eqspertis
eqspertis
eqspertis
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
s a S i n a o p saSinao o l i tpolitika i k a<br />
weli<br />
modelis Secvlaze saubari iwyeba mxolod maSin, rodesac grovdeba ukmayofileba arsebulis<br />
s a q a r T v e l o s p a r l a m e n t i<br />
99<br />
2007<br />
mimarT: yovelgvar uaryofiTs adamianebi abraleben models da ara imas, vinc am modelSi<br />
xelisuflebas axorcielebs. magram ZiriTadi mizezi adamianebSia da ara modelSi.<br />
ori saukunis ganmavlobaSi uzarmazari praqtika dagrovda _ msoflioSi gamoikveTa ramdenime<br />
tipuri modeli mmarTvelobisa. yvela demokratiul saxelmwifos safuZvlad udevs umTavresi da<br />
mniSvnelovani _ xelisuflebis danawilebis principi. paralelurad mimdinareobda mecnieruli<br />
kvleva im kanonzomierebebisa, romlebmac SeiZleba gamoiwvios uaryofiTi da dadebiTi Sedegebi.<br />
saxelmwifoSi umTavresi faqtori adamiania. adamianebi qmnian saxelmwifos imisaTvis, rom maTi<br />
uflebebi maqsimalurad iyos daculi. xelisufleba aris adamianebis mxolod mcire nawili, ma-<br />
gram mas aqvs mosaxleobaze zemoqmedebisa da zegavlenis uamravi saSualeba, maT Soris, absolutu-<br />
ri privilegia Zaladobaze, Tumca adamianebs amisaTvis ar SeuqmniaT saxelmwifo. yvelaze ukeTesia<br />
xelisuflebis modelis raRac oqros Sualedis moZebna. modelebis daxasiaTebisas, Cveulebriv,<br />
sazogadoebaSi arsebobs ori jgufi. pirvelis mizani: umjobesia, xelisuflebas hqondes swrafi<br />
da efeqtiani gadawyvetilebebis miRebis saSualeba, Tundac Sekavebis susti meqanizmis pirobebSi. me-<br />
orisaTvis ki mniSvnelovania Sekavebisa da kontrolis ufro efeqtiani arseboba, Tundac swrafi<br />
gadawyvetilebebis miRebis Semcirebis xarjze, radgan is metad icavs sazogadoebas SesaZlo zianis<br />
miyenebisagan. am or midgomas Soris imTaviTve dawyebuli dava dRemde grZeldeba. orive midgo-<br />
maSi erTia saerTo: ar SeiZleba xelisufleba da misi ZiriTadi nawili moeqces erTi piris an<br />
erTi jgufis xelSi. ai, aman warmoSva Tavis droze xelisuflebis danawilebis idea. imis mixedviT,<br />
Tu rogoraa sakanonmdeblo da aRmasrulebeli xelisufleba formirebuli, viRebT sxvadasxva<br />
models. amaTSi yvelaze gavrcelebuli saprezidento respublikaa, romlis klasikuri magaliTia<br />
aSS. meore: saparlamento respublika _ gavrcelebulia TiTqmis mTel evropaSi. mesame: Sereuli<br />
marTva-gamgeobis forma, mas naxevrad saprezidento mmarTvelobis modelsac uwodeben _ safran-<br />
geTi da mis msgavsad mowyobili qveynebi, garda amisa, arsebobs saparlamento monarqiebi.<br />
saqarTveloSi 2004 wlis Tebervlamde iyo saprezidento respublika, Semdeg, konstituciaSi<br />
Setanili cvlilebebis Tanaxmad, miviReT wminda saprezidento mmarTveloba. aseTi modeli iyo yve-<br />
la postsabWoTa qveyanaSi, baltiispireTisa da saqarTvelos garda. Semdeg maT SeuerTda saqarTve-<br />
lo da gamoaklda ukraina. saqarTvelos modeli aris deformirebuli saprezidento da naxevrad-<br />
saprezidento mmarTveloba _ mTavrobisa da parlamentis uflebamosilebaTa Sesusteba-Semcirebis<br />
gziT. prezidentis farTo uflebamosileba da, imavdroulad, misTvis uflebamosilebis dakisre-<br />
bis SeuZlebloba, anu prezidents aqvs yvelafris keTebis ufleba, magram amaze pasuxs agebs xan mTav-<br />
roba, xan _ parlamenti. cxadia, aseTi mowyoba ewinaaRmdegeba xelisuflebis danawilebis princips,<br />
romelic gulisxmobs sakanonmdeblo, aRmasrulebeli da sasamarTlo xelisuflebis ara marto<br />
gamijvnas, aramed samives qmediT urTierTkontrols da Sekavebis meqanizmebis arsebobas. uamisod<br />
TandaTan xdeba nebismieri xelisuflebis swrafva TviTgafarToebisaken, uflebamosilebis mita-<br />
ceba da Sesabamisad aRreva. amas mivyavarT sazogadoebisaTvis didi safrTxisaken. aseTi gamoTqmac<br />
aris politikasa da samarTalSi: xelisuflebas ryvnis ganuzomeli Zalaufleba. cnobili ungre-<br />
li konstitucionalisti andraS Saio, romelic amJamad strasburgis sasamarTlos wevrad airCies,<br />
Tavis erT-erT naSromSi wers: Zroxas mezoblis bostanSi gadasvlisagan akavebs ara Robe, aramed<br />
mezoblis ezoSi myefare ZaRli. iq rom ZaRli ar yefdes, Zroxa gadavidoda da bostans moZovda.<br />
magram, Tu gadavida, ZaRli ukbens, amitom ar gadadis. ai, aseTi wesi unda moqmedebdes xelisuflebis<br />
danawilebaSic.<br />
romeli modeli romels sjobs? _ yvela models, romelSic daculia xelisuflebis danaw-<br />
ilebis principi, aqvs arsebobis ufleba, magram nebismieri qveyana erTi ramiTaa gansxvavebuli _<br />
Tavisi istoriiT, CveulebiT, bunebiT, tradiciiT, mentalitetiT, individualizmiT... aris qveynebi,<br />
sadac maRalia individualizmis done, zogSic _ koleqtivizmis xarisxi Warbobs. modelis SerCevi-