KOMPLETA GRAMATIKO DETALOZA DI LA LINGUO - Free

Verbo.
(7) Ni povas explikar mem multo, poko, tanto, quanto per : multa (abundanta) kozo, poka kozo, tanta
kozo, quanta kozo, la cetera kozo. Kad ni ne dicas : multa (abundanta) pano, poka pano, quanta pano,
tanta pano, la cetera pano?
Pro ke irgo, kelko e. c. indikas, quale ni dicis, ulo tam ne definita o plu juste, ulo tam ne determinita
(mem spece) kam on povas supozar, on uzas kun li la relativo quo (ne qua) same kam kun to e co. Ta
omna vorti ya implikas nedefiniteso (nedetermineso) kompleta. Kande me dicas : la homo quan me
odias, on savas, ke me odias homo, on konocas l'objekto di mea odio. Ma, se me dicas : to quon me
odias o : to omna quon me odias, on ne konocas l'objekto di mea odio; ol restas tote nedefinita. Esas do
logikala, ke nedifinita antecedento (co, to, ulo, nulo, omno, e. c.) postulas relativo nedefinita : quo e ne la
relativo definita : qua. L'atencoza lektero vidas, ke en nia expliko, la vorti « nedefinita »,
« nedeterminita » koncernas, ne la stando gramatikala, ma la signifiko ipsa dil vorto.
On lektas en Progreso, IV, 651 : « Quo nule equivalas olqua : ol-qua koncernas objekto di speco
determinata o konocata (ex. : domo, libro, chapelo, …); quo koncernas objekto nedeterminata o di speco
nedefinita. La formi co, to, quo ne esas propre neutra, ma exter la tri genri; li esas vera substantivi, ed
expresas altra distingo kam la genri, plu importanta kam la distingo di la genri. Kande on dicas : « quon
vu serchas? », on nulepensas : « ol-quan, t. e. qua libron, qua chapelon », ma : « qua kozon », tote
generale. »
(8) Pluro (de plura) ne semblis formacenda, pos explorado e probi.
« La distingo di la personi (per -u) e di la kozi (per -o) esas utila nur en la adjektivi, e ne en la substantivi;
nam la senco ipsa di substantivo indikas persono o kozo, ed adjektivo sempre referas substantivo expresita
o tacita. Cetere, ta distingo esas nule logikal, ma pure gramatikala : la logiko ne distingas personi e kozi,
omni esas logike « objekti » od « enti ». Pro to la finalo o di la substantivo ne signifikas plu kozo kam
persono, ma simple « objekto » od « ento »… Ma, praktike, en la maxim multa kazi, la senco ipsa dil
adjektivo indikas a la « komuna raciono », ke ta ento esas persono o kozo : avaro, blindo, klaudikero
(unesme lamo), strabo povas esar nur personi; vakuo, dezerto, acido, povas esar nur kozi. » (Progreso, I,
555.)
(9) Erore la vorto « omne » trovesas kun la signifiko « omnamaniere ». Nur ica lasta adverbo kompozita
esas justa por expresar la ideo « en omna maniero ». Nam, per sua naturo ipsa, la radiko omn implikas ideo
di nombro, quale singl e plur.
41. — Duspeca verbi existas en Ido : la transitivi e la netransitivi.
La transitivi (qui povas havar « objekto » o komplemento direta) posedos du voci (1) : l'aktiva e
la pasiva; la netransitivi posedas nur un voco, l'aktiva.
L'aktiva voco esas formacata per la verbal radiko, a qua on adjuntas la sequanta dezinenci :
-ar por l'infinitivo prezenta : am-ar.
-ir por l'infinitivo pasinta : am-ir.
-or por l'infinitivo futura : am-or (2).
-as por l'indikativo prezenta : am-as.
-is por l'indikativo pasinta : am-is (3).