Ikus orrialde batzuk - Elhuyar Fundazioa

ahal izanahal 1 iz. Ahalmena, indarra. Agertu zuen bere ahala etaindarra. Edozein gauza egiteko duen eskua eta ahala.Osasunarekin zaudenean, ahala duzunean. Nola izanzuten indar, antze, ahal, esku eta botere pena haietatikaldaratzeko. Ari zaitez ahal guztiaz. Geure ahal guztiaz.Beren ahal guztiak egiten dituzte erdiesteko. Gure ahaltxikia.2 iz. Litekeenaren nolakotasuna. Zeren orain baitaontasunean aitzinatzeko ahala. Pagatzeko ahaladukezun arteraino. Gehiago emateko ahala duzunezgero.3 (Geroaldian doazen aditzetan tartekaturik, desirazkoesanahia ezartzen diolarik esaldiari). Ik. agian2; baldinba; baldinbaitere; oxala. Leher egingo ahaldu! Itoko ahal haiz! Baldinba ez ahal naiz honengatikinfernuratuko. Barkatuko ahal dit irakurleak zera esatenbadiot. Laster etor nadin gurako ahal duzu.4 iz. Norbaitek bere izenean botoa emateko edo erabakitzekobeste norbaiti ematen dion eskumena.ahalaz adlag. Lap. eta BNaf. Ahal den neurrian.Euskara ahalaz garbia darabil. Saiatzen dira ahalazgordetzen lehengo ohiturak.ahalezko izlag. Ahala, ahalbidea adierazten duena.Aditzaren ahalezko modua.ahala 1 adlag. (Aditz baten era burutuaren eskuinean).Bezain laster, -en neurrian. Iritsi ahala eseri dira.Platerak atera ahala husten ziren. Zorrak gehitu ahaladirua urritzen zihoakigula.2 (Aditz baten oinaren eskuinean, batez ere pl. edoguzti-ren ezkerrean). Ahal den (zera) guztia, ahaldiren (zera) guztiak. Esan ahalak esan dizkiote elkarri.Esan ahal guztiak esanda ere. Bota ahalak bota hortxeaspertu arte!ahalbait adlag. [Oharra: Euskaltzaindiak, ahalbait-ekeuskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik,forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. albait].ahalbide iz. Norbaitek edo zerbaitek ahal duena. Bakoitzakbere ahalbideen arabera lagundu behar du.ahalbidetu, ahalbide/ahalbidetu, ahalbidetzen du ad.Zerbait posible bihurtu. Espainiako Gobernuak gauronartuko du homosexualen arteko ezkontzak ahalbidetukodituen erreforma.ahaldun 1 izond./iz. Ahaltsua, ahala duena. Jainko Jaunguztiz ahalduna (Ik. ahalguztidun). Errotaren jabeakherriko ahaldunak ziren.2 iz. Ordezkari bezala aritzeko, esku ematen zaionpertsona. Ahalduna arduratu zen eroste agiria sinatzeaz.3 iz. Diputaziorako edo Batzar Nagusietarako hautaturikoordezkaria. Ik. diputatu. Arabako Diputaziokoahaldunak. Ahaldun atera. Gipuzkoako Foru Aldundiaren25 urteko historian sei ahaldun nagusi izandira.ahaldundi iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, ahaldundi-keuskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik,forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. aldundieta diputazio].ahalegin iz. Batez ere pl. Zerbait lortzeko, indar edoahalmen guztiaz egiten den saioa. Ik. eginahal.Batasun ahaleginak premiazko ditugu hizkuntzakiraungo baldin badu. Alferrekoak gertatu diren ahaleginak.Ahalegin bizian.ahalegina adlag. Ahal den neurrian. Ahaleginamoztuta ere nahiko luzea izango zen. Gerria ahaleginaestutu kortsean.ahalegin(ak) egin Ahalegindu. Ahalegina egin behardute gazteria galbidetik ateratzeko. Ahalegin guztiakegin bazituen ere.ahaleginean adlag. Ahal den guztia, ahal denneurrian. Ahaleginean jokatu zuten haren alde. Kulturahizkuntza bat eratzen ahaleginean lehiatuz.ahalegindu, ahalegin/ahalegindu, ahalegintzen da ad.Ahalegina egin, saiatu. Arazoa argitzen ahalegindudena. Jakin beharrak ikasten ahalegindu zara. Bideberri bila ahalegintzeko. Bizi garenok ahalegin gaitezenharen alde. Ahalegindu zen baina ez zuen lortu.ahalge iz. [Oharra: Euskaltzaindiak, ahalge-k euskaraidatzian izan duen erabilera kontuan harturik, formahori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. ahalke].ahalguztidun izond. Guztiz ahaltsua dena, zernahi ahalduena. Ik. guztiahaldun. Jainko ahalguztiduna. Globalizazioaahalguztiduna da.ahalik 1 (-ena daraman nola adizlagun baten ezkerrean).Ahal den ...-ena. Etxea ahalik ongiena apaindu beharda. Ontsa konfesatu ahalik sarriena. Ahalik lasterrenaihes egizue. Arrangura zaitez ahalik gutxiena eginenzaizkizun bidegabeez. Ahalik arinena ezkontzeko.2 (-ena daraman izenondo baten ezkerrean). Ahalden ...-ena. Konfesore ahalik onena bilatu. Has otoitzaahalik errespetu handienarekin. Bertsoak egitea ahalikjustuenak.ahalik eta Parte hartze ahalik eta zabalena bermatzeko.Ahalik eta etekin handiena ateratzeko. Ihardetsizion ahalik eta hobekiena. Ahalik eta goizenik merkaturajoan.[Oharra: Adizlagunekin, ahalik maizen, sarrien etab.baino hobeto, ahalik maizena, ahalik sarriena etab.].ahal izan, ahal izaten, ahalko/ahal izango 1 (Ezkerreanduen aditz bati dagokiola). Aipatzen dena gertatzekoedo egiteko eragozpenik edo ezintasunik ez izan. (Eraburutu gabeak). Erraz egiten ahal dut: erraz egin ahaldut, erraz egin dezaket. Gaur joaten ahal naiz: gaurjoan ahal naiz, gaur joan naiteke. Ozta-ozta entzutenahal nion: ozta-ozta entzun ahal nion, ozta-oztaentzun niezaiokeen. Nahi zuen guztia jaten ahal zuen:nahi zuen guztia jan ahal zuen, nahi zuen guztia janzezakeen. Aurkitzen ahal badu: aurkitu ahal badu,aurki badezake. Nork daki non gelditzen ahal den: norkdaki non gelditu ahal den, nork daki non geldi daitekeen.Uzten ahal zituen on guztiak: utzi ahal zituen onguztiak, utz zitzakeen on guztiak.2 (Era burutuak). Denek ikusi ahal izan dugu zeinkementsu agertu den. Atzeko atetik sartu ahal izan zen.3 (Geroaldian). Beste hiru antzerki-lan ikusi ahalizango dira. Hola egiten ahalko du hark ere, nik gauregin dudana.4 (Ezezko esaldietan, aurreko adieretan aipaturikokasu guztietan). Ik. ezin. Ez naiz etortzen ahal: ezinnaiz etorri. Ez du ekartzen ahal: ezin du ekarri. Mintzatzenahal ez direnak. Engainatzen ahal ez gaituena. Ezdu jasan ahal izan. Galdetu ahal izan ez diona. Ez zuenegin ahal izango. Ez zuen egiten ahalko.5 (Beste aditz bati ez dagokiola). Ahal badu ekarrikodu. Ahal balu ekarriko luke. Gaur bertan, ahal bada(balitz). Ahal denean ahal dena eginez gero. Ahalduzun lasterrena presta ezazu (Ik. ahalik). Mundu bat13