POTGIETER-MA-TR02-81.pdf

Die setlaar se gevoel van “displacement” wanneer hy/sy vind dat die taal van die
moederland nie “pas” op die kolonie nie, word as model gebruik vir die idee dat
enige representasie ’n “site of difference” is geassosieer met die Derridiaanse
différance. Die ervaring van postkoloniale letterkundes waarin ’n ander taal as dié
van ’n moederland (soos ’n inheemse taal) of ’n gehibridiseerde taal (soos
byvoorbeeld Afrikaans) gebruik word, kan nie gemaklik ondervang word met
hierdie omskrywing van “displacement” nie (Viljoen, 1998:76).
Viljoen kritiseer Ashcroft et al. (1995) verder deurdat sy aantoon dat die sterk klem op die
verknooptheid van plek met taal (“... place is language, something in constant flux” - Ashcroft et
al., 1995:391) immers impliseer dat daar noukeurig gekyk moet word na die spesifieke
besonderhede van verskillende postkoloniale taalsituasies. Volgens Viljoen is dit
... iets wat nie gebeur in hulle eie opmerkings wat kennelik die model van Engels binne
setlaar-kolonies soos Australië, Kanada en Suid-Afrika priviligeer nie. ’n Term soos
‘displacement’ beteken vir die inheemse bevolking van gekoloniseerde gebiede iets anders
as verplasing en vervreemding van ’n moederland (Viljoen, 1998:77).
Die vraag ontstaan of postkoloniale gemeenskappe in hierdie hibridiese vorm van die Europese
taal moet skryf of in hulle eie inheemse tale. As die postkolonialisme sigself beywer vir die skep
van ’n persoonlike stem en die bevordering van ’n eiesoortige nasionale of streekskarakter, lyk dit
noodwendig dat die skrywer hom/haarself juis in sy/haar moedertaal sou moes uitdruk. Oyegoke
sluit hierby aan en staan krities teenoor Ashcroft et al. (1989) se seminale teks, The Empire
Writes Back, as hy die volgende aandui: “It also comes out in the book that the main strength of
the colonial experience as the raison d’être of postcoloniality is the survival of the colonialist
language in the colonies - in this case, English, in former British colonies - as well as the
ascendancy of English as a global language”(1998:10). In die “General Introduction” van The
Post-colonial Studies Reader (Ashcroft et al., 1995), word daar wel die volgende aangedui: “The
Reader also recognises, but does not directly address, the importance of the continuing body of
work in indigenous languages” en later: “Without endorsing a naively ‘natavist’ position, post-
colonial theory needs to be aware that it is engaged in a project which supplements rather than
replaces the continuing study and promotion of the indigenous languages of post-colonial
societies” (1995:4). Dit laat die vraag ontstaan of slegs tekste in Europese tale, of na aanleiding
van Ashcroft et al. (1989) se voorbeeld, “europese” tale, wel as postkoloniale tekste gelees kan
word?
Oyegoke wys daarop dat die vervanging van “... English by english is tantamount to a
replacement of an old centre by a new one in which english perpetuates its hegemonic hold over
19