Huidige selectiecriteria en de online documentaire HOOFDSTUK 4 ...

is de vraag wat een documentaire dan precies is, niet eenvoudig te beantwoorden. Belangrijk
is dat juist mengvormen tussen verschillende kunstdisciplines vaak hoog gewaardeerd worden
bij competities en festivals. Het is dan ook van het grootste belang dat de conservering van
dergelijke producties is geregeld. Hiervoor is verregaande samenwerking nodig met andere
Nederlandse archieven. Deze kwaliteit van documentaires maakt ze ook zo waardevol als
cultureel erfgoed. Kunstvormen die zich zeer moeilijk laten archiveren als dans en theater
kunnen via documentaires toch inzichtelijk worden gemaakt voor toekomstige historici.
3.4 INTERACTIEF
Zoals gezegd wordt er in dit onderzoek zowel aandacht besteed aan traditionele lineaire vormen
van documentaires als interactieve documentaires. Veel van de utopische verwachtingen
rondom de zogenaamde nieuwe media zijn gericht op laatstgenoemde kernkwaliteit. Een
aantal van de hieronder beschreven karakteristieken hebben daarmee in meerdere of mindere
mate te maken. Interactie betekend op instrumenteel niveau de mogelijkheid tot het kunnen
ingrijpen in een mediaproductie. Interactiviteit is echter een zodanig brede aanduiding dat het
veel weg heeft van een paraplu-begrip. Om iets nauwkeuriger te duiden waarover het gaat bij
interactie volgt hieronder een opdeling in de verschillende typen waarvan sprake kan zijn (zie
ook Lister et al, 2009). Vaak komen deze in combinatie voor. Sandra Gaudenzi, promovendus
aan de Goldsmith universiteit in Londen, hanteert in de voorpublicatie van haar proefschrift
andere terminologie, de categorisering komt echter goeddeels overeen.
• Hypertekstuele navigatie
Een metafoor die helpt om dit fenomeen te duiden is die van een boomstructuur. De auteur of
maker creëert scenario’s die zich volgens meerdere paden kunnen ontwikkelen. De kijker kiest
deze route door te klikken op onderdelen in het scherm die een hyperlink dragen. YouTube
heeft inmiddels de mogelijkheid om binnen films hyperlinks toe te voegen die doorlinken naar
een ander filmpje. Bij deze vorm van interactie zien we regelmatig een remediatie van een boek
terug. Het klikken op een hyperlink heeft iets van het omslaan van een bladzijde. Echter hoeft
de volgende bladzijde zich niet in hetzelfde boek te bevinden.
• Immersieve navigatie
Hiermee wordt de ervaring van de kijker/gebruiker bedoeld die zich als het ware ondergedompeld
voelt in een andersoortige omgeving. Een inmiddels klassiek te noemen voorbeeld is een
driedimensionale game die valt onder de noemer ‘first person shooter’. Sandra Gaudenzi ‘s
conversational mode vertoont de meeste overlap met immersieve navigatie. Deze modus plaatst
een gebruiker in een digitaal gesimuleerde realiteit en creeert steeds nieuwe scenarios die
grenzeloos schijnen voor de gebruiker. Maker noch gebruiker hebben controle over de manier
waarop het scenario zich ontvouwt. Gaudenzi onderscheidt nog geen documentaires die vallen
binnen deze conversational mode. In de hieronder genoemde voorbeelden is inderdaad maar
in een bepaalde mate, of in een bepaald onderdeel sprake van immersieve navigatie.
23 | 24