'Met believers alleen komen we er niet' - Jobat

JOBS
Tekst: Peter Van Dyck / Illustratie: Joke Van Camp
We hebben de voorbije jaren al heel wat hippe
termen de revue zien passeren. Duurzame
ontwikkeling, maatschappelijk verantwoord
ondernemen, groene economie. In feite wijzen al die termen
op dezelfde tendens: de langzame transitie naar een
koolstofarme samenleving.
‘Daar wordt veel over gepraat, maar strategische veranderingen
blijven nog al te vaak uit’, meent Kris Bachus, onderzoeksleider
milieubeleid en duurzame ontwikkeling aan het
HIVA, een onderzoeksinstituut van de KU Leuven. ‘Wat we
geregeld zien, is dat groene acties van bedrijven ontstaan bij
de marketing- of de milieuafdeling, terwijl de directie er
nauwelijks iets van afweet. Als je échte stappen richting
groene economie wil zetten, moet je algemene strategie
daarop afgestemd zijn. Een goed voorbeeld is Tessenderlo
Chemie, een bedrijf dat lang een kwalijke milieureputatie
genoot. Toen drie jaar geleden Frank Coenen de nieuwe
ceo werd, schreef deze een manifest over duurzaamheid en
verdeelde hij dat boek onder zijn personeel.’
Bij andere ondernemingen blijft het bij window dressing.
Bachus is opvallend mild voor zij die het met minder overtuiging
doen. Ze verdienen volgens de onderzoeker nog
wat krediet. ‘We moeten niet naïef zijn. We mogen niet
verwachten dat bedrijfsleiders plots wereldverbeteraars
worden. Laat ons niet vergeten dat winst maken nog altijd
hun eerste doelstelling is. Acties in de marge zijn nog altijd
beter dan niets. Soms zijn die kleine, eerste stapjes goed om
te sensibiliseren en vormen ze de opstap naar méér.’
Geenlangetermijnstrategie
De evolutie naar een milieuvriendelijke economie voltrekt
zich deels autonoom. Door de duurdere energieprijzen
zien bedrijven zich genoodzaakt om groenere keuzes te
Met believ
komen w
maken. ‘Maar als we enkel op die automatische reflex rekenen,
zal de hervorming naar een groene economie veel te
traag verlopen’, weet Bachus.
‘Een extra zetje door de overheid is broodnodig. Voorlopig
is er van een coherente langetermijnstrategie bij die overheid
weinig te merken. De Vlaamse regering heeft in het kader
van Vlaanderen In Actie wel een Masterplan Groene
Economie opgesteld, maar dat staat nog in zijn kinderschoenen.
De visie krijgt stilaan vorm, maar het zal nog even
duren voor er concrete maatregelen komen. Het probleem
is dat het politieke systeem in ons land bijna geen focus op
langere termijn toelaat. Onze politici leven bij gratie van de
verkiezingen en tegenwoordig zelfs bij gratie van de peilingen.
De angst voor de kiezer overwinnen om moedige beslissingen
te nemen, blijkt zeer moeilijk.’
Groenebelasting
De Vlaamse regering trok onderzoekscentrum VITO mee
in het bad van haar Masterplan. Zowel bij overheid als industrie
ondersteunt en voedt deze organisatie de transitie
naar een groene economie door kennis en technologieën
aan te reiken. Het zette Flanders Cleantech Association
(FCA) op om de verschillende actoren in de 'propere' industrie
samen te brengen, maar is tegelijk ook op Europees
niveau actief binnen Horizon 2020, een project voor onderzoek
en innovatie. VITO lanceerde ook PRODEM, dat
zich specifiek tot kmo’s richt. Het brengt de kleinere bedrijven
de principes van een gesloten materialenkringloop bij,
leert ze over te schakelen op hernieuwbare energie, maar
helpt vooral met het optimaliseren van productieprocessen.
‘De laatste jaren groeit de interesse bij kmo’s en industrie, al
hebben we nog een hele weg te gaan’, zegt Anne-Mie Van
‘We mogen niet verwachten
dat bedrijfsleiders plots
wereldverbeteraars worden.
Winst maken is hun eerste
doelstelling’
Kris Bachus,
onderzoeksleider milieubeleid HIVA
de Wiele, directeur hr & general services bij VITO.
Kmo’s die hun productie efficiënter maken, kunnen op z'n
minst hun personeel behouden en creëren ook ruimte om
in de toekomst verder te investeren. In energie-intensieve
sectoren, zoals de staal-, cement- en papierproductie, zal de
vergroening van de economie wellicht jobs kosten. De globale
impact van de transitie op de tewerkstelling is moeilijk
in te schatten. ‘De meeste economische studies spreken
van een neutraal of licht positief effect’, stelt Kris Bachus van
het HIVA.
‘Het Federaal Planbureau heeft onderzocht wat het zou geven,
mocht Europa de doelstelling voor de reductie van de
uitstoot van broeikasgassen tegen 2020 optrekken van 20
naar 30 procent. Het berekende dat dit voor de Belgische
economie zou betekenen dat er 25.000 jobs netto bij zouden
komen. Bij die schatting gaat het Federaal Planbureau er
wél vanuit dat we ons concurrentievermogen behouden.
Voorwaarde is het introduceren van een groene belasting,
die toelaat de lasten op arbeid te verlagen.’
Agoria doet jaarlijks een monitoring van het aantal jobs in
de sector van de hernieuwbare energie. In 2011 bedroeg
de totale werkgelegenheid daar 13.000 banen. ‘In 2020 ho-