30.12.2014 Views

radiaciis bunebrivi wyaroebi Cernobilis avariis ... - momxmarebeli.ge

radiaciis bunebrivi wyaroebi Cernobilis avariis ... - momxmarebeli.ge

radiaciis bunebrivi wyaroebi Cernobilis avariis ... - momxmarebeli.ge

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

adiaciis <strong>bunebrivi</strong> <strong>wyaroebi</strong><br />

<strong>Cernobilis</strong> <strong>avariis</strong> Semdeg dasavleT saqarTvelos mTeli rig<br />

regionebSi warmoiSva radioaqtiuri nivTierebebiT dabinZurebuli laqebi.<br />

am teritoriebze Catarebulma gama-aero-testirebam, romelic atomuri<br />

energiis saerTaSoriso saa<strong>ge</strong>ntos egidiT iqna Catarebuli 2000 wels<br />

safran<strong>ge</strong>Tis atomuri energiis uSiSroebis komisariatisa da birTvuli<br />

da radiaciuli usafrTxoebis samsaxuris specialistTa mier, aCvena, rom<br />

quTaisis midamoebSi kalium-40-is saSualo Semcveloba niadagSi Sead<strong>ge</strong>ns<br />

230 bekereli/kg, bismut-214-isa da uran-238-isa 35 bk/kg, Torium-232-<br />

isa-20 bk/kg. igive teritoriaze dalaqavebul adgilebSi kalium-40-is<br />

xvedriTi aqtiobis maqsimaluri mniSvneloba aRwevs 604 bk/kg, uran-238-<br />

sa 138 bk/kg, Torium-232-sa-55 bk/kg, rac imas niSnavs, rom dalaqavebul<br />

adgilebSi kalium-40-is Semcveloba gazrdilia 2,6-jer, uran-238-sa-3,9<br />

jer, Torium-232-sa-2,5-jer. wyaltuboSi laqebian midamoebSi kalium-40-<br />

is xvedriTi aqtioba gazrdilia 2,7-jer, uran-238-sa - 1,6-jer.<br />

samtrediaSi kalium-40-is xvedriTi aqtioba 2,6 jer metia saSualo<br />

mniSvnelobaze da Sead<strong>ge</strong>ns 310 bk/kg-s, uran-238-s-2,5-jer da Sead<strong>ge</strong>ns 89<br />

bk/kg, Torium-232-1,4-jer da Sead<strong>ge</strong>ns 50 bk/kg-s.<br />

4,5<br />

fardobiTi xvedriTi aqtivoba I<br />

maqs/I dasaS<br />

3<br />

Th-232<br />

1,5<br />

0<br />

K-40<br />

U-238<br />

xoni<br />

quTaisi<br />

wyaltubo<br />

lanCxuTi<br />

vani<br />

zetafoni<br />

xoragauli<br />

senaki<br />

foTi<br />

nax 1. fardobiTi xvedriTi aqtiobis damokidebuleba adgilmdebareobaze.<br />

U-238, Th-232, K-40 izotopebisTvis<br />

maqsimaluria xvedriTi aqtiobis mniSvneloba uran-238-isa niadagSi<br />

xonsa da martvils Soris arsebul Cegolas mTaze, sadac igi 3,2-jer<br />

aRemateba am elementis saSualo xvedriT aqtiobas da utoldeba 109<br />

bk/kg. aseTi anomalia gamowveulia im faqtiT, rom am mTis wiaRSi uranis<br />

arasawarmoo mniSvnelobis uranis madania moqceuli. am mizeziTaa<br />

gamowveuli aRniSnuli mTis zedapirze <strong>bunebrivi</strong> radiaciuli fonis<br />

anomaluri zrda, radgan igi am midamoebSi 25-28 mikrorent<strong>ge</strong>ns aRwevs<br />

saaTSi, rodesac mis irgvliv teritoriebze foni 8-10 mkrentg/sT-is<br />

tolia.<br />

gazomvebi Catarebul iqna lanCxuTis, ozur<strong>ge</strong>Tis, abaSis, martvilis,<br />

senakis, xobis, Cxorowyus, walenjixis, zugdidis, xonis, vanis,


zestafonis, xaragaulis raionebSi da qalaq foTSi. <strong>bunebrivi</strong><br />

radioaqtiuri nuklidebiT gansakuTrebulad dabinZurebuli teritoriebi<br />

SemCneuli ar yofila, rac imaze metyvelebs, rom <strong>Cernobilis</strong> avarias ar<br />

gamouwvevia dasavleT saqarTvelos teritoriebis <strong>bunebrivi</strong><br />

radionuklidebiT dabinZureba da Tu sadme fiqsirdeba maTi niadagSi<br />

koncentraciis mateba, mxolod niadagis <strong>ge</strong>ologiuri Semad<strong>ge</strong>nlobiTaa<br />

gamowveuli.<br />

2


nax.2 γ-aero gadaRebiT miRebuli teritoriebis <strong>bunebrivi</strong> radioaqtiuri<br />

izotopebiT dabinZurebis rukebi q. xonis maxloblobaSi<br />

a. vertmfrenis traeqtoriebi<br />

b. uran-238-iT dabinZurebis ruka<br />

dRevandeli mdgomareobiT fizikis institutis radioaqtiur narCenTa<br />

SesanaxSi ganTavsebulia 117 erTeuli <strong>bunebrivi</strong> radioaqtiuri wyaro,<br />

romelTa Sorisaa urani, plutoniumi, Toriumi, poloniumi da sxva<br />

radionuklidi. isini ZiriTadad qimiuri reaqtivebis saxiT arian.<br />

3


nax 3. <strong>bunebrivi</strong> radioaqtiuri <strong>wyaroebi</strong>s procentuli Semad<strong>ge</strong>nlobiTi wvlili<br />

saerTo raodenobaSi<br />

birTvuli xleCadi masalebi mkacri kotrolis qveS inaxebian cxel<br />

kameraSi da samsaxuri atarebs maT periodul monitorings.<br />

antropo<strong>ge</strong>nuri (xelovnuri) radioaqtiuri <strong>wyaroebi</strong>EE<br />

<strong>Cernobilis</strong> <strong>avariis</strong> Sedegad gaCenili laqebi swored teqno<strong>ge</strong>nuri<br />

radionuklidebiT, cezium-137 da stroncium-90-iT dabinZurebul<br />

niada<strong>ge</strong>bs warmoad<strong>ge</strong>nen. am mxriv rekorduli mniSvneloba dabinZurebis<br />

xarisxisa SemCneulia foTis maxloblad mdebare sofel grigoleTSi,<br />

40<br />

fardobiTi xvedriTi aqtivoba<br />

I maqs /I dasaS<br />

30<br />

20<br />

10<br />

0<br />

foTi(grigoleTi)<br />

jvari<br />

senaki<br />

quTaisi<br />

<strong>ge</strong>laTi<br />

samtredia<br />

xoni<br />

vani<br />

zestafoni<br />

lanCxuTi<br />

nax 4. fardobiTi xvedriTi aqtiobis adgilmdebareobaze damokidebuleba<br />

Cs-137 izotopisaTvis<br />

sadac radionukliduri dabinZurebis xvedriTi aqtioba 30-jer metia<br />

dasaSveb normaze, daba jvarSi-25-jer, senakSi-17-jer, quTaisis<br />

aeroportSi da sofel <strong>ge</strong>laTSi 10-jer, samtrediaSi-5-jer da a.S.<br />

cezium-137 da stroncium-90 radionuklidebis daSlis<br />

naxevarperiodi daaxloebiT 30-32 weliwads Sead<strong>ge</strong>ns. Tu<br />

gaviTvaliswinebT, rom <strong>Cernobilis</strong> <strong>avariis</strong> Semdeg 25 weli gavida,<br />

4


cxadia, rom laqebis dabinZurebis xarisxi <strong>bunebrivi</strong> TviTreabilitaciis<br />

xarjze mcirdeba. dalaqavebuli miwebis xelovnurad reabilitacia<br />

Zalian did ekonomiur xarjebTanaa dalavSirebuli, ris Catarebazec<br />

uari Tqves Tavis droze ukrainam, ruseTis federaciam, SvedeTma,<br />

avstriam da CexeTma. cxadia, rom maT rigs saqarTveloc SeuerTda.<br />

dReisaTvis ki <strong>Cernobilis</strong> <strong>avariis</strong> Sede<strong>ge</strong>bis likvidaciis problema<br />

msoflioSi Teoriuladac aRar ganixileba.<br />

a)<br />

b)<br />

nax 5. γ-aero gadaRebiT miRebuli teritoriebis <strong>bunebrivi</strong><br />

radioaqtiuri izotopebiT dabinZurebis rukebi q. senakis<br />

maxloblobaSi<br />

a) vertmfrenis traeqtoriebi<br />

b) cezium-137-iT dabinZurebis ruka<br />

dReisaTvis saqarTveloSi registrirebulia 1300-mde xelovnuri<br />

radioaqtiuri wyaro, romelTa aqtioba milikiuridan 35 000 kiuramde<br />

icvleba. am wyaroTa Soris 70 % cezium-137 radioniklidi aris, 12 %-<br />

stroncium-90, 7 %-kobalt-60, 4,5 %-radium-226 da a.S.<br />

5


nax. 3 antropo<strong>ge</strong>nuri radioaqtiuri <strong>wyaroebi</strong>s procentuli Semad<strong>ge</strong>nlobebis wvlili<br />

saerTo raodenobidan<br />

saangariSo periodSi (2007-2009 wlebi) dafiqsirebul iqna ori<br />

radiologiuri avaria: samtrediis raionis sofel ianeTSi da TbilisSi,<br />

moskovis gamzirze arsebuli feradi liTonebis jarTis mimReb punqtSi.<br />

sof.ianeTSi miwaSi damarxuli oTxi erTeuli cezium-137 wyaro iqna<br />

amoRebuli da gauvnebelyofili. TbilisSi ki 15 tona jarTi iqna<br />

gasufTavebuli cezium-137 radionuklidis dafxvnili narCenebisagan.<br />

prof. a.RvamiCavas saxelobis Tbilisis nacionaluri onkologiuri<br />

centris teritoriidan radioaqtiur narCenTa SesanaxSi gadatanil iqna<br />

radium-226 da kobalt-60 Tvrameti erTeuli radioaqtiuri wyaro,<br />

romlebic adre braqiTarapiaSi gamoiyenebdnen.<br />

i.javaxiSvilis Tbilisis saxelmwifo universitetis meore saswavlo<br />

korpusidan radioaqtiur narCenTa SesanaxSi gadatanil iqna 107 erTeuli<br />

radioaqtiuri wyaro.<br />

2007-2009 wlis ganmavlobaSi moZiebuli da gauvnebelyofili iqna<br />

45 ukontrolo radioaqtiuri wyaro.<br />

radiaciuli monitoringi saqarTveloSi da misi Sede<strong>ge</strong>biD<br />

saqarTveloSi registrirebuli 1145 maionebeli gamosxivebis<br />

<strong>ge</strong>neratori 746 radioaqtiuri wyaro, radiaciuli saqmianobiT<br />

dakavebuli 640 organizacia, romelTa Sorisac 210-s miniWebuli aqvs<br />

birTvul da radiaciul saqmianobis nebadarTveli licenzia.<br />

samsaxuri asrulebs am organizaciaTa winasalicenzio da <strong>ge</strong>gmiur<br />

inspeqciebs. samsaxuris specialistebi gamomyeneblebs aZleven<br />

rekomendaciebs radiaciuli usafrTxoebis normebis dacvisaTvis<br />

Casatarebeli RonisZiebis Sesaxeb da amowmeben maT Sesrulebas. samsaxuri<br />

6


flobs monacemebs profesionalTa mier muSaobis procesSi dagrovil<br />

efeqturi dozebis Sesaxeb.<br />

samsaxuri periodulad axorcielebs ukontrolo da eaqspluataciis<br />

gareSe, darCenil radioaqtiuri <strong>wyaroebi</strong>s moZiebas, gauvnebelyofasa da<br />

uxifaTo Senaxvis adgilze ganTavsebas.<br />

samsaxuri flobs yvela monacamebs radioaqtiuri tvirTebis<br />

eqsportis, importis, tranzitisa da qveynis SigniT transportirebis<br />

Sesaxeb.<br />

samsaxuri ar awarmoebs qveyanaSi <strong>bunebrivi</strong> radiaciuli fonis<br />

monitorings. es funqcia ekisreba erovnuli monitoringis saa<strong>ge</strong>ntos. am<br />

saa<strong>ge</strong>ntos mier mowodebuli monacemebi aisaxeba cxrilSi. haerSi gamagamosxivebis<br />

eqspoziciuri dozis simZlavris saSualo wliuri ( 2005-<br />

2009 w.w.) monacemebi miTiTebulia mikrorent<strong>ge</strong>n/saaTebSi.<br />

dasaxlebuli<br />

wlebi<br />

punqtebi<br />

2005 2006 2007 2008 2009<br />

axalqalaqi 13 14 13 14 14<br />

axalcixe 13 14 16 17 17<br />

baTumi 13 14 14 13 13<br />

gori 13 14 14 14 14<br />

fasanauri 11 11 12 12 12<br />

dedofliswyaro 11 11 11 10 10<br />

Tbilisi 13 13 13 13 14<br />

Telavi 11 11 11 12 12<br />

faravani 15 16 16 15 16<br />

saCxere 12 13 11 11 12<br />

foTi 9 12 12 12 12<br />

quTaisi 13 12 12 12 12<br />

walka 12 13 13 14 15<br />

zestafoni 10 11 11 12 12<br />

lagodexi - 12 12 12 10<br />

ZiriTadi gamowvevebi<br />

sferoSi arsebuli ZiriTadi problemaa sakanonmdeblo bazis<br />

araslulyofileba. samsaxurma SeimuSava kanonproeqtebis da<br />

kanonqvemdebare aqtebis draftebi, romelic gadacemulia iuridiul<br />

ganyofilebaSi, magram ukve ori weli sruldeba da maTi Sesvla ZalaSi<br />

ki Wianurdeba. maT gareSe ki samsaxurs uWirs efeqturad Seasrulos<br />

Tavisi funqciebi. dasaxvewia licenziis misaRebad saWiro dokumentebis<br />

CamonaTvali, radgan zogierTi maTgani ukve veRar pasuxobs Tanamedrove<br />

teqnikuri progresis dones da dabrkolebebs uqmnis licenziiis<br />

maZieblebs.<br />

7

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!