Alderdien Legeak dioena beteko duela agindu du ... - datu-basea19
Alderdien Legeak dioena beteko duela agindu du ... - datu-basea19
Alderdien Legeak dioena beteko duela agindu du ... - datu-basea19
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Zinebi‘Norit Krupi’ eta‘Thermes’ filmekirabazi <strong>du</strong>te q 30-31IgandeaAzaroaren 28a2010. VIII. urtea2.309. zenbakia1,60 €www.berria.infoBurgosko auziaBerrogei urte <strong>beteko</strong>dira epaiketa hasizenetik q GEHIGARRIA<strong>Alderdien</strong> <strong>Legeak</strong> <strong>dioena</strong> <strong>beteko</strong><strong><strong>du</strong>ela</strong> <strong>agin<strong>du</strong></strong> <strong>du</strong> ezker abertzaleakEzker abertzaleko 300dik gora militante bil<strong>du</strong> ziren atzo Iruñean, proiektu politiko berriari atxikimen<strong>du</strong>a erakusteko. JON URBE / ARGAZKI PRESS«Indarkeriaren erabilpena eta erabiltzeko mehatxua»errefusatuko ditu ezker abertzaleak, eta soilik bidebaketsuen bitartez arituko da euskal estatu baten aldeAlderdi berriak zehaztuko <strong>du</strong> ekintza politikorako tresnabakarrak herritarren atxikimen<strong>du</strong>a, desobedientzia zibila,borroka ideologikoa eta parte-hartze instituzionala direla«Soinu hobea<strong>du</strong> musikak,baina ekintzenzain gaude»«Politikarekikoatzera ezinekokonpromisoaizan behar <strong>du</strong>»«BatasunaETA da, eta ezda kabitzendemokrazian»«Orain arteemandakopausoakberretsi ditu»«Legeztatzeaukatzekoargudiorik ezda egongo»«Irmo etagarbi hitz egin<strong>du</strong> ezkerabertzaleak»J. A. Pastor (PSE-EE)Iñigo Urkullu (EAJ)A. Basagoiti (PP)AralarPello Urizar (EA)Oskar Matute (Alt.)Lau lagunhil dira autoistripuz, hiruBizkaian eta batNafarroanGaldakaon, bi autok elkarjo <strong>du</strong>te, eta 17 eta 19 urtekobi gazte zen<strong>du</strong> dira;Arruazun, 21 urteko bathil da, A10 autobiatik irteneta zuhaitz bat jota q 15p GAUR 40 ORRIALDE q HARIAN 2 IRITZIA 4 EUSKAL HERRIA 8 EKONOMIA 17 MUNDUA 18 q KIROLA 20 q AGENDA 25 q PLAZA 30
2 berria 2010eko azaroaren 28a, igandeaHarian›Kataluniako hauteskundeak (VI) DLLEIDAGIRONABARTZELONABartzelonaTARRAGONAKataluniapHerritarrak: 7,5 milioi.p‘Per capita’ errenta: 28.046 euro.pHizkuntzak: katalana, espainiera (ofizialak), aranera(okzitanieraren dialekto bat da, eta ofiziala da Aran ibarrean).Katalanez %74,5 mintzo dira. Kataluniaren barruan dagoenAran ibarra hizkuntzaz Okzitaniaren parte da.pJakingarriak: katalanez, Catalunya. Herrialde Katalanenparte da, Balearrekin, Rossellorekin, Valentziarekin etaAndorrarekin batera.Parlamentua135eserlekuInkesten emaitzakPSC 29-30ERC 10-11ICV 11-13ICV 12PSC 37 CIU 48ERC 21CIU65-67PP 14C’s 3PP 13-14C’s 3-4Solidaritat 0-1CiUko diputatu Josep Antoni Duran i Lleida, Artur Mas zerrendaburua eta alderdiko kide Josep Poblet, ostegunean, Tarragonan. JAUME SELLART / EFEHirugarrenean,agidanezGehiengo osotik gertu jartzen <strong>du</strong>te inkestekCiU; abstentzio altuak, baina, kalte handiaegin diezaioke Artur Masen alderdiariERC izango da ziurrenik hirukoarengainbeherak gehien kaltetuko <strong>du</strong>en taldeaArantxa ElizegiDuela lau urte haserre ziren CiUConvergencia i Uniokoak, bozakirabazi arren, hirukoak Generalitatetikat utzi zituelako bigarrenaldiz jarraian. Denboraren joanakerakutsi <strong>du</strong>, ordea, euren mesedetanizan zela erabakia, PSCKataluniako Sozialisten Alderdiak,ERC Esquerra Republicanade Catalunyak eta ICV-EUiA Iniciativaper Catalunya-Verdsekosatutako koalizioak porrot eginbaitu, eta, bide batez, baita herritarrenbabesa nabarmen gal<strong>du</strong>ere. Horiek hala, badirudi hirugarreneanberea izango <strong><strong>du</strong>ela</strong> sariaArtur Mas CiUko zerrendaburuak.Gehiengo osotik gertu jartzen<strong>du</strong>te inkestek, betiere, partehartzeahandia bada; aldiz, abstentzioagailen<strong>du</strong>z gero —%54-56bitartekoa izango dela iragartzen<strong>du</strong>te—, alderdi txikientzat izangolitzateke mesede, eta, ondorioz,eserleku gutxiago izango lituzketeeskuineko nazionalistek. Horregatik,eta garaipena ziurtzatemanez, jendea mugiarazteariekin diote convergenciakoek azkenastean. «Aldaketa posible da,dagoeneko abian da; baina errealitatebilakatuko bada, igandeanbozkatzera joan behar <strong>du</strong>gu. Kataluniabatzen bada, ahal <strong>du</strong>», zioenMasek herenegun, Sant Fruitosde Bagesen.Ez dira hauteskundeok irabazitzatematen dituzten bakarrak,hala ere. PSCko buru eta Generalitatekoorain arteko presidenteak,Jose Montillak, amore eman<strong><strong>du</strong>ela</strong> dirudi. Hasiera-hasieratikegin zion uko hiruko beste koaliziobat osatzeari, horrek galbidetikaterako zuen itxaropenarekin.Ez zen, ordea, nahikoa izan, etabozetara aurkezten zen azken aldiaizango zela iragarri zuen, halahautesleak suspertuko zituelakoan.Madrildik ere anaia nagusiarenlaguntza izan <strong>du</strong>, bai kanpainahasierako ekitaldian, baita bukaerakoanere —Jose LuisRodriguez Zapatero eta FelipeGonzalez izan zituen aldameneanostegun gaueko agerraldian—.Zenbakiak, ordea, ezkorrak diraoraindik. Horien arabera, egundituzten 37 diputatuetatik zazpiedo zortzi gal<strong>du</strong>ko lituzkete.Estatutuaren porrotak egin diekalte gehien sozialistei. Hirukoarenizar distiratsua izan beharzuena harri koskor bilakatutaitzuli zen Madrildik, eta, hain zuzenere, sozialistak izan ziren aldaketahorren erantzule. Katalanenborondatea errespetatukozuela hitzeman zuen hark berakmoztu zizkion hegoak amets autonomistari,eta, askoren iritziz,PSC ez zen gai izan atsekabe horriaurre egiteko.Erasoen kanpainaHauteskunde egunaren aurrekoasteak euren programak aurkeztueta defendatzeko erabili ohi dituztehautagaiek. Horietan, baina,ohikoagoak izaten dira elkarriegindako erasoak proposamenberritzaileak baino, baita Kataluniakoanere. Dena den, faboritogisa, Mas bera izan da erasogehien jasan <strong>du</strong>ena. Sant Pere deRibesen egindako ekitaldian, esaterako,herritarren borondatea«arbuiatzea» egotzi dio MontillakCiUko hautagaiari. «Eskuinakhauteskundeak irabazi dituela sinestaraztenahalegintzen direnekherriaren borondatea gutxiesten<strong>du</strong>te. Gaur egun alderdiguztiek boto berdinak dituzte».Kanpaina osoan Generalitatekoburuak behin baino gehiagotangogorarazi ditu, baita ere, CiUkAlderdi Popularrarekin hitzartutakoakordioak, baita galdetu ereParlamentuan gutxiengoan geratuzgero gauza bera egingo ote lukeen.Dena den, kritika zaparrada binorabideetakoa izan da. Tarragonanegindako mitinean, gobernu«ahula eta zorpetua» nahi izateaegotzi die Masek sozialista eta popularrei.«Gure gobernuak ez <strong>du</strong>
Arantza Zulueta abokatuak bertan behera utzi13›› <strong>du</strong> <strong><strong>du</strong>ela</strong> bi aste abiatutako gose greba2010eko azaroaren 28a, igandea berria 3Irlandako Gobernuak krisiari aurre egiteko17›› hartutako neurriak salatu dituzte DublinenKataluniako hauteskundeak (VI) DKatalanezko ‘Ara’ egunkariakgaur hasiko <strong>du</strong> bere ibilbideaKataluniako Generalitaterako hauteskundeekinbatera etorriko da katalanezkoAra egunkaria ere. Kazeta gaur izangoda lehen aldiz kioskoetan eta Interneten.Egunkari katalanista eta independentemo<strong>du</strong>an sortu denak etorkizuneanHerrialde Katalanetara zabaltzea <strong>du</strong>helburu.%65pKontzertu ekonomikoa. EspainiakoKonstituzionalak Estatutua murriztuzuenean, ezabatu egin zuen Kataluniakkontzertu ekonomiko propioa e<strong>du</strong>kitzekoaukera. Hala ere, herritarren %65Hego Euskal Herriaren antzeko finantzaketasistema izatearen aldekoak dira.‘‘Konstituzionalarensententzia argia da;Espainian ez gaituzte nahiguk nahi genukeen eran»ARTUR MASConvergencia i Unioko zerrendaburua‘‘Herrialde ezkertiarra dagurea; ez <strong>du</strong>t onartukomozorrotutako muturrekoeskuinak agintzea»JOSE MONTILLAPSCko hautagaia eta Generalitateko presidenteasektarismoa bultzatuko, ez daCiUren esanetara egongo, Kataluniakoherri guztiaren zerbitzurabaizik».Hala ere, azken astean polemikagehien eragin <strong>du</strong>ena Mas etaMontillaren arteko huts egindakoaurrez aurrekoa izan da. Hainbateguneko tirabiren ostean,joan den igandean BartzelonakoTV3 katean egindako mahai-inguruanadostu ziren bi aldeak eztabaidaegiteko. Beste alderdiek,ordea, «baztertzailetzat» jo zutenerabakia, eurak kanpoan uztenzituelako, eta auzitara jo zuten.Ahaleginak oro eginditu PSCk hautesleaksuspertzeko;alferrik, ordeaMas eta Montillarenarteko huts egindakoaurrez aurrekoakpolemika eragin <strong>du</strong>Azkenean epaileek gelditu zutenlehia, argudiatuz halako zerbaitegiteko bost egun lehenago aurkeztubehar zela eskaera. Hori,baina, salaketa eta eraso gehiagorakoargudio bilakatu zen. «Galderabat geratzen da airean: Montillarenestrategia baten ondorioizan da hau? Generalitateko presidenteakbenetan aurrez aurrekoanahi izan balu, ez zen aitzakiatangal<strong>du</strong>ko», kritikatu zuenCiUko kanpaina ar<strong>du</strong>ra<strong>du</strong>nak,David Madik.Biktima nagusiaBoz hauetan inoiz baino alderdiindependentista gehiago aurkeztukodiren arren —lehen aldizizango dira zerrendetan Solidaritateta Reagrupamenteko hautagaiak—,inkestek benetan emaitzatxarra iragartzen diote orainarte Parlamentuan independentziarenalde egin <strong>du</strong>en alderdi bakarrari,ERCri, alegia. Zenbakienarabera, PP eta ICVren atzetik etaegun dituen diputatuen erdiekingeratuko litzateke Joan Puigcercosentaldea. Hark, gainera, preziogarestia jarri dio koalizio posiblebati, izan ere, ohartarazi <strong>du</strong> ezdela elkartuko independentziariburuzko erreferen<strong>du</strong>mik babestenez <strong>du</strong>en inorekin.Berritasun gutxiko kanpaina izan da aurtengo hau, herritarren iritzian; asko dira hirukokoalizioarekin aspertuta daudenak, baina oso gutxi haren alternatiba argi bat ikusten <strong>du</strong>tenak.Garai berria noiz iritsiko zainAne Urrutikoetxea BartzelonaHainbat lagun Solidaritateko zerrendaburu Joan Laportaren kartel baten aurrean, Bartzelonan. ORIOL CLAVERABozketa egunaren atarian,alderdien kezkahandiena inkestek iragarritakoabstentzio altuada. Horrek alderdi txikienakindartuko ditu, eta boterea banatubeharko <strong>du</strong>ten bel<strong>du</strong>r dira alderdinagusiak. Herritarrak, berriz,kexu dira ez dakitelako zeindiren haien programak eta hautagaienasmoak. Gener Salicru 30urteko historialariaren iritziz, aldaketagauza automatikoa izangoda: «Hauteskunde hauek ezdira aurrekoen ezberdinak izango,eta horrek ez luke horrela izanbehar; azken hilabeteetan gertatutakoakpolitikarien jarrera al<strong>datu</strong>beharko zukeen. Ziur naiz aldaketagertatuko dela eta CiU berrizere boterera igoko dela; izanere, politika ziklikoa da, eta hirukoarendenbora amaitu da. Ezdago besterik».Alderdiek elkarri leporatzendiote herritarren behar eta eskaerakahaztu eta interes propioakdefendatzea. Kataluniako biztanleek,baina, ezer gutxi esan dezaketebozketa egunera arte, etaoraindik bada oso argi ez <strong>du</strong>enjendea; esate baterako, Jordi Selva22 urteko soinu teknikariak ez<strong>du</strong> erabakirik hartuko azken momenturaarte: «ERCkoek hutsegin <strong>du</strong>tela iruditzen zait. Horregatik,baliteke Joan LaportarenSolidaritat Catalana alderdiaribotoa ematea; egia esan, oraindikez daukat argi».Dena den, independentziarenauzia ez da, zenbait alderdik esaten<strong>du</strong>ten bezala, bigarren mailakogaia. Bai alde daudenentzat,bai aurkakoak direnentzat, beran<strong>du</strong>baino lehen konpon<strong>du</strong> beharrekogatazka da. Joan RamonPla 25 urteko biologoaren ustez,CiUren gobernuak ez <strong>du</strong> aurrerapenikegingo gai horretan: «Generalitateberrituak egin beharkolukeena litzateke hizkuntza etakultura kanpora atera, eta herrialdeanaire berria sartu, etahori ez da CiUren profila. Bainajendeak uste <strong>du</strong> CiUk, dirua <strong>du</strong>enalderdi bat izanik, Kataluniakoekonomia susper dezakeela. Ezzait bereizkeria gustatzen, baina,nire ustez, independentziarengaia behingoz konpon<strong>du</strong> behar litzateke,gizarte kaskar honi arnasaemateko».DesengainatutaAbstentzioa ez da soilik hiritarreninteres ezarekin lotutakoarazoa. Zenbait herritarrek aipatu<strong>du</strong>tenez, politikariek desengainatuegin dituzte, eta ez dira haietazfidatzen. Batez ere Estatutuarenmurrizketak eragin <strong>du</strong>haserrea. Bestalde, alderdi txikiekere ez <strong>du</strong>te erabateko arrakastalortu etsita daudenen artean;batzuen ustez, alderdi horieihel<strong>du</strong>tasuna falta zaie, oraindikez <strong>du</strong>telako erakutsi benetan zenbateraino<strong>beteko</strong> luketen esandakoa.Pau Bragulat 20 urteko ikaslearenustetan, alderdiek gaztejendearengan bilatu beharko luketebabesa: «Alderdiek uste <strong>du</strong>tegazteok ez <strong>du</strong>gula interesik politikan,eta hori oker larria da. Gazteokba<strong>du</strong>gu zer esanik gizartean,eta, horregatik, alderdi txikienek<strong>du</strong>te arrakasta gure artean.Orain gorakada nabarmen lortu<strong>du</strong>ena Solidaritat Catalana izanda».Badira koalizioarekin nahikokontent azal<strong>du</strong> direnak. Denaden, hirukoaren hutsik nabarienaelkarlan eskasa izan da gehienenustez, eta Generalitatearenhutsik larriena, Estatutuarekingertatutakoa. Horrez gain, askokadierazi <strong>du</strong>tenez, Jose MontillaPSC Kataluniako SozialistenAlderdiko buruak ez <strong>du</strong> arrakastarikizan herritarren artean.Nuria Gresa 28 urteko irakasleareniritziz, berekoiegiak izan diraalderdiak: «Hiruko gobernua osatzen<strong>du</strong>ten alderdiek ondo burutu<strong>du</strong>te beren lana banan-banan,baina elkartzerako or<strong>du</strong>an ezdira ados jartzeko gai izan, etahorrek erre egin <strong>du</strong> jendea».Dena den, asko dira aurrekoarenberdina ez den koalizio bat onartzekoprest leudekeenak; gehienekCiU eta ERC alderdien artekoakordioaren alde agertu dira,sozialistak balizko koalizio horretatikkanpo utziz.Hauteskunde hauetan jendearenarreta erakartzeko diseinatutakoiragarki ausartak erabilidituzte alderdi gehienek, erabatera edo bestera abstentzioaleuntzeko asmoz. Herritarrengan,ordea, eragin txikia izan<strong>du</strong>te iragarki horiek. Victor Albadalejo24 urteko kazetariarenustetan, jendeak ez <strong>du</strong> botoa erabakitzeniragarkien arabera:«Krisia izan da guztien leloa,baina gero ez <strong>du</strong>te dirurik aurreztuhauteskunde kanpaina egitekoor<strong>du</strong>an, eta paper asko erabili<strong>du</strong>te alferrikako botoak eskuratunahian».
4 berria 2010eko azaroaren 28a, igandeaHarian › IritziaGalderaorixe galdetu zuen gutako gazteenak:eta horrek, nola eragiten ditHniri? Eta hortxe hasi zen elkarrizketa sakabanatzen,haria gal<strong>du</strong> genuen, norkbere baitara egin zuen jauzi, eta bakoitzabere ordenagailura itzuli zen, korreoabegiratu, mezuak idatzi, musika entzun,bideoak ikusi, erlojuari begiratu,laster banoa.Akordatzen zarete, saiatu nintzenelkarrizketari berriro ekin asmoz,35 or<strong>du</strong>ko lan astea eskatueta aldarrikatu zen garaihartaz? Besteak baietzJiraXabier Gantzarainegin zuen buruaz, akordatzenzela, baina zenbaturte ote neuzkan pentsatzenari zela antzeman nion, burura begiratuzidan, soiltzen hasia daukat, etaez zuen ezer esan 35 or<strong>du</strong>ko lan astearenaldarrikapenaz. Bera ere jada ezdela hain gaztea ariko zen pentsatzen.Kolpea izan zen, ezin <strong>du</strong>t ukatu,gehienek ez zuten nahi 35 or<strong>du</strong>ko lanasterik. Hipoteka, seme-alabak, edozeinarrazoi bilakatzen zen aitzakianabarmen lantokira auto berriarekinagertzen zenaren ahotan. Ez gaudegure erosotasunak albo baterauzteko. Hori esan nahi nien nik.Ez gaude gure lanak eta soldatakbesterekin banatzeko. Eta azkenean,lankiderik ere ez da,konpetentzia bakarrik.Baina zertarako nahizuen jendeak 35 or<strong>du</strong>kolan astea?, galdetu zuengazteenak.Lumatzaafarroako alhatzaile, esmoil, kinkil,N friki, bizale, translari, piperopil, zehazkabeeta elkarte feministek —ez <strong>du</strong>tinor ahantzi...— Lumatza deitu batasunasortu berri <strong>du</strong>te Irunean. Batetik Bartzelonanatxilotu eta gero askatu zennafar jatorriko Maro transexualarensustengatzeko eta bestetik datorrenotsaila hasieran Opus Deik antolatuko<strong>du</strong>en genero ideologia aztertzekonazioarteko bere lehen topaketenhelburuak salatzeko. Hildohorretarik jarraitzeko asmoa<strong>du</strong>te.BiraItxaro BordaBlog bat, prentsaurrekoak,ekintza politikoaketa ludikoak aipatzen dizkigute,Iruneako Aldapa kalearen 3. zenbakianireki <strong>du</strong>ten Kattalingorri ostatuanhain zuzen. Hilabetekal, hirugarrenasteburuetan halaz, ostiralumatzak izenekogaualdiak iragartzen dituzte bestaegiteko, biltzeko eta arteaz gozatzeko.DJ-ak ariko dira, joterak, poetak musikariekinedo bakarrik, mintzalariak, idazleakberaien obrak aurkezten. Denen gostukoadate segur aski Nafarroako hiriburukodesordenatuen aizolbea.Enfin, gehiengoaren.Ba<strong>du</strong>kegu menturaz behialakokongresoaz hitzegitekoaukera, hemen bertan. Azkenikeuskarak ere toki apur bat ukanen<strong>du</strong> agian. Gure eleakinarrosaldi baten premiandabiltza.Hitzen ispiluaren laugarrenemaitza.Zuzendaria:Martxelo OtamendiZuzendariordea:Enekoitz TelleriaEdizio ar<strong>du</strong>ra<strong>du</strong>na:Lurdes HuiziArgitaratzailea:Euskal Editorea SMPublizitatea: Iragarri SMLege gordailua:SS-0662/03Batzorde parekidea:0712I84059Beste egun bat generoindarkeriaren aurkaEgoitza nagusia:Martin Ugalde kultur parkea.Gudarien Etorbidea, z/g.20140 Andoain.Telefonoa:(0034) 943-30 40 30Faxa: (0034) 943-30 09 43Webgunea:www.berria.infoPosta elektronikoa:berria@berria.infoPublizitatea:publi@iragarri.netHarpidetza saila:(0034) 943 - 30 43 45Date: 28/11/2010Exemplaire: 2.309Editeur: Euskal Editorea s.l.Directeur de publication:Martxelo OtamendiComission paritaire:0712I84059Delegation Labourd:Lisses 3, 64100-Baiona.Tel.: (0033) 559256220.Fax: (0033) 559254303.E-mail: lapurdi@berria.infoORDEZKARITZAKAraba: Bizenta Mogel, 6.Posta kodea: 01008Gasteiz. Telefonoa:945-15 04 52. Erredakziokofaxa: 945-14 83 07.Posta elektronikoa:araba @berria.info.Bizkaia: Uribitarte kalea, 18,3. C. Posta kodea: 48001Bilbo. Telefonoa:94-435 26 00. Erredakziokofaxa: 94-423 49 75.Posta elektronikoa:bizkaia@berria.info.Lapurdi: Lisses, 3. Postakodea: 64100 Baiona.Telefonoa: 559-25 62 20.Faxa: 559-25 43 03.Posta elektronikoa:lapurdi @berria.info.Nafarroa: Iratxeko Monasterioa,45, 13. Posta kodea:31011 Iruñea. Telefonoa:948-36 66 22.Publizitatea: 948-36 66 23.Posta elektronikoa:nafarroa@berria.info.berriaRafaela RomeroRebeka UberaGipuzkoako Batzar NagusietakopresidenteaEmakumeen BerdintasunerakoPolitiken Batzordeko buruaAzaroak 25, EmakumeenKontrako IndarkeriarenAurkakoNazioartekoEguna. Gero etaoihartzun handiagoa <strong>du</strong>en eguna.Egun horretan hainbat eragile sozial,politiko eta norbanako indarkeriazehatz hori salatzera irtengogara, beste behin. Batzuek artikuluakidaztera jotzen <strong>du</strong>gu, gure aldarrikapenakplazaratzeko; bestebatzuek prentsaurrekoak ematendituzte, edota jar<strong>du</strong>naldiak antolatzendituzte. Dena azaroaren25aren jirabiran. Denok mun<strong>du</strong>koborondate onenarekin. Baina zergertatzen da urtarrilaren 1ean edomartxoaren 13an, edota abuztuaren20an?Horrenbeste samin laburbiltzensaiatuko gara. Egun horietan, bestehainbatetan bezala, milaka neskatilaeta emakume izango dirabortxatuak mun<strong>du</strong>an. Kasu batzuetanbortxaketa gerrarako bitartekoadelako gatazka armatuakdauden tokietan; beste batzuetanberaien askatasun sexuala ez zelakoerrespetatu eta ezezko batbaiezko odoltsu bilakatu zutelakoerasotzaileek; badira ere, bederatziurterekin tratu txarrak eragingozizkieten eta bortxatuko zituztengizonei, beren senarrei, emandakoneskak.Egun horietan guztietan, etaazaroaren 25a ez diren beste hainbategunetan, antolatutako mafiekpobreziaren feminizazioa probestuko<strong>du</strong>te pertsonak esplotatzekoeta beren onurarako esklabo sexualenkopurua handitzeko. Gaur,azaroak 25, eta bihar, eta otsailaren7an edo apirilaren 14an Afganistangoemakumeak burkareniluntasunean ezkutatuko dituzte,etxetik ateratzeko beren senarrenbaimena behar <strong>du</strong>ten bitarteanexistitu ez daitezen.Egun horietan beretan, besteemakume batzuk feminizidioenbiktima izango dira, batzuk, JuarezHirian bezala, aldez aurretikantolatutakoak.Oraintxe bertan, artikulu hauirakurtzen ari zaren bitartean,emakume batzuek jasango <strong>du</strong>te,zure etxetik gertu, umiliaziorenbat, zaplaztekoren bat, bultzadarenbat, oihuren bat edo labankadabat… edota horietako batzuk, aldiberean.Horrenbeste min emakume izateagatik.Horrenbeste zoritxar kromosomadesberdin batekin jaiotzeagatik.Horrenbeste desberdintasun,oraindik ere. Gaur bakarrikakor<strong>datu</strong>ko gara emakume horietazguztiez?Derrigortuta gaude oroitu bainozerbait gehiago egitera. Onartu beharko<strong>du</strong>gu emakumeen eta gizonenarteko berdintasuna lortzekoborrokan, benetako berdintasunahurbil egotetik urruti dagoela.Barneratu beharko <strong>du</strong>gu generoindarkeriari aurre egitea erakundeenagendan eta agenda politikoanlehentasuna bilakatu behardela. Emakumeek emakume izateagatikgiza eskubideak urratuakizatea esan nahi <strong><strong>du</strong>ela</strong>ko. Eta horioso larria da edozein bizikidetzaBadago zer hobetu,baina, betiere,indarkeria matxistajasan <strong>du</strong>tenpertsonekin baterademokratikotan. Beraz, borrokahorretan urratsak egin nahi baldinbaditugu, konpromisoak ezin<strong>du</strong> egun bakarrekoa izan, urtekoegun guztietakoa baizik.Salaketatik haratago, or<strong>du</strong>a daneurri zehatzak har ditzagun egoerahobetzeko, dagoeneko hartutadauden neurriak areagotuz, berdintasunprogramak piztuz etahezkuntzan, formakuntzan etagure etxeetan indarkeriaren prebentziorakoneurriak hartuz; aurrekontusozialak eta funtsak handituztratu txarren biktimak direnemakumeek beren laguntzak bermatutaikus ditzaten; lege aldaketaksustatuz gizonak eta emakumeak,azken horiek beheko aldeanegotera derrigortuz, bereizten dituenkristalezko sabaia hautsiahal izateko. Badago zer hobetu,baina, betiere, indarkeria matxistajasan <strong>du</strong>ten pertsonekin batera.Batzuek beste batzuen menpebizi diren gizartean, emakumeenkasuan menpekotasun hori areagotuegiten da: nirea, zurea, heriotzeraino.Egoera hori adin tarteguztietara eta klase sozial guztietarahe<strong>datu</strong> da. Familia onenetan eregertatzen da. Indarkeria sexistakez <strong>du</strong> familia mota zehatz bat kolpatzen.Indarkeria mota horrekedonor jo dezake, beste indarkeriamota batzuekin gertatzen den bezala.Indarkeriak ezin daitezkemailakatu eta justiziak indar berarekinegin behar die batzuei etabesteei aurre. Onartzen diren neurriakkonbikzio berarekin ezarribehar zaizkie indarkeria matxistaerabiltzen <strong>du</strong>tenei.Ez da erraza ondoan <strong>du</strong>gunarientzutea, benetan entzutea. Arezailagoa, bakardadean zapal<strong>du</strong>a,kolpatua denari entzutea, faktoredesberdinak direla medio. Bainahorrexegatik, ahalegin handiagoaegin behar <strong>du</strong>gu, bai beraiek, beraienegoera gainditzeko, eta laguntzaeskatzeko, eta bai beste aldeandaudenek, emakume horieibehar <strong>du</strong>ten laguntza, babesa eskaintzekosufrimen<strong>du</strong>a gainditueta beraien bizitza berregituratzekoerarik integralenean (pertsonala,laborala). Baita beren burua zurrunbilohorretan sartuta ikusten<strong>du</strong>ten umeei ere. Umeak ere, kaltetu,biktima bilakatzen direlako.Ahalegin hori zor diegu, pertsonakez garelako elementu isolatuak, ezgarelako objektuak, ez garelakoinoren jabegokoak. Denok merezi<strong>du</strong>gulako, gure berezitasunak berezitasun,<strong>du</strong>intasunez bizitzea.Pertsona bakoitzak indarkeriamatxista, XXI. mendeko gaitz handietakobat, desagerrarazteko egunerokoanegin dezakeenaz hausnartzeada aurrean daukagunerronka handia.
HizpideakHurrengo atalaren zainIker Aranburuiaranburu@berria.infozker abertzaleak bere iraganarekinE faszikuluka apurtzen jarraitzen <strong>du</strong>.Atzoko atalean, bere proiektu politikoberriak Espainiako <strong>Alderdien</strong> Legeareneskaerak <strong>beteko</strong> dituela <strong>agin<strong>du</strong></strong> zuen,lege horrek berak «izaera antidemokratikoa»<strong><strong>du</strong>ela</strong> aitortuta ere. Horretarako,«indarkeriaren erabilpena etaerabilpenaren mehatxua errefusatzen»<strong><strong>du</strong>ela</strong> esango <strong>du</strong>te alderdi berriarenestatutuek.Indarkeriarekin hausteko formulazehatza «errefusatzea» edo beste zerbaitizanda ere, ikusteko dago estatutuaklege horren galbahea gainditzekogai ote diren. Azken finean, lege horinahierara interpretatzeko lana hartzen<strong>du</strong>tenen borondatearen esku dago.Lehen erreakzioek zer edo zer adieraztenba<strong>du</strong>te, epe laburrean zaila <strong>du</strong>ezker abertzaleak. PSOEk eta PPk betikoerretolikari eusten diote. Atzokoatala nahikoa ez dela eta «ETArekinargi eta garbi hautsi» behar <strong><strong>du</strong>ela</strong>ohartarazi dio Espainiako Barne Ministerioak.Hurrengo faszikulua —ETArenagiria— ezetzaren harresia botatzekogai izango ote da?Hitz besteAnjel LertxundiFenomeno!2010eko azaroaren 28a, igandea berria 5Iritzia ‹ Hariannterneten sartu, meteorologia hitza idatzi eta laster jakingo<strong>du</strong>zu zer eguraldi egingo <strong>du</strong>en han-hemen baitaIhemendik astebetera ere. Bizkaia markatu <strong>du</strong>t, eta geroDurango. Segidan, aben<strong>du</strong>ak laua, Durangoko Azokarenhasiera. Zortzi bat gra<strong>du</strong>, egun euritsua, haizeak hegorantz…Eta hegoaren eraginez —nik horregatik izango delauste <strong>du</strong>t, behintzat—, feriako gainerako egunetan tenperaturekgora egingo omen <strong>du</strong>te, nahiz giroak euritsua izatenjarraitu. Fenomeno! Badakit astebete lehenagotik zerjantzi eta zein arropa atera behar <strong>du</strong>dan armairutik naftalinausaina kentzeko… Badakit, baita ere, guardasola gal<strong>du</strong>ko<strong>du</strong>dala urtero bezala.Baina han bil<strong>du</strong>ko garen gehienok ez gara nekazariak,gure lanak ez <strong>du</strong> eguraldiaren mendekotasunik. Hala ere,inoiz baino gehiago gara eguraldiaren maizter. Eta, tamalena,ez <strong>du</strong>gula gehiago biziko goizean goiz den-dena zuriikusteko sorpresa, haur garaietako nostalgiaren maramara.r ZaldieroaErrituakLarrepetitUrtzi UrrutikoetxeaAbertzaleentzatda ezteia, etafamilia abertzaleabatzen badagoaski lan, besteinor gonbi<strong>datu</strong>gabe ere.zkontzari, bataioei eta erritukristauei ezetz esaten ikasiE genuen, gure aurrekoei indarreztatuatutako gurutzea ezabatuguran. Gero jabetu ginen kristauakken<strong>du</strong>z gero erritu ateoak edo paganoakbeharko genituela, bainabeharrezko direla ospakizunak.Kurdistanera joanda, bataiatu gabekokristaua, ateo kristaua nintzelaikasi nuen. Gure kulturako zatiizan da, Eguberri, San Juan eta bestelakotradizio paganoen gaineaneratorrita ere. Eta han ikasi genuen,halaber, tradizio feudala utzitakofamilietan ere, bikoteek ezkontzeaadostu ondotik errituarekin jarraitzen<strong>du</strong>tela, mutila neskaren familiarenganajoan baimen eske, dotesinbolikoak adostu eta abar.Irudipena daukat hemen ere idatzigabeko gidoiko erritualak betetzenari garela. Azken ospakizunadenok sumatzen <strong>du</strong>gula, bainabete beharreko urratsak dira asteotakoak.Denbora behar <strong>du</strong>, bizkorregiezin joan, baina motelegi arearriskutsuagoa da. <strong>Alderdien</strong> Legea<strong>beteko</strong> <strong>du</strong>en alderdia aurkeztukoda datozen aste edo egunetan,horixe atzo jakinarazitakoa.Espero zena, eta hala ere beharrezkoa.Hurrengo urratsak sumatzenditugu: Zapaterok Otegiren hitzei«interesgarri» deritze, ETAk badakiberak zer esango zain dagoela nazioarteaeta Euskal Herria —aregehiago, ezker abertzaleak estrategiaaldebakarrekoa hartzea erabaki<strong><strong>du</strong>ela</strong>rik— eta alderdi berri batizango dela jakinarazi digute.Ezin jakin zeremoniako zati zen,gidoian ote zetorren edo ezteietakoirudi atsegina, baina itxaropenhandia piztu <strong>du</strong> Cristina Sagarzazu,Rosa Rodero eta E<strong>du</strong>rne Brouardelkarrekin ikusteak. Oihartzunak ez<strong>du</strong> luze iraun, baina asteburu honetakobiktimena baino handiagoaizan da: Mikel Zabalza desagertuzela 25 urte, Guardia Zibilaren inpunitatearenere<strong>du</strong>. Otsoportillokoeraso faxistarekiko isiltasunakPSOEkoak irain<strong>du</strong> beharko lituzkebereziki. Baina ez gara harritukohonezkero. Prozesua aldebakarrekoada, eta ezteia abertzaleentzatda, eta familia abertzalea batzenbadago aski lan, beste inor gonbi<strong>datu</strong>gabe ere.uZuzendariariBERRIAk irakurleen eskutitzak plazaratzen ditu. Ez <strong>du</strong>te 2.500 karaktere—tarteak barne— baino luzeago izan behar, eta BERRIAk moztekoeskubidea <strong>du</strong>. Helbide honetara bidali behar dira, izen-abizenak eta herriaadierazita: Berria, Martin Ugalde kultur parkea, 20140 Andoain. EskutitzakInternet bidez bidaltzeko: iritzia@berria.info.Iruña-VeleiaEz dakit zergatik jartzen <strong>du</strong>en halakokemena Lorena Lopez deLacalle Arabako Kultura diputatuakLurmen iruzurgiletzat jotzenIruña-Veleiako auzian.Oso mediatikoaeta zaratatsua izangoda ziurrenik,baina egia izateabeste gauza bat da.Oraingoz,artxibatutadaude betiko,instrukziofasea ere igaro gabe,Euskotreneketa Eusko Trenbide Sareak,gurebabesle ohiek,Lurmenenaurka ipinitako kereilak,iruzurraleporatuz.Eta hori gauzasinple batengatik: sekula ez genuelakoiruzurrik egin.Ez <strong>du</strong>tulertzen diputatu andereak zergatikematen dituen frogatutzat,epaitutzat eta erabakitzat EliseoGilek iruzur delitua egin zuela RubenCerdanek sekula egin omenez zituen grafitoen analisien auzian.Gogoratubeharra dagoCerdan ez dela sekula izan Lurmenenpresako langilea.Uste<strong>du</strong>t zuhurrrago agertu behar zuelaeta itxaron egin behar zuelaepaitegiak erabakia hartu arte,kereila instrukzio fasean baitagoune honetan.Ez da erabaki delituaegin denik ere.Are gehiago,guk eskatutako analitikei epaitegiakbidea eman izanak esannahi <strong>du</strong>,nire ustez,ez <strong><strong>du</strong>ela</strong> frogatutzatematen faltsifikazioa.Eta Kultura diputatuak egindakobeste baieztapenaz,hau da,Gileketa Cerdanek 12.000 pasatxojaso zituztela azken horrek egindakotxostenengatik —iruzurdelitualeporatu nahi zaio horregatikEliseori—,esango dizuetEliseok eta Lurmenek ez zutelaeuro bakar bat ere jaso txostenhoriengatik.Nik honi «iruzurrareniruzurra» deitzen diot,sekulaexistitu ez den iruzur batez norbaitpublikoki akusatzea,jakinarengainean egonda ez dela egia,gizartearen kondena bilatu nahirik.Idoia Filloy Nieva.
6 berria 2010eko azaroaren 28a, igandeaHarian › IritziaAutodefentsa feminista,gure aldarria eta jar<strong>du</strong>naSaioa IraolaMiren ArangurenEHBFko kideakEmakumeok biktimak,biktimak, biktimaketa abar». Instituzioetatikzein komunikabideetatikindarkeria patriarkalaren inguruanjar<strong>du</strong>ten <strong>du</strong>tenean, edo hauekidite aldera hartutako neurrienarabera, emakumeok soilikbiktimak gara. Horrela bada,indarkeriaren izate osoa ezkutatzen<strong>du</strong>te, emakumeok geure buruadefendatzeko eta gure artekoelkartasun zubiak eraikitzeko<strong>du</strong>gun gaitasuna oztopatuz. Egoerahau izanik, indarkeriarenerroetara jo eta hori amaitzekobeharrezko den jokabide, jarreraeta tresna multzoak jarri ditugumartxan; autodefentsa feministarenizatea jarri <strong>du</strong>gu martxan.Emakumeok geure burua defendatzeko<strong>du</strong>gun gaitasunean sinesten<strong>du</strong>gu; beraz, eraso bakoitzarenaurka konpromisoa eta elkartasunaagertzen <strong>du</strong>gu; kalean,espazio publikoan zein pribatuanaske sentitu nahi baitugu.Baina nekatu gara instituzioenitxurakeriaz eta martxan jarritakoneurri urriez; beraz, emakumeorok norbere buruan eta gorputzeanditugun gaitasunen lanketatikabiatuz egingo diogu aurreindarkeriari. Emakumeok,gure bizitzaren jabe izan nahi <strong>du</strong>gulako,subjektu agente bilakatueta aurre egingo diegu egunerokoerasoei.Emakumeon arteko elkartasunaeta antolakuntza abiapuntuizanda, autodefentsa feministakbidelagun ditu: indarra, babesa,autoestima eta konfiantza.Hein batean, emakumeok bizi<strong>du</strong>gun zapalkuntzaren aurkahartzen <strong>du</strong>gun jarrera da AutodefentsaFeminista. Bizitzeko jarrera,gorputzarekiko adierazpenanitzetan azaleratzen <strong>du</strong>gunjarrera, ahotsarekin eta begiradekiniradokitzen <strong>du</strong>gun jarrera,norberaren ezagutza etamugak argi adierazteko baliagarriden jarrera da.Indarra. Emakumeon kontrakoindarkeria kasuak eraso isolatumo<strong>du</strong>an ulertzeak horienizaera integrala ezkutarazteadakar. Horrez gain, erasoak mo<strong>du</strong>isolatuan ematen direla sinestarazteakindarra kolektibokibatzeko zailtasunak dakartza,horiei aurre egiteko norberak<strong>du</strong>gun indarra azaleratzeko or<strong>du</strong>an.Beraz, autodefentsa feministakindarra norberaren burueta gorputzetik gaindi azaleratzeaeta kolektiboki indar batuketalortzea ditu helburu.Babesa. Egun, emakumeonkontrako indarkeriaren aurkaabian jarritako babes neurriakasistentziazkoak dira. Behin erasoagertatuta martxan jarritakoprotokolo babes asistentziazkoak.Indarkeriaren osotasuna,erroak albo batera uzten dituzte,pertsonon heziketa albo bateanutziz. Heziketak pertsonen garapenean<strong>du</strong>en garrantzian sinesten<strong>du</strong>gulako, emakumeok geureburuaren jabe izaten ikasten<strong>du</strong>gu elkarrekin, elkarren arteanbabesa sentitzen ikasten <strong>du</strong>gu;urruneko babes neurrienmenpe egon gabe.Autoestimua. Sistema patriarkalaksortutako rol eta estereotipobateratu eta sexisten eraginez,emakumeok geure buruarekikoexijentzia izugarria <strong>du</strong>gu,irudi estetiko zehatz baten gainbalioa,emakumeoi txikitatikKonfiantza da gakoa;geure buruarekikokonfiantza lan<strong>du</strong>zlortuko baituguerantzuteabarneratutako hezkuntza emozionalakeskutik dakarren maitasunere<strong>du</strong> erromantikoa; betiemakumeok bestearekiko, gizonekikoeraiki gaituzte. Horrela,emakumeok subjektu pazientebiktimaizatera mugatzen gaituzte;aldiz, autodefentsa feministarenbitartez, emakumeoksubjektu agenteak garela sinestarazieta egunerokotasuneanpraktikan jartzeko bitartekoaksortzen ditugu.Konfiantza. Geure burua defendatzekogaitasunean sinesten<strong>du</strong>gu, eta ez <strong>du</strong>gu salbatzailearenzain egoteko asmorik. Beraz,golpeei, irainei, gutxiespenei,mehatxuei, emakumeok, geuk,egin nahi diegu aurre. Nahi ez<strong>du</strong>guna egiteari utzi, maite gaituzteladioten erasotzaileei plantoegin, gure bizi proiektuak askatasunean,menpekotasunetikkanpo garatzen segitzeko hautuaegiten <strong>du</strong>gu. Horretarako,konfiantza da gakoa; geure buruarekikokonfiantza lan<strong>du</strong>z lortukobaitugu erantzutea.Beraz, emakumeok ditugungaitasunen jabetzan sinetsiz etahoriek lan<strong>du</strong>z; emozioen eta gorputzarenarteko lotura lan<strong>du</strong>z;bakarka zein kolektiboki egunerokoeraso anitzei erantzutekoAutodefentsa Feministaren bideanmartxan goaz.Martxan Autodefentsa Feministarenbidean!!!Hizkera argiaJon Su<strong>du</strong>peSaiakera egileaHizkuntza argiafilosofoaren«kortesia» delaesan zuen JoséOrtega y Gassetek.Filosofiari berezkoa zaiola«iluntasuna» uste <strong>du</strong> askok.Pentsalari sakonaren ezaugarriaomen da. Baina uste okerrada hori. Bertrand Russellek zioenez,idazleari argi hitz egitekoeskatu behar zaio, benetan zeresan nahi <strong>du</strong>en jakin dezagun.Ez daukagu zer esan nahi otezuen asmatzen ibili beharrik.Esan dezala esan beharrekoaargi eta garbi. Idazkeran ere erabatekogardentasuna bilatzenzuen pentsalaria genuen BertrandRussell.Ezaguna da Hegelen iluntasuna.Berez ei zen halakoxea.Ilunak ziren bere klaseak etailunak dira bere liburuak. Ezzeukan, bestalde, hitz egitekoerraztasunik (hitz totelka eginohi zuen). Aleman filosofiarenezaugarria da, nonbait, ulergaitzaizatea. Dirudienez, modahorri Kantek eman zion hasiera.Haren gaztetako obren irudimenalai eta idazkera biziasakontasun indartsu eta lehorbihurtu ziren geroxeago. Garaikideguztiek deitoratu zutenharen aleman nahasi eta korapilatsua(ba<strong>du</strong> batere punturikgabeko orrialderik ere). Haatik,Goethek esana da Kanten orribat irakurtzen zuenean argizbetetako gela batean sartzenzen inpresioa zeukala.Hegelek gogor kritikatu zuenKanten elkortasuna. Haren hizkerailunaren atzealdean pentsamen<strong>du</strong>arruntak ezkutatzenomen ziren. Baina HegelekKanti egotzi zion iluntasunbera aurpegiratu zioten beraribere lagunek. Eta arrazoi zuten,seguruenik. Hara zer idatzizuen Russellek: «Hegelen filosofiaoso zaila da. Nik esangonuke filosofo guztietan ulergaitzenadela». Kanten zenbaittestu, behinik behin, irakurgarriakgertatzen zaizkio pertsonaez-adituari ere (berak ohartarazizuenez, arriskutsua datonu asal<strong>datu</strong> eta apokaliptikoaerabiltzea filosofiazko ikerlanneurritsu batean). Hegel,berriz, nekez ulertzen den pentsalariada.Kant eta Hegelen alemanazaila da benetan, baina askozzailagoa da Heideggerrena. Harenhizkera apropos da korapilatsueta bihurria. Adituen iritziz,gehiegi baliatzen da neologismobitxiez, hitz elkartuez eta zentzumetaforikozko berbez. Heideggerrentestu batzuen ulergaiztasuna(hitz, esamolde eta egituraberri bezain bihurriz josia etagramatikalki lotu gabekoa) jasangaitzazitzaion Hannah Harendtbere maitaleari. Zer zuenezkutatzeko Heideggerrek?Rudolf Carnap alemaniar filosofohandiak garrazki satirizatuzuen Heideggerren zentzugabekomordoilokeria. Honen Zer dametafisika? liburuko «akats logikotrauskilak» eta «zentzurikgabeko hitz segidak» salatu zituen(«ezerezak ezerezten <strong>du</strong>»eta antzerako bitxikeriak, «euriakeuritzen <strong>du</strong>» esatea adinakotontakeriak iruditzen zitzaizkion).Aleman txit berezian idatzizuen. Hizkuntzaren alderdikomunikatibo eta ulerkorramesprezatu zuen, horrela,Oihan beltzeko aztiak.Euskal<strong>du</strong>nokaskotan lanak izatenditugu euskarazkotestuak irakurtzen.Ez dezagunpremiarik gabeoztopo gehiago jarriArgiak eta ulerterrazak izatensaiatu ziren frantses eta britainiarilustratuak: arrazionalistakziren eta ideiak komunikatuegin zitezkeela uste zuten.Are gehiago, gizakien funtsezkoberdintasunean sinesten zuteneta jende guztiak ezagutzarakosarbidea izatea nahi zuten. Heidegger—irrazionalista eta antidemokrata—nahita izan zeniluna, Ilustrazioaren argitasunarikontra egitearren edo. Harenpentsatze «autentikoa» elitismointelektualaren era berribat da. Edornok ere goitik beherakritikatu zuen haren hizkerailuna («jerga» deitu zion). Bereiritziz, Heideggerren idazkerabihurri eta errebesa arrunt lagungarrizitzaion totalitarismofilosofiko nahiz politikoari.Michel Foucault argia zen solaseaneta mintzaldietan. Bainabere idatzietan iluna zela irudituzitzaion John Searle pentsalariamerikarrari. Honek behingaldetu zion ea zergatik idaztenzuen hain «gaizki». Argiro idaztenbazuen ez zutela seriotzathartuko erantzun omen zion(«En France, il faut avoir aumoins 10% incompréhensibles»).Intelektual askok esapidemisteriotsuak erabili ohi dituzteeuren hitzei sakontasunitxura emateko.Paul Grice filosofoak ekarpengarrantzitsuak egin ditu pragmatikarenarloan. Entsegu famatubatean arau zehatz batzukformulatu zituen. Honako hauda horietako bat: «Ahalik eta argienhitz egin ezazu, anbiguotasunikgabe». Argiak eta laburrakizan behar <strong>du</strong>gu. Izurritearibezala ihes egin behar zaiemendeko perpaus nahasiei.Euskal<strong>du</strong>nok askotan lanakizaten ditugu euskarazko testuakirakurtzen. Ez dezagunpremiarik gabe oztopo gehiagojarri. Ahalegin<strong>du</strong> gaitezen geurejar<strong>du</strong>naren astuntasuna arintzen.Hitz egin dezagun argi.Wittgensteinek adierazi zuenbezala, «esan daitekeena argiroesan daiteke». Eta errazkerianerori gabe.
2010eko azaroaren 28a, igandea berria 7‹ Publizitatea
8 berria 2010eko azaroaren 28a, igandeaHarian › Euskal HerriaEzker abertzalearen alderdi politiko berria D<strong>Alderdien</strong> Legearen eskaerak <strong>beteko</strong>dituela iragarri <strong>du</strong> ezker abertzaleakIruñean proiektu politiko berria aurkeztu,eta indarkeriarentzat «inongo tarterik»ez dagoela argi utzi <strong>du</strong> Rufi EtxebarriakAlderdiaren estatutuak osatzen ari direlaeta laster aurkeztuko dituztela jakinarazi <strong>du</strong>ezkutatu—. Hamabost kamerainguruk grabatu zuten saioa.Iazko azaroan Altsasun prozesuberri baterako lehen urratsaegin eta apirilean Iruñean estrategiarennondik norakoak azal<strong>du</strong>ondotik, atzo urrats bat gehiagoegin zuen ezker abertzaleak. RufiEtxeberriaren arabera, ZutikEuskal Herria ebazpenean jasotadatorren estrategia garatu ahalizateko, «ezinbesteko» urratsa daJoxerra Senar Iruñea«Berri garrantzitsu bat plazaratzeragatoz». Atzo Rufi Etxebarriaketa Marian Beitialarrangoitiakezker abertzalearen alderdipolitikoaren eta haren barne antolamen<strong>du</strong>arenoinarriak ezagutarazizituzten Iruñean. Oinarriotan,ezker abertzaleak azpimarratu<strong>du</strong> bide politiko eta demokratikoekikokonpromisoak tinkoaizan behar <strong><strong>du</strong>ela</strong> eta ez «egoerarenaraberako gertaeren edo aldagaitaktikoen menpekoa». Helburupolitikoak lortzeko «indarkeriarenerabilpena edo erabilpenarenmehatxua errefusatzen <strong>du</strong>alderdi berriak». Hurrengo asteetanalderdi berriaren estatutuakaurkeztuko dituztela jakinarazi<strong>du</strong>te. Estatutuok <strong>Alderdien</strong> Legeareneskakizunei jarraituz osatukodituztela azpimarratu <strong>du</strong>te,nahiz eta lege horren «izaera antidemokratikoa»eta haren erabilpen«politiko eta arbitrarioa» irmosalatu.E<strong>du</strong>kiez gain, eszenografiakere garrantzia izan zuen atzo. IruñekoTres Reyes hoteleko aretonagusian, gora ezker abertzaleazioten hiru kartel handiren azpian,belaunaldi guztietako etahainbat sektoretako 300dik goramilitantek agertu zioten babesaproiektu berriari. Han ziren, besteaskoren artean, Txelui Moreno,Marine Pueyo, Iñigo Iruin, IgorUrrutikoetxea, Eusebio Lasa, JoneGoirizelaia, Antton Morcillo,Xanti Kiroga eta Expe Iriarte.Babesa eta barne kohesioaMarian Beitialarrangoitiak euskarazirakurri zuen agiria, etaRufi Etxeberriak, gazteleraz, etabakoitzak bere agerraldia amaitutakoantxalo zaparrada batekinerantzun zuten militanteek. Horrenbestez,proiektu politiko berriarekikobabes zabala eta barnekohesioa irudikatu nahi izanzuen ezker abertzaleak.Komunikabideen artean sortutakoikusmina ere ez zen gutxiagorakoizan. Prentsaurrekokoaretora sartu aurreko unetan, hotelekoataria kazetariz gainezkazegoen, horietako batzuk EuskalHerri kanpotik etorriak —azkenunean etorritako Nafarroako komunikabidebateko kazetari batek,adibidez, ez zuen bere ezusteaEzker abertzaleko 300dik gora militantek babesa adierazi zioten proiektu politiko berriari, Iruñeko Tres ReyesG Atzo irakurritako agiri politikoaProiektu eta antolakunde berrirantzHona hemen, ezker abertzaleakatzo aurkeztutako agiriarenzati batzuk, hitzez hitz:(...)Murgil<strong>du</strong>rik gauden agertokiberri honetan, zeina inposizioeta ukapenaren fase politikoabetikotzeko xedez batzuk ekidinnahi <strong>du</strong>ten, ezkerrekoa etaabertzalea den herriak proiektupolitiko eta antolakunde berribaten beharra <strong><strong>du</strong>ela</strong> pentsatzen<strong>du</strong>gu, egungo errealitateeta baldintzetatik abiatuta,etorkizunean independentziaeta sozialismoa erdiesteko konpromisoaizango <strong>du</strong>en tresnagisa proiektatuko dena.Erreferentzia estrategikohauekin, indar subirano eta aurrerakoienartean premiazkoaden indar metaketaren aldeproposamen taktikoak sustatukodituen proiektu politiko batbultzatuko <strong>du</strong>gu, eragile sozialeta instituzionalen indar harremanaaldatzeko gaitasun etailusioz eta markaturiko helburueijarraikiz urratsez urrats eragitekoasmoz.Euskal Herriarekin konprometiturikoproiektu politiko etaantolakunde berria izanen da,eta koiuntura historiko honetaneskubide guztien errespetuanoinarrituriko bake eszenatokiabultzatuko <strong>du</strong>, elkarrizketa etanegoziazio prozesu baten dinamizazioanmurgil<strong>du</strong>z, gatazkademokratikoki konpontzeko,preso eta iheslari guztiak etxeratzekoeta eskubide kolektiboeta norbanako ororen errespetatuanoinarrituriko eszenatokiaosatzeko xedez.Zentzu honetan, kultura etaadierazpen politiko guztien enkontrurakoesparru gisa ulertzen<strong>du</strong> konponbiderako akordiodemokratikoa, saihestezinakdiren bi ardatzetanoinarriturik: euskal nazioarenexistentzia eta onarpena etaherritarren egungo nahiz etorkizunekoborondate demokratikoarenerrespetua. Hau da, herritarrekdemokratikoki adierazitakoborondatea kokatuko <strong>du</strong>bere bilakaera politikoaren motoreta bermatzaile bakar gisa,eta era berean, langile klaseabere oinarrizko erreferentziagisa gizarte zuzen eta justuagobat lortzeko norabidean. Horretarakokontuan hartuko diraemakumeek gizonezkoekikopairatzen <strong>du</strong>ten egoera asimetrikoa,aukera berdintasunabermatzeari begira.Horrela bada, jarraian aipatzendiren oinarriekin konprometitukoda proiektu politikoberria: Independentzia, euskal<strong>du</strong>ntzea,sozialismoa, justiziaeta askatasunean oinarritutakoetorkizun baketsuaren alde, feminismoa,herrien arteko elkartasuninternazionalista eta antiinperialistaeta demokraziaparte-hartzailea.Konpromiso politiko eta ideologikohauetatik, antolakundeberria, aurreko ere<strong>du</strong>ak gainditueta inflexio puntua markatuz,bere barne funtzionamen<strong>du</strong>arieta ekinbide politikoari dagokienez,ondoko printzipioetanoinarrituko da:Barne estruktura eta funtzionamen<strong>du</strong>demokratikoa izango<strong>du</strong>, aukera berdintasunean oinarritutakide guztien partehartzeagaratuko <strong>du</strong>ten arauenbitartez, borondate kolektiboaosatzen aldera; eztabaida etaerabakitzeko barne egiturenburujabetza ziurtatuko da, betiereinterferentzietatik etainongo menpekotasun edo baldintzatzetiklibre, hausnarketaneta bere lerro politikoa zehaztekoor<strong>du</strong>an autonomia osoarekinarituko delarik. Hauek guztiakeskakizun banaezinak dira al-
2010eko azaroaren 28a, igandea berria 9Ezker abertzalearen alderdi politiko berria Dproiektu politiko eta barne antolamen<strong>du</strong>berri bat izatea, etaabian den fase politikorako «berrespengisa» ikusi behar da.Proiektu politiko berri hori«egungo errealitate eta baldintzetatik»abiatuko dela azal<strong>du</strong> <strong>du</strong>. Independentziarenzein sozialismoarenaldeko konpromisoa agertzearekinbatera, norabide horretanurratsez urrats aldaketak eragiteko«tresna gisa» ulertzen <strong>du</strong>te. Hala,«indar subirano eta aurrerakoienarteko indar metaketa premiazkotzatdaukatenez, horrenaldeko «proposamen taktikoak»egingo ditu alderdi berriak.Ezker abertzalearen arabera,bi ardatz nagusiren inguruan mugitukoda. Batetik, «eskubide guztienerrespetuan» oinarritutakobake egoera bat bultzatuko <strong>du</strong>.Bestetik, «herritarrek demokratikokiadierazitako borondatea»izango da proiektuaren motor etabermatzaile bakarra.≠Ardatz horien inguruan,proiektu berriak zazpi oinarri politikoizango ditu: independentzia,euskal<strong>du</strong>ntzea, sozialismoa,justizian eta askatasunean oinarritutakobakea, feminismoa, herrienarteko elkartasun internazionalistaeta demokrazia partehartzailea.Ezker abertzalearenarabera, «independentzia da EuskalHerriaren garapen osoa ziurtatzekomo<strong>du</strong> bakarra». Horrezgain, egungo sistema kapitalistarenaurrean, beharrezkotzat jotzen<strong>du</strong> ezkerreko estrategiakeguneratzea eta menpekotasunetikaskatutako gizarte ere<strong>du</strong> berribat eraikitzea.Bake iraunkorraren bermeaBeste oinarrietako bat bakea da.«Bakea ez da soilik bortxakeriaeza, demokrazia eta justizia sozialarenbastioia baizik», zehazten<strong>du</strong> agiriak. «Elkarrizketa etaakordio demokratikoen bitartez,herritar guztien eskubide ororenerrespetua izango da bake egonkoreta iraunkorra bermatuko<strong>du</strong>ena». Demokrazia parte-hartzailearenalde egiten <strong>du</strong>. Ezkerabertzalearen irudiko, egungosisteman bezerokeria eta ustelkeria«instituzioen sinesgarritasundemokratikoa» pitzatzen ari dira,eta politikaren izen ona galtzenBake egoera etaherri borondateaizango dira proiektuberriaren ardatzakBarne egituran,burujabetza ziurtatunahi <strong>du</strong>te, «autonomiaosoz» jar<strong>du</strong>tekoari da. «Herri boterea bideratuko<strong>du</strong>en proiektuaren alde egiten<strong>du</strong>gu, erabakietan herritarren benetakoparte-hartzea sustatuz»,dio agiriak.Sinesgarritasuna irabazteko,oinarriok barne antolamen<strong>du</strong>anislatzea nahi <strong>du</strong> ezker abertzaleak.Haren ustez, aurreko ere<strong>du</strong>againditzen <strong>du</strong>, eta «inflexio puntu»bat da. Izan ere, batetik, funtzionamen<strong>du</strong>demokratikoarenalde egiten <strong>du</strong>, eta, horretarako,kide guztien parte-hartzea bultzatuko<strong>du</strong>ten arauak zehazten ditu.Irizpidea da proiektuak «autonomiaosoa» izatea: «Barne egiturenburujabetza ziurtatuko da, betiereinterferentzietatik eta inongomenpekotasun eta baldintzetatiklibre». Bestetik, bide baketsu etademokratikoak soilik garatzekojar<strong>du</strong>erak bultzatuko ditu, «soilikoinarri demokratikoetatik bil daitezkeelakogehiengo instituzionaleta sozialak».Oinarriak eta barne antolamen<strong>du</strong>azehaztuta, ezker abertzalearenirudiko, «argi geratzenda», estrategia horretan «ez dagoindarkeriazko mehatxuarentzatinongo tarterik». Ekintza politikorakotresnak «mobilizazio etaatxikimen<strong>du</strong> herritarra, desobedientziazibila, borroka ideologikoaeta parte-hartze politiko-instituzionala»direla zehaztu <strong>du</strong>.«Guztiarekin, XXI. mende honetan,gure aurretik pasa direnhainbat belaunaldiren ametsa indartunahi <strong>du</strong>gu».hotelean. JON URBE / ARGAZKI PRESSdaketa politiko eta sozialerakoprotagonista bakar gisa jendarteaeta bere parte diren emakumeeta gizonak kokatu nahi dituenproiektu politiko honetan.Bide baketsu eta demokratikoetatiksoilik garatuko den jar<strong>du</strong>era.Soilik oinarri demokratikoenerrespetutik bil daitezkegehiengo instituzional eta sozialak.Gehiengo hauek izan beharluketelako prozesu politikoaeskubide kolektibo eta norbanakoenakzinez errespetatukodiren agertokirantz aurreratzeaahalbideratuko <strong>du</strong>tenak, betieregure helburu independentistaeta sozialista jomugan hartuta.Horregatik, proiektu politikoeta antolakunde berri honeksoilik bide politiko eta demokratikoekikoerakutsi behar <strong>du</strong>enkonpromisoa tinkoa eta zalantzarikgabea izan behar <strong>du</strong> etaez <strong>du</strong> egon behar egoerarenaraberako faktoreen edo aldagaitaktikoen menpe; eta, beraz,helburu politikoen lorpenerakoindarkeriaren erabilpena edoerabilpenaren mehatxua errefusatubehar <strong>du</strong>.Honek berekin dakar egintzapolitikorako tresna diren mobilizazioeta atxikimen<strong>du</strong> herritarra,desobedientzia zibila, borrokaideologikoa eta parte hartzepolitiko-instituzionalarenerabilpen soilaren aldeko konpromisoa.Argi geratzen da, beraz,defenditzen <strong>du</strong>gun proiektupolitiko eta antolakunde berrihonen estrategia independentistaeta sozialistaren baitan ezdagoela indarkeriazko mehatxuarentzatinongo tarterik (...).Garaiberriak,saltokihobeak.
10 berria 2010eko azaroaren 28a, larunbataHarian › Euskal HerriaEzker abertzalearen alderdi politiko berria DErreakzioakEkintzak eskatu dituztePSE-EEk, EAJk eta PPkAralarrek, EAk, EBketa Alternatibak dioteez dagoela arrazoirikalderdi berrialegez kanpo uztekoErredakzioaAntonio Pastor PSE-EEko bozeramaileak.«Musikak soinu hobea<strong>du</strong>, baina gertaera eta errealitatejakin batzuk gertatu arte zainegon behar da». Pauso bat emanizana «baloratzeko mo<strong>du</strong>koa» deladio, baina PSE-EEk ETArekikoerreferentzien falta sumatzen<strong><strong>du</strong>ela</strong> esan <strong>du</strong> Pastorrek.sartuko da eta terrorismoarenamaiera ikusiko <strong>du</strong>gu». MarianoRaxoi PPko presidentearen esanetanere, terrorismoa amaitu artean«ETAren inongo frankiziak»ezin <strong>du</strong> aurkeztu hauteskundeetara.ARALARErreakzio andana eragin <strong>du</strong> ezkerabertzaleak alderdi berriarenoinarriak aurkezteko egindakoagerraldiak. Indarkeriaren erabilpenaeta indarkeriazko mehatxuabaztertzen baditu datorrenurteko hauteskundeetan partehartu behar lukeela diote gehienek.PSE-EEk, EAJk eta PPk hitzetatikekintzetara pasatzeko eskatu<strong>du</strong>te.RODOLFO ARESEusko Jaurlaritzako Herrizaingo sailburua«ETAk terrorismoa uztea lortubehar <strong>du</strong> ezker abertzaleak,edo berak utzi ETA»Jar<strong>du</strong>era politikoa legearen barneangaratzeko, gauza bat eginbehar <strong>du</strong> ezker abertzaleak RodolfoAres Jaurlaritzako Herrizaingosailburuaren arabera:«ETAk terrorismoa uztea lortubehar <strong>du</strong>, edo berak utzi behar <strong>du</strong>ETA». Hitzez gain, indarkeriatikaldentzen ari direla erakusten <strong>du</strong>tenekintzak eskatu dizkio.JOSE ANTONIO PASTORPSE-EEko bozeramailea«Musikak soinu hobea <strong>du</strong>,baina ekintzen zain egonbehar <strong>du</strong>gu»Zuhurrak izateko eskatu <strong>du</strong> JoseIÑIGO URKULLUEuzkadi Buru Batzarreko lehendakaria«Politikarekiko atzera ezinekokonpromisoa hartu behar <strong>du</strong>ezker abertzaleak»«Gaur inoiz baino gehiago, etaargi esaten ez <strong>du</strong>ten arren, [ezkerabertzaleak] politikarekiko atzeraezineko konpromisoak» hartubehar dituela azal<strong>du</strong> <strong>du</strong> Iñigo UrkulluEuzkadi Buru Batzarrekopresidenteak. Eman beharrekopausoak emateko eskatu dio.ETAtik bereizten bada, ezkerabertzaleak eraikitzeko asko <strong><strong>du</strong>ela</strong>gaineratu <strong>du</strong>.ANTONIO BASAGOITIPPren EAEko lehendakaria«Ezker abertzaleak Batasuna<strong>du</strong> izena, Batasuna ETA da etaez da kabitzen demokrazian»ETAren «inongo mozorrok» ezin<strong><strong>du</strong>ela</strong> iritsi bozetara esan <strong>du</strong> AntonioBasagoiti PPren EAEkopresidenteak. «Ezker abertzaleakBatasuna <strong>du</strong> izena, BatasunaETA da eta ez da kabitzen demokrazian».ETAren aurka, «arloguztietan estutzeak» soilik balio<strong><strong>du</strong>ela</strong> dio. «Orain zinegotzirik, dirurik,bozeramailerik eta bozgorailuriklortzen ez ba<strong>du</strong>, akabatzenhasiko da, amaierako krisian«Gero eta arrazoi gutxiagodaude legez kanporatzeenestrategiarekin jarraitzeko»Ezker abertzaleak aurkeztutakoproiektu politikoa «orain arteemandako pausoak baieztatzea»dela azal<strong>du</strong> <strong>du</strong> Aralarrek. «Geroeta arrazoi gutxiago daude legezkanporatzeen estrategiarekin jarraitzeko»,esan <strong>du</strong>. Europako Batasunari«irekitasunez» jokatzekoeskatu dio. ETAri, berriz, EuskalHerriaren eta ezker abertzalearengehiengo handi baten eskaerakontuan hartu eta ekintzaarmatua behin betiko uzteko.PELLO URIZAREAko idazkari nagusia«Legeztatzea ukatzekoargudio juridikorik ez daegongo»Pello Urizar EAko idazkari nagusiareniritziz, ezker abertzalearenlegeztatzea ukatzeko argudio juridikorikez da egongo. Alabaina,Espainian, argudio juridikoakbaino gehiago borondate politikoabehar dela adierazi <strong>du</strong>, «boterebanaketa erreala baino gehiagoustezkoa delako». EAk borondatepolitiko hori «positiboki»gara dadin presioa egingo <strong><strong>du</strong>ela</strong>iragarri <strong>du</strong>.Urkullu EBBko presidentea eta Ares Herrizaingo sailburua. IÑIGO URIZ / ARPSERAFIN LLAMASEzker Batuko bozeramailea«Ez gobernuak ez auzitegiekezin diote ukatu bozetanparte hartzea»Ezker abertzaleak iragarri bezalaalderdi berriaren estatutuek indarkeriagaitzetsi eta bide baketsuenalde egiten ba<strong>du</strong>te, «ez gobernuakez auzitegiek ezin dioteukatu bozetan parte hartzea», SerafinLlamas Ezker Batuko bozeramaileareniritziz. Legea eureninteresen arabera erabiltzea leporatudie PSOEri eta PPri. «Horrekzuzenbide estatua eta demokraziabera urratzen ditu», dio.IÑAKI GALDOSHamaikabateko idazkari nagusia«Ezker abertzaleak badaki zeinden bidea, Estrasburgokoepaiak argi esaten <strong>du</strong>»«Ezker abertzaleak badaki zeinden bidea, Estrasburgoko epaiakargi esaten <strong>du</strong>», azal<strong>du</strong> <strong>du</strong> IñakiGaldos Hamaikabateko idazkarinagusiak. Ezker abertzalea hauteskundeetanegotea desio <strong><strong>du</strong>ela</strong>gaineratu <strong>du</strong>. Era berean, adierazi<strong>du</strong> gizarteak ezin <strong><strong>du</strong>ela</strong> onartuestatuak eta ezker abertzaleakkatuaren eta saguaren mo<strong>du</strong>anjokatzea.OSKAR MATUTEAlternatibako bozeramailea«<strong>Alderdien</strong> Legeanoinarritutako legezkanporatzeak ez <strong>du</strong> zentzurik»Ezker abertzaleak hauteskundeetanparte hartu ahal izatea exijituko<strong>du</strong> Alternatibak. «<strong>Alderdien</strong>Legean oinarritutako legez kanporatzeakez <strong>du</strong> zentzurik; bidegabeaizateaz gain, erakundeberriaren kasuan ezingo litzatekeaplikatu, ezker abertzalekokideek irmo eta argi hitz egin<strong>du</strong>telako», esan <strong>du</strong> Oskar MatuteAlternatibako bozeramaileak.Horrez gain, adierazi <strong>du</strong> atzokoadierazpena ez dela aurrekobeste kasuekin .LAB«Urrats bereziki garrantzitsuada independentzia helburu<strong>du</strong>en sektore politikoarentzat»LABen iritziz, urrats bereziki garrantzitsuada independentziahelburu <strong>du</strong>en sektore politikoarentzat.«Gainera, kontuan hartubehar <strong>du</strong>gu aldaketa politikoa burutzekoprozesu demokratikoaeraikitzen ari garenean datorrelaurratsa», esan <strong>du</strong>. JPAUL RIOSLokarriko koordinatzailea«Argi dago zein apustu egin<strong>du</strong>en: botoak eta jar<strong>du</strong>erapolitiko baketsua»Paul Rios Lokarriko koordinatzaileakdio Espainiako Gobernuakbi aukera jarri zizkiolaezker abertzaleari: bonbak edobotoak. «Argi dago zein apustuegin <strong>du</strong>en: botoak eta jar<strong>du</strong>erapolitiko baketsu eta demokratikoa»,azal<strong>du</strong> <strong>du</strong>. Ezker abertzalealegeztatzea «aurrerapauso esanguratsua»izango litzatekeelaadierazi <strong>du</strong>.
2010eko azaroaren 28a,igandea berria 11‹ Publizitatea
12 berria 2010eko azaroaren 28a, igandeaHarian › Euskal HerriaGipuzkoako inkesta«manipulatu» delasalatu <strong>du</strong> Galdosek«Euskadiko egoera» aurkiirauliko den uste osoaazal<strong>du</strong> <strong>du</strong> Iñigo UrkullukH1 datozen garaietan«indar erabakigarria»izango dela ziurtatu <strong>du</strong>alderdiaren urtemugaospatzeko ekitaldianIvan Santamaria GasteizHel<strong>du</strong> den urteko foru hauteskundeenboto aurreikuspenei buruzGipuzkoako Al<strong>du</strong>ndiak kaleratu<strong>du</strong>en inkestaren emaitzakzer esana ematen ari dira oraindik.Iñaki Galdos H1 Hamaikabatalderdiko idazkari nagusiaren ustez,inkesta hori «manipulatu»egin zuten, jendaurrean aurkeztuaurretik.Zuzenean aipatu gabe, manipulaziohorren ar<strong>du</strong>ra EAJri egotzizion Galdosek. Gipuzkoako diputatunagusiorde bada ere, berakjakin baino lehen emaitzak «batzokietanbolo-bolo» ibili zirelakritikatu zuen. «Lidergo partekatuariburuz ari denak horretan sinetsibehar <strong>du</strong>», haren irudiko.Ostegunean jakinarazitako inkestahorren arabera, H1ek botoen%1,48 jasoko lituzke, eta ordezkaritzarikgabe geratuko litzatekeherrialdeko batzarnagusietan. Alderdiko afiliatueta jarraitzaileei lasai egiteko eskatuzien, hala ere, Galdosek.«2007an ere buru nintzen zerrendakbatzarkide bakarra edo batere ez zuela aterako zioten, eta azkeneanzazpi izan ziren». Oraindela lau urte EAko zerrendaburuizan zen Galdos, eta joan den urteanalderdia utzi eta H1 martxanjartzea erabaki zuen, beste kargueta afiliatu batzuekin batera.Aurrera begira baikorra da Galdos.«Datozen hilabeteotan H1 alderdierabakigarria izango da lurraldeguztietan», ziurtatu zuen.Hauteskundeen harira, koalizioanaurkezteko borondatea <strong>du</strong>telaziurtatu zuen, eta, hala ez bada,gizarteak ar<strong>du</strong>ra norena den jakingo<strong><strong>du</strong>ela</strong> ohartarazi zuen.Urtebete laneanBihar urtebete <strong>beteko</strong> da H1 sortzekobiltzarra egin zenetik, etaurtemuga ospatzeko ekitaldiaegin zuen atzo alderdiak GasteizkoGoiuri jauregian. H1eko afiliatueta karguen aurrean, egindakoapustua «beharrezkoa» zela berretsizuen Galdosek. «Berriakgara, ezezagunak, baina ezagutzengaituztenean lekua izango<strong>du</strong>gu».Galdosek ez ezik, Iñaki BerazaAguraingo alkate eta alderdikoArabako presidenteak ere hartuzuen hitza. H1ek «egonkortasuna»bermatzen <strong><strong>du</strong>ela</strong> aldarrikatuzuen. Arabako Foru Al<strong>du</strong>ndikogobernuaren hausturari buruz,gizartea «gorabehera horiekin aspertuta»dagoela ziurtatu zuenBerazak.Katalunian bozak CiUkirabazten baditu gauzakal<strong>datu</strong>ko direla iragarri<strong>du</strong>, eta EAEn ereantzekoa gertatuko delaAitziber LaskibarBilbao, Ortuzar, Ardanza eta Ariztondo, atzo. MONIKA DEL VALLE / ARGAZKI PRESSAldaketak iragarri ditu Iñigo UrkulluEAJren EBBko presidenteakSukarrietan (Bizkaia), SabinoAranari urtero egin ohi zaionomenaldian; aldaketak, bi bidetan:batetik, Katalunian, gauregingo diren hauteskundeen ondoren«biratzea» izango den usteaazal<strong>du</strong> <strong>du</strong>. «Aliantza artifizialen»ondoren, bozak CiUk irabaziko dituelairadoki <strong>du</strong>, eta horrek aldaketaekarriko diola «Kataluniakonazioari». «Euskadin ere lasterhalako biratzea ikusiko <strong>du</strong>gun esperantza<strong>du</strong>t», esan <strong>du</strong>.Urkulluren hitzetan, «Euskadirenetorkizuna ez da boterenahiak soilik osatutako PSE-EEeta PPren frontearena». Haren ustez,«artifiziala» da fronte hori, «ez<strong>du</strong> funtzionatzen», herritarrek ez<strong>du</strong>te babesten, eta «ez da Euskadirenetorkizuna».Euskal Herria nazioa dela etaharen etorkizuna erabaki beharra<strong><strong>du</strong>ela</strong> ohartarazi <strong>du</strong>: «Ez garaeskualde bat, eta ez <strong>du</strong> inork erabakibehar gure ordez. Norabidehorretatik begiratu eta bideratudezagun etorkizuna».«Argi dago Euskadin garai berribaten atarian gaudela», adierazi<strong>du</strong> espero <strong>du</strong>en beste aldaketarenharira. «Terrorismorik gabekogaraia gero eta gertuagodaukagu». ETAk indarkeria alboratzea«lehen urratsa» dela esan<strong>du</strong>, eta ondoren etorriko dela«nahi den eztabaida».baten atarian gaudela;terrorismo gabeko garaiagertuago daukagu»«Guri dagokigu bideajorratzea, gu baikara herrihonetako aitzindariak,lehen alderdi mo<strong>du</strong>an»IÑIGO URKULLUEAJren EBBko presidentea«Bake garaia»«Bake garaia» datorrela ere esan<strong>du</strong> EAJko buruak. Baina, horre-‘‘ Argi dago garai berritarako, ezker abertzaleari eskatudio urratsak egiteko. «Bada garaiahorrenbeste kritikatzen gaituenezker abertzaleak eman behardituen pausoak emateko». Ezkerabertzaleari «herria beraienzurrunbiloan sartu nahian» aritzeaegotzi dio; «beraien labirintoanherria nahastu nahian» aritzea.Bide hori alboratu eta argiaizateko eskatu dio hargatik.Eta «politikaren bidea» hartzeko.«Erraza da, politika eta soilikpolitika, beste guztiak bezala inoreneta ezeren menpe egon gabe,herri hau denen artean aurreraateratzeko». Izan ere, Urkullurenhitzetan, «politika da bide bakarraeuskotarren aberria indartzeko,aberasteko eta askatzeko».Edonola ere, indarkeria alboratutakoanguztien arteko elkarrizketakposible izango direla eta«mun<strong>du</strong> oso bat» eraikitzekoegongo dela adierazi arren, etorkizunerako«bidea jorratzea»EAJri dagokiola adierazi <strong>du</strong>, «gubaikara herri honetako aitzindariak,lehen alderdi mo<strong>du</strong>an».Iosu Murgia izango da AralarrenBizkaiko zerrendaburuaBilboko Udalerako etaBizkaiko BatzarNagusietarakohautagaiak aukeratuditu AralarrekErredakzioa BilboBizkaian «benetako politikak»egiteko, proiektu «abertzalea etaezkerrekoa» gauzatu nahi <strong>du</strong> Aralarrek.Hala esan zuen atzo IosuMurgia Bizkaiko Aralarreko koordinatzaileak,Bilbon egindakobatzarrean. Datorren urteko udalhauteskundeei begira, BizkaikoBatzar Nagusietarako eta BilbokoUdalerako hautagaiak zehaztekoegin zuten batzarra, eta Murgiabera izen<strong>datu</strong> zuten BatzarNagusietarako hautagai. BilbokoUdalerako, Felipe Urkidi aukeratu<strong>du</strong>te zerrendaburu.Jada hautagai izen<strong>datu</strong>ta, Aralar«benetako alternatiba» delaesan <strong>du</strong> Murgiak, eta «politika neoliberaleibestelako proposamenakegiteko gaitasuna» <strong>du</strong>tela defen<strong>datu</strong><strong>du</strong>. Bizkaia lurralde «sozialago,ekintzaileago eta ekologikoago»bat izatearen alde lanegingo <strong><strong>du</strong>ela</strong> gaineratu <strong>du</strong>.Aralarrek Bilboko Udalean ordezkaritzalortu eta Bizkaiko BatzarNagusietan <strong>du</strong>ena sendotunahi <strong><strong>du</strong>ela</strong> azal<strong>du</strong> <strong>du</strong> Murgiak,«Bizkaia eta, oro har, Euskal Herriaezkerrekoa eta abertzalea izateko».Orain arte ordezkaritzaizan ez <strong>du</strong>ten herrietan ere zerrendakaurkeztuko dituztela argitu<strong>du</strong>.Hauteskundeei begira Aralarrek«ilusioz eta ar<strong>du</strong>raz» jokatuko<strong><strong>du</strong>ela</strong> esan <strong>du</strong> Murgiak, bainamaiatza bitartean euren proiektuasendotzearen aldeko lanaegingo <strong>du</strong>tela <strong>agin<strong>du</strong></strong> <strong>du</strong>: «Herritarrenkonfiantzari zor diogu».
2010eko azaroaren 28a, igandea berria 13Euskal Herria ‹ HarianMartinen egoerak «haserrea» sortzen die hautetsiei«Okaztaturik etahaserre» agertu dirahainbat hautetsi, etagogor salatu <strong>du</strong>teMartinen euro<strong>agin<strong>du</strong></strong>aJenofa Berhokoirigoin Baiona«Gu guztiok egiten <strong>du</strong>gun gauzabera egiten <strong>du</strong> Aurore Martinek:ekimen politiko publikoak».Horra zer adierazi zuen atzo PeioEtxeberri Aintxart DonibaneLohizuneko hautetsiak (AB),beste 50 bat hautetsi zituela beregibelean. Aurore Martin zuberotarrarenEspainiaratze arriskuaikusirik, «okaztaturik eta haserre»agertu dira Ipar EuskalHerriko hautetsiak, atzo Baionanegin prentsaurrekoan. Martineninguruan antolatzen ariden elkartasun handiaren islaizan zen, guztira 135 hautetsik<strong>du</strong>telako «ezin onartuzko» euro<strong>agin<strong>du</strong></strong>abertan behera uztea exijitzen.Herriko etxetik hasita EuropakoParlamentura arte doa sostengua,tartean hiru eurodiputatu,bi Frantziako diputatu, sei Akitaniakokontseilari, hiru kontseilarinagusi eta 24 auzapez direla.Hainbat alderditakoak, abertzaleizan ala ez, guztiak elkarturikMartinen gibelean.Filipe Aramendi Urruñakohautetsi eta abokatuak dio «publikokiadierazteko eskubidearenurraketa» gertatzen ari dela etaMartinen Espainiaratzea «erabatilegala» litzatekeela. Guztiak «haserre»dira, euro<strong>agin<strong>du</strong></strong>a onartzeakerran nahi <strong><strong>du</strong>ela</strong>ko «torturatzen<strong>du</strong>en» Espainiako Poliziareneskuetan uzten dela Martin eta«neurri gabeko kartzela zigorrak»ematen dituen EspainiakoJustiziak <strong><strong>du</strong>ela</strong> ezker abertzalekomilitantea epaituko.Bestalde, badakite FrantziakoJustiziak joan den asteartean zuberotarrarenEspainiaratzeaonartu izana «erabaki politikoa»dela eta Ipar Euskal Herrian ereBatasuna ilegalizatzeko «lehenurratsa» dela. Argi <strong>du</strong>te ezkerabertzaleak xede <strong>du</strong>en bake prozesuarentestuinguruan gertatzea«ez dela kasualitate hutsa».«Probokaziotzat» jo <strong>du</strong>te proze<strong>du</strong>ra.«Giza eskubideen herria omenden Frantzia nora doa?», dio haserreBattitta Amestoi Uztaritzekohautetsiak. Oroitarazi <strong>du</strong> asteleheneanhitzor<strong>du</strong>a eskatzeko hamarbat hautetsi joan zirela Baionakosuprefeturara eta hamabostbat CRS kamioik eta CRSk osatumurrua ukan zutela erantzun bakargisa. Demokrazia «zalantzanemana» dela dio Etxeberri Aintxartek.Manifestazioa larunbatean«Haserrea Parisera arte entzunarazteko»larunbatean Baionaneginen den manifestaziorako deiaegin <strong>du</strong>te hautetsiek. Dena denmobilizaturik segituko <strong>du</strong>te,«ezin delako hori pasatzera utzi».Asteartean onartu zuen PauekoAuzitegiak Espainiako AuzitegiNazionalak eskatu euro<strong>agin<strong>du</strong></strong>a.Martinek helegitea aurkezturik,Kasazio Auzitegiakikertuko <strong>du</strong> berriz kasua.Zuluetak gose grebautzi <strong>du</strong>, eskaturikoaonartu baitioteIrudia qOrbaizetaAbokatuaren egoerasalatu, eta hura libreuzteko eskatu <strong>du</strong>te800 pertsona ingurukBilbon, manifestazioanAitziber Laskibar BilboArantza Zuluetak hilaren 15eanhasi zuen gose greba bertan beherautzi <strong>du</strong>, bere egoerak hoberaegingo <strong><strong>du</strong>ela</strong> eta beste euskal presobatekin jarriko <strong>du</strong>tela <strong>agin<strong>du</strong></strong>baitiote. Arantza gose greban. Isolamen<strong>du</strong>rikez, bakartzerik ezlelopean,800 bat lagun elkartu zirenatzo Bilbon, abokatuaren bakartzeegoera salatzeko eta aska dezatelaeskatzeko. Amaieran hel<strong>du</strong>zen berria manifestaziora.Abokatuarena «mendeku politikoa»dela azpimarratu <strong>du</strong>teamaieran, abokatua presoen eskubideenaldeko lanean aritu delakoeta orain hark «hainbeste salatutakoeskubide urraketak» berariegin dizkiotelako. Zuluetarenhitzak ere irakurri zituzten manifestazioan.Eskerrak eman ditubere aldeko ekimenetan izandakoguztiei, baina bere egoera ez delabakarra gogoratu <strong>du</strong>. Bakartutajarraitzen <strong>du</strong>ten preso guztienalde mobilizatzen jarraitzeko eskatu<strong>du</strong>.Arantza Zulueta, Jon Enparantzaeta Iker Sarriegi abokatuak,beste zazpi lagunekin batera, apirilaren14an atxilotu zituen GuardiaZibilak. Ez dago euskal presorikCaceresko espetxean(Espainia), eta hara bidali zutenZulueta lehendabizi. Urriaren23an, Malagako espetxeko bakartzemo<strong>du</strong>lura eraman zuten. Lauor<strong>du</strong>z atera daiteke patiora, espetxezainakbesterik ez ditu ikusteneta miaketak egiten dizkioteegunero.Hasieratik jasaten ari den egoerasalatzeko asmoz, gose grebahasi zuen Zuluetak azaroaren15ean. Egoera al<strong>datu</strong>ko dela hitzemandiotenean, utzi egin <strong>du</strong>.ZABALZA OMENDU DUTE, 25. URTEMUGANHerenegun bete ziren 25 urte Mikel Zabalza desagertuzenetik, eta Orbaizetan (Nafarroa) omen<strong>du</strong>zuten atzo. 12:00etan lore eskaintza egin ziotenOla auzoan, Zabalzaren omenezko oroitarrian.13:00etan ekitaldi nagusia egin zuten frontoian,eta 14:30 aldera herri bazkaria izan zen. Asteanzehar, hura gogoratzeko jar<strong>du</strong>erak antolatu dituMikel Zabalza Gogoan herri ekimenak. Orbaizetanegindakoak, ordea, esanahi berezia izan <strong>du</strong>,jaioterrian omen<strong>du</strong> baitute. IÑIGO URIZ / ARGAZKI PRESS800 lagun inguru batu ziren atzo manifestazioan. MARISOL RAMIREZ / ARGAZKI PRESS
14 berria 2010eko azaroaren 28a, igandeaHarian › Euskal HerriaEzkerretik hasita, Maria Ruiz eta Maria Luisa Agirre, ostiralean, Donostiako Kursaalean. GARI GARAIALDE / ARGAZKI PRESSEmakumea unibertsitatean hasi zela ehun urte bete direla eta, garai eta arlo ezberdinetako bostemakumek beren esperientziak kontatu dituzte Donostian, diputazioak antolatutako ekitaldi batean.Emakume jakintza igorleakMikel Lizarralde DonostiaJatorri sozial, adin eta bilakaeraprofesional oso ezberdinekobost emakume dira.XX. mende hasieran jaiotakoazaharrena, 30 urtera iristen ezdena gazteena. Baina bostek ba<strong>du</strong>teelkarri lotzen dien hari sendobat. Bostak igaro dira unibertsitatetik.Fakultate batean emakumebatek ikastea salbuespenazenean ikasi zuten batzuek;gehienak emakumeak eta emakumeonartuak direnean besteek.Maria Luisa Agirre (Tolosa,1919) medikua da. Tolosako medikuaeredeitu izan diote, haren izenazahaztuta, «harakinari edobeste lanbide batzuetakoei bezala».36ko gerraren ondorengo urtegogorretan ikasi zuen medikuntza,lehendabizi Madrilen eta geroSalamancan eta Santanderren(Espainia), eta medikuntza orokorreanespezializatzeko gogoaizanda ere, pediatra bilakatu zen.«Oso lotsatia nintzen, eta bakarrikemakumeak ikusi nahi nituen.Gizonezkoak kontsultanizateak lotsa ematen zidan», diobarrez.Unibertsitatean sartzea gutxibatzuen esku zegoen garaian ikasizuen medikuntza. Bera bezalakoekaukera zipitz bat ez zutenean.Izan ere, emakumea eta baliabideekonomiko gutxiko sendi batekoazen. Baina ikasi nahi zuen.Udal eskolako irakasle batenkemenari esker, Tolosako Udalakbeka bat eskaini zion, eta diru gutxirekinjoan zen Madrilera. «Tolosakofamilia baten etxean bizinintzen, eta astero babarrunakbidaltzen zizkidan aitak trenekomakinistaren bitartez».Medikuntzako lehenengo urtehartan bera izan zen emakumebakarra. Bigarren urtean bestebat hasi zen; hirugarrenean bestebat... «Gutxi, oso gutxi ginen».Maria Ruizen (Irun, 1984) kasuaoso bestelakoa da, garaia bezala.2002an hasi zituen Historiaikasketak, 2006an Antropologiakoak,eta ikerketa feminista etagenerokoari buruzko masterraegin berri <strong>du</strong>. Ez <strong>du</strong> emakume izateagatikoztopo berezirik aurkituikasketetan eta lanean, nahiz etadesorekak oraindik ere badiren,«zeharkakoak badira ere».‘‘ Historia ikasketak egitenikusi nuen emakumeenbizipenak ez direla jaso,ezkutatu egin direla»MARIA RUIZHistoria eta Antropologian lizentzia<strong>du</strong>naAitzitik, historia ikasten arizela, ohartu zen «zeinek egin <strong>du</strong>tenhistoria». «Hor ikusi nuenemakumeen bizipenak ez direlajaso, ezkutatu egin direla. Historianikusezin bihurtu gaituztela.Eta ikasketek ez zuten generoikuspegirik lantzen».Oso bestelako egoera aurkituzuen antropologia ikasten, kezkahandiagoa erakusten zuena: «Generoaeta ikuspegi feminista lan<strong>du</strong>izan ditugu eskoletan. Eta osoaberasgarria izan da, beste mun<strong>du</strong>ikuskera bat eta kontzientziadagoelako hor. Beste historia bat».Ikerketa feministari buruzkomasterra egin <strong>du</strong>, eta ikaskideguztiak emakumeak izan ditu.«Oraingoz, emakumeok erakusten<strong>du</strong>gu gai honekiko interesa».Frankismoaren urte ilunakMarta Cardenasek (Donostia,1944) frankismo garaiko «unibertsitateiluna» bizi izan zuen. Bainaemakume izateak gizonezkoekikoabantaila bat eman zion. Familiangiro artistikoa zegoen, etaArte Ederrak ikasi nahi zuelaesan zuenean, ez zioten oztoporikjarri. «Arte Ederrak ikastea etamargolaria izatea! Gizonezkoabanintz, ikasketa serioak egin beharkonituen, arkitektura edo.Baina emakumea izanik, zortekoizan nintzen».Madrilera joan zen ikastera, etahan, neska ugari eta «molde osozaharreko» beste horrenbeste irakasleaurkitu zituen. «Ikasleekinesperientzia berri bat izan nuen,eta mutilak zoragarriak izan zitezkeelajakin nuen [kar, kar]».Baina irakasle «jasanezinak» ereaurkitu zituen. «Bazen alferez batirakasleen artean, eta ikusita nikgogo handiz egiten nuela lan,esan zidan: ‘Ez hartu hain seriolana, egunen batean ezkon<strong>du</strong> etautzi egingo <strong>du</strong>zu eta’».Lanean hasi, eta margoak saltzenzituela ikusita, bere ibilbideahorretara bideratzea erabakizuen. «Senarrei laguntzeko, bereauzten <strong>du</strong>ten emakume askoikusi ditut, baina nik jarraituegin nuen».Anouk Iraola (Donostia, 1959)bost anai-arreben artean unibertsitateikasketak egin dituen bakarrada. «Amak bultzatuta» hasizen unibertsitatean, ingeniaritzain<strong>du</strong>striala ikasten. «Amak betiesaten zidan ez nuela beste inorenmende egon behar, nik neukegin behar nuela bidea». NafarroakoUnibertsitatean ikasi zuen,eta ondo gogoan <strong>du</strong> bost emakumebesterik ez zirela 80 ikaslekogelan. «Baina ez daukat garai hartandiskriminatua izanaren oroitzapenik».Gerora, ordea, bai. Lanean hasieta ama izan zenean, lanera itzultzekopresioa sentitu zuen. «Haurraizan eta astebetera deika nuennagusia, ez zoriontzeko, baiziketa noiz itzuli behar nuen galdetzeko».Or<strong>du</strong>an erabaki zuen berekasa lan egitea, eta gaur egun erehorrela segitzen <strong>du</strong>, hainbat enpresarenaholkulari gisa.Ana Belen Juaristik (Zarautz)garbi izan zuen oso gaztetatikbere ikasketak eta bizitza profesionalanora bideratu behar zituen.Familiako enpresan hasizen administrari lanak egiten, etaune jakin batean, proiektuarengidaritza hartu zuen: «Belaunaldialdaketa gertatu zen, eta, or<strong>du</strong>anere krisi garai batean, ni jarrinintzen etorkizunerakoproiektua gidatzen».Beti gizonez inguratuta egin <strong>du</strong>lan, baina «eroso» sentitu izan da.«Baina egia da emakumeak gutxiengoagarela enpresa mun<strong>du</strong>an».Orain Adegi eta Confebaskekolehendakariordea da, etahor ere emakume bakanetakoa.
2010eko azaroaren 28a, igandea berria 15Euskal Herria ‹ HarianLau lagun hil diraNafarroan etaBizkaian izan direnauto istripuetanEzbehar larrienaGaldakaon gertatu da;bi gazte hil diraeta emakume batlarri zauritu daErredakzioa DonostiaEgun beltza izan zen atzokoaEuskal Herriko errepideetan.Lau pertsona hil ziren Galdakaon(Bizkaia), Derion (Bizkaia)eta Arruazun (Nafarroa) izandakohiru errepide istriputan. Ezbeharhorietan, hiru lagun erezauritu ziren; horietako bat, osolarri.Istripurik larriena goizaldeko06:00etan gertatu zen, N-634 errepidean,Galdakaon, Bilboko noranzkoan.Istripuan bi autok talkaegin zuten, eta autoetako batean(Volkswagen Golfa) zihoazenbi bidaiariak, 17 eta 19 urteko bigazte, hil egin ziren. Talkak botaegin zuen autotik haietako bat,eta bestea suhiltzaileek atera beharizan zuten. Beste autoan(BMWa) zihoan 36 urteko emakumeaBasurtuko ospitalera eramanzuten, larri. Ertzaintzakikerketa abiatu <strong>du</strong> istripua zerkeragin zuen argitzeko.Goizeko lehen or<strong>du</strong>an jazo zenArruazun izandako istripu larriaere. Sakanako herri horretanauto batek, A-10 errepidetikatera, eta zuhaitz bat jo zuen.Istripuaren ondorioz, 21 urtekoUrdiaingo gazte bat hil zen. Goizeko08:42an jaso zuten SOS Nafarroarenlarrialdi zerbitzuanautoa ikusi zuen gidari batendeia. Osasun zerbitzuak iritsizirenerako, gaztea hilda zegoen,eta suhiltzaileek atera behar izanzuten autotik. Hilotza Iruñeraeraman zuten autopsia egiteko.Istripuaren lekuko zuzenik ezdagoenez, ez dago jakiterik zer or<strong>du</strong>tangertatu zen, baina Foruzaingoarenarabera, 06:00 eta08:30 artean izan zen.Talka DerionEguneko hirugarren istripularria eguerdian gertatu zen,13:30 aldera, BI-631 errepidean,Derion. BMW markako autobatek eta Mazda batek aurrezaurre jo zuten Egirleta mendatearenjaitsieran, Derioko herrigunerakonoranzkoan.Talkaren ondorioz, BMW ibilgailukogidaria hil egin zen. Bertaratutakoosasun zerbitzuekezin izan zuten ezer egin hura bizirikmantentzeko. Beste autoanzihoazen bi bidaiariak Basurtukoospitalera eraman zituzten, zaurituta.Ospitaleratutako bi lagunenzaurien larritasunaren ingurukoinformaziorik ez zuen emanHerrizaingo Sailak.Istripua gertatu ondoren, errepideaitxi egin zuten, eta zirkulazioaEgirletako errepide zaharretikbideratu zuten. JaurlaritzakoHerrizaingo Sailak ikerketa abiatu<strong>du</strong> istripua zerk eragin zuenargitzeko.Arruazun gertatutako istripuan gazte bat hil zen. NAFARROAKO GOBERNUAElurra 500 metrotik gora etahotz handiagoa egingo <strong>du</strong> gaurAraban eta Nafarroanelurra egiten ari da,baina ez <strong>du</strong> arazohandirik eragin errepidesare nagusianErredakzioa DonostiaUdazkeneko lehen elurtea iritsida, eta horrekin batera, hotza etaizotza. Atzo Nafarroako eta Arabakoleku ugaritan zuritu zuen,baina ez zuen eragin arazo nabarmenikerrepide sare nagusian.Mendate guztiak zabalik daude,baita bigarren mailakoak ere, bainaIzabako errepidean kateak behardira handik ibili ahal izateko.Hotz egin zuen atzo goizean, etahiriburu batzuetan zero azpikotenperaturak harrapatu zituzten;Gasteizen eta Iruñean, esaterako,-3 egin zituen. Egune osoan hamargra<strong>du</strong>tik ez zen igo tenperatura.Gaur ere antzera egingo <strong>du</strong>.Elurra 400-500 metrotan egingo<strong><strong>du</strong>ela</strong> iragarri <strong>du</strong>te. Ondorioz,Eusko Jaurlaritzak zein NafarroakoGobernuak alerta horia berehorretan utzi <strong>du</strong>te, eta elurrariaurre egiteko plana abian <strong>du</strong>te.Nafarroako Gobernuak, esaterako,elurra kentzeko hamazazpimakina jarri ditu, badaezpadaere.Barnealdean izotza egingo <strong>du</strong>goizaldean, eta, horregatik, errepideankontuz ibiltzeko aholkatu<strong>du</strong>te. Leku batzuetan termometroaknekez pasatuko <strong>du</strong> zero gra<strong>du</strong>komarra. Tenperatura beroenakbederatzi gra<strong>du</strong>ra iritsikodira, batez ere kostaldean. Hainzuzen, kostaldean euriak ez <strong>du</strong>emango oraingoz atsedenik, etatarteka zaparradak eta txingorrabotako ditu. Biharko elur maila700 metrotan kokatuko da.AHTaren aurka, desobedientzia zibilera deitu <strong>du</strong> BizikAHTaren aurkakomezua <strong>du</strong>en banderolahandi bat zintzilikatu<strong>du</strong>te Baionako herrikoetxeko teilatutikJenofa Berhokoirigoin BaionaAHTaren egitasmoaren aurka,desobedientzia zibilerako deiaegin <strong>du</strong> Bizi mugimen<strong>du</strong>ak. Ekintzaikusgarri baten bidez plazaratuzuten mezu hori: Baionako herrikoetxeko teilatutik banderolaerraldoi bat zintzilikatu zuten.AHT: Beti lasterrago, partetarantzzuzen-zuzenean esaldia frantsesezeta desobedientzia zibilerakodeia euskaraz agergai izan zirenatzo goiz guztian. Hain zuzen,10:00etan ekintza burutu eta eguralditxarragatik Poliziak ezinizan zuelako banderola berehalaken<strong>du</strong>.«AHTaren egitasmoa aitzinadoa, eta, horren trabatzeko, desobedientziabeharrezkoa izanenda», Mattin Ihidope Biziko kideakzehaztu <strong>du</strong>enez. Hori dela eta, borrokamolde hori garatzeko xedea<strong>du</strong> Ipar Euskal Herriko eragile altermundialistak.Bestalde, aben<strong>du</strong>aren11n egitekoa den manifestazioradeitu <strong>du</strong>te.«Ordezko planetarik ez <strong>du</strong>gu»,nabarmen<strong>du</strong> <strong>du</strong>te, eta abia<strong>du</strong>rahandiko trenaren egitasmoak ingurumenarieragiten dizkion kalteaksalatu dituzte.Desobeditzeko prestakuntzaDesobedientzia zibilari eta bortitzakez diren ekintzei buruzkoprestakuntza antolatuko <strong>du</strong> Bizikurtarrilaren 21ean, 22an eta 23an.Asteburu horretan arlo teorikoaeta praktikoa jorratzeko aukeraizanen dela diote antolatzaileek.Besteak beste, ekintza batenantolaketaz eta gauzatzeaz, komunikabideekinden harremanazedota errepresioari eman beharrekoerantzunaz hausnartuko<strong>du</strong>te. Urratsez urrats aurkeztuko<strong>du</strong>te borroka mota hori.Pankarta erraldoia eskegi zuten Baionako udaletxean. BOB EDME
16 berria 2010eko azaroaren 28a, igandeaHarian › Euskal HerriaHegalaburraren kuota%4 murriztuko <strong>du</strong>teDONOSTIA ›Atlantikoko Atunaren BabeserakoNazioarteko Batzordeak %4 jaitsi <strong>du</strong> datorren urteanhegalaburra arrantzatzeko kuota. Parisenbil<strong>du</strong> zen erakundea, eta erabakiak ez ditu ez sektoreaez ekologistak gustura utzi. Sektoreakoraingo 13.500 tonatan utzi nahi zuen kuota, etaekologistek, berriz, bitan banatua nahi zuten.Claude Rekart epaituko <strong>du</strong>te,DNA ez emateagatikBAIONA ›DNA emateari uko egiteagatik epaituko<strong>du</strong>te Claude Rekart euskal preso ohia.OsteguneanBaionako polizia etxera deitu zuten,eta eskatutakoDNA probak errefusatu zituen Rekartek,kartzelatuaitzin jada emanak zituela erranez.Poliziakadierazi zionez,gal<strong>du</strong> egin dituzte.Hori dela eta,otsailaren 3an epaituko <strong>du</strong>te Baionako auzitegian.17pMetroak Donostian izango dituengeltokiak. Metroak Donostian hamazazpigeltoki izango ditu, Odon Elorzaalkateak aurkeztutako azterketa informatiboarenarabera. 220 milioi eurokoaurrekontua izango <strong>du</strong>.3.200pErretrobirusen aurkako tratamen<strong>du</strong>a<strong>du</strong>ten herritarren kopurua.Araba,Bizkai eta Gipuzkoako 3.200 lagunari dira jasotzen erretrobirusenaurkako tratamen<strong>du</strong>a, eta Osakidetzakbotika generikoak erabili nahiditu horretarako, gastuak murrizteko.Ospitaleetako botika gastuen %20dira tratamen<strong>du</strong> horiek.Irudia qUsurbilZuzendariarekin akordioalortu eta lanera itzuli diraAngeluko postariakJenofa Berhokoirigoin BaionaZuzendariarekin akordioa lorturik, lanera itzultzearen aldebozkatu zuten atzo Angeluko postariek. Zuzendariak hiru lanpostuberri eta lan kopuruari buruzko ikerketa bat hitz emanik,satisfos agertu dira postariak.Azaro hasieran egin berrantolaketaren aurka, asteleheneanhasi zuen CGTk protesta. Lau lanpostu eta negoziazioakaldarrikatzen zituzten grebalariek. Indar harremana azkartzekoxedez, bulegoaren aitzinean zebiltzan zenbait kanpatzen.Sindikatuek diotenez, lan baldintzak larriki txartu ditu berrantolaketak.Aitzineko ostiralean postatik berriki kanporatu <strong>du</strong>tenemakume batek ukan antsietate krisiak alarma gorria piztuzuen; CGTk «suizidio ahalegina» aipatu zuen.Atzo ikastolan egin zuten ekitaldia. BOB EDMESeaskak Ortzaizenikastola berria ireki <strong>du</strong>ORTZAIZE ›Ortzaizeko ikastola berria estreinatuzuten atzo. Buru-belarri lanean aritu izan direnguraso eta laguntzaileak eskertzeko eguna izanzen, «horiei esker gauzatu ahal izan delako».Horrez gain, Eusko Jaurlaritzak eman beharrazuen diru laguntzaren «desagerpena» eta FrantziakoHezkuntza Ministerioak jakinarazi berridituen postu murrizketak gaitzetsi dituzte.j Laburrean12 ORDU ESPAINIARATZEAREN KONTRAPatxi Segurola euskal presoak etzi <strong>beteko</strong> <strong>du</strong>Frantzian hamabost urteko espetxe zigorra—11 egin ditu preso—, eta Espainiaratzeko arriskuandago. Horren kontra gose greba hasi zuen hilaren8an. Frantziak birritan ukatu <strong>du</strong> haren estradizioeskaera. Nolanahi ere, Espainiak hirugarrenezeskatu berri <strong>du</strong> hura estraditatzeko. Atzo gosegreba utzi zuen Segurolak, berria jakitean. Usurbilenekimenak egiten ari dira horren kontra. Atzo,hamabi or<strong>du</strong>ko elkarretaratzea egin zuten. BERRIA2 HilberriakODEI ITURRIOZFERNÁNDEZ1989an jaiotako Altsasuko Kinto eta KintakUrdiain-Altsasun, 2010eko azaroaren 28anHODEI ITURRIOTZFERNANDEZNon zaude maitea?Non dago argia?Lehenago bezalakanta belarrira.IÑIGO ARITZA IKASTOLAKO GURASO,IKASLE ETA LANGILEAK.Altsasun, 2010eko azaroaren 28anKONTXI SISTIAGASORONDO(Joseba Urrosolo Sistiagaeuskal preso politikoaren ama)Urteetan hats, bultzada eta maitasuna.Orain izar betiko.LANGRAITZEKOEUSKAL PRESO POLITIKO LAGUNAKESKELAK(0034)943 30 40 30 eskelak@iragarri.net
2010eko azaroaren 28a, igandea berria 17Ekonomia ‹ HarianErreforma azkarrak<strong>agin<strong>du</strong></strong> dizkieZapaterok enpresei1916ko Ostiral Santuko altxamen<strong>du</strong>aren lekuan amaitu zuten manifestazioa. ENDA DORAN / EFEIrlandako Gobernuak«pobreei gerra deklaratu»diela salatu <strong>du</strong>te DublinenEBren eta NDFren85.000 milioi eurokosalbamen<strong>du</strong> planagaur ixtea espero <strong>du</strong>Cowenen gobernuakIker Aranburumaskara bat janztenzuen jendeari lapurretaegiten zionean»DAVID BEGGICTU konfederazioko idazkari nagusiaLehen aldiz krisia hasi zenetik irlandarandana kalera atera da gobernuakkontuak orekatzeko hartudituen neurri gogorrak salatzeko.Dublingo gobernuak, ordea,politika ekonomiko hori zorroztekoasmoa <strong>du</strong>, eta baliteke gaurbertan akordioa lortzea EuropakoBatasunak eta Nazioarteko DiruFuntsak eman beharreko laguntzariburuz.ICTU sindikatuen konfederazioarenarabera, 100.000 lagun elkartuziren atzo eguerdian Dublinerdialdean. Jendetza da horiIrlandaren mo<strong>du</strong>ko herrialde batean,manifestatzeko joera ez baitahandia. Segurtasun neurrihandiekin egin zen protesta, bainabaketsua izan zen. Gutxienezlagun bat atxilotu zuten gero parlamentuarenaurrean, poliziei botilakbotatzeagatik. ManifestazioaO’Connell hiribideko postarenbulego nagusian amaitu zen.Leku sinbolikoa da hori irlandarrentzat,1916ko Ostiral SantuanIrlandaren askapena abiatu zuenmatxinada leku horretan bertangertatu baitzen.Han bil<strong>du</strong>takoei gobernuak«pobreei gerra deklaratu» dielaadierazi zien Fintan O’Toole idazleak,eta salatu zuen «inork hautatugabeko jendearekin» tratuetanari zela, herritarren bizkar.ICTUko presidente JackO’Connorrek, berriz, ohartarazizuen bankuei emandako milakamilioi horiek «Irlandako gizon etaemakumeen hainbat belaunaldik»pagatu beharko <strong>du</strong>tela. Herriarilapurreta egiten ari zaielaesan zuen, berriz, sindikatuenkonfederazioko idazkari nagusiak,David Beggek. Baina, «DickTurpinek behintzat maskara batjanzten zuen jendeari lapurretaegiten zionean», gehitu zuen, IngalaterrakoXVIII. mendeko lapurragogoan zuela.Azken bi urte eta erdietan defizitamurrizteko 14.000 milioi euro-‘‘ Dick Turpinek behintzattik gorako murrizketak egin dituBrian Cowen ministroak, funtzionarioensoldatak jaitsita eta pentsioengaineko tasa berezia ezarrita.2011-2014 epean beste 15.000milioi euro aurrezteko plana aurkeztuzuen asteazkenean Cowenek,horietatik 6.000 datorren urtean.Gobernuaren asmoa da,besteak beste, errenta zerga etaBEZa igotzea, etxebizitzen etauraren gaineko tasak ezartzea,pentsio publikoak jaistea, 2028.urterako erretiroa hartzeko adina68 urtera atzeratzea, 24.750 lanpostupubliko kentzea, langabeziasaria murriztea eta familieiematen dizkien laguntzak gutxitzea.Negoziazioak, bukatzearNeurri horiekin guztiekin Cowenengobernuak espero <strong>du</strong> defizitpublikoa BPGaren %32tik %3ratxikitu ahal izango <strong><strong>du</strong>ela</strong>2014rako. Ikusteko dago, ordea,neurriak indarrean jartzekonahiko sostengurik lortzen ote<strong>du</strong>en parlamentuan. Izan ere, osteguneanDonegal konterrianaulki bat Sinn Feinen esku gal<strong>du</strong>ondoren, bi diputatu independenterenbotoa ziurtatu behar <strong>du</strong> Cowenek.Orain arte alde izan ditubi diputatu horiek, baina azkenastean urruntzeko keinuak egindituzte, gainbeheran dagoen gobernuarekinez hondoratzeko.Cowenen Fianna Fail alderdianere matxinada hotsak daude.Gobernuak dio murrizketa planaezinbesteko baldintza delaEBren eta NDFren maileguak eskuratzeko.Laguntza horren nondiknorakoak lotzeko negoziazioakbizkor doaz, eta gaur bukatukodirela aurreratu <strong>du</strong> Eamon RyanEnergia ministroak. Ryanek ukatuegin <strong>du</strong> Irlandak %6,7ko interesapagatu beharko <strong><strong>du</strong>ela</strong>. Gobernukoiturriek Irish Times egunkariariesan diotenez, Dublinek85.000 milioi euroko mailegua jasoko<strong>du</strong>, eta bederatzi urte izangoditu itzultzeko. Greziak 110.000milioi jaso zituen, hiru urteanitzultzekoak, %5,2ko interesarekin.Espainiak ez <strong><strong>du</strong>ela</strong>erreskaterik beharkoziurtatu die gobernuakMoncloan bil<strong>du</strong> direnenpresaburueiErredakzioaKrisiari aurre egiteko ekimenabere esku dagoela islatzeko argazkialortu nahi zuen Jose Luis RodriguezZapatero Espainiako presidenteak.Eta ba<strong>du</strong>: Hego EuskalHerriko eta Espainiako 37 enpresahandienetako buruzagiak mahaibatera bil<strong>du</strong> zituen atzo Moncloan,gobernuaren hurrengopausoak zeintzuk diren azal<strong>du</strong>,eta haien eskutik ekarpenak jasotzekoasmoz.Garrantzitsuena irudia zelaargi geratu zen Zapaterok bilerarenondoren egin zuen agerraldian.«Konfiantza indartu <strong>du</strong>gu»,ziurtatu zuen presidenteak, Espainiakoekonomiarentzat gogorraizan den aste baten ondotik.Irlanda erreskatatzeko ekimenekez dituzte inbertitzaileak lasaitu,eta Espainiarenganako mesfidantzaareagotu da azken egunotan.Merkatuei mezu bat adierazinahi zieten, besteak beste, Moncloakobileraren bidez.Mezuari dagokionez, azkenegunetako estrategiari eutsi zion.Espainiako Gobernuak esku arteandituen erreformak azkartzekoborondatea <strong><strong>du</strong>ela</strong> berretsi zienZapaterok enpresaburuei. Horietakobi nabarmen<strong>du</strong> zituen. Aldebatetik, aurrezki kutxak bateratzekoprozesuak aben<strong>du</strong>aren 24abaino lehen amaituko dira. Bestetik,pentsioen erreforma 2011. urtekolehen hiruhilekoan Kongresuraeramango <strong><strong>du</strong>ela</strong> ziurtatuzuen, eta, horretarako, asteonegoerari buruzko txostena eskatukodio Toledoko Itunari.Europak <strong>du</strong>en krisiaren inguruan,Espainiak ez <strong><strong>du</strong>ela</strong> inolakoerreskaterik beharko azal<strong>du</strong> zienZapaterok enpresetako ordezkariei.Horren haritik, gobernuakgastu publikoa jaisteko eta defizitamugatzeko hartu dituen neurriakbururaino eramateko konpromisoaazal<strong>du</strong> zien. Presidentearekinbatera, bileran izan zirenAlfredo Perez Rubalcaba eta ElenaSalgado presidenteordeak.Bilerak lau or<strong>du</strong> iraun zuen,eta «oso erabilgarria» izan zelaziurtatu zuen Zapaterok bukatueta gero. Ordezkaturik zeuden enpresekEspainiako BPGaren %40inguru <strong>du</strong>tela nabarmen<strong>du</strong> zuenpresidenteak. Inbertsioa erraztekoeta bultzatzeko neurriak ereiragarri zituen gobernuak.Bi enpresa ez ziren agertuZapateroren ezohiko deialdiakikusmin handia piztu <strong>du</strong> aste osoan.Azkenean, 39 enpresatako ordezkariakdeitu zituen Moncloara,eta bik baino ez zuten kaleegin, Cepsak eta Mercadonak.Taldean Hego Euskal Herriko lauenpresa garrantzitsuenetako buruzagiakegon ziren. FranciscoGonzalez BBVAko presidentea,Ignacio Sanchez Galan Iberdrolakoa,Jose Maria Aldekoa Mondragontaldekoa eta Jorge Calvet Gamesakoa.Ia enpresa guztiek presidenteabidali zuten, eta sektoreekonomiko nagusienak ordezkaturikzeuden: finantzak, banaketa,turismoa, eraikuntza eta energia.
18 berria 2010eko azaroaren 28a, igandeaHarian › Mun<strong>du</strong>aLurrikara, kolera eta iruzurraPresidentea eta Legebiltzarra aukeratzekohauteskundeak egingo dituzte gaur Haitin,bozetarako une egokia den zalantzaren erdianIrabazle argirik ez dagoela eta, urtarrileanbigarren itzulia egiteko aukera asko daudeAmagoia MujikaHaiti ustel<strong>du</strong>rik zegoen lurrikararenaurretik, garai bateko mun<strong>du</strong>koazukre esportatzailerikhandiena gutxi batzuk zorpetuaeta desitxuratua. Lurrikaraz geroeta hauteskundeen ondoren, putreenbazka izango dira nazioartetikdatozen kiloka dolar; etxekoeta kanpoko interesak aseko ditu,baina herritarren beharretarakotarte txikia geratuko da. Nazioarteakpresio egin <strong>du</strong> gobernu batosatzearren, ustel<strong>du</strong>ta badagoere; indarkeriak kaleak hartuakditu, kolerak dozenaka hildakouzten ditu egunean, eta lur astin<strong>du</strong>arenhondakinen azpian gorpuakdaude oraindik. Estali ezinezkoabstentzioa eta iruzurraizango dira gaurko garaileak, etabigarren itzulia beharko <strong>du</strong>tenpresidentegai bitxiak.Port-au-Princen, hautagai ofizialistaketa oposiziokoak jendebera erakartzen <strong>du</strong>te, teknoa etareggetona dantzatu nahi <strong>du</strong>tenguztiak, bozkatu ezin <strong>du</strong>ten haurrakere bai, mitinak dantza egitekoaukera bakarra direlako ingurusuntsitu eta gaixotu horretan.Gobernuz kanpoko erakundeekjartzen <strong>du</strong>te ura, elikagaiak, sendagaiak;eta politikariek, musika.Nahikoa da zelai idor bat diskotekabilakatu eta jendez betetzeko.Batez ere Michel Martelly SweetMicky heltzen denean. Konbahaitiarraren kantaria, gazteenG HaitiKUBAKaribeitsasoaOzeanoAtlantikoaPort-au-PrinceDOMINIKARERREPUBLIKApBiztanleak: 10,2 milioi. Beltzak(%95), mulatoak eta zuriak.pBizi-itxaropena: 64 urteemakumeak eta 60 urte gizonak.pHizkuntzak: frantsesa(biztanleen %10ek soilikerabiltzen <strong>du</strong>te) eta kreolera;biak dira ofizialak.pErlijioak: katolikoak (%80),protestanteak (%16),sinesgabeak (%1) eta beste(%3). Biztanleen ia erdiek bu<strong>du</strong>aere praktikatzen <strong>du</strong>te.pEsportazioak: manufakturaarinak, kafea, olioa eta mangoak.p‘Per capita’ errenta: 995 dolar.gustukoena, inkestetan hirugarrendago, baina igo eta igo egin<strong>du</strong> azkenaldian.Gaur 4,6 milioi haitiarrek <strong>du</strong>tebotoa emateko eskubidea, RenePreval presidentearen ordezkoaaukeratzeko, koleraz eta indarkeriazhitz egitea hauteskunde programazhitz egitea baino ohikoagoaden herrian, kontinenteko pobreenean.Haitiarrek espero <strong>du</strong>teNazio Batuen Erakundeak koleraz kutsatutakoak hartzeko jarri <strong>du</strong>en zentroa, Port-au-Princen. ORLANDO BARRIA / EFEnazioarteak <strong>agin<strong>du</strong></strong>tako laguntzarengutxienez %60 kudeatzekogaitasun nahikoa <strong>du</strong>en gobernuasortzea.Bigarren itzulianHemezortzi hautagai dituzte aukeranpresidentetzarako; inkestenarabera, Mirlande Manigatoposizioko kideak irabaziko luke,baina ez tarte askorekin. Horrekesan nahi <strong>du</strong> bigarren itzulianerabaki beharko <strong>du</strong>tela presidentea,urtarrilaren 16an. Hautagaietakoaskok zalantzan jarri ba<strong>du</strong>teere hauteskundeak orain egitekoegokitasuna, Manigatek, irabaztekoaukera <strong>du</strong>ten guztiek bezala,honela oihukatu <strong>du</strong>: «Ez lurrikarak,ez kolerak ez dituzte geldiarazikohauteskundeak».Inkestetan, bigarren lekuanPrevalen alderdiko eta haren suhiJude Celestin dago. Gobernuakkanpainarako erabilitako milioikadolarrak kritika egiteko erabiliditu Sweet Mickyk: «Celestinek diruasko <strong>du</strong> hegazkinetan erabiltzeko,baina ez da gai izan jendea desplazatueneremuetatik ateratzeko».Kantariak arroza merkeagolortuko <strong><strong>du</strong>ela</strong> agintzen <strong>du</strong>. DiputatuenGanberarako 99 legebiltzarkideere aukeratuko dituzte, etaSenatuko heren bat: 33 ordezkari.Lut Fabert Haitin Europako Batasunak<strong>du</strong>en ordezkariarentzat,«egonkortasun politikoa arriskuanlegoke hauteskundeak egingoez balira. Lurrikarak eta epidemiaksortutako egoera eta herriabera administratzeko gai izangoden gobernua osatu beharra dago».AEBek egin <strong>du</strong>te indar gehienhauteskundeok egin daitezen. UrteetanHaitiren inbaditzaile izandirenek orain ez <strong>du</strong>te arrazoi gutxiagoeskua sartzen jarraitzeko.Hauteskundeetarako behinbehinekobatzordeak dagoenekoonartu <strong>du</strong> iruzurra ziurtatuta dagoela.Hainbat botopaper faltsuantzeman dituzte. Batzorde horibera auzitan jartzen <strong>du</strong>enik erebada, hainbat hautagai kanpoanutzi dituelako, inork ez dakizkienirizpideak erabilita.Hauteskundeengatik edozeinjar<strong>du</strong>era ekonomiko eta politikogeldirik dago, baina kolera ez.1.650 jada hil ditu gaixotasunak,eta 60.000 kutsatu. Uharteko herritarrakhaserre daude, uste <strong>du</strong>telakoNBE Nazio Batuen Erakundearensolda<strong>du</strong>ek zabal<strong>du</strong><strong>du</strong>tela kolera, eta azken egunotanezer galtzekorik ez <strong>du</strong>tenen indarkerianagusitu da politikarienkontra.
2010eko azaroaren 28a, igandea berria 19Mun<strong>du</strong>a ‹ HarianLeku-lekutanKristina BerasainUharte hartanErrege-erreginarik eta enperadorerik gabeko errepublika demokratikobatean bizitzeaz harro zegoen 1902an Robert Walser.Suitzak Europan eragiten zuen miresmenaz mintzo zenidazlea artean herrialdea uharte bat zenean estatu autoritarioenartean. Ehun urte geroago, kontinentean balizko demokraziazabal<strong>du</strong> denean, idazlea jaioterriaz adeitasunez mintzatuko ote zenasmatzerik ez dago, baina, herrialdean gaur egitekoa <strong>du</strong>ten erreferen<strong>du</strong>marierreparatuta, akaso, bestelakoak idatziko zituela begitan<strong>du</strong>daiteke, galdeketa horrek agerian uzten baitu demokraziaren kontraegiteko ere balia daitekeela demokrazia.Suitza bakan egiten <strong>du</strong>en sistema politikoa baliatu baitu bestebehin eskuin muturrak neurri xenofoboak ezartzeko. Duela urtebetemezkitetan minareteak eraikitzearen kontrako erreferen<strong>du</strong>ma eginzuen —baiezkoa gailen<strong>du</strong> zen %57,5en babesarekin—, eta gaur delitularriak egiten dituzten immigranteak kanporatzeko erreferen<strong>du</strong>maegingo <strong>du</strong>te zuzeneko demokraziak ahalbidetzen dituen mekanismoeiesker. Ezen estatu hartan aski dira 100.000 sina<strong>du</strong>ra lege bat indarreanjarri edo bertan behera utz dezakeen galdeketa bat egiteko. Ardi zuriekarkume beltza artaldetik nola kanporatzen <strong>du</strong>ten irudikatzen<strong>du</strong>en afixa berreskuratu <strong>du</strong>te horretarako popularrek —eta populistek—.Bel<strong>du</strong>rraren botoaren estrategia horixe bera lagungarri izan zitzaienherrialdeko indar politiko nagusi bilakatzeko, eta, orain, baiezkoarenaldeko kanpaina egiteko erabili <strong>du</strong>te berriz ere, afixa hura bazterguztietan paratuz.Iaz, 750 immigrante kanporatu zituzten herrialdetik, eta proposamenakaurrera egiten ba<strong>du</strong> iaz halako bost izan daitezkeela ohartarazi<strong>du</strong>te adituek. Oposizioak, berriz, neurri horrek muga gorria zeharkatzen<strong><strong>du</strong>ela</strong> salatu <strong>du</strong>, nazioarteko zuzenbidea urratzen <strong><strong>du</strong>ela</strong>ko, demokraziamodernoaren sorlekuan paradigma hori bera auzitanjartzeraino —Benoit. S, hiltzailea eta suitzarra betidanik leloa erabili<strong>du</strong> oposizioak ezezkoaren aldeko kanpaina egiteko—. Pascal SciariniGenevako Unibertsitateko politologoaren ustetan, «inoiz baino kontserbadoreago,nazionalistago eta xenofoboagoa» da egun uhartea.Europan uharte bat baita orain ere Suitza; Europako Batasunean sartzeariuko egin baitzion erreferen<strong>du</strong>mean, eta estatu kideen arteanerrepublika demokratiko bat baita. Ezezko hartan, baina, galdeketakbermatzeko asmoa ikusi zuten askok; estatu kide izateak erreferen<strong>du</strong>makegiteko aukera galtzea zekarrelako, eta horrekin batera amoreematea zuzeneko demokraziari, herriaren subiranotasuna bermatzen<strong>du</strong>en sistema kuttunari; baina argi dago sistema horrek ez <strong><strong>du</strong>ela</strong> demokraziababesten, ez bederen azala beltza edo iluna <strong>du</strong>tenentzat. EuropakoBatasunean legez kanpokoak liratekeen immigrazio eta asilolegeak ere galdeketa bidez onartu baitzituzten <strong><strong>du</strong>ela</strong> lau urte uhartehartan.DLaburrakIaztik hirugarren bozakegingo dituzte MoldavianCHISINAU ›Urte eta erdian hirugarrenhauteskundeak egingodituzte gaur Moldavian, presidenteizateko hautagaiek botoen%61 eskuratu behar <strong>du</strong>telako,eta orain arte ez <strong>du</strong>teemaitza hori lortu. Oraingoanazkena izatea espero <strong>du</strong>te.Delitu larriak egiten dituztenimmigranteak kanporatzekoerreferen<strong>du</strong>ma <strong>du</strong>te SuitzanInkesten arabera,herritarren %54kemango diote babesaeskuin muturrarenproposamenariErredakzioaBrasilgo ‘faveletan’ 35lagun hil dira dagoenekoRIO DE JANEIRO ›Brasilgoarmadak Vila Cruzeiro etaComplexo do Alemao favelakhartuak badituzte ere narkotrafikatzaileeneta segurtasunneurrien arteko borrokek ez<strong>du</strong>te amaitzeko itxurarik. 35dira dagoeneko hildakoak, etadozenaka atxilotu daude. Bitxabola eremuetako sarrera etairteerak kontrolatuta dauzkatetrafikatzaileek ez dezaten handikalde egin.Suitzan, hiltzea, bortxatzea, lapurtzea,droga trafikatzea, ogasunariiruzur egitea eta gisa horretakodelituak egiten dituztenimmigranteak automatikoki deportatzekoaukera izango <strong>du</strong>teaurrerantzean, baldin eta gauregingo <strong>du</strong>ten erreferen<strong>du</strong>meaninkestek iragartzen <strong>du</strong>tena betetzenbada. Inkesten arabera, herritarren%54k sostengatuko<strong>du</strong>te UDC Zentroko Batasun Demokratikoaeskuin muturrekoalderdi xenofoboaren ekimena,eta, horren harira, beste proposamenbat aurkeztu <strong>du</strong>te zentro eskuinekoalderdiek; delitu larriakegin dituzten immigranteak kanporatuahal izatea, baina, betiere,zuzenbidea errespetatuz, hau da,kasuak banan-banan aztertuz.Gobernuak berak babesten <strong>du</strong>enproposamena da azken hori.Alderdi Sozialistak eta AlderdiBerdeak, berriz, ekimenak nazioartekoaraudia urratzen <strong><strong>du</strong>ela</strong> oinarrihartuta, ezezkoaren aldekokanpaina egin <strong>du</strong>te. EgitasmoakSuitzako Konstituzioa bera zalantzanjartzen <strong><strong>du</strong>ela</strong> argudiatu<strong>du</strong> Marlies Banzigerrek. Berdeenordezkari horren ustez, erabatbaztertzailea da delitu bera irizpideezberdinen arabera zigortzeaeta araudia jatorriaren araberaezartzea.Suitzan 7,5 milioi lagun bizidira, eta horietatik %22 dira immigranteak.Kopuru hori haz ezdadin, aspaldian ekin zion eskuinmuturrak bel<strong>du</strong>rraren estrategiabaliatuz neurri xenofoboak sustatzeari.Kartzeletan dauden presoenjatorriari erreparatu diotepopularrek baiezkoaren aldekokanpaina egiteko. Natalie RickliTxina bitartekari laneanhasi da Koreako auzianPEKIN ›Txinako Atzerri ministroYang Jiechik «mo<strong>du</strong> ar<strong>du</strong>ratsuan»jokatzeko eskatu dieIpar eta Hego Koreako ar<strong>du</strong>ra<strong>du</strong>neiauzia ez dadin gerraneror, eta Hillary Clinton AEBetakoEstatu idazkariarekin hitzegin <strong>du</strong> Ipar Koreari egiten arizaien presioarekin amai dezaten.Hego Koreako eta AEBetakoindarrak Ipar Koreara begiralanean hasi direla eta, «probokazioa»da Ipar Korearentzat.diputatuak etengabe esan <strong>du</strong> presoen%70 direla «pasaporte suitzarrik»ez <strong>du</strong>tenak. Erreferen<strong>du</strong>maegin ahal izateko 210.000 sina<strong>du</strong>rajaso zituen alderdiak <strong><strong>du</strong>ela</strong>hiru urte, legeak eskatzen <strong>du</strong>enkopuruaren bikoitza.Zergak igotzeko galdeketaEkimen polemiko horrez gain,baina, aurrekoak bezainbeste kritikaeragin dituen beste proposamenbat ere bozkatuko <strong>du</strong>te gaurSuitzan; gehien irabazten <strong>du</strong>teneizergak igotzea. Alderdi SozialDemokratak zergak bateratu etaurtean 188.000 euro irabazten dituztenherritarrei %22ko gutxienekozerga ezartzea proposatu<strong>du</strong>. Egun zerga tasa ezberdinakdaude kantonamen<strong>du</strong>etan, etaekimen honekin krisiak er<strong>agin<strong>du</strong></strong>en atsekabeari etekin politikoaatera nahi izatea leporatu dietesozialdemokratei. Inkestenarabera, herritarren %46k sostengatzen<strong>du</strong>te neurria, <strong><strong>du</strong>ela</strong> hilabete%58k babesten zutelarik.
20 berria 2010eko azaroaren 28a, igandeaKirola›nak ere antzeko kezka izango <strong><strong>du</strong>ela</strong>.Nafarren kasuan, FernandoLlorentek sortuko <strong>du</strong> egoneza.Athleticeko aurrelaria sasoi beteandago. Azken denboraldiotantaldeko erreferentzia nagusibihurtu da. Haren inguruan antolatzen<strong>du</strong> talde zuri-gorriak erasokojoko guztia. Baina, orain, bereohiko lanari gola gehitu dio aurrelariak.Asmatzen ari da ate aurrean.Horrenbestez, aurkari guztiekarreta berezia ematen diote harenzaintzari. Osasunak Llorente ezerezeanlagatzea lortzen ba<strong>du</strong>, partidairabazteko aukera gehiagoizango <strong>du</strong>. «Defentsan sendotasungehien erakusten <strong>du</strong>en taldeakgertu izango <strong>du</strong> garaipena.Guk badakigu arlo horretan hobetzenba<strong>du</strong>gu askoz ere puntugehiago irabaziko ditugula», esanzuen atzo teknikari zuri-gorriak.‘‘ Antzeko maila <strong>du</strong>tentalde bi egongo diraaurrez aurre. Ondo eginbeharko ditugu gauzak»JOAQUIN CAPARROSAthleticeko entrenatzailea«Partida guztiak gogozgainezka jokatzeaeskatuko nieke jokalariei,ez zenbait partida soilik»JOSE ANTONIO CAMACHOOsasunako entrenatzaileaJosetxo Romero,Fernando Llorenteri falta egiten,joan den denboraldian Athleticek eta Osasunak San Mamesen jokatutako derbian. MONIKA DEL VALLE / ARPAtzelariak jomuganAthleticek eta Osasunak sasoiko bigarrenderbia jokatuko <strong>du</strong>te gaur San MamesenZuri-gorriek azkenaldian defentsan <strong>du</strong>tenzuloa itxi behar <strong>du</strong>te, eta gorritxoek,Fernando Llorente gertutik zain<strong>du</strong>Haritz Gallastegi BilboAsier Legarda- Ereño IruñeaAstebetean derbi bi jokatu beharkoditu Athleticek. Astebete barruAnoetara egin beharko <strong>du</strong> bisita.Baina, aurrez, Osasunak jokatuko<strong>du</strong> gaur San Mamesen. Sailkapenarierreparatuz gero, azken sasoietakoderbirik parekatuena esperoda. Athleticek puntu batekoabantaila dauka, baina bi taldeakdaude eroso sailkapenaren erdialdean.Hala ere, jakinekoa da gisahorretako norgehiagoketan ez<strong><strong>du</strong>ela</strong> aparteko garrantzirik izatentaldeen egoerak. Jakinekoa daderbi gehienak parekatuak eta borrokatuakizaten direla eta gogobiziz jokatzen direla. Ez dira distirahandiko neurketak izaten. Etalehia gehienak xehetasun txikiekerabakitzen dituzte. «Antzekomaila <strong>du</strong>ten talde bi egongo diraaurrez aurre. Beraz, ondo egin beharkoditugu gauzak. Kontzentratuagoaritzen denak eta gehien asmatzen<strong>du</strong>enak irabaziko <strong>du</strong>»,adierazi zuen atzo Joaquin Caparrosek.Jakinekoa da futbol partida bateangutxien espero dena gertadaitekeela. Horregatik da ezinbestekoaneurketa arretaz prestatzea.Baina bi taldeek sasoi honetanegin <strong>du</strong>ten bidea aztertuz gero,badirudi defentsan gehien asmatzen<strong>du</strong>enak gertu izango <strong><strong>du</strong>ela</strong>garaipena. Athleticen argi dagoatea zaintzean sortzen direla arazoak.Malagak bakarrik jaso dituCaparrosek zuzentzen <strong>du</strong>en taldeakbaino gol gehiago. JokalariekG AthleticEntrenatzailea: Joaquin CaparrossIraolasSusaetasIraizozs s sSan Jose Amorebieta AurtenetxesJavi MartinezsToqueroGolTV / C+Liga19:00sGurpegisLlorentesGabilondoarlo pertsonalean zein talde gisaerakutsi <strong>du</strong>ten maila eskasa izanda arazoa. Eta hori aprobetxatuegin <strong>du</strong>te zuri-gorrien kontra jokatu<strong>du</strong>ten taldeek. Osasunak erehelburu bera izango <strong>du</strong>. Beraz, Caparrosekasmatu egin beharko <strong>du</strong>bai jokalariak aukeratzean, baihoriek kokatzerakoan. Talde sendoaizateko ezinbestekoa baitaoreka lortzea.Athletic ar<strong>du</strong>ratuta dago Iraizozenatea zaintzeko dituen arazoekin.Eta pentsatzekoa da Osasu-San Mames (40.000 ikusle)Entrenatzailea: Jose Antonio CamachosDamiasJuanfranEspainiako LigaG OsasunasSergiosPuñalsRicardosMiguel FlañosNekunamsSorianosCamuñassMonrealsMasudIglesias VillanuevaAthleticen indarra erasoan dago.Talde zuri-gorriak erraztasunadauka aukerak sortzeko eta golakegiteko. Talde eraginkorra da.Hala ere, ez da ez zuzena ezta komenigarriaere ar<strong>du</strong>ra guztia Llorenteriematea. Gainontzeko futbolariekere lagun<strong>du</strong> beharra daukate.Orain arte Gabilondo da erasokojokalarien artean gol senaerakusten ari den bakarra. Susaetak,Muniainek, Toquerok etaIgor Martinezek ez <strong>du</strong>te golikegin. Hori ere ez da normala.Gehiago eskatu behar zaie.Bestalde, Caparrosek esanarren jokalarien artean ez <strong><strong>du</strong>ela</strong>aparteko «motibaziorik» nabaritu,elastiko zuri-gorria janzten <strong>du</strong>tenfutbolari gehienentzat neurketamotibagarria da. Zer esanikez bere sasoian Osasunan jokatuzutenentzat. Eta astean gertatutakoarenostean, baita sekula taldegorritxoan jokatu ez <strong>du</strong>en IkerMuniainentzat ere. Osasuna«maitatzeko» arrazoirik ez zuelaesan zuen. Berez, ez zuen ezer larririkesan. Baina jakinekoa dasentimen<strong>du</strong>ek horrenbeste garrantzia<strong>du</strong>ten kirol batean ondopentsatu behar dela zer esatenden. Hurrengorako ikasiko <strong>du</strong>.Gaur, hori bai, bai alde bateko etabai besteko zaleek ere lupaz aztertuko<strong>du</strong>te haren lana. Jokatzenbaldin ba<strong>du</strong>, noski. Gabilondo aribaitaiteke ezker hegalean.Aldaketak Iruñeko taldeanOsasunak, berriz, etxetik kanpokobolada negargarriari amaieraeman nahi dio, eta Jose AntonioCamachok hasierako hamaikakoagarbi erakutsi ez ba<strong>du</strong> ere, badirudietxetik at zerbait al<strong>datu</strong> beharradagoela barneratu <strong><strong>du</strong>ela</strong> jadaentrenatzaileak. Atzo goizekoentrenamen<strong>du</strong>an bi proba egin zituenCaparrosek. Lehendabizikoan,bi aurrelari petorekin probatuzuen, Dejan Lekic eta Walter Pandianirekin—Puñal eta Juanfranentokian Vadocz eta Camuñas
San Antoniok 33-26 irabazi dio derbia23›› Arrateri, Asobal ligako 12. jar<strong>du</strong>naldian2010eko azaroaren 28a, igandea berria 21Barriola 15-22 nagusitu zaio Titini, eta aukera24›› <strong>du</strong> oraindik lau t’erdikoaren finala jokatzekoG SailkapenaLEHEN MAILA13. jar<strong>du</strong>naldiaAtzoEmaitzaZaragoza-Vila-real 0-3Sevilla-GetafeAt. Madril-EspanyolGaur Or<strong>du</strong>a TBSporting-Reala 17:00 O.I.Hercules-Levante 17:00 O.I.Racing-Deportivo 17:00 O.I.Mallorca-Malaga 17:00 O.I.Athletic-Osasuna 19:00 GolTV / C+L.Valentzia-Almeria 21:00 C+ E.BiharBartzelona-R. Madril 21:00 Gol TV / O.I.SailkapenaPuntuak J I B Gp 1. Real Madril 32 12 10 2 0p 2. Bartzelona 31 12 10 1 1p 3. Vila-real 24 12 7 3 2p 4. Espanyol 22 12 7 1 4p 5. Valentzia 21 12 6 3 3p 6. Atletico Madril 20 12 6 2 47. Sevilla 20 12 6 2 48. Mallorca 18 12 5 3 49. Reala 16 12 5 1 610. Athletic 16 12 5 1 611. Osasuna 15 12 4 3 512. Getafe 14 12 4 2 613. Deportivo 14 12 3 5 414. Hercules 12 12 3 3 615. Levante 11 12 3 2 716. Racing 11 12 3 2 717. Sporting 10 12 2 4 6p18. Malaga 10 12 3 1 8p 19. Almeria 9 12 1 6 5p 20. Zaragoza 8 12 1 5 6pTxapel<strong>du</strong>nen Ligara p Europako LigarapBigarren Mailara14. jar<strong>du</strong>naldia (aben<strong>du</strong>ak 6-8)Larunbata Or<strong>du</strong>a TBLevante- At. Madril 18:00 GolTV / C+L.Osasuna-Bartzelona 20:00 GolTV / C+L.Real Madril-Valentzia 22:00 La SextaIgandeaGetafe-Mallorca 17:00 O.I.Almeria-Zaragoza 17:00 O.I.Espanyol-Sporting 17:00 O.I.Malaga-Racing 17:00 O.I.Vila-real-Sevilla 19:00 GolTV / C+L.Reala-Athletic 21:00 C+ E.Astelehena Or<strong>du</strong>a TBDeportivo-Hercules 21:00 Gol TV / O.I.*atzoko partidak kontuan hartu gabeere jarri zituen—. Baina entrenamen<strong>du</strong>aamaitu aurretik, Puñaleta Juanfran euren ohiko postuetankokatzeaz gain, bi aurrelarienordez Soriano eta Camuñas erdilariakjarri zituen erasoan. «Camuñasaurrean jarrita, abia<strong>du</strong>rairabaz dezakegu», esan zuen Camachok,prentsa aretoan, gaurkopartidarako zein hamaikakorenalde egingo <strong>du</strong>en zehaztu gabe.Azken proba hobetsiz gero, 4-3-3kobat ere jar dezake Camachok SanMamesen hasieratik, Masud,Juanfran eta Camuñasen abia<strong>du</strong>rabaliatzeko asmoz.Hori hala izanez gero, Osasunakbehingoz etxetik kanpo kontraerasorajoka dezakeela dirudi,baina Camachok ez dio argibiderikeman nahi Caparrosi: «Beti bezalajokatuko <strong>du</strong>gu, jokoaren ekimenahartu eta agintzeko asmoz.Eurek baino lehenago gola sartzeada asmoa, nahiz eta badakigunAthletic oso talde sendoa delabere zelaian eta lehendabiziko minututikindartsu zelairatuko dela»,esan zuen Osasunako entrenatzaileak.Camacho Osasunakoentrenatzaile denetik gorritxoekKatedralera egin hiru bisitetan(bitan Ligan eta behin Kopan),Athleticek lehen or<strong>du</strong> erdia beteaurretik erabakita zeuzkanlehiak, eta, hain zuzen ere, horixeda entrenatzaile espainiarrarenkezka nagusia gaurko partidarako:«Lehen or<strong>du</strong> laurdenak gauzaasko erabaki ditzake; Athleticekbeti aurre hartu izan <strong>du</strong> markagailuanazken norgehiagoketan,eta hori saihestu nahi <strong>du</strong>gu. Okerrikez egiten ahalegin<strong>du</strong> behar<strong>du</strong>gu, eta sortutako gol aukerakbaliatzen asmatzea da gakoa etxetikkanpo. Golak agintzen <strong>du</strong> futbolean,eta nire jokalariak abisatutadaude, badakite zer aurkituko<strong>du</strong>ten San Mamesen».Derbia izanik, Osasunako jokalariakmotibazioz gainezka zelairatukodirela argi dago, baina Camachokez zion horri garrantzirikeman: «Partida guztiak motibaziohandiarekin jokatzea eskatukonieke jokalariei, ez zenbait partidasoilik».Muniainek Osasunaz eginikoadierazpenen inguruan ere mintzatuzen Camacho. Athleticekojokalariari erantzukizuna ken<strong>du</strong>eta kazetarien galderen araberakoerantzunak izango zirela esanzuen lehendabizi, baina bera Murtziakoadela eta bere herriko taldeasailkapenean ahal bezain ondoenikustea gustatzen zaiolaesan zuen gero. Eta Murtziakoaizanagatik, ez dago ahazterik Camachokinoiz ez zuela jokatu Murtzian,gazte mailan Albaceterekinaritu ostean, Real Madrilen eginbaitzuen bere kirol ibilbide osoa.Garrantzitsuen tankera <strong>du</strong>Garaipenaren bideraitzuli eta Sportingaurkari zuzenarekikoaldea areagotu nahi <strong>du</strong>gaur RealakG SportingEntrenatzailea: Manuel PreciadosLorasNacho NovoO.I.17:00sJuan PablosBotiasEgurenG RealasSangoysBilicsGregorysRiveraMolinon(29.000 ikusle)Entrenatzailea: Martin LasartesBravosC. MartinezsPrietoEspainiako LigasAnsotegisRivasXabier Lopetegi DonostiasCanellasDe las CuevasParadasRomerosM. Gonzalez sDe la BellasAranburusZurutuzasLlorentesGriezmannGriezmann,Perea Atletico Madrilekoa gainditu nahian. ANDONI CANELLADA / ARPGaurko partida ez da erabakigarria.Halakorik ezin da esan, hamabijar<strong>du</strong>naldi baino ez baitirajokatu. Liga bukatzeko asko gelditzenda, eta Realak ez <strong>du</strong> premiagorririk sailkapenari begira; baina,halere, begibistakoa da partidagarrantzitsua jokatuko <strong><strong>du</strong>ela</strong>gaur Gijonen. Mugarri izan daitezkeenhorietakoa. Izan ere, hiru garaipenkateatu ostean, azken bipartidak gal<strong>du</strong> ditu Realak. Ezinda esan gaizki jokatu <strong>du</strong>enik, bainaemaitzak hor daude. Gainera,aurkari zuzena da Sporting, etaetorkizunari begira ere, ona litzatekepuntuak biltzen jarraitzea,egutegia dezente gogortuko delakodatozen jar<strong>du</strong>naldietan.Realari oroitzapen onak dakarzkioMolinonek, eta ez bakarrikhan irabazitako Ligagatik.Azken hogei partidetan, bost aldizbaino ez <strong>du</strong> gal<strong>du</strong>. Zaleen babesaizango <strong>du</strong> Sportingek, baina baitapresioa ere, jaitsieran dagoen lehentaldearekin, Malagarekin,berdin<strong>du</strong>ta baitago sailkapenean.90 minututan eutsi beharraAzken bi norgehiagoketatik ondorioakatera behar ditu Realak.Gauza onak ikusi zitzaizkion: oldarkortasunaeta erasoan azkarateratzeko joera, esaterako, bainaesku hutsik gelditu zen dohain horiei90 minutuetan eusteko gaiizan ez zelako. Herculesek bost minutukotxakalaldia aprobetxatuzuen bi gol sartzeko. Atletico Madril,berriz, nabarmen nagusitu zitzaion,lehen or<strong>du</strong> erdia ken<strong>du</strong>ta.Baloia oparitu zion Realak. BigarrenMailan sarritan egiten zuen,baina ez zuen ondorio larririk izaten.Lehen Mailan, ordea, erabakigarriada, aurkariek ez <strong>du</strong>telakobarkatzen, eta askoz ere etekinhandiagoa ateratzen dietelakosortutako aukerei.Oreka topatzea da Realarenerronka. Txalotzekoa da denaeman nahi izatea, baina partidakoso luzeak dira, eta garrantzitsuada pilotu automatikoarekin jokatzenikastea. Defenditzen asmatubehar da, baina horrek ez <strong>du</strong> esannahi beti-beti presioan odolustea,ezta jokalari guztiak haren areansartzea ere. Erdibidean dago gakoa.Itxura guztien arabera, AtleticoMadrilen aurka jokatu zutenenaldeko apustua egingo <strong>du</strong>Martin Lasartek. Estrada eta Agirretxedaude deialdian, Markel etaVigueraren ordez —euskarria ezda garaiz osatu—. Sutilek ere minhartu zuen Mirandesen aurkakolagunartekoan, eta Ifranek zain jarraitubeharko <strong>du</strong>.Sportingek Diego Castroren hutsuneaizango <strong>du</strong>. Taldeko goleatzailerikonena ez ezik, arrisku iturrinagusienetakoa ere bada zelaierdian. Defentsan Realari adinagol sartu dizkiote Sportingi: hemezortzi.Erasoan ere makal dabil,hamar baino ez baititu pilatu.Bost jar<strong>du</strong>naldi daramatza irabazigabe, baina hala ere borrokarakosen handia <strong>du</strong>, etxean batez ere,eta opari gutxi egiten ditu. Lehiabizia espero <strong>du</strong>te bi entrenatzaileek.
22 berria 2010eko azaroaren 28a, igandeaKirola ›Albert Miralles, saskiratu nahian, Bilbo Basketen aurka. JON URBE / ARGAZKI PRESSMamuak izaraken<strong>du</strong> <strong>du</strong>Lagun Arok Valentziahartuko <strong>du</strong> Illunben,Pesicen etorrerarekinbeltzetik zurira egin<strong>du</strong>en talde bikainaA. Urbistondo DonostiaGertu mikrofonorik ez <strong>du</strong>tela jabetuondoren, esaten <strong>du</strong>te: «Lastimaentrenatzailea beran<strong>du</strong>agoal<strong>datu</strong> ez izana. Manolo Husseinekbere postuan gure aurka jokatubitartean iraungo zuela esperonuen». Lagun Aroko kide garrantzitsubatek esana da, bainatalde osoaren iritzia adierazten<strong>du</strong>. Valentziak bel<strong>du</strong>rra ematen<strong>du</strong> entrenatzailea al<strong>datu</strong> zuenetik,Svetislav Pesicek Hussein ordezkatuzuenetik. Bi partida bakarrikizan ditu serbiarrak agintemakila hartu zuenetik, bainanahikoa izan da Valentziak beltzetikzurira egiteko, mamuakizara ken<strong>du</strong> eta bere benetakoaurpegia erakusteko. ValentziakCAI Zaragoza menderatu zuen ligan,joan den asteburuan, eta Panathinaikosahaltsuari irabazizion Euroligan, ostegunean, Atenasenbertan.Taldeko agintariek espero zuteneragina izan <strong>du</strong> Pesicek. Alegia,kezkagarria zen egoeraribuelta ematea. Izan ere, Valentziazulo sakonean zegoen ACB ligakolehen zazpi partidak jokatu ostean,1-6 balantzearekin. Emaitzatxar horrek ondorio logikoa ekarri<strong>du</strong>, eta oso bestelako giroa<strong>du</strong>te orain Valentzian. EspainiakoKopan sartzeko erronkari eustendiote, zail ba<strong>du</strong>te ere, eta Euroliganere Top16a jokatzeko itxaropena<strong>du</strong>te orain.Valentziako taldearen hasieratxarra ulertzea zaila da. Egia dalesioekin-eta arazo franko izan dituztela,James Augustinek hiruhilabete emango dituelako osatzen,baina Valentziak talde puskadauka. Pablo Laso Lagun Arokoentrenatzaileak xehatu <strong>du</strong>aurkaria, ezin hobeto: «Joko antolatzaileetan,talde osoa <strong>du</strong>te. Cookekjoko pausatua <strong>du</strong> gustuko, Simeonekazkarragoa, eta De Colokabantaila handia lortzen <strong>du</strong> beregaraierari esker». Lore gehiago:«Rafa Martinez zitala da, eta Claverrek,hiruko lerrotik asmatzenba<strong>du</strong>, edonor akaba dezake».Laso ez zen saskipearekin ahaztu:«Savanovic ligako hegal-pibotonenetakoa da, eta Javtokas, Listxuketa Pietrus jokalari gogorrakdira defentsan».Sona handiko garaipenaLaso partidaren zailtasunaz jakitunda, baina ba<strong>du</strong> konfiantzasaltzeko argudiorik. Lagun Arokzortzi partida irabazi ditujarraian etxean, lau sasoi honetan,lau aurrekoan, eta talde sendoabilakatu da Illunben. GipuzkoarrekCajasol, Estudiantes,Valladolid eta Bilbo Basket menderatudituzte jada etxean, etaValentzia ere zerrenda horretansartzen bada, errespetua irabaziko<strong>du</strong> han eta hemen LagunArok. Valentzia talde handienmultzoan ari den 12 milioi eurokotaldea delako, eta etxean jarraianbost partida poltsikoratzea osozaila delako, are gehiago LagunAroren mo<strong>du</strong>ko talde apal batentzat.Jokalariek ahaztuta daukate,dagoeneko, Manresako kolpea.Profesionalak diren heinean, jakinbadakite lehiaketak alde oneta txarrak dituela, eta alde onada egun batzuetan aurreko jar<strong>du</strong>naldiangertatutakoa ahaztekoaukera dagoela, etxeko lanak txukunegiten badira. Illunben ikusdaitekeen norgehiagokaren inguruanhausnarketa interesgarriaegin zuen Lasok: «Pesic laneanari denetik oldarkorrago ari dira.73 puntutan utzi zuten CAI, eta 69puntutan Panathinaikos. Arriskuakhartzen dituzte defentsan.Falta asko adierazi dizkiote, bainaabisua da guretzat, baloi askoematen baititugu».LAGUN ARO-VALENTZIApTxapelketa. ACB ligako 9. jar<strong>du</strong>naldia.pLagun Aro GBC. Uriz, Javi Salgado,Lasa, Baron, Sanchez,Lorbek, Panko, Tsikitixvili, Miralles,Doblas eta Kone.pPower Electronics Valentzia.Cook, Simeon, De Colo, RafaMartinez, Richardson, Marc Fernandez,Claver, Listxuk, Savanovic,Pietrus eta Javtokas.pSailkapena. Seigarren postuandago Lagun Aro: 5-3 (+21);Valentzia 15. postuan dago: 2-6(-18).pLekua. Donostia Arena 2016(10.700 ikusle).pOr<strong>du</strong>a. 18:00.Egutegiaren presioaeta Granada BilboBasketen aurkariXabier Jon Davalillopresidenteak dimisioaeman <strong>du</strong>, lehendakarikarguan bost urteegin eta geroA. U.Bilbo Basketi hutsak egiteko tarteabukatu zaio. Bai, behintzat, ligakozortzi onenen artean sartunahi ba<strong>du</strong>. Lagun Aro eta Joventutenaurka gal<strong>du</strong> ondoren, 4-4balantzearekin geratu dira bizkaitarrak,balantze pobrea eliteanegon nahi <strong>du</strong>enarentzat, etaondorengo bi hilabeteetan gehienezhiruzpalau partida galtzekoaukera izango <strong>du</strong>te bizkaitarrek.Ligako lehen laurdena bete dela,Katsikarisen taldeak, aurkariakberak eragin dezakeen presioazgain, egutegiarena ere sentitzenhas daiteke. Garaipenarekin bukatzenez den partidak presio horihandituko <strong>du</strong>. Garaipenak arnasaapur bat emango dio taldeari.Erronka zail samarra <strong>du</strong> eguerdianBilbo Basketek, Granadanjokatuko baitu eta 2-6 balantze pobreae<strong>du</strong>ki arren nahiko taldeitxurosoa baita hori (12:30). Duelabi aste taldeko jokalari onena zenagal<strong>du</strong> <strong>du</strong> Granadak, Joe Ingles,A. U.Ez da ulertzen erraza. Zergatikhain ondo ligan eta zergatik haintrakets Euroligan? ACB liga Euroligabezain lehiakorra da, salbuespenaksalbuespen, baina Europanasmatu ezinik dabil Baskonia,eta lau norgehiagoka gal<strong>du</strong>ditu jarraian. Ligan zortzi partidajokatu eta zazpi irabazi ditu, Bartzelonarenaurka azkena, eta lidergohorri eutsi nahi dio Europakojar<strong>du</strong>n kaskarrak eragin dizkionzauriak sendatzeko. Itxuraz,aurkari aproposa da Menorca, lidergoarieusteko, baina komenitentuz jokatzea (12:30, ETB1).baina nahiko ondo eman diotebuelta espero ez zuten arazo horri.Fuenlabradan irabaztear egon zirenigandean, eta etxean neurriaematen hasi beste erremediorikez <strong>du</strong>te, zulotik ihes egiteko.Esan beharrekoak esanda daude.Katsikarisek bitan esan <strong>du</strong> dagoenekojokalari zenbaitengan ez<strong><strong>du</strong>ela</strong> nahiko tentsio eta konpromisoikusten, eta bakoitzak bereadefen<strong>datu</strong>z erantzun dio. Javi Rodriguezjoko antolatzaileak topikorajo <strong>du</strong>, «hemen denak galtzen<strong>du</strong>gu, eta denak irabazi» esan etaerantzukizuna saihesteko. Itsuadenak ere badaki, ordea, joko sormenean<strong>du</strong>en gabezia dela BilboBasketek <strong>du</strong>en arazo nagusietakoa.Alegia, Jackson saskiratzaileadela antolatzailea bainoago.Rodriguez bera da jar<strong>du</strong>n horibete beharko lukeena, baina momentuzasmatu ezinik dabil.Bestalde, kirolaz kanpoko albistebatek bereganatu zuen arretaatzo Bilbon. Izan ere, XabierJon Davalillo klubeko presidenteakdimisioa eman <strong>du</strong>. Davalillokorain ia bi hilabete aurkeztuzuen dimisioa, baina atzo arte ezzuen haren erabakiaren berrieman komunikabideei. Davalillokbost urte egin ditu karguan.«Garai luze bat izan da, baina garaihori amaitu da», esan <strong>du</strong>.Baskoniak lidergoari eutsizsen<strong>datu</strong> nahi ditu zauriakTalde dinamikan sartunahi ditu IvanovicekLogan, Oleson,Bjelica eta HaislipMenorcaren aurkaIvanovicek garaipena azkar lotzeanahi <strong>du</strong>, pattal samar dabiltzanjokalari sorta talde dinamikansartzeko. Loganek eta Olesonekez <strong>du</strong>te lesiorik izan, bainaberaiengandik espero den mailatikurrun dabiltza, Oleson batezere. Bjelicarekin e<strong>du</strong>ki beharrekopazientzia ere bukatzen hasi daGasteiz aldean. Ez <strong>du</strong> nabarmentzekogauza onik egiten, ezta konpromisohandirik erakusten ere.Haislipek denbora gehiago beharko<strong>du</strong>. Hilabete eta erdi egin <strong>du</strong>kantxetatik kanpo, eta Gabonakizango dira estatubatuarrak martxahartzerako.Menorca 3-5 balantzearekindago, eta jakitun da Gasteizen irabazteaoso zail <strong><strong>du</strong>ela</strong>, baina baliohandiko garaipena litzatekeela.Horregatik saiatuko dira partidatrabatua jokatzen, Baskoniarenerritmoa mozten, arabarrei korrikaegiten uzten badiete zer eginikez <strong>du</strong>telako.
2010eko azaroaren 28a, igandea berria 23‹ KirolaDLaburrakHondarribia-Irunek irabaziegin <strong>du</strong>; Obenasak, gal<strong>du</strong>SASKIBALOIA ›Hondarribia-Irunek eta Obenasak oso bestelakoemaitzak lortu zituztenatzo Espainiako Ohorezko Mailakohamargarren jar<strong>du</strong>naldian.Gipuzkoarrek nagusitasunezirabazi zuten Olesaren kantxan(68-89); nafarrek, berriz,83-90 gal<strong>du</strong> zuten etxean.Lagunak-ek eta Eibarrekbana berdin<strong>du</strong> <strong>du</strong>teFUTBOLA ›Ezusteko emaitzaizan zen atzo Lagunak-ek etaEibarrek Espainiako Superligako12. jar<strong>du</strong>naldian jokatutakoderbian. Nafarrak ziren faborito,baina bana berdin<strong>du</strong> zuten.Gaur beste derbi bat jokatuko<strong>du</strong>te Realak eta AthleticekZubietan (12:00). Multzokolehen postua dago jokoan.Javier Humet San Antoniokoa, jaurtitzen, Blaz Voncina Arratekoaren aurrean, atzo NUPeko pabiloian jokatutako derbian. IÑIGO URIZ / ARGAZKI PRESSKoparako txartela nafarrentzatSan Antonio 33Arrate 26Amaya Sports San Antonio. Ristanovic,Gedeon (3), Vargas (1), Urdiales(5), Eloy (1), Rasic (5, 2p),Agirrezabalaga (5) —hasierako zazpikoa—;Lucau, Sevaljevic (2), Borragan(1), Mindegia (7), Humet (3)eta Crowley.Arrate. Voncina, Beljanski (7), Berrios(2), Szabo (7, 4p), Tokic (7),Kurilenko (1), Petricevic —hasierakozazpikoa—; Moiua, Cid, Romero (2),Petritxev eta Redei.Markagailua. 2-1, 5-4, 7-8, 10-10, 12-11, 15-14 (atsedenaldian); 18-16, 21-17, 22-20, 26-22, 28-23, 33-26.Epaileak. Fernandez eta Rodriguez.Bi minutuz kanporatuak: San AntoniokoGedeon, Borragan, Vargas etaAgirrezabalaga. Txartel gorria Sevaljevici;eta Arrateko Berrios, Tokic,Kurilenko (2) eta Petricevici (2).Bestelakoak. 1.100 ikusle inguru IruñekoNUPeko pabiloian, Asobal ligakohamabigarren jar<strong>du</strong>naldian.San Antoniok irabazi<strong>du</strong> Arrateren aurkakoderbia, eta EspainiakoKoparako sailkatzealortu <strong>du</strong> jadaE<strong>du</strong>rne Elizondo IruñeaIruñean irabazi ezinik jarraitzen<strong>du</strong> Arratek. San Antonio nagusituzen atzo derbian, eta eskuratutakobi puntuei esker, EspainiakoKoparako sailkatzea lortu <strong>du</strong> jadaJuanto Apezetxeak zuzentzen<strong>du</strong>en taldeak. Partida gogorraizan zen atzokoa. Bi taldeek bazutenpuntuen premia, baina norkbere arrazoiak zituen. San AntoniokKopa jokatu nahi zuen;Arratek, berriz, jaisteko postueiso egiten zien. Hiru punturaurruntzeko aukera gal<strong>du</strong> zuenatzo, partidarekin batera.Lehia bizia izan zen atzoko norgehiagokarenezaugarri nagusia.Hasi zen une beretik argi utzi zutentalde bateko zein bertzeko jokalarieknola edo hala lortu nahizituztela jokoan ziren bi puntuak.Sumatzen zitzaien tentsioa, baieta partida kontrolpean hartzekoirrika ere.Lehendabiziko 30 minutuetanoreka handia izan zen San Antonioreneta Arrateren artean markagailuan.Pistan, berriz, Arrateizan zen erritmoa ezartzen lehena.Etxeko taldeak hotz hasi zuenpartida, eta nekeak gehiegizkozama izanen ote zuen pentsatzenhasi ziren nafarren zaleak. Sumatzenziren joan den astean jarraianjokatutako hiru partidenondorioak. Kosta egiten zitzaienpistan gora eta behera korrikaegitea. Eta, batez ere, kosta egitenzitzaien Voncinaren atea zulatzea.Arratek hartu zuen norgehiagokarengidaritza lehendabizikoor<strong>du</strong> laurdenean. Nekeak nafarrenartean eragindako hutsakprofitatu zituzten Eibarko jokalariek.Penaltietan ere ez ziren finaritu iruindarrak atzo. Bitan eginzuten huts. Lehen zatia amaitubaino lehen, defentsa aurreratubehar izan zuen San Antoniok,Arrateren erasoak geldiaraztekoasmoz. Apezetxeak, gainera, Ristanovicken<strong>du</strong> zuen atetik, eta Lucauatera zuen pistara. Erabakihorrekin betean asmatu zuen nafarrenentrenatzaileak, ederkiaritu baitzen atezaina. Horri esker,eta lehen zatiko azken minutuetanegindako ahaleginari esker,15-14 ailegatu ziren bi taldeakatsedenaldira. Nafarrak aurretik.Porrotak puntu premialarrian jarri <strong>du</strong> Arratejaisteko postuetatikurruntzekoEtenaldiak on egin zien nafarrei,eta bigarren zatia ongi hasizuten, partidan sartuta. Garaipenakgarrantzi handia zuen haientzat,eta argi utzi zuten puntuakeskuratzeko ahalegin berezia egitekoprest zirela. Lucauk ateanegindako lanak defentsan izanzuen segida. Defentsa sendotuta,kontraerasoari etekina ateratzealortu zuten San Antonioko jokalariek,eta, pixkanaka-pixkanaka,aldea handitzen joan ziren.Partida bideratua zutela ematenzuen bigarren zatiaren erdialdean.Baina Arrate ez zegoenamore emateko prest. Iruñekomadarikazioa apurtu nahi zutengipuzkoarrek, eta etxeko taldeamendean hartu, behingoz. 1990-1991 denboraldian irabazi baitzuenazkenekoz Arratek Iruñean.Atzo ere, ahaleginak hutseangelditu ziren. Arratek, hala ere,lortu zuen San Antonio ur<strong>du</strong>rijartzea. Segidan hiru kontraerasonahiko izan ziren Eibarko taldea22-20 hurbiltzeko markagailuan.Kolpea ArraterentzatArratek gora, eta San Antoniokbehera egin zuen. Hori bainogehiago, Voncinaren sarea zulatzekoarazoak bazituzten nafarrek.Hau da, jaurtiketetan egitenzuten huts. Humetek ez zuen egunikonena izan atzo. Jokalari eraginkorraizaten ohi da, baina atzokosta egin zitzaion lehen gola sartzea.Mindegia eta Urdiales izanziren atzoko golegileak.Arrateko jokalarien artean, berriz,Beljanskik eta Tokicek minhandia egin zioten San Antoniori,bai eta Szabok ere, penaltien bidez.Etxeko taldeak lortu zuensuspertzea, hala ere, eta Arraterenerasoari kontraeraso batenbidez erantzun zion. Partidareneta jokoaren kontrola bere eskuhartu zuen berriz ere. Aldea ongikudeatzen asmatu bertzerik ezzuten egin behar izan etxeko jokalariek.Azkenean, 33-26 iruindarrenalde.Garaipenak Espainiako Kopajokatzeko sailkatu <strong>du</strong> San Antonio.Porrota, berriz, kolpe latzaizan da Arraterentzat, hurbilegiikusten baitu jaisteko postuen zuloa.Bolada txarra atzean utzinahi <strong>du</strong>te, lehenbailehen.Joxemari Mendizabalenomenaldia gaur A<strong>du</strong>nanHERRI KIROLAK ›JoxemariMendizabal aizkolari eta harrijasotzaileohiari omenaldiaegingo diote gaur 11:30ean,A<strong>du</strong>nan (Gipuzkoa). Mendizabaliaz zen<strong>du</strong> zen, Joxemari Olasagastirenaurkako apustu batjokatu ostean.Ibarra A izan da txapel<strong>du</strong>n320 kilokoen mailanSOKATIRA ›Ibarra A-k etxeanirabazi zuen atzo Lauko EuskadikoTxapelketa, 320 kilokoenmailan. Gipuzkoarrek Berriozarrekineta Abadiño A-rekin berdin<strong>du</strong>zuten, baina kitarakoan bitiraldietan nagusitu ziren, eta,ondorioz, txapela irabazi zuten.Berriozar izan zen bigarren, etaAbadiño A hirugarren.Albert nagusi Mun<strong>du</strong>koKopako hirugarren probanZIKLO-KROSA ›Niels Albertbelgikarrak irabazi zuen atzoKoksijden (Belgika), Mun<strong>du</strong>koKopako hirugarren proban.Zdenek Stybar eta Sven Nysbigarren eta hirugarren izanziren, eta Egoitz Murgoitio, 23.a.Bestalde, Javier Ruiz de LarrinagaArabako Txapelketan nagusituzen atzo, Zuian.Lakersek gal<strong>du</strong> egin <strong>du</strong>Utahren aurkaTENISA ›Los Angeles Lakersekhirugarren aldiz gal<strong>du</strong> <strong>du</strong>te denboraldihonetan. Atzo izan zen,Salt Lake Cityn, Utah Jazzenaurka (102-96). Deron Williamsizan zen partidako onena: 29puntu eta hamabi errebotelortu zituen Utahkoak.
24 berria 2010eko azaroaren 28a, igandeaKirola ›Tantoz tanto, kalkuluz kalkuluDLaburrakTitin III.a 15Barriola 22Iraupena. 52 minutu.Pilotakadak. 259.Saketik. Titinek bat eta Barriolaklau.Markagailua. 0-6, 3-6, 3-7, 4-7, 4-15,10-15, 10-18, 13-18, 13-19, 14-19, 14-20, 15-20 eta 15-22.Bestelakoak. Jende ugari IruñekoLabrit pilotalekuan; Titin III.aren aldekopilotazale asko. Partida hasieran,dirua Barriolaren alde. Botileroak:Joakin Plaza Titin III.arekin etaJexux Mari Buldain Barriolarekin.Barriolak ongi jokatueta arazo handirik gabeirabazi dio Titin III.ari,eta gaurko partidarenzain geratu daJon EskuderoTeknologiaren aurrerapenakgero eta zabalagoak dira gauregungo gizartean. Garai bateanburuz, kalkulagailurik gabe egitenzituzten egin beharrekoak; geroraasmatu zuten hori ere; etaorain, berriz, edonon aurki daitekekalkulagailua. Bai sakelakoan,ordenagailuan... Bada, Abel Barriolak,Sebastien Gonzalezek etaJuan Martinez de Irujok ere eginizango dituzte kalkuluak non edonon. Izan ere, Abel Barriolak atzoTitin III.ari irabazi ostean IruñekoLabriten, gaur erabakiko danortzuk jokatuko <strong>du</strong>ten aurtengolau t’erdiko finala. Kontuak estudira, zalantzarik gabe, gerta baitaiteketanto baten gorabeheranpilotari bat edo beste sailkatzea.Beraz, tantoz tanto eta kalkuluzkalkulu aritu beharko da.Ez da erraza azaltzea, bainaulertzea, zorionez, ez da hain zailaere. Irujok irabaziz gero, gauzakargi: finala Iberokoaren eta Barriolarenartean jokatuko litzateke.Ordea, Gonzalezek irabazikobalu, markagailuari begia jarritaegon beharra egongo litzateke. 16,17 eta 18 tantoak hartu behar diraardatz. Irujo tanto horietan geratukobalitz, Barriola izango litzatekekanpoan. Tanto horietatikAbel Barriola, garaipena ospatzen, atzo, Iruñeko Labrit pilotalekuan. LANDER FDZ. ARROIABE / ARGAZKI PRESSgora amaitzen baldin bada norgehiagoka,Gonzalez izango litzatekekanpoan; eta hortik beheraamaituz gero, berriz, Irujo kanpoan.Beraz, Gonzalezek 18 tanto azpitikutzi beharra dauka Irujo, etaIberokoak, berriz, 16 tanto eginbeharra dauzka finalean sartzeko.Aukera gehien, eta probabilitatearibegira, Barriolak eta Irujok<strong>du</strong>te.Leitzarrak ezin hobeto egin zituenbere lanak atzo, ez baitzioninolako aukerarik eman TitinIII.ari. Partida osoan aurretik arituzen, eta ongi jakin izan zuenabantailari eusten. Abantaila,gehienbat, buruarekin jokatuzuelako. Errioxarraren jokotik ataritu zen une oro, pilota luze astin<strong>du</strong>z,eta aurreko koadroetanendre<strong>datu</strong> gabe. Sakea ere bikainbaliatu zuen, ondoren tantoa bukatzeko.Hori bai, lau t’erdian jokatzekopilota itsusi samarra aterazuen saskitik. Noski, ezin zaiomeriturik ken<strong>du</strong> Barriolari.G Lau t’erdikoaFINALERDIETAKO LIGAXKA3. jar<strong>du</strong>naldiaAtzo, IruñeanTitin III.a / Barriola 15-22Gaur, EibarrenMartinez de Irujo / GonzalezJ IG TATK1. Martinez de Irujo 2 2 0 44 332. Barriola 3 2 1 60 543. Gonzalez 2 1 1 39 424. Titin III.a 3 0 3 52 66Irujo sailkatuko da...Gonzalezi gutxienez 16 tanto eginda.Barriola sailkatuko da...Irujok irabazten baldin ba<strong>du</strong>; Irujo 15tanto azpitik edo 19 tantotik gora geratzenbada.Gonzalez sailkatuko da...Irujo 18 tanto azpitik uzten ba<strong>du</strong>.Titini buruz, berriz, zer esan.Betikoa da Triciokoa: saiatua,lehiakorra, artista... Baina atzoezinean aritu zen, bere jokoarietekinik atera ezinda. Aurkariabera baino askoz gehiago zen kolpean,eta horrela zaila da neurketairabaztea. Ligaxkako hiru partidakgal<strong>du</strong> arren, txalogarriaizan da Titinen lana, goraipatzekoa.Datorren urtean, berriz ere,zerrendaburu izango da.Gaurko partidari begira, berriz,erne bi pilotariekin. FaboritoIrujo irtengo da, baina iaz ere ikusizen Gonzalezek dohainak soberadauzkala edonori irabazteko.Biak ala biak oso dira arriskutsuak,pilotari abia<strong>du</strong>ra handiaematen diotenak, baina norgehiagokaEibarko Astelenandela kontuan hartuta, balitekehorrek inoiz baino garrantzi gutxiagoizatea. Ondo hastea ezinbestekoaizango da, ur<strong>du</strong>ritasunarieusteko. Bi pilotari kantxan,eta bat begira: Barriola.Merino II.ak Idoatesartu <strong>du</strong> finaleanESKU-HUSKA › Merino II.ak RicoIV.ari Bigarren Mailako lau t’erdikoan22-12 irabazi dio, eta, hala,Idoate da finalean sartu denlehen pilotaria. Nafarrak Cabrerizoizango <strong>du</strong> aurkari gaur, etasoriarrak garaipena lortzenba<strong>du</strong>, finala biek jokatuko <strong>du</strong>te.Aldiz, galtzen ba<strong>du</strong>, finala Idoate-MerinoII.a izango da.Zeberio-Ionek lortu <strong>du</strong>tefinalerdietara pasatzeaERREMONTEA › Zeberio-Ionbikoteak lortu zuen Azysa torneokofinalerdietara pasatzeaatzo, Uterga-Urrutiari 40-31 irabazita.Hala, erabakita geratudira bi finalaurrekoak: Zeberio-Ion Urtasun-San Miguelen kontraeta Juaristi-Lizaso UrrizaEtxeberria III.aren kontra.Gaubeka Mun<strong>du</strong>koTxapelketako finaleraPALA › Gaubeka sailkatu zenatzo Mun<strong>du</strong>ko Txapelketakofinalerako, Bilboko DeportivonImanoli 35-21 irabazita. Garaileakhotz ekin zion neurketari,baina tantoak aurrera joanahala, berotu eta erraz nagusituzen. Finalean Ziskar II.a izango<strong>du</strong> kontrario.G JaialdiakOSTIRALEKO EMAITZAKpMuskiz. Merino II.a 22; RicoIV.a 12. Saralegi-Ibai Zabala 22;Arretxe II.a-Mendizabal II.a 17.ATZOKO EMAITZAKpIruñea. Diaz-Argote 14; Lemuno-Iza18. Olaizola I.a-Apraiz 22;Berasaluze VIII.a-Begino 18. TitinIII.a 15; Barriola 22.pGalarreta. Etxabe II.a-Zubiri35; Oñatz-Barrenetxea IV.a 27.Zeberio II.a-Ion 40; Uterga-Urrutia 31.pDeportivo. Oiarzabal 31; Zarraga35. Garcia-Garma 28; Altadill-Ibargarai35. Gaubeka 35;Imanol 21.GAURKO PARTIDAKpEibar (17:00, ETB1). Cabrerizo/ Idoate. Irujo / Gonzalez. Olazabal-Cecilio/ Ongai-Merino.BIHARKO PARTIDAKpTolosa. Olaetxea-Otxandorena/ Urrutikoetxea- Peñagarikano.Olaizola II.a-Mendizabal /Saralegi-Begino.
D EkitaldiakZure ekitaldia BERRIAn agertzea nahi ba<strong>du</strong>zu: berria.info/zerbitzuak/agenda/bidali2010eko azaroaren 28a, igandea berria 25‹AgendaMusikapAia. Erromeria, Agurtzane etaIon Elustondorekin. Gaur,18:30ean, Aristerrazun.pAsparrena. Araiako musikabandaren Santa Zezilia kontzertua.Gaur, 13:30ean, AndraMari aretoan.pAstigarraga. Bazen behinopera. Gaur, 17:30ean, Astigarragakokultur etxean.pBilbo. Steve Wynn & Miracle 3eta WOP banda. Gaur,20:30ean, Bilborocken.pBilbo. Pablo Milanes eta BuenaFe. Bihar, 20:30ean, CamposEliseos antzokian.pDonostia. Unicefen AldekoGabonetako Kontzertua. Gaur,00:00etan, .pDonostia. Jamie Cullum.Gaur, 19:00etan, Kursaalean.pDonostia. Never Mind People.Gaur, 20:00etan, Saguesko ElMuro tabernan.pEibar. Mursego. Gaur,20:00etan, Karrika taberna.pGasteiz.Bide Ertzean. Bihar,19:00etan, Luis Aranburu auditoriuma.pGetaria.Getariako MusikaBandaren kontzertua. Gaur,12:30ean, San Salbatoreren parrokia.pLegazpi. Saxo eta Piano bikoa:bi musikari jazzaz gaindi.Gaur, 13:00etan, Latxartegi aretoa.pUrruña. Benito Lertxundi.Gaur, 16:30ean, kiroldegian.AntzerkiapSondika. Goibel, Kanpingagseta Golden Apple Quartetenhaurrentzako ikuskizuna. Gaur,17:00etan, kultur etxean.BertsolaritzapGernika-Lumo. Kubako errepentistekkantatuko <strong>du</strong>te, PlazatikPlazera topaketan. AlexisDiaz Pimienta, Fernando Murgaeta Ruben Aguiar han izangodira, bertako bertsolariekin. Antolatzailea:Lanku eta KulturEtxea. Bihar, 19:30ean, Elai-Alaiaretoan.DantzapHendaia. Herri dantzak. Gaur,12:00etan, mutxikoak.pOiartzun. Beskoitzeko etaOiartzungo inauterietako dantzenkale erakustaldia. Gaur,13:00etan, Doneztebe enparantzan.HitzaldiakpDonostia. Freuden EgonezinaKulturan liburuaren inguruko elkarrizketa.Bihar, 20:30ean,Urrats euskaltegian (Amezketarrakkalea).pErmua. Sormenari eta askatasunariburuzko hitzaldia.Gaur, 19:00etan, Lobiano kulturgunean.pOiartzun. Kutsa<strong>du</strong>ra elektromagnetikoa:ba al <strong>du</strong> eraginikosasunean?, Asier Arregiren eskutik.Bihar, 18:00etan, udaletxekobatzar aretoan.IkastaroakpBilbo. E-BOOK. Bihar,19:00etan, Fnac Bilbon.pOiartzun. Lapurdiko inauterietakodantzen tailerra. Gaur,00:00etan, udaletxeko aretonagusian.Ikus-entzunpBergara. El séptimo sello filma.Gaur, 18:00etan, gaztetxean.pBurlata. City of Ember filma,euskaraz. Gaur, 18:00etan, kulturetxean.pDonostia. Un condenado amuerte se ha escapado, RobertBressonen filma. Bihar,19:30ean, Arrasate kalea 12koaretoan.pGasteiz.MEM jaialdiko zinemaesperimentala. Gaur,18:30ean, Ibu Hotsen.BestelakoakpAl<strong>du</strong>de. Euskal Raid Associationenbatzarra. Gaur,11:00etan, St Silvestre hotelean.pAlegia. Mendi irteera. Gaur,08:30ean, Alegiatik Ugartera.pBermeo. 2009ko Jaiobarrienliburua aurkezteko jaia. Gaur,12:00etan, Bermeoko kafe antzokian.pDonibane Lohizune. Begiraleelkarteak, 75 urte. 11:45ean, AurreskuaBegirale adintsuen ohorezeliza atarian; 12:00etan, mutxikoak;14:00etan, Begiraleenarteko bazkaria, Urdazuri kiroldegian.pMakea. Jostailu azoka. Jatekoaeta edatekoa ere egongo daazokan. Gaur, 08:30ean, Baiguraikastolako ezkerparetan.pUharte. Halloweenen egindakoargazki emanaldia. Gaur,18:00etan, gaztetxean.pUsurbil. XII. Erle Eguna. Gaur,frontoian.ErakusketakpBilbo. Memorias de un bilbainoGabriel Baranda Ibañezenargazkiak. 2011ko urtarrila arte,Deustuko liburu dendan.pDonostia. Adriana IbargoienenHiri paisaia erakusketa.Aben<strong>du</strong>aren 1era arte, ErnestLluch kultur etxean.pEibar. Vietnam del Norte.Azaroaren 30a arte, Ambigu tabernan.pIrisarri. Euskal<strong>du</strong>nen Argentina.Azaroaren 30a arte, Ospitalean.Taraka Larson q Prince Rama taldeko kideaHare Krishnako komunitate batean ezagutu zuten elkar Prince Ramakohiru gazte estatubatuarrek, eta or<strong>du</strong>tik, psikodelia, kantu sakratuak etapopa nahasten dituzte taldean. Zaila da haien egitasmoa definitzen.E<strong>du</strong> LartzangurenTaraka Larson (Texas, AEB,1987), haren ahizpa Nimai eta MichaelCollins adiskideek osatzen<strong>du</strong>te Prince Rama taldea. HareKrishna mugimen<strong>du</strong>an hazitakoakdira hirurak, eta Animal Collectivetaldeak fitxatu ditu,Paw Tracks zigiluan aritzeko.Gaur Gasteizen joko <strong>du</strong>te, Iguanakafetegian, 20:30ean eta doan.Nolakoa da Hare Krishna komunitatebatean haztea?Gurasoak Hare Krishna mugimen<strong>du</strong>ansartu ziren 1960ko hamarkadan,baina gu [Larson ahizpak]Texasko herri txiki arruntbatean hazi ginen. Institutu garaiangeundenean Floridara jo genuen,familia osoarekin, hangokomunitate batera. Gurasoekeraman gintuzten, baina ni osopozik nago nire heziketa espiritualarekin.Bestelako tradizio espiritualakere ezagutu ditut.Lotura handia egon da beti HareKrishna mugimen<strong>du</strong>aren eta popkulturaren artean. The Beatlesekokideak ere horretan ibili ziren; batezere, George Harrison eta John Lennon.Give peace a chance kantan ereHare Krishna abesten <strong>du</strong> Lennonek.Nik ez <strong>du</strong>t lotura intelektualikegiten musika eta Hare Krishnaespiritualtasunaren artean. Niretzatlotura guztiz naturala da,biek bihotzera hitz egiten didatelako.Gurea talde kontzeptualada, arte kontzeptuala.Zuen kantetako batzuk mantrak direladiozue, hau da, behin eta berrizesaten den hitz edo soinu bat, kontzientziaegoera aldatzeko. Norberakabesteko gauza bat baldin bada,entzuteko baino gehiago, zer zentzua<strong>du</strong> kontzertu batean mantrakabesteak?Abestu eta erantzun mo<strong>du</strong>komantrak erabiltzen ditugu. Batekdeia egiten <strong>du</strong>, eta beste batekerantzun. Prozesu zirkularra da.Beraz, horren bidez hausten dabatek sortu eta besteak entzun eskema.Zuen kontzertuek ba<strong>du</strong>te erritu kutsua.«Gune utopikoak sortzen»saiatzen ari zaretela diozue. Zer diragune horiek?Utopia ezlekua da, eta gu musikarenbidez saiatzen gara zulo beltzbat bezalako zer edo zer sortzen.Ez <strong>du</strong>gu misterioa sortzeko asmorik,misterioa hor dagoelako. Mugakhausten saiatzen gara, inguruanditugun egiturak haustekoeta utopia horretan sartzeko.Gehienetan tabernetan-edo aritzenBERRIA«Ezin gara hippyen garaiaraitzuli, baina muga hautsinahi <strong>du</strong>gu, utopian sartzeko»zarete. Posible al da halakoetangune espiritual bat sortzea, erdimozkorturik dagoen jendeaz inguratuta,edo alkoholak laguntzen dizuejai dionisiakoa antolatzen?Tabernetan jotzea ez zait kontraesanairuditzen. Are gehiago, halakoparadoxetan sakontasunadagoela iruditzen zait. Eta halakoindarra dagoen tokietan kontraindarrasortzea errazagoa izatenda batzuetan. Ez <strong>du</strong>gu inoiz arazorikizan jendearekin; kontrara,erantzun ona izaten <strong>du</strong>gu, jendeanahiko erlaxatuta egoten delako.Urte luzez oso gaizki ikusita egondira hippy gauza oro. Uste <strong>du</strong>zue garaiadela berriz adiskidetzeko mugimen<strong>du</strong>akutzitako ondarearekin?Ezin gara une hartara itzuli, hainbategoera eta baldintza historikorenbatuketa berezia izan zelako.Orain beste testuinguru bateangaude, eta beste mo<strong>du</strong> batean erantzunbehar <strong>du</strong>gu. Or<strong>du</strong>an talde elkartasunazen garrantzitsuena,eta gaur jendea bere kabuz bilatzen<strong>du</strong>, gizabanako gisa. Utopiareninguruan instalazio bat egingo<strong>du</strong>gu Brooklyngo arte galeria batean,AEBetara itzultzen garenean.Dantza egingo <strong>du</strong>zue Gasteizen?Dantza egingo <strong>du</strong>t, noski, bainasoilik jendeak eskatzen ba<strong>du</strong>.
26 berria 2010eko azaroaren 28a, igandeaAgenda ›bEguraldiaJON ALBISUGaurMendebala, elurraeta hotzapZerua.Aroak ez <strong>du</strong> aldatzekoitxura handirik erakusten.Egunsentiaz geroztik,izotzaegingo <strong>du</strong>.Bai ipar isurialdeaneta bai mendialdean,zeruhodeitsua eta zaparradakizango dira; barnealdean,berriz,eurigutxiago egingo <strong>du</strong>,eta Iruñerritik hegoaldera,hodeiak eta ostarteak.pBakio 2/9pBilbo 1/9pBalmaseda 1/7t°pAmurrio -1/7pEibar -1/7pArrasate -1/6p pGasteiz -3/6Agurain -3/5pGuardia -3/6pDonostia 4/9pLeitza -2/5pHaizea. Mendebaldekoa.pTenperatura. Berdin. Beroenak,ipar partean etamendialdean, 5 eta 9 gra<strong>du</strong>artekoak izango dira; barnealdean,berriz, 3 eta 9 gra<strong>du</strong>artekoak.Joerat°Asteartea, 30 Asteazkena, 1 Osteguna, 2pBaiona 3/8pIruñea -2/6pTafalla -2/6pTutera -1/7pMaule 1/8pDonibane Garazi 1/7pAbaurregaina -4/5t° t°Bihart°Hego haize indartsuaeta zaparradak nagusipZerua. Fisterran den zurrunbiloakhego haize indartsua bultzatuko<strong>du</strong>. Zeru hodeitsua etazaparradak jaun eta jabe izangodira. Ez da ez giro izango, etatenperaturak dezenteko gorakadaizan arren, ezegonkortasunatmosferikoa handia izangoda. Elurra tontor gorenetanagertuko da. Pirinioetan ekaitzakjoko <strong>du</strong> iluntzean.pHaizea. Hego haizea.pTenperatura. Gora. Beroenak,ipar isurialdean eta mendi inguruetan,10 eta 15 gra<strong>du</strong> artekoakizango dira; barnealdean, berriz,8 eta 16 gra<strong>du</strong> artekoak.ItsasoapItsasoko egoera. Kantauriitsasoko lehenengo 20 milietan,mendebaldeko haizea iritsikoda 3-4 bitarteko indarrarekineta itsaskia eragingo <strong>du</strong>. Gaizkiikusiko da.pOlatuak. 1-2 metrokoak.Itsasaldiak ORDUA METROAKItsasgora 08:44 3.83Itsasbehera 15:05 1.39Itsasgora 21:19 3.64Itsasbehera 02:23 1.40Isobara mapaEguzkia S0RTU GORDEIlargiaIlgoraIlbeteIlbeheraIlberri08:12 17:43EGUNAAzaroaren 28a, igandeaAben<strong>du</strong>aren 5a, igandeaAben<strong>du</strong>aren 13a, astelehenaAben<strong>du</strong>aren 21a, astearteab Hitz jokoak BAGABIGAG Hitz gurutzatuakG Sudokua11 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 124 3 56 9 8 223456789101112Ezker-eskuin1. Kokaina hartzailea. 2. Garbia, purua. Jarri, jezarri. 3. Pilatua. Itsas hegaztia.4. Emakume izena. Morala. Abederako azken letra. 5. Ideiaren hasiera. Presahartuak. 6. Ekartzen nau. Arbola mota. 7. Aldeak. Basalandare erregarri.8. Bibliako pertsonaia. Interjekzioa. Isurkari koloregabe, usaingabe etazaporegabe. Bokala. 9. Iodoaren ikurra. Hego Amerikako lurralde bateko.10. Diru. Atsegina. Lotan. 11. Iridioaren ikurra. Eguzki inguruko planeta. Sor.12. Estekatu. Abeslari.Goitik behera1. Itsasontzietako ohea. Mutu. 2. Gipuzkoako herria, Tolosaldean. Guzti.3. Katu, hitz elkarteetan. Egiptoko piramidea. Kontsonantea. 4. Ate, hitzelkarketan. Gipuzkeraz, bakea. U bikoitza. 5. Zangoaren zatia. Jatorriatzizkia. 6. Naukate. Pl., martsupial mota. 7. Bokala. Erraz. Ekialdean, igoa.8. (Her.) Zer. Gorotza. Arabako herria, Errioxan. 9. Libertatea. Kontsonantea.10. Bizkaiko ibaia. Emakume izena. Galioaren ikurra. 11. Erien artatzaile. Lurzatilan<strong>du</strong>. 12. Zain. Atzizkia. Jausi.3 9 8 61 2 6 4 36 4 2 17 9 6 53 7 9G Esaldi ezkutua«_z d_t J__nk__r_ng_ns_n_st_n, _z d_t b_h_r_t_ g__n_r_ p_rts_n__n_ n__z».G Atzoko erantzunakE O A LE R D I E T S IB I L D U A KB I L O N B EK E A K A N L IS U M K A A K A T SM A O L I K A T S UB E K O Z K O I Z A RO I E S R PA H A T E A EO E R R A NI L U N O R A9x9-ko laukian hutsikdauden gelaxkak betebehar dituzu, 1etik 9rabitarteko zenbakiakidatziz, eta kontuan izanikzenbaki bakar bat ere ezdela bi aldiz azaltzenerrenkada eta zutabeberean, ezta dagokion3x3-ko laukian ere.2 4 1 3 7 8 9 5 69 6 5 2 1 4 8 3 77 3 8 5 6 9 1 2 45 8 7 6 3 2 4 9 13 1 4 9 5 7 6 8 26 9 2 8 4 1 5 7 38 5 3 1 2 6 7 4 91 7 9 4 8 3 2 6 54 2 6 7 9 5 3 1 8Falta direnbokalak idatzita,Jose Saramagoidazleportugaldarrarengogoeta batazal<strong>du</strong>ko zaizu.Esaldiezkutua:Errautsezbetetakoontzia dairagana.
2010eko azaroaren 28a, igandea berria 27‹ Agenda1 AretoakArabaGASTEIZDABACO BOULEVARDBoulevard merkataritza gunea (902-221622). Ikuslearen eguna: osteguna.Salidos de cuentas 16:15 18:15 20:20 22:25Imparable 16:20 18:20 20:25 22:35Los otros dos 15:55 18:10 20:25 22:40La bella y la bestia 3D 16:30 18:30Harry Potter7 16:00 16:30 19:00 19:30 20:3022:00 22:30 23:45Gru: mi villano favorito 16:15 18:15 20:15Cruzando el límite 22:20Ladrones 16:05 18:15 20:25 22:35Los ojos de Julia 16:00 18:15 20:30 22:45The Town 17:00 20:00 22:25Bon appétit 16:10 18:10 20:10 22:10Campanilla y el gran rescate 16:30 18:20Caza a la espía 20:30 22:45DFLORIDASan Prudentzio, 22 (94-5231940). Ikuslearen eguna: asteazkena.Chloe 18:00 20:15Propios y extraños 18:00 20:15Copia certificada 18:00 20:15Bon appétit 18:00 20:15Uncle boonmee, recuerda sus ... 17:30 20:0018 comidas 17:30 20:00The way 17:30 20:00DGURIDISan Prudentzio, 6 (94-5231940). Ikuslearen eguna: asteazkena.Harry Potter 7 16:45 19:30Entrelobos 17:30 20:00Los ojos de Julia 17:30Cruzando el límite 20:00Ladrones 17:30 20:00Tamara Drewe 17:30The Town 20:00Caza a la espía 17:30 20:00Gru: mi villano favorito 16:45Skyline 16:30 20:15DYELMO GORBEIA 3DGorbeia merkataritza gunea (94-5460623). Ikuslearen eguna: asteazkena.Skyline 2D 15:30 17:30 19:30 21:30Skyline 16:30 18:30 20:30 22:30Entrelobos 2D 15:45 18:00 20:15 22:30Ladrones 2D 15:55 18:05 20:15 22:25Chloe 16:40 18:40 20:40 22:40Harry Potter 7 16:00 19:00 22:00Harry Potter 7 2D 17:30 20:30Ga’Hoole la leyenda 15:55 17:55de los... 3DLos otros dos 2D 19:55Jackass 3D 22:05La bella y la bestia 3D 15:50 17:50The Social Network 2D 19:50 22:10Los ojos de Julia 15:50 18:05 20:20 22:35The Town 18:05 20:20 22:35Caza a la espía 17:30 19:40 21:50Imparable 2D 20:10 22:10Izarren argia 16:10Salidos de cuentas 15:45 17:45 19:45Agnosia 21:45Gru: mi villano favorito 2D 16:10 18:10El aprendiz de brujo 15:30DAMURRIO.Amurrio Antzokia.Campanilla y el gran rescate 17:00Come, reza, ama 19:00BizkaiaBILBODCAPITOLVillarias, 10 (94-4310310). Ikuslearen eguna: astelehena.The way 18:00 20:30Skyline 18:00 20:30Harry Potter 7 17:30 20:15Caza a la espía 18:00 20:30DGOLEM ALHONDIGA(94-6070767).Entrelobos 17:15 20:00 22:30Poesia (JBA) 17:00 19:45 22:30Harry Potter 7 16:45 19:45 22:30Planes para mañana 18:30 22:30Imparable 17:30Bon appétit 18:30 22:3016:30 20:30En el camino 16:30 20:30Tamara Drewe 20:00 22:30Caza a la espía 17:30 20:00 22:30Gru: mi villano favorito 3D 17:15Los ojos de Julia 20:00 22:30DMULTICINESEskutza kalea, 13 (94-4310310). Ikuslearen eguna: astelehena.Tamara Drewe 19:45 22:15El idioma imposible 17:30 20:00 22:15Chloe 17:30 19:45 22:15Copia certificada 17:30 20:00 22:15Amerikanuak 17:30Entrelobos 17:30 20:00 22:1518 comidas 17:30 19:45 22:15Uncle Boonme recuerda sus ...(JBA) 17:30 20:00 22:15DZUBIARTELeizaola Lehendakariaren kalea,Bon appétit 16:00 18:00 20:00 22:00Imparable 16:15 19:00Ladrones 16:15 19:00 22:00Skyline 16:00 20:00 22:0018:00Los ojos de Julia 19:00 22:00La bella y la bestia 3D 16:00 18:00The town 19:00 22:00Harry Potter 7 16:00 19:00 22:00Las aventuras de Don Quijote 17:00Entrelobos 16:15 19:00 22:00Salidos de cuentas 20:00 22:00BARAKALDODCOLISEO MAX OCIOKareaga kalea z/g (94-4310310). Ikuslearen eguna: astelehena.Origen 22:00Bon appétit 17:00Skyline 16:00 18:00 20:00 22:00Entrelobos 16:30 19:15 22:00Las aventuras de Don Quijote 16:00 17:30Salidos de cuentas 20:00 22:00Caza a la espía 19:15 22:00Cruzando el límite 22:00Los otros dos 19:15 22:00Imparable 17:00 19:15 22:00Gru mi villano favorito 16:00 18:00Ladrones 16:00 18:00 20:00 22:00Chloe 16:00 18:00 20:00 22:00The Town 16:30 19:15Harry Potter 16:00 19:00 7 17:00 20:00 21:45La bella y la bestia 3D 16:00 18:00 20:00Propios y extraños 17:00 19:30 22:00Los ojos de Julia 16:30 19:15 22:00DYELMO MEGAPARKErribera etorbidea z/g (94-4181672). Ikuslearen eguna: astelehena.Skyline 12:15 16:15 18:15 20:15 22:15Ladrones 12:15 15:50 18:00 20:10 22:20Entrelobos 12:15 15:30 17:50 20:10 22:30Chloe 12:15 16:05 18:05 20:05 22:05Harry Potter 7 12:15 16:00 17:30 19:00 20:30 22:00La bella y la bestia 3D 12:15 15:45 17:45Los ojos de Julia 12:15 15:30 17:55Salidos de cuentas 12:15 15:35 17:35 19:35 21:35Imparable 12:15 15:40 17:40 19:40 21:40The Town 12:15 17:30 20:00 22:25Caza a la espía 20:20 22:30Gru: mi villano favorito 3D 19:45Los otros dos 21:45BASAURIDIBAIGANEEn pata de guerra 17:30Tamara Drewe 20:00DBERMEO.Nestor Basterretxea.The karate kid 17:00Carancho 19:30 22:00DDERIO.Gurea.Izarren argia 19:30DDURANGO.Zugaza.La bella y la bestia 3D 17:00Skyline 19:30 22:30DELORRIO.Arriola antzokia.Como entrenar a tu dragón 17:00Abel 20:00DERMUA.Lobiano Kultur Gunea.Marma<strong>du</strong>ke 17:00DGALDAKAO.Torrezabal.Harry Potter 7 16:30 19:30 22:30DGERNIKA-LUMO.Lizeo Antzokia.The Social Network 19:00 22:00GETXODLAUREN GETXOArriluze z/g (94-4310310). Ikuslearen eguna: asteazkena.Chloe 16:00 18:00 20:00 22:00The Town 16:15 19:15 22:00Salidos de 16:30 20:30 22:30cuentas 18:30The Social Network 16:30 19:30 22:00Gru: mi villano favorito 16:30Los ojos de Julia 19:00 22:10Ga’Hoole 16:20Imparable 18:30 20:30 22:30Entrelobos 16:20 19:00 22:00Caza a la espía 16:30 19:00 22:00Skyline 16:30 18:30 20:30 22:30Harry Potter 16:15 19:15 22:157Ladrones 16:00 20:20 22:3018:10Bon appétit 16:00 18:00 20:00 22:00DIGORRE.Lasarte aretoa.El aprendiz de brujo 17:00Wall Street 2 19:30LEIOADCINESA ARTEAArtea merkataritza gunea (902-333 231). Ikuslearen eguna: asteazkena.Los ojos de Julia 20:30 22:45Gru: mi villano favorito 12:30 16:30 18:30Harry Potter 7 12:00 12:30 16:00 17:00 18:00 19:0020:15 21:00 22:00Entrelobos 12:00 16:00 18:15 20:30 22:45Cruzando el límite 12:15 16:00Skyline 12:15 16:00 18:00 20:00 22:00Imparable 20:30 22:40Ladrones 12:15 16:00 18:10 20:20 22:30Caza a la espía 12:00 16:00 18:10 20:20 22:30La bella y la bestia 3D 12:30 16:30 18:30DKULTUR LEIOAComo entrenar a tu dragon 17:30Mis tardes con Margueritte 20:00DLEKEITIO.Ikusgarri.Izarren argia 19:30 22:00DMUNGIA.Olalde.Adele y el misterio de la momia 17:00Los ojos de Julia 19:30DMUSKIZ.Meatzari aretoa.Niños grandes 17:00Mis tardes con Margueritte 19:30PORTUGALETEDBALLONTIHarry Potter 7 16:30 19:15 22:10Ladrones 16:00 20:20 22:3018:10Skyline 16:25 18:25 20:25 22:25La bella y la bestia 3D 16:20 18:05Imparable 16:15 18:15 20:15 22:15Los ojos de Julia 20:05 22:20Salidos de cuentas 16:10 18:10 20:10 22:10SANTURTZIDSERANTES(94-4839244). Ikuslearen eguna: asteazkena.Skyline 17:30 20:00 22:30La bella y la bestia 3D 17:00 18:45Imparable 20:30 22:30Buried 17:30 20:00 22:30DZALLA.Antzokia.Campamento Flipy 17:00 19:30DZORNOTZA.Zornotza aretoa.Toy Story 3 17:30Buried 20:00GipuzkoaDONOSTIADANTIGUO BERRI(943-001200). Ikuslearen eguna: astelehena.La bella y la bestia 3D 17:00Imparable 19:00 21:00 23:00Harry Potter 7 16:45 19:30 22:15Izarren argia 19:45 22:30Ladrones 16:45 20:45 22:4518:45Skyline 17:00 19:00 21:00 23:00Entrelobos 17:15 20:00 22:30El idioma imposible 17:00 19:00 21:00 23:00Pan Negro 16:45 18:45 20:45 22:45DOCINE LA BRETXAArraindegi eraikina (943-421371).La bella y la bestia 3D 16:30 18:30 20:30Jackass 3D 22:45Salidos de cuentas 16:00 18:00Caza a la espía 20:00 22:15Harry Potter 7 16:15 17:30 19:15 20:30 22:15Skyline 16:00 18:00 20:00 22:15Ladrones 16:00 18:15 20:30 22:45Los otros dos 16:00 18:10Los ojos de Julia 20:15 22:30Circuit 16:00 18:00 20:15Cruzando el límite 22:30Imparable 16:15 18:15 20:15 22:30DPRINCIPESan Joan, 10 (943-421247). Ikuslearen eguna: asteazkena.Chloe 17:30 20:00 22:30The way 16:45 19:30Amerikanuak (JBA) 22:15Bon appétit 16:45 19:00 21:00 23:0018 comidas 17:00 19:30 22:30Tamara Drewe 17:15 19:30 22:15Copia certificada 16:45 19:00 21:00 23:00Entrelobos 17:15 19:45 22:15Planes para mañana 17:30 20:00 22:45Cyrus 17:00 19:00 21:00 23:00Caza a la espía 17:15 19:45 22:15DTRUEBAS. Esnaola, 10 (943-271391). Ikuslearen eguna: asteartea.Poetry (JBA) 17:00 19:30 22:00Uncle Bonmee (JBA) 17:00 19:30 22:00DANDOAIN. Bastero zinema.Astroboy 17:00Los ojos de Julia 19:30DARETXABALETA. Zaraia zinema.Astroboy 17:00Izarren argia 19:30DARRASATE. Amaia zinema.Ez dago emanaldirik.DATAUN. Herriko antzokia.Como perros y gatos 16:30Soul Kitchen 19:30DAZKOITIA.Baztartxo zinema.Buried 17:15 19:30 22:00DBEASAIN.Usurbe zinema.Los ojos de Julia 17:00 19:30 22:15EIBARDCOLISEOLa bella y la bestia 3D 17:00Los se<strong>du</strong>ctores 17:00 19:30Skyline 17:00 19:30Jackass 3D 19:30DELGOIBAR. Antzokia.Astroboy 16:30Carancho 19:00ERRENTERIADNIESSEN ZINEMAK(943-345291).Entrelobos 17:15 20:00 22:35Skyline 16:00 18:15 20:30 22:45Harry Potter 16:00 19:00 22:007La bella y la bestia 16:15 20:153D 18:15Imparable 16:10 18:15Midas erregearen altxorra 16:15Los otros dos 18:00 20:15Los ojos de Julia 22:30Salidos de cuentas 20:30 22:45Jackass 3D 22:30DHERNANI.Biteri.Animal Chanel 17:00The Social Network 19:30IRUNDCINEBOX MENDIBILMendibil merkataritza gunea (943-630223). Ikuslearen eguna: osteguna.Los ojos de Julia 15:45 18:05 20:25 22:40The Town 15:45 18:05 20:25 22:40Harry Potter 7 16:00 19:00 22:00Ladrones 16:00 20:30 22:4018:15Salidos de cuentas 20:25 22:30Gru: mi villano favorito 16:00 18:05Imparable 16:00 18:15 20:20 22:30DTXINGUDI(943-635441). Ikuslearen eguna: astelehena.La bella y la bestia 3D 16:30 18:30Imparable 20:30 22:30Harry Potter 7 16:15 17:00 19:00 20:00 22:15Caza a la espía 22:4514 días con Victor (JBA) 16:00Skyline 16:30 18:00 18:30 20:00 20:3022:00 22:30Ladrones 16:00 18:10 20:20 22:30Entrelobos 16:00 18:15 20:30 22:45DLAZKAO.Areria aretoa.Como perros y gatos 16:30Los ojos de Julia 19:30DLEGAZPI.Latxartegi aretoa.Txoritxoak 17:00DOÑATI.Herri zinema.El supercanguro 17:00The Social Network 19:30 22:30DORDIZIA.Herri antzokia.Arthur y la venganza ... 16:45The Social Network 19:30 22:15DTOLOSA. Leidor.Pan Negro 19:30 22:00USURBILDURBILUrbil merkataritza gunea (943-221622).Harry Potter 7 16:00 19:00 20:00 22:00Ladrones 16:00 18:15 20:30 22:45Imparable 16:00 18:15 20:30 22:45The Town 15:45 18:05 20:25 22:45Salidos de cuentas 16:00 18:00 20:00 22:00Los ojos de Julia 15:45 18:05 20:25 22:45Los otros dos 20:20 22:20Gru: mi villano favorito 16:00 18:00La bella y la bestia 3D 16:00 18:00DVILLABONA.Gurea aretoa. Marma<strong>du</strong>ke 16:30An e<strong>du</strong>cation 19:30DZARAUTZ.Modelo.Midas erregearen altxorra 17:00Stone 19:30 22:15DZUMAIA.Aita Mari aretoa.Niños grandes 17:00Los ojos de Julia 19:30DZUMARRAGA.Zelai Arizti.Astroboy 17:00Stone 19:30 22:15LapurdiBAIONADCGR CENTRE(0559-599090).Harry Potter 7 10:30 11:15 13:30 15:00 16:30 18:0019:30 21:00 22:30Le nom des gens 14:00 16:00 20:00 22:15No et moi 16:00Red 13:45 19:45 22:15Date limite 22:15Potiche 11:15 14:00 16:00 20:0018:00Saw 3D 18:00 22:15L’ homme 20:00 22:15qui voulait vivre...Les petits mouchoirs 11:00 13:45 16:30 19:30Arthur 3 14:00 18:00Moi moche et mechant 3D 11:15 16:00DL’ATALANTE(05559-557363).Potiche 14:15 18:45La princesse de Montpensier 16:10 20:45DL’AUTRE CINEMA(05559-555298).Outrage 16:15 20:30Mother and child 14:00 18:15Memory lane 17:15Ce n’est qu’un début 21:00Amore 18:45L’apprenti Pere Noel 15:45L’etrange Noel de M. Jack 14:15ANGELUDMONCINEHarry Potter 7 11:00 14:00 16:00 18:00 20:00 21:30L’apprenti Pere Noel 11:00 14:00 16:00Le nom des gens 11:00 14:00 16:00 18:00 20:00Red 14:00 20:00 22:00Potiche 14:00 20:00 22:0011:00 16:00 18:00Date limite 21:30L’homme qui 11:00 14:00 19:00voulait...La princesse de Montpensier 11:00 16:30Les petits mouchoirs 11:00 16:30 18:00 21:30Arthur 3 14:00Unstoppable 22:00DONIBANE LOHIZUNEDLE SELECTHarry Potter 7 14:30 16:45 17:45Le nom de gens 17:45L’apprenti Père Noël 14:30No et moi 17:45Red 15:00Potiche 20:45Ce n’est qu’un début 20:45Les petits mouchoirs 20:45Dernier étage, gauche, gauche 20:45Nostalgie de la lumière 14:30DHAZPARNE.Haritz Barne.Arthur 3 16:00Hors-la-loi 21:00DHENDAIA.Les Varietes.Piano Forest 15:00Venus noire 17:00DKANBO.L’ Aiglon.Le petits mouchoirs 15:00Amore 18:00MIARRITZEDROYALAmore 18:00Des hommes et de dieux 15:50Fair Game (JBA) 19:50Mother and child (JBA) 15:40No et moi 17:25 21:30Potiche 14:00 18:00 21:45Serven la voix de nos enfants 19:20Venus noire 20:15Welcome to the rileys (JBA) 15:25Jean-Michel Basquiat...(JBA) 14:00Allez, raconte! 14:00NafarroaIRUÑEADGOLEM BAIONA(948-222333). Ikuslearen eguna: asteazkena.Entrelobos 17:15 20:00 22:30Chloe 17:30 20:10 22:45Harry Potter 7 17:00 19:45 22:30Bon appétit 17:30 20:10 22:45Tamara Drewe 20:00 22:30Caza a la espia 17:15 20:00 22:30Los ojos de Julia 17:15DGOLEM LA MOREA(948-222333). Ikuslearen eguna: astelehena.Entrelobos 17:15 20:00 22:45Skyline 16:30 18:30 20:30 22:30Ladrones 17:15 20:00 22:30Harry Potter 7 17:00 18:30 19:45 21:30 22:45La bella y la bestia 3D 16:30 18:30Cyrus 20:30 22:30Imparable 16:30 18:30 20:30 22:45Los otros dos 20:00 22:30Jackass 3D 20:30 22:45Salidos de cuentas 16:30 18:30 20:30 22:45Caza a la espía 20:00Los ojos de Julia 17:15 20:00 22:30The Town 17:15 22:30Ga’Hoole 3D 17:30Gru: mi villano favorito 3D 16:30Gru: mi villano favorito 16:30 18:30DGOLEM YAMAGUCHI(948-222333). Ikuslearen eguna: asteazkena.Poesia (JBA) 17:00 19:45 22:30Uncle Boonmee, recuerda ...(JBA) 17:15 20:00 22:30Planes para mañana 16:30 18:30 20:30Nagore 16:30 18:30 20:30 22:45En el camino 20:30 22:45Copia certificada 16:30 18:30 22:45DSAIDE CARLOS III(948-245400). Ikuslearen eguna: astelehena.Ladrones 17:30 20:00 22:30Entrelobos 17:30 20:00 22:30Skyline 18:30 20:30 22:30Harry Potter 7 16:30 19:30 22:30The Way 17:00 19:45 22:30La bella y la bestia 3D 16:30DSAIDE OLITE(948-245400). Ikuslearen eguna: astelehena.Imparable 17:30 20:00 22:30Caza a la espía 17:30 20:00 22:30Los ojos de Julia 20:15 22:30The Town 20:00 22:30Las aventuras de Don Quijote 16:45 18:30Toy Story 3 17:30DALTSASU.Iortia.Como perros y gatos 15:00Tasio 20:00Nagore 20:10LIZARRADGOLEM LOS LLANOSImparable 17:30 20:30Pan Negro 17:30 20:30Harry Potter 7 17:30 20:30TUTERADOCINELadrones 16:00 18:10 20:20 22:30Harry Potter 7 16:00 17:30 19:00 20:30 22:00Skyline 16:30 18:30 20:30 22:30Chloe 16:00 18:00 20:00 22:00Gru: mi villano favorito 16:00Salidos de cuentas 18:00Imparable 20:00 22:00La mosquitera 16:15 18:15Los ojos de Julia 20:15 22:15Entre lobos 16:00 18:10 20:20 22:30La bella y la bestia 3D 16:15 18:15Jackass 3D 20:15Stone 22:15UHARTEDITAROA(902-463269). Ikuslearen eguna: osteguna.Skyline 16:20 18:20 20:20 22:20Entrelobos 16:00 18:15 20:20 22:30Chloe 16:10 18:10 20:10 22:10Ladrones 16:00 18:10 20:15 22:20Harry Potter 7 16:00 17:00 19:00 20:00 22:00La bella y la bestia 3D 16:30 18:30Imparable 16:20 18:20 20:20 22:20Los otros dos 20:15 22:30Bon appétit 16:00 18:00Salidos de cuentas 16:15 18:15Caza a la espía 20:15 22:15Los ojos de Julia 16:00 18:10 20:15 22:30The Town 20:00 22:20VIANADLAS CAÑASEntrelobos 16:00 18:10 20:25 22:45Skyline 16:00 18:00 20:15 22:30Harry Potter 16:00 19:00 22:307La bella y la bestia 16:00 20:003D 18:00Imparable 16:15 18:15 20:30 22:45Salidos de cuentas 16:15 18:15 20:30 22:45Bon appétit 16:10 18:10 20:15 22:30Los ojos de Julia 16:00 18:10 20:25 22:45Gru: mi villano favorito 16:10 18:15The Social Network 22:30Ingrid 20:30 22:30Nafarroa BehereaDDONIBANE GARAZI.Le Vauban.Ao, le dernier Neandertal 15:00 21:00DDONAPALEU.St. Louis.Unstoppable 16:00L’arbre 20:30ZuberoaDMAULE-LEXTARRE.Baitha.Il reste <strong>du</strong> jambon? 17:00Ga’Hoole 17:00
28 berria 2010eko azaroaren 28a, igandeaAgenda ›Komunikazioa DPlagioaUhinetatik tirakaXabier LasaDenak plagiatzaile. Umorezhartu beharko da SER irratikateak COPEren aurka auzieskea aurkeztu izana epaitegietan.Tiempo de Juego-k Carruseldeportivo saio mitikoko hamabiosagai plagiatu omen ditu, PacoGonzalez eta Pepe Domingo Castañoesatari traidoreen eskutik.Carrusel deportivo-ren formatuaorain 50 urte eratu zuela UnionRadio zenak, gerora SER kateabilakatu zenak. Hain zuzen,kirol-irrati formula horretakoegitura, estiloa, tonua, narrazioak…denek errepikatzen <strong>du</strong>te,gutxi-asko, Espainiako irratigintzan:Tablero deportivo (RadioNacional), Radio Estadio (OndaCero), Mirador de la liga (PuntoRadio)… Gertuagoko geure irratiekere, ez dira askorik urruntzenformula arrakastatsu horretatik.Datorren EGM. Nahitaez,auzi eske hori ostegunean argitaratzekoaden EGMren entzule <strong>datu</strong>ekinlotu beharra dago. Edonoriagudo burura datorkion interpretazioada ur<strong>du</strong>ri dagoela SERkatea, fair play-a ezin onarturik,ikusita milaka entzule futboleroketa publizitate irabaziekegin diotela ihes COPEra azkenhilabeteetan, eta ostegunekoneurketak galera horiek bistaraditzakeela.Fokupean zer... Irratigintzandena asmatua dagoela dirudi;nork nor plagiatzen <strong>du</strong>en,nork jakin? Irrati batetik besterakoberezitasun bakanak ildo editorialeketa mikro aurreko esalejakin honen edo haren estilo pertsonalekdakarte; hain zuzen,arretaren fokuak non jartzen direnpiztuta eta non itzalita, zeindiren irizpideak elkarrizketatuedo tertulianoak hautatzerakoan,e.a., eta ondoren, osagai horieknola aurkezten diren mahaigainean. Esate batera, Onda Vascakahalegin itzela egin dezakepromoen bitartez, zera adierazteko:bere eskaintza dela «La radiosin domesticar» (Radio Euskaditikbereizteko) edota «la realidadsin cambios» (beste inork ez ei<strong>du</strong>en benetakotasuna azpimarratzeko).Nork sinetsi, ordea, aldarrikapenhandiuste horiek? Bestelakorikesaten baitigu irrati horrenpraktikak. JavierVizcainoren Gabon saioa iragartzekoMQP saioko sintonia zaharraerabiltzen da (Vizcainok lehengolepotik segitzen <strong><strong>du</strong>ela</strong>adierazi nahian). Prentsaren irakurketan,Noticias taldeko egunkariakdira nagusi, gauero. Zilegida guztiz halaxe egitea, baina aitortubeharko da errealitatearenzati bat jartzen dela fokupean, ezerrealitate osoa.Felipe Juaristi qEuskadi Irratiko zuzendariaRosa Diez Urrestarazu ETB1eko e<strong>du</strong>kienzuzendari kargu berrira pasa ostean izen<strong>datu</strong>zuten Juaristi zuzendari, irailaren amaieran.«Aldaketakbizkarrezurrahautsi gabe eginbehar dira»Urtzi Urkizu DonostiaLiteraturan ibilbide luzea <strong>du</strong> FelipeJuaristi idazleak (Azkoitia, Gipuzkoa,1957). Kazetaritzako lizentzia<strong>du</strong>na,EHUko irakasleaeta euskaltzain urgazlea da. Irratirairitsi osteko lehen asteetan«liluramen<strong>du</strong> bat» sentitu <strong>du</strong>.Nola jaso zenuen Euskadi Irratiko zuzendarikargua hartzeko deia? Askokostatu al zitzaizun baiezkoa ematea?Alberto Suriorekin egotekoa nintzen,ETBko gidoi bat begiratzeko,eta bat-batean galdetu zidan eaEuskadi Irratiko zuzendari izannahi nuen. Egun batean emannuen baiezkoa. Kargua hartu aurretikesaten nuen bakarrik Paquirrinbizi zela ni baino hobeto.Erakundeak kritikatzen ditugu,eta hiritar izaerak eskatzen zidankargu bat eskainiz gero onartzea.Nolakoak izan dira aurreneko asteakzuretzat?Liluramen<strong>du</strong> bat izan da niretzat.Maitasuna bezala, ezagutzen ez<strong>du</strong>zun zerbaitekin dena erakargarriaegiten zaizu. Maitemintzeasteak izan dira.Lehendik egina zegoen lanaren bidetikjarraituko <strong>du</strong>zu ala beste asmobatzuk dituzu?Denok gauzak gure erara jarrinahi izaten ditugu halako kargubat hartzean. Lehendabizi, orainarte egindakoa ezagutu behar da,eta esango nuke lan ona egin dela.Irratiak bizkarrezurra egina dauka,eta aldaketak bizkarrezurrahautsi gabe egin behar dira. Irratiaegina dago, eta aldaketa batzukegin daitezke hobetzeko.Baina ikusi behar da zer aukeraekonomiko dauden.Zer filosofia edo ideia ezarri nahikozenioke irratiari?Filosofia baino gehiago, poesiaesango nuke. Irratia hitza da etapoesia hitza da. Belarritik sartzenden zerbait da hitz hori. Ahozkotasunazain<strong>du</strong> behar dela iruditzenzait. Kontuan izan behar da EuskadiIrratia zertarako sortu zen:bereziki, euskal kultura euskarazzabaltzeko. Niretzat hori gogorarazteaoso garrantzitsua da.Herri Irratian zegoen literatur saioadesagertu egin da. Euskal literaturariburuzko saio bat Euskadi Irratikoprogramazioan sartuko al zenuke?JUAN CARLOS RUIZ / ARGAZKI PRESSEuskadi Irratian literatura ondolan<strong>du</strong>ta dago, Arantxa Iturberentaldearen eskutik. Idazleak ongizain<strong>du</strong>ta daude. Izatekotan, poesiasaio bat egingo genuke.Aurrekontu gutxitzea dela eta, murrizketakegin behar izan dira aurtenEuskadi Irratian. Pro<strong>du</strong>ktuari eragindiola iruditzen zaizu?Bai, argi dago. Gero eta diru gutxiago<strong>du</strong>gu programak egiteko.Kolaboratzaileak ere murriztuegin behar izan ziren. Ahots bakoitzakmun<strong>du</strong>aren ikuspegi batda. Eta ahotsak kentzen baditugu,saioaren aniztasuna jaistenda. Kaltea hor dago.Herritar guztien zergekin ordaintzendira EITB eta Euskadi Irratia. Ordaintzen<strong>du</strong>tenen artean %10etik goraezker abertzaleari botoa ematendiotenak dira. Legez kanpoko ezkerabertzaleko ordezkariei ez dizkieirratiak elkarrizketa politikoak egiten,ordea. Ados zaude horrekin?Hori EITBren zuzendaritzarenerabakia da. Zuzendaritza EuskoJaurlaritzak jarri <strong>du</strong>. Gobernualegebiltzarraren gehiengoakonartu <strong><strong>du</strong>ela</strong>ko dago hor. Arrazoilegalak daude afera horretan.Dena den, herritarren diruarekingauza asko ordaintzen dira. Adibidez,Guggenheim. Eta niri ezzait okurritzen esatea herritarguztiok Guggenheim ordaintzen<strong>du</strong>gunez bertan nire alabaren koadrobat jarri behar <strong>du</strong>tenik.El País-ek berak Arnaldo Otegi elkarrizketatuzuen. Interes informatiboaribegira,entzuleek ez al <strong>du</strong>te Batasunekoordezkarien ahotsa entzutekopremia?El País enpresa pribatua da etabere interesak ditu. Hau enpresapublikoa da eta plurala da. Konparatubesterik ez dago EuskadiIrratian entzuten diren ahotsakbeste hedabide batzuenekin.Konbentzituta nago gauzak noladoazen ikusita ez <strong>du</strong>gula arazorikizango etorkizunean ezker abertzalekoahotsak sartzeko.Euskadi Irratia euskal entzule guztientzaterreferente izateko, zer eginbehar da?Euskararen mun<strong>du</strong>an daudenhedabide indartsuenak ETB1 etaEuskadi Irratia dira. Gure publikoaeuskara bizirik dagoen lekuandago eta gure programazioahorri begira egin behar <strong>du</strong>gu.Euskal<strong>du</strong>n guztientzat egin behar<strong>du</strong>gu irratia. Hori argi izaneta sinetsi egin behar <strong>du</strong>gu egiten<strong>du</strong>gun honetan.Entzule <strong>datu</strong>ei zer garrantzi ematendiezu?Garrantzia ba<strong>du</strong>te. Entzule <strong>datu</strong>enarabera jartzen dira publizitateestrategiak, batetik. Guretzategun oso zaila da publizitatealortzea. Bestetik, <strong>datu</strong>ak garrantzitsuadira jakiteko programazioanasmatzen ari garen ala ez.Interneti begira, pauso berriak pentsatuakal dituzue?Horretan ari gara. Proiektu batbadago telebista eta irratia kartaraegiteko. Konturatu gara EuskadiIrratiko entzuleak Internetenibiltzen direla. EITBko webguneaneuskarazko audioakgehiago entzuten dira gaztelaniazkoakbaino.
2010eko azaroaren 28a, igandea berria 29‹ AgendaEGaurko filmakAEBetako Tea Partymugimen<strong>du</strong>a aztergaiLander Garro,bertsolaritzazKataluniakohauteskundeen gauaCalor mortal 1pCuatro, 15:40. Zuz.: Tony Tilse. Akt.:Cameron Daddo. Australia. 2008.Moonraker 11pLaSexta, 15:25. Zuz.: Lewis Gilbert.Akt.: Roger Moore, Lois Chiles, MichaelLonsdale, Richard Kiel. AEB. 1979.Nacido en Navidad 1pETB2, 15:55. Zuz.: Nroma Bailey.Akt.: Nola Auguston, Dean McDermott,Leslie Hopa. AEB. 2000.El laberinto rojo 11pETB2, 17:40. Zuz.: Jon Avnet. Akt.:Bradley Whitford, Richard Gere, BaiLing, Bayron Mann. AEB. 1997.Le Come-back 11pFrance2, 20:35. Zuz.: Marc Lawrence.Akt.: Hugh Grant, Drew Barrymore,Brad Garrett. AEB. 2006.Caramel (JBA) 1111pArte, 20:40. Zuz.: Nadine Labaki.Akt.: Yasmine Elmasri. 2003.Tea Partyz mintzatuko diragaur, AEBetako Alderdi Errepublikanoareneskuinera sortuden mugimen<strong>du</strong>az. Sarah Palineta Glenn Beck daude bertan,eta hedabideetan oihartzunhandia ari dira izaten.‘Mundo.Hoy’. ETB2, 12:50.Batetik, bertsolaritzaz <strong>du</strong>enikuspegia emango <strong>du</strong> LanderGarro idazle eta kazetariak, JonArtanoren galderei erantzunez.Bestetik, Bizkaiko BertsolariTxapelketako Durango finalerdiarenlaburpena egingo <strong>du</strong>te.‘Hitzetik hortzera’. ETB1, 20:55.Amaia Etxeberriak Kataluniakohauteskundeen inguruko albistegiaaurkeztuko <strong>du</strong>. Janire Fraguaeta Eli Zunzunegi berriemaileakBartzelonan izangodira. ETB2n ere albistegia egingo<strong>du</strong>te, 23:50ean.Albistegi berezia. ETB1, 22:45.Godzilla 1pLa1, 16:00. Zuz.: Roland Emmerich.Akt.: Natthew Broderick, Jean Reno,Maria Pittillo. AEB. 1996.La conspiración del pánico 11pTele5, 16:00. Zuz.: D. J. Caruso. Akt.:Shia Labeouf, Michelle Monaghan,Rosario Dawson. AEB. 2008.Bienvenue chez les Ch’tis 111pTF1, 20:45. Zuz.: Dany Boon. Akt.:Kad Merad, Dany Boon, Anne Marivin.Frantzia. 2008.El último torpedo 111pETB2, 22:20. Zuz.: Joseph Pevney.Akt.: Glenn Ford, Ernest Borgnine, DianeBrewater, Dean Jones. AEB. 1958.D TelebistaDETB 1ETB 2HamaikaAntena 3CuatroTF106:05: Marrazki bizi<strong>du</strong>nak.Nafarroarako deskonexioan,10:00 arte. 07:55: Bizi berria.08:10: Sustraia. 08:35: Jordaniazaldiz Lawrenceren bidetik.09:20: Kronikak. 09:50: Egibidean. 10:00: Meza. 11:00:Iparraldearen orena astekaria.11:25: Kerman mintzalagunbila. 11:40: Zu kirolari. 12:15:Saskibaloia. ACB Liga. Baskonia- Menorca. 14:30: Gauregun. 15:00: Nick <strong>du</strong>t nik.15:30: Teknopolis. 16:00: Atletismoa.Laudioko Krossa.17:00: ETB Kantxa. Cabrerizo -Idoate / Mtz de Irujo - Gonzalez.19:30: Gol festa. 20:28:Gaur egun. 20:55: Hitzetikhortzera. 21:50: Gol festa.22:45: Albistegi berezia. Kataluniakohauteskundeak.23:00: EITB kultura 60. 00:25:Iparraldearen orena astekaria.00:50: Musika gauak jazz.08:05: Todo viajes. 08:30:Desde dentro. 08:50: Nuevavida. 09:05: EITB kultura.09:30: Palabra de ley. 10:10:Teknopolis. 10:40: Nick <strong>du</strong>tNick. 11:20: Sustraia. 11:50: Kresala.12:50: Mundo.hoy. Niñosindefensos. 14:00: Rex. 14:58:Teleberri. 15:55: Zinema: ‘Nacidoen Navidad’. Zuz.: NromaBailey. Akt.: Nola Auguston.2000. 17:40: Zinema: ‘El laberintorojo’. Zuz.: Jon Avnet.Akt.: Bradley Whitford. 1997.20:00: Euskadi directo. 20:58:Teleberri. 22:20: Zinema: ‘Elúltimo torpedo’. Zuz.: JosephPevney. Akt.: Glenn Ford.1958. 23:50: Albistegi berezia.Kataluniako hauteskundeak.00:05: Zinema: ‘Memphis belle’.Zuz.: Michael Caton-Jones.1990. 02:00: Zinema:‘Silver city’. Zuz.: Byron Haskin.1950.‘Teknopolis’. 15:30 ‘El último torpedo’ filma. 22:2009:00: Marrazki bizi<strong>du</strong>nak.Txirrita. 10:00: Ur eta lur. 10:30:Odolki lehiaketa. 11:00: AsteazkenekoBat eta bat. 12:00:Haurrekin jolasean. 12:45: DonostiaBehobia. 13:15: Gipuzkuakultura. 13:45: OstegunekoBat eta bat. 14:45: Organozikloa. 15:15: Skapa. 15:35:Erritmoz bizi. 18:00: OstiralekoBat eta bat. 19:20: Kulturzulo.19:40: Tertulia. 20:40:Ikusmira. 21:00: Berbaz. UdaneGoikoetxeak aurkezten<strong>du</strong>en mahai-ingurua. 22:00:Gipuzkua kultura. 22:30: Skapa.22:50: Kiroleroak.La 109:00: Los Lunnis.12:15: Zinema.:Bailey: una fortuna muyperruna. Zuz.: David Devine.2004. 13:45: Un pais para comerselo.14:30: Corazon.15:00: Telediario1. 16:00: Zinema:‘Godzilla’. Zuz.: RolandEmmerich. Akt.: MatthewBroderick. AEB. 1996. 18:10:España directo. 21:00: Telediario2. 22:30: Zinema: ‘Catwoman’.Zuz.: Pitof. Akt.: HalleBerry. 2004. 00:10: Zinema:‘Mystic river’. Zuz.: ClintEastwood. Akt.: Sean Penn.AEB. 2003. 02:15: Ley y orden.02:55: Estudio estadio.08:00: Megatrix. 12:30: La caradivertida. 13:30: Decogarden.15:00: Noticias 1. Albistegia.16:00: Zinema: ‘Un lugar parael recuerdo’. Zuz.: John Murlowski.Akt.: Andrea Roth, ElisaDonovan. 2009. 17:45: Zinema:‘Una niñera bajo sospecha’.Zuz.: David Winkler.Akt.: Shannen Doherty. 19:45:Zinema: ‘Siete novios’. Zuz.:Harry Winer. Akt.: KimberlyWilliams. 2003. 21:00: Noticias2. Albistegia. 22:00: DoctorMateo. Telesaila. 23:45:Aqui no hay quien viva. Telesaila.02:30: Se estrena.Tele 507:55: Las supernenas Z.08:00: Barbie. 08:20: Hero108. 08:40: Bakugan en NuevaVestroia. 09:00: Ben 10alien force. 09:45: Patito feo.11:30: M·s que coches GT.12:00: I love TV. 13:00: Vuélvemeloca. 15:00: Albistegia.16:00: Zinema: ‘La conspiracióndel pánico’. Zuz.: D. J. Caruso.Akt.: Shia Labeouf.2008. 18:15: ¡Qué tiempo tanfeliz!. Maria Teresa Camposeneskutik. 20:55: Albistegia.22:00: Aida. Telesaila. 00:30:Gran Hermano: El Debate.02:30: Locos por ganar.09:00: El zapping de surferos.10:45: El encantador de perros.13:55: Noticias Cuatro.14:50: Deportes Cuatro. 15:40:Zinema: ‘Calor mortal’. Zuz.:Tony Tilse. Akt.: CameronDaddo. 2008. 17:35: Zinema‘Aracnofobia’. Zuz.: FrankMarshall. Akt.: Jeff Daniels.1990. 19:45: El hormiguero 2.0fin de semana. 20:30: NoticiasCuatro. 21:00: DeportesCuatro. 21:30: Esta noche enPekin Express. 21:35: Frank dela Jungla. 22:35: Pekin Express.00:45: Cuarto milenio.03:15: Maestros del terror.Arte14:00: 360º, GEO. 14:45: Zinema:Les fils <strong>du</strong> Rambow. Zuz.:Garth Jennings. 2007. 16:20:Naiade. Film laburra. 16:30:Talisma Nasreen. 17:15: Yourope.17:45: Metropolis. 18:30:Cuisines des terroirs. 19:00:Arte journal. 19:15: BBC proms2010. 20:00: Karambolage.20:35: Festival <strong>du</strong> cinèmad’Arte. 20:40: Zinema: ‘Caramel’(JBA). Zuz.: Nadine Labaki.Akt.: Yasmine Elmasri.2007. 22:15: Brunes et blondes.Dokumentala. 2010.23:10: Michael Nyman. Uncompositeur en devenir.06:30: TFOU. 10:20: Automoto.11:00: Téléfoot. 12:00: Les 12coups de midi!. 13:00: Journal.13:35: Walker, Texas ranger.Telesaila. 14:25: Monk. Telesaila.16:10: Human target, lacible. Telesaila. 17:00: Les experts:Miami. Telesaila. 17:55:Abus de confiance. 18:45:Sept a huit. 20:00: Journal.20:45: Zinema: ‘Bienvenuechez les Ch’tis’. Zuz.: DanyBoon. Akt.: Kad Merad, DanyBoon. Frantzia. 2008. 22:45:Les experts. Telesaila. 00:00:Journal. 00:25: Contre-enquête.01:25: Le blog politique.France 208:45: Islam. 09:15: Source devie. 10:00: Presence protestante.10:30: Le jour <strong>du</strong> seigneur.10:45: Meza. 12:05: Toutle monde veut prendre saplace. 13:00: Journal. 13:20:13h15, le dimanche... 14:15: Vivementdimanche. 16:25:Grandeurs nature. 17:30: Stade2. 18:50: Vivement dimancheprochain. 20:00: Journal.20:35: Zinema: ‘Le Comeback’.Zuz.: Marc Lawrence.Akt.: Hugh Grant, Drew Barrymore.2006. 22:20: Faites entrerl’accusé. 23:45: Journal.00:00: Histoires courtes.ETB 3ETB SatLa 2La SextaTeledeporteFrance 312:35: Dragoi ehiztariak. 13:00:Tom eta Jerry mutikotan.13:40: Hamtaro. 14:05: Hirukiak.14:30: Trikitraka trikitron.15:20: Printzea eta eskalea.16:15: One piece. 17:00: Doremirenmagia. 17:25: Spirou etafantasio. 18:20: Lukas ahatea.18:30: Yogi hartza. 18:40: Dragoiehiztariak. 19:10: Legendz.19:35: Dragoi ehiztariak. 20:00:Viva Piñata. 20:25: Maskara.20:50: Berebiziko espioiak.21:10: Animalia. 21:35: One piece.22:00: Chiloe. 22:30: JazzaldiaGasteiz 2010. 23:55:KTX.10:05: Kresala. 10:55: ObjetivoEuskadi. 12:00: Iparraldearenorena astekaria. 12:30: Palabrade ley. 13:00: Sautrela.13:30: Sustraia. 14:00: Lo queda la tierra. 15:00: Gaur egun.15:20: Lazkao Txiki. 15:25: Viajes.15:30: Teleberri. 16:20: Hitzetikhortzera. 17:15: ETB kantxa.19:25: Euskal Herria bidebatez. 19:55: Teknopolis.20:30: Euskadi directo. 21:30:Teleberri. 22:25: Consumidores.23:40: Pilota. Euskal HerrikoHerriarteko Txapelketa.01:20: ETB Kantxa. 03:30: Unahistoria del Zinemaldia.12:30: Los oficios de la cultura.13:00: Acción directa. 14:00: Elescarabajo verde. 14:35: Destinos.15:10: Las riberas delmar Oceano. 16:00: Grandesdocumentales. 17:00: La casaencendida. 17:25: Programade mano. 17:55: Miradas 2.18:25: Cronicas. 19:35: Hemingway,fiesta y muerte.20:30: Tres 14. 21:00: Reporterode la historia. 21:30: Cerebrosy maquinas conectados.22:00: El hombre que desplegomil corazones. Dokumentala.23:00: Cientificos defrontera. 23:45: Metropolis.09:00: Prototipos. 09:55: Destruidoen segundos. 10:20:Megaconstrucciones. Tuneltransatlántico.11:15: Megaconstrucciones.La torre dealto riesgo. 12:15: Megaedificios.14:15: La Sexta / Noticias.14:55: LaSexta/Deportes.15:25: Zinema: ‘Moonraker’.Zuz.: Lewis Gilbert. 1979.18:00: ¿Quién vive ahí?. 18:30:Minuto y resultado. 20:20: La-Sexta/Noticias. 20:55: LaSexta/Deportes.21:25: Salvados.22:20: Mujeres ricas. 23:10:¿Quién vive ahí?. 01:15: Casoabierto. 02:00: The office.06:55: Raid aventura. 07:15:Tenisa. Masters Kopa. Finalerdiak.11:15: Errugbia. 13:00:Zaldi lasterketak. 14:00: Eskubaloia.Nazioarteko Torneoa.15:30: Magazine Olimpico.16:00: Txapel<strong>du</strong>nen Liga. Magazinea.16:30: Saskibaloia.ACB Liga. Bosnia Sarajevo -Ciudad Real. 18:30: Tenisa.ATP Finalak. 21:00: Atletismoa.Laudioko Krosa. 22:30:Teledeporte Noticias. 22:45:Estudio estadio. Magazinea.00:00: Igeriketa. EuropakoTxapelketa. 02:00: Tenisa.ATP Finalak.09:45: Ludo. 11:20: Expressiondirecte. 12:00: Le 12/13. 12:50:Nous nous sommes tant aimes.13:25: Inspecteur Barnaby.15:00: En course surFrance 3. 15:25: 30 millionsd’amis. 16:20: Patinaje artistikoa.17:20: Des chiffres et deslettres, le championnat. 17:55:Questions pour un superchampion. 18:50: Le 19/20.20:10: Repas de familles.20:35: Un villaje français. Telesaila.22:30: Soir 3. 23:00:Deshabilez-nous. 00:10: Zinema:‘Une histoire immortelle’.Zuz.: Orson Welles. 1967.
30 berria 2010eko azaroaren 28a, igandeaPlaza›Kultura‘Norit Krupi’ eta‘Thermes’ garaileeztabaidaezinak,Zinebi jaialdian«Beste lanen gainetik»daudela iritzita, SariNagusiaz bat, animazioeta fikziozko Mikeldiakere eman dizkieteIrune Berro Bilbo«Zailtasun handiak» izan ditu Zinebikoepaimahaiak film irabazleakhautatzeko. Ez filmen arteanmailarik ez zegoelako. Aitzitik,lan «arras interesgarriak» izan diralehian, eta sari nagusia pelikulabiren artean banatzea erabaki<strong>du</strong>te azkenean, alegia, garaikurnagusia Banu Akseki belgikarrarenThermes fikzioari eta JurgisKrasons letoniarraren Norit Krupianimazioari ex aequo ematea.Ez hori bakarrik. Film bi horiek«besteen gainetik» daudela iritzita,animazio eta fikzio sailetako lehensariak ere eman dizkiete. Hauda, Thermes-ek Fikziozko UrrezkoMikeldia jaso <strong>du</strong>; eta Norit Krupi-k,Animaziozko Urrezko Mikeldia.Ama-seme biren arteko inkomunikazioaneta bakardadean sakontzen<strong>du</strong> Thermes-ek, urarenegoera metafora mo<strong>du</strong>an erabilita.Izotzetik lurrunera igaroko dabien arteko harremana; hotza zenhasieran, eta desagertu egingo dagero. Bainuetxe batean girotutadago filma. Sortzaileak, Banu Aksekik,«zalantza handiak» izan zituenlana amaitzean. «Ez nengoenziur gidoia ulertuko ote zen, istorioakonarpena izango zuen».Bilbon izan zen atzo, eta garaikurbiak hunkiturik jaso zituen Arriagaantzokian gauez eginiko galan.Norit Krupi-ren egileak, JurgisKrasonsek, ordea, ez zuen Bilboraetortzerik izan. Epaimahaiakazal<strong>du</strong> <strong>du</strong>enez, «animazio lan osoonak» izan dira jaialdian. Haatik,Norit Krupi-ri sari bi ematea ebatzi<strong>du</strong>te. «Beharbada, besteren batekere mereziko zukeen, bainalan honetan egileak ederki erabili<strong>du</strong> teknika argumentuaren mesedetan».Marrazkien «kalitate teknikoa»goratu <strong>du</strong> epaimahaiak,halaber.Talde intelektual baten komeriakazaltzen ditu. «Irudi deigarriaketa umore zirikatzailea erabiliditu, eta komedia puntu horieskertu egin <strong>du</strong>gu, jaialdian orohar tarte handirik ez baitu izanumoreak», esan <strong>du</strong> Luis Marias gidoilarieta epaimahaiko kideak.Banu Akseki (Thermes filma), Pedro Rivero (Birdboy) eta Asier Altuna (Artalde), atzo goizean, Bilboko ArriagaG PalmaresaZinebi Sari Nagusia (ex aequoemana): Jurgis Krasonsen‘Norit Krupi’ (Letonia) eta BanuAksekiren ‘Thermes’ (Belgika).Euskal Zinema Sari Nagusia:Predo Rivero eta AlbertoVazquezen ‘Birdboy’.Espainiako Zinema SariNagusia: Asier Altunaren‘Artalde’ (Euskal Herria).Animaziozko UrrezkoMikeldia: Jurgis Krasonsen‘Norit Krupi’ (Letonia).Animaziozko ZilarrezkoMikeldia: Hendrick Dusollierren‘Babel’ (Frantzia).Fikziozko Urrezko Mikeldia:Banu Aksekiren ‘Thermes’(Belgika).Fikziozko Zilarrezko Mikeldia:Fernando Francoren ‘Lesvariations dielman’ (Espainia).Dokumentalaren UrrezkoMikeldia: Elina Talvensaariren‘Miten marjoja poimitaan’(Finlandia).Dokumentalaren ZilarrezkoMikeldia: Ilya Tomaxevitxen‘Blue Sky, Dark Bread’ (Errusia).Hego Amerikako filmikonenaren Zilarrezko Karabela:Janaina Marques Ribeiroren‘Los minutos, las horas’(Kuba).Epaimahaiaren eztabaidakIldo askotariko profesionalek osatu<strong>du</strong>te 52. Zinebiren epaimahaia.Mariasekin batera aritu dira epaileAna Cacopardo, Emily Wardill,Irina V. Evteeva eta Natalia Marinzinemagileak. «Bakoitza arlo batetikdator, eta, ondorioz, eztabaidaluzeak izan ditugu gure artean»,azal<strong>du</strong> <strong>du</strong> Marinek.Bada hizka-mizkarik eragin ezdien zerbait: «Animazioak eta fikzioakizan <strong>du</strong>te indar handiena.Zinema dokumentalaren barruan,ez dira horrenbeste lan nabarmen<strong>du</strong>».Elina Talvensaari finlandiarrarenMiten marjoja poimitaan etaIlya Tomaxevitx errusiarrarenBlue Sky, Dark Breadsaritu dituzte,hurrenez hurren, Zinema dokumentalarenUrrezko eta ZilarrezkoMikeldiekin.Euskal zinemaren «maila ona»Asier Altunaren Artalde-ri EspainiakoZinemaren sari nagusiaeman diote, eta «identitate kontuakalde batera utzita», pozikazal<strong>du</strong> da Altuna, «sari hori lortzekolan gehiagoren arteanlehiatu eta nagusitu baita lana».Zinemagileak azal<strong>du</strong> <strong>du</strong>, orozgain, «intuizioz» eginiko lanadela Artalde, «metafora bidezkoa».Eta epaimahaiak «lanaulertzen» jakin <strong><strong>du</strong>ela</strong>ko «pozik»
2010eko azaroaren 28a, igandea berria 31Gazteentzako amodiozko poemekin osatu <strong>du</strong>32›› Karlos Linazasorok ‘Gaur orain da betiko’ liburuaPolemika iturri etengabea izan da Uruguain34›› Gustavo Escanlar idazle ikonoklasta hil berriaBilerako Sari NagusiaTelmo Esnalek lortu <strong>du</strong>‘Amona putz!’-ekinantzokian. MARISOL RAMIREZ / ARGAZKI PRESSdago. «Orain hasi <strong>du</strong>gu zirkuitua,eta ez genekien zein harrera izangozuen», esan <strong>du</strong>.Euskal zinemaren sari nagusiaPedro Rivero eta Alberto VazquezenBirdboy animazioak irabazi<strong>du</strong>, «istoriora ondo egokiturikoestetika ederragatik». Riverokbiziki eskertu <strong>du</strong> saria, «ustekabepolita izan da, areago kontuanhartuta gure lana ez zutelaKimuak bil<strong>du</strong>man sartu». IrlandakoFoyle Film Festivalen eresaritu <strong>du</strong>te Birdboy, asteon.Ana Cacopardo epaimahaikideakeuskal zinemaren «mailaona» nabarmen<strong>du</strong> <strong>du</strong>. «Esanguratsuada euskal zinemarensariaz gain Espainiako zinemarensaria ere irabazi izana».Denera, 73 film lehiatu diraaurten Zinebin, 33 herrialdetakoak.Koldo Almandozen‘Ahate pasa’eta MaialenSarasuaren ‘Hemennago’filmak ere saritudituzte LekeitionI. BerroTelmo Esnalen Amona putz! filma.Telmo Esnalek irabazi <strong>du</strong> Lekeitioko33. Euskal Zinema eta BideoBilerako sari nagusia. Zinemarekinera bateko zein besteko lotura<strong>du</strong>ten Jon Mantzisidorrek, OihanaGarrok, Jabi Cotok eta MareBeobidek osatu <strong>du</strong>te epaimahaia,eta Amona Putz! lanari garaikurnagusia ematea erabaki <strong>du</strong>te. Halaber,sormenezko saileko lehensaria ere irabazi <strong>du</strong> lan horrek.Sail horretan, Koldo AlmandozenAhate pasa sailkatu da bigarren.Argumentuzko lanen artean, berriz,Maialen Sarasuaren Hemennago eta Juanjo Elordiren Gartxotnabarmen<strong>du</strong> dira lehen etabigarren postuetan, hurrenez hurren.Eta dokumentalaren arloanlehen saria hutsik geratu da. BigarrenaCarlos Iglesiasen Slack Line:grabitatearen erronka lanarieman diote.Amateurren artean, berriz, AndoniMendizabalen Mosa gailen<strong>du</strong>da sormenezkoetan; Iban LizarralderenGartzela argumentuzkoetan;eta dokumentalaren arloan,ostera ere, eman gabe utzi <strong>du</strong>telehen saria. Sormenezko sailekobigarren saria bi lanei eman diete:Unai Hernandezen Iñakiren aitormenaetaIbai Vigilen Hutsik-i.Argumentuzkoetan, AndoniMendizabal eta Kote CamachorenRevenge (Mendekua)-k jaso<strong>du</strong> bigarren saria. Eta arlo dokumentalean,bi lan sailkatu dituztebigarren postuan: Alberto BilbaorenGazte ahaztuak eta NataliaMartinen Firin Faran Euskal Herrian.Iñaki Beobide, atzo, saria jasotzen, Villabonan. JON URBE / ARGAZKI PRESSAntzerkia maite<strong>du</strong>tenen txaloa jaso<strong>du</strong> Iñaki BeobidekEuskal HerrikoAntzerkizaleenElkarteak saria emandio, I. AntzerkizaleEgunean, VillabonanErredakzioa DonostiaKaleko ekitaldietako batzuetaneuriak eragozpenak sortu baldinbazituen ere, arrakastaz ospatuzuten atzo Antzerkizale EgunaVillabonan (Gipuzkoa), EhazeEuskal Herriko AntzerkizaleenElkarteak estreinakoz antolatua.Arratsean Gurea antzokian egindakoekitaldi ofizialean, Ehazekemandako saria jaso zuen IñakiBeobidek, urteetan euskal antzerkiarenalde —Jarrai taldearekinbereziki— egindako lana eskertzeko.Festa eguna hasteko, Erreboteplazan bil<strong>du</strong> ziren antzerkizaleakeguerdia baino lehen, eta Porrotxeta Mari Motots pailazoek ospakizunarizegokion pregoia irakurrizuten. Gero, hainbat talderenemanaldien ostean, herri bazkariaegin zuten, eta haurrentzattxokolate jana eta buruhandiakizan ziren. Hainbat antzerki piezalaburren ondotik egin zen Gureaantzokiko ekitaldi ofiziala, eta,hartan, Iñaki Beobidek saria jasoeta gero, Sarean zintzilikatuaobra eskaini zuen E<strong>du</strong>rne Agirrezabalak.Bull disko jartzaileak gi<strong>datu</strong>takodantzaldiarekin amaituzen eguna, gaztetxean.
32 berria 2010eko azaroaren 28a, igandeaPlaza › KulturaMaitasun kantuak, lorez loreKarlos Linazasorok‘Gaur orain da betiko’poema liburuaargitaratu <strong>du</strong>,nerabeentzat berezikiGorka Erostarbe DonostiaIdazle oparoa da Karlos Linazasoro(Tolosa, 1962). Nobela ez bestegenero guztietan ugariak diraharen literatur emariak. Poesiarihel<strong>du</strong> dio Gaur orain da betiko(Erein) lan berrian, eta «gaztetzeko»balio izan dio. Gaztetzekobalio izan dio maitasun poemakdirelako liburuan bil<strong>du</strong>riko 70aleak, eta batez ere nerabeentzatdirelako: «Hel<strong>du</strong>entzako ereegoki ikusten ditut. Baina bestehizkuntza batzuetan badira nerabeekirakurtzen dituzten maitasunpoema liburuak. Esaterako,gaztelaniaz Neruda edota Machado.Antzeko zerbait egin nahinuen nik. Poemarioak balio lezakegazteengan zaletasun hori pizteko».Gazteentzat, baina «irakurlekonkretu» batentzat idatzia dagoliburua: «Normalean ez da jakitennor den irakurlea, ez da jakitenirakurlea existitzen den ere.Irakurle bat izan <strong>du</strong>t gogoan, etairakurle hori presente e<strong>du</strong>kiz,saiatu naiz liburua beretzat idazten.Bera nolakoa den jakinda,poemario ulergarri bat egitensaiatu naiz».Poemarioa ulergarri egiteko,poemok sortzen baino lan handiagoaegin <strong>du</strong> Linazasorok aleakKarlos Linazasoro, Donostian, poema liburu berria eskuetan <strong><strong>du</strong>ela</strong>. ANDONI CANELLADA / ARGAZKI PRESSsoiltzen: «Poemario osoa lorategibat da, eta poema bakoitza lorebat. Poema bakoitzari erreparatudiot, eta guraizeekin kimatuditut lorez lore. Gehiegizko metafisikaedo metafora zailak kimatzeneta soiltzen ahalegin<strong>du</strong> naiz.Kezka formal bat izan <strong>du</strong>t. Poetakbeti nahi izaten <strong>du</strong> perfekzioalortu, baina sekula ere ez <strong>du</strong> lortzen».Poemak baino gehiago kantuakdirela dio egileak. «Musikaltasunari,erritmoari, doinuari...garrantzi handia eman diot. Osoegokiak izan litezke kantatzeko».Bai poema bakoitzak, baita poemarioosoak ere egitura zirkularradauka, eta horrek ematen dioerritmoa lanari, Linazasororenustetan.Sentsualtasuna eta erotismoaMaitasun kantuak izanik, sentsualtasunaketa erotismoakagerpen nabaria <strong>du</strong>te liburuan.«Bost zentzuekin irakurri beharda liburua, arrazoiarekin bainogehiago. Emakumearen eta gorputzarengorazarrea dago, beraz,ukimenarekin irakurri behar dabatik bat».Opari mo<strong>du</strong>ra idatzi ditu poemakLinazasorok. «Poza eta ospakizunadago poema hauetan». Honeladio liburuko poemetako batenhasierak: «Musua eternoa da./Apenas irauten <strong>du</strong>en,/ eta hortxenago berriro/ eskaka, orori izkintxo/eginda. Zureak dira/ eternoenak,kuttun,/ gau eta egun, edo/lorategiko zeruan».Bigarrenfinalaurrekoa <strong>du</strong>gaur BizkaikoBertsolariTxapelketakIratxe Ibarra, ArkaitzEstiballes, MirenAmuriza, Arrate Illaro,Peio Ormazabal etaAbarkas lehiatuko diraErredakzioa BilboBizkaiko Bertsolari Txapelketakobigarren eta azkenaurren finalaurrekoajokatuko <strong>du</strong>te gaur,Zornotzako Zelaieta frontoian,17:30ean, Iratxe Ibarra, ArkaitzEstiballes, Miren Amuriza, ArrateIllaro, Peio Ormazabal eta EnekoAbasolo Abarkas-ek. BernarMandaluniz izango <strong>du</strong>te gai-jartzaile,eta Mirari Azula, Josu Telleria,Asier Ibaibarriaga, IñakiAurrekoetxea, Gorka Intxaurbeeta Ainhoa Munitxa epaile.Gaur zortzi jokatu zen aurrenekofinalaurrekoa, Durangon, etaOnintza Enbeitak eskuratu zuenaben<strong>du</strong>aren 18an BECen jokatukoden finalerako sailkapen zuzena,545 punturekin. Ondoren,Etxahun Lekue (538 puntu), JoneUria (526), Gorka Lazkano (493),Ibon Ajuria (486) eta Xabat Galletebeitia(452) sailkatu ziren.Hirugarren eta azken finalaurrekoaGernika-Lumoko Jai Alaifrontoian jokatuko da, aben<strong>du</strong>aren5ean. Oihana Bartra, XabierEnbeita, Joseba Artza, Gorka Ostolaza,Beñat Ugartetxea eta FrediPaia lehiatuko dira.
2010eko azaroaren 28a, igandea berria 33‹ Publizitatea
34 berria 2010eko azaroaren 28a, igandeaPlaza › KulturaLiteratura DItsasoaz alde honetara, haren aditzea zuten egunkarietan berri labur bat, ezkerrean behean,berripaperek egia esan ohi <strong>du</strong>ten lekuan. Gainerakoetan, ezer ez. Gustavo Escanlar hil zen<strong><strong>du</strong>ela</strong> egun batzuk, eta ia inoren ohiko laudoriorik jaso gabe desagertu da. Antologietarakogordinegia, ez <strong>du</strong> erraz ahaztuko irakurri zuenak.Ikonoklasta baten heriotzaJon BenitoEspero gabe, tximistak joizan balu bezala, 48 urtezituela. Bihotzean ziztaeta akabo. Narrazioetanegin ohi zuen erara egin zuen, gordineta egiaz, ez itzultzeko. GustavoEscanlar, ezagutzen ez zutenenkroniketan kazetaria abizenez bataiatzenzutena; poemaren bat,narrazioren bat edo haren literaturarenlerro bakar bat irakurrizutenentzat, idazle ikonoklasta,ausart, ere<strong>du</strong> beharrik gabeko.Horretaz gainera, telebistako izar,gorrotatu eta maitatua erdi eta erdi,pertsona izateari utzi gabe pertsonaiamediatiko.Aspaldi, Página 12 egunkarikogehigarri kulturalean, bere hilotzarenargazki bat erakutsi zuen:plastikoaren atzean gorpu eginez,begiak itxita, aurpegiera nare bainaintrigatuarekin, heriotzak zerekarriko zion ez baleki bezala.Hatz bat zuzentzen zion irakurleari,seinalatuz, galdekatuz, estutuzbezala. Bost urte dira argazki huraegin zuela: hiltzera jolas egitenote zuen performance bat bailitzan?Orain, berriz, gaurkoa dirudi,haren eskela irudikatzeko egina.Anitzek, denboran zehar, literaturanortasunen konstrukziorakotresna edo baliabide bezalaerabili <strong>du</strong>, baina Escanlarrek ezzuen halakorik behar beretzat.Nortasuna sobera zuen eta hurapaperera garraiatzen besterik ezzuen ahalegin<strong>du</strong> behar. Polemista,komunikabideetatik kanporatua,errebeldea, malditoa (oraindikhalako hitzik erabiltzerik badago).Uruguain ez zegoen kritikatugabe utzi zuen pertsona edoerakunde sakraturik. Lau<strong>datu</strong>afribolizatzea eta puztua husteahelburu, denak zituen jopuntuan,baina begi tartean bakarra: MarioBenedetti. Bizi artean ez zuen aukerarikgal<strong>du</strong>, literatur lanetanedo telebistako agerraldietan, hurajipoitzeko.Uruguain (eta hango komunikabideetan)Escanlarrez <strong>du</strong>tenirudiaren ezberdina da guk itsasoazalde honetara Europan izan<strong>du</strong>guna. Haren agerraldi etaeskandaluek sor dezaketenaurrejuzkurik gabe, haren literaturlana besterik ez <strong>du</strong>gu eskura.Azken urtetan bilakatu zen pertsonaiamediatikoaren azpikoakegindako ipuinak, poemak edonobelak.Salatu ofiziala, erakutsi besteaBatek ez daki ondo belaunaldi artekogatazka edo ezinikusi pertsonalazen Escanlarren eta Benedettirenartekoa. Behinola fakultateautzitakoan, Aquí astekarianPrimavera con una esquina rotarenegileari egindako elkarrizketabat irakurri omen zuen idazlezen<strong>du</strong>ak: «Gazteak gutxiesten zituen,beste aldera begira ez zutelaezer egiten esaten zuen. Eta nik,Benedetti zaharraren liburuakmilikoek ken<strong>du</strong> ez ziezazkidatenazala estalita irakurtzen nituenean,La tregua-rekin edota Montevideanos-ekinhunkitu nintzenean,gurekin, gazteekin, hainbestegoresten genuenekin, apur batonberagoa izango zela pentsatzennuen. Eta dena irentsi behar izangenuen. Berotu egin nin<strong>du</strong>en donMarioren nagusikeria horrek etaDenak zituenjopuntuan, bainabegi tartean, bakarra:Mario BenedettiGustavo Escanlar idazlea (Montevideo, 1962-gutun bat idatzi nion gazteok egitenari ginen eta nagusiek baztertzenzituzten gauza guztiak zerren<strong>datu</strong>z».Gutun hura liskar askorenlehena izan zen. Benedettirenkasuan bezala, establezituariegurra banatzea zuen onartzekolege bakar. Bere belaunaldia ezzen Benedettirena, bere estiloaere ez. Bera gordina zen, berakargiaren iluna erakutsi nahizuen, beste Montevideo batenahotsa eta lirika. Liburuarenondoan fanzinea jarri zuen, errealismofantastikoaren aurkakalea jarri zuen, komunikabideenfikzioaren aurka egiazko literatura:«Ene bizitzako une batean,dena gezurra zela konturatunintzen. Bizia ikasten emannuen, biltzarretan hitz egiten,bolitxeetan proletarioen dikta<strong>du</strong>razeztabaidatzen, Gramsciz etaFoucaultez hitzaldiak ematen,or<strong>du</strong>ak pertsona berriaz etairaultzaz hausnartzen. Bai, beatnikakere irakurri nituen, baitasinetsi ere, Uruguaiko errepideakkakazaharra ziren arren. Dikta<strong>du</strong>raamaitutakoan, alde eginnuen. Salto kaleko apartamentubatera al<strong>datu</strong> nintzen, eta drogoeta lapurren harpe bilakatunuen. Auzoko nire lagunak zirenbertara sartzen ziren bakarrak,beste bide bat hartu zutenak,hautatzerik izan ez zutenak.Haiek egiazkoak ziren».Estokolmo liburuan idatzi zuenhonakoa. Ofiziala ez zen mun<strong>du</strong>eta jende bat, turista arruntarenbegietara ez zegoen Montevideobat. «Ustel<strong>du</strong>ta» zegoela esatenzuen. Aldizkari edo egunkariek(poetek ere bai) Uruguaiz hitz egitenzutenean, paternalismo etasamurtasunez egiten zutelakohaserretzen zen. Mun<strong>du</strong>ra zabal<strong>du</strong>nahi zuten eta eurek ereeurentzat sinesten zuten postalhori ez zela existitzen zioen,ordea: «Saltzen <strong>du</strong>gun eta zuekirribarretsu eta harro erosten<strong>du</strong>zuen kolore sepiako eta lasaitasunezkoUruguairen argazkirikez dago». Ez dago harrizkozolarik kaleetan, ez eta ezkerrekodiskurtso progrerik ere. Nobeletan(Estokolmo, Dos o tres cosasque sé de Gala, La Alemana) erretratatzenzituen jende eta lekuakez zen ikusterik nahi, baina
2010eko azaroaren 28a, igandea berria 35Kultura ‹ PlazaLiteratura DHirudiaIratxe RetolazaLiteratur kritikariaKezkak eta begiradak2010) azaroaren 16an hil zen, bihotzekoak jota.gertaera baten alderdirik pertsonalenenberri ematea. Hala ere,nobelak aurrera egin ahala,kazetariak egiazko kezka agertuko<strong>du</strong> gaiaren inguruan, eta eraberakerakutsi egin nahi zituen,eguzkitan itzala dagoen naturaltasunberaz.Utziko <strong>du</strong>enaUnderground eta aske. Suicidiofanzineko partaide, Arte en laLona talde artistikoko kide, hitzazuen baliabide eta zorroztasunamehatxu. Letren kritikarakoahalmena garatu zuen beste inorenelegantziaz iraintzea lortzeraino.Fikzioa errealitate eginzuen bere hezur-haragizko pertsonaiarekin,eta, aldi berean, literaturarekinerrealitatea fikzioarenmugara gerturatu zuen. Literaturahezur-haragizkoa zelaematen zuen, pertsonaia publikoak(telebistan eta irratian agerraldiakegiten zituenak edozeren inguruanpolemizatzeko) idazlearileku gehiegi jaten ziola esan zuten,literatur subjektu garrantzitsubat galtzen zela bertan, bainaez ote zen bera papererako sortutakopertsonaia baten haragiztatzea?Droga sobredosiak zirelaedo iritzi ofizialaren bideetatik aldentzenzen adierazpenen bat, azkenurteetan Escanlar (Cabezadeitzen zutena ezagunek) figurapublikoa bilakatu zen.Literatura da, baina, berakzioen bezala, betierekoa izatekobide bakarra. Urteek aurreraegin ahala telebistako iritzi sortaketa polemikak ahaztu egingodira, eta Gingsbergen Ulua-renestilora idazten zituen liburuezedo kazetaritza artikuluez (gogoangarriaDisco Duro izenez argitaratuzuena) gogoratuko da irakurlea.Azaroaren 16an hil zen, bihotzekoakjota. Bizitzak zazpi bisagradituela eta berak bi bizi izanzituela dio: Realeko entrenatzaileMartin Lasarteren laguna izandakoahaurretan, gaztetako kazetariere<strong>du</strong>garri eta zintzoa aspaldihil zuen eta azken garaietakonihilista, ilun eta ikonoklastazen<strong>du</strong> da orain gutxi, zazpi bisagretatikbost besterentzat utziz.Ipuinak, nobelak, kronikak etapoemak bil<strong>du</strong>ta daude bisagraadina liburukitan. Denak estilozorrotzekoak, gordinak, itxurakeriarikgabeak. Haren lagunekesango zuten bezala, «inor esateraausartu ez eta denek pentsatzengenuena idazten zuen».Azken Hirudia-n aipaturikoideiak argitzekoerabiliko <strong>du</strong>t. Ziurasko, ez nuen azkenzutabe hartan nahikoa argi hitzegin, etorri diren eztabaidekohartarazi bezala. Argi dago literaturaeta kazetaritza eskutikjoan direla beti, baita euskalesparruan ere, Karmelo Landareneta Iñigo Aranbarriren hainbatlanek argiro adierazi bezala.Ez nuen harreman hori zalantzanjarri nahi, baizik eta sentsazionalismozjositako kazetaritzarenbegirada jarri nahi nuenauzitan. Jakina, egon badagokazetaritza-lan <strong>du</strong>inik, baina,egon badago espektakuluarengizartearen zerbitzura lan egiten<strong>du</strong>en kazetaritza-lana.Entretenitzeko helburuarilotua, informazioa helarazteariedo begirada kritiko garatzearilotuagoa baino. Biolentziamatxista ere espektakulu bihurtuizan da, eta diskurtso horrenoihartzunak topatzea harritunin<strong>du</strong>en, ez besterik.Zureak egin <strong>du</strong> nobelako kazetariariemakumeen aurkakotratu txarren inguruko erreportajeaegitea eskatuko dio zuzendariak.Egunkariko buruakzeregin hori saritzat <strong>du</strong>, kazetariakerasotuen inguruko lekukotasunakemateko mo<strong>du</strong>a atsegin<strong><strong>du</strong>ela</strong>ko. Beraz, enkargu horrenhelburua ez da biolentziamatxistaren inguruko salaketabat egitea, baizik eta irakurleakeskuratzeko amu izan daitekeenGaraiko kezkak etaarazoak zeintzukdiren adostea zailizaten da. Baina gaiaaipatze hutsa ez dabeti kezka edo arazoajorratzea.sotzaileen perfilaz gehiago jakitekobeharra sentituko.Dena den, nahiz eta nobelarendiskurtsoan erasotzailea fokatzekobeharra aldarrikatu irakurraldiangehiago da erasotuarensoslaiaz dakiguna, erasotzailearensoslaiaz dakiguna baino.Hartara, nobelaren asmoetarikobat erasotzailearengan arretajartzea dela dirudien arren, irakurketarenondoren ez zait halakosentsaziorik geratu, eta erasotzailearenirudia itzaleangeratu dela iruditu zait. Ez dakitpentsatua izan den, baina, liburukoportada ere ikuspegi horrilotu zaio.Zoaz infernura, laztana nobelanere halakoxea da egoera.Emakume erasotuaren gorputzarenformak, mugimen<strong>du</strong>aketa erritmoak irudikatzen zaizkigu,eta erasotzailearen gorputzik,aldiz, ez zaigu irudikatzen.Pentsatzekoa denez, gorputzhorrek behar <strong>du</strong> pertsonaianagusiarentzat bel<strong>du</strong>r iturriizan, eta irakurleari ez zaio jakinaraztennolakoa den erasotzailearengorputz hori, izuaren iturria.Garaiko kezkak eta arazoakzeintzuk diren adostea zail izatenda, irakurle adina ikuspegidagoelako. Baina, gaia aipatzehutsa ez da beti kezka edo arazoajorratzea, beharbada irakurlezenbaiten kezka gertaerabaten aurrean garaturiko begirada,ikuspegia edo tratamen<strong>du</strong>adelako.
36 berria 2010eko azaroaren 28a, igandeaPlaza › KulturaLiteratura DPoeta libre batBeñat SarasolaPoema liburu batean lauzpabostpoema gustagarritopatzen badituzu, pozikegoteko mo<strong>du</strong>koa izaten da. Osozaila baita has eta buka maila gorenekopoemaz osatutako liburuakaurkitzea. Bulkada-n, ordea,alderantziz gertatzen da; berezikideigarriak ez diren aleak diralauzpabost. 2001ean argitaratuzuen Jon Benitok, hogei urte eskaszituela, Aingurak erreketanpoema liburu gogoangarria. Or<strong>du</strong>tik,literaturatik aparte ibili ezbada ere, ez <strong>du</strong> ezer publikatu Bulkadahaubitarte. Eta baiki, itxaronaldiakmerezi izan <strong>du</strong>.Ni poetiko baten sortze eta bilakaerada liburuan azaltzen dena.Lehenengo atalean —Ezin ahaztunor naizen— jaiotza eta haurtzaroaaurkitzen ahal ditugu, eta azkenekoak—Koordenadaberriak—, aldiz, etorkizunera <strong>du</strong>begiratzen. Autorearen berareneta ni poetiko horren mugen artekojolasa proposatzen da, edo mo<strong>du</strong>orokorrago batean esateko,fikzioaren eta errealitatearen artekoa.Poemetan azaltzen diren‘BULKADA’pEgilea: Jon Benito.pArgitaletxea: Susa.kontu askok, hala, bat egiten <strong>du</strong>teerrealitatearekin (liburuarenISBN-a, esaterako), baina bestezenbaitek, ostera, nekez egiten<strong>du</strong>te halakorik (astean 130 librarekinLondonen bizi!). Garapenhori formalki ere antzematen da.Liburuaren lehen erdia lehenengopertsonan idatzia dago, etahortik aurrera hirugarren pertsonada nagusi, azkeneko atala arte,non berriz ere lehenengo pertsonaraitzultzen baita. Poesia intimotzat-edohar daiteke akaso, poetarenbizipen eta sentimen<strong>du</strong>akislatzen dituen poesia moldetzat,baina, funtsean, horrekin jolasegiten <strong>du</strong>en poemategia da gehiago.Poeta eta poemaren artean betidago galbahe bat, eta hori ezkutatubainoago, galbahe horretatikidazten <strong>du</strong> Benitok.Atalak gaiaren arabera antolatuakdaudela esan daiteke: familia,politika (baina zeinen zailaden / poema ez-politiko bat egiteagure herrian), literatura, amodioa,atzerriratzea, eta abar. Lehenengopoema borobilarekin—Hastapena— kolpe gogorrezhasten da. Poesiazalearen oroimeneangordeta geratzera deituakdauden poema horietakobat da. Gainera, zuzenki lotutadago gure artean azken boladansortu diren eztabaida politiko-filosofikoekin(Historia eta naziotasuna).Lehenengo lerroak garbiuzten <strong>du</strong> non kokatzen den Benito:Historia nirekin hasten da.Norbanakoaren askatasunarenaldarrikapenean. Eta, hala, ezinda ekidin lerro hori Joxe AzurmendirenManifestu atzeratuarekinlotzea, ezagun denez, libertatearenaldeko panfleto erabatekoadena. Izatez, esplizitukierreferentzia gehiegi aurkitzenez badira ere, poemategi guztiansumatzen da euskal poesia garaikideonenaren usaina. Azurmendizlanda, hala nola Koldo Izagirre,Jose Luis Otamendi eta BernardoAtxagaren doinuak entzundaitezke han-hemenka. Eta ezdira bidaide kaskarrak, alajaina.Prosara hurreratzen den poesiamoldea erabili <strong>du</strong> Benitok, bainabadaude salbuespenak. Zenbaitpoema —Ginenean, Definizio bat,London Cityko balada— bertsoerrimatuekin osatuak dira. Gureherri poesiaren itzala ere nabaritzenda tarteka, hitz eta esapideakmoldatzeko joeran batik bat: «Beragandikerditu naiz. / Eta ez naizbere erdia»(Neure buruaren gabe).Aingurak erreketan askoz ereliburu lirikoagoa zen. Bulkada-nbaliabide erretoriko ohikoen biluzketabat dago, liburuaren poetikatzathar daitekeen Ekaitza etabulkada poeman aditzera ematenden gisara. Biluzte hauek <strong>du</strong>dazkoakizan ohi dira maiz, arrunkeriarengalzorian uzten <strong><strong>du</strong>ela</strong>kopoeta. Esan gabe doa Benitokondo saihestu <strong><strong>du</strong>ela</strong> arrisku oroeta aparteko liburua eskaini digula.Ez diogu eskatuko lasterragoargitara dezala, orain bezain libreegin dezala baizik.‘IDATZ & MINTZ.50. ZENBAKIA’pArgitaratzailea: LabayruIkastegia.Duela 19 urte, 1981ean, argitaratuzen Idatz & Mintz aldizkariarenaurreneko zenbakia, eta50.era iritsi da aurten. Ibilbidehorren errepasoa egiten <strong>du</strong>entestuarekin batera, Miren AgurMeabe, Iratxe Ormatza Imatz,Jon Arretxe, Lourdes Unzuetaedo Jabier Kalzakortaren idazlanakdaude, besteak beste, 50.zenbakian.Heriotza zigorraren burugabekeriaBixente Serrano IzkoVictor Hugo idazle handiarenobren artean, ez <strong>du</strong>tehau haren lan nagusietakotzatjotzen ohiko adituek. Eleberrilabur-laburra, halako su militantebatek bultzatua, konpromisozkolantzat jo ohi da. Ene ustez,ordea, harribitxi bat eskainizigun idazleak narrazio honekin.Literatura erromantikoaren garaihaietan, kontatzeko bide berriakireki zituen, geroago —baitagaur ere— arrakasta handizeta zorionez jorratu direnak.Bide berezi batetik plazaratuzuen nobela hau, 1829an. Legebiltzarkidezen Victor Hugo, etahurbil zegoen eztabaida bat heriotzazigorrari buruz. Zigor motahorren kontra zegoen gure idazlea,gaztetan gillotina ezagutuzuenetik, eta Parlamentuko eztabaidaeta berak eginen zuen diskurtsoagirotzeko asmoz, obrahau idatzi eta he<strong>datu</strong> nahi izanzuen, sina<strong>du</strong>rarik gabe. Azkar izkiriatu,beraz, eta presa sartuzion editoreari garaiz argitaratzeko.Astin<strong>du</strong> ederra suposatuzuen eleberriak. Bi urtetan bortzargitalpen, eta borzgarrena baibere izenarekin sinatu.Inoiz ez zioten barkatu heriotzazigorraren aldekoek, eta haren jarreragutxietsi ez ezik, obrarenbalio literarioei ere uko egin nahiizan zieten: ez zuela adieraztennor zen kondenatua, zein klasetakoa,zer krimenengatik… hainzuzen, Victor Hugok propio ibilinahi izan zituen elipsi literarioengatik,maisuki ibili ere bere helbururagalbiderik gabe heltze aldera.Hortxe baitzegoen koska:jakinen bagenu nor den kondenatuaeta zein krimena, ez genukeizanen esku artean heriotza zigorrarenkontrako obra bat, baiziketa kultura bateko, estatus batekogizon baten eta krimen zehatzbatengatiko heriotza zigorrarenkontrako bertze bat. Izatez,1829an Frantzian delitu motaanitz baldin bazegoen oraindik zigorhorren pean, asko murriztuziren handik hiru urtetara —bertzeakbertze, delitu politikoengatikoheriotza zigorra ezabatuz—lege berri batekin: bada, lege honenkontra ere oldartu zen VictorHugo, guztiz ezabatu ez izanagatikhorrelako kondena. Are gehiago,kontuan harturik itzal handikobi politikariren bizitza salbatzeagatikmurriztu zutela heriotzazigorra.Lehen pertsonan, ongi idaztendakien —hezkuntza oneko, ertainedo goiko klaseko edozeinizan daitekeen— kondenatu batengogoetak eta inpresioak dira.Azken egunean bizi eta ikustendituen eszenak deskribatzenditu: kartzelako giroa eta mugimen<strong>du</strong>ak,bertze kondenatuenibilerak galerietan, patioan edolan bortxatuetan, bere barnekoerreakzio eta asal<strong>du</strong>rak horrenaurrean, bere barne borrokak‘KONDENATU BATENAZKEN EGUNA’pEgilea: Victor Hugo.pItzultzailea:Juan Mari Agirreurreta.pArgitaletxea: Elkar.justizia sistema eta kondenarenaurrean, <strong>du</strong>da-mudan betiere zernahiago <strong>du</strong>en, edo hil edo langilebortxatu haien biziraupena…Krimena aitortu bai, baina ez dainondik ere damu egin <strong>du</strong>enaz, ez<strong>du</strong> ikusten zertan eskatu barkaziorik,ez <strong>du</strong> bere bizitza birpasatzen,gehienez ere bere amaz,emazteaz eta alabatxoaz gogoratueta kikil<strong>du</strong>ko da, haien etorkizunaz.heriotza zigorraren kontrakodiskurtso filosofiko espliziturikgabe, narrazioak berak, eta baliabideekonomia hunkigarri batekin,aurkeztuko digu zein alferrikakoden horrelako neurria, baikrimen kopuruak murrizteko,bai gizartea bera hobetzeko, baijustizia gogo batetik, bai mendekuegarriaren aldetik, eta zer arazogehiago sortzen dituen zigorhorrek, konpon<strong>du</strong> nahi izanen litezkeenakez konpontzeaz gain.Gehienez jota, kondenatuarenbarne-degradazio patetikoa etazigorraren ikusleen morbo burugabea—edozein ikusle izan baitaitekehurrena urkabean— asebetetzealortuko <strong>du</strong>.Eskertzekoa, zinez, harribitxihonen euskarapena, hala itzultzailearinola argitaletxeari.‘IHESALDI POLITTA’pEgilea: Anna Gavalda.pItzultzailea: Jon Muñoz.pArgitaletxea: Alberdania.Bizipozari omenaldia egin dioidazle frantziarrak azken eleberrian.Lau anai-arrebak familiaezkontza aspergarri batetik ihesegingo <strong>du</strong>te, seme-alaba, senar-emazte,dibortzio eta arazoguztiak han utzita, eta haurtzarokojolas egun bat eskainikodiete beren buruari.‘OKATXU HEGAL EGITEN’pGidoia: Mattin Irigoien.pMarrazkiak:Asisko Urmeneta.pKolorea: A<strong>du</strong>r.pArgitaratzailea: Argia.Errealitatea eta fantasia nahasiz,artzaingoa zerbait gaurkoaeta bizia dela erakustera datorkomiki hau. Okatxu axuri protagonistarenbegietatik aurkeztukozaizkigu haren inguruan bizidiren gainerako pertsonaiak.
Sanandresak,parte-hartzehandiko jaiak2010eko azaroaren 28a, igandea berria 37Bizia ‹ PlazaHerriko patroiareneguna ospatuko <strong>du</strong>teetzi Eibarren.Dagoeneko festa usainahartu <strong>du</strong>te kaleekMiren NarbaizaSan Andres eguna ospatuko <strong>du</strong>teEibarren asteartean. Azoka egunaizaten da, egun garrantzitsuaherrian, eta 86 erakusmahai jarrikodituzte jendearen arreta bereganatzeko.Azokako pro<strong>du</strong>ktuakerosi eta dastatu bitartean, bertsolari,trikitilari eta dantzariekgirotuko dituzte Eibarko kaleak.Astearteko San Andres egunerakodena prest <strong>du</strong>te Eibarren.Jaietako irudia Iñaki FernandezIturmendi nafarrak egin <strong>du</strong>, etaBilgune izena jarri dio. Festetakokartel lehiaketetan arrakastahandia izaten <strong>du</strong> Fernandezek,eta Euskal Herrian nahiz kanpoanantolatutako berrehundikgora sariketa irabazi ditu.Azoka txukun prestatzeko, goizeangoizetik hasiko dira baserritarraklanean. Txantxa Zelain etaUntzaga plazan karpa estaliak jarrikodituzte, baserritarrek erakusmahaiakaton<strong>du</strong> ditzaten.Mahaiak pro<strong>du</strong>ktuz <strong>beteko</strong> dira,eta azoka, baserritar jantziak soineandituzten eibartarrez. Barazki,fruta eta bestelako pro<strong>du</strong>ktuekinbatera, gana<strong>du</strong> erakusketaere izango da. Eta goiza girotzekoprest denetariko ekitaldiak erebai: Usartza txistulari bandarenkalejira, Narbaiza eta Gorrotxategibertsolarien saioa, Jainagaeta Narbaiza trikitilariak, PlazaraDantzara Kezka dantza taldearenerromeria... 13:00etan, berriz,San Andres Azoka pintxo txapelketareneta kartel irabazlearensari banaketa egingo da.Bi mila euro saritanUrteroko mo<strong>du</strong>an, Txantxa Zelaineta Untzaga plazan denetarikopro<strong>du</strong>ktuak jarriko dituzte salgai.Aurreko urteetan baino postugehiago izango dira, 83 denera—aurreko urteetan 80 inguru jarriizan dituzte—. Gehienetangazta sal<strong>du</strong>ko <strong>du</strong>te, 31 erakusmahaitan;hogei izango dira ogia saltzekomahaiak; barazkiak hamaseitanjarriko dituzte, eta gainerakoetan,eztia, fruta, txakolina,loreak eta beste hainbat.Azokaren harira, hainbatlehiaketa ere antolatu dituzte,bost alorretan banatuta. Pro<strong>du</strong>ktuarenarabera, barazki, fruta,gazta, ogi eta eztirik onena saritukodituzte. Pro<strong>du</strong>ktu onenak 180euro irabaziko ditu, eta bigarrenak,120 euro. Aurkezpen onenarenbeste bi sari ere banatuko dituzte,eta baserri onenari izendapenaere emango diote. Guztira,2.000 euro banatuko dituzte saritan.Bakailao txapelketaSan Andres jaietako parte-hartzehandiaren erakusgarri da aurtengobakailao txapelketa. Izena zenbatekeman <strong>du</strong>ten ikusita, lehenengozmugatu <strong>du</strong>te sukaldarikopurua; 50 bikotek eman ahalizan <strong>du</strong>te izena, eta 16 kanpoangeratu dira. Gaur goizeko11:30ean ongietorria egingo zaiebakailao kofradiei, eta ondorendesfilea egingo <strong>du</strong>te UntzagakoBaserritarrekdenetariko pro<strong>du</strong>ktuakjarriko dituzte TxantxaZelain eta UntzaganBertsolariek eta trikitidoinuek, lehiaketek etagana<strong>du</strong> erakusketakosatuko <strong>du</strong>te egitarauaBarazki, fruta eta bestelako pro<strong>du</strong>ktuak eskuratzeko mo<strong>du</strong>a izango da. JON URBE / ARGAZKI PRESSTxorizo edo txistor jatea ohikoa izaten da azokan. MARISOL RAMIREZ / ARGAZKI PRESSErretiratuen Egoitzaraino. Han,ohorezko kofradiakideen zin egiteaeta Goruntz abesbatzarenkantu saioa egongo dira. Bien bitartean,sukaldariak bakailaoaprestatuko <strong>du</strong>te.Asteartekoa da egun handia,baina sanandresetako ekitaldiakaurreko astean abiatu ziren Eibarren,gastronomia ukituarekinabiatu ere. Igandean eskola artekobakailao lehiaketa jokatu zen,eta asteazkenean Arrate kulturelkarteak antolatutako hitzaldidastatzeaegin zuten. Makrobiotikakgaur egungo gastronomian<strong>du</strong>en garrantzia izan zuten hizpide.Bertsolaritzak ere izan <strong>du</strong> tarteaegunotan, ...Etakitto! euskaraelkarteak antolatutako San AndresGazte Bertso Jaialdian. Atzo,berriz, Eibarko Txirrin<strong>du</strong>lari Elkarteakantolatuta, TxistorrarenEguna izan zen; kilometro bat luzekotxistorra banatu zuten. Horrezgain, kirol erakustaldiak,musikak eta jokoak bete zuteneguna.Eta astearteraino itxaron nahiez <strong>du</strong>tenentzat, bezperatik izangoda festarako aukera. Biharko herrikirolak antolatu dituzte, eta,besteak beste, aizkolariak bikotekaarituko dira lehian. Gauean,bezperako ohitura denez, Gabonjaietako argiak piztuko dituzte.Urteroko erromeria JoseluAnaien eskutik joango da, Untzagaplazan. Egunari bezperatikekingo diote askok.
38 berria 2010eko azaroaren 28a, igandeaPlaza › BiziaEzarian DXVI. eta XVII. mendeetako Nafarroako alargunen bizitzaaztertu <strong>du</strong> Amaia Nausia historialariak; bizitza zailagehienetan, bigarren aukeraren eta garai hartako kode moralestuaren artean bizi beharrekoa.AlarguntzearenbeltzaMicheal SweertsenZaharra irutenkoadroa.Iñigo Astiz IruñeaArropa beltzak. Horrekezberdintzen zituengarai batean alargunakgainontzeko emakumeengandik.Hori zen begi bistakoaldea, baina baziren gehiago.Egoera berezia zen, izan ere, alarguntzaemakumearentzat. Egoerabeltza, maiz, senarrarekin bateraetxerako iturri ekonomikogarrantzitsua ere galtzen zuelako.Baina, bakoitzaren egoera sozialarenarabera, or<strong>du</strong>ra arte ezbezalako askatasun bat ere ezagutzenzuten zenbait emakumek.Deseroso bilakatzen zituen horrekagintarientzat, Amaia Nausiahistorialariaren hitzetan. XVI.eta XVII. mendeko Nafarroakoalargunen egoera, irudia eta bizitzakaztertu ditu berak, datorrenastean aurkeztuko <strong>du</strong>en doktoretesian. «Susmagarritzat eta elementusubertsibotzat jotzen zituenElizak eta estatuak emakumehaiek, esperientzia sexual batbazutelako eta beste emakumeekez zuten autonomia bat ere izanzezaketelako».Handia zen, horregatik, alarguneiezarri zitzaien kontrol soziala.Eta, beraz, beraiengandik esperozenaren eta bizitzen jarraitzekobehar zutenaren artean aritu beharizan zuten borrokan, maiz.«Etorkizun berri batera edo amildegiraeraman zitzakeen alarguntzakemakumeak», azal<strong>du</strong> <strong>du</strong>Nausiak. «Bi bide zituen, izan ere,aukeratzeko emakume batekalargun gelditzen zenean: bertutearenaedo bizioarena». Eta estuazen bata eta bestea bereiztenzituen lerroa. Oso estua.Kontuz ibili behar beti, neurrianaritzeko. Ezin gehiegikerianerori, baina ezin motz gelditu ere.Baita senarraren heriotzak eragindakomina erakustean ere.«Negar egitea beharrezko praktikasozial bilakatu zen garai hartan,baina gehiegizko negarrakgaizki ikusiak zeuden. Elizak ezzituen gustuko, haien atzean paganismoarenaztarnaren bategon zitekeela uste baitzuen. Etazaila zen, beraz, minaren neurriahartzea ere».Ez zen txikia, gainera, kontrolerakomekanismoa, Nausiak dioenez.XVI. mendean hasi zen estatuaeratzen, baita eguneroko bizitzarenkontrola bere gain hartzenere. Elizarekin batera egin zuenhori, eskuz esku. Nafarroan, gainera,Gaztelako Erresumarenkonkistaren garai berean gertatuzen, eta «krisi ekonomiko gogorra»izan zen ondorioetariko bat.Bizitza ez zen erraza, eta are gutxiagoalargunentzat. Alargunirudia bete egin behar, batetik,baina bizirik iraun ere egin behar.«Pulpituak, auzitegiak, jokaeraegokiari buruzko itunak, ateaketa leihoak, horien guztien bitartezkontrolatzen zen alargunarenelementu subertsibotzatzeuzkaten Elizak etaestatuak alargun haiek»«Inkisizioaren hitzetan,beren gaitasun sexualaaztikeria mo<strong>du</strong>raerabiltzen zuten»AMAIA NAUSIAHistorialariajokaera». Goitik beherako eta behetikgorako kontrola, beraz. Eta«alargun onaren» ohoreari eutsibehar guztien aurrean.«Alargunaren ohorea bezainhauskorra zen haren ekonomia»,dio Nausiak. Loturik zihoazenbiak. Bizirik irautearekin guztizuztartuta zihoan, maiz, garaikokode moralak bete beharra. Harenaraberakoa zen senarrarenondasunen erabilera, baita semealabenzaintza ere. Maiz joaten ziren,beraz, ohore kontuengatikalargunak auzitara.Arrazoi ekonomikoak zeudenauzi horien atzean gehienetan,Nausiak dioenez. «Dotea berreskuratzeazgain, alarguna bizirikzegoen bitartean, berak zuen senarrarenondarearen gozamena,eta hura hiltzean, senarrarenarrebak edo anaiak jasotzen zuenondare hori. Baina bazegoen mo-‘‘ Susmagarritzat eta<strong>du</strong> bat alargunari eskubide horikentzeko: alarguna alargun txarrazela frogatzea. Hala, maiz, herentziahori jasotzekoak zirenekjotzen zuten auzitara alargunekberen betebeharrei huts egin zietelasalatzeko; <strong>du</strong>elu urtea errespetatugabe beste gizon batekinegon zirela eta halakoak esanez.Epaileek ere bazekiten hori, ordea,eta alargunen alde egiten zutenaskotan».Bi ahoko ezpata zen alarguntasuna,maiz, emakumeentzat. Askatzaileaizan zitekeen, neurri batean,baina baita itogarria ere. Askatzailea,emakumeei beste aukerabat ematen zielako; aukera ekonomikoakekar zitzakeenzenbaitetan, baita berekin autonomiahandiago bat ere. Lan kontratuaksina zitzakeen, lan merkatuansar zitekeen... Itogarria ereizan zitekeen, baina; gizarteakalargunen zeregina oso zain<strong>du</strong>azuelako. «Alde batetik, ordenarijarraitzeko beharra azpimarratzenzitzaion alargunari etengabe.Baina, bestetik, askatasuna ereekar zezakeen lehenengoz emakumeentzat.Beren kabuz erabakizezaketen askok lehen aldiz».Bigarrenez birjinaKastitatea zen aukera horietarikobat. «Hori zen garai hartan bertuterikgorena. Ezkontzean, baina,harreman sexualak izaten zituenemakumeak, senarrarekiko zego-
2010eko azaroaren 28a, igandea berria 39Bizia ‹ PlazaEzarian DIstorio eta pasarte asko idatzi da alargunen inguruan. Bizitza tristea etaarriskutsua irudikatzen <strong>du</strong>te idazkietako hainbatek, eta beti besteenbegien neurrira jokatu beharra zutela ondoriozta daiteke.Besteren neurrira bizizI. Astiz IruñeaAmaia Nausia historialaria eta alargunei buruzko tesiaren egilea. I. URIZ / ARPen konpromisoagatik, eta semealabake<strong>du</strong>kitzeko. Alargun gelditzea,beraz, kastitate hori berrizbizitzeko aukera bat zen». Aldezuten historia ere, XVI. mendeanhasi zen katolikoen eta kontrarreformistenarteko eztabaida batekinlotuta baitago kastitateariematen zitzaion balioa. «ProtestanteekAma Birjina ez zela birjinaesaten zuten, eta katolikoek,aldiz, bazela birjina. Ama Birjinarenirudiak indar handia hartuzuen garai hartan, horregatik, etaalargun batentzat ama izan etanolabaiteko birjintasun hori izateak,ongi eramaten bazuen, prestigiohandia ematen zion gizartean.Harro zeuden beren alarguntasunaz».Bigarrenez ezkontzea zen alargunentzakobeste aukera bat. Baitabizi ahal izateko egin beharrekourratsa ere, askotan. Etxerako diruiturria ziurtatu beharra zegoenetan,adibidez. Onarpenaren etaarbuioaren artean mugitzen zirenhalakoetan emakumeak.Kontraesankorra zen, izan ere,Elizak ezkontza haien inguruanzuen jarrera. Alde batetik, haienbalioa defendatzen zuten apaizek;baina, beste aldetik, ukatu egitenzieten alargunei ezkontza bedeinkapena.Eta Elizak nola, hala jokatuzuen herriak ere. Alargunakbigarrenez ezkontzean herrianegiten ziren toberak dira horrenfroga. Zintzarriak jotzen zituzten,gertatua denek jakin zezaten. Erdizarbuio gisa, erdiz onarpen erritualgisa.Baztertzea ere ez zen urrun, ordea,kasu askotan. «Hor erortzeaoso erraza zen alargunentzat», dioNausiak. «Baliabide gutxi izanezgero, prostituziora edo lapurretarajo behar izaten zuten zenbaitalargunek. Herri txiki batean, lurrikizan ez, dote txikia izan, eta iaezer gabe gelditzen ziren emakumeak,eta lapurtzea edo Iruñerajoatea beste aukerarik ez zuten.Hara heltzean, baina, seniderikgabe, eta sare sozialik gabe, prostituzioaedo lapurreta zen bizitzekozuten bideetariko bat». Ez zen, beraz,erraza alargun onaren irudiabetetzea.Sorginen irudiaSorginkeriarekin lotuta ere ageridira maiz alargunak, Inkisizioarenprozesuetan. Sorginkeriarekinlotzen zituzten guneetan zeudelakogertatzen zen hori nagusiki,Nausiaren ustez, baina hiru diraaipatzen dituen arrazoiak. Zeukatenesperientzia sexualarekinlotutakoa da lehena. «Inkisizioarenhitzetan, beren gaitasun sexualaaztikeria mo<strong>du</strong>ra erabiltzenzuten alargunek, eta gizonakhaien nahien arabera erabiltzenzituztela uste zuten».Antzinatik dator alargunak etasorginkeria batzen dituen bigarrenarrazoia. «Gaztea bertutearekinlotu ohi da; zaharra, berriz,gaitzarekin eta gaiztakeriarekin.Hala gertatzen da artean, literaturaneta gizartean. Eta emakumezaharren artean, demografiaaldetik, asko alargunak ziren».Baztertzearekin lotuta ere bazeudenmaiz alargunak, eta edozeinlan eginez egin behar izatenzuten aurrera. Eta hortik zetorrenalargunen eta sorginkerienarteko harremanaren hirugarrenarrazoia. «Emakumeen esku zegoenmedikuntzaren mun<strong>du</strong>a garaihartan, eta ama eta amonengandikjasotako jakintza erabiltzenzuten alargun askok emagineta petrikilo lanetan. Gizonak hasiziren, ordea, or<strong>du</strong>an mun<strong>du</strong> horretansartzen, eta emakumeakbota egin behar lehenik, leku horihartzeko. Sorginkeria akusazioasko egiten ziren haien aurka, horregatik,belarrekin egiten zutenasuperstizio kontua zela esanez,eta ez zientzia».Tristea, nekagarria etaarriskutsua. Halakoazen alargunen bizitza,Frai Antonio GebarakXVI. mende hasieran idatzitakoReloj de príncipes (Printzeen erlojua)izeneko itun bateko pasartebatean dioenez. Beti besteen begienneurrira aritu behar.«O, bai tristea! O, bai nekagarria!O, bai arriskutsua alargunenegoera! Alargun bat etxetikateratzen bada, likitsa dela esango<strong>du</strong>te; etxetik atera nahi ezba<strong>du</strong>, gana<strong>du</strong>a gal<strong>du</strong>ko <strong>du</strong>; irripixka bat egiten ba<strong>du</strong>, kaskarintzatjoko <strong>du</strong>te; sekula irririk egitenez ba<strong>du</strong>, hipokrita dela esango<strong>du</strong>te; elizara badoa, kalezaleadela; elizara ez badoa, senarrarekinesker txarrekoa dela diote;behar bezala janzten ez bada,gehiegikerian aritzea aurpegiratukodiote; arropa garbi ba<strong>du</strong>,alargun izateaz nekatu dela; iheskorrabada, handiustea dela esango<strong>du</strong>te; hiztuna bada, etxean dasusmoa; eta hau diot nik, azkenik:alargunek beren bizitzaepaituko <strong>du</strong>ten mila aurkitukodituzte, baina beren penei erremediorikjarriko dien bakar batere ez».Alargunen sexu aztikeriakSexuarekin lotuta zeuden aztikeriasalaketa asko XVI. mendean.Horregatik epaitu zuten LizarrakoJoan Ibirikuren alarguna, adibidez,1546an. Dirudienez,Domingo Recainekin zebilenmaite kontuetan alarguna,ezkon<strong>du</strong>tako gizon batekin, etaseme bat ere izan zuen harekin.Herri osoak zuen harremanarenberri, baita emazteak ere, Katalinak.Elkarrekin ezkon<strong>du</strong> nahianzebiltzan Domingo eta alarguna,baina traba nabarmena zuten:Katalina.Erditik ken<strong>du</strong> behar, beraz, etaLogroñon pozoia erosi eta emaztearieman zion Domingok, horregatik.Lortu ez, ordea, eta sikariobat kontratatu zuen or<strong>du</strong>an alargunak.Emaztea hiltzea lortu bainolehen harrapatu zuten agintariek,ordea.Martin marrazkilariakXVI. mendekoalargun batenilustrazioaz eginikobertsioa.Bi ziren ezkontzaz kanpoko harremanhorretan protagonistak:Domingo eta alarguna. Epaitegiak,baina, alarguna baino ezzuen kondenatu. Epaileen ustez,harena zen erru guztia, alarguna«aztia» zelako. Epaian esaten zenez,«deabruzko pertsuasio bidez»lortu zuen alargunak Domingobere menpe izatea etaemaztea hiltzen saiatzea. Sexu bidez,bai, baina ez sexu bidez bakarrik,epai horrek dioenez: «Astogaruna eman zion jateko, bere erdikohatzetik ateratako odolaznahasturik, gizonak gehiago maitazezan lortzeko».
ZakilixutArtean 24 urte zituela hasi zen Urko Aristi eguraldi saioa aurkezten, traje eta guzti.Komunikatzeko <strong>du</strong>en mo<strong>du</strong>ak milaka aitona-amonaren biloba kutun bihurtu <strong>du</strong>.Urko Aristi«Euskararen etxean adreilua jarri<strong>du</strong>dala jakiteak asebetetzen nau»Ibai MaruriMaparen aurrean jarri eta eguraldiareniragarpena azaltzeagatik egin zenezagun Urko Aristi (Ibarra, 1977). Or<strong>du</strong>zgeroztik, ETBko aurkezle estimatuenetakobat da kazetari nafarra. Gipuzkoanjaio arren, Nafarroan hazizen; Arriben. «Atallu ondoan dagoelaesan behar izaten <strong>du</strong>gu maiz. Halere,harri<strong>du</strong>ra aurpegiak jarraitzen ba<strong>du</strong>,Betelu ondoan dagoela esanda, or<strong>du</strong>andenek: ‘A, bai, uraren herria!’».Nafarrok burugogor fama <strong>du</strong>zue, eta zuere ba omen zara. Ez <strong>du</strong>zu itxurarik ba…Nafarra ez ezik taurus ere banaiz, eginkontu beraz! Neurea egin arte, bakerikez! Hori bai, arrazoia <strong>du</strong>enari horixeonartzeko damurik ere ez.Euskalmeten eguraldi iragarpena <strong>du</strong>tordenagailuko pantailan. Pello Zabalarenhigrometroa, berriz, leihoan. Ez datoz bat.Zeini egingo diot kasu?BERRIAk zuhurkerian ibili eta kartoizkoaegin zuenez higrometroa, berogailuarenondoan edo eguzkitan baldinba<strong>du</strong>zu, nirearen antzera hon<strong>datu</strong>taegongo da honezkero, baina aukeran,Zabalari kasu. Zenbakien hoztasunarenaldean jakituriaren eta bihotzarenepeltasuna jartzen diona beti izango<strong>du</strong>t nahiago. Gainera, Jainkoa gertu<strong>du</strong> Pellok, edo Jainkoak Pello, ez baitutoso argi bietako zeinek agintzen <strong>du</strong>engoialde horretan, baina informaziozuzena <strong><strong>du</strong>ela</strong> seguru.Ana Urrutia haur<strong>du</strong>n utzi ez zenuelakohasi al zinen eguraldi saioa aurkezten?Or<strong>du</strong>ko albistegi buruak deitu nin<strong>du</strong>enbulegora Anaren haur<strong>du</strong>naldiarenberri emateko. Umea nirea ez zelaerantzun nion hitzetik hortzera, eznuelako oso argi zertara zetorren txutxumutxua.Halako ateraldien erruzomen nago egun eguraldi maparenaurrealdean. Marcela kuttuna <strong>du</strong>tharez geroztik, besapean zekarrenogia gurasoen etxean beharrean nireanutzi zuelako.Nor da Andoni Aizpuru?Izarrak ere hezur-haragizkoak direlaerakutsi didan gizona. Beti miretsiizan <strong>du</strong>zun hori alboan izan eta harekinikasteko aukera izateak ez <strong>du</strong> preziorik.Maisu eta zuzentzaile izan <strong>du</strong>taurrena, lankide eta bidaide gero, etalaguna orain.Paparreko mikrofonoa eta platoko epeltasuna,ala eskuko mikrofonoa eta euripeanibiltzea?Bigarrena aukeran, gazte bainaizgazte. Iritsiko da epelean egotekounea, baina oraindik ikasteko asko<strong>du</strong>danez, kalea eskola hobea da.Hitzontzi izanda ere, entzutea <strong>du</strong>tgogoko, eta, horretarako, busti etakalera irten behar da.Zer <strong>du</strong> ‘Mailope’ aldizkariak EITBk ez <strong>du</strong>enik?Bihotza. Eta orain baita onespena ere.Ari zaren horretan sinistuta, hobe aritzenzara, eta or<strong>du</strong>ak eta egunak laneanmusutruk eman behar badituzu ere,axolik ez, jakin badakizulako herrigintzanlaguntzen ari zarela. BuruhausteIDOIA BERATARBIDEIgandea2010eko azaroaren 28aDbezainbeste poz ematen dit Mailope-k,baina argi <strong>du</strong>t euskararen etxea eraikitzekonire adreilua jarri <strong>du</strong>dala jakiteakbestean jasotako soldata potoloakbaino gehiago asebetetzen nauela.Nora eraman zaitu errepideak?Sukaldera. Suaren epeltasunean hartugaituelako bertan agertu den jendeak,eta batez ere saio horri esker etxekotzathartu nauelako ikusle askok.Kanpokoarekin liluratu baino gehiago,etxean bertan sekulako istorioaketa historiak ditugula ikusi <strong>du</strong>gu, etaetxean ezkutatu nahi izaten <strong>du</strong>enakaskotan ahoberorik harroputzenakbaino gehiago <strong><strong>du</strong>ela</strong> kontatzeko.Nafarroa euskal<strong>du</strong>na: askoren ametsaedo etorkizuneko errealitatea?Nafarroa bada euskal<strong>du</strong>na, eta, horrenbestez,errealitatea da. Ametsa, ordea,binomio baino gehiago sinonimodirenekoa, izenak eta izanak bat egiten<strong>du</strong>tenekoa. Garenaren arabera bizitzekomo<strong>du</strong>a <strong>du</strong>gunekoa. Amesgaiztoaere bada batzuentzat. Baina haien mamuakeguneroko lanarekin gaindituditugu orain arte, eta hala egingo <strong>du</strong>guaurrerantzean ere.Trajerik gabe hobeto zaude, e?Larrugorritan asko irabazten <strong>du</strong>t, bainamorborako tarte gutxi geratzen dahartara. Asko zor diot halere trajeari,eta, batez ere, gorbatari. Horiei esker,iragarpenaren gainekoak baino gehiagonire itxuraren gainekoak izan diraikusleen kexuak.Suhi perfektua al zara?Suhia baino gehiago biloba, nonbait.Kalean kasu egitera etortzen zaizkidanenartean horixe entzuten <strong>du</strong>t gehien:‘Nire amonak ikaragarri maite zaitu’.Norberak bere publikoa <strong>du</strong>, eta ni gustura,milaka aitona-amona ditudalako.Bilboko Multi zinemetakoek bezero onenetakotzatomen zaituzte.Iruñeko Golemekoak jeloskor jarrikozaizkit, baina bai, Bizkaira erbesteratunin<strong>du</strong>tenetik bertan ematen ditutmakina bat or<strong>du</strong>. Telebistan bezalazineman ere zer konta <strong>du</strong>ten lanakgustatzen zaizkit, ikusgarritasun edoefektibismotik haratago.Zinemara bakarrik ala konpainia onean?Pelikula ona bada, bakarrik; kaxkarrabada, aldiz, hobe konpainian, bestelakopelikula bat osatu ahal izateko. Bateraedo bestera, hori bai, krispeta zorroaeskuetan.Hollywood, Bollywood edo bietako batere ez?Bat aukeratu behar ta… Bollywood, zinemakbeharrezkoa <strong>du</strong>en harritzekogaitasun gehiago <strong><strong>du</strong>ela</strong>ko amerikarrakbaino. Baina 80 eguneaneta gisakolan borobilak eman behar badizkigu,hori bai, Donostiarekin geratuko naiz.
Igandeaberria2010eko azaroaren 28aBizia auzitan08 Kataluniako bozak Euskal Herritik begiratuta10 Elkarrizketa Marta Mendia21 Krisiaren erru<strong>du</strong>nak Gainbeheraren aurpegiakBerrogei urte <strong>beteko</strong> dira Burgoskoepaiketa egin zenetik; sei laguniheriotza zigorra ezarri zieten.Ezkerretik, zutik, Victor Arana, Xabier Larena, Mario Onaindia, Antton Karrera eta Xabier Izko; behean, Jokin Gorostidi eta Josu Abrisketa. BERRIA
02 Burgosko prozesuaIgandea •2010eko azaroaren 28aEzpata etaherriaEspainiako poliziak, auzipetuen lagun eta senideei bultzaka, Burgosko Epaitegi Militarraren kanpoko aldean. BERRIAKronologiap1968ko aben<strong>du</strong>ak 7: EspainiakoPoliziak Unai DorronsoroETAko militantea atxilotu zuen.Handik gutxira, Gabonen inguruan,Julen Kaltzada ere atxilotuzuten.p1969ko urtarrilak 5: GregorioLopez Irasuegi eta Xabier Izkode la Iglesia ETAko kideak Iruñekokartzelara sartu ziren,Arantza Arruti burkidea handikateratzeko asmoz. Saioak, baina,huts egin zuen. Bi ETAkideakatxilotu zituzten, eta Izko deDorronsoro, lehen atxilotua.la Iglesia zaurituta suertatuzen.p1969ko martxoak 6: XabierLarena atxilotu zuten Eibarren.p1969ko martxoak 8: JokinGorostidi eta Itziar Aizpuruaatxilotu zituzten Deban. Hamazazpiegun eman zituztenatxilo, eta tortura latzak pairatuzituzten.p1969ko martxoak 15: AnttonKarrera atxilotu zuten.p1969ko apirilak 9: BilbokoArtekale kaleko etxebizitza bateanMario Onaindia, JosuAbrisketa eta Victor Arana atxilotuzituzten. Azken hori balazzauritu zuten.Senideak, Vatikanoan.p1969ko apirilak 11: Mongrovejoherrixkan (Espainia) JoneDorronsoro, Jon Etxabe, TeoUriarte eta Enrike Gesalagaatxilotu zituzten. Azken horibalaz zauritu zuten.p1970eko azaroak 22: Donostiakoapezpiku Jacinto Argaiaketa Jose Maria Zirarda Bilbokoakgutun pastorala plazaratuzuten prozesuaren ingurukokezka agertzeko.p1970eko azaroak 25: Isilpekoeginbide ugariren ostean, Burgoskokapitaintza jeneralakaudientzia publikorako deiaegin zuen. Horrekin finkatu zenepaiketa hasi beharreko eguna.
2010eko azaroaren 28a • IgandeaBurgosko prozesua 03Berrogei urte <strong>beteko</strong> dira aben<strong>du</strong>aren 3an Burgoskoepaiketa hasi zenetik. Hamasei euskal militante igaro zirenEspainiako militarrek osaturiko epaimahaiaren aurrean, etahorietako seiri heriotza zigorra ezarri zieten. Mobilizazioek,baina, gobernua atzera egitera behartu zuten.Gotzon HermosillaHalaxe laburbil<strong>du</strong>zuen Telesforo Monzonek,hain berezkoazuen sen poetikoarekin,Irabazi<strong>du</strong>gu abestian: «Ezpatari nagusituzaio herria». Ezpata eta herria,biak aurrez aurre, Burgosen (Espainia).Ezpata, militarren metaforagisa, hura gerra epaiketaizan zelako, Espainiako armadarenepaitegi batean egina eta militarrekebatzia; eta ezpata metaforatikharago ere, euskal<strong>du</strong>nenprotestaldiaren aurka militarrekbenetako ezpatak atera zituztenekoaepaiketa haren gertaerarikgogoratuenetako bat bilakatubaitzen.Datorren ostiralean, aben<strong>du</strong>aren3an, berrogei urte <strong>beteko</strong> dira31-69 auzia hasi zenetik. Burgoskoprozesua izenez sartu da historian,Espainiako hiri horretanegin baitzuten. ETAko kideak zirenedo erakunde horri laguntzealeporatzen zieten hamasei euskal<strong>du</strong>nepaitu zituzten han. Seirentzat,heriotza zigorra eskatzenzuen fiskalak.Akusazioan jasotzen zenez,ETAk 1968ko udaberritik 1969komaiatzera izandako jar<strong>du</strong>eraepaitzea zuten helburu, berezikiMeliton Manzanas komisarioarenhilketa, 1968ko abuztuan gertatutakoa,eta Fermin Monasteriotaxilariarena, 1969ko apirilekoa.Baina akusatuen multzoangarai eta leku desberdinetan atxilotutakohamasei lagun sartu izanakerakusten zuen xedea ekintzazehatz batzuen ingurukoerantzukizuna ebaztea baino ha-rago zihoala. Hala uste <strong>du</strong> MiguelCastells (Busturia, Bizkaia, 1931)epaiketan defentsaren abokatuaritutakoak. Haren aburuz, «argizegoen ETAren kontrako epaiketanagusia egin nahi zutela».Argi geneukan epaiakanpoan erabakiko zelaeta kanpotik etorri beharzuela irtenbideak ere»MIGUEL CASTELLSAbokatua«Castellsek esan zidanauzian sartu nin<strong>du</strong>tela,seguru asko, epaiketaateak itxita egiteko»JULEN KALTZADABurgosko epaiketan auzipetua«Hilotz usaina»Castellsek dioenez, sumarioa irakurribezain pronto, abokatuetakobatek esan zuen hark «hilotzusaina» zuela: «Normalean, epaiketamilitarrak azkar egiten zi-‘‘tuzten, baina hau prestatzeko biurte eman zuten, eta elkarrekinoso harreman argia ez zeukatenhamasei lagun sartu zituzten; garaihartarako, oso kopuru handia.Gerra epaiketa zen hura, eta sumarioariamorrua zerion. Urteakziren ETAko kide bati heriotza zigorraezarri nahi ziotela. Iñaki Sarasketaeta Andoni Arrizabalagarekinezin izan zuten, eta orainarrazoiak pilatu nahi zituzten horretarako.ETAren ikur izan zitekeennorbait hil nahi zuten».Hori baiesten <strong>du</strong> Antton Karrerarenlekukotzak (Amezketa, Gipuzkoa,1942). Bere lana kulturgintzaneta Nafarroako CCOOsindikatuaren sorreran garatubazuen ere, epailearen aurreanamaitu zuen: «Nire bizitzan,behin ere ez <strong>du</strong>t armarik ukitu,ezta nahi izan ere. Garai hartanatxiloketa asko egon ziren, eta denakzaku berean sartu gintuzten,frankismoak auzi horrekin zigorere<strong>du</strong>garria eman nahi zuelako.Asmo hori nik uste <strong>du</strong>t nahikogarbi zegoela».Itziar Aizpuruak (Deba, Gipuzkoa,1943) ere pentsatzen <strong>du</strong> frankismoarenasmoa «Euskal Herriazigortzea» zela. Horregatik, okerrenaere etor zitekeela pentsatzenzuten, Aizpuruaren kasuanbereziki larria zena, heriotza zigorrariaurre egin behar ziotenetakobat Jokin Gorostidi bikotekideabaitzen: «Garbi ikusten genuenhasierako sei heriotzazigorreko eskaeretatik bazitekeelanorbaiti aplikatzea, beraz,arrisku horren jakitun ginen.Hala eta guztiz, itxaropena nagusituzen nigan, eta indartsu sentitzennintzen Jokinen hurbiltasunazela medio, heriotza zigorra eskatuarren».Apaizak tarteanEpaituen artean bi apaiz zeuden,Jon Etxabe eta Julen Kaltzada(Busturia, Bizkaia, 1935). Azkenhorren kasua bitxia izan zen:1968ko Gabonetan atxilotu zuten,baina libre utzi zuten geroago.Handik hilabete batzuetara berriroatxilotu eta Zamorako kartzelara(Espainia) bidali zuten, bestelau apaizekin batera torturarenkontrako gose greba egiteagatik:«Zamoran nengoela, militar batetorri zitzaidan deklarazioa hartzera.Hiruzpalau galdera eginzizkidan, nik guztia ukatu nuen,eta joan zen. Handik gutxira, Miguelek[Castells] esan zidan Burgoskoepaiketan sartu nin<strong>du</strong>telaeta, haren ustez, epaiketa ateakitxita egiteko zela».Izan ere, Espainiaren eta Vatikanoarenarteko hitzarmenarenarabera, apaizak tartean zeudenepaiketak ateak itxita egin beharziren, eta, Castellsek sumatzen<strong>du</strong>enez, Kaltzada auzian sartzeahori lortzeko amarrua baino ezzen izan: «Nik esan nion Castellsieman beharreko pauso guztiakemateko, sekularizazioa barne,epaiketa ateak zabalik egin zedin.Azkenean, epaiketa ateak zabalikegitea lortu zen, eta ni sekularizatubeharrik ez zen egon», dio Kaltzadak.Epaiketa lekuko eta kazetarienaurrean egin behar izatea izanzen, beharbada, frankismoak auzirakoprestaturiko estrategiarenporrotaren lehen urratsa, horrek(Hurrengo orrialdean jarraitzen <strong>du</strong>)Hamasei auzipetuentzako eskaria:sei heriotza zigor eta 752urteko kartzela zigorrak.p1970eko aben<strong>du</strong>ak 1: Hamarmila lagunek epaiketaren kontrakomanifestazioa egin zutenParisen (Frantzia). Euskal Herrianez zen mobilizaziorik egin,indarrak aben<strong>du</strong>aren 3ko grebarakogorde nahian.p1970eko aben<strong>du</strong>ak 2: AlemaniakDonostian zeukanohorezko kontsul Eugen Beihlbahitu zuen ETAk.Manuel Ordovas koronela.p1970eko aben<strong>du</strong>ak 3: Epaiketahasi zen, Ordovas koronelamahaiburu zela. Grebak, mobilizazioaketa kale istiluak hasiMontserrateko agiria.ziren Euskal Herrian. Iturri ofizialenarabera, ehun atxilotuegon ziren epaiketaren lehenengoegun hartan.p1970eko aben<strong>du</strong>ak 4: Epaiketan,akusazioak irakurtzeariekin zioten. Arratsaldean,prentsaurrekoa eman zutenCastells eta Bandres abokatuek,eta heriotza mehatxuakjaso zituztela salatu zuten.Beste aldetik, epaiketaren kontrakomobilizazioei aurre eginnahian, Espainiako GobernuarenMinistro Kontseiluak salbuespenegoera ezarri zuenGipuzkoan hiru hilabetez. Halaere, greba eta mobilizazioakorokortu egin ziren, berezikiGipuzkoan eta Bizkaian, etamanifestazio batean RobertoPerez Jauregi gaztea tiroz zaurituzuten guardia zibilek Eibarren.p1970eko aben<strong>du</strong>ak 5: Larunbataizanagatik ere, epaiketakez zuen etenik izan, eta egunhartako saioan akusazioakaurkezturiko frogen balioareninguruko eztabaida egon zen.Euskal Herrian mobilizazioekere ez zuten etenik izan.
04 Burgosko prozesuaIgandea •2010eko azaroaren 28a(Aurreko orrialdetik dator)aukera ematen zielako auzipetueiepaiketa euren mezuarenbozgorailu bilakatzeko. «Auzi politikoazen hura», dio Castellesek.«Argi geneukan epaia kanpoanerabakiko zela. Eta irtenbideaere, etortzekotan, kanpotik etorrikozela, gure bezeroak hil nahizituen botereari beste botere bat,herriarena, kontrajarriz. Beraz,gure zeregina izan zen akusatueilaguntzea haien mezu politikoaeman ahal izateko eta, beste aldetik,herriari informazioa emateaepaiketan gertatzen zenaz». Estrategiahorretan rol garrantzitsuaizan zuen Jose Antonio Etxebarrietaabokatuak, Aizpuruakdioenez.Ondo prestatuEstrategia hori aurrera eramateko,ezinbestekoa zen epaiketaondo prestatzea, eta hala egin zuten,Arantza Arrutik (Zarautz, Gipuzkoa,1946) dioenez: «Gu militanteakginen. Ez ginen besteakbaino hobeak, baina bagenekienhistorikoki geuri egokitu zitzaigulahan egotea. Ezin genuenonartu Francok gure bitartezEuskal Herria epaitzea; guk epaitubehar genituen Franco eta militarrak.Ezin genuen huts egin,eta, horregatik, oso ondo prestatugenuen epaiketa eta han bakoitzakesan behar zuena».Epaiketa hasi baino lehen, Burgosenbil<strong>du</strong> zituzten auzipetuguztiak: emakumezkoak, espetxeprobintzialean, eta gizonezkoak,Burgosko kartzelan. Kaltzada etaEtxabe ere han egon ziren, bainabesteengandik banatuta, erietxean.Epaiketa hasi zen egunean,aspaldiko partez denak elkarrekinegoteko aukera izan zuten.«Poz eztanda» izan zen hura,Arrutik gogoratzen <strong>du</strong>enez.«Emozio ikaragarria zegoen, bainaar<strong>du</strong>ra ere bai».Epaiketak iraun zuen bitartean,deklarazioak baliatu zituztenauzipetuek euren mezua barreiatzeko,betiere Euskal Herrian gertatzenari zena gogoan. «Gaiakbanatu genituen hamaseion artean»,Aizpuruak adierazi <strong>du</strong>enez,‘‘Burgoskoa ez da inondikere historia hutsa;geroztik, Burgoskoepaiketa ugari egon da»ITZIAR AIZPURUABurgosko epaiketan auzipetua«Kalean eman beharrekoerantzunari ematengenion lehentasuna,gure bizien gainetik»ANTTON KARRERABurgosko epaiketan auzipetua«Ezin genuen onartuFrancok gure bitartezEuskal Herria epaitzea;ezin genuen huts egin»ARANTZA ARRUTIBurgosko epaiketan auzipetuaEzkerretik hasita, Castells, Etxebarrieta, Navascues, Ruiz Cedeño, Bandres eta Ruiz Balerdi abokatuak. BERRIA«eta ahalegin<strong>du</strong> ginen Euskal Herriarenzapalkuntza nazionalaeta soziala azaltzen, ez epaimahaiarrotz hari, mun<strong>du</strong> osoari begirabaizik».Karrerak gogoratzen <strong>du</strong>enez,hasiera eta amaiera egin zitzaizkiongogorren: «Beharbada, epaiketabeste egun pare batez edo luzatukozen, baina guk moztu genuengreba orokorra zegoelako,eta horixe zen guretzat garrantzitsuena.Egun askoan egon zengreba orokorra, eta bagenekienhori askoz gehiago ezin zela manten<strong>du</strong>.Horregatik, moztea erabakigenuen. Erabat jakitun ginennorbait hil zezaketela, horretazaskotan hitz egin genuelako. Bainakalean eman beharreko erantzuna,mobilizazioa zen gure kezkanagusia. Horri ematen genionlehentasuna, baita gure biziengainetik ere».Deklarazioen atala amaituta,xedea lortuta zegoela iritzi ziotenauzipetuek, eta pentsatu zuten ezzuela merezi horrekin jarraitzea.Or<strong>du</strong>an gertatu zen epaiketangehien gogoratzen den uneetakobat: «Mario Onaindia azkena zenezdeklaratzen, erabakita zegoenberak Gora Euskadi Askatuta!oihu egingo zuela», dio Castellesek.«Besteek Eusko Gudariakkantatzeari ekin zioten, eta sekulakoiskanbila antolatu zen. Militarbatzuek ezpata atera zuten,eta han zeuden poliziek ere pistolakatera eta akusatuei bultzakahasi ziren zutik jar ez zitezen.Onaindiaren ondoan zegoen poliziakbekokian jarri zion arma.Guk bagenekien hura gertatukozela, eta, hala ere, gertatu zenean,negarrari eutsi ezinik egon ginen.Oraindik ere hunkitzen naiz gogoratzen<strong>du</strong>danean».Gero iritsi ziren zigorrak. Emakumezkoakizan ziren epaiarenberri jasotzen azkenak. Aizpuruakaitortzen <strong>du</strong> une horretanurdailak traizio egin ziola eta goragaleasentitu zuela: «Buruaerortzear nuen. Hiru kideri heriotzazigorra bikoizteak irakurketaargia zuen: hirurak, edo bat edobi, garbitu nahi zituzten».Negarrari eman zion, baina,hala ere, ez zuen esperantza gal<strong>du</strong>:«Kaleko berriak hain zirenitxaropentsu eta ederrak, ezinizan bainion itxaropenari aterikitxi. Euskal Herria zutik zegoen,gurekin bat eginik, Francori gogoreta tinko aurre egiten». Antzekozerbait adierazi <strong>du</strong> Arrutik:«Politikoki aztertuta, pentsatzengenuen ez zirela ausartuko; bainagero esaten genuen, jendilaje horiezagututa, beharbada bai, bi heriotzazigor zituztenak gutxienezhilko zituztela».Historia baino gehiagoBerrogei urteren ostean, historiahutsa al da Burgosen gertatutakoa?Arrutik pentsatzen <strong>du</strong> or<strong>du</strong>anargi gelditu zela «lehenengoaldiz mun<strong>du</strong> osoaren aurreanEuskal Herriak pairatzen <strong>du</strong>enzapalkuntza nazio izaerakoa etasoziala dela eta gure borroka frankismotikharago zihoala». Emakumeekizandako garrantzia erenabarmentzen <strong>du</strong>: «Emakumeborrokalari guztiak ez dira feministakizan. Gu garai hartan hasiginen emakumeen eskubideen aldekoborrokari dagokion mailaematen».«Burgoskoa ez da historia hutsa,inondik ere», adierazi <strong>du</strong> Aizpuruak,«geroztik Burgosko epaiketaugari egon delako. Gure herriakindependentzia lortzekobidean eraman <strong>du</strong>en borroka zintzoeta irmoak zigor zitalak jasoditu, eta ez soilki Francoren eskutik,baita, eta batez ere, Francokondo lotuta utzi zuen sasi-demokraziahonetatik ere. Gure herriakez <strong>du</strong> herri eskubiderik, etahorren alde borrokatzeak eta lanegiteak kartzela zigor gogorra dakaredonorentzat».Oso bestela ikusten ditu gauzakKarrerak: «Beihl kontsulabezperan bahitu zutela jakin genuen,eta 06:00etan kapitaintza jeneraleraeraman eta denak bil<strong>du</strong>ginenean, horren inguruan eztabaidasutsua egin genuen bahiketahorretaz jarrera bat hartzeko.Eta kontra geundenok irabazi genuen,greba orokorra eta jendeamobilizatzea garrantzitsuenazela pentsatu eta bahiketak horretanlagun<strong>du</strong> ez baizik eta kalteegiten ziola uste genuenok. Berrogeiurte pasatu dira, eta oraindikeztabaida horretan gabiltza.Begira nola gauden. Horretanpausoak eman behar zituztenekitxita e<strong>du</strong>ki beharko zuten eztabaidahori aspalditik, eta hala ezizatea desgrazia handia da EuskalHerriarentzat».Castellsek ere uste <strong>du</strong> auziaketorkizunerako irakaspena lagazuela: «Epaiketak argi utzi zuenjustizia Estatuaren egiturarenzati bat dela eta ez dituela bereerabakiak hartzen testuinguruhorretatik kanpo. Gaur egun berdingertatzen da. Orain ez dagoheriotza zigorrik, ez dago zibilakepaituko dituen epaitegi militarrik,baina Auzitegi Nazionala<strong>du</strong>gu, eta hango epaiketek horrierantzuten diote».Kronologiap1970eko aben<strong>du</strong>ak 6: Auzipetuakhasi ziren deklaratzen.Josu Abrisketa, Itziar Aizpurua,Victor Arana eta Julen Kaltzadamintzatu ziren, eta epaileekbehin baino gehiagotan moztueta hitza ken<strong>du</strong> bazieten ere,jasandako torturak eta ETAkokide izateko arrazoiak azaltzensaiatu ziren. Mobilizazioek jarraituegin zuten.p1970eko aben<strong>du</strong>ak 7: Nazioartekoprentsak jaso zituen auzipetuekbezperan egindakoJokin Gorostidi kartzelan.adierazpenak. Egoera kontrolpetikateratzen ari zela iritzita,auzia etetea erabaki zuen epaimahaiak,auziaren txostengileParisko mobilizazioak.Troncoso kapitaina gaixorik zegoelaargudiatuta.p1970eko aben<strong>du</strong>ak 8: PerezJauregi,lau egun lehenago zauritutakogaztea,hil egin zen.Berriroekin zioten epaiketari,XabierIzko de la Iglesia,Unai Dorronsoro,ArantzaArruti,TeoUriarte,Gregorio Lopez Irasuegi,XabierLarena,Jone Dorronsoro,JokinGorostidi,Enrike Gesalaga,JonEtxabe eta MarioOnaindia akusatuen adierazpenekin.Onaindiarenadierazpenaamaituta,epaiketa apurtuzuten akusatuek,«Gora Euskadiaskatuta!» oihuka eta EuskoGudariak abestuz.Akusatuaketa senideak aretotik kanporatuzituzten.Gertatutakoakzein akusatuen adierazpenekoihartzun handia izan zuten nazioartekohedabideetan.p1970eko aben<strong>du</strong>ak 9: Epaiketaamaitu zen. Horrekin baterahasi ziren apaltzen herrimobilizazioak; hala ere, hurrengoegunetan ere manifestazioakegon ziren hainbat herritan.p1970eko aben<strong>du</strong>ak 12: Epaiketarenkontrako protestekEuskal Herriko mugak gainditu
2010eko azaroaren 28a • IgandeaBurgosko prozesua 05Gotzon Hermosilla«Intrahistoria» gogoko <strong>du</strong> PedroAlberdik (Eibar, Gipuzkoa, 1957).Historiaren istorioen barrenetanarakatzea, aktore eta gertaerenarteko lotura ezkutuak bilatu guran.Hala egin zuen, esaterako, Satorrakbaino lurperago (2001) etaCarlos esaten zioten gizona (2009)saiakeretan. Azken horretan, MarioOnaindiaren ibilbidea aztertuzuen bereziki, eta, aldi berean, borrokaarmatuaren hautua eginzuen, baita Burgosen epaitu zutenbelaunaldi harena ere.G Zer epaitu zuten Burgosko auzian?E Alde batetik, belaunaldi batenkontrako epaiketa da Burgoskoa,baina, beste aldetik, nabarmen<strong>du</strong>behar da ETA erakundearen kontrakoepaiketa dela. BeharbadaJulen Kaltzada eta besteren batez ziren erakunde horren kideizango, baina gainerako guztiakbai. Eta interesgarria da aztertzeazein izan zen ETAren bilakaera,praktikoa zein ideologikoa,Burgosko epaiketara iritsi arte.Or<strong>du</strong>rako, ETA oso erakundesendoa zen, garrantzitsua, izenbat zeukana eta hedabideetanagerpen handia zeukana.G Zeintzuk izan ziren belaunaldihorren ezaugarriak?E Nik kalkulu bat egin nuen, heriotzazigorra jasan zuten sei militanteenadinaren inguruan. Batezbeste, epaiketaren momentuan26 urte zituzten, hots,1944koak dira. Txabi Etxebarrietaere urte hartan jaiotakoa da,baita Eustakio Mendizabal Txikiaere. Idazleen artean, Saizarbitoriaeta Lete 1944koak dira. Horrekesan nahi <strong>du</strong> badagoela belaunaldibat, gerra bizi izan ezzuena, ostean jaiotakoak direlako,eta beti bizi izan direla Francorendikta<strong>du</strong>rapean. Ez <strong>du</strong>te besterikezagutu. Belaunaldi horrekjaso <strong>du</strong> gerraren esperientzia aurrekobelaunalditik transmisiobaten bitartez.G Eta nola gertatu zen transmisiohori?E Hori izan da, esaterako, niri interesatuzaidan kontu bat Carlosesaten zioten gizona idaztean.MONIKA DEL VALLE / ARGAZKI PRESSPedro Alberdi · Idazlea«Francok ez zukeenarazorik izangoauzipetuak hiltzeko»Burgosko auziak «kontrako efektua» izan zuela eta ETAriEuskal Herrian zein nazioartean oihartzun handia eman ziolauste <strong>du</strong> ‘Carlos esaten zioten gizona’liburuaren egileak.Onaindiaren kasuan, aita gerranegon zen. Nazionalista zen, etaboluntario agertu zen frankismoarenkontra borrokatzeko. Jakina,gerra amaitutakoan, kontzentrazioesparru batera eraman zuten.Uriarteren kasua ereantzekoa da. Batzuetan gehiago,beste batzuetan gutxiago, bainanik uste <strong>du</strong>t transmisio hori kasuaskotan gertatzen dela eta Onaindiarenadibidea baliagarria delagarai hartako jende askoren ibilbideaulertzeko.G Borroka politikoan engaiatzekoerabaki horretan ba al dago talkarikaurreko belaunaldiarekin?E Zahar eta gazteen arteko gatazkaere bada. Etxebarrietak 23urte zituen hil zutenean, horrekesan nahi <strong>du</strong>en guztiarekin. Normalean,23 urterekin arazoak izatendituzu nagusiekin. Gazteakbadauka gehiago arriskatzeko joera,klandestinitateak gehiagoerakartzen <strong>du</strong>, errazago ematen<strong>du</strong> pausoa. Hori beti gertatu daETAren historian. Gazteen kontuaizan da; jendea kartzelarazein adinekin sartzen den ikusibesterik ez dago. Eta garai hartanberdin gertatzen zen.G ETAren kontrako auzia izan zelaesan <strong>du</strong>zu lehen. Zein ondorio izanzuen erakunde horrentzat epaiketak?E Sekulako oihartzuna emanzion. Hori askotan gertatzen da:botereak errepresioa baliatzen<strong>du</strong>, eta kontrako eragina lortzen<strong>du</strong>. Jazarriak heroi bilakatzenditu; ez dakit heroi diren ala ez,baina heroi bilakatzen ditu botereak.Dena den, hori Etxebarrietarenheriotzarekin hasi zen. Dudarikgabe, arma batekin ibiltzeaerabakitzen den unetik, harremanetansartzen zara heriotzarekin,eta heriotzari buruzko diskurtsobat sortzen da, garatua ala garatugabea, heriotza edozein momentutanhel daitekeen zerbait delako.Hori lehenagotik zetorren,baina Etxebarrietaren heriotzarekin,diskurtsoa izan zena errealitatebilakatu zen. Nire ustez, horrekor<strong>du</strong>ra artekoa apurtu etabelaunaldi hori errealitate batenaurrean jarri zuen: heriotza benetakoaukera zela, alegia. Eta horrekbeste maila batean jarri zituengauzak.G Zuk zeuk nola gogoratzen <strong>du</strong>zuBurgosko epaiketaren garaia?E Nik 13 urte nituen, eta gogoratzen<strong>du</strong>t eskolatik irtenda futboleanibili ginela, eta, amaitutakoan,kaletik gindoazela, Eibarkoudaletxeko plazaren aurrean gizonpila ikusi genuen, horietakoaskok artean laneko jantzia zeramatela.Manifestazioan atera ziren,isilik, eta gu, atzean. Gogoratzen<strong>du</strong>t etxera hel<strong>du</strong>takoan hanbaloia utzi nuela eta berriro ateranintzela haien atzetik. Sumatzengenuen zerbait arraroa gertatzenari zela. Bitxia da, baina egunotanegon naiz irakurtzen JosebaSarrionandiaren testu bat horreninguruan; ni baino urtebete gazteagoada, eta haren oroitzapenaoso antzekoa da.G Zergatik egin zuen atzera Francorengobernuak heriotza zigorrakezarri eta gero?E Ez dakit, baina pentsatzen <strong>du</strong>tkanpoko presioak zerikusi handiaizango zuela. Egia da or<strong>du</strong>annahiko ziurtzat ematen zela auzipetuetakobaten bat hilko zutela,eta epaian batzuei heriotza zigorbakarra eta beste batzuei bi emanizanak uste hori indartzen zuen.Beraz, pentsatzekoa da beste faktorerenbat tartean egon ezeanhaiek garbituko zituztela. Faktorehori zein izan zen ez dakit. Uste<strong>du</strong>t gobernuak pentsatu zuela auziakihes egin ziela eskuetatik, batezere auzipetuek hartu zuten jokabideagatik.Baina egoera normalbatean, Francok ez zukeenarazorik izango haiek hiltzeko,gerora frogatuko zen bezala.zituzten, eta asteburu osoanmobilizazioak egon ziren Europakoeta Hego Ameriketakozenbait herrialdetan: Alemanian,Belgikan, Frantzian, Italian,Mexikon eta Venezuelan,besteak beste. Manifestaziohorietako batean gazte bat hiliksuertatu zen Milanen (Italia).Kataluniako hirurehun batartista eta intelektualek itxialdiaegin zuten Montserratekomonasterioan. Euskal Herrianere berpiztu ziren manifestazioeta istiluak.p1970eko aben<strong>du</strong>ak 15: Frantziakosindikatuek bost minutukolanuztea antolatu zuten.p1970eko aben<strong>du</strong>ak 24: ETAklibre utzi zuen Eugen Beihl Alemaniakokontsula.p1970eko aben<strong>du</strong>ak 28: Epaimahaiakzigorren berri emanzuen: bederatzi heriotza zigor—eskatutakoak baino hirugehiago— eta 519 kartzela urte.Unai Dorronsoro, Mario Onaindia,Xabier Larena, Teo Uriarte,Jokin Gorostidi eta Xabier Izkode la Iglesia zigortu zituzten heriotzara,azken hirurak bina heriotzazigorrekin.p1970eko aben<strong>du</strong>ak 30:Espainiako GobernuarenMinistro Kontseiluak in<strong>du</strong>ltuaeman zuen, eta indarrik gabeBeihl, libre utzi ondoren. J. Antonio Etxebarrieta abokatua. In<strong>du</strong>ltuaren berria irakurtzen.utzi zituen heriotza zigorrak,horren ordez sei presoei bizitzaosorako kartzela zigorra ezarriz.
06 IritziaHemerotekaTentsioa Ipareta HegoKorearenarteanIpar Koreakartilleriarekin HegoKoreako uharte batieraso izana egungomun<strong>du</strong> antolaketaberrian kokatu <strong>du</strong>Lluis Bassetsek ‘ElPaís’-en. Aintzathartu beharrekoerasoa izan dela dio,eta beste gerra batenarriskua badagoelaerakutsi <strong><strong>du</strong>ela</strong>. IliaKramnikek, berriz,erasoarenlarritasuna ezbaianjarri <strong>du</strong> ‘Rebelión’agerkari digitalean.Ez dira su festakLluis BassetsEl Paísresidentea ez da iratzartzengoizaldeko or<strong>du</strong> txikietan,zerbait larriagatik Pez bada. Goizeko lauretarako bostminutu falta zirela jo zuen telefonoakjoan den asteartean. EtxeZuriko segurtasun kontseilariakdeitu zuen, esateko Ipar KoreaHego Koreako uharte bat bonbardatzenari zela. Barack Obamaerabat prestatuta dago halakodeiak jasotzeko. Ez da bakarra.Estatuko idazkari Hillary Clintonere oso prestatuta dago. Hain justu,goizeko hiruretan jotzen <strong>du</strong>entelefonoaren irudia erabili zuenClintonek presidentetarako hautagaitzarakolehian, zalantzanjartzeko Obamaren gaitasuna.Polo askotariko gaur egungomun<strong>du</strong>a ez dago prestaturik, ordea,halako deiak jasotzeko [...].Boterearen aldaketa arinegiarenzirrikitutik ari dira azaltzen oportunismogeopolitiko guztiak, etaorain arteko ordena hankaz gorajartzen ari dira. Benjamin NetanyahuIsraelgo lehen ministroamatxinatu egiten da Washingtonekpalestinarrekin egin beharrekonegoziazioetan jartzen dizkionbaldintzak direla eta. Etorkizunekosuperpotentziak debekatu egitendio nazioarteko diplomaziariLiu Xiaobo disidenteari emangodioten Bakearen Nobel sariarenOsloko ekitaldira joatea; SobietarBatasunak ere ez zuen halakorikegin bere disidenteak saritu zituztenean;Hitlerren Alemaniak soilikjokatu zuen era horretan. MarokokSaharan eginikoa ere, lagundituen gobernuen aurreanbelaunikatuz —batik bat, espainiarrarenaurrean—, aldaketa gakohonetan ulertu behar da.Erreinu eremutarra ezin zenkanpoan gelditu. Kim Jong-il liderra,Kim Il-sung lider handiarenoinordekoa, aspalditik ari zitzaionBarack Obamari deman[...]. 2009ko apirilean irismenhandiko misil bat jaurtiki zuen;hilabete geroago proba nuklearbat egin zuen; urte honetako martxoanHego Koreako itsasontzibat hondoratu zuen eta gerraekintza estali horretan 46 marinelhil ziren; eta orain, Hego Koreakolurrak bonbardatzen ditu—1953. urtetik izandako lehen gerraekintza—.Pyongyangek jada erakutsi zizkionbere azpiegitura berriak AE-Betako fisikari nuklear bati, etahorrela, erakustaldi bakarrean,hiru gauza erakutsi zituen: ustebaino programa hobea eta modernoagoa<strong><strong>du</strong>ela</strong> uranioa eskuratzeko;Segurtasun Kontseiluakezarritako isunek ez <strong>du</strong>tela eragotziarma atomikoa eskuratu etagaratzea [...]; eta, azkenik, bestehainbat kasutan bezala, Mendebaldekozerbitzu sekretuek ez <strong>du</strong>telainolako berririk izan —haienahultasuna agerian gelditu zenjada Iraken ustez omen zeudensuntsipen handiko armen auzian—.Ke adarrak, Hego Korean erasotako uhartean. CYONHAP NEWS AGENCY / EFEIgandea •2010eko azaroaren 28aKanoikada trukaketa honek,besteak beste, lehen bezalako gerrabat posible dela gogoraraztendigu. [...] Krisi handiak gerra piztehandiekin bukatu izan dira askotan:hala gertatu zen 29an; II.Mun<strong>du</strong> Gerrak diluitu zuen krisihura. Armen eta indar nuklearrenmun<strong>du</strong>ko mapak argi uzten<strong>du</strong> egungo puntu beroak tokiz al<strong>datu</strong>direla, eta arrisku guneaknon pilatzen diren. Europa da aurrekontumilitarrak jaitsi dituenkontinentea [...]; armategi nuklearrakdesagerrarazteko presioaareagotu egin da, eta, gainera,gelditu egin da zentral zibileneraikuntza, zeintzuetan beti dagoenbonba bat egiteko adinaerregai. Hain justu, Asian gertatzendenaren kontrakoa.Ezinezkoa da zehatz-mehatz jakiteazer lortu nahi <strong>du</strong>en Kim-enerregimenak. Artilleriaren erasoarekin,baliteke berriro negoziaziomahaian esertzeko eskatzea.Edo errege segidaren su festakbesterik ez dira. Hirugarren belaunaldiajada prest dago: KimJong-un 27 urteko gizon lodikoteeta bizargabea lau izar<strong>du</strong>n jeneralada solda<strong>du</strong>tzarik egin gabe,eta bere bi anaien aurretik jarrida oinordekotza hurrenkeran. JeneralLodikote honek, Lider Maitearenoinordeko legez, airean jarri<strong>du</strong> nazioarteko ordena eta BarackObama esnarazi <strong>du</strong> goizaldekoor<strong>du</strong> txikietan. Horrelakoxeada polo askotariko planeta berria.Itsaso Horiko artilleria <strong>du</strong>elukorearra ez da dirudien bezain larriaIlia KramnikRebeliónIpar Koreatik Hego KoreakoYeonpyeong uhartera egindakoartilleria erasoan, HegoKoreako bi solda<strong>du</strong> hil eta hamarpertsona baino gehiago zaurituziren, tartean zibilak. Erasoaksutea eragin zuen dozenakaeraikinetan, eta Hego Korearenerantzun militarra ekarri zuen,zeinak artilleriako 80 jaurtigaibota zituen Ipar Korearen aurka.Pyongyangek eta Seulek probokatugabeko erasoak egin izanarenakusazioak trukatu zituzten.Eta zer gertatu zen? Gertaerahorren kausak aztertzerakoan,beharrezkoa da Koreako penintsulakoegungo egoera zehazten<strong>du</strong>ten hainbat faktore kontuanhartzea. Oraindik bi Koreek gerraegoeran daude, 1950-1953 bitarteanizandako gatazkaren ondorenoraindik ez baitute bake hitzarmeniksinatu, adiskidetzehitzarmen bat baizik. 1953an,Ipar Koreak eta Hego Koreak desmilitarizaturikoeremu berezi batezartzea adostu zuten. Euste militarrerabideratutako eremu horreketsaitasunezko izaera <strong>du</strong> etalurreko, itsasoko eta aireko liskararmatuei bide ematen die. […]Adituek ez <strong>du</strong>te Ipar Koreatik berrikiegindako artilleria erasoarenkausei buruzko erantzun zehatzikere.Bertsio sinesgarrienen arabera,Ipar Koreako erasoa Hego KoreakoArmadak Yeonpyeonguhartetik hurbil dagoen eremubatean egindako maniobra batzueiemandako erantzuna da. Litekeenada Ipar Koreako ar<strong>du</strong>ra<strong>du</strong>nmilitarrek maniobra horiekHego Korearen erasoalditzat joizana. […] Agian, Ipar Koreakotropetako komandanteren batekazkarregi erantzun zuen, eta horrekeragin zuen gatazkaren kiribilberria. Baina bertsio horreksinesgaitza dirudi, eskuragarridauden <strong>datu</strong>en arabera, Pyongyiangek200 bat jaurtigai botabaitzituen. Gehiegi da hori berezkoartilleria eraso batentzat.Beste bertsio baten arabera,Ipar Koreako administrazioarenjoko politiko bati loturik dagoerasoa. Izan ere, Ipar Koreak herrialdekolider Kin Jong-il-en ondorengotzaprozesua sendotu behar<strong>du</strong> gaur-gaurkoz, eta epe motzerakoestrategia zehaztu. […]Gerta al daiteke gatazka gogortzea?Hori kanpoko hainbat faktorerenbaitan dago. Lehenik etabehin, AEBen edo Hego Korearenkide nagusia direnen jarrerarenbaitan. Nekez gerta daitekePyongyangek tentsio goraldia laguntzea.Horrek Ipar Koreak ziurrenikgal<strong>du</strong>ko lukeen —etsaiarennagusitasunagatik eta kanpokobabesen gabeziagatik—gerra handi batera eramango lituzke.Ipar Korea, armada jendetsuaeta armategi nuklear bat dituenarren, etsaien azpitik dago,zeinek gerrarako armarik etamaterialik modernoenak dituzten.[…]Seulek ere ez luke tentsio goraldiaonartu behar. Litekeena da,AEBen babesarekin, Hego KoreakIpar Korearen aurkako gerrangaraipena lortzea, baina horrekgiza baliabide eta baliabide teknikoasko xahutuko dizkio. Gainera,Pyongyangek arma nuklearrakerabiltzeko arriskua ere hor dago.Bi Koreen arteko gatazka gogortzeaAEBentzat ez da batere komenigarria,egungo egoeran ezinbaita balizko abantaila materialikez <strong>du</strong>en beste gerra bateanmurgil<strong>du</strong>. Gainera, AEBetakokanpo gaietarako administrazioakez <strong>du</strong> Ipar Korean gerra aurreikusten.Horiek horrela, etorkizunhurbil batean Koreako penintsulanliskar armaturik errepikatzenez bada, gertaerak tentsioarenareagotzea eta bi aldeen artekoerretorika <strong>du</strong>elu nahiko oldarkorbat besterik ez <strong>du</strong> eragingo.
2010eko azaroaren 28a • IgandeaIritzia 07Kabulgo haurrakBihar jaiMikel ElorzaEz dakit zenbathildako, AK-47aketa tankeak aurrezaurre faveletan...‘Tropa de Elite 2’estreinatu <strong>du</strong> urrianJose Padilhazuzendariak, etaerrealitatea azaroan3, 4 eta 5 bateraeskaintzen arizaizkigu, beti bezalafikzioa luzazgaindituz. Garaiona da orain hirigarbiketarako:lauurte barruMun<strong>du</strong>ko Kopa eta2016an JokoOlinpikoak dituzte.Afganistango emakume eta haurrak janaria jasotzeko zain,NATOko solda<strong>du</strong> baten ondoan. JALIL REZAYEE / EFEGerra hasi zenetik—inbasioa,zehazkiago—,200.000 zaurituedo elbarrituizan omen dira. Haurrak. Jaio eta4tik 1 bost urte bete aurretik hiltzenda. Zifra pare bat besterik ezdira. Eta Mark Sedwill enbaxadorebritainiarrak —NATOko misioarenburu zibila ere badena—esan <strong>du</strong> asteon haur afganistandarrakseguruago daudela KabulenGlasgown, New Yorken edoLondresen baino.Ez zuela hori «esan nahi»,esango zuen gero, baina esanegin zuen. Erdi Arotik ateratzeko,ziotenez, XXI. mendera bonbabidez sartu behar genituen, aitzakiahorren pean AEBak mendekatugenituen eta batez ere eurenborroka geoestrategikoetan abiatu,eta orain Afganistan, berriroere, triskantzaren erresuma da.Halako batean hanka egingo<strong>du</strong>gu, baina bitartean gure presentziagutxitu, eta afganistandarrakgerra zibil baten atarianutziko ditugu, Somalia utzi genuenbezala, inoiz Irak gera litekeenbezala... ez, Irak berdin ez<strong>du</strong>gu utziko, gerra zibilean etaodolusten utziko <strong>du</strong>gu, baina gaseta petrolio-hodietako torlojuakondo lotuta.Desastrea agerikoa da, aste honetakoArgia-n Karlos Zurutuzakzuzenean erakutsi eta kontatua.Atzerriko tropen aurkako herritarrenegoera, talibanei buruzkoakesaten dituztenak ere latzak.Ez <strong>du</strong> erraza behar oso txarra etaoso txarraren artean aukeratubehar izateak.Baina, hauxe mun<strong>du</strong>aren zoragarria,Glasgown edo Londresenbaino hobeto Kabulen. Haurrak.Zein diskurtso inspiratu zuenkontuan hartuta, eskerrak ez zitzaionemakumearen egoerariburuzko komentariorik egiteabururatu, astea bereziki aproposazen horretarako.Espezie arriskutsuaBada txundituta naukan giza-espeziebat: especuladores/spéculateursdeitzen dieten horiena. Multzomisteriotsua, beti talde izenezdeitua, sekula izen-deitura edoaurpegirik ez daukana, arriskutsuetanarriskutsuena. Estatuekere izugarrizko lanak dituztehaien erasoak saihesten, eta horraIrlanda, tigre zeltiarra —aldeederrekoa Belfasteko lehoia!—,espekulatzaileen atzaparkadeiaurre egin ezinda, larri zaurituta,odolusten.Espekulatzaileak. Nortzuk otedira? Non daude? Asko al dira? Baal <strong>du</strong>te aurre-sentipenik? Sentipenikez behintzat...Txundituta nago ez delakolege-neurririk hartzen haien aurka.Zein diren jakin gabe zail da,jakina, baina garatuko <strong>du</strong> teknologiabereziren bat gobernuen ingurukokontsortzio edo klusterrenbatek (aurretik dagokionconsulting-a egin eta gero, jakina)haiek atzemateko. Eta atzemanondoren, jar<strong>du</strong>erak galarazi, legezkanpo utzi, manifestatzeanoski debekatu, baina baita berenjar<strong>du</strong>eraren gorespenik egitea,haien abokatuak espetxeetanbakartu, euro<strong>agin<strong>du</strong></strong> bitartez herrialdetikherrialdera ibili, bestefinantza-operadoreekin biltzeadebekatu...Ez da bakarra Europan, herriaskotan daukate kopiatzekomo<strong>du</strong>ko ere<strong>du</strong>rik, baina EspainiakoEstatuarena izan daiteke.Etxeko-lanak oso aurreratutadauzka.Baina ez <strong>du</strong>te, noski, halakorikegingo. Eurak dira eta lagundituzte. Eta bestela ere, espekulatzaileekondo hel<strong>du</strong>ta dauzkatezeretatik, nola esango nuke generokizuzen ibiltzeko... patriketatikondo hel<strong>du</strong>ta dauzkate.InteresakGipuzkoarren %70ek ez <strong><strong>du</strong>ela</strong> politikaninteresik erakutsi omen<strong>du</strong> aste honetan plazaratu den azterketasoziologiko batek. Txisteaerraxa da: politikak ere ez <strong>du</strong>batere interesik gipuzkoarren%70engan. Edo gehiago! Txistetxarrak alde batera, pentsatzekoada <strong>datu</strong>ak errepikatu egingodirela beste lurraldeetan ere.Normaltzat jo daiteke, beste interesbatzuk ditugu: Reala, eguraldia,gastronomia, mendia, asteburukoplanak, pintxoak, eguraldia,soldata handitzea, harremanak,elikagaiak, eguraldia...baina ez da ona.Ez da ona kontuan hartuta politikak<strong>du</strong>en garrantzia hainbaterabakitan, lege-neurrietan, ere<strong>du</strong>etan,gure bizimo<strong>du</strong>a antolatzen.Politikarekiko axolagabetasunaeta are mesfidantza. Faktorebat da. Egoera ekonomiko txarra:estatuak merke-zurrean erostendituzten bankuak —eta ez alderantziz,estatuek bankuak erostendituztenean dirutza pagatuegiten <strong>du</strong>te-eta, eta miseria eskuratzen;bankuek estatuak erostendituztenean, dirua irabaziz egiten<strong>du</strong>te: horra Grezia, Irlanda... EuropakoBanku Zentralaren bitartezespekulatzaile deritzen horiekerosita—. Beste faktore bat. Holakofaktore batzuk elkartzea faxismoeta xenofobien ongarri izanohi da.Gipuzkoarrak al<strong>datu</strong> beharkoditugu, haien interesguneak aldarazi.Baina politika ere bai. Despistatubatzuk sikiera harrapa ditzan.HurrengoegunetanLierni AlkortaEuskararen EgunaAldarrikapenak nagusiUrtero legez,datorren ostiralean,aben<strong>du</strong>aren 3an,Euskararen Egunaospatuko da.Hainbat erakundepublikok eta eragilek euskararenaldeko ekitaldiak egingo dituzte.Martinen EspainiaratzeaManifestazioa BaionanLarunbatean,Aurore Martin Batasunekokidearen Espainiaratzearenaurkako manifestazioa egingo<strong>du</strong>te Baionan.Ipar Euskal Herrikohainbat eragilek egin <strong>du</strong>te deia.Durangoko 45. AzokaAteak zabal<strong>du</strong>ko dituzteLarunbatean hasiko da Durangoko45. Euskal Liburu eta DiskoAzoka. Imanol Urbieta omen<strong>du</strong>ko<strong>du</strong>te aurten. Aben<strong>du</strong>aren 8ra arteegongo da zabalik.Reala - Athletic derbiaHiru denboraldiren osteanIgandean, Espainiako Ligako Reala-Athleticderbia jokatuko daAnoetan, 21:00etan. Azkenekoz2007an jokatu zen. Or<strong>du</strong>tik, Realabigarren mailan egon da.
08 Kataluniako hauteskundeakIgandea •2010eko azaroaren 28aArtur Mas CiUko hautagaia —eskuinetik bigarrena— eta inkesten arabera faboritoa, astelehenean hauteskunde kanpainan Vicen (Bartzelona)eginiko ekitaldian politikoan. S. SAEZ / EFEPresidente, nor?Azaroaren 28a. Parlamenturako hauteskunde eguna <strong>du</strong>te gaur Katalunian.Jaioterritik ehunka kilometrora, Euskal Herrian bizi diren sei kataluniarrekeuren herriko hauteskundeen harira dituzten iritziak bil<strong>du</strong> ditu ‘Igandea’-k.Lierni AlkortaDozenaka lagun botoaematen ariko diraorain Katalunian.Beste hainbatek dagokionbozkalekuabisitaturik izango <strong>du</strong>te honezkero,edo datozen or<strong>du</strong>etan joatekoasmoa izango <strong>du</strong>te. Botoa ematekoeskubideari uko egingo dionikere izango da, edota aurrez, postabidezko bozkatze sistema erabili<strong>du</strong>enik. Azaroaren 28a da gaur,Kataluniako Parlamenturakohauteskundeen eguna.Euskal Herrian bizi diren seikataluniarren iritziak bil<strong>du</strong> dituIgandea-k. Euskal Herrian errol<strong>datu</strong>tadaudenez bozka ematekoaukerarik izan ez <strong>du</strong>ten arren,GaldetegiaKasurik egin al diozu Kataluniakohauteskunde 1kanpainari? Kasurik egingoal diezu hauteskunde egunarieta gauari?Botorik emango <strong>du</strong>zu?2 Zergatik?Orain arte ikusitakoaren3 arabera, zure iritziz norirtengo da garaile?4Zure ustez, euskal herritarrekKataluniako hauteskundeeiburuzko interesikba al <strong>du</strong>te?gutxi edo gehiago, guztiek jarraitu<strong>du</strong>te kanpaina. Hala, guztiakbat datoz, inkestek aurreikusibezala, Artus Mas CiUko hautagaigailen<strong>du</strong>ko dela esaterakoan.Zalantza gehiago dituzte, ordea,Artus Masek gehiengo osoa lortuezean gertatuko diren itun, akordioeta negoziaketak aurreikusterakoor<strong>du</strong>an. PPk joko horretanguztian izan dezakeen partehartzeaere azpimarratu <strong>du</strong>te.Euskal herritarren artean, bestalde,ez <strong>du</strong>te Kataluniako hauteskundeekikojakin-min berezirikantzeman gehienek. Akaso,bai beste leku batzuetan bainogehiago, baina edonola ere, ez<strong>du</strong>te uste interes hori berezikiazpimarragarria denik. Jakinminakjakin-min, gaurko egunarenamaiera aldera hasiko daargitu beharrekoa argitzen.MARC PARAREDAEnpresaria. Intza (Nafarroa)«PSC eta ERCren aurkakozigor botoa egongo da,eta CiUk irabaziko <strong>du</strong>»1 Bai, bai. Gutxi gorabehera eguneroegiten ari gara jarraipena.Nahikoa garrantzitsua da guretzat.Telebistaz ikusi <strong>du</strong>gu kanpaina,satelite bidez, eta egunkarienbidez. Kanpainari kasu egindiogu oso garrantzitsua delako,Kataluniak azken bost urteetanatzerapauso garrantzitsua egin<strong><strong>du</strong>ela</strong>ko. Argi dago aldaketa batbehar dela, eta igandean [gaur]gertatu behar <strong>du</strong>. Argi geratu daorain arte egon direnek gaizkiegin <strong>du</strong>tela. Ez dakit hobeto egiterikbazegoen, baina argi dago aldaketabehar dela, besteek hobetoegin dezaketen edo hobeto egitenbadakiten ikusteko. Sentimen<strong>du</strong>ahori da, izan ezkerrekoak edoeskuinekoak. Uste <strong>du</strong>t ezker-eskuinorientazio hori bigarren planorapasa dela oraingoan.2 Ezin izango <strong>du</strong>t botorik emanhemen errol<strong>datu</strong>ta nagoelako.2000. urtetik hemen bozkatzen<strong>du</strong>t. Baina, ahal izango banu, bai,botoa emango nuke.3 Aldaketa gertatzea espero<strong>du</strong>gu. Eta inkestek diotenarenarabera, aldaketa egon egongoda. Noski, gehiengo osorik ez egotealitzateke interesgarriena, mugitzerabeharturik ikus daitezen.Gehiengo osoek badakigu noradaramaten. Normalena CiUrengobernu bat litzateke, PSCren babesekin.Baina ez da horrela izango,Montilla botatzen ez ba<strong>du</strong>tebehintzat. Baina CiUk irabaziko<strong>du</strong>, eta Artus Masek gobernatuko
2010eko azaroaren 28a • IgandeaKataluniako hauteskundeak 09Marc Parareda. Sandra Cliville Fernandez. Cristina Lage Manich. Dani Gomez.<strong>du</strong>. E<strong>du</strong>kiko <strong>du</strong>en babesa argidago: PP izango da. PPk sozialistaketa ERCkoak izorratzeko horiegingo <strong>du</strong>, baina akordio naturala,logikoa, CiU-PSC litzateke. Etaasko estutuz, CIU ERCrekin. Bainaazken horiek ezkerrera gehiegijo <strong>du</strong>te, eta gobernuan egon direneangaizki egin <strong>du</strong>te. Sekulagobernatu ez izanaren bekatuaegin <strong>du</strong> ERCk, eta belarriarenmuturra ikusi zaie; euren filosofiaguztia al<strong>datu</strong> zaie, eta sozialisteiere bai. PSC eta ERCren aurkakozigor botoa egongo da, etaCiUk irabaziko <strong>du</strong>. Eta zoritxarrezPPk bere horretan iraungo<strong>du</strong>, eta giltza e<strong>du</strong>kiko <strong>du</strong>.4 Ez da beste batzuetan bezainbestehitz egin. Akaso, aldaketabat izango dela jotzat ematen delako.Ez dakit. Beti jarraitzen da,baina, nik uste Euskal Herrikohauteskundeek jarraipen handiagoa<strong>du</strong>tela kataluniarren aldetik,alderantziz baino. Orain gainera,jendea krisian zentratuegiadagoela uste <strong>du</strong>t.SANDRA CLIVILLE FERNANDEZNekazaritzako ingeniaria. Baserritarraeta eskulangilea. Ataun (Gipuzkoa)«Sinesgarritasun gutxi ematendidate denek, eta ez dakitbotorik emango nukeen»1 Egia esan, ez diot kasu handirikegin, independentziaren aldekojarrera gehiago, ustelkeria kasuak,PPk eginiko jolas xenofoboaeta horrelakoak bai ikusiditut. Baita alderdi berri gehiagorensorrera ere. Beraien diskurtsoekbeste mun<strong>du</strong> batekoak dirudite,infantilak ez esateagatik.Tontotzat gauzkate, botoa lortzekotramite bat bezala. Ez <strong>du</strong>t hauteskundeegunerako nerbioriketa hurrengo egunean jakin beharrekoajakingo <strong>du</strong>t.2 Ataunen errol<strong>datu</strong>a nagoeneznire botoa hemen eman beharkonuke, baina ikusten denez, eskubidehori norbaiti eskatu beharzaio. Une honetan sinesgarritasungutxi ematen didate deneketa han egongo banintz ez dakitbotorik emango nukeen, denakberaien interesak babesteko daude,eta ez gureak.3 Eserlekuetan CiU izango daburu, gero jendeak emaniko botoakpolitikarien negozioetarakoerabiliko dira eta garailetzat edonoraurkeztu daiteke herriarenahotsa ordezkatzen <strong><strong>du</strong>ela</strong> esanez.4 Interesa badago baina egiaesan gurean gauden une politikoagehiago interesatzen zait,beste askori bezala. Hango egoeraberriak ez dakit zenbaterainokoaldaketa ekar dakiguken: CiUkoabertzaleak ez ziren gai izan Ibarretxebera sustengatzeko Espainiakogorteetan eta alderdien legeariere babesa eman zioten2002an. Etorkizunean zer aldetarajoko <strong>du</strong>te?CRISTINA LAGE MANICHEspai Catalunya Topalekukopresidentea. Donostia«Hauteskunde gauaBartzelonan igaroko <strong>du</strong>t, etainteres handiz jarraituko <strong>du</strong>t»Diana Iniesta.Carlos Mota.1 Hauteskunde kanpaina interesezjarraitu <strong>du</strong>t. Espai CatalunyaTopalekua Generalitateko KanpoGaietarako departamentuarenmenpe dago zuzenean, beraz,hauteskunde emaitzak eragindiezaguke. Kataluniako kanpopolitikak azken urteetan indarhandia hartu <strong>du</strong>, eta Presidenteordetzakhartzen <strong>du</strong>en kolore politikoak—Presidenteordetzarenmenpe dago Kanpo Gaietarakoar<strong>du</strong>ra— gauza asko alda daitezke.Hauteskunde gaua Bartzelonanigaroko <strong>du</strong>t, eta logikoki, intereshandiz jarraituko <strong>du</strong>t.2 Donostian errol<strong>datu</strong>ta nago,beraz, ezin <strong>du</strong>t botorik eman.3 Irabazlea, argi eta garbi, CiUkoArtus Mas izango da. Erabakitzekodagoen gauza bakarra hurrengolegealdian haren kideak zeinedo zeintzuk izango diren da, kidehorien beharrik izango ba<strong>du</strong>behintzat. Inkestetan, zentzu horretanoso fidagarriak izaten ezdiren arren, balizko gehiengoosoa ere markatu <strong>du</strong>te. Nik, denaden, zalantzak ditut gehiengo osohori egongo den ala ez.4 Egia esanda, ez <strong>du</strong>t intereshandirik ikusten. Pentsatzen <strong>du</strong>t,Kataluniako politikak, euskal politikakbezala politika zentralarekinzerikusi handia <strong><strong>du</strong>ela</strong> jakinik,hauteskunde prozesuak asteburuhonetan jakin-min pixka batpiztuko <strong><strong>du</strong>ela</strong>. Geroz eta gehiago,joko politikoak harrigarriak etaespero gabekoak dira, beraz, komunitateautonomoen politikakjada ez dira esklusiboki komunitatearenberaren arazoa soilik.DANI GOMEZCatalunya Radioko kazetaria. Bilbo.«Kataluniako alderdipolitikoen aldetik zerbaitgehiago espero nuen»1 Kataluniako hauteskunde kanpainadistantziatik ikusi <strong>du</strong>t, etaazaletik. Botoen zenbaketa ez <strong>du</strong>tminutuz minutu jarraituko; azkenemaitza bakarrik interesatzenzait. Alderdi politiko kataluniarrenaldetik zerbait gehiago esperonuen. Kataluniako Estatutuarenmozketaren salaketan etairtenbiderako proposamenetanoinarrituriko kanpaina, batez ere,uztailean Bartzelonan milioi batlagun bil<strong>du</strong> zituen manifestazioindependentistaren ostean. Kataluniangizarte zibila lider politikoenaurretik doa. Atsekabe iraunkorrasortzen <strong>du</strong>en oreka gabezialarria da, batez ere, burujabetzarenaldeko hautesleen artean.2 Bilbon errol<strong>datu</strong>ta nago, beraz,administratiboki euskal herritarranaiz. Horrek esan nahi <strong>du</strong>Euskal Herrian bozkatzen <strong>du</strong>dalaeta Bizkaian ordaintzen ditudalanire zergak. Ezin <strong>du</strong>t nire herrikohauteskundeetan parte hartu.3 Ziurtzat jotzen da Artus Masengaraipena. Jakiteko dagoenbakarra da, gehiengo osoz alagehiengo sinplez izango den. Ezda sorpresarik espero: Masen garaipena,hirukoari (PSC, ERC etaIC) zigorra, botoak irabaziko dituenPP bat, eta Laporta faktoreareninkognita. Zortzi urteko basamortukozeharkaldiaren osteanCiU boterera iritsiko dela pentsatzeragaramatza guztiak.4 Euskal Herriko hedabideakbai ari dira kanpainaren jarraipenzabala egiten. Dena den, uste<strong>du</strong>t kalean, euskal herritarrekbeste lehentasun eta interes batzukdituztela, eta politika kataluniarretikurrun xamar bizi direla.DIANA INIESTAPsikologoa, margolaria eta pinturairakaslea. Erratzu (Nafarroa)«Artus Masek pisu politikoaizan <strong>du</strong>en arte,CiUk ez <strong>du</strong> bururik altxatu»1 Gutxi ari naiz jarraitzen.Eguerdian eta iluntzean albistegiakikusteko ohitura <strong>du</strong>t. Interesberezia daukat, baina ez <strong>du</strong>t informaziogehigarririk ere bilatzen.Igandean ere ez <strong>du</strong>t jarraipen berezirikegingo. Baina emaitzarenberri izango <strong>du</strong>t, hori bai. Edonolaere nahikoa konbentzitutanago CiUk irabaziko <strong><strong>du</strong>ela</strong>, inkestekesaten <strong>du</strong>tenaz gain, hirukoaberarengatik ere bai. Ez da interesfalta, baina ni orain Nafarroanbizi naiz, eta hemen errol<strong>datu</strong>tanago, eta jadanik ezin <strong>du</strong>t Katalunianbozkatu. Beraz, gehiagoar<strong>du</strong>ratzen nau nire testuinguruhurbilekoan gertatzen denak.Noski axola zaidala, baina orainez da lehentasunezkoa, kakotxenarten, bigarren mailakoa da.2 Ezin <strong>du</strong>t bozkatu. Baina bozkatuahal izango banu, noski, botoaemango nuke.3 Horri buruzko ideia formatuadaukat. Katalunian nengoeneaninteres askorekin jarraitzen nuenpolitika. Egunkari batean eginnuen lana, eta oso gertu nuen.Baita aurretik izan nuen bestelanpostu batean Kataluniako enpresatxiki eta ertainen elkartearekinkontaktuan egon nintzelakoere. Kataluniako enpresa sareko%80 enpresa txikiak etaertainak dira. Eta euren interesakbabestuko dituen alderdi batbilatzen <strong>du</strong>te, eta bozka emailepotentzialen perfil hori ongienCiUk bete <strong>du</strong> beti. Hirukoa botererairisteko egoera garrantzitsubat egon zen: urte asko botereanzeramatzatelako euren lidergoaagortzeaz gain, Jordi Pujolek politikanmo<strong>du</strong> aktiboan egoteariutzi ziola.Eta une hartan ezinezkoazen Duran i Lleidak edo MasekekPujolen lidergoa ordezkatzea.Denbora behar zutela argizegoen. Artus Masek pisu politikoaizan <strong>du</strong>en arte, CiUk ez <strong>du</strong> bururikaltxa. Gero, PPk min askoegin <strong>du</strong>. Eta CiU posizioak irabaztenjoan da, eta orain ba<strong>du</strong> liderbat.4 Ez <strong>du</strong>t erreferentziarik ikusi.Baina, interes falta kasuistikoadela uste <strong>du</strong>t. Hemen gainera,zenbaitekin ezin da politikaz hitzegin, argi esanda. Akaso interesfalta baino gehiago da, gauza horiezez dela hitz egiten.CARLOS MOTAEHUko Literaturako irakaslea. Gasteiz.«Ez dirudi oraingoan CiUgabeko gobernu bat egoteaposible izango denik»1 Dohain profetiko urriak dituteta hedabideak jarraitzen dituenhemengo herritar batek baino askozere informazio gehiago ezdaukat gaiaren inguruan. Ezberdintasunnagusia litzateke nik begiratubat bota ohi diedala LaVanguardia eta Avui egunkarienedizio digitalei, baina arretagehiago eskaintzen diet bestekontu batzuei, kanpainari baino.Gainera, Kataluniako egunkarihoriek ez <strong>du</strong>te hemengoekin edoMadrilekoekin halako alderik,kanpaina bereziki distiratsua ezdela izaten ari esaterakoan.2 Ez <strong>du</strong>t bozkatzeko aukerarik,Gasteizen errol<strong>datu</strong>ta nagoelako.3 Batez ere Katalunian jasotzenditudan irudipenak dira abstentzioaaltua izan daitekeela, historikoaakaso, eta CiU gehiengo osotikhurbil geratuko dela. Edozeinkasutan, ez dirudi oraingoan CiUgabeko gobernu bat egotea posibleizango denik. Azkenean horihorrela bada, CiUk aukera askoizango ditu: bakarkako gobernua,koalizio edo akordioak PSCrekin,ERCrekin, PPrekin... Zalantzaerabatekoa da, baita 2012ra begirakoondorio politikoei eta ekonomikoeidagokionez ere. Nire irudipenada ekonomia erabakigarriaizango dela hauteskundeen osteangertatuko den horretan.4 Espainian baino pixka bat intereshandixeagoa ikusten <strong>du</strong>t,baina gai horrengatik jendeak ez<strong>du</strong> lorik galtzen.
10 ElkarrizketaIgandea •2010eko azaroaren 28aMarta Mendia«Gauzak ahalik eta ongien eginnahi izatea ez da beti nahikoa»Euskal Herriko kirolari onenen artean berezko txokoa <strong>du</strong>Marta Mendia jauzilariak; 35 urterekin, lehiaketak uzteaerabaki <strong>du</strong> orain; agur erratea kirol jar<strong>du</strong>era profesionalari.E<strong>du</strong>rne ElizondoBederatzi urterekin hasi zen, eta35 beteta erabaki <strong>du</strong> atletismoauztea Marta Mendia gorako jauzilariak(Getze, Nafarroa, 1975). Hamahirualdiz izan da Espainiakotxapel<strong>du</strong>na, eta nazioarteko hamaikalehiaketatan parte hartu<strong>du</strong>, bai eta Olinpiar Jokoetan ere,bitan. Atenasen, finalean sartzealortu zuen. Atletismoarekin gozatu<strong><strong>du</strong>ela</strong> nabarmen<strong>du</strong> <strong>du</strong> agurrarenor<strong>du</strong>an.G Nafarroako Gobernuak kirol merezimen<strong>du</strong>rakourrezko dominaeman berri dizu. Zure kirol ibilbideariamaiera emateko mo<strong>du</strong>rik onena?E Bai, kontent nago. Agur erratekomo<strong>du</strong> polita da. Etxean zurelanaren balioa ezagutzea gauzapolita da.G Beti sentitu <strong>du</strong>zu hori, etxeanzure lanaren balioa ezagutu <strong>du</strong>tela?E Bai, beti izan <strong>du</strong>t babes handia.Ongi zain<strong>du</strong> naute, eta ez <strong>du</strong>tkexatzeko arrazoirik izan.G Zergatik erabaki <strong>du</strong>zu kirola uztea?E Azken urteotan buruan izan<strong>du</strong>dan kontua izan da erretiroahartzearena. 35 urte ditut, etaadin horretan gero eta gehiagokostatzen da entrenamen<strong>du</strong> saioetarajoatea, txapelketetan aritueta gero indarrak berreskuratzea.Pekingo Olinpiar Jokoen urteaizan zen buru-belarri entrenatzenaritu nintzen azkena. Eznuen Txinara joateko gutxienekomarka lortu, azkenean. Horrenondotik, entrenamen<strong>du</strong>en erritmoamantsotuz joan nintzen.Emaitzek ere, noski, behera egin<strong>du</strong>te azken urteotan. Hori da ohikobidea. Gora egin nuen lehendabizi,eta gero behera egin <strong>du</strong>t.G Pekingo Olinpiar Jokoetara joatekoaukerarik gabe gelditu izanamugarria izan zen zuretzat?E Neurri batean bai. Atletismoarengisako kiroletan bekei eskeregiten <strong>du</strong>zu aurrera. Hemen MiguelIn<strong>du</strong>rain Fundazioa <strong>du</strong>gu.Espainiako Atletismo Federazioarenbeka ere jaso izan <strong>du</strong>t. Kirolmarkek behera egiten ba<strong>du</strong>te, bekekere bai. Jaitsi edo desagertuegiten dira. Urte luzez aritu naizni nazioarteko txapelketetan partehartzen, baina azken bi urteotanhalakoetan aritzeko markarikez nuen lortzen jada. Horrekdena aldatzen <strong>du</strong>. Eta dena zailagobilakatzen da. Motibazioa ezbaita bera. Aurrera jarraitzekopizgarria galtzen da.G Kirolari bat goian egoteko, zernolakogarrantzia <strong>du</strong> burua ongi izateak?E Egia erran, urteotan guztiotannik ez <strong>du</strong>t arazo handirik izanarlo horretan. Motibazio nahikoaizan <strong>du</strong>t beti, eta burua bere tokian.Ez <strong>du</strong>t arlo psikologikoaprestatzeko deus berezik egininoiz.G Atleta bakarrik dago pistan.Inoiz ez <strong>du</strong>zu kirol horren bakardadeasentitu?E Lehiaketan bakarrik zaude,baina nik zorte handia izan <strong>du</strong>t,eta entrenamen<strong>du</strong> saioetan betiizan <strong>du</strong>t talde baten babesa. Hainbatjauzilarik egin izan <strong>du</strong>gu batentrenamen<strong>du</strong> saioetan, eta horrekerraztu dit lana anitz. Nirilehiatzea beti anitz gustatu zait,entrenamen<strong>du</strong> saioak beti izandira nire kirol ibilbidearen esparrurikgogorrena. Eta hor betibertze hainbat kirolariren babesaizan <strong>du</strong>danez, hobeki joan dadena. Giro ona izatea garrantzitsuada. Laguntzen <strong>du</strong>. Entrenatzaileakere, noski, anitz lagun<strong>du</strong>dit.G Raul Gonzalezekin aritu zara iazure kirol ibilbide osoan. Garrantzitsuaizan da zuretzat haren gidaritza?E Hagitz garrantzitsua. Gorakojauzia hagitz kirol teknikoa da,eta Nafarroaren gisako herrialdetxiki batean ez da erraza entrenatzailebat lortzea. Nik izan <strong>du</strong>t, etagauza handia izan da niretzat. Nirekinbatera bere burua prestatu<strong>du</strong>, batera ikasi <strong>du</strong>gu, eta zortehandia izan da niretzat haren babesaizatea. Entrenatzailerikgabe ziur naiz ez nukeela lortuizanen lortu <strong>du</strong>dan marka, edoakaso Nafarroatik kanpo aldeegin behar izanen nuke. Etxeanegoteko aukera izatea hagitz garrantzitsuada, familiaren babesa<strong>du</strong>zulako, lagunena. Raul, beraz,bedeinkapen baten mo<strong>du</strong>koaizan da niretzat.G Agur errateko erabakia hartzeazaila izan da?E Ez <strong>du</strong>t egun batetik bertzerahartu, noski. Pekingoaren ondotik,argi nuen urte hura ez zelaerraza izanen. Or<strong>du</strong>an hasi nintzenpentsatzen, baina erabakiahartzeko unea azkenean pare baturtez atzeratu egin <strong>du</strong>t. Ez delakoerraza. Badakizu erabakia hartubehar <strong>du</strong>zula, baina zaila da. Gozatu<strong>du</strong>t anitz. Azken urteotanere bai, nahiz eta nire mailarikonena ez eman. Lagun anitz egin<strong>du</strong>t, eta anitz disfrutatu <strong>du</strong>t lehiaketetan.G Hori da kontua, gozatzea?E Bai. Eta nik hagitz ongi pasatu<strong>du</strong>t.G Entrenatzen jarraitzen <strong>du</strong>zu.E Bai, baina astean bi egunez bakarrik.Entrenamen<strong>du</strong> saioak«Raul Gonzaleznire entrenatzaileabedeinkapen batenmo<strong>du</strong>koa izan daniretzat»«Gurasoen babesaizan <strong>du</strong>t, beti ibilidira autoarekin nihemendik harateramaten»egun batetik bertzera uztea ere ezda ona. Kosta egiten zait kiroldegiraetortzea, alferkeriak hartzennau anitzetan, baina behar <strong>du</strong>t.Belauna, adibidez, nahiko gaizki<strong>du</strong>t, eta kirola egiten ez ba<strong>du</strong>t minsentitzen <strong>du</strong>t.G Zer asmo <strong>du</strong>zu orain?E Orain lana bilatzen hasi behar<strong>du</strong>t. Eta nire ikasketekin lotutakolanposturen bat lortu nahikoIÑIGO URIZ / ARGAZKI PRESSnuke. Arte Ederrak ikasi nituen,eta ikus-entzunezkoetan espezializatunintzen. Eta horretan aritunahiko nuke.G Kirolari izateagatik gauza anitzutzi behar izan <strong>du</strong>zu bazter urteotan?E Ez <strong>du</strong>t deus bazter utzi beharizan kirolari izateko. Kirolarenmun<strong>du</strong>an bidea egin nezakeelaikusi nuenean bertzelako lanbidebat bilatzeari utzi nion, zaila baitakirola bertze lan batekin uztartzea.Baina ez <strong>du</strong>t deus utzi beharizan. Akaso, unibertsitate garaianbai, egia da, ezin izan nielaikasketei behar bezalako arretaeskaini, kirolean eta ikasten, bietanaritu nintzen, baina ezin izannuen unibertsitateko mun<strong>du</strong> horretan,akaso, bertzeek bezainbertze sakon<strong>du</strong>. Baina merezizuelako egin nuen, atletismoa zelakoegin nahi nuena.G Nola hasi zinen?E Bederatzi urterekin hasi nintzen,eskolako irakasle batek animatunin<strong><strong>du</strong>ela</strong>ko. Pistara joatekoerran zidan, saiatzeko, eta horrelahasi nintzen. Lehen urte haietanhagitz jende jatorra aurkitu nuen,eta kontent joaten nintzen entrenatzera.Hori da garrantzitsuena.Laster konturatu nintzen gorakojauzia zela niretzat egokiena, etanahiko argi izan nuen horretanariko nintzela.G Etxekoen babesa izan zenuen?E Bai, bai, beti ibili dira gurasoakautoarekin ni hemendik harateramaten. Anitz lagun<strong>du</strong> didate.Haien babesa izan <strong>du</strong>t, eta beharizan denean bazter batean gelditudira, nire erabakietan sartu gabe.G Nolakoa izan da bidea?E Urratsak bata bertzearen ondotikegin ditut. Pixkanaka goraegin nuen nire marketan, eta, azkenean,1,90ekin Espainiako markaontzea lortu nuen. Nazioartekotxapelketen mailako markaklortu nituen, pixkanaka, eta goraegiten jarraitu nuen.G Noiz konturatu zinen benetanona zinela?E Ez <strong>du</strong>t gogoan une berezirenbat. Noski, Espainiako Txapelketairabazi nuenean, edo Espainiakomarka on<strong>du</strong> nuenean, une horietanbai, nire lanaren emaitzenoihartzunaz jabetzen nintzen. Halaere, garapena ez zen bat-batekoaizan, pixkanaka egin nuen aurrera.Sydneyko Olinpiar Jokoetarako,adibidez, azken uneansailkatu nintzen, baina garai hori,Sydneyko jokoen eta Pekingoenarteko denbora izan zen atletismoangehien murgil<strong>du</strong> nintzena,buru-belarri aritu nintzen.G Lehiaketa zen gustukoen zenuena,diozu. Nola bizi <strong>du</strong> goi mailako kirolaribatek lehiaketa bat?E Lehendabizi argitu nahiko nukelehiaketa bereziki gustatuarren beti jakin <strong>du</strong>dala, noski, horretarakoentrenatu behar nintzela.Jendeak pentsatuko <strong>du</strong> alferhutsa nintzela! Egia erran, garaibatean behar baten gisakoaere izan da entrenamen<strong>du</strong> saioetarajoatea, nekatuta joan, eta laneanhasten nintzenean suspertzennintzen. Beraz, lehiaketanahiago <strong>du</strong>dan arren, horrek ez<strong>du</strong> erran nahi entrenamen<strong>du</strong>saioei etekina atera ez diedanik.Baina egia da lehiaketetan berezikigozatu <strong>du</strong>dala. Nire mailarikonena ematen saiatu naiz beti.Txapelketen egitura beti da bera,eta, azkenean, kontrolatu egiten<strong>du</strong>zu. Hala ere, urte luzez arituarren, beti bada ezustekoz betetakotxapelketaren bat. Beti ikasten<strong>du</strong>zu zerbait.G Presioak ez zaitu inoiz gainditu?E Bai, gertatu izan zait. Gertatuzait ere txapelketa bukatu, etaegindakoa ezin ulertu egotea.
2010eko azaroaren 28a • IgandeaElkarrizketa 11Motzean1 Kirola: noski, atletismoa.Hori izan da nire kirola. Gozatu<strong>du</strong>t lehiatzen.2 Entrenamen<strong>du</strong>a: kirolarenalderdirik gogorrena dahori, zalantzarik gabe.3 Marka: 1,96. Hori da niremarka, hain zuzen ere. 1,98raailegatu ahal izan nintzelauste <strong>du</strong>t, baina azkeneanezin izan nuen lortu.4 Lehiaketa: anitz gozatu<strong>du</strong>t lehiaketetan parte hartzen.Zaila da guztien arteanbat gogoratzea, baina akasoAtenasko Olinpiar Jokoakizan dira berezienak niretzat.Finalerako sailkatu nintzensaioa ba<strong>du</strong>t gogoan, batezere. Pantailan nire izena ikusinuenean finalerako sailkatuziren kirolarien artean, ezinnuen sinetsi ere egin. Berririkonena izan zen niretzat.5 Aurkariak: Nagusia,noski,Ruth Beitia! Baina izan dirabertze anitz,gehienak europarrak.Errusiarrak,suediarrenbat,ukrainarrak eta errumaniarrakizan ditut aurreanbeti.Denok dakigu bakoitzabere mailarik onena ematensaiatuko dela beti.Atletismoan,gainera,zalantzarakotarterik ez dago,ez dago interpretatzekoaukerarik.Irabazibazaitu bertze batek irabazizaitu,eta kito.Txapelketa anitzetan aritu naiz,eta, noski, denetarik izan da. Zenbaitetanezin hobeki aritu naiz,sentsazio horrekin bukatu <strong>du</strong>t;bertze zenbaitetan gaizki hasi, etagai izan naiz ongi amaitzeko; etaizan dira ere ezin gaizkiago eginditudan txapelketak. Denetarikdago.G Nekagarriak dira halako egoerak?E Batez ere ur<strong>du</strong>ritasuna da arazoa.Ur<strong>du</strong>ritasun hori kontrolatzenasmatu izan <strong>du</strong>t, baina, halaere, barrutik erre egiten zaitu horrek.Eta nekagarria da. Txapelketakleher eginda amaitzen nituenbeti. Lehiaketa luzeetan, gainera,ariketa berezia egin behar<strong>du</strong>zu burua txapelketan jartzekobehar denean, eta atseden hartzekoahal denean. Denbora guztianezin baituzu egon tentsioak jatenzaituela. Egoera horrek nekatuegiten zaitu.G Txapelketetan bertzeek egitenzutenari so egoten diren horietakoazinen?E Bakoitzak ba<strong>du</strong> txapelketanaritzeko bere mo<strong>du</strong>a. Nik betinahiago izan <strong>du</strong>t bertzeen lanariso egitea, baina obsesionatu gabe.Aurkaria hurbil izatea pizgarrihandia da, motibatzen zaitu.G 1998tik 2001era Espainiako markarikonenaren jabe izan zara.E Bai, 1,90etik 1,94ra bitartekomarkarekin. 1,94ko marka RuthBeitiarekin batera egin nuen,lehiaketa berean, baina ni izannintzen lortzen lehena!G Atleta espainiarra izan da zureaurkari nagusia.E Bai. Hainbat urtez lehia biziaizan genuen biok, eta hainbat txapelketabere aurretik amaitunuen. Baina Atenasko jokoen ondotikbehera egiten hasi nintzenni.G Belaunaldi berria ari da lekukoahartzen?E Bai. Beitia, gainera, gaitasunhandiko kirolaria zela argi zegoenaspalditik. Agerikoa zen. Kontentnago hainbat urtez hari aurreegiteko gai izan nintzelako.G Nola bizi izan <strong>du</strong>zu bien artekolehia hori?E Nik uste <strong>du</strong>t biontzat ona izandela bertzea hor egotea. Biontzatpizgarri handia izan da bertzeaondoan izatea. Ongi ezagutu<strong>du</strong>gu elkar, gainera. Txapelketabakoitzean batak bazekien bertzeazer mo<strong>du</strong>z zegoen. Sekreturikez <strong>du</strong>gu izan. Elkar kontrolatu<strong>du</strong>gu. Eta pistatik at ere lagunonak izan gara.G Aurkari eta lagun, beraz?E Bai. Badira ongi moldatzen ezdiren kirolariak, baina guk arazorikez <strong>du</strong>gu izan. Ongi mol<strong>datu</strong>gara beti. Lehiaketa bizitzekobertze mo<strong>du</strong> bat da. Hala ere,pista barruan adiskidetasunik ezzegoen. Aurkari bertzerik ezginen.G Zer erran dizu utziko zenuelaerran diozunean?«Huts handiasumatzen <strong>du</strong>zubarruan gauzakgaizki ateratzendirenean»«Atenasko OlinpiarJokoetan finalerakosailkatu nintzen;hori izan da lorpenhandienetako bat»E Bazekien une hau ailegatukozela. Egin <strong>du</strong>t agur afaria bera etabertze hainbat kirolarirekin. Etahunkitu nintzen, egia erran.G Zaila izanen da ez hunkitzea.E Bai. Urte anitz dira mun<strong>du</strong> honetan.G Beitia zuretzat pizgarri izan delaerran <strong>du</strong>zu. Zu izan zara, hala ere,bere buruari gehien eskatu dion pertsona?E Nik uste <strong>du</strong>t baietz. Kontua dagauzak ahalik eta ongien eginnahi izatea ez dela beti nahikoa.Zure esku dagoen guztia egindaere, gerta daiteke gauzak gaizkiateratzea. Nahi izatea ez da nahikoa.G Gauzak gaizki atera direneanerraz gainditu dituzu?E Bai, gaizki ateratakoak azkarahazten saiatu naiz beti. Ez dabeti erraza hori egitea, hala ere.Urte osoa eman ba<strong>du</strong>zu lehiaketabat prestatzen, huts handia sumatzen<strong>du</strong>zu barruan gauzakgaizki ateratzen direnean. Hutshori azkar gainditzea da kontua.Lanari ekitea berriz.G Bigarren postu batek porrotarenzaporea izan dezake?E Egoeraren arabera. Ruth Beitiaorain mun<strong>du</strong>ko jauzilaririkonenetako bat da. Haren kontrabigarren gelditzea EspainiakoTxapelketan gauza handia da.Beti atera daiteke zerbait ona.Beno, zenbaitetan. Beti ez! Atletismoan,gainera, markak erratendizu ongi edo gaizki ari zaren.G Hainbat olinpiar jokotan arituzara. Nolako esperientzia izan da?E Sydneyn eta Atenasen egonnintzen. Sydneyn aritzeko azkenor<strong>du</strong>an sailkatu nintzen, eta hagitzkontent joan nintzen. Kirolarienarteko giroaz gozatzeko aukeraizan nuen. Gozatu nuenanitz esparru horretan. Atenasenbaino gehiago. Kirolaren esparruan,berriz, Sydneyn ez nintzenhagitz ongi aritu, eta Atenasen,berriz, hobe. Finalerako sailkatunintzen. Nire lorpenik handienetakobat izan da hori.G Zure ibilbidean familia ondoanizan <strong>du</strong>zu. Orain zer erran dizuteetxean, agurraren or<strong>du</strong>an?E Hasi nintzenean familiarenbabesa izan nuen, eta orain erebai. Nire ama hagitz kontentdago.G Zergatik?E Lanbide normal batean hasteanahi <strong>du</strong>! Nik beti izan <strong>du</strong>t argi kiroleanari nintzen bitartean prestatubehar nuela, etorkizunerako,gero lan egin ahal izateko.G Hainbat kirolarik agerian utziizan <strong>du</strong>te agurraren or<strong>du</strong>an sentitu<strong>du</strong>ten bakardadea, bizitza berri batiekiteko izan dituzten zailtasunak.Horren bel<strong>du</strong>r zara?E Kezka ba<strong>du</strong>t, eta hasi naiz galdetzen,jakiteko etapa berri honetanlaguntza behar ba<strong>du</strong>t zer egindezakedan. Espainiako OlinpiarBatzordeak eta Miguel In<strong>du</strong>rainFundazioak berak nire egoerandiren kirolariak laguntzeko bideakaurreikusten dituzte. Ez <strong>du</strong>tuste bakarrik sentituko naizenik,hala ere.
12 SaiakeraLiburuaurrerapenaAutopsiarakofrogak«Hizkuntzakematen digueuskaltasuna, halada, baina hiztunakmultzotan biltzendira —multzoetariksortu dirahizkuntzak—, etaeuskal<strong>du</strong>naedonongoa izanbaliteke ere,hizkuntzari biziabermatzen dionmultzoak lurraldebat behar <strong>du</strong>, hots,euskara entzun etaikusgarri izanen dengeografia politikobat.Lurrak hiztunakeman ditzan.Hiztunak mun<strong>du</strong>alan<strong>du</strong> ahal izandezan».Autopsiarako frogakEuskal Herria terminoa geografiabati lotzen zaio.Hiztunek egiten <strong>du</strong>te euskaraherri eta herria euskal. Non egitenden euskaraz, han <strong>du</strong>gu herri bat,euskal herri bat. Gure lurra ez dahizkuntza, baina hizkuntzarenada lurra.Gizon aldrebestuaEstali, baztertu eta suntsitu eginzuen erdarak errealitatea, hizkuntzabat, herri honen izana.Erdara bera izateraino errealitatea.Errealitate suntsitzaile hurabatekoz bestera ikusirik egin zeneuskal<strong>du</strong>na Gabriel Aresti, XX.mendeko euskal poetarik handiena,Bilboko «erdal herrian», gerraostekobasamortu hartan. Elkarrizketabatean baino gehiagotanaitortu zuenez, gauzak aldrebesikusirik eta portuko langile euskal<strong>du</strong>nekin(Federiko Krutwigetxeko neskameekin: burgesenmarka dela euskara horratio!).Gabriel Arestik euskararenmaparen barruan kokatu zuenBilbo, betirako, Bilboko karrikaketa Euzkadiren erdalkeria kantatuzituelako euskaraz.Behar litzatekeena ez da etabadena ez litzateke behar.Gure hizkuntzaren geografiazientzia politikoa da.Egizu kontuEgizu kontu ni gu mendi herri hodei.Egizu kontu zenbatek jantzidituen hitzok zuk baino lehen.Egizu kontu biluzik gatozela.TerritoriozaleakSanto Tomas bigarrena, Donostian<strong>du</strong>te saioa bezperan Azpeitiankantatu <strong>du</strong>ten Xalbador MattinUztapide Basarrik. NafarroaBeherekoa eta Lapurdikoa gipuzkoarrenartean, aho-belarrikoeuskara batua egina zen 1950-60urte urrun haietan bertsolarienartean.Bar Tiburtzion daudela hamaiketakoaegiten, Donostiako bertsolaribat azaltzen zaie:—Hara hemen frantses zerrihauek. Bertan askoz bertsolarihobeak egon eta Frantziakozerriak ekarri. Ez zakiat hemengoagintariek burua non <strong>du</strong>ten!Territorio bat markatu behar<strong>du</strong> mediokreak, multzo mugatubateko izan behar <strong>du</strong>, horretandauka leku, ez hizkuntzarenlurraldean. Ez <strong>du</strong> hizkuntza libreannahi, ez zaio komeni kulturaren,artearen zirkulazio librea,hitza zazpian zazpi.Euskara, ordea, territorialitatearengainetik dago.Ez balego, ez litzateke hizkuntzabizia izanen.Hizkuntza biziak insekuritateasortzen dio pentsamen<strong>du</strong>bakarrari.Lur hau, aldi berean zaigu handiegiaeta murritzegia.Handiegia, erdal<strong>du</strong>nen arteanbizi garelako.Murritzegia, gaitza zaigulakoeuskal<strong>du</strong>nen artean bizitzea.Halako batean ordea EuskalHerria esan genion euskal<strong>du</strong>nokzapaltzen genuen lurrari, etahonenbestez ahalmen berezi horihartu zuen lurrak, berton sortuedo bizi denari zertasun bat ematearena.Hizkuntzak lurra lan<strong>du</strong> etalurrak hiztunak emanen balitubezala.Euskarari buruzEuskarari buruz jar<strong>du</strong>n beharizaten <strong>du</strong>telarik, bai euskal<strong>du</strong>neketa bai erdal<strong>du</strong>nek gaztelaniatik(frantsesetik gutiago,aro modernoan) abiatuden konturen baten inguruandihar<strong>du</strong>te (izanliteke salaketa, irainaedo iritzi sasi-zientifikoa).Euskarari buruzkoan,euskarak ez daukaaginterik erdaran. Euskaranbertan ere, lanakditu. Euskara ez da bereburuaren jabe, bestehizkuntza batetik inposaturikodiskurtsotanibili behar izaten <strong>du</strong>.Euskara, EuskalHerrian, musulmanaFrantzian bezala bizida: bestek ezartzendiote, musulmanak ezdirenek, «islamista»izena (salafista, terroristaalegia), berdintasunerrepublikanoarekinzer ikusirik ez<strong>du</strong>ten garaian garaikohauteskunde-interesenarabera.Euskara multzo arraroada. Periferikoa ezezik ulertezina da, etamultzo integratua dabere hitzak balio ez <strong>du</strong>en multzohandiagotan.Oihartzunik gabe, mutua da.KEPA GONZALEZEgizu kontuEgizu kontu aukeren kalkulubatean ez zenukeela euskal<strong>du</strong>naizan behar.Egizu kontu kasualitate hutsazarela.Egizu kontu mun<strong>du</strong>ari ez diolaburuak emanen mun<strong>du</strong>rik ez izateaaukeren artean zegoenik.Gal<strong>du</strong> zuenaren lantuaBadira nahiago luketenak euskaragal<strong>du</strong>a balego.FitxapIzenburua: ‘Autopsiarakofrogak’.pArgitaletxea: Susa.pOrrialdeak: 272.pSalneurria: 19 euro.EgileapKoldo Izagirre (Pasaia,1953). Idazlearen liburu ezagunenakhauek dira: Suanahi, Mr. Churchill ipuinak(Susa), Agirre zaharrarenkartzelaldi berriak eleberria(Elkar), Gure zinemaren historiapetrala saiakera(Susa), eta Balizko ErrotenErresuma, Non dago Basques’Harbour eta Rimmelpoema liburuak (Susa).Batzuk euskararen etsaiakdira, beste batzuk euskararenmaitaleak.Euskara gal<strong>du</strong>a balego, argudiopolitikoa bezala erabili ahalizanen lukete maitaleok: «Zuekhil zeniguten!», eta malkotanurtuko lirateke, madarikazioriksaminenak jaurtiko lituzketeerahileen gainean.Hizkuntzak ez dira tresnahutsak. Euskarak sentimen<strong>du</strong>aktransmititzen ditu, eta euskaragal<strong>du</strong>arena ere bai, erdal<strong>du</strong>n<strong>du</strong>askori: «Al nacer me mutilaronla lengua. Yo tenía derecho aaquella lengua que oía en boca deIgandea •2010eko azaroaren 28ami abuela entre los castaños dela huerta de Orozko».Euskara ez da arkadia idealizatubat, Orozkoko baratzea.Inguruan daukate, bizirik,bere atsegintasun guztiekin, erabilgarri,alegia, hilezkor egiteko,maite <strong>du</strong>tenek.Celayak ez bezala, Oterok politikokiinterpretatzen <strong>du</strong> mutilazioa:«nik eskubidea neukan».Entzuteko minak esaten dizkie,saihetsetik, amonaren hizkuntzahura transmititu ez ziotenei,aldrebestu egin nahi luke, euskalpoeta (ere) izan.Hizkuntzak ematen digu euskaltasuna,hala da, baina hiztunakmultzotan biltzen dira —multzoetarik sortu dirahizkuntzak—, eta euskal<strong>du</strong>naedonongoa izan baliteke ere, hizkuntzaribizia bermatzen dionmultzoak lurralde bat behar <strong>du</strong>,hots, euskara entzuneta ikusgarri izanenden geografia politikobat.Lurrak hiztunakeman ditzan.Hiztunak mun<strong>du</strong>alan<strong>du</strong> ahal izan dezan.Gure leku bestekGaza txipi askotan sakabanatuada euskara.Eta nekez itzuliko dabereak ziren leku (bestek)okupatuetara.Gaza horiek ez zirelainoiz euskararenakizan entzun eta irakurriohi <strong>du</strong> euskal<strong>du</strong>nak.Iragana sortu, idealizatuegiten <strong><strong>du</strong>ela</strong>.Palestinarra sionista.TunelaGaza txipi horiekzipriztinezko mapa batosatzen <strong>du</strong>te, mugagaitza,definigaitza, aldakorra.Ez daukagu,Flandriak bezala,muga linguistikonabarmen eta zehatzik.Euskararen zipriztin batetikbestera mintzoa da lotura,jakina, baina hotsik gabeko ahoada gurea, ez da entzuten ez ikusten,lupean dihar<strong>du</strong>gu, sare konplexueta mehean, erdal<strong>du</strong>neneremuan gaudelako sakabanaturik,harresi bana inguruan.Horrek egiten gaitu ilun uzkurzurrun, horrek egiten gaitu kezkagarri.Harresiaren beste aldea ere,Euskal Herria da.zuria ziguten beztuahoko hitza makestuelurra zer den ikastearrenginen berriz aldrebestu
2010eko azaroaren 28a • IgandeaFauna 13E<strong>du</strong>rne ElizondoJoan den mende hasieratikgaur arte, mende bakarbatean alegia, mun<strong>du</strong>anbizi ziren tigreen%97 desagertu dira. Duelaehun urte, 100.000tik gora tigrebazen; gaur, 3.200 inguru bertzerikez. Bederatzi espezietatik, gainera,hiru desagertu egin dirajada: Baliko tigrea, Javakoa etaKaspiar Itsasokoa. Datuok agerianuzten <strong>du</strong>te animalia kinka larriandela. Amildegiaren ertzean.Horregatik, goi bilera egin <strong>du</strong>teasteon Errusian, hango, Txinako,Indiako eta tigrea bizi den Asiakogainontzeko hamar herrietakoagintariek, neurriak adosteko asmoz.Asmoa egia bilakatu da, eta herriotakoordezkariek lortu <strong>du</strong>tehitzarmena: 2022. urterako tigreenkopurua bikoizteko konpromisoahartu <strong>du</strong>te. Bertzelako neurririkere zehaztu <strong>du</strong>te: batetik,aurrerantzean, uztailaren 29a TigrearenMun<strong>du</strong>ko Eguna izanenda; bertzetik, agintariek adostu<strong>du</strong>te tarteka aste honetakoarengisako goi bilerak eginen dituztela;eta, hirugarrenik, tigrea babestekodirua biltzeko funtsa sortuko<strong>du</strong>te. Dirua da, hain zuzenere, gako nagusietako bat. WWFNaturarentzako Mun<strong>du</strong> Funtsakaurrerapauso garrantzitsutzat jo<strong>du</strong> egin berri den bilera, bainaadostutako neurriak martxanjartzeko dirua mahai gainean jartzekokonpromisorik gabe, asmoguztiak hutsean gera daitezkeelaazpimarratu <strong>du</strong>.Bileran, 330 milioi dolarrekoprograma onartu <strong>du</strong>te parte-hartzaileek.Herri guztiek eurenekarpena egiteko aukera izanenote <strong>du</strong>ten, hala ere, ez dago batereargi. Laos eta Butan herrietakoordezkariek, adibidez, onartu<strong>du</strong>te jada tigrearen alde egitekodiru laguntzen beharra izanen<strong>du</strong>tela. WWF erakundeak, berriz,nabarmen<strong>du</strong> <strong>du</strong> tigrea bizi denherri guztiek bete behar dituztelaErrusian adostutako neurriak.Hau da, denek egin behar <strong>du</strong>telatigrearen alde lan, animalia horrenetorkizuna ziurtatu ahal izateko.Errusiak erran <strong>du</strong> 45 milioi dolaremango dituela hurrengo bosturteotan tigrearen aldeko neurriakmartxan jarri ahal izateko;Txinak, berriz, tigrea salbatzekoprograma onartuko <strong><strong>du</strong>ela</strong> iragarri<strong>du</strong>, eta, bertzeak bertze, animaliahorren habitata zabaltzekoeta isileko ehiza desagerraraztekoneurriak martxan jarriko dituela.Indiak ere aurreratu ditubere asmoak: tigrearentzako babesgunegehiago ezarriko ditu.Horiek dira hitzak. Baina tigreakez dira hitzekin salbatuko. Habitatarendesagertzea eta isilekoehiza dira, egun, haien arerio nagusiak.Bai eta haien harrapakinendesagertzea ere, gizakiarenOrroa isilez dadin3.200 tigre bertzerik ez da aske bizi, egun; 15.000tik gora bada, berriz, hesien artean. DIEGO AZUBEL / EFEMun<strong>du</strong>ko tigreen %97 desagertu dira azken mendean;bilera egin <strong>du</strong>te animalia bizi den herrietako ordezkariek,eta egungo populazioa bikoizteko konpromisoa hartu.jar<strong>du</strong>eraren ondorioz. «Basa faunarenpiramidearen gailurreandagoen harraparia da tigrea; eta,hala ere, desagertzeko zorian da.Horrek argi erakusten digu gureplanetako faunaren egoera nolakoaden; zeinen larria den», salatu<strong>du</strong>te Naturarentzako Mun<strong>du</strong>koFuntseko ordezkariek.Bada bertze <strong>datu</strong> aipagarri bat:aske 3.200 tigre inguru bizi badira,kopurua anitzez handiagoa daeremu itxietan, denera 15.000-20.000 ingurukoa. Zoologikoetaneta zirkuetan ez ezik, mun<strong>du</strong> osoanbadira gizakien esku haienetxeetan bizi diren milaka tigre.Haien berezko habitatetik desagerrarazi,eta bil<strong>du</strong>mazaleentzakoaltxor preziatu bilakatu dira.Bizirik, bai eta hilik ere. Tigreenlarru marra<strong>du</strong>n ikusgarria60.000 euroan saltzen da Tibeteneta Errusian, bertzeak bertze.Errusian egin berri den bileranherri horretako lehen ministroVladimir Putinek <strong>agin<strong>du</strong></strong> <strong>du</strong> isilekoehiztarien kontrako zigorrakgogortu eginen dituztela, jar<strong>du</strong>erahorri aurre egiteko asmoz. Ezda tigrearen alde Errusian martxanjartzen den lehen neurria.Izan ere, azken urteetan egindakolanari esker, XX. mendeko bigarrenerdian tigreen populazioahanditu egin da herri horretan.Himalayan 4.000metrotik goitiaurkitu dituzteDZur eta lur gelditu zenGordon BuchananBBCko kameralaria irudiakikusi zituenean. Ezin sinetsi.Butanen, Himalayan, 4.000metrora jarritako kamerektigreen irudiak jaso zituzten.Tigreak baziren 4.000 metrora,bai eta handik goraere. Inguruko herritarren arteanzurrumurrua zena ziurtatuegin ahal izan zutenzientzialariek.Irailean eman zuen SteveBackshall naturalistak egindakoaurkikuntzaren berri.Harri<strong>du</strong>ra sortu zuen, bai etapoza ere, tigrearen egoeralarria kontuan hartuta. Himalayakotigreak bakartutadauden populazioak lotzekogarrantzitsuak izan daitezkeelauste <strong>du</strong>te adituek.Bertze inon ez da horrelakorikgertatu. Errusian, egun, 500 tigreinguru dituzte. Tigrearen babeslenagusi gisa agertu da Putin asteonegindako goi bileran. 2008an,hala ere, tigre kume bat eman ziotenurtebetetzeko opari, eta onartuegin zuen. Gainera, Siberiakotigreak ehizatzeko zaletasunaomen <strong>du</strong> Errusiako lehen ministroak.Larrua eta hezurrak sal<strong>du</strong>Errusian hobera egin <strong>du</strong> egoerak,baina salbuespena baino ez da benetanlatza den errealitate batean.Azken hamarkadako <strong>datu</strong>ekagerian uzten <strong>du</strong>te tigrearen tragediarentamaina: eraildako milatikgoiti animaliaren arrastoakatzeman dituzte Asian, 1990 eta2010 bitartean. Hau da, ehundikgora tigre urtean. Traffic gobernuzkanpoko erakundeak emandako<strong>datu</strong>ak dira horiek, baina elkarteakberak onartu <strong>du</strong>enez, kopurua,ziurrenik, are handiagoaizanen da. Tigreen larruaz gain,haien hezurrak eta kaskezurrakere erabiltzen dira Txinan, Indianeta Nepalen, bertzeak bertze, medikuntzatradizionalean. Horretarakosaltzen dituzte isilekoehiztariek. Tigreak Indian harrapatu,eta bereziki Txinan saltzendituzte haien hezurrak eta larruak,Traffic erakundeak salatu<strong>du</strong>enez.Animalia dotorea, indartsuaeta arina da tigrea. Ikusgarria.Beltza, berriz, haren oraina, etaare beltzagoa haren etorkizuna,haren aldeko neurri eraginkorrakhartzen ez badira, behintzat.Denbora kontra <strong>du</strong>. Hitzak eta borondateaekintza eta erabaki bilakatzekoor<strong>du</strong>a da, adituen ustez.Tigrearen orroa isiltzea nahi ezbada, behintzat.
14 HistoriaIgandea •2010eko azaroaren 28aKondairarenmugetanTxibertakoparrandaGonbi<strong>datu</strong>ak mozorroturik joan ziren Cuevas markesak Txibertako Klubean antolaturiko festara. BERRIACuevas markesak,anfitrioia bera,urrezko trajea jantzizuen. Traje berezihori garaikomoda-sortzaileospetsuenakdiseinatu zuen,Pierre Balmainek.Aberatsek erenegar egiten <strong>du</strong>teIñaki EgañaNire garaian, ustezaspaldikoa, telebistanbazegoen artikuluhonen izen berdinekosaio bat. Eznaiz oroitzen zertaz zen saila,memoriak hautaketa oso zehatzakegin dituelako, baina tituluarenaraberakoa izango zen:aberatsek, eskrupulurik ez izanarren, bihotza <strong>du</strong>te. Beraz, gubezala, maitemintzen, haserretzeneta alaitzen dira. Zoriontsuaketa guzti izan daitezke.Garai batean, nirean berriz,aberatsek ezkutatu egiten zuteneuren egoera. Denok ezagutzengenuen nortzuk ziren herrikojauntxoak, hiriko jabeak eta gureizerdiarekin lantegietan aberastenzirenak. Baina, oraindik,lotsa zen nagusi. Ez ziren handizkibizi. Gaur egun, ordea, azalabarrukoa baino garrantzitsuagoada. Zuringoa gorringoaren gainetik.Eta etxe erraldoiak, autobereziak eta bitxi anormalak erakustendituzte etengabe. Handikeriak.Gure garaiko euskal aberatseketxearen barnean agerraraztenzituzten euren egoerako ezaugarrinagusiak. Eta horrela izan zengure aitona-amonen aroetan ere.Historiarako gelditu dira EuskalHerriko jauregietan eta gazteluetanegindako festak. Alkohola nagusi,baina baita mota guztietakodrogak ere. Garai bakoitzean modanzeudenak.Baigorriko Etxauzen, BizkaikoNegurin, Donostiako Miramarjauregian edo Angeluko Txibertanegindako festak ospe handikoakizan dira. Horietako batzueiburuz asko idatzi da. Gehiegi,akaso. Eta aukeratzekotan,1953an Txiberta Klubean izandakoazidatziko nuke. Eta idatziko<strong>du</strong>t.Margaret Rockefeller Georgede las Cuevas de Bustillo y TeranTxileko enpresagizonarekinezkon<strong>du</strong> zen; Piedra Blanca deGuana de Cuevaseko 8. markesa.Istorio honen protagonista daMargaret. Haren aitona StandarOileko zuzendaria zen, John Rockefellermitikoa. George de lasCuevasen ibilbidea JorgeEdwards idazle txiletarrak azal<strong>du</strong>zuen, El inútil de la familia(Familiaren gauzaeza) liburuan.Arrakasta itzela izanzuen Txibertako jaiak:15.000 artikulu sortuzituen prentsanBikotearen zarrastelkeriarenoihartzuna garaiko komunikabideetarahel<strong>du</strong> zen. Parisen antolatutakofestak ospe handikoakizan ziren. Baina, jakina denez,hurrengoa aurrekoa bainanabarmenagoa izan behar da.Bestela, lortutako aipua berehalagaltzen da. Eguzkirik ez badago,itzala ikusezina da.Horregatik, haren fama berrindartzeko,Rockefellerrek garaianmodan zegoen margolariarienkargatu zion hurrengo festarenantolaketa. Salvador Daliizan zen aukeratutakoa. EtaAngeluko Txiberta Klubeanprestatu zuen XX. mendeko festarikbasatienetarikobat. 1953.urtean. «L’evenement <strong>du</strong> siecle»idatzi zuen Parisko kazetaribatek. Urte asko pasatu diraor<strong>du</strong>tik, eta festaren distira agortuda. Goiz hil zen markesa, etaalarguna berehala ezkon<strong>du</strong> zen.Baina garaian arrakasta itzelaizan zuen jaiak: 15.000 artikulusortu zituen egunkari eta aldizkaritan.Salvador Dalik Luis XVI. erregearenestiloz apain<strong>du</strong> zuenkluba. Ehunka apain<strong>du</strong>ra ezberdinezbete zuen festa. Eta uretarako,agertoki berezi bat ezarrizuen. Bertan, Txaikovskiren Beltxargenaintzira dantzatu zuenParistik Euskal Herrira hel<strong>du</strong>takotalde batek.Cuevas markesak, anfitrioiabera, urrezko traje bat jantzizuen. Traje berezi hori garaikomoda-sortzaile ospetsuenakdiseinatu zuen, Pierre Balmainek.Rockefellerren senarra,urrez gainezkatua, ez zen ausartzentoki batetik bestera ibiltzera.Beraz, Dalik fruitu eta barazkiekinegindako tronu bateaneseri zuen.Gonbi<strong>datu</strong>en zerrenda oso luzeaizan zen: Maurice Escande,Comedie françaiseren zuzendaria,Guy d’Arcangues, GabrilleDorziat, O’Raily markesa, Jugoslaviakoerrege ohia, Luis MiguelDominguin toreroa, Merle Oberonaktorea, Zizi Jeanmeire dantzaria…Orotara 3.000 gonbi<strong>datu</strong>.Aurrekontua: garaiko 40 milioi libera.Elsa Maxwell kazetari amerikarraSancho Panzaren jantziarenbarruan azal<strong>du</strong> zen, benetakoastoarekin. Haren bikotea, On Kixote,Monakoko kondesa izan zen.Zizi Jeanmeire dantzariagamelu baten gainean azal<strong>du</strong>Charles Chaplineta Myrna Loyrenfestak BaigorrinDAntoine ThompsonAbadiaren jauregiaHendaian ikus daiteke. Bisitagi<strong>datu</strong>ak, euskaltzale horrenliburutegia, hondartzarengaineko bista ederrak, lorategiak...Irlandan jaiotakoeuskal<strong>du</strong>naren bizitzarenzati ezkutatu bati buruz gutxiidatzi da. Abadiak BaigorrikoEtxauz gaztelu mitikoaerosi zuen. Baina apenaserabili zuen. Hendaiakoazuen gustuko. Abandonatuegin zuen gaztelua, eta hareniloba Harryk berreskuratuzuen. Harry Abadia Hollywoodekoaktorea zen. Ospetsua.Eta haren lagunak berabaino ospetsuagoak ziren.Charles Chaplin eta MyrnaLoy, garai horretako puntakoartistak, bertako apopiloakizan ziren. Festa erraldoiakantolatzen zituzten. Goizairitsi arte. Baina dena bezala,hasiera eta amaiera izanzuen Hollywoodeko gazteluak.Christie’s etxeak antolatutakoenkante bateansal<strong>du</strong> zen Etxaluz gazteluzaharra.zen, eta Dominguin toreroakmagoaren jantzia erabili zuen.Pierre Balmain moda-sortzailearenairaina izan zen, frantziarnekazari konpartsa batekin azal<strong>du</strong>baitzen. Ez da harritzekoa gertatuzena. Parisko aldizkari batekesan zuenaren arabera, anarkistaespainiar batek festan sartzealortu zuen. Salatu nahi zuen…dena. Zaindariek atxilotu eta Txibertatikkanporatu zuten.Glamourraren lagunek ba<strong>du</strong>tenon bilatu: Paris Macht, 1953koirailaren 10ean. Argazki ugari etafestaren kronika osoa ageri dira.
2010eko azaroaren 28a • IgandeaIritzia 15Hemen kafeari Baque esatendiogu, eta bakeari Kit-katSerio demonioJuan Kruz Lakasta eta Zaldieroaseriodemonio@berria.infoAmaitu da gatazkaZorigaiztoko gatazka amaitu da! Akordioa lortu <strong>du</strong>gu!Alde guztiak ados jarri dira! Gora eta biba euskal pilota!Kasu, ez gara ari pelota basqua-z baizik eta askoz garrantzitsuagoaden euskal futbol baloiaz. Selekzioak aben<strong>du</strong>aren28an partida jokatzea adostu <strong>du</strong>te Federazioak eta jokalariek.Azkenean ez da Euskal Herriko selekzioa izanen,ezta Euskadikoa ere, baizik eta Euskal selekzioa, etakito. Esan gabe doa beste gatazka, pelota basqua-renakonpontzea nekezagoa izanen dela, luzeago joko <strong><strong>du</strong>ela</strong>.Adostasuna ez da erraza haren selekzioaren izena adostekotenorean sekulako arazoak dituen herri batean. Bainanori axola zaio hori gure futbol selekzioak partidak jokatukobaditu? Ederki kostata lorturiko akordioa ez zapuztealdera, iruzkin honentzat bi amaiera prestatu ditugu, batjokalarientzat, eta bestea Federazioarentzat. 1) Gora EuskalHerria selekzio<strong>du</strong>na! Gora Euskal Herria futbolzalea!2) Gora Euskadi selekzio<strong>du</strong>na! Gora Euskadi futbolzalea!Kortabarria eta Iribar gogoanZertaz ari ginen jabeturik, Txikiteroa, ohi baino luzeagobaina beti bezain sakon mintzatu zitzaigun: «Ez izan horrensarkastikoak futbolarekin, futbol mun<strong>du</strong>tik iritsibaitzaigu azkenaldiko mezurik iraultzaileena, Eric Cantonarenaldarria herritarrek dirua banketxeetatik ateradezaten. Imajinatu zer gertatuko litzatekeen baldin etaaben<strong>du</strong>aren 28an, San Mameseko partidaren atarikoan,euskal futboleko katedraleko harmailetan pilaturiko milakaeta milaka zaleen aitzinean, bere garaian Kortabarriaketa Iribarrek ikurrina nola, halaxe haizatuko baluteGorka Iraizozek eta Mikel Aranburuk dirua banketxeetatikateratzearen aldeko pankarta. Eta jarraitzaile guztiakoihuka hasiko balira, 'Oe, oe, banketxeak erre! Oe, oe, banketxeakerre!'». Egiaren aitortzeko, gaudenetan egonda,kosta egiten da, kosta egiten denez, hori imajinatzea. Biurte joan dira krisi-tokomotxo hau hasi zenetik, eta erdipurdikohiru greba besterik ez <strong>du</strong>gu egin.Izarren hautsaIzarren hautsa egun batean bilakatu zen sukaldarien artekolehia. Ez <strong>du</strong>gu uste sukaldaritza eta lehia ongiegi uztartzendirenik, baina bizi gaituen sistema madarikatuhonetan dena da lehia. Michelin izarrak banatu dituzteaste honetan Donostian. Oro har, euskal sukaldaritzakemaitza onak lortu ditu, izar kopuruari eutsi baitio. Nolanahiere, gaude banaketan bidegabekeria latza egin <strong>du</strong>tela,batere izarrik gabe utzi baitute azken aldian sukaldelanik handiena egiten ari den gizona, Brian Currin. Osogustuko <strong>du</strong>gu haren menua. Lehen platera: euskal saldarenesferifikazioa, erran nahi baita sekulako lana egitenari dela pelota basqua non dagoen argitzeko tenorean. Bigarrenplatera: euskal aharikiaren dekonstrukzioa, errannahi baita irudipena <strong>du</strong>gula asmatzen ari dela gure betikoahari talka gainditzeko bidearekin. Postrea: bakea,erran nahi baita hemen kafeari Baque esaten diogula, etabakeari kit-kat. Michelin izarrik ez, beraz, Brian Currinentzat.Ea Mitchell printzipioen ezarpenarekin zortehandiagoa <strong>du</strong>en.Erosle sal<strong>du</strong>aEspainiako Gobernuak Saharako aferan <strong>du</strong>en jarrera lotsagarriaazal<strong>du</strong> beharrik e<strong>du</strong>ki ez dezan laguntza erabakigarriaeman dio EAJk Zapaterori. Haren agerraldia eskatzenzuen ekimenaren kontra bozkatu <strong>du</strong> Madrilgo DiputatuenKongresuan. «Diru gehien ordaintzen dienarisaltzen diote euren burua. Edonorekin lotzen dituzteakordioak». Kasu; izan ere, jelkideen jarrera hitz gordinokindefinitu <strong>du</strong>ena ez gara gu izan, baizik eta Patxi Lopezlehendakaria, metafora horren arabera jelkideei dirugehien ordaintzen ari zaien alderdi sozialistako kidea,hain justu Gasteizko Eusko Jaurlaritzara iritsi ahal izatekoMadrilen etsai porrokatu <strong>du</strong>en PPrekin akordioa lotu<strong>du</strong>ena. Bada marka. Zapaterok eta EAJk adosturiko esku<strong>du</strong>ntzakoraindik ez dira iristen hasi, eta Lopez jadaguztiz sal<strong>du</strong>ta dakusagu.
16 BegiaIgandea •2010eko azaroaren 28a
2010eko azaroaren 28a • IgandeaBegia 17Bizi<strong>du</strong>nenarteko hilaGarbine Ubeda GoikoetxeaArima erakusteko prest da Daisuke Yoshimoto.Osagaia den guztia erantzita.Zurituta.Butoh dantzarien aburuz, gorputzabiluzteak baino gehiago gorritzen baitukolore zuriak. Bizi<strong>du</strong>n harrituen arteraazal<strong>du</strong>ko da orain, bere gibelean heriotzarenataria zabalik baleuka bezala,eta iluntasuna ekarriko die gogora, holokaustonuklearra, Hiroshima eta Nagasakitikihesi, noraezean zebiltzan gorputzerre begigal<strong>du</strong>ek lehertu zuten lotsaeta nazka.Ordenik gabe, araurik gabe, doinu lagungarririkgabe, mugimen<strong>du</strong> pausatuakbihurrikatze bortitzekin tartekatuzegingo <strong>du</strong> bidea, isiltasuna adierazgarribihurtuz, argilunetan hausten diren gorputzakimitatuz, hezur-mami ez denaaskatuz. Eta ridikulua bilatuko <strong>du</strong>, artearendeformazioa.Daisuke Yoshimoto Butoh dantzari japoniarra,Osjan and Guests kontzertuan,Varsoviako Cross-Culture jaialdian(Polonia). 2010-10-01. EFE/LESZEK SZYMANSKIigandea@berria.info
18 Denbora-pasaIgandea •2010eko azaroaren 28aBagaBigaHitz gurutzatuak123456Goitik behera1. Hegaztien hestegorriaren zabalune, papo eredeitua.2. Ekialdean, abade.3. Tira egiten den aldi.4. Animalien harrapatzea edo hiltzea.5. Izate, izaera.6. Bizkaieraz, gandor, gailur.12. Berotu, berotu-aldi.14. Ertilaria, arte edo eder lanen batean ari denpertsona.16. “Inazio, gure ... handia” kantatzen <strong>du</strong>te jesuitek etajarraitzaileek.18. Hil ..., hiltzear.19. Gai baten zati mehea eta laua.21. Oinazea.79 10111281413Ezker-eskuin7. Ezkila.8. Ipar., abere baten ume.9. Lakar, ez leun.10. Auzo, auzune.11. Jabetza pribatuko lurretan barrena igarotzen denbide publiko.13. Jarri, jezarri.15. Orre, likabra, fruitu oso urrintsuak eskaintzendituen zuhaixka.17. Metal honek izena ematen dio aro bati.20. Uztera behartu.21. Itsas arrain.22. Itsas lanetan erabiltzen den lokarri.23. Zuhaitz oso luzeez esaten da.152022161917232118Zazpi aldeakSudoku gaitzaEdvard Munch (Biharamunean)Sudokuzale porrokatuen gustuko jokoa dakarkizuegu ostera. Klasiko bat da, badakizue, 9 x 9 laukiko bederatzi karratudituzten taula horietakoa, baina molde honetako jokoen merkatuan, mun<strong>du</strong>ko azoka zabalean, inoiz prestatu direnetanzailenetakoa, horrelakoxeak nahi baitituzte gure sudokuzale aseezinek. Ezetz or<strong>du</strong> erdian asmatu. Eta or<strong>du</strong>betean? Tira, ba...4 1 93 6 83 6 98 78 9 2 14 53 4 27 5 17 2 3
2010eko azaroaren 28a • IgandeaBagaBigaHitz gezi<strong>du</strong>nakDenbora-pasa 19pMusikagile erromantikoak:DAMUTZEKO ▼ ▼ ANIMALIA UR- ▼ BALAZTA ▼ GAI BAKUN BA- ▼OINAZEABRASILGO ▼MODUKOLEHORTARRAKSISTEMATEN ZATIKIAHIRIABALIORIK GABEUTZIA▼EUROPAKOHODIARENNAFARROAKOHIZKIURAINTZIRAERDIANHERRIABIHURRIAARRE▼ ▼ ▼▼ ▼p FELIX...HITZ JOKOENHILABETEKARIA▼▼OLATU, BOKA-LIK GABE▼EZ ARRA▼SUFREAARGI GARBEKOGUNEp FRANZ...▼ZEURE▼GALIOA▼SASTRAKA▼▼▼DENA,GUZTIA▼p FRÉDÉRIC ▼...IPAR EH-N,ORAIN▼p ROBERT...GIPUZKOAKOLURMUTURRAURPEKOIGERIALDISODIOABIZKAIKOHERRIADUNARENERDIANURETAKOBIZIDUN▼▼▼▼KARRIKA▼▼GARTSU,SUTSU▼▼▼NONBAITNOKA,GENIEKEIPAR EH-N,HIRU▼OTX!, ATX!▼▼GARRA▼KONTSO-NANTEA▼▼ZERLEKUTARA?▼BIZKAIERAZ,LOHIAOSPA!JARDUNGIPUZKOAN,DUTIDI, HITZELKARTZEETAN▼▼NOKA,NAIZ▼▼DEIALDI▼▼▼ALDERDI POLITI-KO MEXIKARRA▼INTERJEK-ZIOAALAITU, BOKA-LIK GABEKITATZEKEDAGOATZIZKIAp GIUSEPPE...▼SABELA,TRIPAERAIKINMOTA▼▼BIZKAIKOHERRIAKONTSO-NANTEA▼▼▼* FRANZ...▼▼p GAETANO...▼▼INBUTU▼▼RÖNTGENOTE AR▼BORONDATE,GOGOLEHEN HIRUHIZKIAK▼QATARKOHIRIBURUA▼BETEBIZKIEAKOBIZTANLEIGAROBIDE▼INTERJEK-ZIOA▼NAIZENHAUMUSIKANOTA▼▼▼OXIGENOA▼BOKALA▼▼▼▼KONTSO-NANTEA▼▼SUFREA▼GAIZKI,OKERp JOHANNES...BOKALA▼▼ZILARRAAMEBA, BOKA-LIK GABE▼p HECTOR...AFRIKAKOESTATUA▼▼MUSIKANOTAOGI, HITZELKARTZEETAN▼▼▼▼KONTSONAN-TEBUSTIA▼Hitz kateatuakErantzunakDiagraman koka itzazu ondoko hitz hauek:13 hizkiGizatxarkeriaSeiehungarrenEZA11 hizkiAmortizazioTristetasun9 hizkiIndar<strong>du</strong>naMaracaiboPropanoakTurismoak8 hizkiAktoreakAlkoholaAziendakBenidormKorrituaMokanesaTxisteakTxolarre7 hizkiDoktoreJariatuRemigioTapakia6 hizkiEtxeakGarunaNagikiSalgai5 hizkiAdoreAktakBasurExkaxGingaNasakRosesTiutaUnamaUrkiaUsainZakur4 hizkiAtzoEgiaKaraKariMuesPesoPlanRiga3 hizkiEzaGorIxoOhiOreTaiD M I A A MB A L I O G A B E T U AM E N D E L S S O H NL U M A L T E M E AS Z G A S A S I O R O C OS C H U M A N N K A L E A S U H A RH I R U R A I S U A G N O R AM U G E R R A N A U N D E I P R IB E G I L B O R P L E N T Z I AV E R D I D O N I Z E T T I O N I LR O L D E E A R N IO T A R O A B I K I S SB R A H M S B E R L I O ZB I D E G A B E G I N E A T T
20 Kioskoaz01 ‘3 MARIAK’zozketakArantxaUrretabizkaiaHamarliburu02 ‘ENEKO PADURAKOA’Jose Luis UrrutiaHamarliburu03 ‘GORILAK GILTZAPEANedo hiru gorilatxikiren istoriojakingarriak’Igandea •2010eko azaroaren 28aPARTE HARTZEKO, deitu: IGANDETIK ASTEARTERA943-30 43 47 edo www.berria.info/kioskoaSARIDUNAK ostegunetan argitaratuko dira.Dian FosseyHamar liburu04 ‘TXATARTEGIRAKO IPUINAK’Xabier EtxanizRojoHamarliburuEreinEreinEreinErein05 ‘RAMONI RAMONI’ 06 ‘BIDEGORRIKO FESTA’ 07 ‘GABE GABE’Aizpea GoenagaAna UrkizaArrate Egaña08 ‘LAPURRAK DABILTZA AZOKAN’AitziberEtxeberriaharpide<strong>du</strong>nentzat opariakHamarliburuEreiNeskatilak09 ‘MAHATSAK ETA NEKATILAKONDU ZIRENEKO UDA’Enkarni GenuaHamarliburuHamarliburuEreiNeskatilakAlaitz OlaizolaHamarliburuHamarliburuEreiNeskatilakYolanda ArrietaHamarliburuHamarliburuEreiNeskatilak12 ‘ARMAIRU BARRUAN IPUINAKIRAKURTZEN ZITUEN NESKA’Leire BilbaoHamarliburuEreiNeskatilak EreiNeskatilak EreiNeskatilak EreiNeskatilak13 ‘ERROTIK’ 14 ‘AUTOPSIARAKO FROGAK’ 15 ‘BULKADA’GotzonKoldo IzagirreJon BenitoBarandiaranBostliburuSusa17 ‘FIKZIOAREN IZTERRAK’Ur ApalategiBostliburu10 ‘MIKEL ETA MIKAELA’ 11 ‘NITAZ AHAZTU DIRA’BostliburuSusa18 ‘KONDENATU BATEN AZKENEGUNAK’Victor HugoBostliburuBostliburuSusa19 ‘ARRATSALDE BATMARIREKIN’EuskalMitologiahaurrentzatBost liburu16 ‘BITSA ESKUETAN’Miren Agur MeabeBostliburuSusa20 ‘AMAIA LAPITZ’Katixa AgirreBostliburuSusaElkarElkarElkar21 ‘ALTXORRAK & LAPURRAK’ 22 ‘BAGA-BIGA XAGU ETA XIGA’+ 8 urte 5. mailaHamarjokoHamarCD-ROM23 ‘GURE GORPUTZA’3-7 urteHamarjokoIkastolen ElkarteaIkastolen ElkarteaIkastolen Elkartea24 ‘MATRAKA’ 25 ‘ZOOTROPO’ Txirri, Mirri eta Txiribiton26 ‘ZOOTROPO’AuKera ezazu,BIzI eusKarazHamarjokoHamarDVDHamar ipuinbil<strong>du</strong>maIkastolen Elkartea Ikastolen Elkartea Ikastolen ElkarteaBezeroari kasu egiteko or<strong>du</strong>tegia: goizeko 08:30etik gaueko 19:30era 943-30 43 45 telefonoan, eta larunbatetan 09:00etatik 13:00etara
Egituraberria 2010eko azaroaren 28a ekonomia@berria.infoKrisiarenerru<strong>du</strong>nakBatzuk galtzaile, beste batzuk irabazle argiak.Batzuk epaituak, besteak estatuen aholkularibihurtuak. Hona krisiaren hamar erru<strong>du</strong>n.J.Senar - I.Santamaria - I.AranburuBadira gizonak edozein arte diruaegiteko bitarteko gisa erabiltzen<strong>du</strong>tela; berezko helburu bateanbihurtzen <strong>du</strong>te, eta uste <strong>du</strong>te edozergauza egin behar dela hori lortzeko».Aristotelesen adierazpen horrek ez <strong>du</strong>gaurkotasunik gal<strong>du</strong>. Krisiaren sorburuan iagizateria bezain zaharra den indar bat baitago:diru-gosea. John Kenneth Galbraith ekonomistakbehinola idatzi zuen legez, «beharbadaWall Streeten oraindik ere Aristotelesirakurtzea komeni litzateke». Eta Irlandan,Islandian, Frantzian... Merkatuak Europaberriz amildegirantz bultzatzen aridiren honetan, krisi honen sorburuandiren hamar erru<strong>du</strong>n nagusienzerrenda proposatzen<strong>du</strong>gu. Ez dira bakarrak, jakina.
22 KrisiaEgitura •2010eko azaroaren 28a01.RichardFuldKrisia paregabekoaukera zelakoan...02.SeanFitzpatrickDirua bukatu zaio;damua ez zaio iritsi03.LloydBlankfeinKapitalismoarenjainkoa04.FredGoodwinEnpresa birrin<strong>du</strong>,eta saria jaso05.JohnPaulsonZaborra urre egin<strong>du</strong>en Midas erregeaLehman Brothersen presidenteaAnglo Irish bankuko buruzagi ohiaGoldman Sachseko presidenteaRBS bankuko agintari ohiaPaulson & Co-ko presidenteaDHunkigarriak dira RichardFuldek (1946)AEBetako Kongresuan2008ko urrian egindako adierazpenok:«Gauero esnatzennaiz pentsatuz ‘zer egin nezakeendiferente? Zer egin beharnukeen?’ Eta gauero ondorioberera heltzen naiz: garai hartan,neukan informazioarenarabera hartu nituen erabakiak».Hunkigarriak lirateke esanok,bai, inoizko kiebrarik handienazhitz egiten egongo ezbalitz. Hunkigarriak lirateke,bai, «garai hartan» lotan egitenzituen or<strong>du</strong>etan ere or<strong>du</strong>ro13.000 dolar kobratu izan ezbalitu. Hunkigarriak lirateke,bai, Lehman Brothersen ar<strong>du</strong>ra<strong>du</strong>nnagusia izaki, erantzukizunazuritu nahian ibiliko ezbalitz. Hainbeste kalte eragindituen kiebra bat informaziooker bati soilik egoztea jendeainozotzat jotzea da.Izan ere, iaz Anton ValukasekLehman Brothersen kiebrariburuzko 2.200 orrikoikerketan ondorioztatu zuenez,2006an inbertsio bankuak«estrategia oldarkor»bati ekin zion, eta apalankamentubidez arriskua handituzuen. Zuhurtziaz jokatu beharrean«hamarkadan behingertatzen diren krisiak» diruaegiteko aukera paregabetzatjo zituen bankuak, eta ondorioakgutxietsi egin zituen.Arriskuaren kontrol sistemekhuts egin zuten, erabakiakhartzeko or<strong>du</strong>an lehentasuna«negozioak zuelako». Eta horiguztia gutxi balitz, hasierakourratuak zauri hilgarri bihurtuzirenean informazioa ezkutatuzuen. Horren guztiaren ar<strong>du</strong>ra<strong>du</strong>nizan zen Fuld. Lo egingabe jarraitzen al <strong>du</strong>?DGooglen ‘Sean Fitzpatricketa ustela’ bilatuzgero, 7.820 artikulu agertzendira. Ez dago gaizki herrialdetxiki bateko banku arrunt batekoburu izandakoarentzat.Seanie Fitzpatrick (1948) AngloIrish bankuko kontseilariordezkaria izan zen 1998tik2005era, eta presidentea2008eko aben<strong>du</strong>an IrlandakoGobernuak bankua bere gainhartu zuenean. Baina hori bainogehiago, Fitzpatrick Irlandarenamets ekonomikoaamesgaizto bilakatu zenekoikurra da.Anglo Irish eraikuntzari lotutakobanku txikia zen. 1987an42 milioi euroko irabaziak izanzituen, baina hogei urte beran<strong>du</strong>ago1.200 milioira iritsi ziren.Gaur egun ez <strong>du</strong> zentimobat ere balio, eta gutxienez30.000 milioi euroko galerakekarri dizkio Irlandako Errepublikari.Fitzpatricken eskutik,eta Fianna Fail gobernuko alderdiarenlaguntzarekin, AngloIrish maileguak neurrigabeematen hasi zen Irlandako etaErresuma Batuko eraikitzaileei.Arazoa da maileguak ezzeudela gordailuetan babestuta,nazioarteko bankuetanlortutako maileguetan baizik.Etxeen prezioa amiltzen hasieta garabiak geratu zirenean,mailegu horiek ordainezinakbihurtu ziren.Uztailetik bankarrotan dagoFitzpatrick, Anglo Irishi ezkutuaneskatutako 87 milioi euroitzultzerik ez <strong><strong>du</strong>ela</strong>ko. Damutuote da? «Erraza izango litzatekeniretzat barkatu esatea.Baina gure arazoen iturria globaladenez, ezin <strong>du</strong>t zintzotasunezbarkamenik eskatu».‘Fitzpatrick eta harroa’ klikatuta,4.210 testu azaltzen dira.D«Badakit eskua moztukobalidate,jendea poztuegingo litzatekeela».LloydBlankfeinek (1954) ondotxodaki Goldman Sachsek suminaeragiten <strong><strong>du</strong>ela</strong>.«Jainkoarenlana egiten <strong>du</strong>gu»,zioeniaz.«Oso garrantzitsuak gara.Sistema erortzen bada,gurenegozioa eroriko da,eta egonzaitez ziur zurea eta gainontzekoguztiena ere bai».Bankubarruan esan ohi <strong>du</strong>te 40 urterako«nazkagarriki aberats»bihurtzen direla.Blankfeinek,2007an 53 milioi dolarrekobonusa jaso zuen eta iaz 100milioi dolarrekoa.Baina adi, Blankfein kapitalismoakinoiz sortu <strong>du</strong>en makinariabiribilenaren egungoordezkari gorena (baino ez)baita. Goldman Sachsen lanegin ostean, politikara (HenryPaulson, Romano Prodi, RobertRubin, Robert Zoellick...)edo beste bankuetara jauziegin <strong>du</strong>tenen zerrenda oso luzeada. Hala, finantzak egitekoere<strong>du</strong> basati bat esportatzeazgain, negozioaren eta politikarenarteko muga era susmagarrianhausten <strong>du</strong>te,Horregatik,Goldman Sachsikiratsa dario.Iraganeko krisietanbeti tartean egon da(1929ko burtsaren crash-arenonura<strong>du</strong>n izatea egotzi zionGalbraithek).81 urte beran<strong>du</strong>ago,akusaziobera egitenzaio.Subprimeen krisian,bezeroenlepotik dirua irabazizuen,eta Europa egun jasatenari den konfiantza krisiaren erdianere egon da.Izan ere,Greziariestatistika publikoak ezkutatzenlagun<strong>du</strong> zion,makinabat milioi euroren truke.Galdera da: Zergatik inork ez<strong>du</strong> inoiz bankua gerarazi?DEz da harritzekoa herritarxeheak oso begikoez izatea Frederick AndersonGoodwin eskoziarra (1958).Finantza sistema txikitu <strong>du</strong>tenbekatuen bil<strong>du</strong>ma bizia daGoodwin. Royal Bank of Scotlandeko(RBS) gidaritzanarrisku gehiegi hartu, bankuaporrotaren ertzeraino eraman,eta, lotsaren lotsaz azalpenakeman ordez, ondo ordain<strong>du</strong>takoerretiroa poltsikoratuzuen Goodwinek, ErresumaBatuko gobernuak finantzaerakundea zergapekoen diruarekinerreskatatu beharzuen bitartean.Bankari harro eta gupidarikgabekoa izatearen ospeaorain dela urte asko irabazi zituen.National Australia Bankentzatlanean ari zela Clydesdalefiliala doitzeko enkarguajaso zuen. Man<strong>datu</strong>abetetzeko asmoz, 18.000 lanpostusuntsitu zituen. Citykobeste exekutiboek iraungozuen ezizena jarri zioten or<strong>du</strong>an:Fred The Shred (Birrintzekomakina).RBSren zuzendaritzatik eskualdemailako erakunde ertaineta zuhurra zena nazioartekobosgarren banku handienabihurtuko zuen zazpiurtetan. Baina estrategia horrekzulo gehiegi utzi zituen estaligabe, eta finantza krisiakaurretik eraman zituen Goodwinenametsak.2008ko urrian kargua utzizuen, erreskatearen truke gobernuakbehartuta. Eskandaluairitsi zen Goodwinek urtero826.000 euroko pentsioa jasokozuela zabal<strong>du</strong> zenean.Uko egingo zion parte bati,baina or<strong>du</strong>rako Mun<strong>du</strong>koBankari Txarrenaren tituluaDNortzuk dira hipotekenkrisiarekin dirutza irabazi<strong>du</strong>tenak? Nortzuk diramun<strong>du</strong> guztiak aipatu bainaaurpegirik ez <strong>du</strong>ten espekulatzaileak?Horietako bat ezagutunahi izanez gero, begiratuargazkiari: John Paulson(1955)da. Duela lau urteraarte Wall Streeten harraparibat gehiago baino ez zen. Halaere, inork baino lehenago hipoteketanoinarritutako finantzapro<strong>du</strong>ktuak gainbeheransartzear zirela antzemaneta kasino batean bezala, eurenaurka apustu egin zuen.Nola? Goldman Sachsenlaguntzaz. Bankuak bezeroeihipoteka toxiko<strong>du</strong>n pro<strong>du</strong>ktukonplexuak saltzen zizkien,eta Paulsonek gero euren aurkaapustu egiten zuen deribatuenbidez. Burtsan, RoyalBank of Scotland eta LehmanBrothersen aurka apustu egiteaere leporatu zaio. Horri denariesker, Paulsonek 8.000milioi dolar irabazi zituen; besteinork baino gehiago. Zaborraurre bihurtu <strong>du</strong>.Merkatuak kasino erraldoibatean bihurtu diren paradigmada Paulson. Orain, batetik,urrea erosten dabil, ustez inflazioarenitzulera baten aldeeginez. Bestetik, Irlanda, Espainiaeta Greziako zorrarenaurka ere jo <strong>du</strong>. Duela gutxi jakinda Paulsonek eta emazteakNicolas Sarkozy eta CarlaBruniren arte fundazio bati500.000 euro eman dizkiotelaurtero. «Bikote amerikarbaten opari filantropikogisa» deskribatu<strong>du</strong>tedonazioa. Zeinda apustua?
2010eko azaroaren 28a • EgituraKrisia 2306.GertHaardeAginteak auzitegira,Islandia urtuta07.JosefAckermannEuropako estatuenaholkularia08.LarryFinkWall Streetengailurrean09.AlanGreenspanBeste alderabegiratu zuen10.JeromeKervielEnplegatu batbaino ezIslandiako lehen ministro ohiaDeutsche Bank-eko presidenteaBlackrock sozietateko buruaErreserba Federaleko buru ohiaSociete Generaleko agente ohiaDHonezkero marka bathautsi <strong>du</strong> Islandiako lehenministro ohiak, Geir Haardek(1951). Ez da herrialde osobat ongizatetik amildegira osodenbora laburrean eramateagatikizan, baina ba<strong>du</strong> zerikusia:gobernuko karguak epaitzekoauzitegi berezira joanbeharko den Islandiako lehenagintaria da, organoak <strong>du</strong>en105 urteko historian. Izotzabezala urtu zen Islandiakoekonomia 2008ko udazkenean.Herrialdeko hiru banku nagusiak— Glitnir, Landsbankieta Kaupthing — salbatu beharizan zituen gobernuak.Atzerrian hedatzeko kanpainaerasokor bat finantzatzeko pilatuzuten zor izugarria — IslandiakoBPGaren halako sei— ordain<strong>du</strong> ezinik geratu zirenbankuak. Islandiako txanpona,koroa, amil<strong>du</strong> zen gero, etaNDFren laguntza eskatu beharizan zuen gobernuak. Herritarrenprotesta eta haserreaazaleratu ziren kaleetan.Kargua utzi eta bozak deituzituen Haardek iaz. Haatik,bere ar<strong>du</strong>rari buruzko zalantzakez ziren uxatu. Apirileanezagutu zen bankuetatik dirulaguntzahandiak eskuratu zituelaharen alderdi politikoak.Hamazortzi hila<strong>beteko</strong> ikerketabaten ondotik, Haarde «ar<strong>du</strong>ragabekeriaz»jokatu zuelaondorioztatu zuen ikerketabatzordeak, eta auzitegianepaitzea eskatu zuen. IraileanIslandiako parlamentuakerabakia berretsi zuen,eta Landsdomurepaitegi berezianazalpenakeman beharkoditu Haardek.DDuela hiru urte, DerSpiegel-en Josef Ackermannsuitzarrak (1948) erregulazioeza sutsu defenditueta krisi sistemiko baten arriskuagutxietsi zuen. «30 urtedaramatzat negozioan, etabehin eta berriz hitz egiten dakrisiaren hipotesiaz». Iraganhurbilean krisiak egon direlaoroitaraztean, Ackermannenerantzuna: «Gakoa zera da:Krisiok jarri al <strong>du</strong>te sistemaarriskuan? Erantzuna da: ez».Finantza krisia hasi baino lauhilabete lehenagoko adierazpenakdira. Hitzok betirako janbehar izan baditu ere,berdinzaio Ackermanni: krisiaren urnahasiez baliatzen jakin <strong>du</strong>.Sub primeen eztandak jokozkanpo hartu bazuen ere,Deutsche Bankek zituen hipotekahoriez osatutako mortgagebacked securities-akgainetik ken<strong>du</strong> zituen AlemaniakoIKBri sal<strong>du</strong>ta. Azken fakturaAlemaniako Gobernuakordain<strong>du</strong> zuen (12.000 milioieuro). Haatik, IKBko burua auzipetutadagoen bitartean,Ackermann ez da akusatuenaulkian eseriko eta ez <strong>du</strong> umilaziopublikorik jasan.Alderantziz. 2008an AngelaMerkelen urtemuga pribatuanizan zen. Egun, AEBetanDeutsche Bank milaka familiarietxeak kentzen ari den bitartean,Europan gobernuenaholkulari bihurtu da Ackermann.Grezia eta Irlandarenerreskatea publikoki defen<strong>datu</strong><strong>du</strong>. Nahiz eta bankuak herrialdeonzor tituluen 2.000milioi euro izan, Europak «epemotzeko politiken biktima»izateari utzi behar diola dio.Bat-batean, estatu-gizonbihurtu zaigu bankaria.DWall Street filmetakoGordon Gekko pertsonaiarenibilbidearekin parekatuliteke Larry Finkena (1953):Lehenik azpiratua eta orainmun<strong>du</strong>aren gailurrean. «Itzaleandagoen boterea». Haladefinitu <strong>du</strong>te oso ezaguna ezden eta krisiari etekina ateradion finantza gizon hori. 80kohamarkadan, hipotekak etakredituak bil<strong>du</strong>, zatikatu eta finantzapro<strong>du</strong>ktuen sorrerarenaitzindarietako bat da; hots,egungo krisiaren lehen haziaerein zutenetako bat. 1988an,ordea, inbertsio bat gaizki ateraeta bere sozietateari 100milioi dolarreko galera eraginzion. Bi urtez persona non grataizan zen Wall Streeten.Umilazio hark arriskua neurtzekoobsesioa piztu zion, eta90eko hamarkadan, ingeniariak,matematikariak eta programadoreakelkartu eta5.000 ordenagailuz osatutakoAladdin sarea sortu zuen;aktiboak monitorizatu eta astean200 milioi kalkulu egitekogai den makina. 2007amaieran, Wall Streeten gainbeherahasi zenean, AEBetakoGobernuak Finkengana jozuen, zailtasunetan ziren bankuguztien aktiboak gainbegiratuzitzan. Adierazgarria oso:ez omen zegoen lan hori eginzezakeen erakunde publikorik.Orain, 140 bezeroetako batAEBetako Gobernua <strong>du</strong>. Irakekogerran onura<strong>du</strong>n nagusiaBlackwater mertzenario enpresaizan bazen, finantza krisianBlackrock inbertsio sozietateaizan da. Izan ere, zuzeneaneta zeharka 12 bilioi dolargainbegiratzen ditu. Erortzenutzia izateko handiegi denerakunde bihurtu da.DAhots kritiko bakan batzuksalbu, mun<strong>du</strong> ekonomikoguztia erabat txunditutazuen Alan Greenspanek.Maisua deitzen zioten 19 urtezErreserba Federaralaren lemazainizan zenari. Alabaina,gero eta argiago dago porrotegin <strong><strong>du</strong>ela</strong>. «Denbora luzeegian,interes tasak apalegiizan zituen eta krisi itzel honetarazuzen<strong>du</strong> gaituzten kreditueta etxebizitza burbuilakelikatu zituen», epaitu <strong>du</strong>Stephen Roach ekonomistak.Gainera zetorkionaren jakitun,2008an kaleratutakoAge ofTurbulence liburuan(euskaraz, Zurrunbilo garaia)Greenspanek bere ar<strong>du</strong>ra zuritunahi izan zuen. Arriskuaneurtzeko sistemek porrotegin zutela onartzeaz gain ondorioetsigarri bat proposatuzuen: iraganetik zein egungokrisitik ikasi badaiteke ere,etorkizunera begira inoiz ezingoda mo<strong>du</strong> fidagarrian erabatneurtu arriskua, inoiz ezingozaie «merkatuen gorabeheraguztiei aurre hartu». Okerrenada porrotaren funtsa defenditzenjarraitzen <strong><strong>du</strong>ela</strong>. Greenspanenustez, erreformek ezin<strong>du</strong>te «porrot ekonomiko ororenaurkako berme eraginkoreta fidagarriena —merkatumalgutasuna eta lehia askea—gerarazi».Eufermismoaren atzeanbere ar<strong>du</strong>ra ezkutatu nahiadago, zeren finantza pro<strong>du</strong>ktukonplexuen gaineko kontroleza irmo defenditu baitu betidanik.Eta ez al <strong>du</strong> bada horrekpiztu krisia? Stiglitzek dioenmo<strong>du</strong>an, «erru handia» leporatudakioke: «Kontua ez da logeratu zela, beste aldera begiratuzuela baizik».D«Ez <strong>du</strong>t zentimo batbera ere poltsikoratu.Enplegatu on bat baino eznuen izan nahi». Jerome Kervielek,inork baino hobeto ordezkatzen<strong>du</strong> bankuarentzatedozer egiteko prest diren milakaenplegatu anonimorenanbizioa. Izan ere, geroz etaarrisku handiagoak hartuz,milaka milioi euro irabaziarazizizkion Societe Generali; bi urterenburuan bere ordenagailutik«400.000 milioi euro inguruko»apustuak egin ziren.Irabaziak ziren bitartean,arazorik ez, baina 2008 hasieran,50.000 milioi euroko(bankuaren tamaina adina)inbertsoaren erruz 4.500 milioieuro gal<strong>du</strong> zituen SGk. Kervielekdio nagusiek bazekitelanola jar<strong>du</strong>ten zuen, eta utziegin ziotela egiten, hari esker«700.000 eta bi milioi euroarteko»bonusak kobratzen zituztelako.«Bankaren negozioariburuz dakidan guztiaSociete Generalen ikasinuen». Bankuak, berriz, dio«terrorista» bat dela,eta ezzekitela ezer. Epaileek bankuarieman diote arrazoi, errazagoabaita Kervieli egozteagalera, banku oso bat edo sistemabera kolokan jarri baino.Kervielen hitzek sistemaoso bat biluzten <strong>du</strong>te: «Inorkez daki zer ezkutatzen <strong>du</strong>tenbankuetako balantzeek. Ezagutezinakdira. Segundo batbehar da 150 milioi inbertitzeko,eta lau 1.000 milioi inbertitzeko.Hain azkar gertatzen daordenagailuan, kopuruen zentzuagaltzen dela. Merkatuahain da handia, <strong>agin<strong>du</strong></strong> oroxurgatzen <strong><strong>du</strong>ela</strong>, eta gurpilhori geroz eta azkarrago doabiraka. Erotu egin da».
24 Hitz bitanBakarrizketanHiru hila<strong>beteko</strong>bakeaAitziber Arzallus1 Nork izan dezakete hiru hila<strong>beteko</strong>bakea? Telefonica, Vodafone,Orange, Yoigo eta Onoko bezeroek.2 Zer egin behar <strong>du</strong>te horretarako?Telefono bidez eskaintza bat jasotzen<strong>du</strong>tenean,esan ez zaiela interesatzen.Konpainiek ezingo diete hots egin gutxienezhurrengo hiru hilabeteetan.3 Eta bezeroak ez badie telefonorikhartzen? Bezero berarekin harremanetanjartzeko, hilabetean hiru ahaleginbaino ezingo dituzte egin.4 Edozein egun eta or<strong>du</strong>tan? Ez.Astelehenetik ostiralera, 09:00etatik22:00etara, eta larunbatetan,09:00etatik 14:00etara. Igandeetan,ezingo diete bezeroei hots egin.5 Bezeroek ezin al <strong>du</strong>te bakea lortubetiko? Bai. Norbaitek bere konpainiariesaten badio ez <strong><strong>du</strong>ela</strong> horrelakoeskaintzarik jaso nahi, konpainiakezingo dio bezero horri inoiz hots egineskaintzarik egiteko.6 Eta bezeroak telefonoa hartu etaerantzuterako minutu erdi pasatzen<strong>du</strong>ten operadoreekin, zer? Aurrerantzean,operadoreen %98k hiru segundoigaro baino lehen hasi beharko<strong>du</strong>te hizketan.7 Operadore horiek edozer esatekoeskubidea izango <strong>du</strong>te? Ez. Hasteko,argi eta garbi adierazi beharko <strong>du</strong>tenor diren, nondik hots egiten <strong>du</strong>teneta zertarako. Gainera, eskaintza egiterakoanezingo <strong>du</strong>te bitarteko engainagarririkerabili, ez eta lehia desleialikegin ere. Alegia, ezingo dituztelalehiakideak eta haien eskaintzak kritikatu,ez eta haiei buruzko gezurrikesan ere.8 Nola ziurtatu hori guztia betetzen<strong>du</strong>tela? Konpainiek hitzarmen bat sinatu<strong>du</strong>te,puntu horiek guztiak betetzekokonpromisoa hartuta.Dena dela,konpainiahorien ordezkariak sei hileanbehin bil<strong>du</strong>ko dira hitzarmenabetetzen ari diren ala ez ikusteko.9 Eta gainerako konpainiak zer?Hitzarmena sinatu nahi <strong>du</strong>enak zabalikdauzka ateak. Betetzen ba<strong>du</strong>te,ziur bezeroek asko eskertuko dietela.‘Déjà vu’, europar eraraTitulutik haratagoIker AranburuHostoak berde zeuden or<strong>du</strong>an;zuhaitzetan geratzendirenak, gorrixkaeta hori orain. Eguna luzatzeneta epeltzen lehen,laburtzen eta hozten orain. Beste Emaitza eskasak. Eta neurri horiekguztiak berdintsu jarraitzen <strong>du</strong>. Or<strong>du</strong>an, guztiek funtzionatuko balute, sikiera.Grezia geratu zen Europako Batasunaren Orain arte, formulak helburu bat lortueta Nazioarteko Diru Funtsaren menpe, <strong><strong>du</strong>ela</strong> aitortu behar da: herrialde horietakobatzuetan defizita gutxitzen hasi da,eta orain, Irlandak eskatu behar die bi horieilaguntza. Greziak 110.000 milioiren eta hori —epeei eta ordaintzaileei buruzkoeztabaida gorabehera— beharrezkoamaileguak lortu zituen bere defizita pagatuahal izateko, eta Irlandak 85.000 milioi da. Espainiaren defizita, esaterako, iazeuroren bueltan jasoko ditu, kontu publikoakorekatzeko eta bankuek egunero Baina austeritateak ez <strong>du</strong> lortu berebaino %47 txikiagoa zen urrian.sortzen dizkioten milioika euroren zuloaktapatzeko. Déjà vu.tzaion eta Europako Egonkortasun Fun-helburu nagusia. Greziari dirua eman zi-Okerrena da frantziarrek mun<strong>du</strong>ari tsa sortu zen, merkatuek ikus zezaten ezutzitako esapide hori, grekeraz, ingelesezeta gaelikoz bezalaxe, gaztelaniaz eta portugesezere berdin esaten dela. Eta bizpahiruhilabete barru —edo lehenago,gauzak doazen mo<strong>du</strong>an—, Irlandaren salbamen<strong>du</strong>azhitz egin beharrean, Portugalenazhizketan egon gaitezkeela. Etaagian ez dela denbora asko beharko NDFkoordezkaritzak Castellana pasealekukohotel dotore horietan ostatu hartzeko.«Espainiak ez <strong>du</strong> erreskatea behar izatekoinolako arriskurik», ziurtatu <strong>du</strong> ElenaSalgado herrialde hartako Ekonomia ministroak.A ze lasaitua!Berez, déjà vu-rekin batera, lasaituhitzada hemen gakoa. Defizitak di-da bateanmurriztu behar dira, merkatuak lasaitzeko.Gastu soziala gutxitu behar da, pentsioaktxikitu, funtzionarioak bota, inbertsioakgeratu eta zergak igo, den-dena fi-Manifestariak, Dublingo Gobernuaren egoitzaren aurrean. PAUL MCERLANE / EFEnantza merkatuen begipuntuari izkin egiteko.Eta, gainera, eskerrak emateko aholkuaeman digu Miguel Angel FernandezOrdoñez Espainiako Bankuko gobernadoreeta sistemaren zaindari gorenak:«Guztia murrizten ari delarik, kontzesiogarrantzitsua da pentsioei dauden mo<strong>du</strong>aneustea». Ohi <strong>du</strong>en mo<strong>du</strong>an, Mafo-kerrezetak baditu «merkatuen konfiantzaberreskuratzeko». Originaltasunik ezinzaio eskatu: pentsio sistemaren erreforma«handinahia», besteak beste, erretiroahartzeko adina atzeratzeko. Esandakoa,mila esker eta hurrengora arte.Egitura •2010eko azaroaren 28azegoela arriskurik, ez zegoela ur<strong>du</strong>ritubeharrik herrialde batek bere zorrak ezpagatzeko arriskuari buruz. Eta sei hilabetegeroago, kezka hori inoiz baino handiagoada, eta herrialde batekoa izan beharrean,beste guztietara kutsatzekoarriskua inoiz baino handiagoa da. Dirubakarra ez ezik politika eta errezeta bakarrakere partekatzearen ajeak.Justizia apur bat egin nahi <strong>du</strong>en proposamenakpiztu <strong>du</strong> zorraren azken krisiarentxinparta. Angela Merkel Alemaniakogobernuburuak, Nicolas Sarkozy alboanzuela, proposatu zuen etorkizuneanzor publikoaren inguruan krisiak sortzenbadira zati bat inbertitzaile pribatuek erepagatzea. «Politikariek izan behar <strong>du</strong>tenagusitasuna, eta merkatuak mugatuegin behar dira», berretsi zuen asteazkeneanAlemaniako Parlamentuan. Bidezkoadirudi, haien jokoak eragin baitzuenfinantza krisia.Baina justiziak ez <strong>du</strong> lekurik finantzamerkatuetan, eta paradoxikoki, nahi zuenarenkontrakoa eragin <strong>du</strong>: krisiaren fakturapagatzen ari direnek are gehiago ordain<strong>du</strong>beharko <strong>du</strong>te orain. Horretan ere,déjà vu.Asteko enpresakKutxaEsperotakojaitsieraUrtarriletik irailera bitartean,52 milioi euro irabazi ditu Kutxak.Iazgarai berean baino%47,8 gutxiago da hori,bainaaurrekontuetan finkatutakohelburuak betetzen aridela nabarmen<strong>du</strong> <strong>du</strong> erakundeak.Izanere,aurten,iazez bezala,ez <strong>du</strong> izan apartekodibiden<strong>du</strong>rik,eta horrekeragin <strong>du</strong> jaitsiera.Dena dela,«likideziaegoera oneanjarraitzen <strong>du</strong>gu,eta horrekaukera ematen digu kreditueskaerei taxuz erantzuteko».Del MonteEroslerikonenaren bila«Salgai» dioen kartela eskegi<strong>du</strong> Del Monte elikagaiensektoreko erraldoiak.Lehen eroslea berehalaagertu zaio: Kohlberg KravisRoberts funtsak gidatzen<strong>du</strong>en inbertitzaile talde bat.5.300 milioi dolar jarri ditumahai gainean, horietatik3.700 milioi dolar zorrak pagatzeko.Dena dela, gainontzekointeresatuek ba<strong>du</strong>teaukera oraindik. Urtarrilaren8ra arteko epea <strong>du</strong>te eskaintzakegiteko.BabcockProtestanhasteko prestJakina zen Babcock Powerrenjabea, A-Tec austriarra,larri zebilela, baina asteazkenean,zorrari aurre ezin diolaegin aitortu zuen. 800 milioieuroko zuloa <strong>du</strong>, eta ez <strong>du</strong>akordiorik lortu hartzeko<strong>du</strong>nekin.Jabea desagertu egingoda, beraz, eta lantoki bakoitzakbere baliabideekinmol<strong>datu</strong> beharko <strong>du</strong>. Jaurlaritzaketa SEPIk lagun<strong>du</strong>ezean, protestak hastekoprest dira Trapagarango fabrikako400 langileak.EroskiKanariarzaporeko dendaBeste saltoki bat zabal<strong>du</strong> <strong>du</strong>Eroskik.Orain,Kanaria uharteetan.10.540metro koadrokoeremua <strong>du</strong> eta zuzenean200 lanpostu sortukoditu.Albiste ona Espainiakolangabezia tasarik handienetakoa<strong>du</strong>en autonomiaerkidegoarentzat,langilegehienak ez ezik hornitzaileetakoasko ere hangoak izatekokonpromisoa hartu baitubanaketa kateak.Kanariauharteetako 1.500 pro<strong>du</strong>ktutikgora eskainiko ditu.
2010eko azaroaren 28a • EgituraAdi <strong>datu</strong>ari25pFagorren inbertsioa. Txinan<strong>du</strong>en negozioa zabaltzeaizango da Fagor Etxetresnakenpresaren lehentasuna datozenhiru urteetan. 25 milioieuroko inbertsioa egingo <strong>du</strong>tarte horretan. 2013ra bitartean,salmentak 45 milioi eurotik150 milioi eurora igotzea dahelburua. Laugarren lantegibat ere irekiko <strong>du</strong> herrialdean,egosketa arloko gailuak egiteko..5052Aste honetan entzunakpKutxaren irabaziak. Urtarriletikirailera bitartean, 52 milioieuro irabazi ditu Kutxak.Iaz epe berean baino %47,8gutxiago izan arren, aurrekontuetanfinkatutako helburuakbetetzen ari dela nabarmen<strong>du</strong><strong>du</strong> finantza erakundeak.Aurten, iaz ez bezala, ez <strong>du</strong>izan aparteko dibiden<strong>du</strong>rik,eta, neurri batean, horrek eragin<strong><strong>du</strong>ela</strong> irabazien jaitsiera aipatu<strong>du</strong>.6.000pPrestik azoka. Espero bainobisitari kopuru handiagoa izan<strong>du</strong> Prestik’10 enplegu azokak.Sei mila pertsona bertaratuziren astelehenean eta astearteanBilboko Euskal<strong>du</strong>najauregira. 42 enpresari curriculumaemateko aukera izanzen, baita lana bilatzeko tresneneta ikasketa osagarrienberri izateko ere. Guztira11.530 curriculum jaso zirenazokako buzoian.pOpor fiskalen isuna. 1990eko hamarkadan enpresei emandako laguntzak ez dituztela itzuli leporatuta,Europako Batzordeak 50 milioi euroko zigorra jarri nahi die Araba, Bizkai eta Gipuzkoakodiputazioei. 587 milioi falta direla bueltatzeko esan <strong>du</strong>. Al<strong>du</strong>ndiek, ordea, bueltatu <strong>du</strong>tela diote.Europako Justizia Auzitegiak ebatzi beharko <strong>du</strong> auzia. Bi urte ere iraun ditzake prozesuak.«Burgos orain ez dagotxakolinaren sormarkarenbaldintzakbetetzeko mo<strong>du</strong>an»PILAR UNZALUEusko Jaurlaritzako Nekazaritza sailburua«Krisiari aurre egitekomurrizketa guztiaklanpostuak ken<strong>du</strong>zegiten ditu Espainiak»LASZLO ANDOREuropako Batzodeko Lan komisarioa«Multimilionariookzerga gehiago ordain<strong>du</strong>behar genituzte, gauzakondo doazkigulako»WARREN BUFFETTInbertsoreaHitz bitan 25(Nah)asteari soAsteari soIzena AbizenaAsteari so» atal honenizena, «nahasteariso» izanzitekeen azkenzazpi egunei erreparatuta.Or<strong>du</strong>ra arte mo<strong>du</strong> errepikakorrean«erreskate beharrikez» zuen Irlandak, asteburuan(beti da asteburuan) onartu zuenbaietz: izan ere, maiatza arte ordainketakegin beharrik ez ba<strong>du</strong>zuere, porrot eginda egon zaitezke.Zergatik? Zure zorraren salerosketakadierazten <strong><strong>du</strong>ela</strong>ko inorez dagoela prest zuri sosik lagatzeko.Badirudi gainontzeko europarrokirlandar bakoitzari hogeinamila euro utziko dizkiogulabaina, bai zera! Frankfurt edoLondresetik aterako den diruhori, hiri horietara itzuliko daDublinen barrena. Zergatik?Bankuak erreskatatze horretan,bereziki, hartzeko<strong>du</strong>n handiakdirelako erreskatatuak. Horregatikjarri <strong>du</strong>te Erresuma Batuaketa Suediak ere dirua. Laburpenabaina, bistakoa da: bi banku handigaizki gainbegiratu edo ez kontrolatuizanaren ondorioz, 25.000funtzionario kalegorrira doaz etaurteotako aberastasun ametsazapuztu egin zaie milioika irlandarri.Hori bai, bankuetan dituztenaurrezkiak ez dituzte gal<strong>du</strong>(achtung!). Dena den, ikusi eginbeharko da ezinegon soziala etapolitikoa nola islatzen den kaleaneta parlamentuan. Eta eurenelkartearen gaineko zergakOrain arte mo<strong>du</strong>errepikakorrean«Irlandarekinzerikusirik ez»zuen Espainiakonartu beharko <strong>du</strong>baietz; ba<strong>du</strong>telazerikusia. Izan ere,dirua bel<strong>du</strong>rtia daoso eta konfiantzaedosinesgarritasunaberreskuratzeaoso zaila da.%12,5ean jarraitzen <strong>du</strong>en ere,ikuskizun.Nahaste borraste horretan,orain arte (astean zehar idaztennabil…) mo<strong>du</strong> errepikakorrean«Irlandarekin zerikusirik ez»zuen Espainiak (zer da Portugalbere bizilagunaren ondoan) onartubeharko <strong>du</strong> baietz; ba<strong>du</strong>tela zerikusia.Akaso asteburu honetanbertan. Izan ere, dirua bel<strong>du</strong>rtiada oso eta konfiantza edo sinesgarritasunaberreskuratzea oso zaila(eta gogorra) da. Lehiakortasunfalta, finantza bitartekarizenbaiten ahulezia eta pentsioakerreformatu beharra dira, ziurrenikordena horretantxe, Espainiakdituen hiru erronka nagusiak.Pentsioena, berez, lotuagodago lehen puntuari, alegia:adreiluaren monokultibo garaiangal<strong>du</strong> <strong>du</strong>en lehiakortasunak,hazkunde aurreikuspen eskasauzten dio eta, hortaz, pentsioenabezalako epe ertain edoluzeko lehergailuak kudeatzekoezintasuna adierazten <strong>du</strong>. Espainiarenzorraren salerosketakadierazten <strong>du</strong> inor gutxi dagoelaprest berari sosak mailegutanemateko. Eta hor dago, berriz ere,erreskate funts baten premiarengakoa.Europak sistema berri bat asmatubeharko <strong>du</strong> estatu ezberdinenzorraren kontrako espekulazioaeteteko. Horretarako, ordainketaetenak nola kudeatukoliratekeen finkatu beharko litzatekeeta, kasuotan, Europako erakundeedo funts handiago batekhartu beharko lituzke bere gainbai zorrok, bai hartzaileekin negoziazioak(galeren zati bat barneratudezaten), bai berme emailepapera. Eta berme emaile oroklez, porrot egin <strong>du</strong>enaren kudeaketaekonomikoa gi<strong>datu</strong>. Prestote gaude Europako herritarrakGros eta Mayer ekonomialari alemaniarrek(!) proposatu <strong>du</strong>tenmekanismo bat finkatzeko?Agian bai, burujabetza fiskala,ekonomikoa, kolokan sumatzen<strong>du</strong>gulako jadanik. Alternatibarik?Euroa uztearenak ilea lazten<strong>du</strong>.Eta nahastean borraste, EuropakoKomisioak borra atera ezdigu bada Foru Al<strong>du</strong>ndiei kaskatekobat emateko! Bere garaian(krisian, or<strong>du</strong>an ere) elkarteengaineko zergaren behin behinekoezabapena —opor fiskalak— ezberreskuratzeagatik. Hori bai,Europan inork ez <strong>du</strong> borrarik ateraIrlanda erreskatatuak urteotanguztiotan aplikatutako «egunerdikolan fiskalengatik». Euskalautonomierkidegotarbakoitzari 25na euro edo kostatukozaigu; Joxerra Garziaren amonakesan mo<strong>du</strong>an, «sekulaeztakoa».
26 GaindegiaEgitura •2010eko azaroaren 28aSenide ezezagunakCarlos Etxeberri, Imanol Esnaola, Michel Etxebest, E<strong>du</strong>ardo Zubiaurre eta Mikel Navarro, asteazkenean, Kutxak Donostiako Arrasate kalean <strong>du</strong>en aretoan. GARI GARAIALDE / ARGAZKI PRESSOso hurbil eta aldi berean oso urruti daude Ipar eta Hego Euskal Herria.Bateko eta besteko enpresek eta erakundeek ia ez <strong>du</strong>te lankidetzarakojoerarik, eta ez dirudi datozen urteetan ere gauzak asko al<strong>datu</strong>ko direnik.Aitziber ArzallusBadirudi Donostiatikhurbilago dagoelaShanghai, Maule baino».Hala adierazizuen Xabier IsasiGaindegiako lehendakariak iraganasteazkenean. Eta ziur ez zelahori pentsatu zuen bakarra izanKutxaren Donostiako Arrasatekaleko aretoan bil<strong>du</strong> zirenen artean.Jar<strong>du</strong>era ekonomikoarenerronkak Euskal Herrian izenburupean,mahai-ingurua egin zutenGaindegiak antolatuta. Etasaio guztian, oso ageriko geldituziren Ipar eta Hego Euskal Herriarenarteko aldeak. Alegia, benetanaskoz urrunago daudela diruditenbaino.Mahai-inguruan Hegoaldekozein Iparraldeko egoera ekonomikoeta soziala bertatik bertara ezagutzen<strong>du</strong>ten hiru lagunek partehartu zuten: E<strong>du</strong>ardo ZubiarreAdegiko lehendakariak, MikelNavarro Deustuko Unibertsitatekoekonomia katedra<strong>du</strong>n etaLehiakortasunerako Euskal Institutukoikerlariak eta Michel EtxebestMauleko auzapez eta Zuberoakoekonomia biziberritzeko Artzainakenpresa ekimenaren kudeatzaileak.Imanol EsnaolaGaindegiako idazkariak erakundearennondik norakoak azal<strong>du</strong>zituen; moderatzaile lanetan, berriz,Carlos Etxeberri kazetariaaritu zen.Krisiak Hego zein Ipar EuskalHerrian izan dituen eraginez arituziren aurrena. Zubiaurrek azal<strong>du</strong>zuen iaz in<strong>du</strong>striako jar<strong>du</strong>era %25murriztu zela, langabeziak%10eko tasa gainditu zuela, barnepro<strong>du</strong>ktu gordina %3,6 inguru jaitsizela eta, ondorioz, enpresekerabaki gogorrak hartu beharizan dituztela. Dena dela, azken hilabeteetanitxaropenerako leihobat zabal<strong>du</strong> dela adierazi zuen, jar<strong>du</strong>erazertxobait indartzen hasidelako. In<strong>du</strong>strian, datorren urterakoaurreikuspen hobeak dituztelaaurreratu zuen; aldiz, eraikuntzakjota jarraituko <strong><strong>du</strong>ela</strong>.Etxebestek ez zuen eman Iparraldekoekonomiaren osasunanolakoa den azaltzeko zifrarik,«horrelakorik ez delako existitzen».Adierazi zuen kostaldeanturismoa dela nagusi eta barnealdeanlaborantza, eta in<strong>du</strong>stria enpresakbatez ere Zuberoan daudela,40 bat orotara. Haietatik bi bainoez dira kanpokoak; beste guztienakzio<strong>du</strong>nak zuberotarrak dira.Ikerketa eta garapeneaninbertsioak egin dituztenak krisiariongi aurre egiten ari direlaazal<strong>du</strong> zuen; besteak larriago dabiltzala.Etorkizuneko erronken artean,zerrenda luzea osatu zuten Zubiaurreketa Navarrok, betiere Hegoaldeaardatz hartuta. Lehiakortasunahanditzeko beharraz arituzen Zubiaurre, nazioartera irteneta han hedatzeak <strong>du</strong>en garrantziaz,enpresen tamaina handitzeaz,ikerketan eta garapenean dirugehiago inbertitzeaz, lan harremanmalguagoak garatzeaz. Etorkizuneanhazteko aukera gehien<strong>du</strong>ten sektoreen artean, berriz,autogintza, mugikortasuna, energiaeta informazioaren eta komunikazioarenteknologiak aipatuzituen, autobus eta tren fabrikatzaileakahaztu gabe. Arrakastatsuakizan daitezkeen beste sektorebatzuk osasunari eta biztanleriarenzahartzeari lotutakoakizan daitezkeela aurreratu zuen,baina oraingoz ikerketa faseanbaino ez daudela.Navarrok, berriz, epe luzeragokoerronkez jar<strong>du</strong>n zuen. Harenirudiko, gobernantza ere<strong>du</strong> berriakgaratzea ezinbestekoa izangoda. Egungo mugak gainditu,eta sektore publiko eta pribatuarenarteko lankidetzatik sortutakoekimenei indar handiagoaeman behar zaiela uste <strong>du</strong>. GipuzkoaAurrera izango litzateke horrenadibide bat. Garrantzitsu deritzoberrikuntza indartzeari ere.Uste <strong>du</strong> horrek berekin ekarriko<strong><strong>du</strong>ela</strong> lana antolatzeko eta lan harremanakgaratzeko ere<strong>du</strong> berriaketa malguagoak indarreanjartzea, «eta oraingo ere<strong>du</strong> zurrunakhaustea». Egungo endogamiahaustea izango da beste erronkabat, Navarroren iritziko. Eta, azkenik,behar-beharrezkotzat jotzen<strong>du</strong> ingurumena enpresa eta erakundeenestrategietan sartzea.Etxebestek bestelako erronkezhitz egin zuen; egiazki, bakarra aipatuzuen: Iparralde eta Hegoaldekoenpresen arteko lankidetza indartzea.«Egia da diferentziak osohandiak direla. Erabaki politikoaridagozkion desberdintasunakdaude lehendabizi, eta indar ekonomikoaridagozkionak gero».Baina, horien gainetik, elkar ezagutubeharra nabarmen<strong>du</strong> zuenMauleko auzapezak. «Badakit elkarezagutuz gero interesgune komunaktopatuko genituzkeela».Bakoitza bereanLankidetza indartzea ideia gisapolita iruditu arren, gauzatzekozaila dela uste <strong>du</strong>te Zubiaurrek etaNavarrok. Irakaslearen irudiko,Frantziako Administrazioak ezdie horretarako erraztasunikematen Hegoaldeko enpresei.«Lanaren kostuak handiagoak dira,Gizarte Segurantzarenak erebai, presio fiskala handiagoa da,kontabilitate araudia diferentea...Eta horrek, erakarri beharrean,uxatu egiten ditu enpresak». Ucintaldearen kasua gogorarazi zuenNavarrok. Duela urte batzuk, Gipuzkoakoaltzairugintzako talde-
2010eko azaroaren 28a • Egituraak Baionan lantegia erosi eta guztiegin zuen, Acerie de l’Atlantiquehain zuen. Kontuak ateratzen hasizenean, konturatu ei zen ez ziolamerezi, eta, azkenean, saltzea erabakizuen.Etxebestek Frantziaren jarreraprotekzionista gaitzetsi zuen. Navarrokerantzun zion ez <strong><strong>du</strong>ela</strong> usteFrantzia horrela jokatzeko mo<strong>du</strong>andagoenik. Eta Zubiaurrekazal<strong>du</strong> zuen ez dela protekzionismokontua, eskaintza hoberenarenbila joatea baizik. «Asiako edoEuropa ekialdeko herrialdeek baldintzahobeak eskaintzen badizkigute,haietara joaten jarraituko<strong>du</strong>gu».‘‘ Estrategia bereiziakbehar dituzte, errealitateekonomiko desberdinakdituztelako»EDUARDO ZUBIAURREAdegiko lehendakaria«Badakit elkar ezagutuzgero interesgunekomunak topatukogenituzkeela»MICHEL ETXEBESTArtzainak enpresa taldearen kudeatzailea«Oraingoz, behintzat,gehiago ikusten ditutlehiakide gisa,lankide gisa baino»MIKEL NAVARROLehiakortasunerako Institutuko ikerlariaAdegiko lehendakariaren irudiko,«Hegoaldeak eta Iparraldeakestrategia bereiziak behardituzte etorkizunean ere, errealitateekonomiko desberdinakdituztelako». Navarroren hitzetan,bateko eta besteko enpresenartean apenas dagoen harremanik.«Iparraldean, esaterako,badira aeronautikako enpresak,eta hegoaldean garapen handiaizaten ari da sektore hori. Bainanora jotzen <strong>du</strong>te Iparraldekoek?Gorantz». Baionako eta Gipuzkoakomerkataritza ganberek lankidetzansortu berri <strong>du</strong>ten Biharteanekimenari buruz ere ezer gutxidakiela dio. «Turismoa da bilekuetan indarra <strong>du</strong>en beste sektorebat. Baina oraingoz gehiagoikusten ditut lehiakide gisa, lankidegisa baino».Etorkizunaz gogoetaEuskal Herria aintzat hartzen <strong>du</strong>tengizarte eta ekonomia arloko hamahirulaguni egindako elkarrizketak bil<strong>du</strong>ditu Gaindegiak liburu batean.A. ArzallusEuskal Herriak: Erronka sozioekonomikoakelkarrizketa liburuaargitaratu berri <strong>du</strong> Gaindegiak,Euskal Herriko GarapenEkonomiko eta Sozialerako Behategiak.Herritarren artean gogoetasustatzea da erakunde horrenegitekoetako bat, eta horretarakoaukera ezin hobea ematen <strong>du</strong> argitalpenak.Euskal Herria aintzathartzen <strong>du</strong>ten ekonomia eta gizartearloko 13 laguni egindako elkarrizketakbiltzen ditu, 192orrialdetan. Herrialdearen erronkaekonomiko eta sozialek zeintzukizan behar luketen eta haietarairisteko zer urrats egin behar liratekeenazal<strong>du</strong> <strong>du</strong>te elkarrizketatuek.Ar<strong>du</strong>ra postuetan eskarmentuaeta ibilbide publiko nabarmena<strong>du</strong>ten zenbait pertsona dira liburukoprotagonistak: Jon Azua,Mixel Berhokohirigoin, MichelEtxebest, Ainhoa Etxaide, AngelesIztueta, Nekane Jurado, AntxonLafont, Juan Carlos Longas,Adolfo Muñoz, Paul Nicholson,Koldo Saratxaga, Pedro LuisUriarte eta E<strong>du</strong>ardo Zubiaurre.Ekonomia eta gizarte arloko gaiaklantzen dihar<strong>du</strong>ten kazetariekegin dituzte elkarrizketak. Oinarrizkogaldetegi bat izan <strong>du</strong>te abiapuntu,eta hortik aurrerakoa eurenahaleginaren emaitza izan da.Jon Azua E-novating Lab eskualdekoestrategia, lehiakortasuneta garapenerako plataformakopresidentea da, baita EuskoJaurlaritzako lehendakariordeaeta In<strong>du</strong>stria sailburua izandakoaere. Uste <strong>du</strong> beharrezkoa delaEuskal Herritik mun<strong>du</strong>ra jauziegitea, baina iragana, alegia ondarein<strong>du</strong>striala, ahaztu gabe. Dioeraginkortasunean dagoela arrakastarengakoa. Hori horrela, erakunde,enpresa eta profesionalorok ahalik eta eraginkorrenakizateko ahalegina egiten behar<strong>du</strong>tela deritzo.Michel Etxebest Zuberoakoekonomia biziberritzeko Artzainakenpresa ekimenaren buruaeta Mauleko auzapeza da. Lurraldearekinkonprometitutakoekoizpen ere<strong>du</strong>a defendatzen <strong>du</strong>hark. Indargune nagusietatikurrun dagoen lurralde batek biziriketa osasuntsu iraun dezan, uste<strong>du</strong> behar-beharrezkoa dela euskaleragileen arteko lankidetza.Ainhoa Etxaide LABeko idazkarinagusiaren iritziko, berriz,orain arteko ere<strong>du</strong> ekonomiko etasoziala gainditu beharra daukaEuskal Herriak, nazio kohesioagauzatuta. Uste <strong>du</strong> naziogintzakHerrialdearen erronkaekonomiko eta sozialekzeintzuk izan beharluketen azal<strong>du</strong> <strong>du</strong>teaukera handiak ematen dituelalan eta gizarte eskubideetan lurraldeenarteko berdintasunarenalde egiteko.Angeles Iztueta matematikariarenirudiko, berriz, biztanleriarenzahartzeari aurre egitea izangoda Euskal Herriaren erronkahandienetakoa. Zahartze horreksortuko dituen aukerak baliatzenasmatzea izango da arrakastarengiltza, jar<strong>du</strong>era profesional askogaratzea ekarriko <strong><strong>du</strong>ela</strong>ko.Aberastasunaren banaketaokerrak kezkatzen <strong>du</strong>, ostera, NekaneJurado Ekonomia Zientzietakolizentzia<strong>du</strong>na. Uste <strong>du</strong> banaketaegoki batek gizarte babesaeta baliabide publikoak indartukolituzkeela, eta horrek gizarteosasuntsuago bat ahalbidetukolukeela. Hori gauzatzeko, baina,ezinbestekoa iruditzen zaio EuskalHerria burujabe izatea.Antxon Lafont enpresaburuarenirudiko, Euskal Herria erabakiguneekonomikoetatik urrunegongo da etorkizunean ere. Bainadio horrek ez lukeela oztopoizan behar beste hainbat gaitanerreferentziazko gune izateko. Uste<strong>du</strong> lehentasuna eman beharzaiela balio sozial eta kulturalhandiko proiektuei, arlo horietanerreferentziazko herri izatea lortzeko.Juan Carlos Longas ekonomiaaplikatuko irakaslea da NafarroakoUnibertsitate Publikoan, eta,haren ustetan, egungo ere<strong>du</strong>akezin <strong>du</strong> gehiago eman, edozeinikuspuntutatik begiratzen zaiolarikere. Iraunkortasuna ahalbidetukolukeen ekonomia lehenesten<strong>du</strong> etorkizunerako.Adolfo Muñoz ELAko idazkarinagusiaren aburuz, erabakiakhartzeko or<strong>du</strong>an herritarren parte-hartzeabermatuko <strong>du</strong>en geroadiseinatu behar <strong>du</strong> Euskal Herriak.Haren ustez, langileen egoerakagerian utzi <strong>du</strong> egungo sistemakez <strong><strong>du</strong>ela</strong> etorkizunik. Hurbilekopolitika, tokiko negoziaziokolektiboa eta proiektu estrategikoetanherritarrek eta egitura sozialekparte hartzeko tresnak aldarrikatuditu.Mixel Berhokohirigoin EuskalHerriko Laborantza Ganberakolehendakaria eta ELBko kideaekoizteko ere<strong>du</strong> bereziaren aldekoada. Ez <strong>du</strong> uste Euskal Herrikopro<strong>du</strong>kzioak Euskal Herrikoak direlakodefen<strong>datu</strong> behar direnik,bereziak direlako baizik. Hori horrela,lurraldearen oreka gordetzen<strong>du</strong>en ekoizpen ere<strong>du</strong>aren aldeetorkizunean lana gogotik eginbeharko dela deritzo.Paul Nicholson EHNEko kidearenirudiko ere etorkizuna baserritartxikiena da. Aitortu <strong>du</strong> globalizazioarenaferak bestelako usteazabal<strong>du</strong> <strong><strong>du</strong>ela</strong> eta haietako askoporrotera eraman dituela. Baina,hala eta guztiz ere, uste <strong>du</strong>etorkizuna lurraldeari atxikitakoekoizpen ere<strong>du</strong>aren bidetik etorrikodela.Gaindegia 27Liburu berriapTitulua: ‘Euskal Herriak:Erronka sozio-ekonomikoak’pEgilea: Gaindegia, EuskalHerriko Garapen Ekonomikoeta Sozialerako Behategia.pOrrialde kopurua: 192.pE<strong>du</strong>kia: Euskal Herria aintzathartzen <strong>du</strong>ten gizarteeta ekonomia arloko 13 laguniegindako elkarrizketak.pSalneurria: 10 euro.pNon eskuratu:www.gaindegia.org webguneko‘denda elektronikoa’-neta Durangoko Azokan.Koldo Saratxaga k2k Emocionandoaholkularitza enpresarensustatzaileak aukera handiakikusten dizkio Euskal Herriari,baina baita gabeziak ere. Uste <strong>du</strong>gizarteari lotutako eta harekinkonprometitutako enpresaproiektu gehiago behar direla, etaenpresa, hezkuntza eta gizartearenarteko harreman ere<strong>du</strong>a al<strong>datu</strong>behar dela. Funtsean, erronkaekonomiko zein sozialei erantzunberriak eta egokiak emateko ere<strong>du</strong>berri baten beharra ikusten<strong>du</strong>.Pedro Luis Uriarte Innobasquekopresidente ohiak berrikuntzarilotutako jar<strong>du</strong>eretan mun<strong>du</strong> mailakolidergoa nahi <strong>du</strong> Euskal Herriarentzat.Nabarmen<strong>du</strong> <strong>du</strong>, halaere, Euskal Herriak aldaketa sozialhandiagoa behar <strong><strong>du</strong>ela</strong> aldaketaekonomikoa baino.E<strong>du</strong>ardo Zubiaurre Adegiko lehendakariarenustetan, etorkizuneanere in<strong>du</strong>stria sektorea izangoda Euskal Herriko ekonomiarenardatza eta motorra. Berritzeabeharrezkoa dela uste <strong>du</strong>, etahainbat arlotan bide hori ondarein<strong>du</strong>strialaren garapenari lotutakoegingo dela deritzo.
28 Lan eskaintza publikoaEgitura •2010eko azaroaren 28aArabaAdministrari laguntzailea,ZigoitianDeialdigilea: Zigoitiko Udala.Baldintzak:p Bigarren hizkuntza eskakizuna,2009ko urtarrilaren 1eko derrigortasun-datarekin.p Titulazioa: eskola-gra<strong>du</strong>atua.E<strong>du</strong>kia: Oposizio lehiaketa librebidez, administrari laguntzailelanpostu bat betetzeko deialdiaegin <strong>du</strong> Zigoitiko Udalak.Epea: Dagokion aldizkarian argitaratueta hogei egunera.Informazioa: Zigoitiko Udala.Bengolarra, 1. Ondategi. 01138Zigoitia.Telefonoa: 945-46 40 41.Faxa: 945-46 40 52.Iturria: 2010-09-01eko 99. AL-HAO, 10.072. orria.Atezaina, OionenDeialdigilea: Oiongo Udala.Baldintzak:p Eskola ziurtagiria izatea.p Euskarako bigarren hizkuntzaeskakizuna.E<strong>du</strong>kia: oposizio lehiaketa librebidez, atezain bat hartzekodeialdia egin <strong>du</strong> Oiongo Udalak.Epea: Dagokion aldizkarianbehin betiko noiz argitaratukozain.Informazioa: Oiongo Udala.Herriko plaza 1. 01320 Oion.Telefonoak: 945-62 21 90 /945-62 21 92 / 945-62 21 84.Faxa: 945-62 21 83.Iturria: 2010-10-15eko 118. AL-HAO, 11.562. orria.BizkaiaPiano irakaslea, GetxonDeialdigilea: Andres Isasi GetxokoUdal Musika Eskola.Baldintzak:pPianoko goi ikasketak izatea.pEuskarako hirugarren hizkuntzaeskakizuna.E<strong>du</strong>kia: Oposizio lehiaketa librebidez, piano irakasle bat hartzekodeialdia egin <strong>du</strong> Andres IsasiGetxoko Udal Musika Eskolak.Hautatuari lan kontratu finkoaegingo diote.Epea: Dagokion aldizkarian argitaratzendenetik hogei egunera.Informazioa: Andres Isasi UdalMusika Eskola. Las Mercedes, 6.48990 Getxo.Telefonoa: 94-464 60 11.Helbide elektronikoa:aisasi@getxo.netIturria: 2010-11-23ko 225. BOB28544. orria.Tronpa irakaslea, GetxonDeialdigilea: Andres Isasi GetxokoUdal Musika Eskola.Baldintzak:pTronpa goi ikasketak izatea.pEuskarako hirugarren hizkuntzaeskakizuna.E<strong>du</strong>kia: Oposizio lehiaketa librebidez, tronpa irakasle bat hartzekodeialdia egin <strong>du</strong> AndresIsasi Getxoko Udal Musika Eskolak.Hautatuari lan kontratufinkoa egingo diote.Epea: Dagokion aldizkarian argitaratzendenetik hogei egunera.Informazioa: Andres Isasi UdalMusika Eskola. Las Mercedes, 6.48990 Getxo.Telefonoa: 94-464 60 11.Helbide elektronikoa:aisasi@getxo.netIturria: 2010-11-23ko 225. BOB28544. orria.Tronpeta irakaslea,GetxonDeialdigilea: Andres Isasi GetxokoUdal Musika Eskola.Baldintzak:pTronpeta goi ikasketak izatea.pEuskarako hirugarren hizkuntzaeskakizuna.E<strong>du</strong>kia: Oposizio lehiaketa librebidez, tronpeta irakasle bat hartzekodeialdia egin <strong>du</strong> AndresIsasi Getxoko Udal Musika Eskolak.Hautatuari lan kontratufinkoa egingo diote.Epea: Dagokion aldizkarian argitaratzendenetik hogei egunera.Informazioa: Andres Isasi UdalMusika Eskola. Las Mercedes, 6.48990 Getxo.Telefonoa: 94-464 60 11.Helbide elektronikoa:aisasi@getxo.netIturria: 2010-11-23ko 225. BOB28544. orria.Biola irakaslea, GetxonDeialdigilea: Andres Isasi GetxokoUdal Musika Eskola.Baldintzak:pBiolako goi ikasketak izatea.pBiolineko erdi mailako ikasketalizateapEuskarako hirugarren hizkuntzaeskakizuna.E<strong>du</strong>kia: Oposizio lehiaketa librebidez, biola irakasle bat hartzekodeialdia egin <strong>du</strong> Andres IsasiGetxoko Udal Musika Eskolak.Hautatuari lan kontratu finkoaegingo diote.Epea: Dagokion aldizkarian argitaratzendenetik hogei egunera.Informazioa: Andres Isasi UdalMusika Eskola. Las Mercedes, 6.48990 Getxo.Telefonoa: 94-464 60 11.Helbide elektronikoa:aisasi@getxo.netIturria: 2010-11-23ko 225. BOB28544. orria.Biolin irakaslea, GetxonDeialdigilea: Andres Isasi GetxokoUdal Musika Eskola.Baldintzak:pBiolineko goi ikasketak izatea.pGanbera musikako goi mailakoikasketak izatea.pEuskarako hirugarren hizkuntzaeskakizuna.E<strong>du</strong>kia: Oposizio lehiaketa librebidez, biolin irakasle bat hartzekodeialdia egin <strong>du</strong> Andres IsasiGetxoko Udal Musika Eskolak.Hautatuari lan kontratu finkoaegingo diote.Epea: Dagokion aldizkarian argitaratzendenetik hogei egunera.Informazioa: Andres Isasi UdalMusika Eskola. Las Mercedes, 6.48990 Getxo.Telefonoa: 94-464 60 11.Helbide elektronikoa:aisasi@getxo.netIturria: 2010-11-23ko 225. BOB28544. orria.Perkusio irakaslea,GetxonDeialdigilea: Andres Isasi GetxokoUdal Musika Eskola.Baldintzak:pPerkusioko goi ikasketak izatea.pEuskarako hirugarren hizkuntzaeskakizuna.E<strong>du</strong>kia: Oposizio lehiaketa librebidez, perkusio irakasle bat hartzekodeialdia egin <strong>du</strong> AndresIsasi Getxoko Udal Musika Eskolak.Hautatuari lan kontratufinkoa egingo diote.Epea: Dagokion aldizkarian argitaratzendenetik hogei egunera.Informazioa: Andres Isasi UdalMusika Eskola. Las Mercedes, 6.48990 Getxo.Telefonoa: 94-464 60 11.Helbide elektronikoa:aisasi@getxo.netIturria: 2010-11-23ko 225. BOB28544. orria.Kantu irakaslea, GetxonDeialdigilea: Andres Isasi GetxokoUdal Musika Eskola.Baldintzak:pKantuko goi ikasketak izatea.pEuskarako hirugarren hizkuntzaeskakizuna.E<strong>du</strong>kia: Oposizio lehiaketa librebidez, kantu irakasle bat hartzekodeialdia egin <strong>du</strong> Andres IsasiGetxoko Udal Musika Eskolak.Hautatuari lan kontratu finkoaegingo diote.Epea: Dagokion aldizkarian argitaratzendenetik hogei egunera.Informazioa: Andres Isasi UdalMusika Eskola. Las Mercedes, 6.48990 Getxo.Telefonoa: 94-464 60 11.Helbide elektronikoa:aisasi@getxo.netIturria: 2010-11-23ko 225. BOB28544. orria.Solfeo irakaslea, GetxonDeialdigilea: Andres Isasi GetxokoUdal Musika Eskola.Baldintzak:pMusikologiako goi ikasketakizatea.pSolfeoko erdi mailako ikasketakizatea.pEuskarako hirugarren hizkuntzaeskakizuna.E<strong>du</strong>kia: Oposizio lehiaketa librebidez, solfeo irakasle bat hartzekodeialdia egin <strong>du</strong> AndresIsasi Getxoko Udal Musika Eskolak.Hautatuari lan kontratufinkoa egingo diote.Epea: Dagokion aldizkarian argitaratzendenetik hogei egunera.Informazioa: Andres Isasi UdalMusika Eskola. Las Mercedes, 6.48990 Getxo.Telefonoa: 94-464 60 11.Helbide elektronikoa:aisasi@getxo.netIturria: 2010-11-23ko 225. BOB28544. orria.GipuzkoaGizarte laguntzailea,Zaldibian, Legorretan,Itsasondon, Araman,Altzagan eta GaintzanDeialdigilea: Zaldibiako Udala.Baldintzak:p Gizarte lanetan diplomatuaizatea.p Euskarako hirugarren hizkuntzaeskakizuna izatea.E<strong>du</strong>kia: oposizio lehiaketa librebidez, gizarte laguntzaile bathartzeko deialdia egin <strong>du</strong> ZaldibiakoUdalak. Legorreta, Itsasondo,Arama, Altzaga, Gaintzaeta Zaldibia emango <strong>du</strong> zerbitzuagizarte laguntzaile horrek.Epea: EAOn argitaratu eta hogeiegun naturaleko epean.Informazioa:pZaldibiako Udala.Santa Fe, 18. 20247 Zaldibia.Telefonoa: 943-88 03 57.Faxa: 943-88 50 43.pLegorretako Udala.Nagusia, 12. 20250 Legorreta.Telefonoa: 943-08 40 00.Faxa: 943-08 49 00.pItsasondoko Udala.Kale nagusia, 24. 20249 Itsasondo.Telefonoa: 943-88 11 70.Faxa: 943-16 10 45.pAramako Udala.Plaza, 8. 20248 Arama.Telefonoa: 943-88 07 39.Faxa: 943-16 10 45.pAltzagako Udala.Plaza z/g. 20248 Altzaga.Telefonoa: 943-88 37 37.Faxa: 943-16 10 45.pGaintzako Udala.Herriko Plaza. 20248 Gaintza.Telefonoa: 943-88 95 64.Faxa: 943-88 95 64.Iturria: 2010-10-18ko 199. GAO,234. orria.Euskarako erdi mailakoteknikaria, ZumaianDeialdigilea: Zumaiako UdalaBaldintzak:p Titulazioa: Unibertsitateko diplomaturaedo goi-mailako titulua.p Euskarako laugarren hizkuntzaeskakizuna.E<strong>du</strong>kia: Oposizio lehiaketa librebidez, euskarako erdi mailakoteknikari bat hartzeko deialdiaegin <strong>du</strong> Zumaiako Udalak.Epea: Hogei egun natural BOEnargitaratzen den unetik kontatzenhasita.Informazioa: Zumaiako Udala.Foruen enparantza, 1. 20750Zumaia.Telefonoa: 943-86 50 25.Faxa: 943-86 24 56.Iturria: 2010-11-18ko 221. GAO,188. orria.Turismoko etamerkataritzako teknikarilaguntzailea, ZumaianDeialdigilea: Zumaiako Udala.Baldintzak:p Titulazioa: Oinarrizko Batxilergoa,Eskola Gra<strong>du</strong>atua edoLehen Hezkuntzako titulua izatea.p Euskarako hirugarren hizkuntzaeskakizuna.p Frantsesa: DELF B2 edo harenpareko beste tituluren bat.p Ingelesa: First Certificate edoharen pareko beste titulurenbat.E<strong>du</strong>kia: Oposizio lehiaketa librebidez, turismoko eta merkataritzakoteknikari laguntzaile bathartzeko deialdia egin <strong>du</strong> ZumaiakoUdalak.Epea: Hogei egun natural BOEnargitaratzen den unetik kontatzenhasita.Informazioa: Zumaiako Udala.Foruen enparantza, 1. 20750Zumaia.Telefonoa: 943-86 50 25.Faxa: 943-86 24 56.Iturria: 2010-11-18ko 221. GAO,188. orria.Hezitzailea, IrunenDeialdigilea: Irungo Udala.Baldintzak:p Titulazioa: Erdi mailako gra<strong>du</strong>koLanbide Heziketa (LH II).p Euskaran hirugarren HizkuntzaEskakizuna.E<strong>du</strong>kia: Oposizio lehiaketa sistemabidez, administrazio berezikoerdi mailako teknikari bathartzeko deialdia egin <strong>du</strong> IrungoUdalak.Epea: EAOn argitaratu eta hogeilanegunen epean.Informazioa: Irungo Udalekohiritarren arreta zerbitzua. Juande la Cruz, 2 behea. 20302 Irun.Telefonoa: 943-50 51 52.Iturria: 2010-11-09ko 214.GAO,82. orria.Langile eta kontratazioteknikaria, UsurbilenDeialdigilea: Usurbilgo Udala.Baldintzak:p Zuzenbidean lizentziatua, Politika,Ekonomia edo Enpresa-Zientzietan lizentziatua, Merkatuintendentea edo Aktuarioa
2010eko azaroaren 28a • EgituraLan eskaintza publikoa 29izatea.p Euskarako laugarren hizkuntzaeskakizuna.E<strong>du</strong>kia: Oposizio lehiaketa librebidez, langile eta kontratazioteknikari bat hartzeko deialdiaegin <strong>du</strong> Usurbilgo Udalak.Epea: EAOn argitaratu eta hogeiegun naturaleko epean.Informazioa: Usurbilgo Udala.Joxe Martin Sagardiarena Plaza,z/g. 20170 UsusrbilTelefonoak: 943-37 19 51 /943-37 19 90 / 943-37 19 99.Faxa: 943-37 14 93.Iturria: 2010-10-18ko 199.GAO,177. orria.Gizarte hezitzailea,Zumaian eta ZarautzenDeialdigilea: Ostargi gizarte elkartea.Baldintzak:p Nerabeekin harremanetanesperientzia izatea.p Gizarte Hezkuntza, edo Animazio/DinamizazioSoziokulturalformakuntza izatea.p Euskaraz hitz egiteko eta idaztekogaitasuna izatea.p Lehentasuna emango zaieZarautz eta Zumaia inguruanbizi direnei.E<strong>du</strong>kia: Ostargi Gizarte Elkarteanpertsona bat aukeratzekohelburuarekin elkarrizketa etaproba batzuk egiten ari dira, Gipuzkoakoherrialde batzuetangaratzen ari diren gizaheziketaprograma ezberdinetan gizartehezitzaile bezala lan egiteko.Epea: 2010-11-30.Helbide elektronikoa:info@ostargi.org.Iturria:www.gipuzkoangazte.info.Gazte txokoetarakohezitzaileak, ArrasatenDeialdigilea: Arrasateko Udala.Baldintzak:pArrasate edo ingurukoa izateapAisialdian esperientzia izateapIrakasle ikasketak, gizarte hezkuntzaikasketak edo antzekoakizatea (gutxienez batxilergoa).pEuskalgintzaren ezagutza izatea.E<strong>du</strong>kia: 12-17 urte arteko gazteekinGazte Txokoetan lan egitekohezitzaileak behar dira. Arratsaldetanlau or<strong>du</strong>z, eta martitzenetikzapatura arteko lanjar<strong>du</strong>na.Informazioa: 943-79 54 46.Helbide elektronikoa: gazteak@txatxilipurdi.comIturria:www.gipuzkoangazte.infoHondeamakina gidaria,UsurbilenDeialdigilea: Usurbilgo Udala.Baldintzak:p Euskarako lehen hizkuntzaeskakizuna betetzea.p Eskolaratze ziurtagiria izatea.p C motako gidabaimena.E<strong>du</strong>kia: Oposizio lehiaketa librebidez, hondeamakina gidari batkontratatzeko deialdia egin <strong>du</strong>Usurbilgo Udalak.Epea: Dagokion aldizkarian argitaratueta hogei egunera.Informazioa: Usurbilgo Udala.Erribera Kalea, 7. 20170 UsurbilTelefonoa: 943-36 63 40.Webgunea: www.usurbil.net.Iturria: prentsa.Informatikako teknikarilaguntzaileen lan-poltsa,ZumaianDeialdigilea: Zumaiako Udala.Baldintzak:p Eskola Gra<strong>du</strong>atuaren titulua,LH I edo.haien pareko beste tituluren batizatea.p Euskarako hirugarren hizkuntzaeskakizuna.E<strong>du</strong>kia: Zumaiako Udalean sordaitezkeen aldi baterako behardesberdinei erantzuteko informatikakoteknikari laguntzaileenlanpoltsa sortzeko deialdia.Epea: 2010-12-07.Informazioa: Zumaiako Udala.Foruen enparantza, 1. 20750Zumaia.Telefonoa: 943-86 50 25.Faxa: 943-86 24 56.Webgunea: http://www.gipuzkoa.net/https://ssl4.gipuzkoa.net/euskera/gao/2010/11/17/e1012776.htmIturria: 2010-11-17ko 220. GAO,326. orria.Ludoteka zerbitzuakontratatzea,AretxabaletanDeialdigilea: AretxabaletakoUdala.Dirua: 28.200 euro.E<strong>du</strong>kia: Ludoteka zerbitzuakontratatzeko deialdia egin <strong>du</strong>Aretxabaletako Udalean.Epea: 2010-12-27Informazioa: AretxabaletakoUdala. Arratabe Jauregia. Otalorakalea, 1. 20550 Aretxabaleta.Telefonoa: 943 711862Faxa: 943 711864Webgunea: http://www.aretxabaleta.comhttps://ssl4.gipuzkoa.net/euskera/gao/2010/11/12/e1012890.htmIturria: 2010-11-12ko 217. GAO,66. orria.Sarobe arte eszenikoenzentroko kudeaketa,harrera eta kontrolekozerbitzua kontratatzea,UrnietanDeialdigilea: Kulturnieta SA.Iraupena: Hasiera batean bi urterako,baina luzatu ahal izangoda. Kontratua guztira lau urtekoaizango da, luzapenak barne.Dirua: 61.275 euro urteko, BEZakanpo.E<strong>du</strong>kia: Kulturnieta SAk kudeatzen<strong>du</strong>en Urnietako SarobeArte Eszenikoen Zentroko kudeaketa,dinamizaio, harreraeta kontroleko zerbitzua proze<strong>du</strong>raireki bidez kontratatzea.Epea: 2010-12-02.Webgunea: http://www.urnieta.org/https://ssl4.gipuzkoa.net/euskera/gao/2010/11/17/e1013126.htm.Iturria: 2010-11-17ko 220. GAO,367. orria.NafarroaHerri lanetako hiruingeniari tekniko,Foru AdministrazioanDeialdigilea: Nafarroako ForuAdministrazioa.Baldintzak:pHerri lanetako ingeniari teknikotitulua izatea.pB motako gidabaimena izatea.E<strong>du</strong>kia: oposizio lehiaketa librebidez, herri lanetako hiru ingeniaritekniko hartzeko deialdiaegin <strong>du</strong> Nafarroako Foru Administrazioak.Hautatuek B mailakofuntzionario kontratua izango<strong>du</strong>te eta Komunikazio, Garraioeta Herri LanetakoDepartamentuaren <strong>agin<strong>du</strong></strong>etarajar<strong>du</strong>ngo <strong>du</strong>te. Lanpostuetakobat Irurtzunen egongo da,beste bat Lizarran eta azkenaIruñean.Epea: 2010-12-04.Informazioa: Nafarroako AdministrazioPublikoko Institutua.Sartzeko hautaketa zerbitzua.Telefonoa: 848-42 71 00.Webgunea: www.navarra.esHelbide elektronikoa: convocatorias.ope.inap@navarra.esIturria:http://www.navarra.es/home_es/Servicios/ficha/3779/Ingeniero-Tecnico-de-Obras-Publicas-Oposicion-2010#presentacionZerbitzu orokorreko biar<strong>du</strong>ra<strong>du</strong>n,Foru AdministrazioanDeialdigilea: Nafarroako ForuAdministrazioa.Baldintzak:pEskola gra<strong>du</strong>atu titulua, erdimailako heziketa zikloko tituluaedo haien pareko beste titulurenbaten jabe izatea.pB motako gidabaimena.E<strong>du</strong>kia: Oposizio lehiaketa librebidez, zerbitzu orokorreko bi ar<strong>du</strong>rra<strong>du</strong>nhartzeko deialdia egin<strong>du</strong> Foru Administrazioak.Epea: 2010-12-04.Informazioa: Nafarroako AdministrazioPublikoko Institutua.Sartzeko hautaketa zerbitzua.Telefonoa: 848-42 71 00.Webgunea: www.navarra.esHelbide elektronikoa: convocatorias.ope.inap@navarra.es.Iturria:http://www.navarra.es/home_es/Servicios/ficha/3780/Encargado-de-Servicios-Generales-Oposicion-2010.BekakVictor Mendizabal 2010Ordizia ikerketa bekaDeialdigilea: Ordiziako UdalekoKultura Saila.E<strong>du</strong>kia: Hezkuntza eta Kulturaarloa sustatzeko eta Ordiziariburuzko ikerketak bultzatzekoikerketa beka da.Helburua: Natura, giza eta gizartezientzien arloen ikerketarakoohitura sustatzea da.Gaiak: Historia, artea, ondarea,arkeologia, geografia, ekonomia,soziologia, etnologia, hizkuntza,literatura, folklorea, turismoa,abeltzaintza, in<strong>du</strong>stria,biologia, ingurumena...Iraupena: Hamabi hilabete.Dirua: 7.000 euro.Epea: 2010-12-01.Informazioa: Ordiziako KulturaSaila.Telefonoa: 943-80 56 30.Webgunea: www.ordizia.org.Iturria: Ordiziako Kultura Saila.Jesus Olaizolabibliografia beka 2011Deialdigilea: Sancho el SabioFundazioa.Baldintzak:pEdozein diziplinako unibertsitate-titulu<strong>du</strong>nak.Atzerrian eskuratutakotituluak baliozkotutaedo onartuta egon beharkodirapBeka norbanakoek nahiz ikerketataldeek jaso ahal izango<strong>du</strong>te.Iraupena: Hamar hilabete.Dirua: 6010,12 euro.E<strong>du</strong>kia: Bekaren helburua da<strong>datu</strong>-base bibliografikoa egitea,gai librearekin, euskal kulturarenezagutzaren esparruan(zientzia, teknologia, zuzenbidea,artea, hizkuntza, historia,eta abar.), Sancho el SabioFundazioaren fondoetan eta<strong>datu</strong> baseetan bil<strong>du</strong>ta dagoeneuskal bibliografiari buruzkoedozein euskarri eta/edo diziplinakoinformazioa osatzeko etaeguneratzeko. Bekaren iraupenaeta beste edozein soldata jasotzeabateraezinak dira, lanbidearteko gutxieneko soldatagainditzen ba<strong>du</strong>. Eskabideakaurkeztea: Agiriak postaz bidaliedo norberak aurkeztuko dituSancho el Sabio Fundazioarenegoitzan.Epea: 2011-01-31.Informazioa: Sancho el SabioFundazioa Betoñoko atea, 23.01013 Gasteiz.Telefonoa: 945-25 39 32.Faxa: 945-25 02 19.Iturria: Sancho el Sabio Fundazioa.Giza baliabideen arlokolanbide praktikak,AgurainenDeialdigilea: Novia SalcedoFundazioa.Baldintzak:p 32 urtetik beherako izatea.p Langabezian egotea.p Lan Harremanetan diploma<strong>du</strong>na,Psikologian lizentzia<strong>du</strong>naedo Lan Zientzietan lizentzia<strong>du</strong>naizatea.p Hizkuntzak: ingelesa eta euskarajakitea.p Office ezagutzak izatea, erabiltzailemailan.Iraupena:pPrestakuntza teorikoa: 50-65or<strong>du</strong>.pPraktikak: 12 hila<strong>beteko</strong> egonaldiaenpresan.Dirua: 8.400,00 euro.E<strong>du</strong>kia: Agurainen giza baliabideetakoeta lan harremanetakolanbide praktikak egiteko deialdiaegin <strong>du</strong> Novia Salcedo Fundazioa.Epea: 2010-12-31 (Epe mugagabea,lanpostua bete arte)Informazioa: Novia SalcedoFundazioa Iparragirre, 9, 1. Juande Ajuriagerra izkina. 48009Bilbo.Telefonoa: 94-423 04 32.Iturria: e-postaErosketa eta kudeaketasistema integratuenarloko lanbide parktikak,AgurainenDeialdigilea: Novia SalcedoFundazioa.Baldintzak:p 32 urtetik beherakoa izatea.
30 Lan eskaintza publikoaEgitura •2010eko azaroaren 28ap Langabezian egotea.p Ingeniari teknikoa edota In<strong>du</strong>striaAntolakuntzako ingeniariariaizatea.p Hizkuntzak: ingelesa eta euskarajakitea.Iraupena:pPrestakuntza teorikoa: 50-65or<strong>du</strong>.pPraktikak: 12 hila<strong>beteko</strong> egonaldiaenpresan. Dirua:8.400 euro.E<strong>du</strong>kia: Agurainen erosketa etakudeaketa sistema integratuenarloko lanbide parktikak egitekodeialdia egin <strong>du</strong> Novia SalcedoFundazioak.Epea: 2010-12-31 (Epe mugagabea,lanpostua bete arte)Informazioa: Novia SalcedoFundazioa Iparragirre, 9, 1. Juande Ajuriagerra izkina. 48009Bilbo.Telefonoa: 94-423 04 32.Iturria: e-postaEuskara ikastekodiru laguntzak, ZuianDeialdigilea: Zuiako Udala.Baldintzak:pHamasei urte baino gehiagoizatea, ikastaroa hasterakoan.pZuiako udalerrian errol<strong>datu</strong>tagutxienez urtebete eramateaeta ikastaroa bukatu arte errolhalajarraitzea.E<strong>du</strong>kia: Zuiako Udalak bertanerrol<strong>datu</strong>tako jendari 2008aneman beharreko diru-laguntzak,jarraian adierazten direnhonako ikasketak egiteko:- HABEk homologatuetakoeuskaltegi edo zentroetan egindakoikastaroak (09/10/01etik10/09/30era bitarteko aldia).- Barnetegi homologatuetakoikastaroak, 2010ean zehar.Epea: 2010-12-31Informazioa: Zuiako UdaletxeaUdaletxe plaza 1, 1. -Murgia01130 ZuiaTelefonoa: 945-43 00 05.Iturria: 2010-05-14eko 52. AL-HAO, 6.076. orria.Euskara ikasteko bekak,GasteizenDeialdigilea: Gasteizko Udala.Herritar Harremanen Saila. Euskara.Baldintzak:pBi programetan bete beharrekoak:- 16 urte baino gehiago izatea.Behin 2010-2011 ikasturtea hasiondoren betetzen badira urteak,momentu horretatik aurrerakoaridagokion diru-laguntzabaino ezingo da jaso.- Ikasturtea hasten den egunabaino urtebete lehenagotik etaikastaroak dirauen bitarteanGasteizko udalerrian errol<strong>datu</strong>taegotea.- HABEk onetsitako zentroetakobatean matrikulatua egotea.- Aukeratutako ikastaroa (euskaltegikoaedo autoikaskuntzakoa)HABEk homologatutakoaizatea.- Ikasturteko azterketak gainditzea.pPrograma bakoitzari dagozkioneskakizunak:- Programa arrunta, herritarrei,oro har, zuzen<strong>du</strong>takoa: Laugarrenoinarrian ezarritako dirusarrerenmuga ezingo <strong>du</strong>tegainditu eskatzaileek.- Alde batetik, gurasoei zuzen<strong>du</strong>takoberariazko programa;bestetik aisialdiko begirale etaeskola kiroleko entrenatzaileedo begirale, edo horretarakoikasketak egiten ari direnei zuzen<strong>du</strong>takoak.pEskakizun hauetakoren batbete beharko <strong>du</strong>te eskatzaileek:- 2003tik aurrera (urte hori barne)jaiotako haur baten aita,ama edo tutore izatea.- 2010-2011 ikasturtean aisialdikobegirale, edo eskola kirolekoentrenatzaile edo begirale gisalan egitea.- Aipatutako titulazioetakoikasketak burutzen aritzea2010-2011 ikasturtean.E<strong>du</strong>kia: 2010-2011 ikasturteaneuskara ikasteko laguntzakematea. 2010eko uztailetik2011ko ekainera bitartean egitendiren ikastaroak finantzatzenlaguntzeko emango diradiru-laguntzak.Eskabideak aurkeztea: Espainiaplazako herritarrei laguntzekobulegoan, baita Ariznabarrakokiroldegikoan eta Abetxuko,Aldabe, Arriaga, Pilar, Europa,Hegoalde, Iparralde, Judimendieta Lakuako gizarte etxeetakoetanere, banatuko den inprimakianformulatuko dira eskabideak.Epea: 2011-07-29.Informazioa: Gasteizko Udala.Herritar Harremanen Saila. EuskaraZerbitzua Santa Maria, 11 -Etxanobetarren Etxea. 01001Gasteiz.Telefonoa: 945-16 15 22.Iturria: 2010-07-28ko 84. AL-HAO, 9.120. orria.Euskara ikastekodiru laguntzak, DonostianDeialdigilea: Donostiako Udala.Baldintzak:p16 urtetik gorakoa izatea.pDonostian errol<strong>datu</strong>ta egoteaedo egoitza soziala Donostian<strong>du</strong>en enpresa batean lan egiteaezinbestekoa.pEuskaltegi homologatu bateanmatrikulatzea.pDiru laguntza eskabidea beteeta dokumentazioarekin bateraDonostiako Euskararen UdalPatronatuan aurkeztea.pGutxienez urrats bat gainditzea.p%85etik gorako asistentziaziurtatzea.Epeak:pUrrian hasten diren ikastaroak:2010eko irailaren 20tik azaroaren15era.pOtsailean hasten diren ikastaroak:2011ko otsailaren 1etik28ra.pBarnetegiak, autoikasketa,xede berezietakoak edota udakoak:ikastaroak hasi ondoko biasteren buruanInformaziorako telefonoa:943-48 37 50 (09:00-14:00)Iturria: Donostiako Udala.Eusko Ikaskuntzarenikerketarako laguntzakDeialdigilea: Eusko Ikaskuntza.Helburua: Eusko Ikaskuntzakosail zientifikoek beren kideakikerlanak egitera animatzen dituzte,eta horiek sailen interesekoakizatera elkartearen diru laguntzajasoko <strong>du</strong>te.Hautagaiak: Eusko Ikaskuntzakokideak.Gaia: Euskal kulturarekin zerikusia<strong>du</strong>en edozein.Dirua: 1.600 euro gordin gehienez.Iraupena: Urte<strong>beteko</strong> proiektua.Epea: 2010-11-30Iturria:www.gipuzkoangazte.infoGra<strong>du</strong>atu ondoko gazteenhobekuntzaprofesionalerako dirulaguntzakDeialdigilea: Bizkaiko Foru Al<strong>du</strong>ndia.Baldintzak:p2008/2009 edo 2009/2010ikasturteetan lizentziatutakoakizatea.pIkasketen azken batez bestekoanoso ongi edo emaitza altuagoalortu ba<strong>du</strong>te.Iraupena: Ikastaroen gutxienekoiraupena sei hila<strong>beteko</strong>aizango da.Dirua: Gehienez ere 6.000 euro.E<strong>du</strong>kia: Hobekuntza profesionalekoikastaroak atzerrikoospe handiko nazioarteko zentroetanegingo dira.Epea:pLehenengo deialdia: 2010ekoekainaren 1etik uztailaren30era.pBigarren deialdia: 2010ekoaben<strong>du</strong>aren 1etik 2011ko urtarrilaren31ra.Informazioa:pBizkaiko Foru Al<strong>du</strong>ndia Berrikuntza,Ekonomia SustapenSaila. Obispo Orueta, 6. 48009Bilbo.pBerrikuntza eta Ekonomi SustapenSailaren bulego birtuala.http://www.bizkaia.net/sustapenaTelefonoa: 94-406 80 08.Iturria: 2010-04-30eko 80.BAO, 11112. orria.Krea, 2010ekosorkuntzarakoprogramako bekakDeialdigilea: Krea, ExpresionContemporanea.Baldintzak:pKrea proeiktuak: 2010eko azaroaren30ean 36 urte bete gabedituzten pertsonak.pKrea ikerketa: Euskal AutonomiaErkidegoan jaio edota bertakoegoiliarrak diren pertsonak,bai eta Vital Kutxaren jar<strong>du</strong>eraeremukoprobintzietakoak ere, baldin eta2010eko azaroaren 30ean 36urte bete gabe badituzte.pKrea prestakuntza: Euskal AutonomiaErkidegoan jaio edotabertako egoiliarrak diren pertsonak;2010eko azaroaren30ean 30 urte bete gabeak.E<strong>du</strong>kia:pKrea proeiktuak: sei beka arte,musika, dantza edo antzerkikosorkuntzarako.-Dirua: gehienez 9.000 europroiekturako.pKrea ikerketa: Beka bat sorkuntzaeta kultura garaikidekoikerketarako.-Dirua: gehienez 9.000 europroiekturako.pKrea prestakuntza: lau bekaedozein sortze-espezialitateikasketerako.-Dirua: gehienez 6.000 europroiekturako.Epea: 2010-11-30Informazioa: Krea Expresioncontemporanea. Posta17.01004 Gasteiz.Telefonoa: 945-15 01 47.Helbide elektronikoa:info@kreared.comIturria:www1. euskadi.net/gazteriaEnpresetan praktikakegiteko bekakDeialdigilea: Gasteizko Udala.Ekonomia Sustapen eta EstrategiaPlangintza Saila.Baldintzak:p Ekonomia Sustapen eta EstrategiaPlangintzaren Sailakantolatutako enplegurako prestakuntzaikastaro bat bukatuaizatea, probetxu onarekin,2009ko aben<strong>du</strong>aren 1etik2010eko aben<strong>du</strong>aren 1era bitartean.p Enpresa batekiko hitzarmeneansartua egotea, bertanikastaldia egiteko, prestakuntzarenazken fase gisa.p INEMen enplegu eskatzailegisa izen emanda egotea.p Beren prestakuntza-arloanlanbide-esperientzia kualifikaturikez izatea.p Lanbide-praktikarako bekariklehendik jaso gabea izatea.Iraupena: sei hilabete gehienez.Dirua: hilean 340 euro hileangehienez.Helburua: Enpresetan praktikakegiteko aukera eman nahizaie lanik gabe dauden eta GasteizkoUdaleko Ekonomia Sustapeneta Estrategia PlangintzaSailak antolatutako enplegurakoprestakuntza ikastaroren bategina <strong>du</strong>ten pertsonei.Epea: 2010-12-01.Informazioa: Gasteizko Udala.Ekonomia Sustapen eta EstrategiaPlangintza Saila. Frai ZacariasMartinez 3. 01001 Gasteiz.Telefonoa: 945-16 12 12.Faxa: 945-16 15 33.Iturria: 2010-07-02ko 73. AL-HAO, 7.988. orria.Kultur, kirol eta gizartearloko diru lguntzak,ZuianDeialdigilea: Zuiako Udala.Baldintzak:p Elkarte publikoak zein pribatuakaurkez daitezke, baldin etairabazteko asmorik ez ba<strong>du</strong>teeta kultura jar<strong>du</strong>erak edo kirolariburuzkoak antolatzen badituzte.p Zuian e<strong>du</strong>ki beharko <strong>du</strong>teegoitza elkarte horiek, edo bertanburutu jar<strong>du</strong>era.p Legez eratuta egon beharko<strong>du</strong>te, eta Eusko Jaurlaritzako ElkarteenErregistroan behar bezalaizena emanda.p Bazkideen erdiek Zuian errol<strong>datu</strong>taegon beharko <strong>du</strong>teeskabideaaurkeztu denean.E<strong>du</strong>kia: Zuiako Udalak2010ean eman beharreko dirulaguntzakarautzea da. Diru-laguntzahoriek kirolaren, kulturareneta gizartearen arloan egindakojar<strong>du</strong>erak finantzatzekodira. Jar<strong>du</strong>era horiek irabaztekoasmorik gabeko elkarteek burutubehar dituzte, eta Zuiakoudalerrian egin behar dira. Bestalde,udalak arlo horietan egitendituen jar<strong>du</strong>eren osagarriedo ordezkoak izango dira, etainteresgarriak udalerrirako.Eskabideak aurkeztea: Elkarteekudalaren erregistroan aurkeztukodituzte eskabideak2010eko ekainaren 10a arte(baliozkoak izango dira oraingoekitaldian data horretara arteaurkeztutakoak). Unean-unekoedo aparteko ekitaldi eta programakekitaldi edo programariekin baino 30 egun lehenagoaurkeztuko dira.Epea: 2010-12-31.Informazioa: Zuiako Udala.Udaletxe plaza 1, 1- Murgia.01130 Zuia.Telefonoa: 945-43 00 05.Faxa: 945-43 03 66.Iturria: 2010-05-14eko 52. AL-HAO, 6.076. orria.Europako Parlamentuanpraktikak egitekoezin<strong>du</strong>entzako bekakDeialdigilea: Europako Parlamentua,Luxenburgo.Baldintzak:p18 urte baino gehiago izatea.pEBko bi hizkuntza jakitea, horietakobat ofiziala izanik.pUnibertsitate gra<strong>du</strong>atua edomaila horretatik beherako ikasketakizatea.p Gaigabezia<strong>du</strong>n ziurtagiria.E<strong>du</strong>kia: Bost hilabete; urriaren1etik martxoaren 15era.Epea: 2011-05-15.Iturria:www.gipuzkoangazte.info
2010eko azaroaren 28a • EgituraPublizitatea 31
32 Laguntza sozialakEgitura •2010eko azaroaren 28aEz da mesfidantzagatikEusko Jaurlaritzak ikertuko egingo ditulaguntza sozialak jasotzen dituzten88.000 herritarren espedienteak,iruzurrak gutxitzeko asmoz.Mikel CarramiñanaAztergaiakLaguntzakpDiru sarrerak bermatzekoerrenta. 54.000 lagunek jasotzen<strong>du</strong>te. Jaurlaritzak280 milioi euroko aurrekontuaprestatu <strong>du</strong> datorren urtean1.011 euro baino gutxiagoirabazten <strong>du</strong>ten herritarrensoldatak osatzeko.pEtxebizitza osagarria.14.800 lagunek jasotzen<strong>du</strong>te hipotekak edo alokairuaordaintzeko laguntza.2011ko aurrekontuetan,43,5 milioi euro izango diraosagarrietarako.pGLL. Gizarte larrialdietarakolaguntzak 19.000 lagunekjasotzen dituzte. Beharrizanjakinetarako laguntzek 17,3milioi euroko gastua sortuko<strong>du</strong>te 2011n.Ikuskatuko <strong>du</strong>tenapEnplegua. Laguntza jasotzen<strong>du</strong>ten guztiak enpleguzerbitzuetan izena emandaeta lan bila ari diren egiaztatuko<strong>du</strong>te.pOgasuna. Aitortutako sarreraketa ohiko bizitza ezden etxeak ba ote dituztenaztertuko <strong>du</strong>te hiru foru al<strong>du</strong>ndiekin.pErrolda. Etxebizitza bereanezin dira errol<strong>datu</strong> laguntzakjasotzen dituzten bi lagunbaino gehiago. Udaletanegiaztatuko <strong>du</strong>te.Herritar guztien poltsikotikordaintzendirelako, legeakarautzen <strong><strong>du</strong>ela</strong>koeta, batez ere, gobernuarenar<strong>du</strong>ra delako. «Ez dafidatzen ez garelako». Hala arrazoitu<strong>du</strong> egunotan Gemma ZabaletakAraban, Bizkaian etaGipuzkoan laguntza sozialakjasotzen dituzten herritar guztienespedienteak ikuskatzekoegitasmoa —ia 88.000—. Datorrenurtean, 340 milioi euro ingurubideratuko ditu Eusko Jaurlaritzakdiru sarrera gutxiendituztenei laguntzeko. Kopurugarrantzitsua izanda, «zorroztasunezeta gardentasunez» banatubehar direla ziurtatu <strong>du</strong>.Hemendik maiatzera, Lan etaGizarte Gaietako sailburuakespediente hauek ikertuko ditu,Ekonomia eta Ogasunekoarekinbatera: diru sarrerak bermatzekoerrenta kobratzen <strong>du</strong>tenen espedienteak(54.000), etxebizitza osagarriajasotzen <strong>du</strong>tenenak(14.800) eta Gizarte larrialdietarakolaguntzak dituztenenak(19.000).Irregulartasunak topatuz gero,horien berri emango diete laguntzakkudeatzen dituzten erakundeei,eta Lakuak utzi egingo dioordaintzeari. Al<strong>du</strong>ndiek eta udalek,hartara, laguntza bertan beherauztea beste aukerarik ez<strong>du</strong>te izango. Ikerketak zilegi diralaguntza sozialak arautzen dituenlegearen arabera. Orainarte, «gobernuak ez dira horretanaritu, baina krisi garai honetanbeharrezkoa da», esan <strong>du</strong> sailburuak.Hiru alderditan bilatuko dituirregulartasunak Gizarte GaietakoSailak. Lehenengo eta behin,enplegu zerbitzuetako <strong>datu</strong>ekinalderatuko dituzte espedienteetanageri direnak. <strong>Legeak</strong> dioonura<strong>du</strong>nek «une oro» egonbehar <strong>du</strong>tela prest lana bilatzekoeta trebatzeko, eta horixe beraegiaztatuko <strong>du</strong> Eusko Jaurlaritzak.Bigarrenik, foru al<strong>du</strong>ndietakoogasunetara joko <strong>du</strong>te ikerlariek,laguntza eskaeretan ageri den ondareaaitortutakoarekin bat datorrenikusteko. Besteak beste aztertuko<strong>du</strong>te ohiko bizitza ez denetxerik ba ote <strong>du</strong>ten. Hirugarrenik,udalekin batera, errolda ikertuko<strong>du</strong>te. Lopezen gobernuakonartu zuenez, etxe berean ezindira bizi laguntza sozialak jasotzendituzten bi pertsona bainogehiago, «jende pilaketa eta baliabideenkontzentrazioa» saihestualdera.MurrizketakKrisialdia dela eta, gero eta herritargehiagok jotzen <strong>du</strong>te dagokienudalerrietako gizarte zerbitzuetara.Eusko Jaurlaritzak, alabaina,ez ditu laguntzasozialetarako kopuruak igo2011ko aurrekontuei begira; hiruretatikbi, gainera, murriztu eginditu. Hala, LAB sindikatuakohartarazi <strong>du</strong>enez, diru sarrerakMurrizketa sozialen aurkako protesta bat, Barakaldon. MARISOL RAMIREZ / ARGAZKI PRESS2011ko aurrekontuetan,laguntza sozialetarakogastua jaitsi edo izoztu<strong>du</strong> Eusko JaurlaritzakSei hilabetean,espediente guztiakikertuko ditu Lan etaGizarte Gaietako sailakbermatzeko errentarako, 280 milioieuro gastatzea aurreikusi <strong>du</strong>Jaurlaritzak, aurten baino 1,4 milioieuro gutxiago. Eta, etxebizitzaosagarrietarako, 43,5 milioieuro gastatuko ditu, 1,1 milioi gutxiago.Gizarte larrialdietako laguntzetarako,berriz, 2010eko gastuarieutsiko dio —17,3 milioieuro—. Sindikatuak, alabaina,aurtengo aurrekontua 6,7 milioieuro handitu behar izan <strong>du</strong>telagogorarazi <strong>du</strong>.«Europako eskumaren politikabera» egitea leporatu dioLABek Lopezen gobernuari; sektorerik«ahulenak eta pobreenakjotzen ditu, ogasunari iruzur egitendioten aberatsak goratzendituen bitartean». Aurrekontueninguruan, berriz, salatu <strong>du</strong>murriztu egin <strong>du</strong>tela sektorepublikoak ekonomian <strong>du</strong>enlekua, «interes pribatuek pertsoneneskubideen kontura negozioaegin dezaten».Oposizioko alderdiek ere kritikatu<strong>du</strong>te Gemma Zabaletak iragarritakoplana, bestelako argudioekinbada ere. Eider MendozaEAJko legebiltzarkidearen esanetan,ezin da halako neurririkiragarri aurretik al<strong>du</strong>ndiekin etaudalekin hitz egin gabe.Eskumen arazoak ikusten dituMikel Arana Ezker Batuko buruak.Izan ere, laguntzak kudeatzendituztenak udalak eta al<strong>du</strong>ndiakdirela gogorarazi <strong>du</strong>, eta, horregatik,«erakundeen kontrolazalantzan jartzea» egotzi dio EuskoJaurlaritzari. Horrez gain,Aranak egitasmo honetan azal<strong>du</strong>tako«ahalegin berberak» eskatudizkie administrazio guztieizerga iruzurraren kontra egitekogaraian.
Change language