ERMT EVAAR?

Nieuw
Museum
Woonhuis architect Renaat
Braem: schelp voor één familie
architectuur
tekst: Philip Willaert fotografie: © Foto Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap,
Afdeling monumenten en Landschappen
Renaat Braem maakte vooral
naam als theoreticus en ontwerper
van grote wooncomplexen
als de Kiel- en Arenawijk in
Antwerpen, Sint-Maartensdal
in Leuven, de modelwijk op de
Brusselse Heizel en de politietoren
in Antwerpen. Braem, die
in 1936 als enige Belg ooit stage
liep bij Le Corbusier (1887-1965)
in Parijs, zwoer bij openheid,
licht en groen. Volgens Braem
kon architectuur de mens veranderen
en moest de architect de
ruimte zo organiseren dat ze de
mens bevrijdde.
Zijn eigen woning ontwierp
Braem medio jaren vijftig in een
strakke maar zeker geen saaie
functionele stijl. Alles begon met
het zoeken naar een geschikt
bouwterrein, waarvoor hij zich als
‘urbanist’ van het ‘onmogelijke’
in Deurne kon beroepen op de
Bijzondere Plannen van Aanleg
die bij de Gemeente ter studie
lagen. Aanvankelijk liet hij zijn
oog vallen op een royaal perceel
aan de Gouverneur Holvoetlaan,
pal tegenover het Boekenbergkasteel.
Hiervoor schetste hij omstreeks
1952-1953 een vrij imposant L-vormig
landhuis, met een atelier op
de gelijkvloerse en een ruime
woning op de bovenverdieping.
Het bleef bij enkele ontwerpschetsen
rijk aan sculpturale expressie.
Uiteindelijk viel Braem voor een
wat kleiner perceel van dezelfde
verkaveling aan de Menegemlei
dat hij in augustus 1954 voor
105.975 frank kocht. Opnieuw
zette Braem zich aan het schetsen
waarbij hij het bouwprogramma
van het voorafgaande concept als
basis nam voor een verwante
ruimtelijke compositie vertaald
naar een rijhuis in halfopen
bebouwing. Het ontwerp onderging
een geleidelijke evolutie van
een vrij plastisch complex naar
een tot zijn essentie teruggedron-
19
gen concept van een eenduidig
rechthoekig volume. Twee bouwaanvragen
waren er nodig vooraleer
overgegaan werd tot de eerste
steenlegging. In januari 1956
kreeg Braem zijn bouwvergunning.
Tussen het verkrijgen van
de definitieve bouwvergunning en
de start van de werken verliep
nog eens meer dan een jaar. Tijd
die nodig was om tussen de drukke
beroepsbezigheden door het
bestek op te stellen en een aannemer
te zoeken, maar evenzeer om
aan alle formaliteiten voor een
hypothecaire lening te voldoen en
de financiering krap rond te krijgen.
Het was met Frans
Verachtert uit de nabijgelegen
Cruyslei dat op 22 maart 1957 een
bouwcontract werd afgesloten.
Een foto herinnert Verachtert met
zijn ploeg bouwvakkers. Op de
achtergrond van de groepsfoto
prijkt een reclamepaneel van
Ytong. ‘Braem gebruikte vanaf het
tuinniveau Ytong-blokken’, weet Jo