Huidige selectiecriteria en de online documentaire HOOFDSTUK 4 ...

HOOFDSTUK 3
Huidige Internetdocumentaires selectiecriteria en karakteriseren de online documentaire
INLEIDING
Wanneer we het hebben over de internetdocumentaire, waar hebben we het dan precies
over? Waarin onderscheiden online gedistribueerde producties zich van documentaires die op
televisie worden uitgezonden? In dit hoofdstuk komen een aantal belangrijke karakteristieken
aan bod. Van deze karakteristieken zijn voorbeelden toegevoegd in bijlage 1. Waar mogelijk
is gekozen voor Nederlandse voorbeelden, maar gezien het feit dat de Nederlandse bijdragen
(op een enkele uitzondering na) momenteel nogal achterblijven bij wat er op internationaal
vlak gebeurd zullen vooral buitenlandse producties genoemd worden waar deze een betere
illustratie vormen. De verwachting is, ook gezien de beleidsbepaling van fondsen en omroepen
(zie hoofdstuk vier), dat deze ontwikkelingen hun weg naar Nederland zullen vinden. Er doen
veel verschillende termen de ronde, waarvan niet altijd duidelijk is hoe ze zich tot elkaar
verhouden.
3.1 TRANSMEDIAAL
Het huidige medialandschap laat zich karakteriseren door twee, schijnbaar tegenstrijdige
principes: fragmentatie en convergentie (Lister et al:202-204). Dit zijn de twee manieren
waarop audiovisuele producties zich over meerdere media-vormen kunnen verspreiden. Dit
moet overigens niet slechts als technologische verschuiving worden gezien, maar is ook terug
te zien in sociale processen (Jenkins, 2006).
Fragmentatie zien we terug in de zogenaamde multi-platform of ‘360’ benadering. Dat is
wanneer een productie, naast het ‘hoofdproduct’ (meestal een film of televisieprogramma) een
keur aan bijproducten met zich meeneemt. Denk hierbij aan websites, fora, videogames, apps
maar ook aan niet-digitale zaken als magazines, bordspelen, etc. Het medialandschap wordt
zodoende gefragmenteerd. In verhouding tot drama, waar commerciële successen kunnen
worden uitgemolken door deze merchandise, is er bij de documentaire minder sprake van deze
vorm van transmedialiteit. De reden hiervoor is dat het commercieel gezien niet aantrekkelijk
is om voor een enkele productie bijvoorbeeld een website op te zetten. Daarnaast blijkt het
ook moeilijk voor documentaires om een groot genoeg aantal kijkers aan zich te binden om
voldoende activiteit te genereren op bijvoorbeeld een forum. Documentaire-series kunnen
hierop een uitzondering zijn zoals later duidelijk wordt.
De tweede vorm van transmedialiteit vindt plaats binnen een zogenaamd ‘stand alone apparaat’
(ook wel ‘black box’), in veel gevallen gaat dit om een webbrowser en in de toekomst waarschijnlijk
ook om zogenaamde ‘apps’ voor tablet computers of smartphones. Het gaat bij deze vorm
van transmedialiteit om geïntegreerde fora, games, info-graphs, QR codes, fotoboeken, etc.
De term transmedialiteit moet hier toegelicht worden door de computer als meta-medium te
karakteriseren. Binnen dit meta-medium worden diverse andere mediavormen gesimuleerd. Er
is dan sprake van convergentie: het samenkomen van diverse mediavormen binnen een enkel
3 http://virtueelplatform.nl/kennis/experiment-in-de-jungle-van-hilversum-2/ 14/3/2012, geraadpleegd
20/3/2012.
19 | 20