Boek IKKE van Brugge van Dany Constant-Favorin - Welkom op de ...

Gilden en Ambachten
Het middeleeuwse leven in Brugge werd -meer dan waar ook- overkoepeld door het
bestaan en de werking van de gilden en ambachten.
In onze moderne tijden kunnen wij ons nog moeilijk inbeelden wat een invloed,
macht en prestige van deze ambacht- en arbeidersverenigingen uitgingen.
Het economisch, cultureel, politiek en zelfs financieel gebeuren in de stad werd
gedurende eeuwen gedomineerd door de ambachtsgilden.
De benamingen "ambacht" en "gilde" zijn ons het best bekend, maar ook nering,
broederschap, corporatie, compagnonnage, gezelschap en confrérie waren,
naargelang de mode van de tijd, in gebruik.
Gilden en ambachten waren niet echt hetzelfde. Beide termen overkoepelden elkaar
min of meer. Ambachten of corporaties waren groeperingen, die met strikt
omschreven rechten en plichten het zelfde beroep uitoefenden. Neringen waren
minder streng gereglementeerde bedrijfsgezelschappen. Gilden daarentegen waren
eigenlijk geen beroepsverenigingen, maar groeperingen van personen die, vaak in de
schoot van de ambachten en neringen zelf, de geestelijke belangen en de onderlinge
bijstand van hun leden regelden en stimuleerden.
In het begin van de 15° eeuw telde Brugge niet minder dan vijftig ambachten.
Omdat bepaalde ambachten te weinig beoefenaars hadden, werden de leden ervan
ondergebracht in de zgn. verzamelambachten.
De grote Sint-Lucasgilde was een verzamelambacht, waarin niet alleen
beeldenmakers, zadelmakers, spiegelmakers en glazenmakers waren aangesloten,
maar ook kladschilders en kunstschilders, zodat o.m. Memling en Pourbus
gildenbroeders waren van de zadelmakers.
Sterke stimulansen tot het stichten van verenigingen vanaf het einde van de 12°
eeuw, waren de gezamenlijke verering van een patroonheilige en de onderlinge
bijstand. Een volgende stap was de naleving van de opgelegde reglementen. Brugge
liep hier voorop, met een draperiekeure uit 1252. Nog een verdere stap in de
vorming van de ambachten was de drang naar zelfbestuur en politieke macht.
Een goed voorbeeld is de "de Moerlemaye", de sociale uitbarsting van 1280, die haar
ontknoping kende in 1302, toen het ambachtsvolk, dank zij een alliantie met de
graaf van Vlaanderen -en al dan niet geleid door Jan Breydel en Pieter de Coninck-
zich keerde tegen het patriciaat en de Franse koning, met als hoogtepunt de Gulden
Sporenslag op de Kouter te Kortrijk, maar …dat onderwerp is u nu meer dan
bekend.
Niet minder dan 31 Brugse ambachten namen eraan deel, goed voor meer dan 2000
man voetvolk en 320 ruiters. Ze rukten allen uit onder eigen hoofdmannen. De
voornaamste contingenten waren toen de wolbewerkers, de cordoeaniers en de
timmerlieden.
Hoe belangrijk de ambachten op politiek vlak waren, kan worden geïllustreerd door
het feit dat zij, vanaf 1304, negen van de dertien Brugse schepenzetels bezetten.
Het waren verticale organisaties, die, per beroep, alle handwerkers groepeerden, van
hoog tot laag, zodat de klassentegenstellingen er niet bestonden, formeel althans.
Wel werd de hiërarchie "leerjongen-gezel-meester" strikt in acht genomen.
De sociale nood van de ambachtsleden werd bij ziekte, ongeval of ouderdom,
gedragen door de religieus-charitatieve gilden binnen de ambachten. De leden
waren verplicht een bijdrage te storten in de armenbus. De bejaarde vakgenoten
konden veelal terecht in de godshuizen, bekostigd door het ambacht. Een nog
bestaand voorbeeld is de "Stichting de Moor" voor timmerlieden.
Blz. 10/102