PDFa ikusi - Nora aldizkaria
PDFa ikusi - Nora aldizkaria
PDFa ikusi - Nora aldizkaria
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
LANDA BERDEEN TXAPELAREN AZPIAN, ITSASLABARRETAKO FLYSCHA ZABALTZEN DA DEBATIK ZUMAIARAINO.<br />
5<br />
FLYSCHA<br />
ukitu gabeko itsasertza<br />
Famatu dira, azken urteotan, Deba eta Zumaia arteko<br />
itsaslabarrak. Munduan hartu dute itzala, batik bat<br />
dinosauroen galerarekin lotutako K-T puntuko geruza<br />
hementxe dagoelako ikusgai. Baina ez da arrazoi bakarra. Kostako<br />
zortzi km horiek ia ukitu gabe daude, dena kala, mutur<br />
eta mareak estalitako haitz zabal. Goitik behatzen dieten landa,<br />
baso txiki eta errekastoekin bat, paisaia paregabea osatzen dute.<br />
Zumaian has gaitezke. Herriko kaleetatik eta portutik osteratxoa<br />
egin, eliza, Zuloaga museoa eta itsasargia <strong>ikusi</strong> eta Algorri<br />
interpretazio zentrora joko dugu, flyschari buruz gehiago jakiteko.<br />
Ondoren, Itzurun hondartza eta San Telmo ermita aldera jo. Horra<br />
hor flyscharen haitz geruza bertikalak itsaslabarren edergarri.<br />
Bertatik, GR121 bidetik, Algorri eta Aitzuriko harkaitzak <strong>ikusi</strong>ko<br />
ditugu, Sakonetan ehunka metro itsasoratzen den harraldea,<br />
antzina kontrabandistak erakartzen zituen Mendatako kala…<br />
Eta bidean tipi-tapa, Elorriagako baserriak, landak eta errekasto<br />
jauzkariak bidaide azalduko zaizkigu.<br />
Debara helduta, hondartza dotoreaz gain, n,<br />
herriko harribitxia zain dugu, Santa<br />
Maria eliza alegia, katedral itxurako<br />
eliza. Ez alde egin bere portada zoragarria<br />
eta bere klaustroa (Gipuzkoako<br />
zaharrena) <strong>ikusi</strong> gabe. Bekatua litzateke.<br />
FLYSCHA<br />
ALGORRI: Juan Belmonte 21. Zumaia. Tel: (34)<br />
943 14 31 00. www.algorri.eu<br />
FLYSCHA: www.geoparkea.com / www.deba.net<br />
6<br />
Getariako itsasargia<br />
GETARIA<br />
uhartea lehorrari atxikia<br />
Getarian ibilbide polita egin daiteke natura, kultura eta<br />
gastronomia uztarturik. Goi mailako osagaiez ehundu<br />
da harribitxi distiratsu hori. Alde batetik, natura. Mendiak<br />
itsasoarekin besarkatzen dira lurmutur honetan, aurrean<br />
antzinako uharteak (San Anton, gaur lehorrari lotua) zaindariarena<br />
egiten duen bitartean. Merezi du San Antonera igotzea eta<br />
itsasargitik kostaldea behatzea. Beheranzkoan, arrantza-portutik<br />
ibiliko gara: ontzien eta arrantzaleen joan-etorriak, zama-lanak…<br />
Udan portuan bertan jan daitezke ontziotako produktu estimatuak.<br />
Bestela, han eta hemen erretegi bikainak daude. Arrainak<br />
eta txakolina izaten dira nagusi mahai gainean. Getariako uzta,<br />
alegia. Kalerik kale gabiltzala, herri honen garai bateko handitasunaz<br />
ohartuko gara. Erromatarren garaian dauzka bere sustraiak<br />
baina Erdi Aroan lortu zuen itzalik handiena. Horrela antzeman<br />
daiteke eliza gotiko dotorea bisitatzean –bide batez, maldan gora<br />
dagoen eliza bakarretakoa-, Zarautz eta Otsoa Ibañez de Olano<br />
dorretxeen aurrean jartzean, San Roke kaleko etxe gotikoak azaltzean<br />
tz edo harresiaren arrastoekin tupust egitean.<br />
Herriko goialdean saria dago zain: Balenciaga<br />
museoa. m Eraikin eder batean getariar jostunaren<br />
ibilbidea ib eta jantzi sorta aparta bildu dute, XX.<br />
mendeko m modaren bilakaeraren erakusgarri.<br />
GETARIA<br />
TURISMO BULEGOA: Aldamar parkea 2.<br />
Tel: (34) 943 14 09 57. www.getaria.net.<br />
BALENCIAGA MUSEOA: Aldamar parkea 6.<br />
Tel: (34) 943 00 88 40 cristobalbalenciagamuseoa.com<br />
MUTRIKU<br />
baleazaleen kemena<br />
Kala txikia portu egin eta, hari atxikita, hiribildua eratu<br />
zuten mutrikuarrek Erdi Aroan. Argi zeukaten arrantzatik<br />
bizi behar zutela. Sardinatan, bisigutan, lega tzetan<br />
eta, jakina, baleatan itsasoratzen ziren herriko ontziak, txalupa<br />
txiki nahiz galeoi handi. Portu ondoko magalak piko-pikoak izan<br />
arren, bertan atondu zuten haien herri harresiduna.<br />
Egun ere, hala dago Mutriku, ur azaletik mendi bizkarreraino<br />
igotzen da, hegiari ondo itsatsita, desnibelaren neurriari<br />
erreparatu barik. Goraino ekarri zuten eliza (Gipuzkoako<br />
neoklasikorik onena), harresia gaindituta, antzinako parrokia<br />
portuan bertan egon zen eta. Haren inguruan, udaletxea eta<br />
Galdona jauregia <strong>ikusi</strong>ko ditugu, honaino igo baitziren herriko<br />
kontzejua eta oligarkiaren egoitza dotoreak. Hemendik behera,<br />
nahi dugun kaletik jo: Erdikokale, Barrenkale… hor azalduko<br />
zaizkigu Arrietakua, Zabil eta Olazarra-Mizkia jauregiak,<br />
Luardo dorretxea… herria 1553an osorik kiskali zen, baina<br />
errautsetatik biziberritzen asmatu zuten mutrikuarrek.<br />
Beheraino heldu aurretik, Atxukaleko behatokira hurbildu:<br />
portua gure oinetan <strong>ikusi</strong>ko dugu, xarma borborka dariola. Eta<br />
behin behean, harritu egingo gara Berriatua dorretxe luzearekin<br />
(lehenengo euskal etxe-orratza ote?), XVI. mendeko sute<br />
hartatik salbatu zen bakarretakoa. Horregatik esaten omen<br />
diote Sulaingoa. Eta segi ur ertzetik barrena kofradiako<br />
arkupera, Moilako dorretxe dotorera eta kaian atondutako<br />
arrain saltoki zaharrera. Bentalekua esaten diote eta bertan<br />
‘Mutriku eta itsasoa’ erakusketa ikus daiteke.<br />
MUTRIKU<br />
ZER IKUSI: Mutrikun egonda ez ahaztu Saturraran hondartza ospetsua<br />
eta Nautilus geomuseoa. Itsasbazterrean flyscha dago.<br />
TURISMO BULEGOA: Txurruka plaza. Tel. (34) 943 60 33 78.<br />
www.mutrikukoudala.net<br />
www.debabarrenaturismo.com<br />
Denetara 86 kilomeetroko<br />
kosta zerrenda a<br />
dauka Gipuzkoak. .<br />
Bertan leku eder eta ezagunak<br />
aurkituko ditu bisitariak. Baina<br />
badago bazter horietako<br />
alderdi ezkutua, herritar<br />
gehienentzat ezezagun iraun<br />
duen ikuspegia. Alegia,<br />
kostaldea itsasotik bertatik<br />
behaturik Gipuzkoa<br />
harrigarria agertuko k zaigu, z i<br />
hamaika bider <strong>ikusi</strong> ditugun parajeetako alde arrotza.<br />
Gipuzkoa urdina uretatik miresteko, belaontziak<br />
eta motordun ontziak dauzkagu aukeran.<br />
Hondarribia, Pasaia, Donostia, Orio, Getaria,<br />
Zumaia eta Mutrikuko portuak dira haien abiapuntuak.<br />
Batzuekin zein besteekin, Gipuzkoako<br />
kostalde osoa edo haren zati bat ezagutzeko<br />
aukera edukiko dugu. Esate baterako, Deba eta<br />
Zumaia arteko flyscha itsasontziz bisita genezake,<br />
Jaizkibelgo kala bakartietan eta itsaslabar<br />
zorrotzen oinetan aingura bota eta olatuez<br />
kulunkatzen egon gintezke, Pasaiako badia<br />
txalupaz ezagutu genezake, Ilurgitako senaian<br />
murgildu edo Donostiari Irutxulo zergatik<br />
esaten dioten geure begiz ikustea.<br />
Itsasbazterretik hurbil ibil gaitezke ontziz,<br />
baina baita urrundu eta, ur handiagoetan sartuta,<br />
zetazeo bila abiatu. Oraindik ere asko dira<br />
gure uretatik igarotzen diren baleak, izurdeak,<br />
katxaloteak eta itsas ugaztun handiak eta ez da<br />
batere zaila, sasoi egokian, igerian ikustea.<br />
GIPUZKOA ITSASOTIK<br />
IRTEERAK: geoparkea.com (flyscha), zarpar.net (Getaria,<br />
Zumaia), navegavela.com (Donostia-Hondarribia), pasaia.<br />
net (Pasaia), getaria.net (Getaria), donostia.org (Donostia),<br />
begi-bistan.com (Zumaiako itsasadarra eta flyscha).<br />
10 11<br />
7<br />
8<br />
GIPUZKOA G<br />
ITSASOTIK<br />
ikuspegi ezezaguna<br />
Gipuzkoako kostaldea, ontzitik.
Change language