A N A Σ Κ Ο Π Η Σ ΗΕλληνική Αλλεργιολογία & Κλινική ΑνοσολογίαΠερίοδος Β΄ • 1(3):131–140R E V I E WHellenic Allergology & Clinical ImmunologySeries Β΄ • 1(3):131–140Διασταυρούμενη τροφικήαλλεργία και η κλινικήσημασία τηςΜέρος II: Τα αμιγώς τροφικάαλλεργιογόνα, η διαγνωστικήπροσέγγιση, η πρόληψηκαι η θεραπείαΚ. ΠίτσιοςΕιδικός Αλλεργιολόγος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών,ΑθήναClinical importanceof allergic cross-reactivityin foodsPart ΙI: Cross-reactive allergensthat sensitize throughtoral exposure. Diagnosis,prevention and therapyC. PitsiosAllergist, MD, PhD in Medicine, Athens, GreeceΠΕΡΙΛΗΨΗ Στους ασθενείς με τροφική αλλεργία είναισύνηθες το φαινόμενο εκδήλωσης διασταυρούμενηςαντίδρασης σε πολλαπλά τρόφιμα, που περιέχουν ομόλογεςπρωτεΐνες. Το πρώτο μέρος του άρθρου επικεντρώθηκεστα αλλεργιογόνα που προκαλούν διασταυρούμενηαλλεργία τόσο ως εισπνεόμενα όσο και ωςτροφικά. Στο δεύτερο μέρος του άρθρου αναφέρονταικαταρχάς τα αλλεργιογόνα φυτικής προέλευσης πουευαισθητοποιούν μέσω του πεπτικού, προκαλώνταςτροφική αλλεργία με συχνά βαριά κλινική εκδήλωση.Τέτοια αλλεργιογόνα είναι οι πρωτεΐνες εναποθήκευσης,οι ολεοσίνες και κάποιες πρωτεΐνες των δημητριακών.Όσον αφορά τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης,στο άρθρο περιγράφονται οι διασταυρούμενες αλλεργίεςστο γάλα, στο αυγό, στο ψάρι και τα θαλασσινά.Ο αλλεργιολόγος αφού διαγνώσει τροφική αλλεργίασε κάποιο τρόφιμο καλείται να εκτιμήσει αν ο ασθενήςδιατρέχει κίνδυνο μελλοντικής αντίδρασης σε άλλα,σχετιζόμενα με το ενοχοποιούμενο, τρόφιμα. Για τηABSTRACT Food allergic patients may often presentcross-reactions to various foods containinghomologous proteins. Plant foods as legumes, treenuts and cereals, but also milk, eggs and seafoodare often responsible for cross-reactions. In the secondpart of this article plant food allergens, such asseed storage proteins, oleocins and cereal proteins,which sensitize through oral exposure and elicittype I allergic reactions are described. As far as animalproteins are concerned cross-reactions due tomilk, egg, fish and seafood are described. The allergist,after identifying the responsible food allergen,is called to estimate the risk of a future episode to a“similar” food. In vitro and in vivo testing is oftenproved to be more confusing than helpful. The onlyaccurate diagnostic tool to identify cross-reactivityis an oral food challenge. Using bioinformatics, theallergenicity of a new genetically modified, food,may be estimated before entering the food market.Κ. ΠίτσιοςΥψηλάντου 32, 115 21 ΑθήναC. Pitsios32 Ypsilantou street, GR-115 21, Athens, Greece
132 Κ. Πίτσιοςδιάγνωση δεν επαρκεί πάντα ο in vitro και ο in vivoκλινικοεργαστηριακός έλεγχος. Η δοκιμασία τροφικήςπρόκλησης είναι η μόνη σίγουρη μέθοδος διάγνωσηςτης διασταυρούμενης αντίδρασης για τρόφιμα όπως ταδημητριακά ή τα ψάρια. Με την πρόοδο της βιοπληροφορικήςμπορεί πλέον να προβλεφθεί η αλλεργιογόνοςδράση νέων γενετικά τροποποιημένων τροφίμων, πρινεισαχθούν στην αγορά. Όσον αφορά την αντιμετώπισητης διασταυρούμενης αλλεργίας έχει μελετηθεί ηχρήση ανοσοθεραπείας στη θεραπεία του συνδρόμουστοματοφάρυγγα, ενώ μελετάται και στο γάλα, ενώτέλος η επεξεργασία σε υψηλές θερμοκρασίες μπορείνα αποτελέσει τη λύση αρκετών ασθενών με αλλεργίαστο γάλα, το αυγό και τα παράγωγά τους.As far as treatment is concerned, so far immunotherapyis under consideration for the allergens thatcause oral allergy syndrome and for milk, while extensiveheating of foods may be the solution in severalcases.ΕισαγωγήΗ διασταυρούμενη αλλεργία σε δύο ή περισσότερεςτροφές εκδηλώνεται όταν αυτές έχουν παρόμοιους(ομόλογους), γραμμικούς ή διαμορφωτικούς, επίτοπους.Δύο διαφορετικές ουσίες (γύρη και τρόφιμο, ήδύο διαφορετικά τρόφιμα) μπορούν να περιέχουν περισσότερεςαπό μια ομόλογες πρωτεΐνες, οπότε η διασταυρούμενητροφική αλλεργία μπορεί, στον κάθεασθενή, να είναι αποτέλεσμα διαφορετικής πρωτεΐνης.Στο πρώτο μέρος του άρθρου αναφέρθηκαν τα είδητων αντιγόνων που μπορούν να ευαισθητοποιήσουντόσο ως εισπνεόμενα όσο και ως τροφικά αλλεργιογόνα.Όταν η ευαισθητοποίηση σε ένα αλλεργιογόνο γίνεταιμέσω της εισπνοής, η διασταυρούμενη τροφικήαλλεργία είναι συνήθως ήπιας κλινικής εικόνας (τύπου2), ενώ αντίθετα η διασταυρούμενη τροφική αλλεργίαπου οφείλεται σε ευαισθητοποίηση μέσω του πεπτικού(τύπου 1) εκδηλώνεται με βαρύτερη κλινική εικόνα.Στο δεύτερο μέρος αυτού του άρθρου αναφέρονταιτα αμιγώς τροφικά αλλεργιογόνα που προκαλούνδιασταυρούμενες τροφικές αλλεργίες. Μολονότι ο χαρακτηρισμόςενός αλλεργιογόνου ως τροφικό ή ωςεισπνεόμενο δεν είναι πάντα σαφής, αφού για παράδειγμαένας ασθενής με αλλεργία στο γάλα ή στα θαλασσινάμπορεί να εκδηλώσει άσθμα εισπνέοντας σωματίδιατων τροφίμων κατά την επεξεργασία τους, τααλλεργιογόνα που αναφέρονται πιο κάτω έχουν κοινήοδό ευαισθητοποίησης, που είναι το πεπτικό σύστημα.Αλλεργιογόνα φυτικής προέλευσηςΦυτικές αλβουμίνες και σφαιρίνες:Πρωτεΐνες εναποθήκευσης (seed storage proteins)Οι πρωτεΐνες εναποθήκευσης αποτελούνται από τιςαλβουμίνες 2S, τις σφαιρίνες 7S και τις σφαιρίνες 11Sκαι πρόκειται για αλλεργιογόνα που βρίσκονται στουςσπόρους δικοτυλήδονων φυτών. Οι πρωτεΐνες εναποθήκευσηςβρίσκονται στις παρακάτω κατηγορίες τροφών:α. Των όσπριων όπως το αράπικο φιστίκι (οι αλβουμίνες2S: Ara h 2, Ara h 6 και Ara h 7, η σφαιρίνη 7S: Ara h 1και οι σφαιρίνες 11S: Ara h 3 και Ara h 4), τη σόγια (7S:Gly m Bd28k, 11S: γλυκινίνη) και τις φακές (7S: Len c 1),β. Των ξηρών καρπών, όπως το βραζιλιάνικο φιστίκι (η2S: Ber e 1 και η 11S: Ber e 2), το καρύδι (2S: Jug r 1, 7S:Jug r 2) και το φουντούκι (7S: Cor a 11, 11S:Cor a 9)γ. Σπόρων όπως το σουσάμι (2S: Ses i 1, Ses i 2 και 7S: Sesi 3) και το σινάπι (2S: Sin a 1).Όπως φαίνεται πιο πάνω τα αναφερθέντα τρόφιμαπεριέχουν περισσότερες από μια πρωτεΐνες εναποθήκευσης:για παράδειγμα στο αράπικο φιστίκι περιέρχονταιτρία διαφορετικά μόρια αλβουμίνης 2S, ένα μόριοσφαιρίνης 7S και δύο διαφορετικά μόρια σφαιρίνης 11S.Εντούτοις οι τρεις κατηγορίες πρωτεϊνών εναποθήκευσηςέχουν διαφορετική δομή και μορφή και γι’ αυτό δενσυναντάται διασταυρούμενη ευαισθητοποίηση μεταξύτους.Οι αλβουμίνες 2S είναι ετεροδιμερείς πρωτεΐνες μεπιο γνωστό μέλος το Jug r 1. Προς το παρόν έχει «χαρ-