PDFa ikusi - Nora aldizkaria

12
GIPUZKOA BERDEA
9
AIAKO HARRIA OSATZEN DUTEN GRANITOZKO HIRU TONTORRETARAKO IGOERA.
AIAKO HARRIA
granitoa bihotzean
Gipuzkoako ipar-ekialdeko muturra natur parkea
da 1995etik. Orotara, 6.913 hektarea zabal da, eta
eremu horretan harribitxi asko sartu dira: Aitzondoko
ur-jauziak, Endarako ibar ezkutua, Aizpitarteko haitzuloa,
Añarbeko urtegi aldeko harizti eta pagadiak eta Arditurriko
meatzeak (ikus 31. bisitaldia). Denen gaindi, nabarmen,
hiru tontor granitozkoak: Irumugarrieta, Txurrumurru eta
Erroilbide. Haiek dira Aiako Harria.
Irundik, Oiartzundik, Errenteriatik edo Hernanitik jo
genezake altxor horien bila. Adibidez, PR-GI-1001 ibilbidea
eginez: Ugaldetxoko basoak. Hamar kilometroko paseoa da,
lau ordutan egitekoa, dena zuhaizti eder: haritzak eta pagoak
Urdaburu eta Añarbe artean.
Autoa hartuta, ordea, Gi-3631 errepidetik Kausoko leporaino
jo genezake, parkearen bihotzean. Bertan, PR-1006ko marka
hori-zuriei segika, berehala egongo gara leku izugarri ederrean:
pagadiaren ertzeko landetan Oianlekuko mairubaratzak (harrizko
zirkulu megalitikoak) agertuko zaizkigu, atzean Aiako
Harriko gailur granitozkoak ikusten ditugula. Toki aparta.
Berriro ere Kausoko lepoan, autoa hartu eta aurrera egiten
badugu, Artikutzara iritsiko gara. Goizuetan gara, Donostiako
Udalak 1919an erositako finkan. Denetara, 3.700
hektarea, urtegi txiki baten inguruan kiribiltzen diren oihan
zabalez estalita, pagadiak, hariztiak eta haltzadiak, batik bat.
Hori bai, Artikutzara sartzeko, aurretik bisita gidatuetan
izena eman beharko dugu.
AIAKO HARRIA
AIAKO HARRIA PARKETXEA: Arditurri bidea, 3, Oiartzun. Tel: (34) 943 49 45 21
www.gipuzkoamendizmendi.net
ARTIKUTZA: Tel: 690 720264. www.donostia-artikutza.org
OIANLEKUKO MAIRUBARATZA ETA, ATZEAN, AIAKO HARRIKO TONTORRAK.
10
AIZKORRI - ARATZ
taupada berdeak
Gipuzkoako natur parkerik zabalenak leku apartak
dauzka: Aitzorrotz, Urkulu urtegia, Degurixa, Aloña,
Sandaili, Aitzulo … Guk hiru paraje aukeratu ditugu,
parkearen taupada berdeak sentitzeko.
Lehenengoa, San Adrian edo Sandriati haitzulo-pasabide
ospetsua da. Gipuzkoa eta Araba arteko igarobide hori Europa
eta Iberiar Penintsularen arteko lotura izan zen eta bere
muturretan herri txiki bat eratu zen XVI. mendean: bentak,
ermita, gaztelua, kortak… Bertara heltzeko Otsaurtetik abiatzea
da onena. Galtzada zaharraren arrastoak aurkituko ditugu,
Altzaniako pagadi ederra inguratzen dugun bitartean.
Urbia ere itzal handiko izena da Euskal Herri osoan. Aizkorriren
azpiko landa eremu horretan edertasuna, bakea, artaldeak,
bordak, gaztaginak eta fonda ospetsua aurkituko ditugu, aldarte
onean ordu gozoak emateko edo inguruetako tontorretara igotzeko.
Biderik ezagunena Arantzazuko santutegian hasten da.
Gipuzkoako tontorrik handienak ere bertan aurkituko ditugu.
Aizkorri izenpean Atxuri (1.549 m), Aketegi (1.548 m) eta Aizkorri
bera (1.524 m) biltzen dira, harkaitzezko gailur lerro ikusgarria
osaturik. Haitz bakarti horietan, malkarrez inguraturik, Mari
jainkosa bizi omen da, gure zeruetako hegazti preziatuenetako batzuen
konpainian: sai-zuria, sai arrea, belatxinga… Hezur-haragizko
oinezkoontzat ohikoena Urbiatik bertatik igotzea izaten da.
AIZKORRI - ARATZ
AIZKORRI-ARATZ PARKETXEA: Arantzazu, Gandiaga Topagunea.
Tel: (34) 943 78 28 94. www.gipuzkoamendizmendi.net
11
Leitzatik datozen ur horiek Gipuzkoako garbienak dira,
aratzetan aratzenak. Goi mailako kalitatea. Horregatik
dira ugariak Leitzaran errekan amuarrainak, aingirak,
ezkailuak, loinak eta izokin sartu berriak. Eta horregatik egiten
digu harrera Uraren interpreetazio
zentroak Leitzaranera a
Andoaindik heltzen garenean.
Otitan dago Urari eskainitako
Bisitarien Etxea. Bertan
Leitzaran ibarra, uren ekosistemak
eta haraneko burdinolak
aurkituko ditugu, besteak
beste. Ibarrean sartu orduko,
jakingarri guztiak ikasita
egongo gara. Ondoren,
Unanibiako zubi ederrari erreparatu), ) eta oinez i
nahiz bizikletaz, ekin tren zaharreko bideari. Plazaolako trena zen
hura, antzina ibar osoa zeharkatzen zuena. Orain haren arrastoetatik
goaz, ibai ondotik, meandroz meandro, korrontearen kontra.
Zorioneko gu. Ibaiertz honetakoak dira Gipuzkoako haltzadirik
bikainenak. Haltzak, lizarrak, zumarrak… zein baino
zein, ur horiei itzala eman nahian. Bidean zentral elektrikoak,
burdinolak, geltoki zaharrak eta meatzetako labeak agertuko
zaizkigu. Ollokiegi, Ameraun eta Plazaolatik Urtora iritsiko gara.
Inguruan ere bada zer egin: Adarra mendiaren itzalpean gaude
eta hemen megalito itzelak daude, Etenetako iruinarria kasu.
LEITZARAN
LEITZARANGO BISITARIEN ETXEA: 943 300 929. www.leitzaran.org
SAN ADRIAN EDO SANDRIATI ALDEKO TUNELA.
LEITZARAN
ur aratzenak
Unanibiako zubia (Leitzaran)
13