KOMPLETA GRAMATIKO DETALOZA DI LA LINGUO - Free

Ma, se la du literi s-h apartenas a du radiki diversa, en kompozita vorto, on seperas li per
streketo en la skribo ed on pronuncas konseque : chas-hundo, ne cha-shundo. On darfas anke
uzar la formo : chaso-hundo.
La nomi di la literi esas, por la vokali, lia sono ipsa : a, e, i, o, u, e por la konsonanti, lia sono
sequata da e (é F.) : be, ce, de, fe, ge, he, ke… que… we, xe, ye, ze.
=================
(1) Segun la decido 646 : « On fixigas kom normala sono di la litero j, la j Franca; nur per tolero (por ti
qui ne povas pronuncar ol tale) on admisas la pronunco di la j Angla (quan ni reprezentos per dj). »
Yen la motivi di ca decido : 1e un litero devas havar un sono; or tolero di pronuncado ne violacas ta
principo; 2e per ta metodo on povas transskribar exakte propra nomi, quon on ne povus facar kun j havanta
du soni, nek kun j havanta duopla sono (dj). — Ek Progreso, IV, 689.
On remarkez, ke j esas necese pronuncata quale j Franca en plura Ido-vorti kontenanta dj : adjuntar,
adjutanto, adjudikar, budjeto, e.c. — Kande j sequas n, on preske koakte sonigas d inter la du konsonanti
(ex. : en manjar : man-(d)-jar).
(2) Altre pronuncar gn esus violacar la principo generala dil Ido-pronunco. Pluse, kontre ke omni povas
pronuncar ta grupo g-n, milioni de homi ne sucesus pronuncar ol unsone, quale la Franca en agneau o
l'Italiana en ogni.
(3) Videz la prelasta alineo koncernanta u, p. 12. — La adopto di la litero q liberigas de multa k e lasas al
vorti la formo internaciona : equilibro, equinoxo, equatoro, equaciono ec. certe plu bona kam : ekvilibro,
ekvinoxo, ekvatoro, ekvacio.
(4) Autori qui admisas du soni por s en la Linguo internaciona, ne volante chanjetar l'etimologial
ortografio, obligas per la fakto ipsa la adepti lernar ne nur duopla regulo di pronunco, ma anke general
ecepto, por imitar ula lingui nacionala, e mem ecepti dil ecepto. Tale s duras sisar forte en asymptoto
(asimptoto), praesentir (presentar), exemple, quankam l'ecepto generala dicas, ke s sonas z inter du vokali.
Konkluze, por pronuncar s konvene, en simila kazi, on mustas konocar l'etimologio dil vorto, o konsultar
specala repertorio.
(5) En Esperanto « Doktoro Zamenhof skribas lore ks, lore kz (eksplodi, ekzameni). To esas un del kazi en
qui, dicas la granda linguisto Otto Jesperson, il regardas nia lingui ocidentala tra sua Rusa binokli,
l'ortografio Rusa ne posedante x e skribante lore ks, lore kz (quin la Rusi pronuncas gz). Similajo eventas
por oi F., quan la Doktoro reprezentas per ua omnafoye, kande la Rusa adoptis la vorto ed uzas ica
ortografio (trotuaro, tualeto, vualo), e per oi o oj en omna altra kazo (foiro, fojo, fojno) ». — Prefaco F.
dil « Dictionnaire international francais », p. IX (1908).
(6) To demonstresis en « Phonétique de l'Esperanto », p. 299, Bulletin Francais-Ido, nos 77-78.
Acento tonika.
4. — En Ido, la acento tonika ne esas plualtigo o plulongigo dil sono, ma plufortigo di la voco sur
un silabo dil vorti. On pozas lu « sur la lasta silabo dil infinitivi e sur la prelasta silabo di la cetera
vorti » : amâr, venîr, skribôr; fenêstro, bovîno, malâda, trôno, mêa, puêri, opiniôno, e. c.