Anticonvulsivantes en la terapéutica de la impulsividad - Uniad
Anticonvulsivantes en la terapéutica de la impulsividad - Uniad
Anticonvulsivantes en la terapéutica de la impulsividad - Uniad
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
S. Ros Montalbán, et al.<br />
La testosterona facilitaría <strong>la</strong> agresividad impulsiva, <strong>la</strong> disfunción<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong>s <strong>en</strong>dorfinas podría re<strong>la</strong>cionarse con <strong>la</strong> autoagresividad<br />
y <strong>la</strong>s alteraciones <strong>en</strong> el eje hipotá<strong>la</strong>mo-hipófisosuprarr<strong>en</strong>al<br />
o <strong>la</strong> vasopresina también se han sugerido<br />
como posibles factores etiopatogénicos. Por último, algunos<br />
trabajos ava<strong>la</strong>n una posible asociación <strong>en</strong>tre conc<strong>en</strong>traciones<br />
p<strong>la</strong>smáticas bajas <strong>de</strong> colesterol y un increm<strong>en</strong>to <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
<strong>impulsividad</strong> y <strong>la</strong> viol<strong>en</strong>cia 56 .<br />
TRATAMIENTO FARMACOLÓGICO<br />
DE LA IMPULSIVIDAD<br />
Se han utilizado distintas estrategias <strong>terapéutica</strong>s <strong>en</strong> el tratami<strong>en</strong>to<br />
<strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>impulsividad</strong>/agresividad casi siempre <strong>de</strong> manera<br />
empírica <strong>de</strong>bido a <strong>la</strong> escasa consist<strong>en</strong>cia <strong>de</strong> los datos <strong>de</strong><br />
que se dispone sobre los mecanismos etiopatogénicos. Ap<strong>en</strong>as<br />
exist<strong>en</strong> estudios contro<strong>la</strong>dos, y <strong>la</strong> mayoría <strong>de</strong> ellos se sust<strong>en</strong>tan<br />
<strong>en</strong> estudios abiertos con muestras pequeñas. Fundam<strong>en</strong>talm<strong>en</strong>te<br />
se han utilizado neurolépticos conv<strong>en</strong>cionales, nuevos<br />
antipsicóticos, litio, anticonvulsivantes, ISRS, agonistas<br />
serotoninérgicos, estimu<strong>la</strong>ntes c<strong>en</strong>trales, fármacos antiandrogénicos,<br />
bloqueantes betaadr<strong>en</strong>érgicos y naltrexona.<br />
Antipsicóticos<br />
<strong>Anticonvulsivantes</strong> <strong>en</strong> <strong>la</strong> <strong>terapéutica</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> <strong>impulsividad</strong><br />
Tanto los antipsicóticos clásicos como los atípicos o <strong>de</strong><br />
segunda g<strong>en</strong>eración han resultado eficaces <strong>en</strong> el control<br />
<strong>de</strong> los comportami<strong>en</strong>tos impulsivos. Su eficacia podría <strong>de</strong>p<strong>en</strong><strong>de</strong>r<br />
<strong>de</strong> sus efectos sobre los síntomas emocionales y cognitivos<br />
propios <strong>de</strong> <strong>la</strong>s personalida<strong>de</strong>s impulsivas. Si bi<strong>en</strong> algunos<br />
estudios y <strong>la</strong> práctica clínica ha sugerido que los<br />
fármacos antipsicóticos podrían ser efectivos <strong>en</strong> ciertos paci<strong>en</strong>tes<br />
con trastornos <strong>de</strong> control <strong>de</strong> impulsos y prop<strong>en</strong>sión a<br />
<strong>la</strong> conducta viol<strong>en</strong>ta, dada <strong>la</strong> falta <strong>de</strong> estudios clínicos contro<strong>la</strong>dos<br />
<strong>de</strong>bería recurrirse a ellos para tratar <strong>la</strong> <strong>impulsividad</strong><br />
y/o <strong>la</strong> agresividad a <strong>la</strong>rgo p<strong>la</strong>zo sólo cuando otras medidas,<br />
tales como el uso <strong>de</strong> carbamazepina, topiramato, litio o betabloqueantes,<br />
sean insufici<strong>en</strong>tes.<br />
Históricam<strong>en</strong>te se han utilizado antipsicóticos típicos,<br />
como el tiotix<strong>en</strong>o, el haloperidol y <strong>la</strong> trifluoperacina, <strong>de</strong> los<br />
que se dispone <strong>de</strong> estudios contro<strong>la</strong>dos y <strong>de</strong>muestran su<br />
efecto antiimpulsivo, reduci<strong>en</strong>do a<strong>de</strong>más <strong>la</strong> angustia y <strong>la</strong><br />
hostilidad acompañantes.<br />
Sin embargo, los antipsicóticos <strong>de</strong> segunda g<strong>en</strong>eración<br />
están <strong>de</strong>mostrando una más amplia utilidad <strong>en</strong> psiquiatría<br />
que los conv<strong>en</strong>cionales. El antagonismo <strong>de</strong> los receptores<br />
5HT 2 parece disminuir <strong>la</strong> agresión/<strong>impulsividad</strong> <strong>en</strong> mo<strong>de</strong>los<br />
animales, y esto podría explicar <strong>la</strong> eficacia <strong>de</strong> los nuevos antipsicóticos<br />
<strong>en</strong> <strong>la</strong> reducción <strong>de</strong> <strong>la</strong> agresión, <strong>la</strong> agitación o <strong>la</strong><br />
<strong>impulsividad</strong>, in<strong>de</strong>p<strong>en</strong>di<strong>en</strong>tem<strong>en</strong>te <strong>de</strong> los efectos sobre los<br />
síntomas psicóticos. La clozapina ha <strong>de</strong>mostrado eficacia <strong>en</strong><br />
<strong>la</strong> reducción <strong>de</strong> los comportami<strong>en</strong>tos agresivos y <strong>de</strong> automuti<strong>la</strong>ción<br />
57 . A este respecto Vo<strong>la</strong>wka <strong>en</strong> 1993 58 comunica<br />
una mejoría <strong>en</strong> <strong>la</strong> reducción <strong>de</strong> <strong>la</strong> agresividad <strong>en</strong> 200 paci<strong>en</strong>tes<br />
esquizofrénicos tras <strong>la</strong> administración <strong>de</strong> clozapina<br />
Actas Esp Psiquiatr 2008;36(Suppl. 3):46-62<br />
valorados por <strong>la</strong> Brief Psychiatric Rating Scale (BPRS). También<br />
se ha constatado <strong>la</strong> eficacia <strong>de</strong> <strong>la</strong> clozapina <strong>en</strong> paci<strong>en</strong>tes<br />
esquizofrénicos agresivos resist<strong>en</strong>tes a otros tratami<strong>en</strong>tos 59 .<br />
La risperidona <strong>en</strong> varios estudios contro<strong>la</strong>dos con p<strong>la</strong>cebo<br />
fue superior al haloperidol <strong>en</strong> el control <strong>de</strong> <strong>la</strong>s conductas<br />
agresivo-impulsivas 60,61 . En un estudio <strong>de</strong> Czobar 62 multicéntrico,<br />
prospectivo, aleatorizado y contro<strong>la</strong>do con p<strong>la</strong>cebo, <strong>la</strong><br />
risperidona fue superior al haloperidol <strong>en</strong> <strong>la</strong> reducción <strong>de</strong> conductas<br />
hostiles <strong>en</strong> paci<strong>en</strong>tes diagnosticados <strong>de</strong> esquizofr<strong>en</strong>ia.<br />
Un metaanálisis <strong>de</strong> <strong>en</strong>sayos multicéntricos también ha<br />
<strong>de</strong>mostrado <strong>la</strong> eficacia <strong>de</strong> <strong>la</strong> o<strong>la</strong>nzapina <strong>en</strong> <strong>la</strong> disminución<br />
<strong>de</strong> conductas agresivas <strong>en</strong> paci<strong>en</strong>tes psicóticos tanto a corto<br />
como a <strong>la</strong>rgo p<strong>la</strong>zo, según recoge Fava 63 ; y un estudio reci<strong>en</strong>te<br />
también ha confirmado su eficacia <strong>en</strong> el control <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
agresividad impulsiva <strong>en</strong> 30 paci<strong>en</strong>tes con distintos trastornos<br />
psiquiàtricos ingresados <strong>en</strong> un c<strong>en</strong>tro hospita<strong>la</strong>rio for<strong>en</strong>se<br />
por <strong>la</strong> comisión <strong>de</strong> distintos <strong>de</strong>litos 64 . La o<strong>la</strong>nzapina<br />
<strong>de</strong>mostró eficacia <strong>en</strong> <strong>la</strong> disminución <strong>de</strong> <strong>la</strong> ansiedad, <strong>de</strong> <strong>la</strong><br />
i<strong>de</strong>ación paranoi<strong>de</strong> y <strong>de</strong> <strong>la</strong> hipers<strong>en</strong>sibilidad interpersonal<br />
<strong>en</strong> el trastorno límite <strong>de</strong> <strong>la</strong> personalidad.<br />
En los últimos años se ha increm<strong>en</strong>tado el número <strong>de</strong> publicaciones<br />
sobre <strong>la</strong> eficacia <strong>de</strong> <strong>la</strong> quetiapina <strong>en</strong> el tratami<strong>en</strong>to<br />
<strong>de</strong> los paci<strong>en</strong>tes con trastorno límite <strong>de</strong> <strong>la</strong> personalidad,<br />
tanto <strong>en</strong> estudios abiertos como <strong>en</strong> informes <strong>de</strong><br />
casos 65-68 , aunque no exist<strong>en</strong> estudios contro<strong>la</strong>dos con este<br />
ag<strong>en</strong>te típico. Bellino 69 analiza el efecto <strong>de</strong> dosis <strong>de</strong> 200-<br />
400 mg/día <strong>de</strong> quetiapina durante 12 semanas <strong>en</strong> 14 paci<strong>en</strong>tes<br />
diagnosticados <strong>de</strong> trastorno límite <strong>de</strong> <strong>la</strong> personalidad,<br />
obt<strong>en</strong>i<strong>en</strong>do difer<strong>en</strong>cias estadísticam<strong>en</strong>te significativas<br />
<strong>en</strong> el ítem <strong>de</strong> <strong>impulsividad</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> esca<strong>la</strong> <strong>de</strong> Barratt con respecto<br />
a <strong>la</strong> visita inicial (p