Ikus orrialde batzuk - Elhuyar Fundazioa

abaraskaabaraska 1 iz. Erleek, eztia gordetzeko, erlauntzarenbarnean argizariz prestatzen dituzten gelaxka hexagonalenmultzoa. Ik. abao. Eztia darion abaraska. Erlejoan-nahiak, ez ezti, ez abaraska (esr. zah).2 iz. Liztorrek eta beste zenbait animaliak egiten dutenantzeko egitura.abaritz iz. Artearen antzeko zuhaitz edo zuhaixka(Quercus coccifera).abarka iz. Euskal Herrian erabili ohi den larruzko edogomazko oinetakoa, batez ere oinaren azpialdeababesten duena eta soka baten bidez zangoarenbehealdean lotzen dena. Abarka eta soineko zaharrakadabatu. Abarkak jantzi. Behiaren larruarekin jostenziren abarkak. Abarkak oinetan lotu.abarkadun 1 izond./iz. Abarkak erabiltzen dituena.Baserritar abarkadun bat, nik baino anatomia gehiagodakiena.2 iz. (Pei.). Baserritarra, gehienetan gizarte klasetzathartua. Abarkaduna izan arren, guk adinako eskolazuen. Ikusi zeinen beldurtiak diren abarkadun txepelhauek!abarketa iz. Zola espartzuzkoa eta gainaldea ehunezkoaduen oinetakoa. Oin bat ortozik eta bestean abarketazahar bat zeramala. Abarketa zuriak.abaro 1 iz. Zuhaizpeko edo bestelako babesgunea,abereek eguzkitik gerizatzeko erabiltzen dutena.Abaroaren bila gerizpera bildu diren txoriak.2 iz. (Irud.). Nazionalismoaren abaroan gizendu nahidu.abaro egin Ganaduak abaroan biao egin. Non egitendu abaro artaldeak?abaroan egon Itzalpean egon. Abaroan daudebehiak.abarrakitu, abarraki, abarrakitzen du ad. Suntsitu,desegin. Haize eraso batek abarrakitu du txabola.Bosgarren ordu laurdenerako, arras xehatu, abarrakitueta azpiratuak izan ziren erromatarrak.abarrots iz. Harrabotsa.abatz 1 iz. Gaztagintzan erabiltzen den zurezko ontzia, bieuskarri dituena, kaikua eta goporra baino handiagoa.Gazura egosirik, abatzetik abatzera botatzen da, irabiaturikhozteko.2 iz. Gurpilaren erdiko pieza, ardatza sartzen dena etaizpiak biltzen dituena. Intzirika biratzen ziren abatzakardatzetan. Gurdiaren gurpilak abatzetaraino sartuzitzaizkion lokatzetan.abdikatu, abdika, abdikatzen du ad. Erregetzari ukoegin, erregetza utzi. Bi hilabeteren buruan erregeakabdikatu egin zuen.abdomen 1 iz. Anat. Ornodunetan, enborraren behealdekobarrunbea, digestio aparatuaren, gernu aparatuareneta ernaltze aparatuaren zenbait organo dauzkana.Abdomeneko giharrak.2 iz. Anat. Artropodoen gorputzeko atzeko zatia.Intsektu horiek argia ematen duen organo bat dute abdomenarenazpiko aldean.abegi iz. Harrera. Abegi txit ona egin diegu. Abegi onezhartzen zituen. Lagunartea gustatzen zaigu eta abegioneko jendea gara. Zerbitzari abegi txarrekoari ez ikusiaeginez.abelazkuntza iz. Abereak hazteko gizakiaren lanbideaeta jarduera. Euskal Herriko ohiko abelazkuntza. Gaitzhorrek kalte handia ekarri zion abelazkuntzari.abelera iz. Gip. (G. er.). Egoera.abeletxe iz. Abereak gordetzen diren toki babestua,baserritik bereizia. Abeletxe batean jaio zen. Iragorrikoabeletxean izan ginen egun hartan.abelgorri iz. Behiaren motako aberea. Abelgorria esatenzaie zezen, idi, zekor, idisko, behi, bigantxa, txahal etabehi taldeari darraizkion osterantzekoei. Abelgorrientuberkulosia. Abelgorriak eta ardiak ez omen dira ostiraletanmendira eraman behar.abeltegi iz. Ukuilua edo abeletxea. Zure abeltegitik ateratzenduzun ongarria. Elizak abeltegi bilakatu ziren.abeltzain iz. Abereak zaintzen dituen pertsona, berezikibizibidez. Nekazariak eta abeltzainak. Abeltzain ibilizen bost urtez.abeltzaintza iz. Abereak zaintzeko lanbidea edo jarduera.Galiziako klima hezeak lur langintza eta abeltzaintzabereziak sortu ditu.abemaria 1 iz. Hitz horiez hasten den kristau otoitza. Ik.agurmaria. Hiru abemaria errezatu zituen.2 iz. Angelusaren deia eta ordua, bereziki arratsaldekoa.Ik. abemarietako. Abemarietan gera dadiladanbolina.abemarietako iz. Abemarietako ordua edo kanpaijoaldia. Kanpaiak abemarietakoa jo zuenean.abendu 1 iz. Urteko hamabigarren eta azken hila. Jantzihori ona da denbora beroan baina ez ilbeltzean etaabenduan. Abenduko ostegunetan. || Esr. zah.: Abendukoeguna, argitu orduko iluna. Abendu zuri, ez ardieta ez axuri.2 iz. (Data adierazteko, -en atzizkia hartzen duela).Abenduaren 12an heldu ziren. Abenduaren bataasteartea da aurten. Abenduaren seian etorriko da.Abenduaren batetik zortzira irekita egongo da. ||(Aposizioan, -k atzizkia hartzen duela eta zenbakiaartikulurik eta kasu markarik gabe). Gaur, abenduak5, igandea. Datorren ostegunean, abenduak 20, izendatukoda epaimahaia.3 iz. Eliza katolikoaren urte liturgikoan, Eguberriaurreko lau asteek osatzen duten denbora. Abenduarenbigarren igandeko irakurgaia. Abenduko lehenengoigandea.abeniko iz. Ipar. Hitzarmena, konponketa. Dagigunbiok abeniko bat eta abeniko hura izanen da ene faboretan.Auzitan dabiltzanen artean abenikorik egin nahibaduzu. Gobernariek hainbeste hitzarmen sinatuakzituzten indiarrekin, hainbeste abeniko eginak, geroinoiz ere betetzen ez zituztenak.abenka 1 iz. Itsasontzi batean, mastan gora igotzekosokazko eskala.2 iz. Masta finkatzen duten soketako bakoitza.abentura iz. Gertaera bitxia edo arriskutsua. Abenturahandiak iragan ditu itsasoan. Orduantxe hasi ziren umehauen abentura zoragarriak.abenturazale izond./iz. Abentura bila dabilena, abenturakgustuko dituena. Zalakain abenturazalea.Atsegin du beste abenturazale batzuen lekukotasunakirakurtzea.aberasbide iz. Aberasteko bidea. Haien aberasbidenagusia lurra zen.aberasgarri izond. Zerbait edo norbait aberasten duena.Lur asko eta aberasgarriak dauzka. Aldakuntza horiaberasgarria gertatu da hizkuntzarentzat. Bakardadeabilatua denean, ez bortxatua, aberasgarria da beti.Baratze eta usategi, aberasgarri (esr. zah.).2