«η γλώσσα είναι πατρίδα» - Magyarországi Görögök Országos ...

λογές, γίνεται όλο και περισσότερο οικουμενική.
Σημαντικό ρόλο σ’ αυτή την οικουμενικότητα παίζει
ο τρόπος με τον οποίο ο Ρίτσος δένει τα στοιχεία
που διδάχτηκε από τον πρώτο δάσκαλό του,
τον Κώστα Καρυωτάκη. Την τάση να υποδηλώνει
τα πράγματα μ’ έναν τρόπο πλάγιο, ένα κάποιο
παιχνίδισμα που διατρέχει τη μαγεία των λέξεων,
την επιδίωξη μουσικών αποτελεσμάτων, με εντελώς
διαφορετικά, πιο σύγχρονα χαρακτηριστικά.
Αυτό το γεγονός αποδεικνύει και το ποίημα που
διαλέξαμε να αναλύσουμε. (…) Το σύντομο ποίημα
υπάρχει στη σ. 36 της συλλογής Χάρτινα.
(Κέδρος, 1974) Ο τόμος περιέχει αποκλειστικά
μικρά, άτιτλα ποιήματα..”
ΧΑΡΤΙΝΑ PAPÍRSZELETEK
Η λέξη με είχε A szóé voltam
με βρήκε megtalált
με είπε. kimondott.
Κ’ εγώ S én
μονάχα . csupán „köszönöm”
Στη λέξη a szónak
μια λέξη. egy szó csak.
Ο κόσμος. A világ
Κάλμαν Σαμπό
Τα παραπάνω αποσπάσματα είναι από από το
800σέλιδο Αφιέρωμα στο Γιάννη Ρίτσο που εκδόθηκε
από τον Κέδρο για τα 70χρονα του ποιητή,
το 1980.
Η ομογένεια άρχισε ήδη το Νοέμβριο του2008
να τιμάει τον μεγάλο ποιητή της Ρωμιοσύνης, με
μια πολύ πετυχημένη φιλολογική βραδιά που είχε
οργανώσει η Αυτοδιοίκηση Ελλήνων του 13ου
Διαμερίσματος με τη συμμετοχή της ηθοποιού
Αθηνάς Παπαδημητρίου και της επίσης ηθοποιού
κόρη της, της Νόρας Τροκάν, οι οποίες διάβαζαν
εναλλακτικά ( στα ελληνικά – ουγγρικά) τα
ποιήματα του Γιάννη Ρίτσου που επιλέξαμε με
την Ελευθερία Αργυροπούλου. Στις 15 Μαΐου το
Πολιτιστικό Κέντρο ΜΟΜ του 12ου Διαμερίσματος
είχε γεμίσει με τους οπαδούς του Μίκη Θεοδωράκη
για να απολαύσουν μελοποιημένα έργα
του Γιάννη Ρίτσου. Στην εκδήλωση αυτή, «Μες
την καρδιά μου κλείνω την Ελλάδα», τον πρωταγωνιστικό
ρόλο τον είχε η καταπληκτικά ακούραστη
και δραστήρια Χορωδία Βουδαπέστης.
Στην επιτυχία της βραδιάς συνέβαλαν οι οργανοπαίχτες
Χρήστος Φουντανέλας, Γκάμπορ και
Θωμάς Σμουκ και οι μαθήτριες Καλλιόπη Νάγκι
και Θεανώ Καπαρέλη. Στη συνέχεια, έπαιξε για
να χορέψει ο κόσμος, η ορχήστρα Μύδρος. Κρίμα
που στην εκδήλωση παραλείψανε να απαγγέλουν
και μερικές ουγγρικές μεταφράσεις για χάρη των
Ούγγρων παραβρισκόμενων, τουλάχιστο όταν
γινόταν η προβολή από τη συναυλία του Λυκαβηττού
και τραγουδούσε ο ίδιος ο Θεοδωράκης:
«Τη Ρωμιοσύνη μην την κλαις».
ΙΟΥΝΙΟΣ 2009 • ΈΤΟΣ: 15°
Πολιτιστική ατζέντα
Προσθέτουμε τώρα μερικά από τα Δεκαοχτώ λιανοτράγουδα
της πικρής πατρίδας, τα οποία ο
Ρίτσος 16 τα έγραψε το 1968 – στο Παρθένι της
Λέρου και τα άλλα δύο το 1973, όλα είναι αφιερωμένα
στο Μίκη Θεοδωράκη.
ΑΝΑΒΑΦΤΙΣΗ
Λόγια φτωχά βαφτίζονται στην πίκρα και στο κλάμα,
Βγάζουν φτερά και πέτονται – πουλιά και κελαηδάνε,
Και κειός ο λόγος ο κρυφός – της λευτεριάς ο λόγος,
Αντίς φτερά βγάζει σπαθιά και σκίζει τους αγέρες.
Újrakeresztelés
Koldus szavak könnyben, kínban újrakeresztelődnek,
Szárnyra kelnek, felrepülnek – madárként énekelnek,
És az a szó, a titkos szó – az a szó, hogy szabadság,
Nem szárnyat bont, de kardot ránt, s a szeleket hasítja.
ΛΑΟΣ
Μικρός λαός και πολεμά δίχως σπαθιά και βόλια
Για όλου του κόσμου το ψωμί, το φως και το τραγούδι.
Κάτω απ’ τη γλώσσα του κρατεί τους βόγγους και τα ζήτω
Κι αν κάνει πως τα τραγουδεί ραγίζουν τα λιθάρια.
NÉP
Kicsiny nép, és golyó nélkül, kard nélkül is csatázik,
Hogy egész világ, jóllakjon, daloljon.
Nyelve alatt elfojtva még az ujjongás, a sóhaj,
És ha egyszer majd dalba fog, a kövek meghasadnak.
ΕΔΩ ΤΟ ΦΩΣ
Σε τούτα δω τα μάρμαρα κακιά σκουριά δεν πιάνει
Μηδέ αλυσίδα στου Ρωμιού και στου αγεριού το πόδι.
Εδώ το φως, εδώ ο γιαλός, - χρυσές, γαλάζιες γλώσσες,
Στα βράχια ελάφια πελεκάν, τα σίδερα μασάνε.
EZ A FÉNY
Ezek a márványszobrok itt rozsdázóé mit se félnek,
Szelek szárnyán, görög lábán béklyónak nincs hatalma.
Ez a tenger, és ez a fény – aranyló, kéklő lángnyelv –
Szarvast karcol a sziklába, s a vasat széthasítja.
18. ΤΗ ΡΩΜΙΟΣΥΝΗ ΜΗΝ ΤΗΝ ΚΛΑΙΣ
Τη Ρωμιοσύνη μην την κλαις, - εκεί που πάει να σκύψει
Με το σουγιά στο κόκκαλο, με το λουρί στο σβέρκο,
Νάτη, πετιέται αποξαρχής κι αντρειεύει και θεριεύει
Και καμακώνει το θεριό με το καμάκι του ήλιου.
18. A görögséget ne sirasd
A görögséget ne sirasd, - ha földre is tiporták,
És csontjáig hatolt a kés, s szíjat fűztek nyakára -,
Mert íme, újra talpra áll, erőre kap, merész lesz,
S lándzsájával, a napfénnyel leteriti a sárkányt.
Szabó Kálmán fordítása
Το αφιερωμένο έτος στο Γιάννη Ρίτσο συνεχίζεται,
το φθινόπωρο θα έχουμε κι άλλες εκδηλώσεις.
Το σημαντικό όμως είναι να διαβάζουμε τα
έργα των ποιητών. Τα μελοποιημένα έργα βοηθούν
στην κατανόηση και στη διάδοσή τους στο
ευρύτερο αναγνωστικό κοινό.
Ευαγγελία Τσαρούχα
11