Klasse voor Leerkrachten 140

‘Jonge leerlingen zijn niet rijp genoeg
voor inspraak en participatie’, zegt een
directeur. Blijkt dat ook uit dit onderzoek?
SASKIA DE GROOF: «De participatiekansen van
jonge leerlingen uit de middenscholen liggen
zeer laag. Slechts zes op tien middenscholen
hebben een leerlingenraad, terwijl nagenoeg
alle bovenbouwscholen er één hebben. Waarom
zouden we er veel energie in steken, vragen
sommige directeurs zich hardop af, we hebben
die leerlingen toch maar twee jaar. In scholen
die meerdere graden aanbieden, laat maar
65 procent leerlingen uit de eerste graad
toe op de leerlingenraad. Jammer, want net
de jongste leerlingen staan het meest open
voor inspraak en leerlingenraden.»
Valt inspraak samen met een leerlingenraad?
Of zijn er nog kanalen waarlangs jongeren hun
zeg over het schoolleven kunnen doen?
SASKIA DE GROOF: «Je mag de leerlingenraad zeker
niet minimaliseren: het is een zeer belangrijk
kanaal. Op scholen mét een leerlingenraad
participeren leerlingen duidelijk meer in
buitenschoolse activiteiten én rapporteren
ze ook meer inspraak. Toch willen vooral
BSO-leerlingen liever inspraak via directere
manieren zoals klasgesprekken, schooluitstappen
of leerlingenbegeleiding.»
Hoe ziet een goede leerlingenraad eruit?
SASKIA DE GROOF: «We stellen vast dat leerlingenraden
die onderverdeeld zijn naar leeftijd
volgens de directie effi ciënter werken, meer
invloed kunnen laten gelden op school en
ook meer leerlingen bereiken. Dat is niet
verwonderlijk: meerdere leerlingenraden betekent
meer vertegenwoordigers, dus meer
leerlingen die direct betrokken zijn. In de
diepte-interviews met leerkrachten geven zij
aan dat voorstellen van jongere leerlingen
soms weggelachen worden door ouderen. In
aparte raden zou je zoiets kunnen opvangen.
Maar ik besef natuurlijk dat je een bestaande
toestand op een school niet in één jaar kan
veranderen. Ik zou er ook voor pleiten dat
de school elk jaar opnieuw de moeite doet
om – zeker aan de jongste leerlingen - uit
eerst zélf inspraak»
te leggen wat een leerlingenraad is, wat
die kan doen en waarom die er is. Te vaak
stellen we vast dat leerlingen dat allemaal
niet weten. Ook naar de leerkrachten kan
de communicatie verbeteren: rapporteer aan
het volledige leerkrachtenkorps waarmee de
leerlingenraad bezig is. Dat neemt mogelijk
veel vooroordelen weg.»
Hebben leerlingen die lid zijn van een jeugdbeweging
of sportclub nog wel tijd om zich
op school te engageren?
SASKIA DE GROOF: «Veel leerlingen zeiden ons
dat ze geen tijd voor extracurriculaire activiteiten
hadden, omdat ze in hun vrije tijd
al zo druk bezig waren. Dat klopt niet: wie
buiten de school participeert, doet dat ook
binnen de school. Participatie in de vrije tijd
en op school zijn dus geen concurrenten maar
versterken elkaar. Wie de smaak van meedoen
te pakken heeft, doet dat overal.»
Kunnen leerkrachten de inspraak op school
positief bevorderen?
SASKIA DE GROOF: «Natuurlijk. We merken dat
leerlingen meer inspraak ervaren op scholen
waarvan leerkrachten open staan voor inspraak
en bereid zijn om met de ervaringen
van leerlingen iets te doen in hun les. Te
vaak hebben leerkrachten nog het gevoel
dat inspraak van leerlingen hun autoriteit in
het gedrang brengt. Inspraak van leerlingen
toelaten betekent niet dat er geen regels
meer zouden gelden of dat leerkrachten het
laatste woord niet zouden mogen hebben.
Leerlingen verlangen dat ook niet, ze erkennen
immers het belang van orde in de klas
en het gezag van de leerkrachten.»
‘Leerlingenparticipatie nader bekeken’ – onderzoek
uitgevoerd in opdracht van het departement
Onderwijs (OBPWO 00.01) door
Saskia De Groof met medewerking van Jessy
Siongers, promotor Mark Elchardus - Tor-groep,
vakgroep sociologie Vrije Universiteit Brussel
- Een uitgebreide synthese van het onderzoek
vind je op www.ond.vlaanderen.be/obpwo
(surf naar projecten 2000)
GEEF DE LEERLINGEN
EEN STOEL ZEVEN TIPS
1. Werk aan een vertrouwelijk schoolklimaat.
Dat verhoogt de leermotivatie van de
leerlingen.
2. Geef leerlingen de tijd om in je les over
de leerlingenraad te communiceren. Zo
toon je het belang ervan en ben je zélf
ook op de hoogte.
3. Geef leerlingen zo vroeg mogelijk een
plaats in de leerlingenraad. Differentieer
per graad.
4. Informeer je leerlingen over de achtergrond
van belangrijke schoolzaken.
5. Betrek je leerlingen bij het uitwerken
van extra activiteiten zoals fi lmbezoek,
klasuitstap, schoolreis, bedrijfsbezoek,
welzijnsactie…
6. Wapen je met inzichten en vaardigheden
om eventuele hulpvragen van jongeren
op te vangen.
7. Sta positief tegenover een inbreng van
leerlingen in je les, het verhoogt hun
betrokkenheid.
Extra tip voor directeurs
8. Leerlingeninspraak heeft geen kans op
slagen zonder rekening te houden met de
standpunten van de leerkrachten, betrek of
sensibiliseer hen bij de besluitvorming.
GRATIS BROCHURE
Iedereen kan de gratis brochure ‘Leerlingenparticipatie
nader bekeken’ (met de
belangrijkste resultaten van het onderzoek)
aanvragen bij het
Departement Onderwijs - Cel Publicaties
- Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel
- tel. 02 553 66 53 - fax 02 553 66 54.
Bestellen kan ook via
www.ond.vlaanderen.be/publicaties of
onderwijspublicaties@vlaanderen.be.
Daar zijn trouwens ook twee gratis brochures
verkrijgbaar, de ene over recent onderzoek
naar participatie van leerkrachten en
de andere over participatie van ouders.
KLASSE NR.140 11