mizeziT ukanono mopovebam (tyis Wra, brakonieroba) katastrofuli masStabebimiiRo. kanonebs Soris Seusabamobebi <strong>da</strong> araTanamimdevruloba ki nayofier nia<strong>da</strong>gsqmni<strong>da</strong> korufciisaTvis.2005 wels <strong>da</strong>gvianebiT, magram mainc <strong>da</strong>mtkic<strong>da</strong> “saqarTvelos biomravalferovnebisstrategia <strong>da</strong> moqmedebaTa gegma”. gar<strong>da</strong> imisa, rom am dokumentis miReba konvenciisvaldebulebis Sesrulebas warmoadgens, is ayalibebs mTavrobis erTian xedvasbiomravalferovnebis konservaciasa <strong>da</strong> mdgradi gamoyenebis sakiTxebSi.saqarTvelos mTavrobis 2004-2009 wlebis programaSi (romlis devizia: “erTiani<strong>da</strong> Zlieri <strong>saqarTvelosa</strong>Tvis ekonomikuri zrdis, grZelvadiani stabilurobisa<strong>da</strong> evrointegraciis gziT”) erT-erT pirvel miznad miCneulia saqarTvelos sruliintegracia evropul <strong>da</strong> evroatlantikur sivrceSi. reformebis mimarTulebebSipir<strong>da</strong>piraa aRniSnuli <strong>da</strong>culi teritoriebis sistemis ganviTarebis <strong>da</strong> biologiurimravalferovnebis (gansakuTrebiT tyis, florisa <strong>da</strong> faunis iSviaTi saxeobebis)<strong>da</strong>cvis xelSewyoba.amrigad, dRes biomravalferovnebis konservaciasTan <strong>da</strong>kavSirebiT strategiebis,mTavrobis gegmebisa <strong>da</strong> politikuri gancxadebebis doneze TiTqos yvelaferi rigzea,magram maTi cxovrebaSi gatareba ar xdeba. samwuxarod, mravali saerTaSorisoSeTanxmebiT, deklaraciiT, konvenciiTa Tu xelSekrulebiT aRebuli valdebulebebimxolod qaRaldze rCeba. amis mTavari ganmapirobebeli faqtorebia:• <strong>da</strong>bali politikuri neba <strong>da</strong> sakiTxis araprioritetuloba;• araharmonizebuli kanonmdebloba <strong>da</strong> regulaciebis sisuste;• gaumarTavi institiciuri mowyoba;• gamWvirvalobis <strong>da</strong>bali done <strong>da</strong> mosaxleobis CaurTveloba ga<strong>da</strong>wyvetilebismiRebis procesSi;• mwiri <strong>da</strong>finanseba <strong>da</strong> SezRuduli SesaZleblobebi;• Tanamedrove kvalifikaciis kadrebis aryola;yovelive amis gaTvaliswinebiT, erovnuli strategiebisa <strong>da</strong> saerTaSorisovaldebulebebis Sesruleba xdeba arasrulyofilad <strong>da</strong> formalurad. Tuga<strong>da</strong>vxe<strong>da</strong>vT arsebul mdgomareobasa <strong>da</strong> tendenciebs bioravalferovnebis sxva<strong>da</strong>sxvamimarTulebaSi (satyeo meurneobis reformis mimdinareoba <strong>da</strong> modeli, <strong>da</strong>culiteritoriebis menejmenti, CITES-is <strong>da</strong>narTebSi Setanili saxeobebiT vaWroba, “wiTelinusxis” saxeobebis <strong>da</strong>cva <strong>da</strong> sxv.), vnaxavT, rom maT araferi aqvT saerTo evropulgamocdilebasa <strong>da</strong> <strong>evrokavSiris</strong> direqtivebTan.“<strong>evrokavSiris</strong> samezoblo politikis strategiuli gegma” prioritetulad miiCnevsswored “garemos <strong>da</strong>cvasTan <strong>da</strong>kavSirebuli sakiTxebis strategiul <strong>da</strong>gegmvasa <strong>da</strong>koordinirebas Sesabamis subieqtebs Soris”. anu imas, rac biomravalferovnebis<strong>da</strong>rgSi moicavs zemoT aRniSnuli “saqarTvelos biomravalferovnebis strategia<strong>da</strong> moqmedebaTa gegma”. am dokumentis Tanamimdevruli Sesruleba xels Seuwyob<strong>da</strong>saqarTveloSi biomravalferovnebis winaSe arsebuli problemebis ga<strong>da</strong>Wras <strong>da</strong>safrTxeebis gauvnebelyofas.saqarTvelo araa <strong>evrokavSiris</strong> wevri qveyana <strong>da</strong> ar aris valdebuli Seasrulosyvela direqtiva. wevrobis SemTxvevaSic ki, ar aris mizanSewonili romelime qveynismodelis pir<strong>da</strong>piri gadmoReba. magram, jer erTi, wevrobisaTvis mzadeba niSnavsimas, rom garkveulad moamzado Seni struqtrurebi am gaerTianebaSi Sesasvlelad.meorec, direqtivebis Sesruleba mxolod wevrad gaxdomisaTvis ki ar aris saWiro,aramed imisaTvis, rom uzrunvelyo biologiuri mravalferovnebis SenarCuneba.48
<strong>evrokavSiris</strong> qveynebma gaacnobieres amis saWiroeba <strong>da</strong> sakuTari pasuxismgebloba,xolo direqtivebi <strong>da</strong> sxva regulaciebi ubralod aris instrumentebibiomravalferovnebis konservaciisa <strong>da</strong> mdgradi gamoyenebisaTvis. <strong>evrokavSiris</strong>direqtivebis moTxovnebis gaziareba xels Seuwyob<strong>da</strong>, erTis mxriv mTavrobis miznismiRwevas evropul struqturebSi integraciis sakiTxebSi, xolo meores mxriv,qveynis biomravalferovnebis SenarCunebasa <strong>da</strong> mdgrad gamoyenebas. Tun<strong>da</strong>c NATURA2000 qselis kandi<strong>da</strong>ti teritoriebis winaswari SerCeva <strong>da</strong> “zurmuxtovan qselSi”(Emerald Network) CarTva (ramac evropis qveynebSi udidesi pozitiuri Sedegi gamoiRoekosistemebis, gansakuTrebiT tyeebis SenarCunebis TvalsazrisiT), CITES-isa <strong>da</strong>biousafrTxoebis Sesaxeb erovnuli kanonmdeblobis miReba, mniSvnelovani nabijebiiqnebo<strong>da</strong> am mimarTulebiT.gamoyenebuli terminebibiomi: florisa <strong>da</strong> faunis erTianoba, romelsac axasiaTebs garkveuli geografiuligavrceleba.biomravalferovnebis cxeli wertili: biogeografiuli regioni, romelicwarmoadgens biomravalferovnebis mniSvnelovan rezervuars <strong>da</strong> amave dros emuqrebaganadgurebis safrTxe.ekosistema: mcenareebis, cxovelebisa <strong>da</strong> mikroorganizmebis TanasazogadoebaTa<strong>da</strong> maTi aracocxali garemos dinamiuri kompleqsi, romlebic erToblivadfunqcionirebs.endemi: berZ. “endemos” – adgilobrivi; taqsonomiuri erTeuli (saxeoba, qvesaxeoba),romelic bunebrivad binadrobs mxolod mocemul teritoriaze an geografiuliregionis SigniT. magaliTad, <strong>da</strong>savleT kavkasiuri jixvi, binadrobs mxolodkavkasionis qedis <strong>da</strong>savleT nawilSi <strong>da</strong> sxvagan arsad msoflioSi.reliqti: laT. “reliqtus” – <strong>da</strong>rCenili; organizmi, romelic warsul epoqebSifarTod iyo gavrcelebulii, magram axla SemorCenilia erT an ramdenime mcireteritoriaze.refugiumi: laT. TavSesafari; mcire teritoria, sa<strong>da</strong>c SemorCenilia erT drosfarTod gavrcelebuli reliqturi organizmebi.habitati: sabinadro garemo, adgili sa<strong>da</strong>c binadrobs cocxali organizmi.49