Euskal nazionalismoa eta hezkuntza publikoa: ikastolen ... - Euskara

Nazionalismoa eta hezkuntza 135
eduki biztanleriaren alfabetatze tasetan-, baina hurrengo mendeetan garatuko
zenaren printzipioak aurreratu ziren: zentralizazio eta sekularizazioarekin batera,
oinarrizko hezkuntzaren doakotasun eta derrigortasuna aldarrikatu ziren. Horrez
gain, hezkuntzari Elizaren estekatik libre egon beharra erantsi zitzaion, baita batasun
nazionala eragingo zuen zerbitzu publiko izatea ere, azken hau frantsesaren
irakaskuntzaren bitartez bermatu behar zela pentsatuz.
Orduko instituzio erlijiosoek Frantzia osoko herrixketako biztanleengana
heltzeko zuten aukerekin alderatuz, askoz bitarteko ekonomiko gutxiago zeukan
estatu aparatuak zeregin hari behar zen moduan eusteko. Hori dela eta,
aldarrikatutako printzipio guztien gainetik, Elizaren monopolioak bere hartan
jarraitu zuen, estatuaren kontrola areagotu zen arren. Gabezia horrek, gainera,
estatua oinarrizko hezkuntzaren bermea komunitate lokalen eskuetan uztera eraman
zuen. Estatuaren ahuldadeari, frantziar eraketa politikoan etengabe ordezkatzen
ziren Iraultza/Erreakzio mugimenduak jasan behar izana gehitu behar zitzaion, eta,
era horretara, oztopatu zen estatu eskolaren ezarpena. Izan ere, hezkuntzak Nazio-
Estatuaren osaketan bete behar duen funtzioan estatuaren partaidetza argiro
erreibindikatu izana Napoleoni egotzi zaio:
”Teaching is a function of the State, because this is a need of the nation. In consequence,
schools should be state establishments and not establishments in the state. They depend
on the state and have no resort but it; they exist by it and for it. They hold their right to
exist and their very substance from it; they ought to receive from it their task and their
rule. Then again, as the state is one, its schools ought to be the same everywhere.”
(Napoleon, aipatua in Archer 1979: 201)
Hala ere, Napoleonek bultzatutako hezkuntza ereduak, praktikan, irakaskuntza
ertaina eta unibersitatea indartzea eduki zuen helburu bakarra, bertatik aparatu
politiko eta militarrerako beharrezkoak ziren eliteak irtengo zirelakoan. Izan ere,
Napoleon antzinako gizartearen ereduari jarraituz aritzen zen, artean derrigorrezko
hezkuntza unibertsala ez baitzen eskakizun ideologiko orokortua. Kezka nagusiak,