />

<strong>de</strong> 900 anos <strong>de</strong> historia e que da albergue aos<br />

peregrinos que se dirixen cara a Santiago <strong>de</strong> Compostela.<br />

A continuación seguiron viaxe ata chegar<br />

ao seu aloxamento en Burgos. Pola tar<strong>de</strong> foron a<br />

Ibeas <strong>de</strong> Juarros para realizar unha visita guiada ao<br />

parque arqueolóxico e xacementos <strong>de</strong> Atapuerca.<br />

Excursión a Burgos 2011<br />

O segun<strong>do</strong> día realizaron unha visita guiada á Catedral<br />

<strong>de</strong> Burgos, <strong>de</strong> estilo gótico e <strong>de</strong>clarada Patrimonio<br />

da Humanida<strong>de</strong>. Posteriormente, visitaron<br />

a Cartuxa <strong>de</strong> Santa María <strong>de</strong> Miraflores, antigo<br />

mosteiro e actual igrexa dunha nave, on<strong>de</strong> pui<strong>de</strong>ron<br />

observar un orixinal retablo <strong>do</strong> altar maior <strong>de</strong><br />

estilo renacentista, así como o sepulcro real; to<strong>do</strong><br />

iso dunha auténtica beleza.<br />

En resumo, foi unha viaxe cultural <strong>do</strong> que regresaron<br />

plenamente satisfeitos, cunha estupenda convivencia<br />

entre to<strong>do</strong>s os asistentes.<br />

XUÑO<br />

03-06-11<br />

O venres día 3 <strong>de</strong> xuño <strong>de</strong> 2011, ás 13,30 horas foi<br />

inaugurada a 6ª Feira <strong>do</strong> marisco en <strong>Lleida</strong> contan<strong>do</strong><br />

coa presenza <strong>do</strong> Rexe<strong>do</strong>r <strong>de</strong> “Participació Ciutadana”<br />

Sr. Joan Gómez i López, así como tamén<br />

coa <strong>do</strong>s Rexe<strong>do</strong>res Sra. Bea Obis Aguilar, Mª. José<br />

Horcajadas Bell.lloc, José Ramón Zaballos e o Diputa<strong>do</strong><br />

<strong>do</strong> Congreso, D. José Ignacio Llorens.<br />

Nesta ocasión, o espazo que foi amplia<strong>do</strong> ata 900<br />

metros cuadra<strong>do</strong>s, contou con novida<strong>de</strong>s, como<br />

os chouriciños ó viño tinto e as zamburiñas; estivo<br />

sempre moi concorri<strong>do</strong> tanto o venres como o<br />

sába<strong>do</strong> día 4 e o <strong>do</strong>mingo día 5, data na que foi<br />

clausurada, chegán<strong>do</strong>se a esgotar algúns produtos<br />

típicos.<br />

Fira <strong>do</strong> marisco en <strong>Lleida</strong> 2011<br />

9-06-11<br />

O Xoves día 9 <strong>de</strong> Xuño <strong>de</strong> 2011, a Vocalía da Muller<br />

<strong>do</strong> <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong> <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>, organizou unha<br />

85<br />

<strong>Xurdimento</strong>


86<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

Memoria <strong>do</strong>s actos da Entida<strong>de</strong>, no ano 2011<br />

visita guiada á exposición sobre arte Copto <strong>de</strong><br />

Exipto en Caixa Forum <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>, resultan<strong>do</strong> to<strong>do</strong><br />

un éxito. Foi moi ilustrativa para todas as persoas<br />

visitantes<br />

Arte Copto<br />

17-06-11<br />

Venres día 17 <strong>de</strong> xuño <strong>de</strong> 2011, celebrouse na Cida<strong>de</strong><br />

<strong>de</strong> <strong>Lleida</strong> a Asemblea Xeral Ordinaria da Confe<strong>de</strong>ración<br />

<strong>de</strong> Casas Rexionais na que, entre outros<br />

acor<strong>do</strong>s, foi nomea<strong>do</strong> socio <strong>de</strong> honra da mesma o<br />

Alcal<strong>de</strong> da Cida<strong>de</strong> D. Ángel Ros i Domingo polo<br />

seu apoio á mesma. Así mesmo o día 18, os asistentes<br />

á Asemblea, visitaron as instalacións <strong>do</strong> Castelo<br />

<strong>do</strong>s Templarios, así como o Parque Tecnolóxico e<br />

Agro-alimentario, leván<strong>do</strong>se to<strong>do</strong>s eles un grato<br />

recor<strong>do</strong> da cida<strong>de</strong>.<br />

Àngel Ros soci honor Cases Regionals<br />

28-06-11<br />

O Teatro <strong>do</strong> Escorxa<strong>do</strong>r <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>, acolleu o 28-6-<br />

2011 o décimo terceiro Certame poético-musical<br />

organiza<strong>do</strong> pola Fe<strong>de</strong>ración <strong>de</strong> Casas Rexionais <strong>de</strong><br />

<strong>Lleida</strong>, contan<strong>do</strong> coa participación <strong>de</strong>: Extremadura,<br />

Galicia, Andalucía, Castela e León e Aragón.<br />

A nosa Casa representada polo Grupo Coral CEN-<br />

GALLEI, aportou a novida<strong>de</strong>, por primeira vez, <strong>de</strong><br />

magníficas proxeccións sobre temas galegos, (musicais<br />

ou poéticos) <strong>de</strong>senrola<strong>do</strong>s aquí. Foi a segunda<br />

en actuar, e os aplausos pola súa intervención<br />

encheron a sala que estaba repleta <strong>de</strong> xente.<br />

Certamen Escorxa<strong>do</strong>r 201<br />

XULLO<br />

22-07-11<br />

Venres día 22 <strong>de</strong> xullo <strong>de</strong> 2011, ás 21:30 horas<br />

no restaurante <strong>do</strong> <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong> <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>, e en<br />

conmemoración <strong>do</strong> Día <strong>de</strong> Santiago, celebrouse<br />

unha Cea a cal foi precedida polos parlamentos<br />

<strong>do</strong> noso Presi<strong>de</strong>nte José Terceiro e da .“Rexe<strong>do</strong>ra<br />

<strong>de</strong> Participaciò Ciutadana” Sra. Dolors Ar<strong>de</strong>riu i<br />

Sabaté, que foi acompañada polo seu esposo. Tamén<br />

asistiu o Rexe<strong>do</strong>r <strong>do</strong> Excmo. “Ajuntament”,<br />

Sr. Xema Solé Solá e esposa. To<strong>do</strong> foi un rotun<strong>do</strong><br />

éxito e finalizouse coa sonada queimada e a lectura<br />

<strong>do</strong> conxuro.<br />

Cea Patrón <strong>de</strong> Galicia


25-07-11<br />

Memoria <strong>do</strong>s actos da Entida<strong>de</strong>, no ano 2011<br />

O <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong> <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>, participou na festivida<strong>de</strong><br />

“<strong>de</strong>ls Fanalets <strong>de</strong> Sant Jaume” organiza<strong>do</strong><br />

pola “Agrupació Iler<strong>de</strong>nca <strong>de</strong> Pessebristes”, patrocinan<strong>do</strong><br />

o premio “Camí <strong>de</strong> Sant Jaume”, e coas<br />

seguintes activida<strong>de</strong>s:<br />

O Sába<strong>do</strong> día 23, ás 19 horas na Capela <strong>do</strong> “Peu<br />

<strong>de</strong>l Romeu” ofrenda floral <strong>do</strong> <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong> ó seu<br />

patrón Santiago.<br />

O Domingo día 24 <strong>de</strong> Xullo, na festa “<strong>de</strong>ls Fanalets<br />

<strong>de</strong> Sant Jaume”, asistiran ás 20 horas á Santa<br />

Misa na Parroquia <strong>do</strong> Carme, e ás 21 horas inicio<br />

da Romería.<br />

O Luns día 25 <strong>de</strong> Xullo, ás 9 da mañá misa na<br />

“Capilla <strong>de</strong>l Peu <strong>de</strong>l Romeu”; ás 12 horas repique<br />

<strong>de</strong> campanas da “Seu Vella” en honra <strong>de</strong><br />

“Sant Jaume”.<br />

Fanalets <strong>de</strong> Sant Jaume 2011<br />

SETEMBRO<br />

17-09-11<br />

O día 17 <strong>de</strong> Setembro <strong>de</strong> 2011, o “Ajuntament <strong>de</strong><br />

<strong>Lleida</strong>” co fin <strong>de</strong> impulsar o <strong>Centro</strong> Histórico e coa<br />

colaboración das Casas Rexionais <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>, celebrou<br />

un “Tastet” <strong>de</strong> productos significativos das<br />

casas participantes. Polo que respecta á nosa Entida<strong>de</strong>,<br />

participouse cos seguintes productos <strong>de</strong> orixe<br />

galego: empanada, lacón, tarta <strong>de</strong> Santiago, queixo<br />

<strong>de</strong> teto e viño <strong>do</strong> ribeiro. Acompañáronnos as seguintes<br />

autorida<strong>de</strong>s locais, Josep Presseguer Gené,<br />

Marta Camps Torrent, Joan Gómez López acompaña<strong>do</strong><br />

da sua señora Paquita Sanvicent e a Rexi<strong>do</strong>ra<br />

<strong>de</strong> “Participaciò Ciutadana”, Dolors Ar<strong>de</strong>riu Sabaté<br />

e o seu esposo. Foi un éxito.<br />

Tastet <strong>Centro</strong> Histórico<br />

OUTUBRO<br />

01-10-11<br />

Sába<strong>do</strong> día 1 <strong>de</strong> outubro <strong>de</strong> 2011, ás 20 horas e na<br />

Capela da Aca<strong>de</strong>mia Mariana, celebrouse a misa<br />

na honra da “Verge Blanca <strong>de</strong> l`Aca<strong>de</strong>mia”, patroa<br />

<strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>. O Grupo Coral CENGALLEI, levou a<br />

cabo a parte cantada da mesma que, coma sempre,<br />

resultou magnífica. A interpretación <strong>do</strong>s cantos litúrxicos,<br />

foi tan extraordinario que ata o público<br />

asistente, aplaudiu ó remate <strong>do</strong> acto.<br />

Virxe Branca<br />

09-10-11<br />

Domingo día 09 <strong>de</strong> outubro <strong>de</strong> 2011, o <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong><br />

<strong>de</strong> <strong>Lleida</strong> (Casa <strong>de</strong> Galicia) organizou a festivida<strong>de</strong><br />

<strong>de</strong> Breogán, que se <strong>de</strong>senvolveu este ano en<br />

RAIMAT (<strong>Lleida</strong>).<br />

87<br />

<strong>Xurdimento</strong>


88<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

Memoria <strong>do</strong>s actos da Entida<strong>de</strong>, no ano 2011<br />

Ás 11:30 horas e na Igrexa Parroquial daquela localida<strong>de</strong>,<br />

asistimos á Santa Misa na que nos <strong>de</strong>leitou<br />

o noso Coro Cengallei coas súas cancións litúrxicas<br />

típicas <strong>do</strong> acto. A continuación efectuouse<br />

un “vermut” a base <strong>de</strong> viño Ribeiro, chourizos e<br />

empanada, segui<strong>do</strong> dunha comida campestre que<br />

levou cada asistente.<br />

Despois <strong>do</strong> xantar realizáronse diferentes xogos,<br />

como foron ás ”no que resultaron gaña<strong>do</strong>res<br />

os irmáns Marc e Alex Rodríguez Prim; e<br />

tamén xogo da, que tras unhas rifadas<br />

partidas, resultaron gaña<strong>do</strong>res Isabel Mateo e Juan<br />

Rodríguez. Foi un día espléndi<strong>do</strong> e inolvidable.<br />

Breogán 2011<br />

12-10-11<br />

Mércores día 12 <strong>de</strong> outubro <strong>do</strong> 2011, ás 11,30 horas,<br />

a coral Cengallei <strong>do</strong> <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong> <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>,<br />

acompañou a liturxia na Catedral Nova, coas súas<br />

típicas cancións galegas, e que foi oficiada polo<br />

Señor Bispo da Diócesis, Rv<strong>do</strong>. D. Joan Piris Frígola,<br />

co gallo da patroa da Garda Civil.<br />

Coma sempre a actuación da coral foi extraordinaria,<br />

sen<strong>do</strong> acompañada coas maxistrais notas<br />

<strong>do</strong> órgano da Catedral que D. Hugo Banyeres<br />

fixo soar.<br />

Tamén foi leída polo seu autor, D. Herminio Fernán<strong>de</strong>z<br />

García, unha <br />

e a continuación, foi ofrecida unha <br />

ós caí<strong>do</strong>s <strong>do</strong> Corpo <strong>de</strong> Garda Civil,<br />

interpretan<strong>do</strong> o organista “LA MUERTE NO ES<br />

EL FINAL” que foi cantada tamén pola Coral Cengallei,<br />

o mesmo que o Himno da Virxe <strong>do</strong> Pilar.<br />

Rematouse o acto coa interpretación ó órgano <strong>do</strong><br />

“Himno da Garda Civil”.<br />

29-10-11<br />

Patro Garda Civil. Castañada 2011<br />

Sába<strong>do</strong> día 29 <strong>de</strong> Outubro <strong>de</strong> 2011, o <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong><br />

<strong>de</strong> <strong>Lleida</strong> celebrou o DÍA DE TÓDOLOS<br />

SANTOS, coa asistencia á Santa Misa ás 19 30<br />

horas, na Parroquia <strong>de</strong> á que pertencen.<br />

O Coro Cengallei levou a cabo a parte cantada<br />

da mesma. Posteriormente, e no local Social,<br />

os socios e simpatizantes asistiron ó tradicional<br />

magosto, sen<strong>do</strong> acompaña<strong>do</strong>s polas seguintes autorida<strong>de</strong>s:<br />

Juan Gómez López, Bea Obis Aguilar,<br />

Gemma Batalla Casanovas e Joan Vilella Jounou<br />

conselleiros <strong>do</strong> concello <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>; Jesús Monter<br />

Herbera Presi<strong>de</strong>nte da Casa <strong>de</strong> Aragón <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong> e<br />

a Secretaria Dñª. Irene Cortiella Font, o Vicepresi<strong>de</strong>nte<br />

<strong>do</strong> <strong>Centro</strong> Extremeño <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong> D. Antonio<br />

Chamorro Nogales e a Secretaria Dñª. Tere Giles<br />

Minero.


NOVEMBRO<br />

04-11-11<br />

Memoria <strong>do</strong>s actos da Entida<strong>de</strong>, no ano 2011<br />

Ás 18,00 horas <strong>do</strong> xoves día 4 <strong>de</strong> novembro <strong>de</strong> 2011,<br />

no local social <strong>do</strong> <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong> <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>, repítese<br />

a charla pronunciada polo Sr. Pedro Montero representante<br />

da empresa <br />

; explicou con to<strong>do</strong> tipo <strong>de</strong> <strong>de</strong>talles como funciona<br />

a magnetoterapia no corpo humano, e como<br />

<strong>de</strong>saparece a <strong>do</strong>r sen usar medicamento. O acto resultou<br />

moi ameno e moi ilustrativo.<br />

Conferencia Médico-informativa<br />

24-11-11<br />

Ás11 20 horas <strong>do</strong> Xoves día 24 <strong>de</strong> novembro <strong>de</strong><br />

2011, no local social da nosa Entida<strong>de</strong>, levouse a<br />

cabo unha conferencia a cargo <strong>de</strong> D. Julio Couxil<br />

Vázquez, Profesor <strong>de</strong> Lingua Galega, baixo o título.<br />

O acto foi<br />

<strong>de</strong>senrola<strong>do</strong> ante numeroso público que enchía a<br />

sala, facen<strong>do</strong> un percorri<strong>do</strong> sobre monumentos, turismo,<br />

gastronomía, camiño <strong>de</strong> Santiago e paisaxes<br />

<strong>de</strong> Galicia, contan<strong>do</strong> coa presenza das seguintes<br />

autorida<strong>de</strong>s:<br />

Os Concelleiros <strong>do</strong> Concello <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>, D. Jesús<br />

Castillo Cervelló, D. Francisco José Cerdà Esteve,<br />

e D. Juan Vilella Jounou; e tamén nos acompañaron<br />

D. Cosme García, presi<strong>de</strong>nte da Fe<strong>de</strong>ración<br />

<strong>de</strong> Casas e <strong>Centro</strong>s Rexionais <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>, D. Jesús<br />

Monter, presi<strong>de</strong>nte da Casa <strong>de</strong> Aragón, D. Gregorio<br />

Gálvez, presi<strong>de</strong>nte da Casa <strong>de</strong> Extremadura,<br />

D. Jordi Solana, presi<strong>de</strong>nte da Casa <strong>de</strong> Andalucía,<br />

D. Óscar Sánchez presi<strong>de</strong>nte da Casa <strong>de</strong> Castela<br />

e León e D, Marino Torres, presi<strong>de</strong>nte da Casa <strong>de</strong><br />

Cantabria.<br />

Cabe resaltar, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> este espazo, o gran<strong>de</strong> éxito<br />

que tivo o antedito acto, sen<strong>do</strong> moi aplaudi<strong>do</strong> por<br />

to<strong>do</strong>s os asistentes.<br />

Conferencia <strong>Centro</strong><br />

26-11-11<br />

Sába<strong>do</strong> día 26 <strong>de</strong> Novembro <strong>de</strong> 2011, no restaurante<br />

“La Fonda <strong>de</strong>l Nastasi” <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>, celebrouse<br />

unha cea <strong>de</strong> Irmanda<strong>de</strong> Inter <strong>Centro</strong>s,<br />

como clausura das xornadas culturais organizadas<br />

pola Fe<strong>de</strong>ración <strong>de</strong> Casas e <strong>Centro</strong>s Rexionais<br />

<strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>, que se iniciaron co Pregón <strong>do</strong> día<br />

15 <strong>do</strong> mesmo mes.<br />

Cabe <strong>de</strong>stacar o gran<strong>de</strong> éxito das mesma, xa que en<br />

todas as activida<strong>de</strong>s, enchéronse os locais sociais.<br />

É <strong>de</strong> resaltar tamén a presenza das Autorida<strong>de</strong>s locais<br />

que sempre nos acompañaron.<br />

Cea <strong>de</strong> Irmanda<strong>de</strong><br />

89<br />

<strong>Xurdimento</strong>


90<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

DECEMBRO<br />

04-12-11<br />

Memoria <strong>do</strong>s actos da Entida<strong>de</strong>, no ano 2011<br />

Domingo día 4 <strong>de</strong> Decembro <strong>de</strong> 2011 o noso <strong>Centro</strong><br />

<strong>de</strong>sprazouse á Resi<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong> Anciáns <strong>de</strong> Aitona,<br />

on<strong>de</strong> asistimos ás 11,00 horas, á Santa Misa<br />

interpretan<strong>do</strong> o noso Coro Cengallei a parte cantada<br />

da mesma así como tamén, posteriormente e no<br />

Salón <strong>de</strong> Actos, as seguintes pezas <strong>do</strong> seu repertorio:<br />

“AMIGO”,”HABANERA DE ROSA”, “TOCA<br />

O PANDEIRO, MANOEL”, “A RIANXEIRA” e,<br />

“LA PASTORA CATERINA”.<br />

A súa actuación, coma sempre, aca<strong>do</strong>u un rotun<strong>do</strong><br />

éxito. Despois foron a <strong>de</strong>gustar un aperitivo que<br />

lles ofreceron.<br />

Aitona 2011<br />

11-12-11<br />

Domingo 11 <strong>de</strong> <strong>de</strong>cembro <strong>de</strong> 2011, o noso <strong>Centro</strong><br />

<strong>de</strong>sprazouse á Resi<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong> Anciáns Juana<br />

Jugan, on<strong>de</strong> asistimos ás 11,30 horas, á Santa<br />

Juana Jugan 2011<br />

Misa interpretan<strong>do</strong> o noso Coro Cengallei a parte<br />

cantada da mesma así como tamén, posteriormente<br />

e no Salón <strong>de</strong> Actos, as seguintes pezas <strong>do</strong><br />

seu repertorio: “Amigo”, “Habanera <strong>de</strong> Rosa”,<br />

“Choran<strong>do</strong> estás miña vida”, “Toca o pan<strong>de</strong>iro,<br />

Manoel” e “Nadal, Nadal”. A súa actuación,<br />

coma sempre, aca<strong>do</strong>u un rotun<strong>do</strong> éxito, dán<strong>do</strong>lle<br />

unha das resi<strong>de</strong>ntes as máis efusivas grazas polo<br />

ben que cantaron. Despois, <strong>de</strong>gustaron un aperitivo<br />

que lles ofreceron.<br />

12-12-11<br />

Ás 20 horas <strong>do</strong> Luns día 12 <strong>de</strong> Decembro <strong>de</strong> 2011,<br />

igual que en anos prece<strong>de</strong>ntes, o noso <strong>Centro</strong> colaborou<br />

na Maratón <strong>de</strong> TV3, participan<strong>do</strong> na XV<br />

edición <strong>do</strong> festival <strong>de</strong> Nadales que se celebrou no<br />

Teatro Municipal <strong>de</strong> l`Escorxa<strong>do</strong>r <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>.<br />

O acto foi organiza<strong>do</strong> pola Fe<strong>de</strong>ración <strong>de</strong> Casas<br />

Rexionais <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong> ante numeroso público e autorida<strong>de</strong>s<br />

locais e da Generalitat. Actuaron os coros<br />

por este or<strong>de</strong>n: <strong>Centro</strong> Extremeño, Casa <strong>de</strong> Castela<br />

e León, Casa <strong>de</strong> Aragón, Casa <strong>de</strong> Andalucía, <strong>Centro</strong><br />

<strong>Galego</strong>, e Casa <strong>de</strong> Cantabria, sen<strong>do</strong> dirixi<strong>do</strong> o<br />

noso Coro, coma sempre, pola súa Directora Rosa<br />

Gonzalez Mahía; foron interpretadas as seguintes<br />

pezas: <br />

, acadan<strong>do</strong>,<br />

coma sempre, un rotun<strong>do</strong> éxito.<br />

Villancicos 2011<br />

13-12-11<br />

Martes día 13 <strong>de</strong> <strong>de</strong>cembro <strong>de</strong> 2011, ás 19,00 horas,<br />

e con motivo da festivida<strong>de</strong> <strong>de</strong> Santa Lucía,<br />

a Vocalía da Muller <strong>do</strong> <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong>, preparou


Santa Lucia 2011<br />

Memoria <strong>do</strong>s actos da Entida<strong>de</strong>, no ano 2011<br />

unha cea <strong>de</strong> irmanda<strong>de</strong> no local Social <strong>do</strong> <strong>Centro</strong>.<br />

As asistentes ás activida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> manualida<strong>de</strong>s, que<br />

se realizan to<strong>do</strong>s os martes e xoves, entregáronlle á<br />

profesora María Alba Gil Bardanca, uns obsequios<br />

como mostra <strong>de</strong> agarimo polo labor que vén <strong>de</strong>senvolven<strong>do</strong>.<br />

Ao final da velada, foron sortea<strong>do</strong>s<br />

entre to<strong>do</strong>s os asistentes, uns obsequios que foron<br />

ofreci<strong>do</strong>s pola familia Domínguez-Farré. A velada<br />

resultou un rotun<strong>do</strong> éxito.<br />

14-12-11<br />

Pessebristes 2011<br />

Mércores día 14 <strong>de</strong> Decembro <strong>de</strong> 2011, ás 19,30<br />

horas e, na Aula Magna <strong>de</strong> “l`Institut <strong>de</strong> Estudis<br />

Iler<strong>de</strong>ncs”, o noso Coro Cengallei, participou<br />

no “7è Cicle <strong>de</strong>ls Cors <strong>de</strong> Nadal” organiza<strong>do</strong> pola<br />

“Agrupació Iler<strong>de</strong>nca <strong>de</strong> Pessebristas” <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>,<br />

xunto coa coral “Llar <strong>de</strong> Jubilats <strong>de</strong> Sant Anastasi”<br />

<strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>, e a coral “Flor d’Espígol” <strong>de</strong><br />

Rosselló, coas seguintes pezas musicais: “Amigo”,<br />

“Alala da Pena”, “Velaqui Xesús”, e “Toca<br />

o pan<strong>de</strong>iro, Manoel, rematan<strong>do</strong> o acto coa canción<br />

“Nadal,Nadal” que interpretaron conxuntamente<br />

tódalas corais, acadan<strong>do</strong>, coma sempre, un<br />

rotun<strong>do</strong> éxito.<br />

El comercio y la <strong>do</strong>na<br />

15-12-11<br />

Ás 19,00 horas <strong>do</strong> Xoves día 15 <strong>de</strong> Decembro <strong>de</strong><br />

2011, e organiza<strong>do</strong> pola Vocalía da Muller con motivo<br />

da festivida<strong>de</strong> <strong>de</strong> Santa Lucía, levouse a cabo<br />

unha conferencia a cargo Dñª Bea Obis Aguilar<br />

concelleira <strong>do</strong> “Ajuntament <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>”, baixo o título<br />

<strong>de</strong> “O comercio e Dona”.<br />

O acto foi moi interesante e dun gran<strong>de</strong> interese<br />

para to<strong>do</strong>s os asistentes. Ao finalizar, <strong>de</strong>u comezo<br />

unha quenda <strong>de</strong> intervencións <strong>do</strong>s asistentes, finalizan<strong>do</strong><br />

coa entrega polo Presi<strong>de</strong>nte da Entida<strong>de</strong>,<br />

D. José Terceiro, dun pequeno agasallo á conferenciante;<br />

<strong>de</strong>spois to<strong>do</strong>s os asistentes <strong>de</strong>gustaron un<br />

refrixerio.<br />

91<br />

<strong>Xurdimento</strong>


92<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

17-12-11<br />

Memoria <strong>do</strong>s actos da Entida<strong>de</strong>, no ano 2011<br />

Sába<strong>do</strong> día 17 <strong>de</strong> Decembro <strong>de</strong> 2011, ás 20 horas<br />

e, na ” <strong>de</strong> Raimat, o<br />

noso Coro Cengallei, participou nun <br />

organiza<strong>do</strong> pola <br />

que xunto coa coral “Veus Uni<strong>de</strong>s<br />

d`Almacelles”, interpretou as seguintes pezas musicais:<br />

<br />

<br />

rematán<strong>do</strong>se o acto coas cancións<br />

que interpretaron conxuntamente<br />

tódalas corais, acadan<strong>do</strong>, coma sempre, cun<br />

rotun<strong>do</strong> éxito.<br />

Finalizou o acto, coa entrega polo presi<strong>de</strong>nte da<br />

Entida<strong>de</strong> organiza<strong>do</strong>ra, dun obsequio ás Corais<br />

participantes. Despois to<strong>do</strong>s os asistentes <strong>de</strong>gustaron<br />

un refrixerio.<br />

Raimat 2011<br />

19-12-11<br />

Luns día 19 <strong>de</strong> Decembro <strong>de</strong> 2011, os compoñentes<br />

<strong>do</strong> Grupo Coral “Cengallei”, reuníronse<br />

no Restaurante <strong>do</strong> <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong> <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>, para<br />

celebrar, cun xantar <strong>de</strong> irmanda<strong>de</strong>, a <strong>de</strong>spedida <strong>do</strong><br />

ano, e <strong>de</strong>sexar a to<strong>do</strong>s, con gran<strong>de</strong> ledicia, un bo<br />

Nadal.<br />

Xantar Coro<br />

24-12-11<br />

O día 24 <strong>de</strong> Decembro <strong>de</strong> 2011, nas oficinas <strong>do</strong><br />

<strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong> <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>, foi entregada a Don<br />

Agustín Martínez Lorenzo e a Dñª. Teresa Claret<br />

Ro<strong>de</strong>s veciños <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>, a Cesta <strong>de</strong> Nadal que se<br />

sorteaba en combinación coa Lotería Nacional <strong>do</strong><br />

día 22-12-11. Noraboa ao gaña<strong>do</strong>r.<br />

Cesta <strong>de</strong> Nadal 2011<br />

Autores fotos ilustración <strong>do</strong>s actos:<br />

Erika Canalejo <strong>de</strong>l Olmo<br />

Dionisio Paul Torralba<br />

José García Rivas<br />

María Pilar Arbellón<br />

Carlos Alonso Bellmunt<br />

José Luis Raposo Toja<br />

Luis Trigo Domínguez<br />

Juan Rodríguez Gómez


Mago Moebius en la Semana <strong>de</strong> la<br />

Ciencia 2011 en la Universidad <strong>de</strong> Almería.<br />

Sara jugan<strong>do</strong> con los polifieltros 3 D<br />

¿Cuántas figuras sabrías montar a partir<br />

<strong>de</strong>l <strong>de</strong>sarrollo plano <strong>de</strong> un icosaedro?<br />

Con el nuevo juego Polifieltros 3D <strong>de</strong>l<br />

Mago Moebius, elabora<strong>do</strong> con piezas <strong>de</strong><br />

fieltro, podrás divertirte montan<strong>do</strong> figuras<br />

geométricas tridimensionales: sóli<strong>do</strong>s<br />

platónicos, poliedros trunca<strong>do</strong>s y estrella<strong>do</strong>s,<br />

mosaicos, superficies topológicas o<br />

fractales como el tetraedro <strong>de</strong> Sierpinski.<br />

Las figuras son flexibles, pue<strong>de</strong>n retorcerse<br />

mejor que el papel o la cartulina<br />

y montarse o <strong>de</strong>smontarse tantas veces<br />

como se quiera. Polifieltros 3D combina la<br />

geometría <strong>de</strong> los poliedros con la versatilidad<br />

<strong>de</strong>l tangram o <strong>de</strong> la papiroflexia.<br />

93<br />

<strong>Xurdimento</strong>


94<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

<br />

Icosín se pue<strong>de</strong> montar a partir <strong>de</strong>l <strong>de</strong>sarrollo plano <strong>de</strong> un<br />

icosaedro y pue<strong>de</strong> a<strong>do</strong>ptar muchas formas que parecen cosas<br />

o animales.<br />

¿Qué te recuerdan estas figuras?<br />

¿Quizás una rueda, una corona, una muela, un dromedario,<br />

una pipa, un teléfono, una cola <strong>de</strong> pavo, un pollo asa<strong>do</strong>, un<br />

elefante, una paloma, un croissant, un boomerang, una canoa<br />

o una caracola?<br />

Más información en la página:<br />

http://www.polifieltros3d.com/


Prensa<br />

95<br />

<strong>Xurdimento</strong>


96<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

Prensa


Prensa<br />

97<br />

<strong>Xurdimento</strong>


98<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

Prensa


Prensa<br />

99<br />

<strong>Xurdimento</strong>


100<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

Prensa<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

<br />

Como cada ano, o <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong> <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>, que presi<strong>de</strong> Xosé Terceiro Folgar, conmemorou o ‘Día das<br />

Letras Galegas’ coa coorganización dunha conferencia a cargo <strong>do</strong> historia<strong>do</strong>r Manoel Carrete, celebrada<br />

no ‘Institut d’Estudis Iler<strong>de</strong>ncs’ da cida<strong>de</strong> <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong>. Na súa oratoria, Manoel Carrete Rivera versou<br />

sobre a figura <strong>do</strong> poeta homenaxea<strong>do</strong> este ano, Lois Pereiro, a súa obra e súa vida, e a pegada que <strong>de</strong>ixou<br />

na literatura galega.


Web - <strong>Blog</strong> - Re<strong>de</strong> Social <strong>do</strong> <strong>Centro</strong><br />

Web <strong>do</strong> <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong>: www.cglleida.galiciaaberta.com<br />

<strong>Blog</strong> <strong>do</strong> <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong>: http://cengallei.wordpress.com<br />

Re<strong>de</strong> Social <strong>do</strong> <strong>Centro</strong>: http://cengallei.ning.com<br />

101<br />

<strong>Xurdimento</strong>


102<br />

<strong>Xurdimento</strong><br />

Xunta Directiva<br />

<strong>do</strong> <strong>Centro</strong> <strong>Galego</strong> <strong>de</strong> <strong>Lleida</strong><br />

Jose Terceiro Folgar<br />

Presi<strong>de</strong>nte<br />

A Estrada (Pontevedra)<br />

Eligio Suevos Otero<br />

Secretario - Xeral<br />

Baldrei - Maceda (Ourense)<br />

Dolores Blanco Roo.<br />

Vilaver<strong>de</strong> Noia (A Coruña)<br />

Luis Trigo Dominguez<br />

Tesoureiro<br />

Monforte (Lugo)<br />

Carlos Alonso Bellmunt<br />

Vicepresi<strong>de</strong>nte 1º<br />

Sela - Arbo (Pontevedra)<br />

Daniel Vila Lopez<br />

Vicesecretario<br />

Monforte <strong>de</strong> Lemos (Lugo)<br />

Maria Alba Gil Bardanca<br />

<strong>Lleida</strong><br />

Antonio Sanmartin Sanmartin<br />

Somoza-A Estrada (Pontevedra)<br />

José Luis Raposo Toja<br />

Vicepresi<strong>de</strong>nte 2º<br />

Santiago <strong>de</strong> Compostela<br />

Marta Roigé Mostany<br />

<strong>Lleida</strong><br />

Jose Dominguez Rodriguez<br />

Corvillón - A Merca (Ourense)

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!