BERNARDUS DE BOSCH,

LY K DICHTEN,
TER GEDACHTENISSE
V A N D E N U I T M U N T E N D E N
NEDERL ANDSCHEN DICHTER,
DEN HEES.E
BERNARDUS DE BOSCH,
OVERLEDEN TE AMSTELDAM, DEN af.'" FAN
tVTNMAAND, DES JAARS i?8tf.
Te A M S T E L D 4 M, by
H E T E R J O H A N N E S U Y L E N B R O E K .
MDCCUXïVIf,

Be'zedioe BE BOSCH, der ee

OP H E T
O F E R L T D E N -
VAN MYNEN VRIEND,
DEN DICHTLIEVENDEN HEERE
BE R NARDUS DE BOSCH.
Velt de onverbidbre dood ook nu DE BOSCH ter neer?
ö Ramp! wat gaat my aan? is dan myn vriend verfcheijen,
Hy, die my by de band ten zangberg op zou leien ?
Ach, ja, 't is al te waar: myn leidsman leeft niet meer.
Daar ligt nu, met myn hoop, myn kunstelooze veder.
Nooit kryg ik zulk een' vriend, nooit zulk een' leidsman weder.
Voor altoos rust dan nu zyn godgewyde lier,
Die vaak 't opmerkzaam oor verrukt ten hemel voerde;
Waarop hy korts geleên, daar hy de fnaaren roerde,
Den lof des Ouderdoms, met ongedwongen zwier,
Tot elks verwondering zo grootsch heeft aangeheven:
Niet fchooner kweelt een zwaan by 't einde van haar leven.
A £ Treurt

Treurt.NeerlandsDichtren!treurt;heft thans een'klaagtoon aan;
Laat fleepend rouwrauzyk uw grievend leed doen hooren.
Nu gy deez' kunstgenoot hebt tot uw fmart verloren,
Moogt gy orn de elpen lier met recht een rouwfloers flaan.
Wilt zo den laatften pligt aan 't waardig Iyk volbrengen,
En 't koud' gebeente met een' dankbren traan befprengen»
Treur,Godsvrucht! Vrindfchap! treur: uw EERNARD is geweest:
Hy, die in 't heiligdom u door gezangen ftichtte,
Wiens minzaame omgang zo veel vrienden duur verpligtte,
Als hy hen gul onthaalde op vruchten van zyn' geest;
Hy, wiens godvruchte vlytzelfs andre christenreijen,
Dan zyn genootfehap was, deed juichen, is verfcheijeni
Wat onherftelbre fchaê voor Amftels helikonl
De onfterflyke DE BOSCH, degoddelykezanger,
De vroome menfehenvriend vertoeft op de aard' niet langer:
Schoon fpade, nog te vroeg verdween die letterzon.
Maar,daar hy 't kortziend oog des flerflings is ontweken,.
Is 't iloflyk deel alléén voor 's doods geweld bezweken;
Zyn

Zyn ziel, van 't vlëesch ontlast, drong door de wolken heen;
Zy, reeds op de aard' gewoon aan heilbefpiegelingen,
Slaat nu een' hooger toon in de ongeineeten kringen;
Dus baaten ons, helaas! noch klagten noch geween.
Hy ftierf, en fmaakt nu 't heil daar hy zo lang op ftaarde,
Maar leeft in letterkroost, 't welk ons zyn kunstmin baarde.
Wie, die Mesfias komst als zegenryk befchouwt,
Vind zich niet nevens my verrukt en opgetogen
Door 't juiste kunstpenfeel en treffend dichtvermogen,
Waarmee hy ons dat heil voor 't christendom ontvouwt?
Hy voert ons ongemerkt met zich naar Bethlems weiden,
Daar de englen's Hoogden lof door'truim der lucht verbreiden.
Nu trekt hy de aandacht weër op keur- en mengelftof y
Of fchetst op 't krachtigfte af in zinryke tafreelen
Dat wroeging de ondeugd volgt, daar zich de deugd mag flreelen
Met Gods genadeloon hierna in 't hemelhof;
Hy troostte en poogde altoos bedrukten op te beuren,
Als hy hen zag om waarde en dierbre panden treuren.
A
& Schoon

Schoon achtbaar van gelaat, had hy geen' ftuggen aart:
Hy wraakte geen vermaak, zo 't flechts-de deugd niet kwetfte;
En hy, die dikwerf ons den zuivren godsdienst fchetfte,
Heeft fteeds betrachting met befpiegeling gepaard.
Geen onberaaden drift bragt ooit zyn bloed aan 't gisten:
Hy, nedrig van gemoed, hy leefde en ftierf een christen.
ö Zalige DE BOSCH! ZO ge onze klanken hoort,
Daar, waar, na kort gemis, gy einaloos weêr mogt vinden
Uw dierbre M A R C A R E T E en waardfte boezemvrinden,
Uwe onvervalschte vreugd zy niet daardoor geftoord:
Want, fchoon uw zedigheid dees toonen mogt mispryzen,
Men moet verdienste altoos verfchuldigde eer bewyzen.
NICOLAAS JUT.
O P

OP HET
A F S T E R V E N
VAN D E N H E E R E
B E R N A R D U S DE BOSCH.
Myn God! wat droeve klagt, wat rouwgalm treft myneooren?
Helaas! zou 't waarheid zyn 't geen ons 't gerucht vermeld ?
Is Neêrlands zangrenfchaar' dit groot verlies befchoren,
Is dan DE BOSCH, 't fieraad van Febus dichtrenchooren,
Is dan DE BOSCH terneer geveld?
Is hy, wiens teder hart in ieders ramp wou deelen,
Die menfchenvriend, wiens ziel zo edel was, zo groot;
Is hy, die op een reeks van fchoone dichttafreelen
Ons vrolyk ftaaren deed; hy, die ons hart kon ftreelen,
Een prooi geworden van den dood ?

Ja, voor de zeis des doods fnoet alles nederbukken:
De ftramme gryzaard en het jong onnoozel kind;
De flaaf, en ook de vorst, beroemd door heldenftukken:
Hy durft een telg uit d'arm der droeve moeder rukken,
Die zy zo teder heeft bemind.'
Ach, geen beftendig heil is aan den mensch gefchonken:
Deeze aarde is een tooneel van droefheid, rouw en druk:
Naauw' fchynt de zon van vreugd ons vrolyk toe te lonken,
Naauw' voelen wy ons hart op nieuw door vreugd ontvonken,
Of ftraks treft ons een ongeluk.
Treur, Neêrlands Dichtrenrei! hef aan met rouwgezangen;
Strooi bloemen op het graf van uw' geftorven vriend;
Laat, laat een' doffen galm uw' vreugdezang vervangen;
Betreur met my DE BOSCH, met traanen op de wangen:
Hy heeft uw zangen wel verdiend;
Hy,

Hy, die, door eene reeks van fchoone meester/tokken;
Ons aller aandacht boeide, en elk tot luistren dwong;
Hy, die het fchoon der deugd ons in 't gemoed kon drukken,
En ons zo menigmaal het harte kon verrukken,
Als hy den lof der Godheid zong.
Betreur...! Maar welk een glans daalt uit de hemelzaalen?
Wie is die fchoone maagd, in hagelwit gewaad,
Omfingeld van een' ftoet van hemelfche choraalen? •
Het is de Godsdienst zelf, dien wy zien nederdaalen,
In zulk een' luisterryken ftaat.
Zy fpreekt: „ Waartoe die fmart? waartoe die rouwmisbaaren?
„ Weêrhou uw' traanenvloed! Waarom DEBOSCH beweend f
9, Hy, hy is juichende ter ftarren ingevaaren:
?} Daar zingt hy, in den drom der heilige englenfchaaren,
„Met zyne dierbre gaê vereend*
B j S Daat

„ Daar juicht hy in 't genot van al de zaligheden,
„ Aan hem gefchonken door Mariaas grooten Zoon;
„ Daar ftort hy voor den troon der Godheid zyn gebeden,
„ En zingt, in eeuwigheid, door angst noch fmart beftreden,
„ Gods lof op eenen englentoon.
„ De dood der vroomen is een doorgang tot een leven,
„ Waarin het hoogst geluk den christen is bereid.
„ Waarom dan meer getreurd? uw droefheid kracht gegeeven?
„ Hy had zyn taak volbragt! Hy is aan de aarde ontheven,
Want hy was ryp voor de eeuwigheid."
JAN F RED RIK HELMERS.
O P

OP HET
4 F, S T E R V E N
VAN DEN HEERE
BERNARDUS DE BOSCH.
G elyk een ryzige eik, of hoogverheven ceder,
Wanneer een felle orkaan zich onverhoeds verheft,
En, in 't belommerd woud, de zwaarfte ftammen treft,
Een' langen tyd weêrftaat het bulderende weder,
Doch eindlyk, fchoon zyn kruin tot aan de wolken prykt,
Door 't fchittrend blikfemvuur geraakt word, en bezwykt:
Zo wierd in 't eind' DE BOSCH, die, fints een reeks van jaren j
Op 't aardsch tooneel, weêrflond de wisfelvalligheên,
Door de yzren zeis des doods geveld en afgefneên,
Toen zyne ftramme hand noch tukkclde aan de fnaren;
En hy, die zich reeds lang tot fterven had bereid,
Al zingend henenvoer naar 't ryk der eeuwigheid.
B 2 De

De dichtkunst weent van fmart ,nuzyDE BOSCH moet derven:
Is 't wonder, daar zyn grootsch, zyn treffend dichtpenfeel,
In zynen ouderdom noch kunstryk, kiesch, en eêl,
Uitmuntte in 't lieflyk fchoon der juistgefchikfle verven;
En hy, in zynen zang, fchoon reeds zo hoogbejaard,
Het vuur der jeugd met d' ernst der grysheid heeft gepaard ?
Getuig, Bevalligheid! hoe frerlyk hy u maalde,
En op uw godlyk fchoon elkeen verlieven deed...
Maar, neen; gy zucht en zwygt, getroffen door het leed
Dat uw DE BOSCH natuur den laatflen tol betaalde:
Gy voegt uw klaagflem by der dichtren droeven toon,
Daar zelfs de godsvrucht treurt om haar' geliefden zoon.
Rust, zalige DE BOSCH, van 't fto-flyk deel ontflagen!
Of is uw ftofloos deel niet vatbaar voor de rust ?
Vier dan in hooger kring uw' gragen zifigenslust:
Misfchien zal van uw kunst de ferafyn gewagen:
Troft ge in het aardsch verblyf het keurigfte gehoor,
Licht ftreelt uw fchoone zang het zingende englenchoor.
Thans

Thans ziet ge uwe echtgenoote , onlangs uw' arm onttogen,
Die vrolyk u reeds wachtte in 't glansryk hemelhof;
't Verheerlykt geestenheir, ontflagen van het ftof;
En 't voorwerp van uw'zang, Gods Zoon, in 's hemels bogen.
.Hoe jiiigcht het alles, daar 't de hoogfte vreugd geniet,.
Nu 't zyn geliefüfïe pand in 't zalig Eden ziet!
Dan, daar de hemel juigcht, zucht de aarde om uw verfcheïen:
Is 't wonder dat de IToet van Neêrlands dichtren treurt,
Daar gy,noch veel te vroeg, van hen wierd afgefcheurd ,
Gy, die ten fieraad waart der zangerige reijen?
Treurt, dichtren! om zyn dood: daar ligt uw liefling neer:
Gy hoort den fchoonen zang van uw'DE B O S c H nooit weer.
Drukt zyn verheven fpoor, gewyd'e dichtrenfcharen!
En tracht, gelyk als hy, met gadeloozen zwier,
De deugd te zingen op uw goddelyke lier:
Dan zult ge ook eens uw ftem met zyne klanken paren,
Wanneer uw fterflyk deel vernietigd word tot ftof,
En gy DE BOSCH ontmoet in 't zalig hemelhof.
DANIËL BLEECKER.
B 3 op

OP D E D O O D
V A M DÉN HEES.
B E R N A R D U S D E BOSCH.
Treurt nu, ö eedle dichtrenreijen!
DE BOSCH, uw kunstvriend, is verfcheien;
Die christendichter leeft niet meer;
Die letterfeniks, waard' verheven,
Die lauwerblaan won keer op keer,
Heeft voor altoos deeze aard' begeeven.
Zyn ziel, ontlast van 't ftoflyk kleed,
Is thans verheven boven 't leed,
Terwyl der dichtkunst wakkre zoonen,
Daar 't zangchoor davert door dien flag,
Het kille graf met lauwren kroonen;
Dat graf, dat elk eert met ontzag.
Doch ?

Doch, daar wy's maas verlies beklaa'gen,
Is hy ter goeder uur ontflaagen
Van 's waerelds zorgen en verdriet.
Zyn ziel, ter ftarren ingevaaren,
Die thans de hemelrust geniet,
Looft God met Sions harpenaaren.
Daar zingt hy, met verheven flem,
Den lof van 't zalig Bethlehem,
Van Jezus, tot ons heil geboren.
Zyns Heilands nedrigheid en deugd
Kon aan zyn zangnimf meest bekooren.
Zyn ziel was fteeds in God verheugd»
ö Christendichter, wiens tafreelen
Ons leerzaam in de zinnen fpeelen,
Als gy de wraakzucht, dollen haat,
En duizend kwaade zielentochten
Ons maalt, en toont hoe, door hunn' raad,
Het menschlyk hart word aangevochten!
Hoe

Hoe wekt uw zangfler óns tot deugd
Op 't fpoor van zuivre zielsgeneugt',
Om 't hart der Godvrucht toe te wyden!
Gy gingt ons daarin rustig voor.
Gy leerde ons in den ftryd volftryden.
Uw gouden lier verrukte ons oor.
De dichtkunst, waardig te beminnen,
Die ftreelfter van gemoed en zinnen,
Die zich van godlyke afkomst noemt,
Zien wy uit 's hemels gouden zaaien,
Daar zy DE BOS CH, haar' kunstvriend, roemt,
Vol glans in 't zangchoor nederdaalen.
Men luister' wat haar ftem gebied:
Myn zoonen, fpreekt zy, wat verdriet
U 't afzyn van DE BOSCH moog' baaren,
Dat u zyn fterfuur niet ontroer*:
Niets kan zyn' heilftaat evenaaren,
Daar hy by God ten hemel voer.
Voor

Voor zyne ziel, in 't leed beveiligd,
Door 's Heilands zoenbloed nu geheiligd,
Was 'c aardsch gewoel eene ergernis.
Sints hy zyn gade had verloren,
Die in Gods ryk verheven is,' 1
Kon niets hem meer omlaag bekoren.
Hy flreefde u hier, myn zoonen! voor.
Zo gy, op 't eedle gloriefpoor,
Befluit uw godgewyde fnaaren
Te fpannen tot den roem van God,
Zult ge als DE BOSCH ter ftarren vaaren,
En juichen in uw heilryk lot,
ö Kunstvrind, die, in 't zalig leven,
Van 's aardryks moeilykheên ontheven,
De waare rust der ziel geniet,
Daar de englen u verheugd omringen!
Wy hoopen 't halelujahlied
Met u eens voor Gods troon te zingen.
IF. HAVE RKORN, JVz.
C TER.

T E R G E D A C H T E N I S S E
V A N D E N H E E R E
BERNARDUS DE BOSCH.
De Zededichter, die, aan 't Y,
Met fierelyke taal en kracht van poëzy,
Des Heilands kornste in 't vleesch zo fchoon heeftopgezongen;
Wiens zielverrukkend mengeldicht
Het deugdfaam hart bekoorde en tevens heeft gefticht;
D E BOS CHJ wiens glori wierd verbreid door duizend tongen,
Van elk, wie kunst waardeert, geroemd wierd om zyn' geest,
D E BOSCH, die zanger,, is geweest!
Zyn ziel, door de englen vlug ten hemel ingedraagen,
En van zyn' Heiland bly verwelkomd voor Gods troon,
Zingt daar des Hoogden lof, op onnavolgbren toon.
Spreek, kunstrei! moet zyn dood ons juichen doen of klaagen?
H ARM ANUS ASSC HENBERGH.
O P

O P 'T G R A F
V A N D E N H E E R
BE R NARDUS D*E BOSCH.
Wat wierook, grijze Vriend, wien ik oprecht waardeerde,
Wat hulde brenge ik U op uwen grafzerk toe?
Wat lijdt die zedigheid, die u zoo hoog vereerde ?
Wat legt de plicht mij op, waar mede ik haar voldoe ? —
Geen brommend lijkmisbaar van droefgeftemde fnaren,
Geen tranen, op den fteen met flaatlijkheid geplengd,
Geen ftille zuchten zelfs van innig zielbezwaren,
Die gij, die 's Hoogden wil, die zelfs mijn hart gehengt!
Neen, 't ware een hoon, uw asch die offers op te dringen;
Slechts één kan met uw waarde eh't geen mij voegt, beftaan:
Eén zucht, één enkle zucht om, U gelijk, te zingen,
En, U gelijk, den fchoot der zielsruste in te gaan.
TFILLEM BILDERDIJK.
C 2 TER

T E R G E D A C H T E N I S S E
i
VAN D E N H E E R
B E R N A R D U S DE BOSCH.
De vrindfchapfchreit, DE BOSCH, daar ze uwverfcheiden ziet;
De dichtkunst treurt en kvvynt, nu gy haar zyt onttogen ;
Maar, dit verzagt haar leed, de braven derven niet:
Gy leeft door uwe deugd en door uw kunstvermogen.
Steeds nedrig by den roem, dien elk u billyk gaf,
Volbragt ge een' ruimen loop van zegenryke jaren.
Geen luid gefchrei ontruste uw eerbiedwaardig graf;
Men poog' veeleer uw kunde en godvrucht te evenaren.
Standvastig wydde uw ziel op de aard' zich aan de deugd,
En volgde daar den toon der blyde hemellingen;
Nu, van het dof ontlast, volhard ze, in 't ryk der vreugd ,
Gods lof, haar heilgenot en dankbaarheid, te zingen.
IZAAK DE CLERCQ, H. Z.
TER

T E R G E D A C H T E N I S S E
VAN DEN H E E R
BERNA RDUS DE BOSCH.
Hy, die, by 't eêlst vernuft, de reinfte deugden paarde,
De dichter, die zyn kunst de Godheid had gewyd,
De beste menfchenvrind, DE BOSCH verlaat deeze aarde:
Zyn godgezinde ziel ontvlucht ons voor altyd.
Wiens hart moet niet, met my, dit zwaar verlies befchreijen l
De Godsdienst treurt om hem, die hier reeds hemelsch zong;
De dichtkunst om haar 1
zoon, den vader van haarreijen,
Die in zyn grysheid nog elks oor tot luistren dwong;
De vrindfehap ziet hem na, met natbekretene oogen,
En wenscht hem, kon het zyn, te ontrukken aan den dood:
Maar zyn verheven ziel geniet, aan de aarde onttogen,
Het heil, waarvan hy reeds den voorfmaak hier genoot.
Zyne asch, ö dichtrenrei! blyv' 't voorwerp van uwe achting:
Ding naar de onfterflyke eer, die zyne kunst hem gaf:
Volg, boven air,hem na in waare deugdbetrachting:
Zo fterft gy als DE BOSCH, en daalt met roem in 't graf.'
J. G. DOORNIK.
C 3 TER

T E R G E D A C H T E N I S S E
V A N D E N H E E R E
B E R N A R D U S DE B O S C H .
Myn droeve zangfter wil, fchoon met ontfteide fnaaren ,
't Geheugen aan D E B O S C H in zegening bewaaren.
Reeds in zyn' lentetyd was hy vermaard aan 't Y,
Door keur van (lof, door kunde in taal en poëzy;
Geroemd en hoog gefchat by all' zyn kunstgenooten.
Zyn braafheid wierd bemind by kleinen en by grooten.
Hy was een voorbeeld van godvruchtigheid en deugd;
Een luister voor zyn' (tam; een ieders lust en vreugd;
Vol liefde tot zyn' God; beminlyk in zyn zeden;
En (leeds zichzeiv' gelyk in voor- en tegenheden.
Geen vleijery, geen zucht tot ydlen roem of gunst,
I lad immer plaats by hem in 't oefnen van zyn kunst;
Slechts was Gods glori 't wit van zyn verheven dichten ,
Om zynen medemensen, op 't aangenaamst te (lichten:
Dus zong hy tot zyn dood des Allerhoogden lof,
En zingt op nieuw Gods eere in 't zalig hemelhof.
A. KOENE RDING.
TER

T E R
NAGEDACHTENISS E
V A N D E N H E E R
BERNARDUS DE BOSCH.
Is niet der vromen dood een doorgang tot het leven?
Waarom dan 't ftervenslot van een' DE BOSCH befchreid?
Waarom, ö dichtrenrei! een' treurtoon aangeheven ?
Verwerft hy niet het heil der hemelheerlykheid ?
Dank God dat hy een' man, die naauw' eene eeuw ons baarde,
Een' zanger, die in kunst den lof te boven flreeft,
Tot nut van 't menschdom fchiep, tot de achtbre grysheid fpaarde,
En, zyne deugd ten loon, tot zich genomen heeft!...
Wat weet ge of niet zyn geest, in 't koor der hemellingen ,
Thans meer verlicht dan ooit, tot zyn' Verlosfers eer,
Noch liedren famenftelt., die wy eens zullen zingen,
Indien we, als hy, getrouw fteeds wandlen naar Gods leer?
Dit

Dit denkbeeld; 's mans geluk; zyn zuivre zededichten,
By elk, die kunst en deugd en godsvrucht mint, vermaard;
Het voorrecht dat hy ons zo lang noch vóór mogt lichten ;
Dit all' fchenke ieder troost... Hy wierd te groot voor de aard'!
Kom, zegen dan den Hond van zyn volzalig fterven...!
Ily is ons voorgegaan... men drukk' zyn deugdenfpoor:
Opdat wy eens het loon van een' DEBOSCH verwerven,
Die heemling wierd, toen de aarde een' fterveling verloor.
AMBKOSIUS JUSTUS ZUBLI.
O P

OP HET
O V E R L T D E N
V A N D E N H E E R
BERN ARDUS DE BOSCH.
Van waar die rouwe om één' natuurgenoot,
Eén' fterveling, verwonnen door den dood?
Is dan 't verlies van éénen mensch zó groot,
Dat alles kwynt en treurt, dat enkel rouwgezangen
Elkaêr vervangen?
Zien we, op't bevel van 't eeuwige Albeftuur,
Of deez' of dien, niet, eiken dag, elk uur,
Den tol voldoen, verfchuldigd aan natuur?
Wanneer laat zich de dood één oogenblik bepalen
In 't zegepralen?
D Van

Van waar dan nu, om ééne ftervensmaar',
Dat algemeen, dat fomber lykmisbaar?
Trof deze flag inzonderheid zó zwaar,
Dat kunst-en kennis, deugd-en godsdienstmin dus fchreijen,
Om dit verfcheien ?
Hield hy, wiens dood u, godsvrucht! dus ontzet
Zich zo getrouw, zo heilig aan Gods wet?
Was zyne ziel zo rein, zo onbefmet?
Zyn hemelmin zo fterk? zyn voorbeeld aan heel de aarde,
Zo groot van waarde?
Was hy, Om wien gy fchreit, ö deugdênltoet ?
Zo waarlyk groot? zo edel van gemoed?
Zo liefderyk? bedaard? vergeeflyk? goed?
Zo nedrig? zo oprecht? zo kiesch van hart en handel?
Zo rein van wandel?
Was

Was hem» om vvien ge, ö wetenfchappen! weent,
Zo ruim een maat gezond verftand verleend?
Was ryk vernuft met vlyt hier dus vereend?
Bezat zyn wysheidmin zulk een onfchatbaar voordeel
Van 't keurigst oordeel?
Was hy, 6 kunst, die 't all' in fehoonheid tart!
6 Poëzy! zo dierbaar aan uw hart,
Dat heel uw rei, door overmaat van fmart,
Zyn fterven dus befchreit, en niets dan rouw doet hooren
In uwe choren?
Wat lterveling beminde gy zo teer?
Wie, wie verwierf, ö treurenden! deze eer?
Wien velde 't woên van 's levens vyand neer?
Wien?'t is DE BOSCH !—D E B O S c H ! mynGod!watmare!ö fmarte!:
Hoe krimpt my 't harte!
D 2 Die

Die waardige, die gryze boezemvrind
Van all' wat God-, van all' wat deugdgezind,
Cp kennis boogt en eedle kunsten mint,
Die baak van menfchenliefde en godlyk dichtvermogen
Is ons onttogen!
ö Wreede flag!... geen wonder, dat gykwynt;
Uw boezem zich tot hal gezucht verpynt;
Geen blyde ftraal van troost uw ziel befchynt;
Gy derft te veel: wat ramp kan dezen evenaren?
Bedrukte fcharen!
Geen wonder, dat uw hart, van wee vermast,
In eenen Itroom van tranen zich ontlast!
Was uwe rouw-, uw weeklagte ooit gepast,
Nu dees verheven ziel der aarde wierd ontdragen,
Nu voegt u 't klagen.
Dwong

Dwong tederheid, by eenig vorstlyk graf,
Waar fchaars verdienste u ftof tot droefheid gaf,
Somwyl uw hart een' zucht ten offer af;
Drong ze u, om 's waerelds trotsch- en nietigheid bewogen,
Een' traan uit de oogen:
Hy, hy, gewis, wien thans de wreede dood,
Hoe fpaê, helaas, te vroeg noch, de oogen floot,
Door fïaf noch kroon, maar door verdienste groot,
D E B o s c H , wiens deugd hem 't fpoor ter eeuwige eer kon banen,
Eischt eedier tranen.
Schoon huwlyksliefde in hem geen gaê betreurt;
Geen teder kroost een vader wierd ontfcheurd;
Wie weigert, daar de dood hem grafwaart fleurt,
Dien menfchenvrind, wiens hart voor 't heil des naasten brandde,
Deze offerande!
D
3 Wie

Wie was voor 't heil der aardfche maatfchappy,
Voor Christus kerk, voor Amftels burgery,
Voor weêuw en wees, een trouwer zorg dan hy?
Wie zag hem ooit, waar liefde en trouwe en hulp moest blyken,,
Een' voetftap wyken?
Altoos bedaard: in voorfpoed nimmer trotsch,
In tegenfpoed, onwrikbaar als een rots,
Liet zyne ziel, door 't rusteloos geklots
Der hartstochtgolven, die geftaag den mensch beroeren ,
Zich fchaars vervoeren.
De onfchatbre tyd, zo zelden wél befleed
Door hen, wier hart zyn waar belang vergeet,
De tyd, wiens waarde alleen de wyze weet,
Wierd fteeds door hem, voor pligt, belang, en kunstvermogen.,
Juist afgewogen.
Veel

Veel te eng'was 't perk van 's mans verblyf op de aard',
Te ruim de taak voor zyne vlyt gefpaard,
Te oneindig véél dit dierbaar leven waard',
Dan dat hem flechts één uur , hoe vlugtig 't henenflipte,
Onnut ontglipte.
Van 't prilst der jeugd tot in zyn' Ouderdom,
Verwierf hy de eer, dat fteeds zyn dichtroem klom.
Hy Zong den nyd en haat en laster Itom,
Door 't heilzaamst nut met de eêlfte kunst te paren
Op zyne fnaren.
ö Ryke fchat van kunde en kunstbeleid!
Onfchatbare oogst van deugd en fchranderheid!
6 Dichttrezoor, welks luister zich verfpreid
Zo verr' gewyde kunst het menschdom ooit verpligtte >
En ftreelend ftichtte!
Elk

Elk, die ooit lust in uw befchouwing vond,
Zegge of zyn keus hier niet verlegen ftond;
Daar elk juweel om ftryd zyne aandacht bond,
Door'tfchoon vanvinding,vuur,enwoordenpracht,doorklaarheid,
En glans van waarheid!
En gy, met recht op 's gryzaarts vrindfchap fier,
Kunstlievender!! getuigt, met welk een' zwier
Greep, bevend, noch zyn hand de gouden lier,
Om, door Bevalligheid, in d' avond van zyn leven,
Naar roem te ftreven!
Dit was, DE BOSCH! uw zwanenzang? maar neen:
Zoud gy, hoe ras de dood te nadren fcheen,
Daar gy hem toefde, uw' tyd in angst belteen ?
Zou God, als 't hem behaagde uw' geest van 't ftof te ontbinden >
U werkloos vinden?
Een

Een poging noch!... dan wat durft gy beflaan ?
Met Grysheids last, tot zwichtens toe, belaên,
Heft noch uw moed voor Haar een' zangtoon aan!
Welaan, voleind! Maar ach! de dood!... Toef, toef, öwreede
Verhoor myn bede.
Triomf! DE BOSCH! UW geest, nu meerder vlug
Dan ooit, voldong uw' roem! de dood, hoe Mug,
Week door uw' zang, gedwee, driewerf te rug;
En liet u, eer hy driest uw' leefdraad durfde fchenden,
Uw taak volenden.
Vergode ziel! gy zyt ons dan ontvlugt
Naar blyder oord, in een gewenschter lucht:
Daar mogt ge, in 't einde, uw reine hemelzucht
Voldoen, en de eerekroon, voor vroomheid opgehangen,
Verrukt ontfangen.
E On-

Onfchatbaar heil, getrouwe vrind van God!
Hoe juigchen wy in uw volzalig lot!
Terwyl ons hart uw ftoflyk overfchot
Dit fchoon getuigfchrift wyd, dat niemant zal betwisten:
HIER RUST EEN CHRISTEN.
Dat vry de nyd deze eedle loffpraak doem';
Myn taal de taal der valfche vleizucht noem';
Zyn tanden ftomp', door 't knagen aan uw' roem:
Dees zal, fchoon waarheidmin, fchoon vrindfchapzelfs,mogt zwy-
Steeds hooger ftygen. ^
DE BOSCH! word noch uw oog den rouw gewaar
Der godsvrucht-, deugd- en kunstgewyde fchaar',
Zie dan, vernoegd , op vrindfchaps hartaltaar,
Deez' wierook, aan den gloed van uw verdienste ontftokeu,
Eerbiedig rooken!
JAN LUGT DIRKSZ.
e n
'
O P

OP HET
A F S T E R V E N
VAN DEN OUDSTEN DER AMSTERDAMSCHE
DICHTEREN,
DEN HEER
BERNARDUS DE BOSCH,
IN DEN OUDERDOM VAN LXXVII JAAREN, NOG
DICHTENDE, OVERLEDEN.
't Is billyk. Ons betaamt, met rouwgewaad omhangen,
Te treuren omDEBoscH, hem te eeren met gezangen,
AI is hy niet dan oud ten grave neergedaald
En als het rype graan geoogst en t'huis gehaald,
Of als een reiziger, na 't zwerven op de baaren
Ten einde van zyn' togt, ter haven ingevaren,
Bedroeft ons nog 't verlies dat ons zyn fcheiden baart:
Want wie kan denken aan dien nederigen aart,
E 2 Aan

Aan die oprechtheid, aan die vroome en reine zeden,
AI merken van zyn deugd, en blyven wel te vreden
By 't misfen van een' man die zoo veel deugds bezat,
Ten waar' by hem geen deugd in grysheid waarde had ?
Zoo is de Vriendfchap niet. Hoe fpade hy mogt fterven,
Zy kan zoo waard een' vriend niet zonder droefheid derven.
De Godsvrucht, die bedaard geen togten voedfel geeft,
Gevoelt toch watze ontbeert, nu Hy heeft uitgeleefd
In wien ze, door 't Geloof dat in zyn harte woonde,
Ter eerc van haar' God den waaren Christen toonde.
En zou de Dichtkunst, die zoo ligtlyk gaande raakt,
En lucht voor driften zoekt wier gloed haar' boezem blaakt,
Nu ongevoelig zyn, of flil haar klagten fmooren ?
Daartoe heeftze al te veel in haar' DE BOSCH verloren.
Zy klaage wat vermaak, wat luister haar ontbreekt
Riet Hem, die, door haar-zelf gekoesterd en gekweekt,
Weleer gelyk een roos in haaren bloemhof praalde,
In rypen leefftand haar op keurig ooft onthaalde,
En

En als de Iauwerier, die van geen dorren weet,
Bleef groenen met een kracht die door geen jaaren fleer.
't Is dwaasheid dat de geest van 't lichaam af zou hangen.
Hy moog' met 's lichaams groei meer krachts en moeds erlangen,
Maar neemt geenszins altoos met 's lichaams mindring af.
Wy zagen 't aan DE BOSCH die blyk der waarheid gaf,
En nog, hoe hoogbejaard, in kunst fcheen aan te leeren.
Der oogen blindheid kon Homeer noch Milton deeren,
Wier dichtgeest bleef verlicht en niets in glans verloor. ~
Niet min dan deeze twee had hy by andren vóór.
'Want, fchoon door kwaal op kwaal en last van hooge jaaren
Het ftoflyk lyf bezweek, en zenuwen en aêren,
Verfletenofverflramd, geen hulp tot redding boon,
Zyn zangerige geest bleef echter fterk en fchoon.
Getuig, myn Vaderland! getuig van 't dichtvermogen
Waarmee hy, groen en grys, u fteeds hield opgetogen.
Getuig van al die deugd die uit zyns harten grond,
Zoo dikwerf als hy zong, opwelde, en uit zyn' mond
E
3 Met

Met liefelyken geur in zagten dichtval vloeide.
Getuig van 't Godlyk vuur dat in zyne adren gloeide,
Wanneer hy zynen God, of Gods gezalfden Zoon,
Geboren uit een Maagd, op ftaatelyker toon
Een' hooger lofzang wydde, of Davids harp aanvaardde,
En naar het Neêrduitsch dicht voor 't Neêrduitsch oor befnaarde.
Getuig met welk een kunst, zoo zuiver en zoo eêl
Als die van fchilder Dou, zyn keurig dichtpenfeel
Wat voorwerp hem behaagde in dichttafreelen maalde.,
Zyn zangeres, die nooit met ydcl tooifel praalde,
Bezat haar eigen fchoon, en had Natuur te baat,
Die mildlyk haar voorzag van dichterlyk fieraad
Dat, als het goud getoetst, zyn zuiverheid liet blyken.
Haar vlugheid, haar vernuft wist nimmer van bezwyken.
Wat lot ook hier DE BOSCH te beurt viel, hem verliet,
In voor» of tegenfpoed, zyn trouwe zangfter niet.
Ja! zy, die door haar fchoon ons dikwerf kon bekooren,
Liet op zyn fterfbed zelfs ons nog haar klanken hooren,
En

En met geen minoren lust danze ooit bezat voorheen,
Totdat zy de aarde ontweek en zingende verdween.
Gelyk de zomerzon, na lang en glansryk fchynen,
Ten laatfte ons oog ontzinkt, maar by dat laat verdwynen
Niet aflaat nog de kracht te toonen van haar licht,
En met een' purpren tooi, verruklyk voor 't gezigt,
De westerkimme hult door middel van haar draaien;
Zoo zagen wy D E BOSCH, dien grysaart, grafwaart daalen,
Wiens glansryk dichtvernuft veel jaaren achtereen,
Tot koestering van deugd, ons Nederland befcheen,
En, tot den einde toe beftendig in het lichten,
Dien luister nog vertoonde in 't laatfte van zyn dichten,
't Welk, aan den o u D E RD o M ten zwaanenzang gewyd,
Niet zwichtte in zwier en kracht voor die van vroeger tyd,
En uit zyn' veegen mond, die nauw meer lucht kon geeven,
Scherpluistrende opgegaêrd, met ipoed werd afgefchreven,
Toen hem de Dood, die fchier Natuur haar' eisch ontzei',"
Niet neêrfloeg met geweld, maar zagt te ruste lei'.
Hy

Hy ruste! en wachte in 't graf den jongften aller dagen,
Wanneer hy, van de magt des yzren flaaps ontflagen,
Met lofzang in den mond al juichende op zal ftaan,
En met der Englen koor by God ten reije gaan!
HERM. GER. OOSTERDTIC
OP

OP HET
O V E R L T D E N
V A N D E N H E E R
B E R N A R D U S D E B O S C H -
DIGNUM LAUDE VIRUM MUSA VETAT MORI.
H o R A T I u s.
Deugdlievende DE BOSCH! moet ik uw dood befchreijen?
Dringt dan de erkentnis my dien droeven lykpligt af?
Moet ik uw ftoflyk deel ten duistren grave leien,
En, in den kring van Neêrlands dichtrenreijen,
Cypresfen planten om uw graf?
Is dit, helaas! de vreugd, die ik my zelf voorfpelde,
Toen gy me, uit eigen keuze, uw gulle vrindfchap bood,
En, daar uw boezem fleeds van lust tot weldoen zwelde,
Niet Hechts uw huis my minzaam openflelde,
Maar zelfs me uw edel harte ontfloot?
F JDe

De vriftdfchap, die, op 't naauwst, ons hield aan een verbonden,
Gaf vleugels aan myn' tred, op de eerste droeve blyk
Dat ge, in uw' zwakken ftaat, gevaarlyk wierd bevonden:
Ik vloog tot u, van drift op drift verflonden;
Ik kwam; maar ach! gy waart een lyk.
Wie meld wat fiddring myn beklemde ziel verheerde,
Op 't hooren van de maar', de maar', te wél gevreesd:
„ Hy, wiens verdienste en deugd gy billykhoog waardeerde,
„ Hy, die, als vrind, u waarlyk minde en eerde,
j, DE BOSCH, helaas! is reeds geweest."
Niet anders beeft, by nacht, in woud of woeste ftreken,
Een vreemdling, die, éénsflags, een' feilen blikfemfchicht,
Met donderend gerucht, ter wolken uit ziet breken,
Daar hy, in 't hart van killen fchrik bezweken,
Bedwelmd blyft voor 't verbystreiid licht.
Maar,

Maar, fchoon verwoesting, op uw eerbiedwaardig wezen,
Den ftempel harer raagt reeds kenlyk had gedrukt;
D E BOSCH! UW zielenkalmte, uit ware deugd gerezen,
By u met recht oneindig hoog geprezen,
Hield noch me op uw gelaat verrukt.
Geduchte dienaar des Gebieders over 't leven,
ö Dood, wiens yzren vuist op all' wat ademt woed!
Waarom, in 's Hemels toorn, de boozen niet doen fneven?
Of is 't een ftraf, voor 't kwaad in 't land bedreven,
Als God de vromen ilerven doet?
Zo vallen, in den ftofm, de rype korenairen 5
Voor hagelfteen en ys, verpletterd op den grond;
Zo word des landmans hoop, 't vooruitzigt van veel jaren j
Waarop zyn oog, vol blydfchap, plag te ftaren,
Vernield, vernietigd, in één' ftond.
P 2 Be-

Beklagenswaard'verlies, nu in DE BOSCH geleden!
In wien blonk ooit zo veel uitmuntendheids by een?
Hy paarde 's dichters geest met 's wysgeers kundigheden,
En ftreefde, in 't fpoor der goddelyke reden,
Vol moeds, ten gloritempel heen.
Wie, uit den breeden rei van Neêrlands kunstgenooten,
Snelde ooit dien feniks in zyn' Houten vaart voorby ?
Hy, boven de ydele eer van trotfche lettergrooten,
In zynen togt elk vlug vooruit gefchoten,
Bereikte en zweefde aan VONDELS zy\
Zo zien wy, langs het vlak der fpiegelende baren,
Twee kloeke zwanen, blank van pluim, en fier van moed,
Met uitgeftrekten halze, al bruifchend, henenvaren,
Terwyl de zwerm van duiklende eendenfcharen
Slechts, dobbrend, voortdryft op den vloed.
Hoe

Hoe'treurt de dichtkunst, met de doodverwe op de wangen!
' De taalkunde, anderszins in 't yvren onvermoeid,
Laat moedloos 't Matig hoofd op haren boezem hangen,
. Daar vrindfehap, van den dieprten rouw bevangen,
Met tranen 't waardig lyk befproeit. °
Geen wonder: de Aristarch der jeugdige poëten,
De ervaren gids op 't pad naar de onvergangklyke eer,
Die lust had in den roem van andren uit te meten,
En in dien roem wel wilde zyn vergeten,
Die eedle kunstheid leeft niet meer!
Een ander zing' den lof van 's mans verheven dichten;
Ik breng hem hulde toe als mensch en raenfch en vrind,
't Is grootsch, door kunst zichzelv' eene eerezuil te dichten;
Maar grootfeher, zich te kwyten van die pligten,
Waardoor men 's Hoogden liefde wint.
F
3 Wie

Wie roemt de deugden, die zyn rein gemoed verfierden.'
Aan vrindfehap, menfchenliefde, oprechtheid, heuschheid,
Aan trouwe, en nedrigheid, die hem geheel beftierden,^ Vlyt
'
En lïeeds door hem in 't hart bewierookt wierden,
Had hy zyn' leef tyd toegewyd.
Cetuigt dit, weduwen, die hy ten man verftrekte!
Getuigt dit, weezen, die in hem een' vader vond!...
&Iaar neen: de ftomme traan, dien u zyn dood verwekte,
Getuigt genoeg, fints hem de zerk bedekte,
Wat fchat het graf in hem verflond.
My heugt, toen 't vuur der koorts my fchier had doen bezwyken,
Hoe hy, metheufchendwang, meop'tlieflykBoschlustriep>
En daar, door kalme vreugd en de eêlfte vrindfehapsblyken,
De kwyning ras myn' boezem deed ontwyken,
En 't leven als in my herfchiep.
My

My heugt, toeir't grimmig lot, op myn geluk gebeten,
. Zo 't fcheen myn' val befloot, hoe hy me, in zo veel pyn,
Vertroostend naderde, als van 's Heilands geest bezeten,
En iprak: „ Schep moed: zoud gy Gods magt vergeten ?
! „Ik wil uw borg, uw redder zyn."
Wat grootheid!... Zaalge ziel, die nu, van 't ftof ontflagen,
U in 't gewest des lichts verlustigt voor Gods troon,
En mooglyk kennis draagt van ons weemoedig klagen!
Laat u die klagt, dit offer, niet mishagen,
U door de oprechtheid aangeboön.
Al zyn wy niet bekwaam uw roemryk fpoor te drukken,
't Strekke ons nochtans tot eer dat we in uw fchaduw treên:
Uwe onnavolgbre kunst, die ieder kan verrukken,
Leere ons, door deugd, de fchoonfte lauwren plukken,
Tot vreugd en heil van 't algemeen.
Zo

Zo lang 'er Neêrduitsch op het aardryk word gevonden;
Zo lang het fchoon der deugd in't fchoon der dichtkunst blinkt;
Zo lang blyve ook uw naam, uw kunstroem, ongefchonden!
Ja, tot de tyd, na tallelooze ftonden,
In 't einde, in de eeuwigheid verzinkt!
2. J. UTLENBR.Q EK.
TER

T E R G E D A C H T E N I S S E
V A N D E N D I C H T E R
BERNARDUS DE BOSCH.
Daar fterft myn boezemvrind, de nyvre vriendfchapftichter!
De eerwaardige DE BOSCH, de groote Zedendichter!
Die, om zyn vordring in de fchoone Poëzy,
Met recht een' naam verwierf aan 't kunftenkweekend Y.
Niet flechts aan 't Y> maar reeds van vroeger levensjaren
Was hy, door 't klinken van zyn fiks gefpannen fnaren,
Op zuivren trant en zwier getokkeld door zyn hand >
By elk, die dichtkunst eert, beroemd in Nederland,
Als hy, met keur van kunst, in treffende tafreelen,
Die 't oog verlustigen, onze ooren wist te flreeleu.
't Zy hy de wondren van de alteelende natuur
Befchouwde in aarde, in lucht, in water, en in vuur;
G Orü

Om de eeuwige Oppermagt en Wysheid, in haar werken,.
Zo verre ons doorzicht reikt, eerbiedig op te merken.
(Niet vreemd; myn BERNARD had, van 's levens lentetyd,
Zyn dichtverlustiging der godsvrucht toegewyd.)
Of, wen hy 't blykbaar, maar verbazend werkvermogen
Der dieren fchilderde voor elks verwonderde oogen.
Hoe ftatig rolt zyn toon, als hy, uit menfehenmin,
Zyn' braven Broeder, Vrind, en deugdzame Echtvriendin,
Dees nietige aarde ontrukt, by 't vrolyk hemelvaren,
Zich, in den geest, verbeeld by juichende Englenfcharen!
Dit ftreelend denkbeeld heeft zyn fmart, fomwyl, verpoosd,.
En, in zyn knellend leed, bemoedigd en getroost;
Verwachtende eens zyn Gade, en reeds verreisde Vrinden,.
In't eeuwig vaderland, verheerlykt, weer te vinden.
Nu voerde hy, op 't fchoonst, Bevalligheid in 't licht,
En fchetfte ons haar gelaat en werking voor 't gezicht,
Met levend vuur en kracht, door meesterlyke trekken,
Die 't vindingryk vernuft eens dichters klaar ontdekken.
Ja r.

Ja! fteeds onledig, vond zyn dichtgeest telkens Hof,
Die de eêlfte bloemen teelde in zyn' beroemden hof.
Men leez' zyn brieven, in een' zuivren fmaak gefchreven,
Met juiste trekken, ryk in vinding, geest en leven,
Daar reine zedenleer, met zo veel glans, in fbraalt,
Dat ze elk, door haar gezag, tot deugd en pligt bepaalt.
Dit was 't verheven doel der keurige, gezangen.
Dit ftreelde meest zyn' fmaak, en keuze,en hoogst verlangen.
Hy roemde in andren graag, naar eisch van rede en pligt,
Hunn' meer verfynden fmaak in 't grootsch tooneclgedicht.
En, nimmer gretig om naar de uiterfte eer te dingen,
Won hy, met reden, roem door zyn Verlustigingen.
Dus ging onze aandacht, op zyn' voorzang, bly ter feest,
Als hy ons mild onthaalde op vruchten van zyn' geest.
Zelfs toen de dood hem reeds dorst van ter zy' begrimmen,
Scheen noch zyn dichtvuur, by verwakkring, aan te glimmen.
Toen vingen wy, met graagte,uit 's Dichters veegen mond,
Noch fchoone vaerzen, die, door man en maagd, terftond,
G 2 Naar

Naar zyn begeerte en wensch, met lust, zyn opgefchreven,.
Wyl 't hem ondoenlyk was door deerniswaardig beven.
Hier floot myn Gryzaart mee zyn fchets van d' ouderdom y
En zong, op hoogen toon, noch jonger dichtren flora.
Zo bleef Gods lof zyn lust in de uiterfte oogenblikken ,
Wyl hy, vast wachtende op de jongfle levensfnikken,
Zyn ovrig dichtwerk noch zyn' vrind en kunstgenoot
Met ernst beval, eer hy de ftervende oogen floot.
Zo zorgt een vader voor 't belang van zyne kindren,
Uit vrees dat, met zyn dood, hun bloeiftandmogt vermindren.
Intusfchen zyn we, in 't hart, om 's mans gefchenk 9 verheugd.
Zyn fpade lettervrucht, niet mm dan 't ooft der jeugd,
Zal, om haar' geur en fmaak, in waarde en achting blyven,
Zo lang men eerbied voed voor recht dichtkundig fchryven.
Pas naa dien zwanenzang, naa die befchikking, vloog
Zyn geest, op vleuglen van de dichtkunst, naar om hoog,
Om, met den breeden rei der blyde hemellingen,
In 't eeuwigjuichend choor, het lied des Lams te zingen;
Daar

Daar reeds zyn dierbre Gade en deugdgezind Gedacht,
By zyn voltooide taak, hem hadden ingewacht:'
En waar we, op 't fpoor der deugd, hem hoopen naar te ftreeven,
Tot de uiterfte eindpaal van ons rasvoorbygaand leven,
In 't bly vooruitzicht op 't genot van 't heilrykst loon,
De vrucht van 't heilgeloof in Gods gezalfden Zoon.
Terwylwe, om 'smans verdiende, in 'teinde,een grafnaald
_ (ftichten,
Gefierd met letterloof van fraaije mengeldichten,
En fchryven dan daarop, tot zyn beftendige eer,
DE B o s c H !... Dit zy genoeg. Wat eischt zyn loffpraak meer?
JAN HALS.
G 3 E P I-

E P I C E D I U M
B E R N A R D I DE BOSCH.
Dogmata quem divi tangunt divina Magistri,
Et Servatoris fanguine parta quies;
Quique falutiferam, quam Christus contulit orbi»
Doctrinam exoptat mente animoque fequi;
Hic BOSCHI cineres veneratus et osfa poëtee,
Serta ferat lacrymis humida facta piis;
Inque fepulchralis deponat culmine cippi
Munera, qua? vati non inhonora facro;
Dumque fuper tumulum vocalis pendet arundd
Suave fonans tacitum marmor adornet ebur.
Hic late ferpant hederas, violisque rofisque
Iunctus in intonfa furgat acanthus humo;
Stent.

TER
U I T V A A R T
V A N
B E R N A R D U S DE BOSCH.
Gij, die de hoge leer uws hogen Meesters eert;
Die prijs Helt op de rust, ons door zijn bloed gegeven;
De lesfen, door zijn' mond het waereldrond geleerd,
Met tong en hart belijdt, bezegelt met uw leven !
Brengt bloemfestoenen aan, van uwe tranen nat.
Bij de asch van een' D E B O S c H is 't fchreien hoogst rechtvaardig.
Verfiert den grafterp, die zijn koud gebeent' bevat,
Met giften, zulk een' man en zulk een' dichter waardig.
Daar praal' de veldfluit, die de klanken van zijn' mond
Nog ademt, naast de lier, getokkeld door zijn vingren;
Viool en lenteroos fier' dees gewijden grond;
Men zie 'er dichte klim zich om 't geboomte flingren;
Hier

Stentque falix, longaeva larix, moeftasque cupresfi,
Cedrus et umbriferas tollat adulta comas.
Adfideant busto pasfis veneranda capillis
Religio, et nivea veste decora Fides.
Talia ab exfequiis debentur pramia vati,
Qui Christi cecinit, qui benefacta Dei.
Qui qua? primaevas tentarat flore juventae
Pulfavit dextra plectra tremente fenex»
Cum numeris anirnofa fuis, tellure relicta,
Mens fibi per coeli fidera fecit iter,
Inque diu optatas pervenit libera fedes,
Quas devota Deo turba beata colit:
Hic choreis immixta facris fua lumina pafcit,
Fulget ubi aaterna luce corusca domus;
Aptat et impulfis divino numine chordis
Carmina, mortali non imitanda fono.
HIEKONTMUS DE BOSCH.

Hier groen' cypres, en wilg, en pijn, die de eeuwen tart;
Daar cedren, die de kruin ten hogen hemel beuren;
Terwijl oprechte Trouw, fneeuwwit van kleed en hart,
En Godsvrucht,diep bedrukt,bij 's dichters Iijkbusch treuren.
Hem voegt zo grootsch eene eer: dus viert men de uitvaart best
Des mans, die ziel en kunst aan God had opgedragen.
Al trillend floeg zijn band, nu oud en ftram, voor 't lest
De fnaren, reeds belpeeld in 't opgaan zijner dagen.
Zijn geest fteeg, op dien galm de wijkende aarde ontvlugt,
Langs eene onmeetbre baan van waerelden , naar boven,
Naar 't ftil verblijf, alwaar, in liefelijker lucht,
Verheugde zaligen de Algoedheid eeuwig loven:
Hier paart hij, rijk ornftraald met godlijk hemelsch licht,
Zijn Hem bij 't choorgeluid der hoge gloriepsalmen,
En lokt uit fnaren, op verheevner wijs gericht,
Een' toon, dien 't aardsch muzijk vergeefs poogt na te galmen.
Naar het Latijir van den Heere
JERONIMODE BOSCH.
PI ET ER. NI EU IVL AND.
H OP-

' OP HET
O V E R L I J D E N
V A N D E N H E E R
B E R N A R D U S D E B O S C H .
PERPETUUS SOPOR
URGET? CUI PUDOR, ET JUSTITIE SOROR
ÏNCORRUPTA FIDES, NUDAQUE VERITAS,
QUANDO ULLUM INVENIENT PAREM?
Verrukking! fta mijn poging bij,
Daar ik mijn lied een' fterfling wij',
HOEAT.
Die op uw vleuglen fleeds zijn tonen dorst verheffen;.
Dat uit uw' hemeltroon uw vuur mijn' geest beftraal'-:
'kWiI,door de waarheid Hechteden vriend der godsvrucht treffen,
ö Ja: ik prijs niet; ik verhaal.
De

De dood, de nooit verzade dood ,
Die ijzren zuilen nederftoot,
Den troon tot ftof verkeert, en rijken tot woestijnen, *
De maagd rukt uit den arm van haren jongeling,
Die altijd graven delft, en alles doet verdwijnen,
Rooft ons een' waardig' fterveling.
DE BOSCH! gij zijt, uit 's waerelds baan,
Dan bij uw' Schepper ingegaan;
Uw nagedachtnis doet elks borst van godsvrucht gloeien;
Elk, die de deugd bemint, durft u zijn' wierook biên;
En ik, ik roep, ontroerd, terwijl mijn tranen vloeien:
„ Och! had ik hem Hechts ééns gezien!"
Maar, fchoon ik nooit u zag op de aard',
Mijn lier is, u ter eer', befnaard;
*k Poog met de taal van 't hart een' lofzang aan te heffen.
Helaas!... 'k geef van uw deugd een on volmaakt verflag!..
Maar, had Apelles zelf de helden kunnen treffen,
Die hij te voren nimmer zag ?
Ha DE

DE BOSCH! hoe heerïyk blonk uw deugd!
De elendling wierd door haar verheugd;
Gij kost geen weesje zien, of wierd terftond zijn vader;
Een ieder was u waard, zo hij flechts deugdzaam was:
Gun dan den vriend der deugd dat hij uw'grafzerk nader',
En fchreié* op uw geheiligde asch.
Hoe dikwerf, als het morgenrood
De deur des dageraads ontfloot,
Riept gij, daar in uw oog iets edels was te lezen:
„ Straalt zo veel glans mij toe , reeds in dit tranendal,
„ Hoe heerlijk, hoe volmaakt moet dan de woning wezen,
„ Waar 'k eens met de englen leven zal!"
De dichtkunst drijft uw' naam in 't goud
Op de eerzuil, die zij voor u bouwt;
En komt mij uw gezang, volmaakte ziel! te voren,
Dan roept mijn hijgend hart, terwijl me een traan ontvlied*
» Dees zanger was gewis voor 't englenchoor geboren:
» 't Volmaakte voegt aan de aarde niet."
De

De dood moog' vrij het fnood gemoed;
Dat altijd nieuwe boosheid voed,
Met angst doen fiddren voor den jongden dag der dagen;
De brave hoort zijn' kreet, maar voelt zich niet ontroerd;
Hij noemt hem zijnen vriend, die, uit dit dal van plagen ,
Hem in den fchoot der Aimagt voert.
DE Bos cII zag, in het open graf,
De kroon, die hem zijn Schepper gaf;
Hij juigchte!... Zou hij hoop op deze waereld bouwen,
Waar dikwils de ondeugd bloeit, en de onfchuld fchreit en
b e e f t ?
ó Neen, hij moest welhaast een beter heil aanfehouwen , ^
Een' morgen, die geen avond heeft.
Hij ftierf. Gij, dichtkunst, die, op de aard',
Zijn troost in ftille ftonden waart!
Gij hebt den jongften fnik des grooten mans ontvangen;
DE BOSCH week, zingende, vanhier naar beter oord:
Te recht hebt ge, op zijn graf, uw beste kroon gehangen:
Gij, dichtkunst! waart zijn Iaatfte woord. .
H 3 Hij

Hij ftierf. Twee englen daalden neêr,
Op 't wenken van hunn' Hemelheer,
En kuschten hunnen vriend, die, van het ftof ontflagen t
De onzalige aarde ontrukt, tot hun volmaaktheid fteeg;
DE BOSCH wierd voor den troon van zijnen God gedragen,
Waar hij, geknield, een cither kreeg.
Thans mogt hij, boven zon en maan,
Bij God zijne eerste tonen Haan...
Hij floeg die!... Heemlen! daalt:... laat mij die tonen vangen.
Zwijgt, vorsten! aarde! hoor. Ik volg een hemellied!...
Maar...waar voert mij mijn drift? Helaas! vergeefs verlangen!
Men leert op de aard' die zangen niet.
A. FE ZEUL,
BV

B Y H E T G R A F
V A N D E N
D I C H T L I E V E N D E N H E E R E
B E R N A R D U S DE BOSCH.
Hier rust DE BOSCH. Wie mengt cypresfen met lauwrieren ?
Wie helpt me deezen zerk met grootfche grafpraal lieren ?
Komt, Amfteldichters, dat uit liefde en yriendenpligt,
,'s Mans dierbaare asch ter eere, uw hand zyn tombe fticht'!
Verheft een marmren zuil, wier kruin de faam moet draagen,
Die Neêrlands zangberg van zyn' dichtroem deed gewaagen;
Zoekt zyn tafreelen op, by kenners hoog geacht;
Houwt ze in verheven werk, en flingert ze om de fchacht;
Doet voorts het voetftuk met een zinryk opfchrift praaien,
't Geen 't nageflacht 's mans deugd en wysheid moet verhaalen;
Houwt,

Houwt, op de tegenzy' van 't zelfde voetftuk, uit
Zyn eigen lier, geftemd voor 't hemelsch maatgeluid.
Doet ook vier beelden uit het fynfte marmer houwen,
En aan de hoeken van dit lykgevaarte aanfchouwen.
Het eerde beeld vertoon' de Bybelpoëzy:
Haar ftarrenkleed ftaa dof, een rouwfloers dekk' haar vry:
Zy moet 's mans naam, in goud, op 't zuchtend harte draagen,
En houden hemelwaart het weenend oog geflaagen.
De reine Godsvrucht praale in 't achtbaar tweede beeld:
Zy hebb' zyn werken, die ze elk ernftig aanbeveelt,
In haare rechterhand, en juiche, op 't kruis gebogen,
Om 't heil haars lievelings, verheerlykt in den hoogen.
De derde beeldtnis zy de wakkre Naarftigheid;
Die, daar ze haare fpoore en uurwerk nederleit
Op zyne fchriften, door dit zinnebeeld moet toonen,
Hoe edel 't roemrykst eind' zyn' arbeid mogt bekroonen.
De Vriendfchap fluit' den rei. Verbeeld haar oud en grys,
Der oude trouwe en deugd des vroomen mans ten pryz';
Een

Een witte fluijer moet haar kruin ên arm bedekken,
En tot een' wischdoek van haar' traanen vloed ver (trekken.
Zo blyv' zyn naam en roem der eeuwigheid gewyd!
Maar hoe! had myn DE BOSCH, in zynen levenstyd ,
Offchoon zyn dichtkunst, deugd en vlyt alle eer verdienden,
Ooit na zyn dood dien lof begeerd van zyne vrienden ?
Neen, kunstgenooten, ftort een traan op deezen fteen,
En plaatst 'er niets op dan de Zedigheid alleen!
J. DOUIFES, c. z.
I OP

OP HET
A F S T E R V E N
VAN DEN HEER
B E R N A R D U S D E BOSCH.
DE BOSCH! wie zal de lier, die gy hier kunstig fpeelde,
Wier melody 't gemoed der deugdgezinden ftreelde,
Uw lier, der Godheid, en den godsdienst, tallen tyd,
Zo ongeveinsd gewyd:
Wie zal die zuivre lier, na uw verfcheiën, erven?
Dus fprak ik tot myzelv , dus dagt ik, menigwerven,
Als my de vriendfchap riep, daer u het flerflyk leed
De leevenskragten Heet.
Ja, zeide ik, door dat leed in myne ziel bewoogen,
Die zulk eene erffenis eens zal aenvaerden mogen,
Moet ook de deugd diens Mans, zyn deftige manier, '
Beërven met dje lier.
Het

Het hart moet met de kunst, zal kunst en zangtoon klemmen,
Veroveren den geest, volkomen famenflemmen:
Daer liggen, vvaer de luit niet zedig klinkt en kuisch,
Zeer luttel deugden t'huis.
Een dichter, die de deugd weet met zyn kunst te paeren,
Hoort veilig naer 't muzyk van Nafoos dartle fnaeren,
En eert, als hy in 't ruim van Romes zangzael rust,
De kunstëeuw van August.
Natuur, al mogt DE BOSCH niet by deeze eeuw verkeeren,
De kunstgreep uit den mond dier groote dichtren leeren,
Natuur was 't, die zyn ziel, reeds van haer' aenvang af,
Het dichtvermogen gaf.
De hulp van wél - befpraekte, of ftamelende tolken ,
Die de ouden fpreeken doen de tael van jonger volken,
Heeft ook DE BOSCH gebaet, een werk zo prysfelyk,
Als nutbaer te gelyk.
Hy wist zyn zangvriendin der ouden tooi te geeveu;
Hun nette eenvoudigheid, 't eenvoudige verheven:
De onafgebroken vlyt van 't oeffenend verftand
Schonk hem een vaste hand.
I a Eens

Eens fchryvers vaste hand verhindert letterfchennis:
Zyn dichtfchrift hadt geen vlek; taelzuiverheid en kennis,
En vinding, aertigheên, de onöpgefmukte toon,
Zyn in 's Mans verfen fchoon;
Zyn de egte merken mee van waerdige Ingewyden:
Barbaerfche bastaerdy moog' de eer der kunst beftryden;
Aendruisfchen op Parnas, in weerwil van natuur ,
Met vreemd onheilig vuur:
Zy zal van 't glibbrig fteil des zangbergs nederftorten,
Geen noodhulp vinden by Sicambrifche Cohorten :
Zo lang de vryheid duurt, blyft ook de kunst in Hand ,
En met haer 't vaderland.
Verrukking doet myn ziel, met zangërvaren reien,
DE BOSCH! door 't bloemryk veld van uw gedichten weien,
Daer elk, verrukt, geftigt, en in de kunst volleerd,
Schier in uw woorden zweert.
Mogt ik u, godgezind, en godlyk aengedreeven,
Naervolgen in uw deugd, en zwier, en vier, en leeven,
Daer gy den hemelweg betreedt naer 't zalig ryk,
Met zedig zangmuzyk!
Uw

Uw dille dichteres, by godsvrugt opgetoogen,
Heeft uit haar borst den aert der hemelschheid gezoogen,
Die u, nog onder zon, omkleed met fterflyk vleesch,
Der englen zangwit wees.
Moet hier beneên de toon van zwakke fterffelyken
Voor d'onnavolgbren trant der zaligen bezwyken;
Gy hebt , van verr', de wyz' des hemels nagefpeeld:
De Godheid, in haar beeld,
En eigenfchap, en eer; den godsdienst, allen tongen
Gemeen, een-zedig lied, een' lofzang, toegezongen:
Die dichtluim heeft, door deugd bezield en aengevuurd,
Tot 's leevens eind geduurd.
Zo lang de godsvrugt bloeit, zal zy DE BOSCH bedanken
Voor 't zielverheffend fchoon van boete- en bedeklanken,
Die zy, in 't tempelruim, gehuwd aen d'orgeltoon,
Doet ryzen voor Gods troon.
De geest, die David roerde, en deedt ten hemel vaeren,
Op 't goddelyk muzyk, gewekt uit vyfpaer fnaeren,
Blies ook DE BOSCH den trant, verhevenheid en zin
Der fchoone psalmen in.
I 3 Kan

Kan zig een fterflyk oog op 't eeuwig lecven vesten!
Oneindig zal 't vermaak der zalige gewesten
In foort, verfcheidenheid, verrukkend zyn en eêl,
Niet ftukswyz', maar geheel.
Zou niet de poëzy iet fchoons, iet hemelsch wezen!
Wie Gods orakelrol ontrold heeft en gelezen,
Zag daer den hoogen geest, die dichters roert en leidt,
In zyn volkomenheid.
Ook leert dezelfde rol, dat heilige gezangen
De vreugd der eeuwigheid afwisflen en vervangen,
En zonder poëzy, dit duidt haer adel aen,
Kan geen gezang beftaen.
Gy moogt nu, met den rei der hemelfche koraelen ,
Uw ziel op kunstmuzyk, hier uw vermaek, onthaelen;
Dat kunstmuzyk, DE BOSCH! die dichtluim, u zo waerd,
Heeft daer een' eedier aert.
Intusfchen zullen wy, terwylwe om laeg verbeiden,
Ons tot de zaligheid, die gy bezit, bereiden;
Ons troosten met uw kunst, diege ons gelaten hebt,
Zo lang de pols zig rept.
HUISINGA BAKKER.

G R A F S C H R I F T ,
V O O R D E N H E E R
B E R N A R D U S DE BOSCH.
Sta, Wandlaar ! denk aan God eer dat gy nader treedt:
Weêrhou de tranen, die uw treurig oog ontfpringen:
De grafplaats van DE BOSCH ontfing zyn ftoflyk kleed,
Maar hy, hy bleef den lof van zyn' Verlosfer zingen.
G R A F S C H R I F T ,
V O O R D E N H E E R
BER NARDUS DE BOSCH.
Gods liefling, 's menfchen vrind, een zuil der christenkerk 3
De zedige DE BOSCH rust onder dezen zerk.
z.
O P

OP HET
O V E R L Y D E N
VAN DEN HEÈRE
BERNARDUS DE BOSCH.
Hoe ftreelen me uw verheven klanken,
6 Oefenaars der Poëzy!
Vergunt my dat ik u moog' danken:
Gy zet myn' dichtgeest yver by.
Ik hoor u 't waardigst voorwerp roemen:
Gy ftrooit de fchoonfte letterbloemen
Op 't graf van myn' geflorven Vrind.
Hebt dank... Doch waartoe dankbetooning,
ö Dichters! daar gy uw belooning
In uw gevoelig harte vind?
DE

DE BOSCH, gy zyt ons oog onttoogen:
De Dood verheft haar zeis: gy zwicht';
Maar door uw edel kunstvermogen
Zweeft ge altoos nog voor ons gezicht.
Het flift mooge elk uw wezenstrekken,
Het minzaame uws gelaats ontdekken,
Tot roem van uw gedachtenis:
Veel gloriryker doen uw zangen
Uw' naam verfchuldigde eer erlangen,
Eene eer, die onvergangklyk is.
Hoe lieflyk, Vriendfchap, zyn uw banden,
Als die door kunstmin zyn geftrikt!
Dees doet den geest in yver branden,
Daar uw genot het hart verkwikt,
ó! Welk een lange reeks van jaaren
Mogt dat genoegen my weêrvaaren,
DE BOSCH, in uwen ommegang!
'k Vond fteeds in u een' vriendfchapkweeker,
Menschlievend' Christen, zedig' fpreeker
En deugdbetrachter zonder dwang.
K Ge-

Gelukkig hy, die füooit de gaaven,
Die hy ontfing van 's Hemels hand,
In 't nutloos duister hield begraaven,
Of fnood misbruikte tot zyn fchand'!
Och! waar' de taal der Hemelingen
Voor hen, die ondeugd, wellust zingen
Of godsvrucht hoonen, eeuwig ftom!
DE BOSCH! alle uwe dichttafreelen
Verdienen 't zuiver oor te ftreelen
Der Englen in Gods heiligdom.
Door 't ongedwongen rollen, vloeijen
Van uwe zachte poëzy,
Weet gy het luistrend oor te boeijen
Aan aangenaame melody.
Doch 't heilzaam nat dier vloeibre beeken
Weet ook in 't hart de deugd te kweeken:
Die klanken dringen in 't gemoed,
't Welk zy, geleid door 't licht der reden,
Ten roem der godsvrucht en der zeden,
Doen blaaken in een' eedlen gloed.
't IJ

't Is die bewustheid, dat vertrouwen,
Dat ik in uwen laatiten ftond,
Toen ik u ftervend mogt aanfchouwen,
Op uw gelaat gefchreven vond.
Myn Vriend! ons affcheid was genomen,
Maar ik, nog eens te rug gekomen,
Ik fprak u van uw Letterkroost:
'k Zag hoe dit nog uw kunstmin flreelde,
• Daar gy 't aan myne zorg beveelde:
Die laatlle wil verfchaft my troost.
Ik zal voldoen aan uw verlangen.
Uw last vereert my: 't Dichtrenchoor
Zal dankbaar dat gefchenk ontfangen;
Elk deugdgezinde leent reeds 't oor.
Geen merk van daalend kunstvermogen
Word door der kennren fcherpziende oogen
In 't werk uws ouderdoms ontmoet.
De lauwer heeft geen dorre blaêren:
Uw dichtvuur ftoort zich aan geên jaaren:
Hun klimming zelfs veriterkt zyn' gloed.
ö! Mogt

61 Mogt ge ons nu den heilftaat zingen,
Dien gy, van 't aardfche ontlast, geniet!
Hoe zou verbaazing ons omringen
By 't luistren naar dat godlyk lied!
Maar 't is den flervling niet befchoren
Die hemelklanken hier te hooren.
Myn Vriend, verheug u in uw lot.
Hier hebt ge uws Heilands lof gezongen:
Zing nu omhoog, met duizend tongen,
Het eeuwig zalig heilgenot.
E. J. RQULLAUD.

G R A F S C H R I F T ,
V O O R D E N HEER.
BERNARDUS DE BOSCH.
IHfier rust het ligchaam, daar de brave ziel in woonde
Van hem, wiens minzaamheid elks achting tot zich troonde,
DE BOSCH, wiens dichtwerk, op der deugden leest gefchoeid,
Elk, die haar fchoon bemint, aan zyne regels boeit.
Indien ge, ö dichtrenrei! nooit lykcipresfen fpaarde,
Plant ze op zyn graf, wiens deugd zyn zangen evenaarde;
Ontrukte ge aan den tyd ooit nagedachtenis,
Vereeuwig dan DE BOSCH, die 't dubbel waardig is.
J
7i*7> MTNDERT DE BOER,

Ir--